Está en la página 1de 98

MICOSIS SUPERFICIALES Y

SUBCUTÁNEAS

DE403-Dermatología
UNAH
Puntos de aprendizaje
Edad más frecuente
Sexo más frecuente
Factor predisponente
Agente etiológico
Lesión elemental
Localización
Método diagnóstico
Tratamiento tópico y sistémico
Tratamiento en niños y adultos
CLASIFICACIÓN CLÍNICA DE INFECCIONES MICÓTICAS OMS
SUPERFICIALES
OPORTUNISTAS
Dermatofitosis (tiñas)
Candidiasis
Pitiriasis versícolor
Criptococosis
Piedra
Zigomomicosis
Tiña negra
Aspergilosis
Oculomicosis
POCO FRECUENTES
Otomicos
Neumocistosis
SUBCUTÁNEAS
Hialohifomicosis
Micetoma
Feohifomicosis
Esporotricosis
Rinosporidiosis
Cromoblastomicosis
Prototecosis
Lacaziosis (Lobomicosis)
SISTÉMICAS
Coccidiodomicosis
Histoplasmosis
Paraccoccidiodomicosis
Blastomicosis
Micosis superficiales
• Sinónimos: Tiña (más usado), tinea,
epidermofitosis, epi/dermoficias

• Etiología: hongos queratinofílicos: afectan capa


córnea de la epidermis, pelos y uñas.

• Géneros: Trichophyton, Microsporum y


Epidermophyton
Dermatofitosis
Frecuentes en países tropicales (calor y humedad)

Aparece tempranamente en inmunodeprimidos,


diabéticos, VIH/SIDA etc

Transmisión
Contacto directo, fomites, pelos (gatos, perros, conejos,
roedores, bovinos, equinos)
Micosis supeficiales

Producidas por Producidas por


dermatofitos: levaduras

Trichophytum rubrum/
Candida albicans,
mentagrophytes
Candidas sp
Microsporum canis
Malassezia sp
Epidermophyton flocossum
TIÑAS: Clasificación según topografía
Tiña capitis: cabeza
Tiña de la barba
Tiña facial
Tiña corporis: cuerpo
Tiña ungueum /Onicomicosis: uñas
Tiña Cruris: inguinal
Tiña pedis: planta del pie
Tiña magnun
TIÑAS:
Clasificación topografica y tratamiento
Tratamiento Tópico
Tiña facial
Tiña corporis/facial
Tiña Cruris
Tiña Pedis interdigital y vesiculosa
TIÑAS:
Clasificación topografica y tratamiento
Tratamiento sistémico siempre
Tiña capitis
Tiña ungueum /Onicomicosis
Tiña pedis hiperqueratósica

Tratamiento sistémico ocasional


Tiña corporis extensa
MICOSIS SUPERFICIALES
Diagnóstico
Examen con KOH mostrando hifas /levaduras
Cultivo: específico
Tiña capitis
Afecta niños
En adultos o lesiones muy
extensas sospechar
inmunosupresión

Agentes mas frecuentes:


Microsporum canis,
Trichophytum rubrum,
Trichophytum mentagrophytes
Tiña capitis
Se clasifica en

No inflamatoria Inflamatoria o
o Seca Querión de Celso
Tiña capitis
Tiña seca se clasifica en:
Microspórica: placa alopécica o pseudo
alopécica redonda bien delimitada
Tricospórica: placa alopécica o
pseudoalopecias difusa y escamas
Femenina 58 años
Artritis reumatoide
Tratamiento con
prednisona
DIAGNÓSTICO
En el consultorio: presuntiva
Características morfológicas /localización
Factores predisponentes
Luz de Wood
Dermatoscopía

Laboratorial:definitiva
KOH: hifas /levaduras
Cultivo
Tiña capitis Alopecia areata

Tricotilomanía Sin escama Sífilis secundaria


DIAGNÓSTICO
Tiña capitis
Tratamiento

Griseofulvina v.o.15-20 mg por kg día por 2 meses

Terbinafina Niños > 2 años: VO por 1 mes


 <20 kg 62.5 mg/día
 20 a 40 kg 125 mg/día
 >40 kg 250 mg /día
Tiña ungueum / onicomicosis
Afecta uñas de manos y pies
LE: Distrofia ungueal: opacidad, cambio de
color, engrosamiento, onicolisis, quebradizas
Onicomicosis
Clasificación clínica
Subungueal distal y lateral
Más común

Subungueal próximal
Asociada a: SIDA, DM,
Enfermedad Vascular periférica

Superficial Blanca
Asociada a: SIDA
Tiña ungueum

Superficial blanca
Altamente asociado a HIV
Tiña Ungueum Diagnóstico Diferencial
Psoriasis Liquen plano

psoriasis

Traquioniquia
ONICOMICOSIS:
TRATAMIENTO

Tratamiento de primera elección

Duración del tratamiento en


onicomicosis de manos

Duración del tratamiento de


onicomicosis en los pies
ANTIMICOTICOS
Sistémicos: de elección, requieren control antes y durante
el tratamiento cada 4 a 6 semanas de transaminasas
hepáticas

TERBINAFINA Tableta de 250 /día: Dermatofitos, en


Levaduras se ha reportado resistencia

ITRACONAZOL Cápsula 200mg/día: No


dermatofitos()levaduras)
y Dermatofitos

Duración en uñas de Manos: al menos 6 semanas

Duración en uñas de Pies: al menos 12 semanas


ANTIMICOTICOS
Sistémicos: de elección, requieren control antes y durante
el tratamiento, cada 4 a 6 semanas de transaminasas
hepáticas

Flucunazol cápsulas de 150 o 200 mg 1 vez a la semana


por 40 semanas (9 meses)
Más tóxico
Menos efectivo
Mayores costos
Tratamiento

•No se recomienda extracción de la uña,


•Es mas recomendable la blación química con
urea al 40%
•Puede complementarse con Tx tópicos
•Láser prometedor

Tiña ungueum antes y después de Tx


Tiña ungueum
TÓPICOS: barniz, loción o laca NO CREMA

En casos que este contraindicado los sistémicos o para tratamiento combinado con el sistémico.

Ciclopiroxolamina 8%
Amorolfina 5%
Tioconazol 5%
Bifonazol 1%
TIÑA UNGUEUM
CRITERIOS DE CURACIÓN

Ausencia de signos clínicos (uña normal)

KOH y cultivo negativos acompañados de


 Hiperqueratosis sub ungueal mínima distal
Engrosamiento leve de la lámina ungueal
Tiña Barbae: hongo
infecta el pelo
Tiña de la barba
Principal diagnóstico
diferencial

Siempre se debe
solicitar
KOH
GRAM
Cultivo por hongos y
bacterias
Foliculitis bacteriana
Tiña Facial: hongo
infecta estrato córneo
Lesión elemental
Placa anular,
eritematosa
con borde
descamativo
(borde activo)

Prurito variable
Borde activo
descamativo
Tiña Corporis
Comienza como
pápulas ó placas
con crecimiento
centrífigo y
aclaramiento central
pudiendo alcanzar
varios
centímetros
Tiña Corporis
Tiña corporis extensa en adulto se
debe sospechar inmunodepresion
Diagnóstico diferencial tiña corporis

Eritema anular
centrífugo
Pitirisis rosada
Lupus eritematoso
cutáneo sub agudo
Ictiosis lineal circunfleja

Eritema anular centrífugo


Tiña Corporis
Tratamiento
En Crema
Clotrimazol: aplicar 3 veces al día
Ketoconazol, terbinafina
Aplicar 2 veces día
Sertaconazol, butenafina
Aplicar 1 vez al día

Duración: 4 semanas
Tiña manum
Tiña Pedis
Afecta pies: región plantar e
interdigital

Factores predisponentes
•Zapatos cerrados
•Mal secado
•Baños públicos

3 tipos clínicos:
Tiña pedis
intertriginosa
LE: placa eritematosa,
con escama, fisuras y
maceración

Frecuente eccema por


contacto e infección
secundaria
Tiña pedis vesiculosa
LE: Placas eritematosas con vesículas, casi no se ven.
Se rompen y producen descamación
Afectan planta y bordes laterales del pie
“tiña en mocasin”
Puede haber ides a palmas
Tiña pedis intertriginosa y vesiculosa
Tratamiento
Crema: Ketoconazo, miconazol, terninafina
Aplicar 2 veces día
Sertaconazol, bifonazol, butenafina
Aplicar 1 vez al día

Duración. 6 semanas

Si existen complicaciones, como sobre infección


bacteriana, se trata primero, con antibióticos
sistémicos.
Tiña Hiperqueratósica
LE: Placas hiperqueratósicas
y fisuras

Dx Diferencial con Psoriasis


plantar y otras queratodermias

Tratamiento
Queratolíticos
Itraconazol VO 100mg BID por 1
mes
Terbinafina 250 VO c/d por 1
mes
Tiña Cruris
Afecta región crural.
Revisar pies y uñas por autoinoculación.
LE: placa eritematosa con borde activo-escamoso.
Respeta pliegue inguinal, pruriginosa
Tiña Cruris
Puede
extenderse a
glúteos
Dx diferencial
con Eritrasma Eritrasma
Corynebacterium Luz Wood +
minutissimum
Tiña cruris
Tratamiento tópico
Duración: 6 semanas
Clotrimazol
Aplicar 3 veces al día
Terbinafina
Aplicar 2 veces al día
Sertakonazol, butenafina
Aplicar 1 vez al día
CANDIDIASIS SUPERFICIAL
Hongo oportunista.
Siempre buscar inmunodepresión local o sistémica
Ej diabetes, HIV, uso de esteroides tópicos y
sistémicos

Clasificación
Intertrigo
candidiásico
Paroniquia y onicomicosis
Genital
Orofaríngea y quilitis
CANDIDIASIS SUPERFICIAL
Intertrigo candidiásico

Localización: pliegues

Lesión elemental:
Placa, eritematosa, escama
maceración y lesiones
satélites localizadas en un
pliegue
Intertrigo
Candidiásico
Candidiasis oral y genital
Pápulas y placas blanquecinas,
facilmente despegables con un baja
lenguas o gasa, por debajo la mucosa
puede mostrar eritema y ser friable.

Queilitis angular
Paroniquia y onicomicosis candidiásica
Primero hay inflamación de la zona periungueal o
perioniquio- perionixis
Luego la distrofia va desde la parte proximal a la distal
Tratamiento de Candidiasis cutánea
Intertrigo / paroniquia=perionixis
Tópicos
-Lesiones secas: cremas
Ketoconazol aplicar 2 veces día por 2-4 semanas
Sertaconazol aplicar una ves al día por 2-4 semanas
-Lesiones húmedas con maceración: solución Spray
Compresas secantes
Terbinafina /butenafina
aplicar una ves al día por 2 semanas
En casos con afectación extensa puede requerir
tratamiento sistémico
Tratamiento de Candidiasis mucocutánea
Vulvovaginitis / balanitis
Fluconazol cápsula 150 mg VO dosis única
Vulvovaginitis
Miconazol crema aplicar 1 vez al día por
clotrimazol /nistatina óvulos 1 /día por 7 días
Itertrigo extenso /multifocal
Itraconazol VO 1 cápsula 100 mg cada 12 horas
por 7 a 14 días
Orofaringea
Nistatina en solución con enjuagues y luego tragar cuatro veces al día
Fluconazol 200 mg el primer día, después 100 mg al día durante 7 días.
Pitiriasis versícolor
Producida por Malasezzia spp, (globosa,
sympodialis, furfur, otras)
Factores endógenos
•Predisposición genética
•Piel seborreica
•Hiperhidrosis
•Infecciones crónicas
•Desnutrición
•Inmunosupresión
Pitiriasis versícolor
Factores exógenos
•Climas caliente
•Exposición solar /recreativo, trabajo
•Humedad ambiental excesiva/ domicilio, recreativo, trabajo
•Actividades deportivas recreativo, trabajo
•Uso de ropa de fibras sintéticas
•Aplicación de aceites
•Bronceadores
•Uso de corticoides tópicos y sistémicos
Pitiriasis versicolor
Lesión elemental: Placas hipo o hipercrómicas con
escama fina pitiriasiforme
•Signo de Besnier
Pitiriasis versicolor
Lesiones comienzan individuales y van confluyendo hasta
cubrir grandes áreas
Localización: tronco (anterior y posterior) hombros, parte próximal de
brazos, muslos, cara.
En niños cara (frente, mejillas, interciliar, perioral, pliegue nasogenaino)
Evolución: Crónico recidivante
Pitiriasis versicolor: Clínica
Luz de Wood
Diagnóstico Estudio Microbiológico:
En fresco: KOH
Cultivo

