Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
chapauilles
h.294 270. de
‫کی وہ راز‬ ‫در‬
 TR A CTA TVS

DE NECESSI.
TATE ET MODO
Miniſtrandi Sacramenta
Tempore peſtis.
IN QVO DYCENTÆ ET
2 duodecim eadere queſtionesbreuiter
& dilucidèrefoluuntur.
PASTORIBVS CÆTERISQVE
Animarum Curatoribus non modo vtilis,
fed & perneceffarius.
duthare R.D.IOANNE CHAPEAVILIL,
Archidiacono, Canonicas Vicario Leodienfis.

LO VAN II

Apad CACOBYM ZEGE R $ Anno 1637

Cum Grasia& Privilegio. 141
 Has Paſtoraliun Qeftionum de Baptiſ
mo , Penitentia, Euchariſtia , Extrema Vna
& ione " Matrimonio, Deciſiones, vt Metho
do. perſpicuitate , eruditione atque vtilitate
admodum commendabiles , ita & prælo ido
meas cenfeo. 3. Auguſti 1609. Lollanij.
GVILHEL MÚ FABRICIUS
Apoftolicus Librorum Cenſor.

Vtiliter Tractatus iſte recudetur,> & Cila

Tatores Animarum qualiter hic >, tenpore
graſſantis peftis ouibusſuisadeffe, præeſſe ac
prodeſſe debeant. Actum Bruxellis 15. Octob.
16 36 .
HENRICVS CALENVS S. Theol.
Licent, Canonicus Metropolitanus
Mochl, Librorum Cenfor

MVSEVM
BRITAN
NICVM .
 Å EVERENDIS IN CHRISTIO

P A TRIB V S ,
,
PASTORIBUS OMNIBVS
ET ANIMARY'M

CVRATORIBV S.
Eftro illo munere, ReuerendiDomini,
nihil omninò dignius eft, auc glo .
4
riofius: Quippe Aniniarum nobis
cura'incumbit, & hoc modo Chriſti
confortes éttis. Ipſe eas morre ſuâ ab æterno
interitu redemit,vos illas,nc iterum pereant;
conſeruatis ; ipfe pro ijs fanguincm ſuum &
vitam impenditz vosinduſtriam , laborem ,vie
gilantiam ; nec fi opus fit, vitam veltram po
nere teculatis. Adco quicquid agitis,diuinam
benignitatem æmulamini,& cùni vaus fuerit
è cielo Redemptor, vos plures eftis in terra
conferuatores. Sed profedo cum tanca miune
ris veſtridignitatc , magna coniuncta eſt dif
ficultas; & cùm exiinius in eiuſmodi officio
veftro fit honor, tüm onus eft maximun ,An
gelicisetiamhumeris reformidandum . Ver
letumenim eſt Chriſti gregem pafceteverbo ,
facramentorum adminiſtratione,operej exem
pło. Paucis dicam , conſcientias regere; & ad
>

cvelui ducerc ,? Nimirum ne fruſtra Redem ,

pror vitain poſúerit's qui pro omnibus mor
tuus eftzvos facagicis. Siquidem Diſpenfato
$ ‫ܐ‬ res eftis
 EPISTOLA DEDICAT.
res cſtis Chriſti ſanguinis,meritorum cius, &
diuinorum myfteriorum . Curæ hic ſuntmo
leſtivý ,, & ipla luctuoſa funeſtaq; tempora
difficultatem plerumq; adferunt ſanè immen
ſam . Ita tamen animo compoſiti eftis, vt nul
la tanta fit difficultas,quam non deuorare pa
rari litis' , vt gregi veftro & natis ad cælum
animabus redemptiſq ;prouidcatis. Ma &ti iſto
animo , Reuerendi Domini , ecce Venerabilis
Vir IOANNES CHAPEAVILLIVS quondā I.co
dienſis Vicarius , vt iftam in muncre veftro
difficultatem tolleret,protenloq; velut digito
modum ac viam Sacramenta adminiftrandi
oftenderet, libellum perncceffarium & vtilif
Elimum vobis multos iam ante annos pubilci
auris fecit. Qui proinde cùm fit de neceſſitate
& modo adminiſtrandi Sacramenta, tangit &
dirigit præcipuam inuneris veftri partem , que
cæleftiuin myfteriorú diſpenſatio eft. Et dum
illum potiffimùm ad peftilentiæ graffantis
teinpus accommodat, non paruam vobis faci.
litatcm adfert, & moleftiam minuit. Veſcili
cet difficillimo illo tempore , quo hominum
peftifero morbo infectorum conſortium pro
pter contagionem vitatur , Chriſtiani bomi
nes vltimo viatico ,alijſque Sacramentis non
defticuantur. Huius autem libelli cum exem
plaria deſiderarentur , libenter illum prælo
Tubieci, & denuò in lucem produxi, Quod
cum vetri gratiâ fecerim , fpero forex yt de
yobis
 EPISTOLA DEDICAT.
vobis hac operâ noftrâ bene merear , & de
Chriftianis illis, quibus Authoris huius dire
& ionc inftru & ioneque pröderitis. Id vnum
opto , vt commiffi'yobis greges fòlatium ha
beant , cùm ab omnibus deſeruntur , & falu
tem æternam non amittant', dum de vitacor
poris periclitantur, id cum veſtruin fit pro
eurarc Chriftum imitando,cum mcum cſt vo
were affe& u Chriſtiano. Louanij pridic Idus
Junij Anno ciy . * 3c XXXVII,
Reuerentiarum gtraram
Obſequio Deuotus
LACOB VS ZEGEKS Typographus
& Bibliopola .

S3 INDEX
 INDEX QVÆSTIONYM ,
T R ACI A TV S
De necefsitate a modo miniftrandi
Sacramenta tempore peftis ?
QVÆSTIO PRIMA CA
PITIS P RIMI .

Vtrùpefmtis. fint
? miniftranda Sacramenta tempore
Pr
2. Oxinam teneantur Sacramenta miniſtrare tema
pore peſt is ? p. 14
3 in teneantur peſtores Sacramenta miniſtrare
Hi eum periculo vita ? 2.18
4 sipaſtormetus contagionis non aufit Sacramen
ta miniſtrare,an licebit illi loco cedere o Sao
cerdotem qui vices fuppleat fubftituere? p.22
$ An liceat illi, fi neminem reperire poßit qui vices
supplere velit, ad bimaftre faltă ex licentia Epi
fcopi curam paſtoralem deferere? p.25
An piftor.poßit illo tempore cura paſtorali re
nunciare ? p.27
7 Si magiſtratus timet nepaſtor moriatur peſte,nec
poßit dealio prouiderisan ſaltem illo cafupaftor
ab adminiſtratione facram .excufetur, 2.30
8. Si populus fitexiguus, vt ruriaccidit,c poteft
facile cumpaftore ad locüſalubriorem migrare,
An teneatur illo cafu populus paftorem ſequi, an
contrà paftor a pud populum manere ? P. 36
9 An teneantur paſtores ades peſte infe &torü ingre
diad adminiftranda illisfacramenta ? P.39
30.Si
 I ND E X.
Po.Sibis velter paftor acceßit ades peſte infetti,eta
toties ad facram . Sufcipienda imparatum inue
nit, an fic deincepsab adminift. Sacram . excuft
tus, an teneaturfæpius ingredi? p.43
Ir si paſtor in vmbone Ecclefiæ præmonuerit fub
ditos,vt antequampeſte corriperentur,facramen
ta peterent, illi autem neglexerunt, sut etiam
contenipſerunt , an teneatur nihilominus illos
poftmodum peſte infectos accedere, & facramen
ta miniftrare ? P. 46
12 Si pafter dicat facrum ea vocetur ad egrü iam
moriturum, an teneatur jacroreliéto facrames
ta miniſtrare, aut pro illo tempore aminiſtra
tioneexcufetur ? p.se
13. Quid remedij, fi paftor fugiatefatitet?p.52 .
14. Paftoribus Galys Prelatisfiue iuftefine in
iufteabfentib. nelpeſte infectis, aut etiammor
suis , vel feruire nolentibus : an alij teneantum
Sacramenta miniſtrare ? P. 55
25 Sifimplices facerdotes, tum religiofi tum facut
lares , nolint facramenta miniſtrare, an poßit
>

Epiſcopus illoscogere ? P. 57
16 Si Epiſcop. velitcogerefacerdotes feculares,ils
ainter alias excufat.pretexerent, ſeparent. ha .
bere,qui precipiunt,vt cum eis à loco contagiofo
gecedát,an pareredebeat Epiſ. vel parentib.p.60
17Si Epiſc. velitcogere Relig, illi a.allegant fe ex
emptos effe,nec prelatos permittere,vt Reip.illo
tépore feruiant, ne infe &ticæteros relig. inficiat,
an teneatur obedire Epifc. velfun Prælat. p.62
$ 4 18 , Defen
 IN DE X.
18 Deficientib. Sacerdotib. indigenis, vel Epiſcopo
.

parere nolentibus, vel ex cauſa quacunq ; fe excu .

Jantib, ar liceat Sacerdotě aliunde vucată peciao
nia conducere, qui facram , miniſtret ? p. 64
19 An liceat-Sacerdotem conducere , quě ſcimus im
>

brobè viuere ? p. 70
20 An liceat etiam ebrioſum condurere,Ć 73
21 An poßit etiam femiebrium ? 73
22 An etiam concubinarium ? 75
23 An etiam ab Ecclefia precifum 77
24 An etiam hæreticum 79
25 Quis teneatur facram , miniſtrare Sümo Ponti
fici, Primati,Patriarche,Cardinali, Epifcopis,
o inferiorib. Prælatis excmptis, vt generalib .
ordinum , Decano, Abbatibus, Provincialibus,
Guardianis, Prioribuspefte infe tu ? 82
26 Quis domefticia Summi Pontificis , Primatum ,
Patriarchar, Archiep. Epifcop. aliorum in
86
feriorum Prælator, exemptorum ? 88
27 Quis Prælatis non exempts?
28 Quis Canonicis-Regularibus,co pastoribustem
ralibus ? 90
29 Quis teneatur facramenta miniftrare Imperse
tori vel Augufta,vel Regibus corum Aulicos
peſte infestis ? 92
30 Quis Principi,Ducibus, Comitibus, Marchio
nibus, & alijs locorum Dominis, feu eorum Bal
liuis & Seneſchallis eorumq; domefticis ? 93
31 Quis viatorib. pereg. mercatorib. ad nundinas
proficifcent.fiper itinerapeste corripiantur: 95
32 Quis
 IN DE X.
32 oniis vagabundis ?
33 Quis illis , qui in duabus parochijsex aquo había
tant, in vndæſtiualem , in altera hyemalem do
mum habentes ? 97
34 Quis fcholaribusdiuerfarum nationis in vniuer
fitatealiqua commorantibus ? 99
35 Vtrùm teneantur paftores vel alij quicumý: fa
cerdotes Sacramenta miniſtrare omnibus peſte
infectis ? Ior

36 An tenenntur etiam famulis e ancillis ? 105

37 Anetiam inamentiam & furorem actr ? 107
38 Anetiam non petentibus į 109
39 An etiam interdictis ? IIZ

40 An etiam excommnnicatis ? 113

41 Pluribus facramenta fimulpetentibus, quibus
.paſtorprivs miniftrare teneatter ? 116
42 Pluribuspaftorở vocantibus , vnoadbaptizan
>

dum , altero ad confeßionem excipiendam ,aljo

adcommunicandum , altero ad inungendum , alio
ad matrimonium contrahendum , cuipriusseo
neatur ? 123
43 euis modus minift. Sacram , tempore peftisfit
optimus & maximè probandus? 127
44 Oxid cenſendum de modo miniſtrandi illorum ,
qui incertam materiam vel formam adhibent,
cùm poßint certam ? 132
45 Quid de illorum ,qui non ſimultempore,fed prins
materiam w piftea formam , vel contra adhin
bent inminift.Sacramentorum ? 134
46 quid de illoris,qui diuidunt facramenta , putan
§ 5. 790
 1 N D E X.
moadhibente materiă , altero formă ? p . 199
47 Quid de illorum,qui
> nullus in adminiftrat.facra
mentorum cæremos ijs vtuntur ? P. 132
48 Quid contra de illorú ,qui omnib.vti volūt? 142
49 An tentent. Deum qui peſte laborantibus facra .
rant cum omnibuscæremonüs, pre
minta miniſtras
cibus, folemnitatibus ? p. 144
50 An tentent illi qui non folum omnes cæremonias
apud pifte infeitos recitant, ſed etiam antidota
e res preferuatiuas, quas facile habere poffunt,
negligunt P. 146
SI Quid cenindür de modo minift, illorü ,qui nouos
riths in admin.ſacram . adhibent ? P. 149
$ 2 Quid deillorum , qui vtuntur ritibus & caree
monüsalteriusdiæcefis ?? P. 180
53 Quid de illorü , qui fine figno crucis facramenta
miniftrant ? P. 152
$ 4 oxibus modis frequentius peccari contingit cir.
adminiftrat. facram tempore peftis ? P. 154
CAPITIS SECVNDI
De neceff. & modo miniſtrandi ſacramen
tum Baptiſmi tempore peftis.
Qv Æ STIO I.
V trùmteneanturpaftoresminiftrare
mentum Baptiſmi temporepeſtis ? facra
P.161
2 An fimiliter teneantur obſtetrices ? P. 165
3. Abfentibus fiue iuftè fiueiniuftè, vel etia mortuis
vel pofte:infe tis paſtore. & obftetrice,an tenean
tur alij huiuſmodi pueros baptizare ? p . 168
4 An etiam teneantur ter e mater ? p. 173
5. His
 INDEX .
His omnibus puerű baptizare negligentibus,en
liceat hæreticum publicè ex nominatim excom.
pro miniſtratibaptifmi aduocare ?" P. 175
Anliceat.eu illü , qui non nifi pro notabili,
ip?cm
niefumma vult baptiſmum miniſtrare? p . 178
7 Vtrium paſtores teneantur omnibus pefteinfectis
baptiſmum miniſtrare? P. 181
8 An etiam non petentibus ? P.18 %
9 An etiam illis,de quorü vita dubitatur? 184
10 Anetiamillis, qui pel in toto velin parte reo,
tinentur in matris ptero ? 1186
Il Etiam illis, quorum ſexum ignorant? 189
12 An illis, quorú mors accelerāda putatur?19.2
13 Plurib . eodě tempore baptiſmu petentib..quem
primo loco tenebuntur paſtores baptizare? *196
14. Quisfit optimus maximeprobandusmodus
baptifandi infantem peſte infećłum ? 198
15 Quid cenſendum de modo baptizandi illorum ,
qui longius à fontebaptiſmatisexiſtentes, vel
áqua naturali carentes, baptizant in iure car
nium , in lixivio gin. cereviſia , in luto,in aquis
balneorum , cc. 203
16 Quid de illorum , qui in fimili cafubaptizant
Saliwe conſperſiane ? -206
17 Quid de illornm , qui vel ex ignorantia .Ver
forme baptiſmi vel nimio timorecontagöpreci
fanter baptizant in nomine Dei, vel Chrifti,vel
SS. Trinitaeis ? 207
18 Quid de illorum , qui moriturü iam infantem
baptizant trinaafperfione, dicendo: Ego te ba
$ .6 peizo
 IN DIX.
prizo in nomine Patris , faciendo mamada
fperfionem , & Filij, faciendo fecundam , & Spi
2II
ritus San & i, faciendo tertiam ?
19 Quid de illorum ,qui à longè pofiti,puta in oftio
domus,velfeneftra , infantē in lecto vel brachijs
matris conftitutum aſpergunt aqua cum recita
tione debitæ forme ? 213
20 Quid de illorum , qui puerü per alium iubens
afpergi aqua , ipſi verò longiusconftitutifacra
216
mentalia verba pronuntiant ?
21 Quid de illorum , qui fimulnon adhibentmate
riam &formam , ſed priusvnam, & poftea al
teram ? 220

22 Quid de illorum , qui baptizant in aquanon

confecrata ? 224
23 Quid da illorum , qui baptizant fine fignocrue
cis ? 227
24.Quid de illorum , qui non tantum Catechiſmi
« Exorciſmum ,ſed etiam vnctionem chryſma
tis omittunt? 229
25 Quibus modis, vt frequentius peccari contingit
circa baptifmü infantum tempore peftis ? 234
CAPITIS TERTII ,
De necefl. & modo miniſtrandi ſacramentum
pænitentię temporc peftis.
Q v A s TIO I.
V mentum Pænitentia tempore peftisetiam cum
238
periculo vite ?
3 An poßint paſtores aliquo cafu excufari à mi
niſtratione
 INDFX
- , niftrationehuius facramenti ? 141
3 Paftorib . peſte infectis vel mortuis, vel iuftè vel
iniuftè abfentibus, an teneantur alij Sacerdo
tes hoc facramentum miniſtrare ? -243
4 An peſte infectus, fi à parocho alüsfimplicia
busfacerdotib.deferatur, necfuæcontritioni o
confcientiæ ſatis fidat poßit facerdotialiunde
vocato numerare pecuniæ fummam pro miniftra
tione huius facramenti? 246
An etiam poßit conducere facerdotě nominatim
preciſam hæreticum , degradatum ,fufpenfum ,in
terdi tum , vel etiam ipfo iure ob manifeſtam cle.
rici percußionem excommunicatum ? 248
6 An etiam non approbatum ab Epiſcopo ? 250
7 An etiam Diaconum , Subdiaconum , tandemer
Laicum . 254
8 Si laicus le ſacerdotein mentiatur,eoperas ſuas
locet magiſtratui prominiſtratione huius facra
menti , an valeat eius miniſterium , e ſe non,
quam pænam incurrat, 258
9. Vtrùmpaſtores teneantur omnibusþeſte infeétis
hoc Sacramentum impendere. 265
10 An etiam illis, quipre vi morbi confiteri non
posfunt ; ſed tantum tundunt pectus, velfimilia
ſignapænitentiæ præfeferant. 263
II Anetiam illis, quinullă mentionem confeßionis
Sacerdoti faciende fecerunt ? 267
12 An illis , quihuiufmodiſigna pænitentiæ
>

dederunt in abſentia paftoris ? 270

13 An etiã illis, quos paulò antè paftor audieratin
$ 7 confeßion
 1 N D F X.
Confeßione & non abſolwerat,ſi poftea fuperno
niesinuenit adhuc viuos, ſed amififeſensü ?273
14 An etiä piteris 12.11.10.9.8.vel 7.annor,275
15 An etiam illis , qui pre vi morbi in amentiam ,
>

phreneſim orfurorem afti ſunt ? 278

16 Aneriam illis, qui ferupulisanguntur, cu see
>

'pius confiteri volunt? 280

17 An etiam illis , qui paucis ante diebuso veluti
i
ofto vel porucioribus ante conceptam peftem con
feßifuerunt ? 283
18 An etiam illis , qui aliquoties à blaſphemys ab
foluti , quas pre vimorbi euomuerunt , iterum
in illas reincidunt ? 284 .
19 Anetiam illis , quos ante vnam aut alteram
boram vidit potu obrutos? 287
20 An etiam ſuis concubinis ? 290
21 Antriam illis , qui ceperunt alteri ſacerdoti
confiteri, ſi interim Confeffarius peſte infe&tus
mortuus fuerit ? 292
22 An etiam illis, qui volunt confeßionem gene
talem facere? 293
23 Quis fit eptimus a maximè probandus modus
miniſtran. hoc facram . tempore peftis? 295
24 Quid cenſendum ſie de modo miniſt. illorum, qui
in caſu peftis abfoluunt pænitentem liis verbis:
Abfoluat rc Chriftus, vel, Deus te abfoluat,
viel, abſoluaris à peccatis tuis, & c. 297
25 Quid fit de illorum , qui rogant agri , an habeat
peccata mortalia , c intellecto quod nullum de
fignat , non abfoluunt ,ſed abeunt ?
> 300
26 Quid
 1 ND EX
26Quidfit de illorú, qui propter agri is loquendo
tarditatě ipfi celeriter despeccatis.que verofimin
liter illücömififfe exiftimant , interrogant , om
ftatim annuentë agri abfoluunt abeunti302
27 Quid fit de illorum , qui habentesplures peſte
3

infectos eodem tempore vicinis tuguriolis excen

pros ad fingulos occurrunt; & c. -305
:28 eodem cubiculorum , qui plures peſte-infeftos in
lesto jacentes fimulaudiunt
cabſoluunt? 307
29 Quid fitdeillorüsqui volunt egras ad ſeaddiso
ci vtillos ex feneſtra audiant & abfoluunt?309
:30 Quid fitdeillorum , qui voluntpeſteinfeftum
3

fibi confiteri in abfentia ? 311

31 Quid fit de illorum ,quivoluntfibiconfiteriper
literas ? 316
32 Quidfit deillorum , qui abſoluunt per interpos
hitamperfonam cui facerdoscómittit vtfuo loco
& nomine verba abfolutionis proferatin pre
fentia pænitentis ? 3.20
33 Quibus præfertim modis peccari foleat circa ad
minift. facram .pænit, tempore peſtis ? 322
Ger CAPITIS QVARTI
De necefl, & modo miniſtrandi Sacram .
Euchariftix temporepeltis.
.QvÆSTIO I.
Trùm teneantur paftores miniſtrare facram .
Euchariſtie tempore peftis? 329
1. An etiam cum periculo vite to 333
3. Abſente fiue iupè fine iniuftè paftorej an poßät
egter
 INDEX :
uger aduocarefacerdotem religiojum , qui ili ha
Sacramentum miniſtret ? 335
Anpoßit aduocarenominatim excommunicatum
fufpenfum, irregul, realiter degradatum hareti
cum ? 338
s Anetiam Diaconum ? 339
6 An tandem Clericum inferioris ordinis vel etiã
Laicum ? 343
7. Vtrùm paftores teneantur omnibus peſte infeftis
? hoc facramentum miniſtrare ? 346
S An etiam in amentiam ew furorem aétis ? 347
9 An etiam pueris, ea qua ætate ? 350
10 An etiamillis, qui paucisdicbusante conceptum
morbum communicarunt ? 356
11 An etiam illis, qui viaticü fumpferunt,fed paulò
poftin peccatum mortale lapſiſunt? 360
12 Anetiam de peccato mortaliſuſpectis ? 362
13 An etiam illis,quosfeit paftorperfolam confef
fionem in peccato mortali verſari ? 365
14 An etiam publicis vfurarijs, concubinarijs,mere
tricib,in publico proftibulocommorantib. 368
Is Anetiam ijs, qui frequentem nauſeam & vomi
tum patiuntur,velqui continuò finguliiunt, vel
fternutăt @ tußiunt, vel qui vix reſpirare påfa
Junt,velquorü lingua ita intumuit,vt vix illa
mouere queant, &c. vt nihil præter liquidus
deglutirepoßint? 371
16 Anetiam de peſte fufpectis ? 376
17 An etiam fibiipſi peſte infe&tis ? 378
18 Quisſit optimus&maximèprobandus modus
niniftran .
 IN DE X.
miniftrandi hoc Sacram . tempore peftis ?
38T
19 Quid cenſendum ſit de modo conſec.o miniſtr.
illorum ,qui non habentes hoftiam , feu formam
panis confuetam ad confecrandum , confecrant in
>

pane azymo , vel ex hordeo, velex auena, pelen

filigine , vel ex ſpelta confecto,vt illam ægro
miniftrent? 385
20 Quidfitdeillorum , qui confecrant tantumfpe
ciempanis ? 389
21 Quidfit de illorum , qui confecrant tantum pe.
ciem vini? : 395
22 Quid de illorum qui cófecrant inmißa vtramos
fpecie,fed miniſtrant ægro fpeciem vini ? 397
23 Quid de illorum, qui vt miniſtrent þeſte infectis
confecrant vtramque fpeciem ,fed alteram in pa
ne fermentato ? 401
24 Quid de illorum , qai celebrant non iciuni,i .

agro ſacram miniftrare poßint? 404

25 Quidfit deillorü , qui à longèpofiticonfecrant
formulăpanisquam æger manibus tenet. 499
26Quid deillorum , quifine veftibusfacris,hoceft,
Super pelliceo ftola miniftrant, 4M
27 Quid de illorum , qui vocati eodemtempore ad
plures agrotos, nec habentesnifi vnam hoftiam ,
illamparticulatim diuidunt, & fingulis etiam
>

exiguam particulam difpenfant, 414

28.Quid de illorum , quinon habentes nifi vnama
hoftiam , quam confecrant , ſumunt vnam para
tem infacrificio, alteram referwantagro pro
giatica . 417
29.oxid
 I N D E X.
29 Quid fit de illorum , qui non habentes boftiam
>

confecrată porriguntnon confecratam ? 419

30 Quid fitde illorú , quifacrā.boc proponit agris
ex menfa ad loc compoſitafumendun ? 422
31 Quil fit de illorum , qui proponunt agris ex
ſcutellus fumendum ?
425
32 Quid fitde illorum , qui miniftrant hocfacram .
ſwali & communi piniinuolutum ? 426
33 Quid fit de illorum , qui oblongioriforcipe, nel
aurea, vel argentea, vel fimili Euchariftiam te
rent, & ficagro porrigunt ? 429
34 Quid deillorum , qui spatula oblongiori E *
charifti
immittuam
nt
infingunt , fie in os pefteinfecti
? 432
35 Quid de illorü, quidigitis chirotheca vel fimili
aliqua re teftes hosfacram miniftrant? 134
36 pxid de illorü ,qui dantfanis Euchar.aßeruano
dam ,vt fi peſte corripiantur illa fumant? 436
37 oxibus mod, potißimùm peccari ſoletin admin,
Sacram . Euchar, temporepeftis? 436
CAPITIS QVINTI
De necefl. & modo miniſtrandi Sacram , Ex
tremæ Vn&ionis temporepeftis.
QVÆSTIO I.
V Trim teneantur,,paſtores miniftrarefacram
2 Anetiam cumpericulo vita ? 44
3. An teneanturetia minift. temp. interdicti?
. 44
4 Anetiã teneantur facrificiü miße captü deferer
> tpefte infectis hocfacram , miniftrent ? 45
 IN DE Y.
5 An abfente velmortuo paſtore teneantur eo ali
facerdotes miniſtrare hocfacram . 454
6 An etiam Religioſi teneantur hoc facramentum
.

miniſtrare ? 455
7 An teneantur ipfi Epifcopi? 457
8 Anabfente Epiſcopo, o reliquis facerdotib,lie
ceat peste infecto aduocare aliundeSacerdotema
aligué excomm, vel fufpenfum ? 458
9 An liceat tandem aduocare Diaconum , Subdia
conum ,Clericum , vel etiam Laicum ,ſi ſacerdor
baberisnon poteft ? 461
10 Vtrùm teneantur omnibus peſte infectishocfas
cramentum miniſtrare? 464
Is An etiam illis,de quibus dubitátur, an lint peste
infecti ? 465
12 Anetiam illis, qui peſte infe&tisferuiunt? 467
13. An etia illis,quirecenter pefte conceperunt? 469
14 Anetiz illis,qui exiftimantur mortui?
15 An etiam illis, qui volunt fibi miniſtrate ines
clefia , in fylua, in publica platea . 473
16 An è contra illis,qui volunt ſibiminiſtrari in
lecto, cùm isfint viribus , nt poßint domo info
>

3. Eta egredi, & ad ſalubriore locú migrare? 476

17 Anetiampueris , quicapaces funt facramenti
Poenitentie ? 477
18 An etiam adultis, qui facramentum Euchariftia
necdum receperunt? 481
19 Ai etiam in amentiam ego furorem actis, 483
1
20 Anetiam non patentibus ? 486
21 An etiam illis , quorum omnia corporis membra
peftifero
 IN DE X.
peftifera ſudore m.ident , vel quorum anbeliti
preter folitum immcdicefæret? 487
22 quis fit optimius o maximè probandus modus
miniſtrandi boc facram ,tempore pest.
. 489
23 Quid fit cenſendum de modo miniftrandi illori ,
qui inungunt peſte infectos oleo rofacco , aut ex
alijs floribusvel herbs expreſjo ? 491
24 Quid fit de illorum , qui miniſtrant in oleo oli
>

Harum non benedito ? 493

25 Quid ftd: illorum ,qui inungunt oleo olimarum
1 cui admixtus eft alius liquor ? 495
26 Onid de illoruin , qui non habentes oleum infim
morum vngunt peſteinfe&tos chryfmate ? 498
27 Quid fit de modo illorum , qui miniſtrant per
Hertendo ordinou unctionum ? soo
Quid de illorum , qui omistunt unitionein pe
>

dum & renum ? S02

29 Quid de illorum , qui mgunt tantum muro
oculum , vnam aurem , & fic dereliquisfenfuum
organis ? 504
go Quid fit de illorum , qui vngunt tantum orga
num magis ad vnctionem ex pofitum hocpacto
formam recitando per iftam fan &tam métionë
.

* fuam mifericordiam indulgiat tibi Dominn

quicquid deliquifti per vifum , auditum ,guſtmin ,
tactum & greum ? SOS
fit deillorum , qui vnico brewißimo motu
31 Quid
sattingunt quinq; organa fenfuum ,liniendounum
• Bculum >, vnam aurem , vnam manum ‫و‬, nares ege
25. fuper hanc totam yetionem vnicambre
Hifi
 IN DF X.
wißimam formam proferendo,videlicet , per har
>

facras vnctiones remittat tibi Deus quicquid

iper viſum , auditum >, odoratum ,guftum veltta
Etum peccafli ? SIT
32 Quid fit de illorum,qui ad vitandam contagio
nein inungunt fine oratione, dicendo tantum hæc
duo perba : ungo te ftatim abſcedunt: $ 14 ;
33 Quid de illorum , qui loco vnčtionis diftillant
>

guttam oleiin.corpus pefte infecti ? 516

34.Quid de illorum ,quinonmanu immediatè, fed
Spatula oblongioread vitandumcontagionis pe
riculum peſte infectum inungunt ? 518
-5 Quid deillorum, quiminiſtrant hocfacramen
tumfineclerico fubferuiente ? 520
6Quibus modis frequentius peccariſoletin admin
niftratione Extreme Vnet , temp.peftis ? 52%
CAPITIS VI IT VLTIMI,

De neceſſitate & modominiftrandiſacras

mentum Matrimonij tempore peſtis,
QYASTIO I.

Trùm paftores teneantur præſentiam ſua

cxhibere celebraciónį matriinonij. tem
pore peftis? 528
Abſentibus fiuc iuftè fiue iniuftè paftoribụs
quis teneatur prouidere de facerdotc qui
celebrationimatrimoniorü interfit? $ 33
3 Anpa
 I N D E X.
3 An paſtor non habens qué fubfticuat præter
ſacerdotem excom. poliit illum , vt matri
monij celebrationi interlit fubftitucre. 535
4 An poflit quoq; ſubstitucre non approbajú
ab Epiſcopo, ſuſpenſum , interdictum , irte
gularent, 537
s An Ordinarijs deficiétibus parocho & alijs
facerdocibus, poſfic ſubſtitucic parochum
necdum lacerdotcm ? 539
6 An parachus non facerdos poflit fubftituc
* re ſaccrdotem . $ 43
7 An Ordinarius vel parochus poffint ſubiti
tuere Diaconuin >, Subdiaconum ,> vel alcc
rum Clericum . 545
8 Si contrahere volentes dicant,Ordinarium
-vel parochum ſubſtituiſſe aliquem alium
facerdotem ,qui illorum matrimonio inter
fit , an poflit vel etiam teneatut facerdos
.

ille credere & matrimonio aſſiſtere . 547

9 Vtrùn paltorcs tcneantur omnibus peſte
infectis contrahere volentibus präſentiam
fuam exhibere. 55€
10 An paltor teneacur preſentiam fuam exhi
bere peſte infc& is amcntibus & furiof
contrahcre volentibus. 55
II An ctiá illis , qui fecundo contrahere ve
lunt, eò quod primum matrimonium fue
)

ric inualidum ob occultum impedimer

tum , 59
12 An ctíam illis , inter quos ſcit per confo
fione
 IN DF X.
fionem effe impedimentú annullans. 557
13 An etiam illis , inter quos paftor (cit,aliun ..
de extra Confeffionem eile impedimen
tum . 559
14 An etiam vagabundis. $ 65
Is An etiam illis, qui ob contagionem vitan
dam cx parochia in qua eft promulgatum
DecierumConcilij Tridentini matrimo
nia clandeſtina irritans, fugeruntin exter.
parochiam , in qua illud non eft promul
>

gatum . 563.
,
36 An etiam illis , qui è contra fugerunt ex
parochia in qua non eſt promulgatum di
Auin Concilij Trid . decretuin , in paro
i chiam in qua eft promulgatun . 5.67 .
17 An'criam illis , qui virginem defloratam ,
darâ fide de matrimonio , fi ante votum de
fafcipiendo Ordine facro ſeu caftitare fer-.
- uanda emiferunt. 564
18 Anetiam illis, qui prius fidem alicui
gini de matrimonio dederunt , & poftmo
dum fimilem dederunt altcri virgini,copus
la ſubſecuta . 571
19 An etiam illis,cx quorum matrimonio pa
itor timct probabiliter magnum ſcanda
lum futurum , 673
3q Quis eſt optimus & maximè probandus
modus celebrandi hoc facramentum >,tcm
porc peftis. 575
21 Quid fit cenſendum dcmodo miniftrandi
1 illorum ,
 IN DE X.
illorum , qui volunt peite infe & um contra
here per procuratorem . 577
22 Quid fit de illorum , quivolunt peſte infe
cum contrahere per epiſtolam . 581
23 Quid de illorum , qui contrahunt coram
parocho caſu ante illorum fores præter
cunte. 584
24 Quid fit dc illorum , qui contrahunt co
ram teftibus primo occurrentibus, puta ,
mendicis, excommunicatis, infamibus,fer
uis, ancillis. 587
zs Quid de illorum , qui cùm nonpoffint fi
mul habere parochum & teftes, modo con .
trahunt coram parocho, & poſtea coram
rcftibus. 590
36 Quid fit de illorum , qui in extremo arti,
culo mortis exiſtentes contrahunt coram
teftibus in abſentia parochi. 593
37 Quibus potiſſimùm modis peccari folet
in adminiſtratione facramenti matrimon
pij. FINIS INDICIS,
596

CAPVT

40
 CAPVTPRIMV M.
De neceßitate de modo miniftrandis
Sacramentis tempore peftis.
QVÆSTIO I.
** trum Sacramedia fint miniftranda
tempore Peitis ?
Quæftionis explicario.
Ro fundamento diccndow'
rum in hac & fequentibus
SP quæftionibus,ponimus ( ) IluI0
primò , ſacramcnta elſe ve
>

lutiquædam medicamenta , quibus Sao

maritanas Dominus nofter (b) peccati bMagi
originalis e actualis vulnerafánat, effe fterſent.
quoque inftrumenta gratie , per (c) que lizidi.
2

oinnis vera iuſtitia vel augetur, vel amiſ- I.lit.T.

