Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
AMAÑAY
YACHAQAQ:…………………………………………………..JURQHUKUY:…………………….
PACHA YUPAY:……………………………………………..PURI:………………………………...
SUFIJO -TA
CASO ACUSATIVO
FUNCION: Marcador de objeto directo. Indica sobre quien o sobre que recae la acción del verbo.
PAPAMANTA
-Kay papa wayk’u manchay misk´i kachkan, chantapis jak´u jak´ulla. Ima papataq kayri?
-Waych´a, iskayachi, qurisunqu, q´uyu ñawi, quyllu, mujuturu, khuchi aka, kanchiri, phuriqa, mawa,
chawcha, imilla, machuwanchi, sani, lluqchi, yuqalla, luk´i papatapis, puquchiyku.
-Papallatachu puquchinkichik?
-Titikuma, chuliwa, qayara, puka uqa, yuraq uqa, q´illu k´atu uqatapis puquchiyku. Uqaqa
llaqtaymanta manchay misk´i. wak kutipi llaqtaymanta apamusaq. Chaypi uqa wayk´uta
mikhuchisayki.
-Jinapunu llaqtaypiqa.
ENCUENTRA Y TRADUCE A CASTELLANO LAS FRASES U ORACIONES QUE LLEVEN EL SUFIJO -TA
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Mikhuna ………………………………………………………………………………………………………………………….
Papawki ……………………………………………………………………………………………………………………………
Ch´iltu ………………………………………………………………………………………………………………………………
MAMA YACHAYWASI “ÁNGEL MENDOZA JUSTINIANO” QHICHWA SIMI
P´anqa ………………………………………………………………………………………………………………………………
Rurukuna …………………………………………………………………………………………………………………………
N M A T C A T U K A Y E D Q´ M
E R A N I M A Ñ U V U D W I V
U R A K A K´ A F O A H C M P A
Q T O T I N S M G T C A A I T
E I A P A T W I A A A T N T U
R N L P A N A M M R R A O A H
O U A L U T A E J A A R A M C
A W T A Q Y E Y G P´ W A T I U
T D A S R A U V Q M A S I K K
U O N C G N N R S A S O M H U
Q I U X J A R A I J W T Y U H
L W T M Y M M O T W L U A N P
L A A Z T´ I K I T A C U R A S
A Ñ W Z E X U R V P L B H A N
Q S A T A N U K U R U R N O K
MAMA YACHAYWASI “ÁNGEL MENDOZA JUSTINIANO” QHICHWA SIMI
AMAÑAY
YACHAQAQ:…………………………………………………..JURQHUKUY:…………………
PACHA YUPAY:……………………………………………..PURI:………………………………...
SUFUJO -WAN
CASO INSTRUMENTAL
SUFIJO NOMINAL: Señala el recurso o instrumento con el que se realiza la acción. Indica el
acompañante del sujeto. Se usa en forma alternada como conjunción copulativa. También indica el
objeto adicional.
INSTRUMENTO:
ACOMPAÑANTE:
RECURSO:
CONJUNCION COPULATIVA:
OBJETO ADICIONAL
RUTHUCHIKU RAYMIMANTA
Inka pachapi ruthuchikuqa Raymi karqa. Chaypi wawap chukchanta ruthuspa sutita churaq kanku.
Kunankama kay raymita ruwallankupuni.
MAMA YACHAYWASI “ÁNGEL MENDOZA JUSTINIANO” QHICHWA SIMI
Kay ruthuchiku raymipaq ruthuchiqita mask´anku. Jinamanta wasi chawpipi jatun llikllata mast
´anku, chayman wawataqa, musuq p´achata churaykuspa, chukuykuchinku. Mana wawa
waqananpaq pukllanata, misk´ita, jaywanku. Chanta ruthuchiqiqa wawap Yawar masinkuwan, ayllu
ayllu masinkuwan, pisimanta pisi chukchanta rankhaspa k´utunawan ruthuchinku. Chukcha
ruthusqataqa t´uru chuwaman churanku, qullqitaqa wak chuwaman churallankutaq.
Chukchata ruthuyta tukuytawan qullqita yupanku. Ruthuchiqiqa chay yupayman qullqita yupaykun.
Chanta chukchatawan qullqitawan sumaqta ch´allaykunku.
Wawap tatan, maman, ruthuchiqita tusuchinku. Chanta tukuy tusullankutaq. Chantapis mikhirinku,
upyarinku.
Mana chay ruthuchiku raymita ruwankuman chayqa, wawaqa jatunyaspa qhincha kawsayman
chayanman, ñinku.
Kunanqa ñawpaqtaraq iñiy wasiman wawata pusanku. Chaypi tata kuraman umanpi yakuta jich
´achispa sutichiykuchinku.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
MAMA YACHAYWASI “ÁNGEL MENDOZA JUSTINIANO” QHICHWA SIMI
Piwantaq ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Michiytawan …………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
Imawantaq ……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Qillqanawan …………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………….
PIWAN TIYAKUNKI?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
PIKUNATAQ MASIKUNAYKI?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………