Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
KAMPUNNIÚNAM ÍRUNU
Kampunniúnmash wekaínkiaitiam.
Kampuniúnam urúkamtai wekaíniatiam.
Kampuniúnam wemi warí waínniuitiam.
Eamniúkaitiam.
Warimpía maíniatiam.
Yajasma yutai ame maatai anairata.
Kampunniúnam numisha íruneawak.
Warí numia írunea.
Entsasha wainniukaitiam.
Tunasha wainniúkaitiam
2.- Írutkamunam nukúach uunt pujá werir ainintrúsartai
(Colocar la fotografía de una madre de familia en medio de los productos agrícolas de la
Amazonía)
Arákmaukaitiam.
Warí araka arákmakam tákaream.
Taramkan pujúkaitiam.
Tara tamashá warimpiait.
Tuke tsáwantak árak nerén ainia.
Ame yúatniuk arakman túrachkunka surúktiniak.
Arakman ákik waínmek.
Warí araka imia arákmawaitiam.
Nunkasha urukú iimtinia imia arakan jíniait.
Nunka yajauch arakan emésniush áwak.
Árak urúkamtai mesénait.
Araka emésniusha warí yajásmait.
Árak pénker ati tákursha itiur waínkiatniuit.
Araka anentri nékamek.
Anent arakma nampesta.
3.- Aents uunt aújmamin werir juu ainintrúsartai
3
Aújmamsatin nékamek.
Aújmamniukaitiam.
Urútakamtai aújmamin aarmia.
Wats aújmamsata.
4.- Aents uunt jantsemín werir juu anintrúsartai
Ii kanmpúnniuri, yajasma, nuí mash íruneana nuu eméskatin nakítiakrikia, pénker ístiniaiti,
eméskashtiniaiti numi ajákchatniuiti, numi surúkchatniuitji nuyá eameakrishá kuntin írunu mash
kajénchatniuit. Áintsank nunká macharí nuyá kuri írunean jusattsa wakéruiniana ausha ankán
súsashtiniaiti, imiánkaska au áiniawai nunkán tura kampunniun emésainiana nuka.
Kampunniúnam entsá írunmanum kuri, tuna, entsa kuna, shaapat, akara nuyá iitintri saar ainia asar,
umártincha tii pénker áiniawai. Nuna kurín juu apach nuyá nayaa aents jintíararu ainia kurín juíniak
entsán saawi írunun emésainiawai.
Nunka eméskachma nuyá entsa saawi írunu asamtai aents nuí pujuiniashá tura yajasma áiniasha
úmuiniaksha sunkúrmatsuk matsataíniawai. Ain asamtai nunka kampuntín pénker iistiniaiti.
Yakum, chuu,
Washi
Tsere , tsepai,
IKIAIN
tseemp
Kuji, ujúkam,
kunchikiai
mashu, ayachui,
wankesh, wa,
aunts
NANAMÍN
mash Chinki
uchich ainia
Chuank, isip,
makantua,
Yajasma
pinchu
kampuniúnmaya
tunká, aakiam,
muta, turushum
ENTSANIA
kusea, wampi,
pani, kanka,
mash tsárur
pamá, yankipik,
japa, untsurí
paki
WEKAIN
kashai, kayuk,
shushuí, sema
Shaak, katip,
shakua
Yurúmak árak
Shuar arákmawar nii yurúmkariniak yurumaíniawai, nuu árak yamaí pujámunam amamkesar
jintiar iisar juni akankamuiti:
- Árak yutai: mash árak yutai, aramuka yutai ainiawai.
- Árak surutai: juka cháruk tunkánam yantam pujuíniaka, arakan surúktiniasha akántrar
tákakainiawai. Juu aráknaka júnik ajámnainiatsui, ántsuka áyatik akíkjiaink sumárnainiawai.
Juu arakan yamaiya juinkia pénker arákmawar, tsuakjai ukátkar pénker ejéniar súruiniawai.
- ÁraK ajámnaitiai: juu arakka akikjiai sunaítiainchuiti, ántsuka júnik sunaitiainti. Juu
aráknasha núkap arákmainiawai.
7
ÁRAK
mama kukuch
inchi paantam
paantam mejech
mejech
mama
tuka inchi
wanchup térench
tuka
térench sanku
sanku wamchup
uwí
uwí mejech
paat
wapai
tsampú wapai
yuwí
kukuch
Aújmamsatin.
