Está en la página 1de 13

QHICHWA SANAMPAKUNA LAS VOCALES

SONIDOS SIMPLES

SONIDOS ASPIRADOS

SONIDOS GLOTALIZADOS O
EXPLOSIVAS

SANAMPA SIMIKUNA SONIDOS SIMPLES


Llama = Llama Allqu = Perro Chaki = Pie
Ñawi = Ojo Wasi = Casa Atuq = Zorro
Chiri = Frio Unqusqa = Enfermo Jukumari = Oso andino

Puñuna = Cama Chhuru = Pico Mayu = Rio


Waca = Vaca Uma = Cabeza
Kiru = Diente Ninri = Oreja
SONIDOS GLOTALIZADOS
Yaku = Agua Juk’ucha = Ratón Ch’uru = Caracol
Kachi = Sal Qallu = Lengua P’anqa = Libro
Runa = Gente Inti = Sol Sach’a= Arbol
Puka = Rojo Qhawana = Ventana T’inka = Regalo
P’anqa = Libro Rumi = Piedra
Wawa = Bebé Phullu = Frazada
SONIDOS ASPIRADOS
Wira = Gordo Khirkinchu = Quirquincho Khuyuna = Silbato

Q’illu = Amarillo Llant’a = Leña Phuru = Pluma


Jampina wasi = Hospital Yuqalla = Joven Thapa = Nido
Yachaywasi = Escuela T’anta = Pan Thuta = Polilla

CHAYAQIKUNA/ DERECHOS KAMAYKUNA/ DEBERES


Chayaqi kawsayman Chayaqi yachakuyman Chayaqi sutiman Kamay yanapakuyman mamayta
tatayta Kamay yupaychayman

Derecho a la vida Derecho a estudiar Derecho a tener un nombre

Chayaqi allin mikhuyman Chayaqi Jampinaman Chayaqi rimaykunaman Wasipi kamachiyta ruwana Kamay mana pachata

Derecho a la alimentación Derecho a la salud Derecho a expresarme ch’ichichanapaq

Chayaqi yawarmasiman Chayaqi llank’anaman Chayaqi pukllanaman Kamay napaykuyman Kamay chiqanta niyman

Derecho a la amistad Derecho a trabajar Derecho a jugar


QULLASUYUP TAKIYNIN NAPAYKUNA
Qullasuyunchik may sumaqchasqa
Allin sut’iyay = Buen amanecer
Munasqanchikmanjina junt’akun
Kacharisqaña kay llaqtanchikqa Allin paqarin = Buenos días
Ñak’ary kamachiypi kaymanta. Allin p’unchaw = Buenos días
Allin sukhayay = Buenas tardes
Allin sinchi chaqwa qayna karqa
Tinkupi q’upaypi qhapariynin Allin ch’isiyay = Buen atardecer
Kunanqa tinkisqa may kusiypi Allin tutayay = Buen anochecer
Misk’i takiyninchiqwan jukchasqa .
Allin tuta = Buenas noches

Llaqtanchikpa jatun sutinta


Sumaq kusiy k’anchaypi jap’inanchik
Sutinrayku tatalitananchik
Kamachi kanata wañuna.

TAKIYKUNA RIMAYKUNA
Yachachiq: Allin p’unchaw

Allin p’unchaw Yachakuq: Allin p’unchaw yachachiq


Allin ch’isi Yachachiq: Imaynalla kachkanki?
Allin p’unchaw Yachakuq: Allillan kachkani. Qanri?
Allin ch’isi
Imayna kachkanki? Yachachiq: Ñuqapis walliqlla kachkani
Imayna kachkanki? Yachachiq: Maymanta kanki?
Allillan kachkani Allillan kachkani Yachakuq: Ñuqa Betanzos llaqtamanta kani

Waliqlla kachkani Waliqlla kachkani Yachachiq: Chanta kaypi imamanta jamunki?


Yachakuq: Ñuqa kayman jamuni astawan yachakunaypaq
Ñuqapis ñuqapis . Ñuqapis ñuqapis Sumaq yachachiq kanaypaq
Yachachiq: Waliq waliq. Kaypi maypi tiyakunki?
Yachakuq: Kay Putuqsi llaqtapi llaqta ñan purinayqa kachkan
Avenida San Alberto chay wasiqa mana yupayniyuq
Chaypi tiyakuni
Yachachiq: Allin kachkan
Yachakuq: Ari
Yachachiq: Kunanqa wasiyman ripunay tiyan
Yachachiq: Tinkunakama
Yachakuq: Tinkunakama yachachiq