Sa recuperatur. с сосо .
Secundò,in ſacramentorum adini. Trid.
niſtracione quædam pertinere ad il- fe1 :7.de
lorum fübftantiam ; vt funt,mitceria ,fac. is
forma,& debita eoruin applicatio,fi-proem .
ne quibusnullo caſu occurrente per- sans .
fici po lunt:quædam cffe veluti illotú
- accidentia , vi funtfirys , & cæremo
- nix ab Ecclefia inſtitute;cum quibus
er iordinariè pro maiori illornim te
A ueren
 2 DE NECES . ET MOD . MIN .
ucrentia miniftrari debcant, lincillis
tamen in neceſitate ſubliftere por
funt , qux notiora ſunt quàm vt pro
bationc egeant.
a Conc. Tertiò , ( a ) hanc poteftatem perpetue
Trid. in Ecclefia Dei fuiffe, vt inſacramento.
Sef . 31. rum difpenfatiome, Jalua eorum fubftantia
decom- ea ftatueret , vel mutaret , quæ fufcipien.
munione tium vtilitati ſeu ipſorum facramentori
fub vira venerationi, pro rerum , locorum e tem
que fpe- porum varietate magisexpedire iudicaret,
' cie. Quartò , dici ( b) anathema illi qui
2
b seſ 7 dixerit receptos o approbatos Ecclefia
cais. 13. Catholicæ ritus in folemni Sacramento
rum adminiſtratione adhiberi confuetos
aut contemni , aut finepeccato à miniſtri
pro libitu omitti , aut in nouus per quem
cumque Ecclefiarum paftorémutari polle
Ex quibus infertur primò, ad ſum
mos Pontifices pertinere conſtituer
fitus & cæremonias Sacramentorun
quæ vniuerſalem Eccleſiam afficiano
ad Epiſcopos, quæ ſuam tantum dia
celim : inferiores verò Ecclefiarur
Pattorcs , nihil circa ritushuiufmoc
poffc fine ſumıni Pontificis vel Epi
copiauctoritate.
Quintò ,certum effe,quod commi
niterDoctores & Scholaſtici aiun
Şacramenta ex attritis facere contrito
bo
 "SACRAM . TEMP . PEST, 3
hoc eſt , conferre graçianiiuftifican
tem, etiam illis, qui tantum imperfe
ctam habent contritionem , ſi volun
taré peccandi deponant. Quod Con- a ses.14. 2

cilium (a) Tridentinum videtur con- can.4 :

firmare , cum dicit, contritionem impera
feitam , que attritio dicitur , quoniam
vel ex turpitudinis peccati confideratione,
vel ex gehenne , & pænarum metu conna
muniter concipitur, ſi voluntatem peccan :
di excludat, cum ſpe venie, non ſolum non
facere hominem lvypocritam , magus pec .
catorem , vt volunt.noftri heretici: verum
etiam donum Dei efle , & Spiritus Santa
Eti impulfum , non adhuc quide.n inhabia.
tantis , sed tankuin,mouentis , quo prenie
tens adjutus viam fibiad iuftitian parat.
Et paulò inferius , cùm de cadem at
>

tricione ſeu contritionc imperfe&a

loquens dicit , eam , quamuis fine facra
)

-mento pxnitentiæ per fe ad iuftificatio.

nem perducere peccatorem nequeat, tamen
ad Dei gratiam in facramento peniten
tie impetrandam diſponere. Et quamuis
Concilium hoc loco id facramento
pænitentiæ tantùm attribuat; tan
dein tamé virtutem tribuendam effe
& reliquis facramentis, Doctorcs fu
pra fati concorditer afferunt,quia nia
id concedatur, nunquam acciderct,
Az yt
 ( 4 DE NECES, ET MOD , MIN.
ve huíuſmodi filcrair enta reip à con
ferrent gratiam non habenti, quod
pugnat cum fence tia eorum locojű
fcripturæ ,in quibus virtus illorum fa
cramentorum continetur: Qux do
& rina diligenter parochis notanda &
obſeruanda , tum quia illuftrat mi
ruw in modum :virtutcm facramen
torum , quorum illi miniſtri ſunt; tum
quia fidelibus fibi fubic&tis magno
heit folatio ; fateri ſiquidem debemus,
non folùm ægritudine pretios , ſed &
maiorem .plebis partein Joco contri
tionis foluin attritionein concipere,
q90, etiam accedcnte voco facramen
ci, nunquam cos iuftiticaret, atqueuta
in rernum pcrirent ; nifi applicato
a & ualiter aliquo facramento , virtute
cui : s gratiam iuftificantein recipe
-> rcut : qua , fi ftatim ex hac vita mi
>

grent, in æternum faluantur .

a arg.c. Sextò , diligenter quoque à paſtori
2. extra bus notandum , quòd (a ) quorics exos.
de bapte, ritur dubium probabile de aliqua re
D. neceilaria ad facramenti alicuius ad
Leonis miniſtrationem ; puta ,de materia ,vel
erenipla forma, vtrùm fit certa vcl incerta ,,vel
abrujus. de fuſcipiente , an fit bene difpofitus,
vel non ; vel de ministrante, an ha
bcat, vel no habeat ſufficienten.pero
telta
 SACRAM , TEMP, PËST .
ecftatein , facramentum debcrimini
ftrari fub condicione, vel expreſſa ,vel
tacita : Expreffa, fidubium fit publi
cüin, ad ſcdandum per illam ſcanda- .
lum . Tacitä; fiue fubintellcéta , fi du
bium fit oceultum ; quia hac ratione
fubuenitur periculoprobabilí aniina
rum ,ne fideles ſacramento priuentur,
per'quod de actritis fiant contriti, iu
xta regulam ftatim di& am ,& nullum
elt periculum irreuerentix velitera
tionis facramenti , quia conditio
pofita vel concepta illud excludit.
Nequc obftat fi plures rationes fint
contra miniſtrationein ſacramenti,
puta, baptiſmi,vtfi dubitetur an quis
fit baptizatus, fint tamen probabiles,
quod non fit,quamuispauciores, ille
nibilominus debet baprizari fub co
ditione.Similiter fi dubitetur,an quis
Git diſpofitus ad rccipiendam ablolu
tionem facramentalem , Euchariftain ,
Extremam®Vn & ionem ; & fint plures
rationes & vcriimiliores: quod non
fit diſpofitus, fint tamen aliquä pro-a Ex 18
babiles quòd fit difpofitus; debetmi- fane lib.
niſtrari facramentum , (a ) quša in du-I.cap.de
bijs fequendaeft opinio que fauet'arrima.ſumma
Confirmatur, quia licet DD. dubi-Trln .
tenrzan valeat baptimus in ſolo pedc nu.56 .
A 3 vel
 DE NECES , ET MOD MIN .
vel manu, & teneant taniquam vero
fimilius non valere , ſaltem quando
a Soto puer non eft omnino natus , & multis
relect.de etiamfi fit omnino natus :nihilominus
tegend. omnes docent in articulo mortis dā
ſecret. dum effe tale baptiſma in ſolo pede
memb.3. vel manu , fi aliud fieri non poteft.
9.2 ,-0n- ergo idem dicendum erit & ir mini
4.3. ftratione aliorum facramentorum .
Confirmatur 2. (a) quia neceſſitas &
b si pres periculum alicuius grauis damni &
byter eo maxiinè damnationis æternæ,faciunt
6a ,ogno- fententiam practicè probabilem , quæ
wimus, alias vix effet probabilis, vt patet ex
c. vſu Ecclelia dantis ſacramenta in ar
presbyt, ticulo mortis minoreexamine, quàm
de confe. daret fi talis neceſſitas non végeret,
dift.2. yt quando datur Extrema Vnétio ci
BOCAL qui cõfoſſus fuit gladio abaliquo, cú
Maior. quo proximè rixabatur. Quæ omnia
de baptiſconformia ſunt (6) facris Canonibus
mo, & Pontificum decretis, quæ diligen
ca. Quod tiſlimè commendane adminiſtration
in tede nem ſacramentorum in articulo mor
pænit. tis ; nePaftorcs fiant rei animarum .
cocial . Septimò , peſtem ſeu epidemiam
ma ma- oriri aliquando cx ſpeciali Dei ordi.
ter, de nationead peccatorum punitionem
excom . . & iuftorum probationcin : Aliquando
l..ha ex caufis naturalibus , vt corruptione
aëris
 SACRAM . TEMP. PEST.
aëris & fimilibus ; ordinariè ex vtro- a Serm.
que, vt ex Patribus & Scripturis anteDom .
nos Gabriel (a) Biel annotauit. post pens
O & auò, iuxta medicoruni fenten-tec.q.de
tiam & experientiam ,peftein naturâ fuga pes
füâ morbuiñ effe lethalem , contagio-ſtis.
fum , & malignitate ſua omnes alios b Ioan ,
>

ſuperantem , breui admodum tempo- Claiſie

re quos coriipit enecantem . Hinc ap - 1.1. de
pellatur nomine latino peſtis à pafcen- peſte re
do ,quia (6) inquiunt , veluti effera-cognita
tus rabie draco, autfera venenata ci- odebel
uitates populoſque depaſcit : Et (c) lata c.2
morbus nomine generico, propter ex - Mars.
c
cellentiam , quia reliquas omnes æ- Ficinus
gritudines vi & magnitudine fua lon- in Epid.
gè fuperat: (d) vel quiagraffantepe- Antid.
Ite omnia morborum genera in illum d Thuci
vnum conuerti ſolcnt, vt plerumque did . li.z
nulla præter peftem ægritudo appa-hiftor.de
reät. Vocatur etiam (e) epidemia græ- pëfteA
ço vocabulo , quia 'plurimos eodem thenienf.
tempore, eadem in prouincia, ciuita- & Amb:
te & pago, corripere folet: Et conta- Cat.ve.
>

gio , quod vnusab alio peftem conci- cab. Epi

>

piat; quam conditionem egregiè ex - demici.

preſſit Lucretiusde admiranda Athe- Vide
narum pefte loquens : Thuid .
Idque vel inprimis cumulabatfunere lib. 2.
funus. hift.
A4 Quippe
 DE NECES, BT MOD . MIN.
quirpe enim nullo cefjabant tempore
a piſci.
Ex alijsalios asidi contagia morbi.
Et cft triplex cótagionis genus ( quod
criam parochos ſcire non parum in
tereft. , Vnum vocantpercontactum ,
à quo nomen contagionis originc ha
bet, vt fi quis contingat peſte infcêű
facile peftem concipit ,ficutfipomum
corruptum alia contingat , illa ſtacim
corrumpuntur . Alterum per fomitem ,
vt fi quis contingat veſtes,‫ ر‬lintea, in
dura, pellcs, piumas, pilos, ſtramina ,
libros,chartas ,& his fimilia poftein
>

fc & orum ;‫ ز‬in quibus ſc. ipſa infcctio ,

tamquam in fomite, longiffimo qua
doque tcmpore fouetur , peſte facile
corripietur. Tertiú vocant ad diſtans,
vt fi quis hauriat aërem peftiferum à
diftátiffimis fubinde locis prouenicn
a lib . 4 . tem . Quod Athenienſesexpertifue
hift.c.18 runt , vt (a )Euagr. & (b ) Thucyd.te
Itantur, & Lucrecius hoc carmine.
b.fupra . Nam punitus veniens Aegypriè fini
bus ortus,
Aera permenfus multum camposa
natantes ,
Incubuit tandem populo Pandionisz
omnes

Inde cateruatim morbo mortijs da .

bantur, Demum
?
 SA ČRAM . TEMP . PEST.
Deiðum appellatur venenum ( a) co- a Ioan .
nitaleyfic di& un græcè, quòd morrem du Chaif
accelerer , & breuiadmodum tempo- nefupa
re hominem ex hac vita eripiat: quod
medicus ( 6) quidam graphicè hiſce b Alex ,
verbis deſcript: Hoc malmmiferabi. Benedice
temortalibus ita èmenitſibitò , vtpliuri- de febre
>

mumfine febre interdomeſticas ac foren- peftil,

fes actionės, velpoblica negotia decem ho- ca.3d
farum ſpatio,quidam viginti, line ürinas
pulfuſi; venarum certoſignio,in via, in c Valer ,
publicus oficis, ex injperato rapiantur! in locis
ita -miſeram Tumana füperbia ambitio . commun ,
nem stendit sewipernicies, okhomo.in- **
terduletus iucundius,fecurus, leuitem : d Páno:
pors nitontentoftatim cadat, Et quidam potkos.
( c) alius. V ideas ( inquit ) non rarofy- c.pub
deratorum inftar concidere de repente eos, ftorais ,
qui pofte correpti ſunt , cum alioquin his $ .1.1.5
neqaepulfus exitialis, nec brisa, nec vix de of.or.
pllaaduerſa valetudinisfigna apprreant'; e Gabr.
faniğ; videantur , ac ftatim loquentes & in 4.dift
incedentes, tanquam fulmine žlti pereunt: 15.9.15
quod à me; addit, ſepißionè per poftilentii 2. 3 .
aeris conſtitutiones obferuatum fuifle , la Fylu:
>

prefertim , quæ fub annum r$ 34. Gal verb. 113

tia Narbonenfispartegrasſataeft, teffati terdict
ipfe pofjum. Poftremò ponimus Do- 5.9.7 :*
Etores (d) Carioritas & noftros (e) Nawie;
Schofanticos- resilimèafferere, om 2. *
 DO DE NICIS , ET MOD . MIN.
nes peſte infectos eſſe in articulo
mortis ,in quo frequenter , & vt plu
rimum folet mors accidere. Et confir
inatur, quia ijdem Doctores longè
minoribus morbis affectos in illo ar
ticulo eſſe aſſerunt >, ve lethargo , ſqui
nantia , dolore lateruni , morbo pun
&iculari laborantes , item parturien
tes, ſi ſint difficilioris partus , vel linc
primò parturientes , & fimiles. Neque
diſtinguimus in hoc tra & atu inter
a Sotus articulum mortis & periculum, vt(a )
in 4.dift quidam faciunt, dicentes,tunc quem
18.9.4. piam effe in articulomortis , quando
2.4.ver- mors proximè inftat, & moraliter.eft
fic.Oue- cerra & ferè ineuitabilis. In periculo
ris auté, autem,quando eſt probabile dubium,
Valent & frequenter in tali caſu ſolet mors
in 4.dift accidere , quia quoad effe & us facra
7.9.10 . mentorum per quemcunque ſacerdo
$ .Pri tem in ab'entia proprij miniſtrando
moçum rum , & abfolutionis ab omnibus cen .
pænit,. furis & peccatis alijſquc fimilibus (de
quibus loqui intendimus ) iura non
b c.17. diftinguunt.Et probatur ex (6) capi
9.4. te, Si quis fuadentediabolo: & (c) capit.
c de ſen . Non dubium , vbi pofita vtrobique re
sxcom . ſeruatione excommunicationis,quod
in priori nominatur periculum mor
tis , idem in pofteriori per articulum
mortis
 SZCRAN , TEMP . PISY . 11
mortis exprimitur. Er dicto capitulo,
cos (4) qui, nunc periculum ,nunc arti- adefent.
culusmortisappellatur. Et ſuadet id- excom .
ipſum optimaratio , quia morale pe- in 6.
riculum perindeæftimaridebet, & in
malis itacaueri, ac ipſe euchtus : pro
pterea enim di& um cft,Qui amatperi
culum peribit in illo. Deinde quiaetfi
in quibuſdam diſtingui poſſit pericu
Tüm mortis ab articulo ; tamen in cam
ſupeſtis, in quo nune verſaínur,mo-
>

raliter loquendo, non poffunt diftin

gui, cum omnes peſte infe&i in eo
funt ftatu ( ficut loquitur (6 ) Illuftr. 5 de cur
.

