Está en la página 1de 2

1.

Xon Ahuiyacan (Nezahualcóyotl)


“Ica xon ahuiyacan ihuinti xochitli, tomac mani, aya. Ma on te ya aquiloto xochicozquitl. In
toquiappancaxochiuh, tla celia xochitli,cueponia xochitli. Oncan nemi tototl, chachalaca,
tlatohua, hahaya hual on quimatli teotl ichan, ohuaya, ohuaya

Zaniyo in toxochiuhica ica tonahuiyacan. Zaniyo in cuicatl, aya icaon pupulihui in amotlaocol. In
tepilhuan ica yehua, amelel on quiza, ohuaya, ohuaya Quiyocoya in Ipalnemohua, aya qui ya
hualtemohuiya moyocoyatzin, in ayahuailo xochitli, ica yehua amelel on quiza.”

Traducción: Alegraos
“Alegraos con las flores que embriagan, las que están en nuestras manos. Que sean puestos ya
los collares de flores. Nuestras flores del tiempo de lluvia, fragantes flores, abren ya sus
corolas. Por allí anda el ave, parlotea y canta, viene a conocer la casa del dios. Solo con nuestras
flores nos alegramos. Solo con nuestros cantos, perece vuestra tristeza.

Oh señores, con esto, vuestro disgusto se disipa. Las inventa el dador de la vida, las ha hecho
descender el inventor de sí mismo, flores placenteras, con ellas vuestro disgusto se disipa

Piltototsin, ¿kenke tikuika? Na nikuika pampa niyolpaki, na nikuika pampa


nochipa tlanes iuan ta, ¿kenke axtikuika? Piltototsin, ¿kenke tikuika? Na
nikuika pampa niyoltok, na nikuika pampa amo nikokojtok, uan ta, ¿kenke ax
tikuika? Piltototsin, ¿kenke tikuika? Na nikuika pampa nitlayejyekmati, na
nikuika pampa onkaj tonati uan ta, ¿kenke axtikuika?”

Traducción: Pajarillo
“Parajillo, ¿por qué cantas? Yo canto porque estoy alegre, yo canto porque
siempre amanece y tú, ¿Por qué no cantas? Pajarillo, ¿Por qué cantas? Yo canto
porque tengo vida, yo canto porque no estoy herido y tú, ¿Por qué no cantas?
Pajarillo, ¿Por qué cantas? Yo canto porque veo cosas hermosas, yo canto
porque hay sol, y tú, ¿por qué no cantas?”

Quinon quixmati' aquinon


“¿TIeca onimitzixmat tlín tlatlacohli' ticpia'? Xnicmati' tlin nicchiua', no nemiliz
tlantoc. ¿TIeca oninemico tla xuel ida nicchiua' ipan in tlalticpactli'? In tlalticpactli'
can san noteua' xticmati' tlin ticchiua' uan monemiliz umpaca uan xticnequi'
tihquixtiz. Pampa timumuui mamitzihlican tlin melac, aman monemiliz nozotinemi',
yoten ka uiztli' icxopalhuan. Aman nochi' uiuitzio ipan moyecmacopa 'unca ce uiztli'
ca xuelmitZIlemitia' ¡un uiztli' aquinon yez! ¿tleca' onimitzixmat?”

Traducción: Quién conoce la faz de quién


“¿Por qué conocí tu faz, por qué tienes que retorcerte en la lumbre? No sé lo que hago,
mi vivir se está terminando. ¿Por qué vine a vivir si no puedo hacer algo sobre esta
tierra? Este mundo donde tú mismo no sabes lo que haces, pero tu vivir está ahí y no
quieres sacarlo. Porque tienes miedo a que te digan la verdad, ahora tu alma en vida
se anda espinando, las plantas de sus pies ya se llenaron de espinas. Ahora todo es
espinoso, sobre tu mano derecha hay una espina que no te deja vivir, ¡esa espina,
quién será! ¿por qué conocí tu faz?”
Itlatol temiktli (Tecayehuatzin)
“Auh tokniwane, tla xokonkakikan in itlatol temiktli: xoxopantla technemitia, in
teocuitlaxilotl, techonitwuitia tlauhkecholelotl, techoncozctia. ¡In tikmati ye
ontlaneltoca toyiollo, toknihuan!”

