Está en la página 1de 6

CAMPAÑA DE CONCIENCIACIÓN SOBRE LA COVID 19 – MATERIAL PARA DISTRIBUCIÓN DEL 16 SEPTIEMBRE 2020

Guión: Raquel Rodas (MEC) Isabel Negri (MEC) Gloria Cardozo (MEC) – Diagramación y Diseño: María Inés Terstiege (MEC)

López (FP-UNA), Natalia Sosa


**
Área

Grado: 6.°
Fecha: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Lengua
Guaraní

Capacidad: Oipurukuaa ñe’ẽ térã ambue signo kuéra oipytyvõva omoñe’ẽvape oikũmby hag̃ ua
pe jehaipyrépe he’íva.
Tema: Ñe’ẽjoajueta ñemohenda. (Pehẽ 2- Parte 2 )

No bajemos la guardia

Evita tocarte los ojos, nariz y la boca antes de lavarte las manos.
Nos cuidamos entre todos

El mosquito nos ataca

Continuamos con el ciclo del Aedes aegypti


Los mosquitos adultos, machos o hembras, son los que realizan vida aérea.
Este ciclo dura, en promedio, 10 días. Cuando aumenta la temperatura ambiente
este periodo se acorta a 7 días. Veinticuatro horas después del nacimiento, el
macho y la hembra ya están en condiciones de aparearse y se calcula que
una hembra que se haya alimentado con sangre humana podría depositar
aproximadamente 100 a 150 huevos en cada postura. Puede realizar varias
posturas, produciendo hasta 1.500 huevos durante su vida.

Si el dengue queremos erradicar, la acción es la única solución.

Aikuaave
Ñe’ẽjoajueta (Oración compuesta) – Pehẽ 2 (Parte 2):
Ha’e ñe’ẽjoaju orekóva mokõi térã hetave ñe’ẽtéva mosusũmbyre. Péicha
oñemohenda:
2.2.3. Oración compuesta subordinada.
Ha'e mokõi ñe'ẽjoaju ohóva ojoapykuéri ja'e porãsérõ, ha ndojojáiva, oĩgui peteĩ
oñemomba'eguasuvéva ijapytépe. Ñe'ẽjoajueta poguyguávape jajuhukuaa:
• Peteĩ ñe'ẽjoaju isãsóva, ha
• Peteĩ ñe'ẽjoaju poguyguaite.
Ñe'ẽjoaju poguyguaite nahesakãi ha'eño, oguerekomanteva'erã peteĩ ñe'ẽjoaju
isãsóva omohesakãva ichupe.
Clasificación de las oraciones subordinadas
2.2.3.1. Oración compuesta subordinada sustantiva.
Ha'e umi ñe’ẽjoajuetápe oikóva teróramo. Oikokuaa teroñe’ẽrõ, moĩmbaha
mbohasapyréva ha moĩmbaha mbohasapyre’ỹvarõ. Ko'ãva heñói ojepuru jave
ñe’ẽpehẽtai: "ha", "hague", "va", "va’ekue" ha "va’erã".
**
Área

Grado: 6.°
Fecha: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Lengua
Guaraní

Oñemohenda jevy kóicha:


• Como sujeto.
Techapyrã:
• Cherayhúva añete ojapo hekópe che rembipota.
• Ojapo hekopete che rembipota. Máva: cherayhúva
• Como complemento directo: Mba'e.
Techapyrã:
• Reikuaa porã maymáva omanova’erãha
• Reikuaa porã. Mba'e: maymáva omanova’erãha
• Como complemento indirecto: Mávape.
Techapyrã:
• Embohasa nde po oikotevẽvape
• Embohasa nde po. Mávape: oikotevẽvape

2.2.3.2. Oración compuesta subordinada Adjetiva.


Ha'e umi ñe’ẽjoajuetápe oikóva tero moĩmbahárõ. Ko’ãva heñói ojeipuru jave
ñe'ẽpehẽtai: "va", "va'ekue", "va’erã”, "ha", "hague".
Techapyrã:
• Kuñataĩ ojerokýva hendive ohejarei ichupe.
• Ñe'ẽjoaju poguyguáva "ojerokýva hendive", ojeko tero "Kuñataĩ” rehe, ha ojokupyty
hendive ñe’ẽriregua "va" rupive.
2.2.3.3. Oración compuesta subordinada Adverbial.
Ha'e umi ñe’ẽjoajuetápe oikóva ñe’ẽtéva moĩmbaha opaichaguárõ. Oñanduka
mba’éichapa, araka’e, moõ, ma’erã ha mba’ére ojehu upe ojehúva. Oñemohenda
jevy kóicha:
• Adverbial de tiempo:
Ko’ãva heñói jaipurúrõ ñe’ẽpehẽtai: "aja", "guive", "jave", "kuévo", "rire", "vove".
Techapyrã:
• Rekarupa rire reju che rendápe.
• Adverbial de lugar:
Ko'ãva heñói ñambojoapy jave ñe’ẽpehẽtai "ha" térã "hague", ñe’ẽpehẽtai "re",
"gui" ha "pe" rehe.
Techapyrã:
• Nde reho che ahahápe.
**
Área

Grado: 6.°
Fecha: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Lengua
Guaraní

• Adverbial causal:
Ko'ãva heñói jaipuru jave ko'ã ñe’ẽriregua: "gui", "rehe" ha "rupi", oñembojoajúva
jepi ñe’ẽpehẽtai "ha" ha "hague" rehe.
Techapyrã:
• Che che'angekói ha'e noguahẽi rupi.