Borromæus ) yt timendum fit ,ne vel peft. 6.

ad punctum temporis morté obeant:26.n.3.
Et Gabriel (c) Biel abfolutè& fim
pliciter afferit, illosomnes cffe in ar - c Supra .
ciculo mortis, & extreinaneceffitare,
Hisita politis quæſtio eſt, an ſunt mi
niftranda facramenta tempore peftis?
Refponfio.
On
Nontantù mtempore ſalubri,ſed
& maximè peltilentiali mini
Itranda ſunt facramenta. Probatur
primò, vſu & conſuetudine vniucrſa
Lis Eccleſiæ ,quæ ſemper ſolicita valde
fuit, vt facramentorum miniftri cauc
rent,ne quem ſua negligentia ex hac
vita finc facramentis migrare permit,
A -6 terent ,
 12. DE NECES : ET MO ) , MIY :
terent,proutplurimis, ijſquc grauif
2 Nicen fimis Concilijs (a ) oftendi poteft .
cap. 13. Probatur 2. authoritate (6) Scholaa?
Tolé i ſlicorum , qui omnes docent prçcepta ,
fis. quibus facerdotes obligantur fideli
Agathé. bus miniſtrarefacramenta, maxime
rap.rr. obligare in articulo mortis, Tandem
Arauf. probatur ratione: Paruuli peſte infe
cap.13. &ti,vel de eaſuſpe &ti , puta ,quia nus
>

Arelat, per ſuntexmatre, e te infc &tâ geniti -

cap. 12.: niſi ftatim baptizentur, æternæ dam
Aurel, nationis periculo exponuntur , & ad
cap. 24, ulti peccato mortali obnoxij , nig )

b Richa, quantociùs facramentis Pa nitentia ,

in 4.dift Euchariftiæ,ExtremeVn & ionis mu-,
12 :2.6. niantur , plerumque in eadcın ſpins
9. 1.Du tuali neceſſitate , & damnationis pe“:
>

Tan ,dift. riculo verſantur , vt in progrellu de:

9.9.2.4. fingulis facramentis oftendemus.
2. Gabi Dices: In huiuſmodi articulo ſuffi
9.7.So- cit conuerti ad Deum per'virtutem
tus dift. pænitentiæ : fic enim apud Ezech, le
12.9.1 . gimus : Impietas im pij non nocebit ei, in :
.

11.0.quacunque dié conuerſusfuerit: fufficit

alijo : ergo conuerfio ad Deum per contriá
rionem abſque:ſacramentis.
R. Cótritionem eo caſu admodum
ele difficilem , & fidcles exponima
gno falutis æternæ pcriculo , fi cum
hoe folö remcdio rclinquantur ,vt
paflim ?
 SACRAM , TEMP. PEST ,
paffiin docent Patres, ac pręſertim D.
( a ) Greg, Eufeb. (6) Emilien, & lo- a Hom > ,
annes Climachus. Neque obfarfi di- 39. in
cas , contritionem non elle difficilem enangel.
cum diuina gratia , quæ præftò adeft li.24
>

homini , lifi per ipfum non ftet , quia moral.c .

fufficit illam difficilem effe ex parte 17. G.
hominis , cúm debeat-includere pu 18 .
>

ramdilectionem Dei ſuper omnia , & bHöm ,

augeatur graſlanec peſte contritionis 1. ad mo.
difficultas tum propter corporum de-racb .
bilitatem , quæ muhum diftrahit ani- c Degree
mum à ſpiritibus, præfertim in homi- du.7 ..
uibus vulgaribus , qui communiter
>

parum ſunt in illis exercitati ; tum

propter divini iudicij terrorem . quo
tunc porius homo mouceur , quàm
amore : tum denique propter pericu
lum tentationum >, vel nimiæ triſtirix.
vel deſperationis , qua facilè poffenc
abforberi , fi à paftoribus , parentibus
>

& amicis ſuis defcrantur. Confirmar

tur:Quia etfi fieri poffit , quod hic vel
ille veram contritionem peccatorum
conceperit, neque ( vt apparer rcali
facramentorum perceptione ad fails
tem conſequendam egeat non poteft
tamen negari, quin multò plures finty
qui falim artritionem conceperint ,
quæ finc facramcato realiter fufcepto
A 1 illiss

-
14 DE NEČIS , ET MOD , MYN .
illis ad iuftitiam & falutem prodeado
non poteft; vt initiò diximus.
QV ÆSTIO II . -
Quinam teneantur facramenta mia
nistrare temporepestis ?
Queſtionis explicatio.
Vplex eft genus obligationis, iu
nitię&charitatis,luftitiæ, illo
rum eft , quiex officio & veluti mer :
cede conducti ad aliquod munus ob
cundum fe obftrinxerunt, vt ſunt, qui
in publicis officijs & magiftratibus ſe
populo & Reip. ſeruituros ſpoponde
runt. Charitatis illorum , qui gratis
abfque vllä mercede, ſola proximi:
miſeria & neceffitate impulſi propter
Deum , illi neceſſaria ſubminiftrant:
querimus inprimis de illis,qui ex de
bito iuftitie ; poftea de alijs, qui ex
ſola charitate tenentur, quęlituri.

Refponfio.
PaAftores
ftores tam ſuperiores quàm infe
riores, tenentur ex debito iuftitie,
quiſque pro gradu fuo , facramenta
tempore peſtis , populo fibi fubdito
miniftrare : quia tam hi , quàm illi,
gation
 SACRAM . TEMI, PIST.
ratione dignitatis & officij tenentur**
procurare falutem animarum libis
commiffarum , quod fit maximè præ
dicatione verbi Dei & facramento
rum miniftratione, idque roties,quos
tics neceſſitas fpiritualis gregis hoc
requirit: ad hoc enim decimas, obla =
tiones , & alios Ecclefiafticos reddi
tus , velut mercedem recipiunt. Sed
tempore graffantis peftiş , cum mors
ſingulis imminet ,neceffitas ſpiritua
lis maximè poftulat 2, yt omnes mu
piantur ſacramentis : fiquidem tune
fibi merito quiſque tinere debet , ne
illius contagione, ex improuifo cor
ripiatur ; vt & morbus violentiſſimus
eft , ne illo ipfo die , vel hora ex hac
‫ز‬

vita imparatus eripiatur. Et confir

matur; quia aliàs populus totus defti
tueretur miniftris, quiſacramenta ad
fálutem neceſſaria, vel maximè veiſia
miniftrarent , quod eft abſurdum , &>

contra omnem Catholicæ Ecclefiæ

diſciplinain .
Dixi ( quemquepro ſuo gradu teneri)
quia Superiorcs' puta Epiſcopi, te
nentur ratione dignitatis Epiſcopalis
miniſtrare. Sacramentum Confirina
tionis & Ordinis , idque per ſe proxi
mè & immediatè: Inferiores verò,vt
Paran
 to DE NECES: IT MOD . MIN .
Parochi , tenentur ministrare relique
ſacramenta , quibus defcicntibus
)

nercntur ipfi Epiſcopi & alij ſuperio

res , etiam ex debito iuſticié , cùm &
ipfi fint paſtores animarum , & illis
incumbat ſpiritualcm ouivm ſuarum
faluteni procarare, vt alibi pulchrè
deducit D. (a ) Thomas.
a sorod . Dices. Plerique omnes parochiber
lib.i.ar ne præfumunt deſalute ſuorum fube
tic.54. , ditorum, puta, quia ſuntcatholici, &
G Quod folent quotannis in Paſchate ſacra
lib . 3 . menta percipere ; nec ſciunt ab illo
Art : 7 . kecmporc eosin aliquod peccatuni re
incidiffe;ergo faltem tantc huiuſmo.
di præfumptione paftores non tenet
buntur facramenta miniftrare,
Refponfio : Eft hæc ficut nimis fre
quens, iga & nimis periculoſa quo
rundam parochorum excufatio, fiquip
dem >; vt quis illo cafu poffit ab admi
niftratione facramentorum cxcufaris
non fufficit quælibet præfumptio de
bono ſtatu ſúbditorum ; puta ,quòd
præfumuntur effe in bono ftatu , quia
non fciuntur ctie in malo : fed debet
illis pofitiuè & moraliter contare de
bona illorum diſpositione ; quamvis
præmptione illa negatiua voiquis
polit in djs , qux fauorabilia line
waeng
 SACRAM . TEMP . PFST 17
alccri , non tamen in ijs per quæ nem
gatur illi debitum , cuin periculo fal
tem dubioæternæ damnationis.
Dices : Tencncur ergo omnes tein ***
pore graſſantis peftis ſacramcnta re
cipcre ?
A. Diximus modò omnes oportu
niflimè petere , & (a) Petrus de Le- a 1.paris
defmå aſſerit omnes tencri recipere fimma
duobus caſibus. Primò cùm inciuita- depæni.
teica grallatur.peftis , vt multi quor c.9.con
tidic ſubitomoriantur: altero quam cil. 4 .
do cimetur probabiliier, ne defutu- dib.
rus fit paftor vel confeifarius fi pefte Et inga
inficiantur. Ratio poteft effe, quia fe- nnat.
cundum coinmuncin, tenentur omnes Borrom
in periculo mortis ſacramétis ſe mu-decura
nire , peste autem graffance omnes poft.c.fw.
ſunt in huiuſmodi periculo , vt dixi- 2014
mus .
Dices 3. Qualc peccatum eft, non
miniſtrare facrainenta tempore pes.
itis ?
B. Eft mortale, illudquctanto gra
uius homicidio quanto aniinus eft
præftantior corpore ; qui cnim tunc
populum deſerit quantum in fc eft, fit
reus animarum , quæ defe & u facra
mentorum vel in æternum crucia
buntur ,veldiuturniores in purgato---
zio
 18. DE NLCES JT MOD . MIN .
rio panas ſuſtinebunt : & idcirco hi
aca . Si iuſirodi animicidæ (a) à facris cano
presbyt. nibus vocantur , dicunturquc ea de re
o feq. ftri& iſſimam Deo rationem reddi
26.qua- turi.
ftion , 6 . stio
QV ÆSTIO III.
An teneantur paftores ſacramenta
miniſtrare cum periculo vita.
Quæftionis explicacio.

cramenta miniftrare , fi hoc pofi

fint abſque periculo contagionis >,ne
lb's pecu .mo catholicorum
,quod ſciamn, negat;
um Epi verum an tencantur quando omni
Scopil. I bus circumfpe& is & centatisad 'vi
diſp.1. tandum huiuſmodi periculum , nihil
9.1. Ar- ominus iudicio peritorum nihil pro
milla ficitur,(b ) non defunt qui dicant non
ver.Ep. teneri per fe & fimpliciter, ſed tantú .
6.Ta- in quibuſdam cafibus. Horum occa
bien.co- fione quæritur , an paftores per ſe &
dem
7.5 .
ver. regulariterteneantur miniſtrare ſa
cramenta peſte infc & is , quando om
nibus tentaris remanet adhuc pericu
lum contagionis,
Refponfio.
Encntur regulariter. Probatur
T primò, quia hæc eft lex boni pa
:
storis
 SACRAM . TEMP . PEST , re
ftoris à Chrifto omnium paftorum
principe præfcripta , vt quando falus
>

gregis hoc poftulat , vitam corpora

leinponat pro vita
lis
illius (a ) ſpiritua a D.
licenim SS. Patres illud Ioannis Chry
10.5foft
9
femper intellexerunt : (b )Bonus paftar
animam fuam ponit proouib us fuis. Hoc in loan.
autem periculofiflimo peftis tempore D.Aug.
falus gregis illud maximè exig
ante oftcnſum eſt. Deinde
it , vtfer.s.de
paro :per.Dó.
chus
tenetur non folum ex charitate , fed firm .
etiam exiuſticia populo fuofacr
menta illo
a- 132.de
svt ex tem .
temporeminiſtrare , epift.
di& is pater :ergo hæc obligatio vrget in
etiam cum periculo contagionis & ad Hon
vitæ corporalis. Nam ad aliquid.am -inD .Gre
hiloe.
plius tenetur parochus in eo caſu quā
alius, propterea enim ( vt diximus ) Ioan . 10
alitur à populo & decimas percipit,vt Thephil.
ibid . D.
tempore quo oues ab alijsdeſeruntur
ipſe ſubueniat. Præterca dusmilitiæ Thom , z
corporalis obligatuf occurrente pu 279.37.
gnæ occaſione vitam ſuam corpora : ar.s.cool
lem periculis exponere', ergo magis ali.
parochus qui eſt duxmilitæ fpiritua -.c 10.10.
lis , tenetur occurrento peſtis graſſa
tione, qua fubditi maximè fpiritualis
pugnæ difcrimen obeunt, viręcorpo
ralis periculum adire , miniſtrando
ſacramenta quæ ad vincendos illius
tempor
 20 " DE NLCES , ET MOD, MIN .
illius temporis inſulius , & periculo
{iffimas, quibus exponuntur, infidcli
tatis , delperationis; & impatiencia
tentationes , funt arma opportuniffi
ma. Dixi ( ſi aliterpericislum vitari non
poteft ) quia propria charitas obligat
paftorcm ad procuranda media con
a Gabr. ueniencia ad illud vitandum , & fa )
Biel.9 . Communicas ipſa obligatur prouideai
de fuga re paftoribus antidotis & reinedijs ad
præſeruatiorem illorum . Et ipfi peſte
peftus. infecti
Fran ,
tenentur fe accominodáre &
accedcre ad facramenta, minimo quo
Rip.de fieri poteft periculo paftorum , vr bc- ' .
peste.c. ne notauit (b) Borrompus, vt ina pro 1

de renal .
*.2.6
greffu latius patebit.
feq.
Dices,tenentur ne crgo Communi
tas & ipfa pelte infecti adhibere oma :
de cura nia remediapoffibilia ad vitandum
bBorso. .

tuin in fe , tum in alijs contagionis :

peftilen . periculuin .
tiæ ,c.15.
如此, 在
Ģ . Non tenentur. Siquidem præm:
ceptum de conſeruanda vita, fiue ſua,
fiue altcrius cùm fit affirmatiuum ,
non obligar nifi quodam morali mo.
do , proinde non tenenturomnia faci
ære quæ videri poffunt conuenire & 1
conducere ad vitam conferuandam ;
alioquin eadem ratione deberemus
damnare illos qui graſſantc peſte non ,
migra...
 SACRAM . TEMP. PEST.
migrarent ad ſalubriorem regioncm:
fimiliter qui non encrent omnes cas
res preferuatiuas, quæ illo temporc à
Medicis præfcribi & exceffiuo pretio
mwendi ſolent , quin & illos qui non
vterentur bis & illis delicatioribus
cibis , quibus nobiles & ditiores cunc
.

• vtuntur ; de quibus & līmílibus vide a n.9.