SUTIKUNAWAN PUKLLASUN
Ivan: Allin sukhaya
Alfredo: Allin sukhaya QHICHWA ESPAÑOL QHICHWA ESPAÑOL
Ivan: Imaynalla kachkanki? Atuq Zorro Qucha Laguna
Alfredo: Phutisqa kachkani Chaka Puente Qhuña Moco
Ivan: Imamanta phutisqa kachkanki? Liviano Q’illay
Chhalla Hierro
Alfredo: Mamaymanta. Kunanqa p’unchawnin karqa, chanta
Ch’uru Caracol Rit’i Nieve
ñuqa kunan mana p’unchawninpichu kachkani
Illapa Rayo Sara Maíz
Alfredo: Chanta qanri imaynalla kachkanki?
Jak’u Harina Tarpu Siembra
Ivan: Ñuqa kusisqa kachkani
Kiru Diente Thapa Nido
Alfredo: Imamanta kusisqa kachkanki?
Khuchi Puerco T’iwu Arena
Ivan: Ñuqapta mamay q’aya paqarin chamunqa chantaqa
Kusisqa Kachkani K’aspi Palo Uya Rostro
Alfredo: waliq waliq allin kachkan Lumu Yuca Warmi Mujer
Ivan: Ari Llink’i Arcilla Yuthu Perdiz
Alfredo: Chanta kunan ch’isi jaku pukllamuna? Miel
Misk’i
Ivan: Ari rina pukllamuna papawkiwan
Ninri Oreja
Alfredo: waliq
Ñuqtu Cerebro
Ivan: waliq kunan ripunay tiyan wasiyman
Puquchi Plátano
Alfredo: ch’isikama
Phuyu Nube
Ivan: Ari ch’isikama
P’isqu Pájaro

SIMIKUNA
Ñuqaypayta wasiy Ñuqaypayta yakuy
Qampata wasiyki Qampata yakuyki Kawsay
P’unchaw
Paypata wasin Paypata yakun
Dia Vida
Ñuqanchikpata wasinchik Ñuqanchikpata yakunchik
Ñuqaykuqpata wasiyku Ñuqaykuqpata yakuyku
Qamkunaqpata wasiykichik Qamkunaqpata yakuykichik
Yupay Atuq
Paykunaqpata wasinku Paykunaqpata yakunku Numero Zorro
Ñuqaypayta piliy Ñuqaypayta t’antay

Qampata piliyki Qampata t’antayki Yachachiq Llinp’iq


Paypata pilin Paypata t’antan
Profesor Pintor
Ñuqanchikpata pilinchik Ñuqanchikpata t’antanchik

Ñuqaykuqpata piliyku Ñuqaykuqpata t’antayku


Q’illay Kamachiq
Qamkunaqpata piliykichik Qamkunaqpata t’antaykichik

Paykunaqpata pilinku Paykunaqpata t’antanku


Hierro Autoridad

Ñuqaypayta punkuy Ñuqaypayta p’anqay


Llank’ay Samay
Qampata punkuyki Qampata p’anqayki
Trabajar Descansar
Paypata punkun Paypata p’anqan

Ñuqanchikpata punkunchik Ñuqanchikpata p’anqanchik

Ñuqaykuqpata punkuyku Ñuqaykuqpata p’anqayku

Qamkunaqpata punkuykichik Qamkunaqpata p’anqaykichik

Paykunaqpata punkunku Paykunaqpata p’anqanku

SUTIRANTIKUNA SUTILLIKUNA
SUTI TIKRAQ
Ñuqa / Yo Qam /Tu Pay / Él o Ella
Puka qata Q’umir sach’a

Q’illu pirqa Ch’umpi punku

Juch’uy qhawana 1 K’acha kachkan

Ñuqamchik/Nosotros (I) Ñuqayku/Nosotros (E) K’acha Jatun ñawi

Wira kachkan Puka sinqa


3
Yuraq llinp’i Juch’uy

Puka qallu Yana uya

Qamkuna/Ustedes Paykuna/ Ellos o Ellas Juch’uy


Kusiy kachkan

Yana ninri Yuraq chupa

RIKUCHIQ SUTILLIKUNA
Llankha ninrikuna K’acha
Jakay/ aquel Kay/ Esta o Chay/ Esa o
O aquello este ese
Jatun
Wira kachkan
ñawikuna
Yachaywasi
Phuyu
Yuraq kiru Kusisqa
kachkan

Ch’umpi
Juch’uy
chukcha

Anqas p’acha Iskay yana ñawi


Jakay phuyu Kay yachaywasi

K’acha Kusisqa
klachkan T’ika Chay urqu

Anqas ñawi Juch’uy kachkan


Chay t’ika Jakay urqu

Puka qallu Q’illu ukhu

Rakhu chhuru Q’illu puka


chaki
QHICH
WA
KALLPA
CHAY

Estudiante: Marcelo Alex Lazo Leaño

Docente: Lic. Guadalupe Mamani Quispe

Unidad de formación: Taller complementario de lengua originaria

Año de formación: Primero “A”

Especialidad: Educación Primaria Comunitaria Vocacional

Gestión: 2022
SIMP’ASQ SIMIWAN PUKLLASPA

También podría gustarte