Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Sallqa
Huk sallqa wasipi, urqukunapi, Felipe warminwan tiyan. Warminpa sutinqa
Marcelinam. Paykuna wallpakunata chakrankupi uywanku. Marcelina
wallpakunaman sarata qaran. Paykuna sapa punchaw ancha tutamanta
hatarinku. Llamk’anku sapa punchaw.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
EL BURRO Y EL ZORRO
TAKIYKUNA
Mamaykimanmi willaykamusaq.
taytaykimanmi willaykamusaq,
Willaykamuypas imanawanqataq,
willaykamuypas haykanawanqataq,
este es mi hermanito,
bebito y bonito.
Ella es mi hermanita,
Yo soy el mayor
y hago mi labor.
Todos unidos,
en mi linda casa
ÑAWINCHANAPAQ.
¿Hamuq qillqasqari imataq kanman? ¿Imamantataq rimanman?
Llipinmanta hamuchkayku
Takiykuna aparisqa
Kay sumay p’unchayniykipi
Munasqay masicha….
Wallpachaykichus kayman
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
LA RIMA
Kay.
Kaymantapuni kaspa Kaypi kariyman chayqa kayniyqa kaynillaymi
QUY
quyki, quyki ninki quyki niwankiman
NIY
Niwanki, niwanki niy, niy nillawanki amañapis niychu
“SUTIMANTA QILLQANA”
HARAWIKUNA
Harawita ñawinchay. Uray sutikunap ñawpaqninpi, harawimanta suti
t’ikrachikta hurquspa qillqay:
MAMAY
Sumaq ñawiyup mamay
yana chukchayup ima.
huch’uy warmin mamayqa
hatun sunquyup ima
Sumaq sarachamanta
Harawi
Munasqay sumaq saracha.
Urqupipas panpapipas, qan sumaqta wiñakunki
Parapis wayrapis, qanta aswantan wiñachisunki.
Llipin p’isqukuna sarachayta takipayan.
Munasqay sarachay,
Yuraq yuraqlla ukhurimuchkanki
Misk’i misk’iraq kachkanki,
Munay simichayta kusirichinki.
Ñawinchanapaq.
● ¿Imataq uraypi qillqasqa? ¿takiychu? ¿yarawichu? ¿willakuychu? ¿Ima
nichkanmantaq?
● Kunanqa sapallayki ñawinchay, chayman yachachiqniykiwan kuska.
1. Rimaspalla kutichinaykipaq:
● ¿Imataq kasqa? ¿Imamantataq rimasqa?
● ¿Ima nichkanmi sutinpi? ¿Hayk'a yaraymapitaq qillqasqa?
● ¿Ima simikunatataq riqsinkiña? ¿Qillqarquwaqchu?
Ñawinchanapaq.
Qillqanapaq:
RIMANAKUY
E- ¿Imaynalla, Germán?
E- ¿Allillantachu chayamunkichik?
E- Anchata kusikuni.
3. Irqikuna yachachiq.
6. Huch'uy runakuna.
8. Ñawinchanapaq.
¿Imasmari, imasmari?
Tuatapi wisq’ani
P’untaypi kichani
Imataq kanman?
Watuchiykuna
………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………..
Qallukhipukuna.
Paqarin kanqa Wata wata watutam
T’kaqa t’ urmaykamusqa.
Yuyaykuna (pensamientos)
1.- Wakcha runakuna wañuqtinqa, qaqakunapas pirqakunapas urmamunraq.
Todo lo que la gente nos invita hay que recibirlo con cariño, nunca se
debe rechazar ni mostrar enojo.
Niykuna (Dichos)
1.- Manan wasi punkupi tiyanachu, tyanki hinaqa runa qasillamanta
ñuqanchikmanta riman.
No hay que sentarse en la puerta de la casa, si lo haces lqa gente
habla de nosotros de la nada.
2.- Mana llullakunachu, llullakunki hinaqa illapa chyasunkiman.
No hay que mentir, a los mentirosos el rayo suele matar.
3.- Tutapi manan hanku uqata k’utunachu ruranki hinaqa, tayta
mamanchikta mikhuchkanchik.
No hay que comer oca cruda de noche, si lo hacemos, estamos
comiendo a nuestros padres.
4.- Unumantaqa manan hark’akunachu, hark’akunchik hinaqa unu
apawanchik.
No hay que atajarse del agua, nos puede llevar la torrentera.
5.- Uchutaqa mana makiwan haywanachu, haywanakusun hinaqa
chiqninakuyta qallarisunman.
No se debe alcanzar el ají con la mano, empezamos a odiarnos.
6.- Pisi yachaqqa, kaqllatan sapa kuti riman.
Quien sabe poco, habla lo mismo cada vez.
Kaypi wak ninkunata qilqay.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
Kutichiy.
HAWAS UCHU
Kanan:
- Chullusqa hawas.
- Papa.
- Siwulla
- T’akapa
- Yirwa wina
- Kachi.
Wayk’uynin.
1.- llink’i mankapi siwilla kuchusata asiytipi ackha yirwa wina kutasqata
thiqtichina.
2.- thiqtisqa mankaman tawa tasa t’inpusqa unuta hich’aykuna, kaqtaq
ch’arkitapas, hawastapas, kachitapas.
3.- hawas hak’uyanankama qaywirispa t’inpuchina.
QARAKUYNIN.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
Ñawinchaspa:
qhawaspa qillqay.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
1.-…………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.- ……………………………………………………………………………………………………………………………………
3.- …………………………………………………………………………………………………………………………………..
1.- …………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.- …………………………………………………………………………………………………………………………………….
3.- …………………………………………………………………………………………………………………………………….
Yachay wasipi irqikunap rurasqanta qillqay:
Escribe las actividades que realizan los niños de la escuela:
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Kay qillqa, ñawpa pachapi riman. Uray kanchapi, kunan pachapi rimachispa qillqay:
Este texto habla en tiempo pasado, en el recuadro escríbelo en tiempo presente: