Está en la página 1de 2

EJERCICIOS

 Paqarin yachay wasita purisaq, chayrayku mana tusu-saq-chu.


Mañana iré a la escuela, por eso no bailaré
 Turay sapallan Puno llaqtaman ripusqa, chayraykus ususinqa waqasqa.
Mi hermano irá solo a Puno, porque su hija está llorando
 Kunan tuta mana wasiman chayarqanichu, chayrayku mamay phiña kachkan.
- Esta noche no iré a la casa, porque mi mamá está enojada
 Ñuqa unqusqa kachkarqani, chayrayku qayna p’unchaw manan rirqanichu.
 - yo estaba enfermo, por eso no pude ir ayer
 Runakuna mana allintachu qhawakunku, chayrayku sinchita unqunku.
 La gente no mira bien, por eso se enferman mucho.
 Ñañaywan qayna p'unchaw urquta purirqayku, chayrayku mana
huñunakuyman hamurqanichu.
- Con mi hermana ayer camine al cerro, por eso no iré a la reunión.
 Ñawpaqta llamk’anki, chaymanta raymita tata-yki-wan tusuq rinki

- Antes trabajaste, después fuiste a bailar con tu papá


 Huk runa qayna tuta wañusqa chay pasaymantataqsi sinchita warmin

waqasqa
-una persona había muerto ayer en la noche, después una mujer
lloraba mucho.
 Hinataq Martincha llakisqa kachkan hinallataq phiñasqa, chayrayku qillqa

kamayuqta nin: aswanpas qullqiyta kutichipuway nispa.


- Luego Martin está preocupado, asimismo enojado, por eso le dijo a la
secretaria más bien devuélvame mi dinero.

CONECTORES

aswan ch’isi = más tarde


hinaspa, hinaspaqa = con que, así que
chayqa = luego, por consiguiente, por tanto
chaymi = por eso
chaynakaspaqa = siendo así
chaypachaqa = entonces, por consiguiente, por tanto
chaytaq = después
chaymi = y así, ahora bien
chaymanta = después
hinataq = y así
hinataqmi = y es así
hinamanta = de improvisto, de repente
hinapas = pues bien, así pues, aunque sea así
ñawpaq = antes
kunan = ahora
raphi wayaqa = sobre todo
ñawpaq ñiqi = primero
chaymanta = después
riki = por supuesto
amaraq = aun
utaq, hinataq = entonces
arí = sí
imayna = cómo
hinaqa = después, entonces
imarayku = porque
hinallataq = asimismo
imachus = a causa de
ichapas = tal vez
enantes = ñaqha
ichaqa = pero
hinaspa = luego
chaymanta = desde luego
manaya = no obstante
pipas = quien sea que
ichasmi = no pensaba
qanqaymanta = de repente
apikin = creo que me
wan = con, y
ataq = o, sino
sichu = excepto, salvo
allimpaq = para bien
mana allimpaq = para mal
asqanqa = más que nada

También podría gustarte