Cortesía Dra. Martel


Tratamiento
 Jabon de ácido salicílico 3 veces por semana /1 mes
O
 Ketoconazol champú al 2% se deja actuar 5 minutos luego se
enjuaga y se utiliza por 3 días
O
 Fluconazol cápsulas 400 mg dosis única
+
 HUMECTANTE O EMOLIENTE por 3 meses

Casos extensos:
 Fluconazol cápsulas 150 a 300 /semana por 4 semanas
 Itraconazol 100 mg BID por 5-7 días
Micosis subcutánes
Esporotricosis

Micetoma
Eumicetoma (Hongos)
Actinomicetoma (bacterias anaerobia)

Cromoblastomicosis
Esporotricosis
Etiología: Sporothrix schenckii (levadura)
 Estudios moleculares han
demostrado que S. schenckii
es un complejo de por lo
menos seis especies de
importancia clínico-
epidemiológica.
 Con diferencias en la
distribución geográfica,
propiedades bioquímicas,
grado de virulencia, patrones
de la enfermedad y la
respuesta a la terapia.
Molecular identification of the Sporothrix schenckii complex Manoel
Marques, Evangelista Oliveira, Rodrigo Almeida-Paes, Maria Clara
Gutierrez-Galhardo, Rosely M. Zancope-Oliveira. Rev Iberoam Micol. 2014;
31(1):2–6.
Esporotricosis
Habitat: Suelo, plantas y vegetación (espinas, heno)
Esporotricosis: clasificación
A. Cutánea
1. Linfocutáneo (80%)
2. Cutánea Fija
3. Cutánea Diseminada
B. Extracutánea
Esporotricosis linfocutánea
•Período de Incubación: 3 semanas
•En sitio de inoculación….nódulo eritematoso,
indoloro, ulceración, costra (Chancro esporotricósico)
2 a 3 semanas después, aparecen Gomas en forma
escalonada siguiendo trayecto linfangítico
Esporotricosis linfocutánea
Esporotricosis linfocutánea Diagnostico diferencial: goma

Actinomicosi Tuberculosis cutánea ganglionar

Esporotricosisi Linfocutánea Micobacterias atípicas


Esporotricosis fija

No hay diseminación
Los niños son más afectados

Localización:
•Frecuente en Cara
Esporotricosis fija

Lesión elemental:

Placa verrucosa
Esporotricosis fija

Lesión elemental: Placa verrucosa


Esporotricosis fija:Diagnostico diferencial
Placa verrucosa
Carcinoma epidermoide
Cromoblastomicosis

Tuberculosis verrucosa Esporotricosis Fija


Esporotricosis cutánea
diseminada

• Rara
• Diseminación hematógena /múltiples
focos de inoculación

Se caracteriza por 3 o más lesiones


en por lo menos 2 zonas
anatómicas.

• Ocurre en pacientes
inmunosuspresosos, VIH /SIDA
Saúl A y Bonifaz A. Dermatología Rev Mex 2011;55(4):200-208
Esporotricosis cutánea
diseminada

María A. Yengle1. Esporotricosis cutánea diseminada en un paciente con


Sindrome de Down. Dermatol Peru 2017; VOL 27 (4)
Rodríguez GH, Magaña RMC, Juá- rez L, Arenas R.
Esporotricosis cutánea diseminada: comunicación de
un caso. Dermatol Rev Mex 2008;52(5):228-30
Actinomicosis cutánea diseminada
Esporotricosis
cutánea diseminada
Diagnnóstico
diferencial

Leishmaniasis cutánea diseminada Blastomicosis cutánea diseminada


Esporotricosis extracutánea
• En pacientes inmunosupresos: Diabetes Mellitus, SIDA, tratamiento
inmunoupresor, alcoholismo, malignidad oculta.

• Esporotricosis osteoarticular es la manifestación sistémica más común


tanto en individuos inmunocomprometidos como en
inmunocompetentes.
Rodillas, muñecas, codos y tobillos

• Sinusitis, enf pulmonar, enfermedad ocular o del sistema nervioso


central, meningitis y endoftalmitis son otras manifestaciones.
Esporotricosis: diagnóstico
Clínica
KOH
Cultivo
Biopsia
Esporotricosis tratamiento
•Solución Saturada de Yoduro de Potasio:
1 gota 3 veces al día, aumentar progresivamente 1 gota en cada toma
hasta llegar a 40 gotas al día (13-13-14)
•Terbinafina 1000 mg/ d
•Itraconazol 200mg / d

El tratamiento dura 1 año


Micetoma tipo eumicetoma (10%)

Se caracteriza por la presencia de


“granos”,
Conglomerado de microorganismos.

Lesión elemental: goma


•Edad: 20 y 40 años

•La ocupación predispone la infección


Eumicetoma
Lesión elemental: goma

Dermis, subcutáneo, fascia, músculo, hueso

Localizacion:
Dorso del pie
es más frecuente
Otras: rodillas, codos,
Espalda, abdomen.
Eumicetoma
Etiología:
Madurella mycetomi

LE: goma
Aumento de
volumen
Deformación de la
región
Aspecto globoso
Eumicetoma
Eumicetoma diagnóstico Colonias de aspecto
rugoso y cerebriforme
de color blanco
nacarado

•Examen directo
•Cultivo de tejido
•Histopatología

•Estudio Radiológico

Rev Chilena Infectol 2012; 29 (4): 459-463


Eumicetoma diagnóstico
Diagnóstico diferencial
Micetoma tipo
Actinomicetoma (90%)

La diferencia es la etiología
Bacterias anaeorobias:
Ejm: Nocardia brasiliensis
Eumicetoma tratamiento

Anfotericina B complejo lipídico(nefrotóxica)/


B liposomal: 3-5 mg /kg/ día
Terbinafina 250mg/ día
Itraconazol 200 a 600 mg/día

Duración: 2 años o hasta la curación


Actinomicetoma tratamiento

Bacterias anaerobias
•TMP/SMZ 8 – 40 mg/kg/d, por 6
meses mas
•Dapsona 1.5-5 mg/kg ( 100 a 200 mg x
d durante 1 a 2 años o hasta curación
clínica.
https://doi.org/10.1371/journ
al.pntd.0005301
Cromoblastomicosis
Habitat: Suelo y vegetación seca

Etiología: Fonsecae compactum


Fonsecae pedrosoi

Phialophora verrucosa
Phialophora compactum

Causa enfermedad en el sitio de inoculación

Edad: 30 -40 años


Cromoblastomicosis
•Lesión elemental: Placa verrucosa con puntos negros
en la superficie
*Dolor y prurito
Cromoblastomicosis
Cromoblastomicosis: Diagnóstico
KOH Cultivo

Examen Histológico
Cromoblastomicosis: Diagnóstico diferencial
Liquen plano hipertrófico Esporotricosis fija

Blastomicosis:
Tuberculosis cutáneaverrucosa
Blastomyces dermatitidis
Cromoblastomicosis Complicaciones
La complicación más frecuente:
• Infección bacteriana
•Linfoestasis y elefantiasis
•Carcinoma espinocelular
Cromoblastomicosis tratamiento

• Itraconazol 200mg día


• Terbinafina 250 mg día
• Durante 1 año.
• Amfotericina B 0.7-1mg/Kg/día
• Cirugía
• Crioterapia
Micosis sub cutáneas:
Etiología 80 casos (2010-2018 Laboratorio HEU)

Esporotricosis: 53
Sporothrix scheinckii
Cromomicosis: 22
Phialophora verrucosa: 13
Fonsecae pedrosoi: 5
Fosecae compactum: 3
Phialophora compactum: 1
Micetoma: 5
Madurella Mycetomatis 2
Nocardia sp 3

También podría gustarte