Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Ca n ciones de cuna
n emicuic a t l
N e
n emicuic a t l
N e
NENEMICUICATL
Un canto a la vida
Nayeli Alonso Serralde
México 2019
Año Internacional de las Lenguas Indígenas
Lic. Adelfo Regino Montes
Director General del Instituto Nacional
de los Pueblos Indígenas
Un bebé jugaba
Frente a la luna
Y recordaba:
Estoy viendo la redondez de la luna
Le voy a poner a esta redondez
Un medio círculo
Y otro medio círculo
Y otro medio círculo
Y otro medio círculo
Y el niño empezó a reír
Y a llorar
Y se preguntó;
Por qué reía y lloraba
Y la luna le contestó:
Ya has creado una flor bebé.
8
In conetl huan xe xochitl
Tlan íc tlalli
Tlaco malacatl
Huan occe tlacomalacatl
Huan occe tlacomalacatl
Huan occe tlacomalacatl
9
10
La cueva cósmica
11
Ilhuicatl oztoc
Campa oztoc cati ihta?
Xitlaxia itic oztoc
Ic namiquillia campa
Tihuala
Xiquiihta ti tlaxotla oztoc
Oztoc in nonatzin
Nonatzin
Xitlaxia itic oztoc
ill namiquillia campa
Tihuala
Xiquiihta ti tlaxotla oztoc
Oztoc in nonatzin
In Nonatzin nonatzin
12
13
El sueño del bebé
14
Caxcanes temictliconetl
Cicitlaltin, cicitlaltin, cicitlaltin, cicitlaltin
Xiqui ihcta conetl, conetl, conetl,conectl
In ixtellollo ahcmo motzacuallia (2)
Tlen in temictli in conetl, conetl conetl conetl(3)
Ahcmo quinequi mocochitia
zan quihcta in citlaltin, cicitlaltin (2)
Huan in nantzin in cuicatl quital huia (2)
Xicochi, xicochi no conetl, no conetl, no conetl.
(3) Huan temictli ca citlaltin, cicitlaltin, cicitlaltin,
cicitlaltin.
Xicohi, xicochi, no conetl
Huan inin conetl yeca yomocochitia, nocochi-
tia. Xicohi, xicochi, no conetl
15
16
Canto a la niña
17
Cihualpilli cuicatl
Axan ti Cihualpilli (4)
Axan yeticpia ipan motzo-
tenco tzontli
In moilacatzoa
Axan ti cihualpilli (3)
Moxtla huiptla ixpocatzin
Tehuatzin quen in xinaxtli
Moxtla huiptla ixpocatzin
Tehuatzin quen in xinaxtli
Huan mo tlatoca itic in tla-
natzin in tlalli
Huan mo tlatoca itic in tla-
natzin in tlalli
Axan ti Cihualpilli (4)
18
19
Ardillita
20
Techalotl
21
22
Cihuame Xion
23
Cihuame Xion
24
25
In cuicatl xililico
La mamita
Le dice al xililico
Te ruego, te ruego
Que canten, que canten
Esa ruedita
Luna, luna
En tu girar
Cántale a mi bebé
Le dice el xililico:
Mamita, mamita
No te enfurezcas
La luna cantará a tu bebé
26
Y la luna así cantó:
Bebito, bebito y tu mamita
Bebito, bebito come quelites
Que te los doy con todo corazón
Lo que comes,
Lo que bebes, tú y tu mamita
Todas las estrellas
Los aman, los aman
Por siempre, por siempre.
27
In cuicatl xililixo
Cente in nantzin
quimitalhuia inon xililico
Ni mitz tlatlautillia
Xin cuicatl
In ce inon momalacachoa
Cuauh in yencuic
Ni mitz tlatlautillia
Ma inon metztli
In cuicatl noconetl
zantimo mamolacachoa
zan in cuicatl no conetl
28
Oquitalhuia in xillilico
In nantzin in natzin
Acmo timo ilcicihui
Quin cuicatl metztli
In mo conetl
29
30
Gatito
31
Atzinilhuitl yolcame
32
33
El calor de la tierra
Semillita, semillita
La tierra está caliente
Al salir el sol y la luna
Todos los microorganismos y corpus
de luz trabajan
Las semillas de maíz, calabaza
Ya están maduritas
Estas semillitas tienen sus espigas
Ya viene la siembra
En el interior de la madre tierra
Como cuando los bebés están ges-
tando en el vientre de la mamá
Ya la humedad de la tierra
Trae la fuerza
Para que las mujeres y los hombres
Siembren las semillas
34
In totonqui tlalli
Xixinaxtli, xixinaxtli
Yetotonqui in tlalli
Moquiquixtia tonalli huan metztli
Nochtin inon yeyelli motequitia
xinaxtli in yetl in ayotl
Yecuallica
Inon xinaxtli quicpia in miahuatl
Itic in tlalnantzin coatlicue
Huan itic in tlalnatzin coatlicue
Yecuacualaca atzintli
Tlen amo cuacualaca atzintli?
Huan ye tlaltocas cihuame huan
tlacame
In xinaxtli
35
35
36
Esta noche hace frío
37
Ce acatl topiltzin
38
38