Está en la página 1de 5

CURSO DE GUARANI MODULO II

Instructora Sanie Acosta Mareco


Año 2016

GUARANI MÓDULO II

ÑE’ẼTEJA - ADVERBIOS
Ñe’ẽteja ha’e ñe’ẽ ojeipurúva oñemoambue haĝua peteĩ ñe’ẽtéva, peteĩ teroja
térã ambue ñe’ẽtejápe. Adverbio es la palabra que sirve para modificar a un
verbo, a un adjetivo o a otro adverbio.

Ñe’ẽteja ñemohenda – Clasificación de los adverbios.

Ñe’ẽteja Araguáva – Adverbios de Tiempo.


Ha’e umi ñe’ẽ he’íva araka’e. Son aquellas palabras que dan idea de tiempo.

aĝa – ko’aga: ahora, hoy


aĝaite: enseguida, recién
aĝave: después, más tarde
ange pyhareve: esta mañana
ange asaje: esta siesta
ka’arukue: de tarde
ka’arupytu: al atardecer
pyharekue: de noche
pyharepytu: al anochecer
gueteri: todavía

Techapyrã:

araka’eve: nunca
aja: mientras,
durante
ko’ẽro: mañana
ko’ẽambue: pasado mañana
kuehe: ayer
kueheambue: anteayer
akokuehe: la vez pasada
tapia, akói, akóinte: siempre
CURSO DE GUARANI MODULO II
Instructora Sanie Acosta Mareco
Año 2016

- Aĝaite oúta Kame. Enseguida vendrá Carmen.


- Ange pyhare che rasy. Anoche me enfermé.
Ñe’ẽteja Mba’eichaguáva – Adverbios de Modo.

Ha’e umi ñe’ẽ he’íva mba’éichapa oiko mba’e. Son aquellas palabras que indican
el modo en que se realiza la acción verbal.

pya’e: rápido, rápidamente


mbegue: despacio, lentamente
porã: bien
vai: mal
péicha, kóicha, upéicha: así, de ese modo
rei: inútilmente, fácilmente
peteĩcha: iguales
mba’evéicharo: de ningún modo
puku: largamente
jepe: sin embargo, aun

Techapyrã:

- Umi mitãkuña ojeroky porã. Esas niñas bailan bien.


- Peteĩcha hikuái. Son iguales.

Ñe’ẽteja Tendaguáva – Adverbios de Lugar.

Ha’e umi ñe’ẽ he’íva moopa oiko mba’e. Son aquellas palabras que indican el
lugar donde se realiza la acción verbal.

Ko’ápe, ápe: aquí


Iguýpe: debajo
Amo: allá
Pépe, upépe: allí, ahí
Mamove: en ningún lugar
Mombyry: lejos
Agui: cerca
Pégotyo: hacia allí, hacia ahí
Pype: dentro
CURSO DE GUARANI MODULO II
Instructora Sanie Acosta Mareco
Año 2016

Tenonde: delante
Tapykue: detrás
Okápe: afuera
Opárupi: por todos lados
Árupi: por aquí
Ko’árupi: por aquí
Upérupi: por allí
Oimehápe: dondequiera
Yvate: arriba

Techapyrã:

- Oimehápe aháta hendive. Dondequiera iré con él (ella).


- Opárupi aheka chupe. Por todos lados busco el regalo.

Ñe’ ẽteja Mboyguáva – Adverbios de Cantidad.

Ha’e umi ñe’ẽ he’íva mboýpa oi. Son aquellas palabras que expresan idea de
cantidad.

Heta, hetaiterei: mucho, demasiado mucho


Mbovy, mbovyete: poco, muy poco
Tuicha, tuichaiterei: mucho, demasiado mucho
Michĩ, michĩete: poco, muy poco
Michĩmi, michĩminte: un poco, sólo algo
Sa’i, sa’ieterei: poco, demasiado poco
Asy: muy, mucho

Techapyrã:

- Amo karai oguata hetaiterei. Aquel señor camina demasiado mucho.


- Opyta chéve sa’i pirapire. Me queda poco dinero.

Ñe’ẽteja Moneíva – Adverbios de Afirmación

Ha’e umi ñe’ẽ ojepurúva oñemonei haĝua. Son aquellas palabras que se
utilizan para afirmar.
CURSO DE GUARANI MODULO II
Instructora Sanie Acosta Mareco
Año 2016

Néi: sí, bueno, está bien


Hé ẽ: sí
Avei: también
Añete: de veras, es cierto
Upéicha: así es

Techapyrã:

- Añete upe eréva. Es verdad lo que decís.


- Che ahata avei mombyry. Me iré también lejos.

Ñe’ẽteja Mbotovéva – Adverbios de Negación

Ha’e umi ñe’ẽ ojepurúva oñembotove haĝua. Son aquellas palabras que se
utilizan para negar.

Nahániri: no
Ani, anítei, aníke: no
Anichéne: no (no creo)
Tove: no
Ne’íra: todavía no, aún no

Techapyrã:

- Nahániri, ndahamoái. No, no iré.


- Ani eju he’i Kalo. No vengas dice Carlos.

Ñe’ẽteja Porandúva – Adverbios de Interrogación

Ha’e umi ñe’ẽ ojepurúva oñeporandu haĝua. Ikatu oho ñe’ ẽpeh ẽtai upeigua
reheve: pa (oja ñe’ ẽre) – piko (ndojái ñe’ ẽre). Son aquellas palabras que se
utilizan para preguntar. Pueden ir acompañados por partículas sufijas: pa
(unida a la palabra) piko (separada de la palabra).

Moo, moopa, mooiko: ¿dónde?


CURSO DE GUARANI MODULO II
Instructora Sanie Acosta Mareco
Año 2016

Araka’e, araka’épa: ¿cuándo?


Mamópa: ¿dónde?
Mamo rupipa: ¿por dónde?
Mamóguipa: ¿de dónde?
Araka’e guive: ¿desde cuándo?
Mba’éichapa: ¿cómo?
Mba’ére, mba’érepa: ¿por qué? (causa)
Mba’éguipa: ¿por qué? (razón)
Maerãpa: ¿para qué?
Añeípa, añete piko: ¿de veras? ¿Es cierto?

Techapyrã:

- Ma’erãpa rehota. ¿Para qué te irás?


- Mba’éichapa ne ko’ ẽ. ¿Cómo amaneciste?

También podría gustarte