Franciſcum à Victoria ( a ) releaioni- & 13.
bus de temperancia & hoinicidio . (b ) b 1.40
>
Dices 2. Obligatio fubeundæ mor- 33. go
tis , quæ hominibus maxiinè gerribi- 34.
lis eſt, non dcber affirmari , nili diui
nuin de hoc mandatum palam con
--stitcrit : fed vbi Chriſtus ( c) air to - c10.80.
- num . Paftorem pro ouibus fuis animam
dare , confilium magis lignificare yi
detur quam præceptuin .
R. Non confilim , fed legem &
præceptum à Chrifto dari , vt ex Dam
tribus & Ecclc iz Doctoribus antc ci
tatis videre eft Neque lex illa nimis
terribilis debetvideri : tum quia om
nes res temporales ad hoc à Deo
crearx ſunt.:Vt promoueant falurem
hominum ſpiritualem ; tum quòd
Chriſtus ipfc Deus & homo vitam
omniutn rerum teinporaliuin præitz
tiſlinam pro falute ouium ftarum
poſuitznaturalis,ergo & diuinusordo
itus
po
 22 DE NECES . ET MOD. MIN.
poftulat , vt qui in ordinem paftorum
animarum coaptari volunt , candem
ade iuft obligationem ſubeant, vitamque cor
o iure. poralem pro illarum ſalute ſpirituali
lib.10. profundere parati fint , vt bene nota
9.3.4.1. uit Sotus. (a )
QUÆSTIO IV. ΓΙΟ
Si Pastor metu consagionis.non aufit
facramenta min:ftrare, an licebit illa
loco cedere, & Sacerdotem qui
vices ſuppleat fubftituere.
Quxſtionis explicacio.

alia ad incumbitTacra
nienta & quibus
P Aftores
ria peſte infc &tis miniſtrarc , nilima
gna ſalutis proximi charitatc ardeāt,
frequenter ſubditis in hac neceflitate
conſtitutis feruire detre tant , con
quiſitis multis fiue veris , ſiue fallis,
>

fiue iuſtis , fiue iniuftis cxcufationi

ibus. Qui morbus cum fit ipſa peite
corporali longè deterior, vtpote qui
parochorum animas ſub prætextu ſa
lutis corporalis , lethali vcneno infi
ciat , nec non fidelium illis concredi
torum falutem , quæ àminifterio p.
ftoruin pendet , æternæ damnationis
periculo exponat, animus eſtpaſſim
in hoc
 SACRAM , TEMP . PRST .
in hoc tractatu huic morbo mcderi,
fubterfugijſý, & excuſationibus,quas
huiuſinodi obrendere folent, reſpon
dere . Horum ergo occaſione queritur
primò : An excuſetur paftor , fi à pa
rochin ſua recedat cum licentia lupe
rioris,conſtituto alio ſaccrdore , qui
> >

eius nomine facramenta adminiſtret?

Refponfio.
PAftor recedens
cum licentia à parochia lua,
ſuperioris,excufatur:
fimodo loco fuo conftituat alium ſa
cerdotem ſufficientem , & ab Ordina
rio approbatum , nec ipſe paſtor ica ,
longè à grege ſuo abfit , quin curam
aliquam moralitcr poffibilem illius
habeạt. Ratio eft, quia hoc pacto pa
ſtor ſatisfacit legi & obligationi qua .
gregi obſtringitur, qui enim quod de
bet per alium foluit ſufficienter ſol :
wille dicitur.
Dixi ( cum licentia fuperioris) pro
pter Concilium Tridenținum , quod
vult quemcunque curam animarum
habcntein à grege fuo abelfe non pof
fe finecaufaeaque per ſuperioremco
gnita. Sell. 23.
Dixi ſecundò , ( ſi modo conſtituerit f.l.de rea
>

locoSuiSacerdotem fufficientem ,prop ter fornu.

illos
 ofthe DR. NICES. ET.MOD . MIN .
illos qui ita ignaros , vel ita iinprobz
vicæ facerdotes fubjituunt, vt merico
timere debeant cos non ritè, vel non
.
integrè functuro ; elle officio paitora
li. Hi eniin non liberantur ab obli
gatione , qua tenentur ſufficienter
} conſulere taluciſuarum ouium.
Dixi tertiò reab.: Ordinario ape
probatism ) propter illos , quiera pro
bare vitæ ſacerdotcm fuo loco po
..nant , ſufficientiſquc forſan erudition
nis , non tamen curant illos per exa
minatores approbari. Si quidem or
dinariè tales nihil poffun : in foro
conſcicntiæ , per illa,. qur nouiffimè
Seff. Concilium Trident. ( i) de niuit, &
23.6.19. Illuftrit. Cardinales (bjad interpre
de refor. tationem Concilij.Tridentini dcpu
b decla- tati refponderunt .
841.254 Dixi poftremò ( Nec paſtor ita longè
à grege fito abfit , quin illius curam also
quaxigerat ) quia cùm paſtor teneatur
gregi fuo onere perfonali fecundùm
noftros Doctores, non poteft fimpli
citerillum dcfererc finc magno illius
periculo :debet ergo ad ininus illi cu
ram illam & prouidentiam. vt abſens
corpore , animo præſens fit , & quan
>

tunin ſe cit.agat;,'ne quid illi necef

clariorum ad falutem delit.
Dices:
 SACRAM , TEMP . PEST , 25
Dices: Quid fi Epiſcopus nolit da
rc facultatem alium ſubſtitucndi, pa
teritne line cius licentia populum de
fererc ?
Reſponſio. Epiſcopum non debcre
facilè hanc facultatem negare. Sita
men iudicauerit necefic elſe bono
communi, vt paitor apud gregem fiú
maneat , nequeab illo diſcedat, tene
bitur parcre ,illius mandato ; quia
præceptunr hoc per ſe eft iuſtum , &
ad Epiſcopum fpectat haberc curam
boni communis,eius ergo ea in rc.vo
luntači K iudicio ftandum cit.
Dices ſecundò : Quidſifi non pollit
haberi facerdos approbatus , nec pa
stor auſit, nec velit facramenta miui
ftrare, & periculum eft in mora.
Reſp. Eo caſu quemcumquc facer
dotem etiam non approbatum podle de coste
imo debere miniſtrare ; quia ( a )ne a
ceßitas caret lege, neque vlla lex clt ſuetud ,s.
quæ tunc prohibeat, peruenit

Q ÆSTIO V.
An liceat illi o, fi neminem reperire
poßir, qui vicesſupplere velit , ad biº
mestrefaltem ex licentia Epiſcopi
Curam Paflorutem deferere,
B Que
 : 26 , DE NECES , ET MOD . MIN .
Quxftionis explicatio,
ET
fit iuris diniui; nihilominus Con
is ( a ) Trid, concedit Epifcopis & alijs
asesep.
25.6.1. inferioribus curatis , vt ad duosau
de refor. ad ſummum tres menſes, abelſc pof
ċ Concil ſint. Cùm ex veterum canonum ſen
Elibert, tentiâ non videantur abeffe , quiftatim
.8.21 . reuerfuriſint.Idcirco quærunt quidam
Trid . an graffante peſte poflic paftor, ſal
sen 23. tem pro tempore à Concilio Triden
de refor, tino concello,ex licentia Epiſcopi ab
efle, excuſați
cap.i. rum & à miniftratione
?
ſacramento
Refponfio.
Nequaquam : quia illud teinpus
cſt, quo præceptum de reſidentia pero
fonali maximè obligat ; puta,quand
omnes,vel fermè omnes,ſacramentis
exhortationibus, & do & rinis pijs &
ali Ss ad ſalutem neceffarijs, imprimi
indigent; & licehtia abeſſendi , qua
à ſuperiore aliquo tempore conced
folet non conceditur intuitu bon
priuati perſonæ paftoris ; fed publici
ſiue ccclefiæ : vt expreſsè Conciliun
Tridentinum declarat.Cum vero bo
num publicum & fpirituale totius
gregis præfentiam paftoris pro ill
zeinpore , iure diuino , exigat;; neme
pra
 SACRAM , TEMP. PBST.
pro eo temporc difpenfare poterit.
Dices , non aliâ obligatione cene.
tur , ſeruire populofuo paftor, quàm
Epiſcopus . Sed Epiſcopus nonmalè
facit , li à ciuicate , vbi ferpit peftis,
difccdat ; dummodò abfens corpore,
animo faltem prouideat , quantumin
fe eft faluti populi poterit ergo& pia
ſtor nullo rclicto vicario à populo re
ccdere .
R. Magnam effe hac in parte dif
ferentiam inter Epiſcopum & pafto
rcm . Nam ( a) Epiſcopus eft in'fia a D.7 .
dixceli, veluticauſa quædam vniuer- quodl.1,
falis , quæ per fe & immediatè,non 4.24.vt
operatur particulares cffc & us , niſi 3.2.7.
caſu neceſario & raro, de quo poftea:
ideoque regulariter non eft alligatus
vni parochiæ , vel oppido ſuæ diace
fis;paftor autem eftveluti caufa par
ticularis aftri & a immediatè ad ea,
quę ipfiab Epiſcopo ſunt demandata ;
vi eſt miniſtrare facramenta fidelibus
C
talis vel talis parochiæ , quocirca illi
vel illi parochiæ eft alligatus.
QUÆSTIO VI.
An Paſtor poßit.illo temporechr &
Paftorali renunciare ?
В 2 Quzer
 28 DE NECES. ET MOD , MIN.
Quæftionis explicatio.
a 22.9.
2 .duce
pollunt parochiiurc[a
criam line ]communi,
licentia ſuperiorum ,re
ſunt. li&à curâ paftorali ad ftatum religio
nis tranfire. Sic cnim Vrbanus Pons
tifex : Si quis in Ecclefia, fub Epiſcopo,
proprium retinet es ſeculariter viuit ; so
afflatus Spiritu Sancto in aliquo mona
fterio vel regula canonica ſalwareſe volwe
rit, etiam Epifcopo fuocontradicente, eat
b 2.2.9 . liber noſtra authoritate. Imò ſecundum
184.1.3 doctrinam D.[6] Thomæ & aliorum ,
cibi poflunt ad humiliorem fimplicium
comien .
ſacerdotum ſtatum fine Epiſcopi li
centia deſcendere . Idcirco quæritur
fatores. hoc loco , fi parochinon poffint illo
tempore ex licentia Epiſcopi excufari
à reiidentia perſonali & miniftratio
ne ſacramentorum ; an ſaltem excuſa
buntur fimpliciter cure paſtorali re
nunciando , & ad religioforum , vel
etiam ad humiliorem fimplicium fa
cerdotum ftarum tranfeundo :
Reſponſio.
Non excuſabuntur: Nam pro illo
tempore ſunt conducti, vt ſacramenta
& alia ad falutem neceſaria mini
Itrent:non poterunt ergo illo neceſſi
tätis tempore renunciarc. Er confir
matur à fimili. Quid enim abſurdius,
quàm
 SACRAM , TEMP . PEST : 24
quàm fi miles ad bellandum condu
& us illo temporis articulo muneri
ſuo veller renunciare , cùm iam pu
gnandum eft? Neque obftaringreſſus
religionis, vel defcenfus ad humilio
rem ftatuin ; quia cùm hoc temporis
articulo fit obligatus huic populo
feruire , ob idque ab eo toto anno ví
.
aui ' & ſtipendium acceperit ; non
poteft illo tempore alteri cuicunque
in præjudicium illius operan ſuam
locare .
Dices : Pontifex non vult Paro
chos., qui ad perfectiorem ftatum
tranfire volunt, aliquâ lege rețineri
quia priuatâ lege Spiritus San & idu
cuntur : Ergo excuſabuntur etiam
non obtencalicencia Epiſcopi.
. Pontificem non loqui in caſu ,
de quo agimus ; ſed in eo , cum facilè
eft fuperiori de altero facerdote pro
uidere. Alioqui fi non poffit prouide
reſuperior, & paftor voluerit gregem
deferere ; non ducetur lege Spiritus
San & i; ſed proprij cerebri,populum
fuum in ranta neceſſitate ſpirituali
contra legem charitatis & iuftitiæ
deferendo .
B3 QV Æ
30 QE NECES, BT MOD. MIN,
QVÆSTIO VII.
Si Magistratw rimet , ne Paftor mo.
natur peſte, nec poßit de alio pro .
videri , ax ( aliem illo cafu Pastor
ab adminiſtratione facramento .
stem excufetur ?
Quæſtionis cxplicatio.
Aſus eft talis : Et in oppido pa
rochus magna cruditionis, pie
tis & prudentiæ ; qui non tantùm
ramenta diſpenſarc,ſed pro do & ri
1 & cloquentia ſua nouit populum
um ad pictatem crudire , contra
ereticos defendere , in pace & con
prdia ponere , bonum publicum non.
>

lùm in ſpiritualibus , fed etiam po

bricis & temporalibus promouerc: ti
ne , fi aëre peftilen
et Magiftratus, nc
ali miniſtrando facramenta corni
-atur, ipfispereat , ncc facilè talem
>

nſequatur. Quæritur an ifto faltem

oſu, paſtor excuſctur tunc ab admi
iſtrationc facramentorum ?
Refponfio.
Nequaquam; Etenim moraliter
squendo vanus eft hic timor, præ
>

fertim
 SAERAM , TEMP . PEST . 31:
ſertim in his partibus , vbi Dei bene
ficiq ; plurimi funt facerdotes ad prę .
fcripta munia , ſpiritualia , maximè
idonei; interquos faltem aliquirepe
ricntur, qui in huiuſmodi calu neceſ
fitatis fpiritualis ,non fugient virę pe
riculum , vt animabus fuccurrgut, pro».
quibus Chriftus mori dignarus eft.
Et vt iuſtus tjinor videripoffit , non
poteft tamen , quicquid vulgus exifti
met, iure excuſare paftorem ab hoc
officio . Quia cura & follicitudo de
alio paſtore non fpe & at propriè ad
Magiſtratum ; ſed ad Epiſcopum : &
vc demus, ad ipfum fuo modo fpe
&are ; tamen quia paftor cùm curam
animarum ifufcepit , fubiecit fe legi
fu Chrift , quæ cft , vt bonuspaftor & Ioani
ponat animam fuam pro owibus fuis ; te- 10 ,
netur , vigente maximè eiuſinodi :
temporis articulo , Chridi exemplo .
legi parere .
Dices: Prudentis eft vitam confer .
uare vt diuturniori tempore feruire
& plurium animnas lucrari poffit :po
:

terit ergo paſtor faltem fi folus fit ncc

fpes fit , poffe alium haberi, fe àmi
niftratione : ſacramentorum vt vitæ
fuæ conſulat excufare .
3. Eo caſu Paftore teneri pro
B: 4 Gations
4
 32 DE NECES , ET MOD MIN .
ratione fortunarum ſuarum emerc
præferuatiua, quæ à medicis præſcribi
folent , quo periculum euadat , & po
>

pulo ſe ſerucc,vt antè obiter dixiinus.

Etenim li tenetur vitam corporalem
a loan. pro falute ſpirituali fubditorum pro
IO . fundere iuxta legem à ( a) Chrifto
bonis paſtoribus præſcriptam ,quanto
magis fortunasſuas ?
Magiſtratum quoque in codcm &
bMaior ſimilibus caſibus tencri ad (6 ) reme
in4.dift, dia procuranda , quæ periti & cxperti .
23.9.1 . Medici iudicant veilia ad aërem pe
Borrom . ftilentem purgandum , puta vt aufe
>

decura rantur ſordes cx plateis, vtinfc & iex

ſtilen- tra ciuitatem ad hoſpitale falubre .
tiec, 10 deducantur', vt igncs publici per pla
teas conftruantur, vt cadaucra mor
tuorum ad ſacrum locum aſporten
tur, vt habeantur Medici, Apotheca
rij, & alij qui ægris feruiant , & alia
eiuſmodi, quæ in oppidis bene ordi
națis temporc peftilentiali obſeruari
folent. Ad hoc enim affumpti funt in
magiftros, patres , & dominos plebis,
vt fuâ prudentiâ &auctoritatc proui
deant tempori, ne quid per negligen
tiam vel aliver exoriatur, vnde pernia
cies , fiue corporalis fiue fpiritualis,
Kcipublicæ obueniat.
Simili
 SACRAM, TEM , PIST. 33
Similicer Epiſcopum & alios ſupe
riores eccleſiaſticos teneri, diligen
cem curam adhibere , 'nc ſacerdotes
defint , qui populo facramenta & do
& trinam ſalutarem difpenfent ; & fi.
plures nanciſci poffunt ,vtillis inpri
mis parçant, quiin maioribus &gra
uioribus officijs populo poffunt effe
vtiliores. Quæ omnia non difficulter
colliguntur ex debico officij Epifcopi
& Magiſtratûs & alijs : quæ dedebi..
tot & ordine charitatis , partim dixi
mus ; partim in ſequentibus , oportu
niori loco, di& uriſumus.
Quòd fi omnibus abhibitis idem
ſemper ingruar periculum, vt Epiſco
pus nullum aliumfacerdotem reperi
re poflit , paftorem illis non ob
ftantibus teneri ſacramenta miniftra
re; iuxta dictam legem à Chrifto pre
.
ſcriptam ; & certè imprudentis effer
& degeneris animi, velle vicam tunc
feruare cum maximè iuffu Chrifti
Domini, gloriosè profundenda cft.
Dices primo: Tenentur ergò Ma
giftratustam eccleſiaſticus , quàm çi
uilis curare , ne corpora corum , qui :
>

pefte pereunt, inhumata iaceant.

