Está en la página 1de 16

Yachaq

masichakuna:
Yachachiq: María Eva
Imatam yachasunchik
 Verbo kay, kachkay

1
“ser y estar”
- Kanmi / Manam kanchu

HUK ÑIQIN
KAY (SER) KACHKAY (ESTAR)
Ñuqa kani Ñuqa piñasqa
r- marc.verbal prim.pers Kachkani=yo estoy molesto
Qam kanki Qam kusisqa
raíz- marc.verbal seg.pers kachkanki
Pay* paymi Pay puñuywan
(*) Sufijo –m/mi. Tiene dos Kachkan
funciones
1) Afirma o validador
2) Reemplaza al verbo kay chka= la acción se
Allinllachu Rimay

Imaynallam kachkanki, masilláy

1 2 3

Hawkallam Kusisqam Llakisqam


Ñuqa hawkallam kachkani
Ñuqa kusisqam kachkani
Ñuqa llakisqam kachkani
Rimay

Piñasqa Puñuywan Amisqa Mancharisqa

1 2 3

Sinkasqa Unqusqa Yarqaywan

Qam amisqa kachkanki masilláy


Pay piñasqa kachkan
Ñuqa yarqaywan kachkani

RURANAPAQ
KAY (SER) • KACHKAY (ESTAR)
1. Ñuqa Alejandra kani 1. Ñuqa yarqaywan kachkani
2. Ñuqa Piuramanta kani 2. Ñuqa amisqa kachkani
3. Ñuqa Sechura llaqtapi tiyani Yarqaywan

(habito)/ yachani 3. Qam mancharisqa kachkanki


4. Ñuqa UCSS nisqapi yachani 4. Qam unqusqa kachkanki
5. Qam Daniela kanki …………..
6. Qam sumaq kanki 5. Pay kusisqa kachkan Mancharisqa

7. Qam sipas kanki 6. Pay sinkasqa kachkan


8. Paymi Emily
9. Paymi yachaq
Kusisqa= alegre

Llumpay kusisqa Tumpa kusisqa


LLUMPAY LLAKISQA
COVIDRAYKU

MANCHARISQA
Pay puñuywan kachkan
Pay Trujillomantam
Pay Hectormi
Retamitay, retamita,
retamitay (kutimanta)
Chulla sapi, achka
rama, retamitay
(kutimanta)…..
Chulla sapi kaspaykichu,
retamitay
Achka rama kaspaykichu,
retamitay
Waqachiwayta
munarqanki, retamitay
Llakichiwayta
munarqanki, retamitay
Wakallay waka, turullay
Imataq kay waytachapa sutin? turu (Kutimanta)
Sufijos posesivos,
Verbo kan solo sust, adj
-y (mi)
Tener -yki (tu)
-n (su)

Kanmi= Sí tengo Manam kanchu=


No tengo
 ñuqapa Kanmi yanay  Ñuqapa manam kanchu
 qampa Kanmi yanayki
 paypa Kanmi yanan
pachay/ timpuy.
 Kanmi  Manam kanchu qullqiy
 Kanmi  Manam kanchu yanay
Manam kanchu qullqiyki
Manam kachu qullqin
Verbo kan  Allin kawsay

Haber, existir  Llamkay

Kanmi Manam
kanchu
 
Verbo
Kan

Kanmi allin masiykuna Kanmi wasichay Kanmi sumaq aylluy


Verbo
Kan

Manam kanchu Manam kanchu Manam kanchu chinkana


wasi
qullqi mikuy
!Añaychayki!

Tupananchiskama

Huk punchawkama

También podría gustarte