Traducción: Sueño de palabras


“Amigos, favor de oír este sueño de palabras!:en tiempo de primavera nos da vida el
áureo brote de la mazorca: nos da refrigerio la roja mazorca tierna, pero es un collar
rico el que sepamos que nos es fiel el corazón de nuestros amigos.”

In xochitl, in cuicatl (Ayocuan


Cuetzpaltzin)
Ayn ilhuicac itic ompa ye ya huitz in yectli yan xochitl, yectli yan cuicatl. Conpoloan
tellel, conpoloan totlayocol, y tlacahzo yehuatl in chichimecatl teuctli in
Tecayehuatzin. ¡yca xonahuiacan! Moquetzalizquixochintzetzeloa in icniuhyotl.
Aztacaxtlatlapantica, ye on malinticac in quetzalxiloxochitl : ymapan onnehnemi,
conchihchichintinemih in teteuctin, in tepilhuan. Zan teocuitlacoyoltototl: o huel
yectlin amocuic, huel yectli in anquehua. Anquin ye oncan y xochitl yiahualiuhcan. Y
xochitl ymapan amoncate, yn amontlahtlahtoa. ¿Oh ach anca tiquechol, in Ipalnemoa?
¿O ach anca titlatocauh yehuan teotl? Achtotiamehuan anquitztoque tlahuizcalli,
amoncuicatinemi. Maciuhtia o in quinequi noyollo zan chimalli xochitl, in ixochiuh
Ipalnemoani. ¿ Quen conchiuaz noyollo yehua? Onen tacico, tonquizaco in tlalticpac.
¿Zan ca iuhquin onyaz in o ompopoliuhxochitla? ¿An tle notleyo yez in quenmanian?
¿An tle nitauhca yez in tlalticpac? ¡ Manel xochitl, manel cuicatl! ¿ Quen conchihuaz
noyollo yehua? Onentacico, tonquizaco in tlalticpac. Man tonahuiacan, antocnihuan,
ma onnequechnahualo nican. Xochintlalticpac, ontiyanemi. Y e nican ayac
quitlamitehuaz in xochitl, in cuicatl, in mani a ychan Ipalnemohuani. Y n zan cuel
achitzincan tlalticpac, ¿Oc no iuhcan quenonamican? ¿Cuix oc pacohua? ¿Icniuhtihua?
¿Auh yn amo zanio nican tontiximatico in tlalticpac?”
Traducción: Las flores y los cantos
“Del interior del cielo vienen las bellas flores, los bellos cantos. Los afea nuestro
anhelo, nuestra inventiva los echa a perder, a no ser los del príncipe chichimeca
Tecayehuatzin. ¡Con los de él, alegráos! La amistad es lluvia de flores preciosas.
Blancas vedijas de plumas de garza, se entrelazan con preciosas flores rojas . en las
ramas de los árboles, bajo ellas andan y liban los señores y los nobles. Vuestro
hermoso canto: un dorado pájaro cascabel, lo eleváis muy hermoso. Estáis en un
cercado de flores. Sobre las ramas floridas cantáis. ¿Eres tú acaso, un ave preciosa del
Dador de la vida? ¿Acaso tú al dios has hablado? Tan pronto como visteis la aurora, os
habéis puesto a cantar. Esfuércese, quiera mi corazón, las flores del escudo, las flores
del Dador de la vida. ¿Qué podrá hacer mi corazón? En vano hemos llegado, hemos
brotado en la tierra. ¿Sólo asi he de irme como las flores que perecieron? ¿Nada
quedará de mi nombre?
¿Nada de mi fama aquí en la tierra? ¡Al menos flores, al menos cantos ! ¿Qué podrá
hacer mi corazón? En vano hemos llegado, hemos brotado en la tierra. Gocemos, oh
amigos, haya abrazos aquí. Ahora andamos sobre la tierra florida. Nadie hará
terminar aquí las flores y los cantos, ellos perduran en la casa del Dador de la vida.
Aquí en la tierra es la región del momento fugaz. ¿También es así en el lugar donde de
algún modo se vive? ¿Allá se alegra uno? ¿Hay allá amistad? ¿O sólo aquí en la tierra
hemos venido a conocer nuestros rostros?"

También podría gustarte