Shuar yama waíniaichu inkiúnaikiar aújmamin ármiayi, áintsank nii shuarinsha arant pujá
irak támatai aújmamrar inín ármiayi.
Uunt aújmameak mená awejejai wenén achik áintsank akarún ushukrúa ekemas aújmameak
maí ayanta, maí iim, nawejai tárim tárim ajás, usukín nunká pukuit usukmía nekapás, yajá
ímtsuk yajai inkiúnaiya aújmata nújaink métek iiniais au aújmatkua yawétnairar inín
ármiayi.
Yaunchu aújmamat juní akantramúyayi:
- Yaa aújmamat
- Wárik aújmamat
- Ímpink aújmamat
- Yaitiá aújmamat
Juu aújmamat yamiya juinkia penké najánnatsui, áyatik uunt áiniachik nékainiawai turasha
aújmamainiatsui. Juu aújmamat eákmakar pénker nekar imián amájsatniuitji.
Shuar jántsemat.
Shuará jantsémtairi eákmakar ejéramunam tii untsuríyaiti. Shuar jantsen ii uuntri nekáwaru
9
áiniawai imiánkaska yajasmán kampunniúmmaya ainia au muchítmarin iisar nuyá imiatkin
pénker iirsa áiniana au iisar nakúmkiar, shuar jantsen najánkaru áiniawai.
Yamaiya juí írutkamunam uchi unuimiania aintsan jintín áiniasha jantsem wénawai námper
ámunam. Juu jantsemat ainia kajinmátkishtiniaiti ímiatrusrik émtikir wétiniaiti.
Shuar jantsen jantsemainíak, iwiármamainiawai:
- Áishmank: itip, makich, tawásap, nanki, esantim nuyá yapíniam usúmainiawai.
- Núa: tarach, shakap, chapawik, peetai nuyá yapíniam usúmaniawai.
....................................................................................................................................................
........................................................................................................................
Yajasma nunka wekain anaírata
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Numi uunt írunu anaírata
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Numi uchich írunu anaírata
....................................................................................................................................................
........................................................................................................................
Ii nunkén warí kuria írunea
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………...............................................................................
Shuará arakri arataí túa ainia.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Kunamp
11
Úrik
Mashu
Paki
inchi
mama kukuch
YASANK
JAPA
JEMPE
NAJÁNMANTIKMA aplicación
13.- Nékasenk nii naari ankán ámunam makumratai.
Yajasma kampuniúnam irunin juu áiniawai
Yajasma
12
13
NEKÁMTIKMA Socializacion.
26.- Takat enentaimsa najánamu iruntrar aújmatji.
27.- Takat jintiara najánkamun winia jintínrujai aújmatjai.
14
16
Uchi Naari:
Ee Atsa
¿Distingue y conoce?
AENTAK NEKÁPMAMMA
JÚARMA ÉTSERMA
UNUIKIARTINIA NAARI……………………………………………………………………..
TSAWANT……………………………………………………………………………………..
EJÉKATIN………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..
TAKAT NAJANMA
19
1TAKAT NUKUACHIJIAI NAJANMA…………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………..
3.AISHMANJAI…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
4. II SHUARJAI……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….
5.IRUTKAMUJAI………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
6.JINTINMA……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
………………………. …………………………
JINTÍN UNUIKIARTINIA
AETAK NEKAPMAMMA – FICHA DE VALUACIÓN
20
N.
NAA
1
Unuikiartinjai nakumkamun aujmatniukai
JINTÍN
2
Anintramun aimniukai
3
Nakumkamun iis aujmatniukait
……………………
Nakumkamun iis aujniukait
5
Aishman nua naarin nekaukai
6
Ayash:muchitiamu, takatairi,najanman wainniukait.
ANEÁMURI
7
Kankek, waka,nant ajaki najanniukai.
8
Sekemrun, wampakrun imiantrin utsumkarin nekaukai.
9
TESAMU: 11
10
Yurumak shuarnan imiantrin nekaukai.
11
Nakumkamun, iirkari, iimtintrin, naarin nekaukai.
12
Nakumkamu iis naarin anainkiai.
13
14
………………………
Nekapmat: nakumkamun aataijai apapenkai.
JINTIA: 01
UNUIMIATA EMTIKIU
15
17
21
Numijiai najanuak
22
Nakurawak
23
UNUIMIATAI
Enentaimia najaneawak
……………………….
27
AMIKIU
TSAWANT JUARKIMIU
21
TSAWANT AMUKMA
22