R. Maximè , hoc enim adoonum
Reipublicæ commune pertinet-9.14
Bs putro
 34 DI NECHS, ET MOS . MIN .
putrefactio & corruptio vnius inficiat
éliquos. Imò fi quis abſque ſuo in
ommodo facilè mortuum fepelire
ueat & alius non fit, qui id faciac'
re naturali compellitut cum ſepe
ire , quia talicaſu præccptum miſc
icordiæ obligat.
Dices fecundo : Licet quoque Ma
giftratui cijcere ciuitate perte infe
& tos , aut de ca ſuſpectos fiue paupe
. res,ſiuc diuites, ne cæteri inficiantur?
B. Simpliciter & per fe licere,quia
bonum publicum præferendum eſt
priuato : certum eſt enim moraliter
loquendo, non pofle meliùs corpus
Reipublicæ ſeruari ; quàm fi membra
infe &ta amputentnr & 4à corpore fe
moueantur. Dixi: per fe fimpliciter,
quia non licebit, fi per hoc peſte infc
åi , vel de ea ſuſpe & i exponantur pe
riculo falutis animæ vel corporis. Si
quidem etfi humanæ prudentiæ fit ,
vițare pette infectos; tamen contra
a Gabr, dilectionem & Chriftianam pieta
Biel q. tcm eft,fubftrahere pelte infe & is ani
de fuga mx & corpori neceſſaria. Deinde fe
peftis, cundum Gabrielem (a) Biel, non ſunt
conclus, permittenda, minus procuranda, cer
4.5 . ta pericula proximi, propter incerta
6 . pericula lui: Sed periculum proximi
in
 SACRAM , TEMP. PEST. 351
in cxtrema neceffitate conſtituti cor
tum eft, fi non ſuccurritur; periculum
autem infe & ionis ex contagio non
eſt certum ,cùm plurimi peſte infc & is
aſſiſtentes euadant illäſi, experientiâ ..
tefte, (a)vbi
a autem maiuseftpericulumh, agloss.
a

Sautiùseftprouidendum . Prætereajin in c.cum

pium eft, & contra regulam Apoftoliinfirmi
non condolere miſerię proximi:Gau tas, de
dete inquit , cumgaudentibus,flete cum pænit.
flentibus, ex alter alterius onera portate,O remis
fic adimplebitis legem Chrifti. Timere
tandem debent fic fugientes & cij. Rom.2.
cientes proxiinos in tali neceffitatis Galat.s
articulo tremendam Domini fenten
ciam: Diſcedite à me maledi ti in ignem Mattb.
æternum . Inter cauſas eniin huius ter
25 .
ribilis ſententiæ etiam hancaſſignat
Dominus : Infirmus fui @ now viſitaſtis
mé. Adde qi o 1 crudele eft; Addere af
Aictionem afflicto , contra hos cnim in
perſona Domini dicitur:quonam quem Pfalm.
percußifti perfequuti funt , & fuper dolo- 68.
rem vulnerum meorum addiderunt.Arer .
tat Doininus imprecationem quæ fe
quicur: Appone iniquitatem fi per ini
quitatem eorum , non nitrent in iufti
tia tua , deleantui de libro-vinentiam eo
>

cum juftis non fcribantur.

B 6 QUE
38 DI NICIS IT MOD , MIN.
QVÆSTIO VIII.
Sipopulus fitexiguus, vi ruri accidit,
& poteftfacilè cum Paftore ad lo
cum falubrioremi migrare; ante
neatur illo cafu populus Paftorem
ſequi ; an contra Paftor apud po
pulum manere.
Quæſtionis explicatio.
N nonnullis diæcefis Lcodien.par
INtibus pagi propter foli fterilitatem
paucas familias continent: ; ſunt eniin
ſubinde duntaxat ſex fepce vel octo;
quæ tempore peftis poffuntcuin peco
se & reliqua ſua ſubſtantia ſine ma
gno incoinmodo ad alium locum fza
lubriorem ſc conferre. Atque ita pa
rochus expoftulat , populus contradi
>

cit : Quæritur,quis cuicedere tenca

tur ?
Refponfio.
Si vt fupponitur Grex fidelium fit
exiguus,puta duarum ,trium ,quatuor,
vclparlo plus, familiarum ; qui faci
lè poffit line magno rerum ad vitam
fuftentandam ncccllariarum incom
modo
 SACRAN . ILM + , PEST , 37
modo locum mutare , & paftorcm fuú
fequi, tenebitur hoc facere, quia po
pulus lege & ordine charitatis renc
tur vitam ſui paftoris pluris faccre,
quàm paruam aliquam ia & uram ictú.
temporalium . Secus fi populus non
poffer finc notabili detrimento rcrum
ad ſuſtentandam vitain ſuam ncceffa
riarum: quia populus non tenetur vis,
tam ſuam & fortunas ad illam ſuíten
tandam neceffarias exponcre pro fa
lurevitæ corporalis fui paftoris : Si
quidem lege naturæ & ordine chari
tatis quilibet plus aniat vitam fuam
corporalem , quàin vitain corporalem
alterius: idcoque tunc tenebitur pa
ſtor populo ſuam præfentiam pro mi
niftratione facramentotum exhibere;
quamuis populus fit laudabiliter fa
& urus , fi pro via corporali paftoris
ſui conſeruanda , velit vitæ fuæ , vel :
rerum ſuarum etiam neceflariarum
.
detrimentum pati . Nam & ita Chri a
. 1.194 .
ſtus ( a) air · Maiorem charitatem nemo 3 .
Babet , quàm vt animam fuam ponat quis
>

pro amicis fuis. Quod (b) & D. Chry- b lib. 2,

foftomusfic intelligit, vt fit fignum defacer
magnæ charitatis, velle vitam corpo. dotie ,
talem exponere pro vita altcrius. Et
legimus apud veteres Patres , & gra
B7 uiffimos
 38 DE NICES , ET NOD, MIN .
uiffimos authorcs , commendari cos,
qui pro amicis vel occubucrunt , vel
magna damna & incommoda perpefli
ſunt, vt exilia ,carceres, & huiuſmodi;
ve D. Bafilium apud (a) Chryfoftc
a Supra, inum ; S. Paulum apud (6) D.Giego
b lib. 3. rium , (9 ) San&& ulum Presbyterum
dial.c.1. apud eundem ; & ethnicos quoſdam ,
apud vt Piladem & Oreſtem , five veros fi
'undem ue falſos homines, apud (d) Ambro
f.17 . fium , (e) Hieronymum , (f) Augufti
d lib .3. num (8) La& antium ,ficut & commu
offic.c. ni hominum eſtimatione bene & lau
13 . dabiliter faciunt famuli & famulæ ,
e in c.7. qui tempore peftis exponuntpericulo
Mich. vitam ſuam , pro vita corporali domi
f1.4 . norum : fimiliter & Medici , & Chi
Conf.rurgi, & alij feruitores publici , qui
6.6. fuam exponunt pro incolumitateci
g1.5.In uium .
4.18 , Dices: Homo non eft dominus vitæ
ſux, fed tantum cuftos ; ergo non po
teſt pro paſtore quamuis amico &
probo, illam pro libitu profundere,ſic
In 4. dis argumentaturDurandus.
-7.9.6 . R. Antecedens hoc ſenſu verum
effe , quia homo fine cauſa non debet
vitam ſuam periculo exponere ; ſed
ficuti pro Deo interdum id poteſt fa
cere , etiamfi non fit neceffarium >, vt
notum
 $ ACRAM . TEMP . PEST , 39
nocum eft ; ita etiam pro amico, ma
ximè patre fuo ſpirituali, fi , vt præ
>

fupponitur, aliqų iufta fubfit cauſa,

Dices ſecundò : Modus charitatis
crga proximum , metiédus cft ex cha
ritate erga ſeiplum : debet ergo magis
fcipfum ,quam proximumamare: non
porerit ergo ſubditus provita corpo
rali ſui paſtoris viram ſuam expone
re ; quia hoc efiet inuertere ordinem
charitatis : Ita quoque Durandus.
R. Antecedens: hoc fenfu verum
effe, quia homo habet ius priùs ad yi
tam ſuam conferuandam , quàm alte
>

rius = led poteft ex charitate iuri ſuo

cedere, præfertim cùm ad bonahuius
vitæ per fe nunquam obliger chari
tas, & perfona pro qua cedit eſt publi
ca, Reipublicæ mul vtilion, faluti
populi quodammod neceffaria ,
QVÆSTIO IX.
An teneantur Pastores ades pefte in .
fe&torum ingredi ad miniftrana,
is o
ion ſacramenta
da illi
lic
ati ?
æft exp
To Pu .
TOn paruam tergiuerſandi in mi
niftcrio facramentorum mate
riam
 401 DE NECES , ET MOD , MIN .
siam parochis prębetingrclusedium
pofteinfe & arum . Primum enim cum
oportet ægrum cauſa facramenti pro
piùs accedcrc, fit præſcntius & magis
ac-magis certum contagionis pericu
lum , quod in deſcriptione pcitis non
>

al.n. tacuit (a ).Ouidius, lic enim ille:

Moraha Qxò propior quiſø; eſt,ſesuita;fideliin ,
ergo
In partem lethi citiùs ille venit ,
Etrurſus.
Iný; ipfos fana medentes,
Erumpit clades.cbjunt auctoribus ar
tes.
Deinde ſubinde iaceat in ædibusinn
fcêtis,deſertar defun & orum cadauera ,
quæ non folùm domos ipfas,fed & pa.
gos & vrbes circumquaque vitiolis
vaporibus & chalationibus infi
ciunt; & re &te di racidem Poëta :
Corpora fæda iacent, vitiantur odorin
bus aur@y
Peruenit ad miferos damno grawione
colonos
Peftis, in magne dominaturmænie
bus vrbis .
Subinde enim in cubiculis & lectis
pariter iacent peſte infc & i, qui vomi
tu , excrementis & alijs huiuſmodi .

fordibus peftiferis , præſentiſſimum

ingi.com
 SACRAM . TEMP. PEST ,
ingredientibus exitium comminan
tur. Subinde quoque ipfi ægroti vt &
magnitudinc peftilentix in amentia
& furorem acti, loca imperuia prope
modum penetrant, ibique ſe abſcon
dunt ; ficut luctuofo illo anno 79. vi
dimus , vt non fine grauidiſcrimine :
paſtor ad illa cumſacramentis ingrc
diatur . Quamobrem non immeritò
( vt apparet) quæri folet ? An paftor
vt , miniſtret facramenta , teneatur
ædes, cubicula, penyaria , & alia hu
juſmodi pelte infectorum latibula,in
gredi: -An verò ab illorum ingreffus.
& Sacramentorum adminiftratione
tunc excuſetur.
Reſponfio. Maior :
Primò tenentur Paſtores ingrcdi, in 4.dift
impedi 23. S.
non obftantibus pronarratis ea
mentis, & vitæ periculo; cum tainé Quarto
moderatione,quam ſuperioribus quę queri
us
ſtionib adhibuimus,nequid fruftra tur.
repetamus .
Secundò, Non tenentur,fi peftcin
feéti ijs fine viribus , vt poffint egredi
in locum apertiorem & falubriorem ,
& miniftrationi Sacramenti magis
congruum ; quia illo cafu tenentur vi
tęicorporali pastoris confulere nec >

fine cauſa illum porcis periculo ex

ponese . Dico:
42 DI NECES, ET' MCD . MIN .
Dico :( In locum miniftrationi St.,
cramentorum congruum ) quia fiæger
pro SacramentiEuchariſtie miniſtra
tione, rogaretur egredi tempore plu
uioſo ; ventis fpirantibus in agrım ni
uibus, grandine, & fordibus plenum ,
non tenetur egredi ; ſed potius paftor
ad illum ingredi; quia illis circum
ftantijs pofitis, cùm moraliter loqué
do non poffit illud facramentum fine
irreuerentia & periculo miniſtrari,
præferenda effet reuerentia facra
menti vicæ corporali ipſiuspaftoris,ve
ex ijs quæ D. Thomas diſputat de
vircute religionis facilè colligi poo..
teſt.
Tertiò , Non tenetur paftor ingre
di, fi ipſealiter commodè & reueren
terfacramentum adminiftrare poffit;
putaex feneftra confeffionem ſubditi
áudire , vel illi viaricum miniftrares
vel alijs modis.
Dices,Quid fi paftornoliringredi,
nec ægrum ad fe venire , quamuis côm.
modè poflit, quia præfentiam peſte
infe & i abhorret; ſed velit miniſtrare :
facramenta , vel per interpofitam per
fonam , velperalia intermedia inftru
menta , tenebiturne æger voluntari
paftoris acquieſcere ?
Refpon
 MIN , SACRAM . TEMP . PEST,
ationi S & S Reſpondebimus ſuis locis, cùmdc.
a fixger fingulis facramentis ſcorſim agemus.
miniftra
Poreplu QV ÆSTIO X.
grumni
plepuin, si bis velter Paftoracceßic edes pem.
Espaftor ftesnfe&i, & totiesad jactamen .
circum- $ x ſuſcipienda imparatum inue,
- loqué- nilaan fitdeinceps ab adminiftra :
um finc
Giftrari,
tione facramentorum exiufaiw
facra enverò teneaturſapius ingredie
toris,vt quoties ?
Etat de
ві ро”. Queſtionis explicario.
Vltà accidere folent peſte infe
ingres
mueren perceptionepro tempore impediunt:
poffit; Subinde enim tantis capitis dolori
abditi bus corripiuntur , vt delirent, nec
trares verbum audire fuftineant; frequenter
tantoobruuntur fnmno , vt vix cos ex-.
gredi, citare quiſpiam poffit, Subinde(quod
is có- graufüseft) hæreſcos peſte ſunt cor
peſte repti,vt experientia nosdocet, quam
ſtrare uis Catholici habcri & reputati ve
nper lint; qui idcirco adueniente cum ſa
nftru cramentis paftore, fe non poffe loqui
incari aut audire, autquid aliud grauius fin
gunt , videlicet , ne ex vna parte ab.
pon hæreti
 44 DENECES, ET NOD , MIN .
hæreticis irrideantur, fi facramenta
percipiant, & ex altera à Catholicis
excuſentur ſi ſinc ſacramentis dece
dant , nec illis eccleſiaſtica ncgetur
fepultura. Idcirco quæritur : An pa
ſtor , ſi bis vel ter prominiſtracione
facramentorum ingreffus fucrit , ab
vlteriori ingreffu excufetur. An vero
teneatur pluries ingredi &facramcn
sa offcrre , & quotics ?
Refponfio.
Diſtinguendum eft :Aur cnim eger
ad ſuſcipienda facramenta imparatus
cft cx natura & qualitatcmorbi, vt
antè indicauimus ; aut ex fragilitate
& negligentia , aut voluntatc & ma- .
litia .
Si de primo & ſecundo cafu fit ferm
mo,non fufficiceproriægruin bis aut
fer fruſtra acceflifíc : fed debebit vla
teriùs curam gerere , vt ægerea quæ
ad falutem neceffaria ſunt ſuſcipiat,
videlicet adhibito prudenter infpe
& ore , qui horam & tempusindicet ,
quando paratus erit ad ſuſcipienda
ſacramenta, vel aliâ fimilimorali& .
fufficienti diligentia ; hoc enim folli.
citudo paftoralisofficij poftulat ,quã
a Prox. graphicè depinxit Salomon (a) his
verbis : Fili mi, popondiſti proamico
2
 " SACRAM , TEMP. PEST ,
*# o,defixifi apud extranium manum tuă,
| illaqueatuses verbis oris tui, & captus
proprijs fermonibus ; fac ergo quod dico,
. filimi,& temetipſum libera , quia inci.
>

difti in manum proximitui , diſcurre, fe

2

Stina , fufcita amicum tuum , ne deder's

)

--fomnum oculis tuis : Nec dorinitent.palo

pabre tue , eruere,quaſi damula demanu
>

aucu pis. Illis enim verbis iuxta fen

-fum (a ) myſticum monentur hi , qui a'Ex reg
-officiumregendi alios fuſceperunt, vt inpafto
į quandoquidem pro alijs fpoponde- rali.p.3.
Tunt, ſeque obligarunt, Pomnem dent 65. ante
operam , ne ſponfio fit eis noxia ,id an-medium .
tem fet fi curent ſua diligentias vt fi
pro quibus obligati funt,fuum faciant
officium ,
Si fermo fit de poſtremo, quia po
nimus ægrum malitiosè paftoré cum
-facramentis remittcrc , neque illi au
rem prebere velle , non tenetur am
pliùs ad eum cum facramentis redirc,
tum quia hoc cffer fine fručtu vitam
ſuam periculo exponere, quod eft ce
merarium & contra propriam chati
tatemn ;; tum quòd hoc eſler (b) Mar- b Mat.
zaritas proycere ante porcos,Fieret enim 7.
irreuerentia facramentis . Poftremò,
quia ſcandalum daretur infirmis ,qui
hoc pacto facra myfteria irrideri con
fpiccrent, Dices
 26 DE NECES , IT MOD , MIN .
Dices priinò ; Quantain curam &
f ſolicitudinem deber adhibcre paſto
in vifitandis peſte infectis & alij
egentibus ſacramentis ?
B. Sufficere moralem , quam ſcili
cet paftores non negligentes ac ti
inentes Deum adhiberc ſolcnt. Sana
a Sylues. (a ), fi prælati quoad damnumrerum
verb pra ecclefiafticaruin tenentur, nonfolùm
L41.7 . de dolo & lata culpa , fed etiam de
lcui; quantò magis quoad damnum
animarum ,
Dices fecundà ; Quid , poſtrema
hocfalu pofito,faciet deinceps paſtor
puta fi äger eum remi.t, nec aurem
præbere voluit ?
R. Reliquum effe , vt talem velut
ecclefiæ inobedientem , & de hærch
vehementer fufpe & um ,ad Epiſcopum
deferat, qui cum iuxta canonicas fra
&iones corrigat.
QUÆSTIO XI.