• Adverbial de modo:
Ko’ãva heñói jaipuru jave ñe'ẽpehẽtai "háicha" ha "haguéicha”.
Techapyrã:
• Ajuva'erã ko’ẽrõ ajerurehaguéicha ndéve.

• Adverbial condicional:
Ko'ãva heñói jaipururõ ñe’ẽpehẽtai "ramo", "rire" ha "rõ".
Techapyrã:
• Nde nderasykatúrõ rehova’erã pohãnohárape.

• Adverbial de fin:
Ko'ãva heñói jaipururõ ñe’ẽriregua "hag̃ua" ha "vo".
Techapyrã:
• Reju ore rendápe remba'apóvo.
• Opyta opytu'u hag̃ua.
• Ambue ara oguereko mba'apo jevy.
Fuente: Ñe’ẽ Rerekuapavẽ.Academia de la Lengua Guaraní 2018, pág. 198.

1- Chemandu’a umi mba’e aikuaava’ekue “Ñe’ẽjoajuetáre ambue mbo’epýpe ha


amba’apo. Ajesareko ta´anga rehe. (Recuerdo lo estudiado en la clase anterior con
oraciones compuestas y realizo los ejercicios. Observo las imágenes).
Ta’anga 1 Ta’anga 2

https://i.pinimg.com/originals/79/51/df/7951 https://image.freepik.com/vector-gratis/ninos-
df989f27e00109b17aa7f0729f4b.jpg diferentes-acciones-ilustracion_1308-2120.jpg
**
Área

Grado: 6.°
Fecha: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Lengua
Guaraní

a. Ajesareko ta’anga 1 rehe ha ha’e b. Ajesareko ta’anga 2 rehe ha


mba’eichagua ñe’ẽjoajuetápa ahai ñe’ẽjoajueta. (Observo la
ojehai hese. (Observo la imagen imagen 2 y escribo oraciones
1 y escribo a qué tipo de oración compuestas).
compuesta corresponde)

María oguapy, oipe’a ha ohetũ yvoty. 1. ..........................................................


.............................................................. ..............................................................
María oguapy ha ohetũ yvoty. 2. ..........................................................
.............................................................. ..............................................................

¡Anike cheresarái amondova’erãha che mbo’ehárape che rembiapo ko’aguiete guive!

¡Recuerdo enviar al docente mis tareas a partir de los siguientes ejercicios!

Arange: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Mbo’epy: Lengua Guaraní.


Temimbo’e réra ha rerajoapy: ……………………………………………………………
Mbo’ehao: …………………………………………………………………………………..
Mbo’esyry: 6.° Mbo’ehára:……………………………………………………….........

1. Ambojoaju ñe’ẽjoaju ahechakuaávo mba´éichagua ñe’ẽjoaju subordinada


adverbialpa (Uno las oraciones según sean oraciones compuestas subordinadas
adverbiales).

• Oho okeségui. Adverbial de lugar.


• Jaha rire ógape ñañe’ẽta. Adverbial de tiempo.
• Ekarupa aja akéta. Adverbial causal.
• Luchi ko’ápe térã amo reheja mandi’o. Adverbial condicional.

2. Amoĩ ñe’ẽpehẽtai oñeikotẽveva ha’e hag̃ua ñe’ẽjoajueta subordinada adjetiva.


(Coloco las partículas que faltan para que las oraciones sean oraciones compuestas
subordinadas adjetivas).

• Kuimba’e oho ............. ndouvéima.

• Mitã oguapy ............... hendive oñangareko hese.


**
Área

Grado: 6.°
Fecha: Miércoles 16 de setiembre de 2020. Lengua
Guaraní

3. Ahai ñe’ẽjoajúpa ha’e oración subordinada sustantiva directa térã indirecta;


reporanduva’erã: mba’e ha mávape.(Escribo si las oraciones son compuestas
subordinadas sustantivas directas o indirectas; hago las preguntas: mba’e y mávape).
• Ñame’ẽ ikarurã iñembyahýivape. .................................................................................
• Aikuaa karai hasy’arãha. ..............................................................................................
• Ahetũ heta che sýpe. ....................................................................................................

4. Ahai peteĩ haipyvo mbykymi ha aipuru pype ñe’ẽjoajueta, iguýpe ahai mávapa
aipuru. (Escribo un párrafo corto y utilizo oraciones compuestas, debajo escribo cuáles
utilicé).
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
............................................... ..................................................
............................................... ..................................................

Indicadores de evaluación:

1. Oipuru hekopete ñe’ẽjoajueta.


2. Ohai jehaipyre oipuru ñe’ẽjoajueta.
3. Ombojoaju ñe’ẽjoajueta.

Liliana Acosta.

También podría gustarte