Está en la página 1de 4

MOSOQ SIMIKUNA

Noqaq…

¿pitaq?...

¿Pi-paq?...

¿Piq-pa?

¿pi?..

¿pi-n?...

Huj-lla…solo uno , solamente uno, uno solamente

Apay…

Tiyana…

Allichay…arreglar,reparar,ordenar.

Contestar…kutichiy

Kutichiy…contestar,devolver.

Manan…

Añay…

K’amiy…

Haykuy…

Ch’usaq…cero,vacio

Kichay…

Michiy… pastear,pastorear
Mamayña…mi mama ya

Noqalla…solo yo

Wayqe-y-lla….solo mi hermano.

Paqarinña…mañana ya

Wasiy-ña…mi casa ya

Paypaq…

Wasimanta…desde la casa.

Llaqta-kama…

Mayuman…

Erqepura…entre niños.

Kunan…hoy,ahora,en este momento.

Kuska…junto / juntos
Kuskan…mitad.

Chawpi…medio.

Michichaykunallapaqmi…. Raíz+suf diminutivo+suf pos+pluralizante+suf. Limitativo(lla) +declinación +


suf. Validador.

Dialogo

Isis : ¿ñañay imaynallan kashanki? … …¿mi amiga como estas?

Maria : allillanmi kashani ñañachay…¿qanri?...estyo bien amiguita …¿y tú?

Isis : noqapas allillanmi kashani… ¿taytamamaykiri? ¿allillanchu kashanku?...yo tambien estoy


bien…¿y tus padres?¿están bien?

Maria : paykuna-qa allillanmi kashanku….ellos están bien-.

Isis : ¿hatun mamaykiri?...¿ y tu abuela?

Maria: paypas allillanmi kashan…..ella tambien esta bien.

Isis : ¿maypin turayki kashan?...¿donde esta tu hermano?

Maria : turayqa manan kaypichu kashan…mi hermano no esta aquí.

Isis : ¿ ñañaykiri allinchu kashan?...¿y tu hermana esta bien?

Maria :payqa manan allinchu kashan…umanmi nanashan….ella no esta bien…su cabeza le esta
doliendo.

Isis : ¿umanchu nanashan?...hampina wasiman apay…¿su cabeza le esta doliendo?...llevala al


hospital.

Maria : ari. Chaytan ruwasaq…si.eso hare.

El agua está limpia….unuqa ch’uya-n kashan.

La ropa esta limpia…. P’achaqa manan q’ellichu kashan.

Juan está molesto…

Juanqa aka uyantinmi kashan….juan está con su cara de caca.

Q’elli..sucio.

Limpio/cristalino…ch’uya

Sufijo ÑA es un sufijo discontinuativo.


Kay rimakuykunata runasimiman t’ijray

NOSOTROS SOMOS DOCTORES…


Noqanchisqa hamaut’akunan kanchis

NOQAYKUQA WASIPIN KASHAYKU…


nosotros estamos en la casa
NOQAYKUN WASIPIQA KASHAYKU
Nosotros estamos en la casa
TURAYQA PAYKUNAWANMI LLANK’AQ RISHAN…
Mi hermano esta yendo a trabajar con ellos
YO ESTOY TRABAJANDO CON MI HERMANA MAYOR….
Noqaqa kuraq panaywanmi llank’ashani
ÉL ESTÁ TRABAJANDO EN LA CASA DE SU PAPÁ…
Payqa taytanpa wasinpin llank’ashan
ELLA ESTÁ DURMIENDO…
Payqa puñushanmi
MI HERMANA ESTÁ EN MI CASA…
panayqa wasiypin kashan
ELLOS SON CINCO NIÑOS……
Paykunaqa pisqa erqekuna kanku
MI MAMÁ ESTÁ TRABAJANDO EN LA CASA……
Mamayqa wasipin llank’ashan
MI MAMA TRABAJA EN LA CASA…..
Mamayqa wasipin llank’an
MIS HERMANOS ESTÁN ESTUDIANDO EN MI CASA.…
Wayqeykunaqa wasiypin yachashanku
MIS HERMANOS ESTUDIAN EN MI CASA…
Wayqeykunaqa wasiypin yachanku
JOSÉ ESTÁ JUGANDO EN LA CASA…
Jose wasipin pujllashan
JOSÉ ESTÁ EN LA CASA…
Joseqa wasipin kashan
ELLA ESTÁ TRABAJANDO……
Payqa llank’ashanmi
MI HERMANO ESTÁ DURMIENDO EN MI CASA…
Wayqeyqa wasipin puñushan

También podría gustarte