Si Paftor in vmbone ecclefia pramoo

nuerit ſubdiros, vt antequam peſte
corriperentur facramenta pete.
Tent ; illa autem neglexerunt, aut
etiam contempferunt, an teneatur
mobiles
 SACRAM . TEMP . PEST .

nihilominus illos poftmodum peste

infe &tos accedere & facramenta
miniftrare ?
Quxſtionis explicacio .

ſacramentorum adminiftratione
contagioſo tempore fe cxcufarent,pu
starent ſufficere , li fubditos fuos præ
monuiſſent, vt inteinpore ( proutlo
quuntur ) dum ſani ſunt , illa porci
piani. Horuin occaſione quæritur , an
>

huiuſmodi promonitio ,liſubditi non

paruerint ,à ſacramentorum ininiftra
tione excuſer ?

Refponfio.
Non excuſat ; quia negligentia &
contemptus ſubditorum non priuat
cos iire quod habent ad facramenca :
poterunt ergo poftmodùm repetere ,
& conſcquenter paftorestenebuntur
illa miniftrarc, fiquidem non obſtan
te negligentiâ manent ſubditi ipfis
paftoribus , & paftores njanent ipfo
rum paftores vr patet: Deinde fi ſub
præmonitioni paftoris paruiffent,
& láni facramenta percepiffent; ni
hilomi
48 DE NECES , ST MOD. MIN .
hilominus non amigllenc ius ad fa
'cramenta petenda 'cöcepto iani mor
bo , puta Euchariſtiam ,per modum
>

viatici; & facramentum punitentix , ſi

in peccatum mortale incidiffent; ergo
poſſent illa tunc pecere , & illi tcne
rentur dare .
Dices : Quæ & quanta cſt culpa
ncgligentia ſubditorum præfcripto
calu ?
B. Difficilc eft propter varietatem
circumſtantiarum', quæ cominuniter
in hoc cafu incidunt,aliquid certi di
ccrc. Priinùm cnim fieri poteft,vtnon
fit tanta neceffitas percipiendi pro
illo tempore facramenta , puta quia
necáú peſtis fęuire & graflari cæpit.
Deinde fieri poteſt vequidam ditte
rant, non tamen recuſent , quin fortè
ad illa percipienda interea ſe præpa
rant , talis negligentia ( fi negligen
cia dicenda fit ) vel venialis vel nulla
erit culpa. Fieri quoque poteft, imò
frequens eft , vt peftisquotidic latiùs
grafſetur , &quotquot corripitftatim
enecat ; verùm ex indeuotione , &
quia non afficiuntur ad facramenta,
puta , quia cogitant fe non teneri ad
illapercipicada , niſi in Pafchate vel
arriculo mortis , de quo ignorantes
vim
 BACRAM . TEMP. PRET ,
vimmorbi,non cogicant , & fic fufcem
ptionem illorum de die in diem , &
de hora in horam difcrunt : huvil
modi negligentia , vel erit culpa ve
nialis valdc craffa ,vel mortalis; cùm
propter indeuotionem ad ſacramenta
ncceifaria ,quam non ſunt folliciti tali
temporis articulo excutere , tum pro
prerpericulum , cui ſe exponunt, non
recipiendi facramenta, iuxta illud (a )a Eccles.
D # i amat periculam ,peribit in illo.
Dices vlteriús; Que & quantacft36.
"culpa conteinptus :
K. Repertus fuit Leodij anno illo
Luctuofo 1979. qui paftorem ſuum ,
plus iufto, vt exiftimabat, ſollicitum ,
vcluci pufillanimem ridetët , & præ
monitionem illius ſanctam & maxi
mèfalutarem (cùm tamen periculum
Tubelſe ignorare non poſſet ).
nerer , qui dieſcquenti correptus pe
fte , in plenam fortè ſui contemptus
fubica morte, fine ſacramentis, decef
fit , verendum eft , ne huius & liini
Lium culpa, fit grauis& mortifera,
c QUÆ
 DE NECES , ET NOD , MIN.
QUÆSTIO XII.
Si Pastor dicat ſacrum , La vocetur
ad agrum iam moriturum , an te
neatur facro reli&to Sacramenta
agrotominiſtrare ,autpro illo tens
pore à ministratione excuſetur ?
Quæſtionis explicatio .
1 Ncumbirparochistempore peftis
non >

Canis ſeruire , tum in miſſx facrificijs

celebrandis , tum in alijs Chriftianæ
charitatis officijs exercendis , modò
>

Tuboricůr caſus talis : paſtor eft in

tentus pio operi in gratiam ſuorum
fubditorum , cui dum vacat, accerſitur.
ad pefteinfe & um , vt ſacramentum
>

illi miniſtrer > tenebiturne rclicto

quocunque pio operc,& præfertim fa
crificio millæ dic dominico ,ad ægrum
currere, & ſacrainenta miniſtrare. An
verò à miniftrationc tantiſperexcus
fatur.
Refponfio.
Tenetur rclicto quocumque pio
opere , etiam miffæ ſacrificio , facra
menta miniſtrare: Quia vt commu
niter Do& ores nopant, quando dua
pre
 JACRAM . TEMP. PEST,
prçcepta affirmatiua peragenda fimul
concurrunt , nec vtrique limulſatis- a c.duo
fieri poteſt,(a Jillud negligcndum eſt, mila di
ex quo minora incommoda confc- Stin . 13 .
ů quuntur. Ergofi omnibus perpen is,ex Conc.
1
quæ paftor prudcns & timoratus pro Tolet.
Cacione tancilli temporis perpendere
poteft, videat grauius inco.nmodum
fequi, fi negligat ægroto ſacramenta
miniſtrare , puta cius defperationcin
& æternam fortè damnationem , & ex
3 altera parte reſarciri poffe, fi quæ alia
naſcuntur ex omiſſionc alicuius alte
rius operis ; vt millä , puta quia adhi
bico cuſtode omnia paramenta neceſa
ſaria ad facrum faciendum, vel etiain
ipſa hoſtia & calix conſecratus line
ſcandalo aut alio periculo cuftodiri
pollunt; & conliderat ftatim ſe redire
polfe , vt facrum miſſx officium perfi
ciat, tencbitur peſte infc &tominiſtra
re facramenta ,facro vel quocunque
atio opere, quamuis fancto, reli& o, &
poftmodum ad facrum mille officium
peragendum redire .
Ratio huius regulæ videtur effe, b D.
quia in tali ca u prudentia moralis Gregor.
di & at (b )ė duobus maliseligendă minus, lib. 32.
Dices. Quid fi reli & o altari&po- Mora.
pulo qui ad facrum audicnduin con- 6. 40 .
C2 uenit ,
 $ 2 DE NECES , IT MOD , NIN .
uenit, naſcatur fcandalum; tenebi
turne etiam paftor non cbftante hu
iufmodi icandalo ,ægrotuin accedere ,
& ſacramenta ininiftrare ?
K. Vbi depericulo ætcrnx damna
tionisægroti agituryfi quod ponatur
fcandaluin, erit acceptum, non da ú;
quod paſtor maximè cali cafu con
temnere deber.
Nihilomioùs poterit paftor, fi tem
pus ferat, paucis verbis oftendere po
pulo potius & mclius elie ſuccurrere
proximo, in illa extrema neceffitate
laboranti, quam vacare operi quod
differri, vel etiam fortafie, ſi necdum
ad conſecrationem ventum eſt , finc
peccato pro tempore omitti poteft.
QUÆSTIO XIHT.
.
ar. Ex
tuo de
Quid remedij, fi Paftor fugiat
dlariter :
cloricis
non refia Quæftionis explicatio.
dent.
bsesie . I Vre (a) commuvitari
ni debet tribus
blicisciltis ,& fi intra pu
ſex
fes):23. mcales non reuertatur,beneficio pei
Gal. dere
fel nati. Iure nouiffimo Concilij(b )Tri
form, dentini dcbet fimiliter citari , & , li
contu
 SACKAM . TĖMP3PEST .
contumax fucrit , debct contra eum
proccdi per cenfuras ; inde fi infor
ducrit ad ſequeſtrationem , 8 ſubſtra
& ionem fruãuum ; demùm ad prina
tionem deueniri.
Queritur , an caſu graflantis peftis
in quo verſamur , hic proceffus feruan
dus fit , vel aliud remedium -compen
>

diofius adhibendum :

Refponfio.
Diftinguendum videtur; vel cnim
Epiſcopuspoteſt vicarium inuenirc,
qui paftoris loco miniſtret ſacramen
éa , vel non poteſt niſi illi etiam paro
chiale beneficiuin conferatur.
Si primum , remedium erit, vt Epi
ſcopus procedat ad illius priuationé,
ordine tum . iure communi, tum à
concilio præfcripto; quia nulla necef
fitas vrget celerius remedium adhin
bere . Si fecundum vno cdicto ad
valuas ecclefiæ parochialis pofito , &
breui die illi aflignata, fi contumax
fits:& ad Ecclefiam non redeat, eftque,
periculum , nc animæ fine facramen
tis decedant, nec aliud remcdium ad
hiberi poffit , quia nulli alijſacerdo
tes reperiri poffunt;‫ ز‬Epifcopus, omir
: fis illis folemnitatibus , à iure & con
C3 cilie
 54 DE NECES. ET MOD . MIN.
cilio Tridentino præfcriptis, poterit
immediatè ad ſententiam priuationis
procedere , & alium in locum illius
ſurrogare. Et ratio videtur fufficiens,
(a ) quia neceßitas fiki legem facit, & crc
a Deco - dendum eft ius communc & concilia
fuet. c. non attendiſſe ad hunc caſum extrc
peruenit mæ neceſſitatis,
Dices , (b) Nauarrus norauit ex
b Naua ipſo ( c) concilio Trident. parochum
Man ... ex cauſa jolle abeffe à ſua parrochia
25. nu . ad certum tempus,ctiam finc licentia
121 . Epiſcopi: non poterit ergo ad vnam
:

citationcmftatim priuari.
csefl. B.Sicut nec concilium ;ita nec Na
13.6.1. uarrum refpexiffe ad noftrum cafum ;
de refor. cuius indicium eſt quòd concilium ,
quamuis abſentiain præfatam conce
dat, hortatur tamen et monetpaſtores
quoſcuma; ne per illud temporisfpacium ,
dominiciaduentus, quadrageſima, nati
Hitatis,refurrectionis Domini, penteceftes.
Item corporis Chrifti diebus,quibus
refici maximè,& in Domino gandere pa
foris præfentiâ oues debent, ipfi ab eccle
fia vllo pacto abfint: quod idem , eadem
&maioriratione , definiuiffct conci
lium pro temporcpeftis,fi de illo con
fultum fuiffer .
QUE
 SKCKAN , TEMP . PEST,

QVÆSTIO XIV.

PaftoribusdalysPralatis , fine iufto

fiue iniustè abſentibus, vel pesto
infe &tis,autetiammortuis, veller
Aire nolentibus ;. an ali teneantur
facramenta ministrare ?
Quæftionis explicatio.
Halenus
bito iuftitiæ temporijs,quiexdes
egimusde e peftis tem
nentur facramenta miniftrare, varijſ
que eorum excuſationibus, quas prz *
fexere folent , reſpondimus, Confe
quenter inueftigandum viderur : An
præter parochos fint alij qui obligen
rur; fi non debito iuftitiæ ,ſaltem cha.
ritatis , in cafibus ſcilicet , quibus pa
>
ftor, timore contagionis correptus,
non audet facramenta miniſtrare, vel
latitat , vel fugit, vel pefte correptus
domi derinetur , vel etiam mortuus
cft, & fimilibus,
Reſponſio.
Quicung; facerdotes etiamfi nulla
animarum cura illis incumbat,abſen
tibus quoque modo , fiue iuftè,fiue
iniuftè,paftoribus tenentur,lege cha
0.4 ritatis
 56 : DE NECES. ET. MOD : MH .
ritaçis & iuſtitiæ legalis , ſacramenta :
miniftrare;quia illc eft cafus, quo fa
cerdos obligatur ex talento potefta
tis facerdotalis fibi credito operaris
tenetùr enim vnuſquiſque veigratiâ
fibi à Deo darà, cùm fpiritualis proxi
22. Cor mi neceſitas. hoc poftular ſccundum .
iNud ( a ) Apoftoli: hortamir ne in va
citum gratiam Dei recipiatis. Sed tem
pore graffantis peftis abfentibus pa
Atoribus Calus proximi propter quam
omnes gratiæ gratis datæ à Deo non
bis conccduntur, hoc maximè poftu
Jarc videtur : ergo.
Dices primò. Sacerdotes fimplices
b Sef.14 non habent iuriſdi& ionem ad pafto
c.7.defa ralia officia exercenda neceffariam ,
Fram po dọn tenentur ergo illo tempore fan
mite o cramenta miniſtrare,
KET: une R. In articulo mortis, in quo peſte
am infe & oş verfaridiximus,omncs ſacer
illedc; dores ſufficienti iuriſdi&ione muniz
omnes à tos elſc. Nam ſecundum Concilium
fernt.ex . Trid. (6) & antiqua iura, omresfas
com , lib. cerdotes quoſliber pænitentes à qui
6.0 ex .buſuis cenfuris. & peccatis in arciculo
fra de mortis abfoluere poffunt. Sic enim
fast. fuæ habet Concilium :Piè admodum , ne bac
Tes & c. ipsâ occafione aliquis pereat , in Ecclefia
paftoral, Dei cuftoditum ſemper fuit , vt nulla fit
refers
 SACRAM , TEMP . ? 197 ,
referuatio in articulo mortis ; atque ideo
omnesfacerdotes , quoslibetpænitentes, à
quibufuis peccatis e cenfuris abfoluere
poflunt.
Dices ſecundò. Quid fi iniufte re
cufet paſtor ſacramenta miniſtrare,
vel latitet domi, veltergiuerfecur,vel
aliàsinique fe abfentet ; tenebuntur
quoque & illo caſu alijſacerdotes?
R. Tenebuntur, facut vno prædiui
ce cleemofynam recufante alicui in
extrema ncceflitate cöftituto , quam
uis ille pecect, non propterea alij hus
jusnecellitatis conſcij exeuſanturine
que excufat quòd paſtor fit domi &
tergiuerfarur ;quia finolit facramen
ta miniſtrare, perinde eft moraliter
loquendo , ac fi præfens non fit, vt in
fequentibus fietmanifeſtius,
QV ÆSTIO XV .
Sifimplices $acerdotes,tum religioft,
tum ſeculares nolint factaments
ministrate, an poßie Epiſcopus illas
cogere ?
Queſtionis explicario,
Iximus fuperiori quæftione able
tchers
to DE NECES, ET MCD . MIN .
teneri qucmuis facerdotem , tempore
peftis in adminiſtrandis ſacramentis
populo ſeruirc. Cùm autem eo caſu
ſuperueniente , quiſque, vt ante dixi
mus,timore contagionis excufationes
necerc , & officium hoc fubterfugere.
>

ſoleat, quæritur an Epiſcopus illo ca

ſu poterit fimplices facerdotes ad il
lud officium cogere?
Reſponfio.
Poterit , primò. Quia antè dixi
mus,illo caſu ,cxtremæ fcilic.necefli
tatis,quilibet facerdostenetur vtipom
teftate & gratiâ fibi à Chrifto tradita ,
abſoluendo à cenſuris & peccatis, &
alia ſacramenta miniftrando: poterit
crgo Epifcopus cogere facerdotes,
præſertim fibiſubditos >, vt id perfol
uant , ad quod obligantur, Secundò ,
Qui Epiſcopieft prouidere nepopu
lus fit fine ſacerdotibus, qui illimini
ftrent ſacramenta , & alia ad ſalutem
neceffaria : ſed nulla alia eft, pro illo
temporis articulo , ratio prouidendi;
quàm vt Epiſcopus ex illis cligat &
cogat, quos exifiiinet magis vtiles &
idoneos. Ergo poterit cogere , & illi
terebuntur obedire: quia mandatum
per ſe iuftum eft>, maximè in caſu
tant?
 SACRAM , TÉM , TZST .
tantæ neceffitatis in quo verfamur .
Si cnim vnquam, cum vel maximè fa
cerdotes videntur obligari, ad exhi- al.3. in
>

bendum obedientiam , quam omnes, prin.c.

tam regulares quàm feculares , in ſua referip.
ordinatione velcxpreſsè promittunt, infineac
auteo( a ) ipfo quo incolæ & diæcefa. ibid.Dd
ni fiunt, tacitè profitentur. Poftypt Tiide
mò Epiſcopus ſecundum (6) canones muneri:
poteſt quemcumq; clericum vel dia- @honor
conum ſuſpendere ab officio, fi volen- b dif.74
ci illum promouere ad altiorem gra- c.3.04
dum propter bonum ecclefiæ non ob- C 1.2.9.
temperauerit : Ergò.ſimiliterpoterit 26.ar.4
cogere vt munia paftoralia obeat. Ita d De
Do& ores noftri(c) Caictanus,Sorus iuft. egu
( a ) & per eos citati, jure li, I
Dices, huiuſmodi facerdotes non 9.6.4.4.
renentur, ne quidem cafu tantæ ne- Grelec .
ceſſitatis, ex iuftitia particulari mini- 1.dete
ftrare facramenta , ergo ad hoc cogigendo fe
non poffunt. creto
R. Quicquid fir de antecedente, memb.3.
negandam eſſe conſequentiam ; po - 9.4.
reſ(e)enim ad multa nos cogere fu- eļeſius
perior ſeu ecclefiafticus ſeu fæcularis, de iuft.
ad quæ cx iuftitia non tenemur , vt & iure,
V.g. ad dandam elecinoſynam ,in ina -11.2.6.7.
gna fame advendendumfrumentum , dub. .7.
ad vitandum ſumptüs immodicos in riuw.39 .
C :6 vefics
 69 DE NICES IT MOD , MIN ,
veſtes & conuiuia , ad virandam ebria
cratemn , & fornicationem ,inceftum ,
>

ſodomiam , blafphemiam , certos luz

dos , & fimilia,
Dices : Si omnes ſacerdotes indif ,
ferentertenentur, quein primo coges
Epiſcopus ?
R Videri cogendú illum qui ægro ,
to pluribus rationibus deuin & us eft;
vt fi facerdos fit çgro fanguine vel af
finitate coniun & us ; vel fi religiofus
eft qui ab ægro magna beneficia acce
pit ;vel quiloco vicinior eft: & fic de
alijs, perilla , quæ docet Illuſtr. Borz
26.27. romæus ( ) de cura peftilentiæ ,&'pos
7.4.65 infcriùs aliqua fuo loco dicemus. ,
QV ÆSTIO . XVI.
si Epiſcopus velit cogere ſacerdotes
feculares,illi autem inter alias exca.
>

fationes pratexerent ſe parètes hs.

bere, qui precipiunt,vtcum eis à low
co contagioſo recedant: An parere
debeant Epiſcopo vel parentibus?
Quæftionis explicatio.
Ontra præccdcntem affertionem
multe folentexcufationcs afferri
potilis
 SACRAM ; FEMR PAST ,
potiffimùm ab eis facerdotibus , qui
parentes pauperes habent , quos ſua
induſtria & fructibus ſuorum benefi
cioruin alunt. Hi enim , vr alias ex
cufationcs.omittamus , obtendunt fc
teneri parentibus. Quæritur idcirco,
ad quod horum obligentur ?
Refponfio:
Tenentur obedire Epiſcopo : quia
priuarævtilitati communis præferen
da eſt, vt patet. Cùm ergo Epiſcopus
prxcipiat ad communem vrilitatem ,
pacer autem ad priuatam ; mandatum
Epiſcopi præferendum eft mandato
pátris . præſertim , ſi ( vt ſupponimus )
.

cx vna parte periclitatur fàlusanima

rum , & ex altera ſalus tantùm corper
ralis patris ; tunc cnim cum bono pu
blico concurrit etiam bonum ſpiri
tuale, quod corporali præferri debet,
Dices : Quid fi eundem facerdor
tem codem tempore requirant duo
Epiſcopi, quibus ſubeſt, rationc duoz.
rum beneficiorum , quæ tenctex difp
penfatione ?
R. Pareat vtrique , ſipoteft; finon a arg :C
poteft, ( a pareat illi,in cuius diæceai fin.de
moratur, & cuiprimò obedientiã prę- poftulata.
ftitit , vel illi in cuius diæceſi maius
6.2 .
 6% DI NECES, ET MOD , MIN .
ff. ad & vtiliusbeneficium habet , hoc non
Syllam . poftulare videtur ratio , vel fi omnia
venatus hinc inde fint paria fecundum (a) ius,
sons. 1. ſi locuserit gratificationi.
quis in
QUÆSTIO XVII.
fi cum
ominis , Si Epiſcopus velit cogere Religiofos,
illi anten allegeni ſe exemplos effe,
nec Prelatos permittere, vt Rerpus
blica illo temporeferuiant, ne infe
di peste, cateros Religioſos infix
ciant,an teneantur obedire-Epiſcom
19 , vel fuisPralatis ?
Queſtionis explicatio.
I. in Conuentu aliquo Religioſus.“
SIvnuspeſte inficiatur, exponitur to
rus conuentus contagionis periculo.
Idcircò quæritur , quod fi Epiſcopus
velit aliquos religioſos cogere ad mi
niſtranda ſacramenta,Prelatus autem
aduertens contaçionis pcriculum no
lit pern ittere : excuſabunturnè reli
giofi huii ſmodi, an verò tenebuntur
facramenta miniftrare & Epifcopo pa
rere
Reffonfio.
Tenentur obedire Epiſcopo pro
prer
 ** CRAM , TEMP, FLST .
prer rationes præcedenti quæftione
allegatas. Neque obeít, fi dicas illos
7
à iurisdi& ione Epiſcopi cxempros, fi
cur ſunt hodie omnes Rcligiofi ordi
num mendicantium ; quia reſpondert
poteft; non effecxempros à lege cha
ritatis & iuftitiæ legalis , ratione cu
ius regimini Epiſcopi in hoc cafu ſub a Deprk .
duntur,quæ enim charitate inſtitutaſuntcib.
( inquit ( *) S. Bernardus non debent difpen .
contra charitatem militare. Quin verò 6.4 %
illi reliquis facerdotibus fimplicibus
videntur magis obligari, tumpropter
perfectionem ftatus , tum propter be
>

neficia temporalia , quæ quotidie àa

populo recipiunt , vt patet. b c. Så
Dices : Priuilegium ( b ) exemptorum Papa de
non dobet effe inutile priw.l. 6
R. Nullum in cafu præfenti priui
legium effe; neque priuilegia qualia
cunqueilla fint, ad extremam huiuf
modi neceſſitatemfpiritualem ſe ex
tendere , (c) cùm neceßitas legem non ha- peruen
beat, Etfic caſushic à ſuperiore ; qui nit decão
.cos ab ordinaria iurifdi& ione exe - fueta
mit,improuifus eft, & talis , quo in
dubiè nollet eos contra legem chari
satiseximi. Quia tamen non deſunt
qui docent religioſos non poffe ad
id ab Epiſcopo cogi , vt omnis illo
tem

$
 64 DE NICIS. ET NOD MIX .
répore amputctur tergiuerfatio ,prus
denter faciet Epiſcopus, fi cum Illuft.
& Reuerendiffimo Borroinxo ( a ) cu
a Li,de ret ſibi facultatem dari à Súmo Pon
eura peft ifice,vt Regularium cuiufuis ordinis
6 , 10 , * . riove
opera miniſte fine vlla mora aut
4.6 .* impedimento ſuperiorum peftilentiæ
pertiùs tempore vti poſſit , fi tamcn teinpus:
permittat , & nullum in mora lit pe
riculum .

QVÆSTIO XVIII,

Deficientibus Sacordosibus indigenija

velEpifcopo parere negligentibus ,
vel ex caufa, quacunk;fiueiufte
fsueiniufta fe excefanribus ,an lit.
ceat Sacerdorem aliunde aduoca
tum pecuniâ conducere , qui peste
infe&tus facramenta miniftret .
Quæftionis explicatio :

A Domini
in Ecclefia D. Michaelis Leodij
agente , cùm in plerifque belgicæ lo
cis,& preſertim ciuitate & pacriar
Leadicn.peftilentiainnumerammula
citude
 SACRAM : TEMP . PESTO
titudinem hominum abfumeret, pa
ftoreſquc in ſuinmo vitæ difcrimine
verſarentur ; prouidè valde vterque
Magiftratus ſacerdotem foraneum
conduxit , non cxiguâ pecuniæ ſum
ma ; qui ſcorſim à luis habitaret, &
feſte infectis ſacramenta & alia ad
falutem ncceflarią niiniftraret ; datâ
paftoribus liberrace , vt quifque pro
pietate, zelo, & prudentia, velper.ſe
fubditis fuis ægrotantibus ſacramen
ta conferret, vel faccrdotis illius con
du & itij opera vteretur. Si quidem
inde fecutum eft primum , vt ægrotis
ſacramenta non deeſ ont & fanis pes
paftores ſanos,& à contagione immu
nesſacramenta miniftrarentur: dcin
de vt.diuina officia per ecclefias pa
rochiales , facrum quoquemifi offi
>

cium ,magno hominum concurſu,pari

religione & deuotione celebrarent
tur :tandem vt paftoresſingulari Dei
benignitate à pefte præferuarentur,
Cæterùm dum condu & itius hic ſa
cerdos incredibili labore , modò pea
des, modò cques, per ampliflimam &
freqr entiſlimā ciuitatem propter pe
Ite infe & orum vndique diſperſorum
multitudinem non ita reuerenter
cum facramentis diſcurrere poffet.;
ſed
66 DE NECES. ET MOD , NIK .
Sed ca crudè fatis & minus religiose
adminiſtrare cogeretur, natæ fuerunt
non folum inter populares,fed & ipfos
paftores, de facerdote iſto cíuſý ; mo
ribus, nec non ratione & modo minja
#randi facramenta , perplures quæ
fiones , inter quashæc fuit quæmo
dòeft in manibus , licueritne illum
pro miniſtrandis facramentis pecuniâ
conducere ? Refponfio,
Diftin & ione opus eft:poffunt enim
in huiuſmodi condu &ione quatuor
confiderari. Primum ,ipſa miniſtració
facramentorum . Secundum , Labor
extrinfecè ipfi miniftrationi coniun
&us. Tertium, Suſtentatio protem
pore , quo per ciuitatem huiufmodi
ſacerdos diſcurrebat , vt facramenta
miniftrarct. Quartum & poftremum ,
contagionis & vitæ periculum , cuiſe
quotidie exponebat.
Si primum fpe & etur , communis
Centenria eft,adininiftrationem facra
mentorum non pofſc pecunià condu
ei; quia facramenta , præfertim noux
legis , de quibusagimus, funt quàm
>

maximèſpiritualia, vtpote gratiæ iu.

fificantis inftrumenta ; quæ proinde
nulla
 SACRAM . TEMP , ELST . 67
nulla re æftimari poffunt; quamquam
non defunt hodic viridocti & pij,qui
hanc quoquecondu & ionem fatis pro
babiliter in extrema quadam neceffi
tate cxcuſari pofſe purent, vt ſuo loco
in materia de Sacramento Baptiſmi
dicemus .
Si fecundum , hoc eſt, laborextrin
ſecè facramentorüminiftrationi con
jun & us; certum eft licuille conducere
facerdotem , & pro ſuis huiufmodi la
boribus pecuniam dare ; quia labores
illi proculdubiò erant pecuniâ æfti
mabiles ; licuit ergomagiſtratui core
ucnire cum illo faccrdote pro eiuf
modi labore.
Si tertium : hoc eft,fuftentatio hu
iuſinodi facerdotis , certum quoque
eſt , quòd illa ci dari potuerit , etiam
ex pacto, imò verò debuerit : ( a) Di- aMatt .
gnus enim eft operarius mercedeſna:& fe- 10.
èundum Apoftolum ,! (b) Non est alli- b 1. Cor
gandum os bouitrituranti. 9:
Si poftremum : hoc eft contagionis
& vitæ periculum , cui facerdos ille
quotidie fe exponebat , ſatis quoque
certum eſt potuiffe cum illo pecuniâ
pacifci, vt ſe tali periculo exponeret;
illud enim pecuniâ eft æſtimabile ,
cut & pecuniâ magna & notabili etia.
æftima
 6 DE-NECIS ET NOD. MIN .
æftimari porcſt tolerancia fætorum
& aliarum rerum indignarum , quas
apud peſte infectos ferrc oportebat.
a Matt. . Dices: Chriftus dicit: (a) gratis act
10. cepiftis, gratis date; non licuit crgo pe
çunia illum conducere.
R. Sacerdotem facramenta.gratis
dediffe , poruiſſer nihilominus fecun
dum omncs pro laboribus ſuis, nec no
pro fuftentatione & periculis , quibus
feexpoſiit, cum Magiftratu conucni
IC & paciſci, vt ftatim diximus.
Dices ſecundò: Ius prohibet omnc .
ce: Twa pa & um in fpiritualibus. Reſpondeo
nos de ſy Sotus illi iuriper contrariam conſue
monia tudincm in quibuſdam fun &tionibus
e deiuft.{piritualibus, & ſpeciatimiſtis , dero
iur. gatum effe , pallim non ca eſt conſuc
li.9.9.6 tudo in ecclefia Prelatis fcientibus 86
conniuentibus. Certum cft auté cons
fuetudiné facere poffe, vt id quod erat
limonia iuris humani,non fit amplius
fimonia. Optandú camen eſſet vt hęg
confuetudo tolleretur, quia fpeciem
quandam negotiationis habet,pręfer
tim apud vulgus harum rerum impe
șitum . Quamobrem qui hodie vel
lent in huiuſmodi caſu paciſci,conful
tè facerent, fi exprefsè fignificarent ſc
non.pro functionc facra , fed pro fua,
Acara :
 SACRAM , TEMP. PEST.
fcntatione fua & laboribus 3 & non
alijs paciici.
Dices tertiò : Quid fi facerdos plus
iuſto exigatpro ſuſtentacione, eritnc
Limoniacus dicendus.
R. Non erit reuera,przſumictur ta
men enlis in foro externo, quia enim
illud ſtipendium neceffariam fuften
tationem fuperet,videtur illud aucta
tiuin accipi, non iam pro fuftentatio
1c , fed vt pretium operis fpiritualis;
vt alibi S. (a ) Thomas infinuat.
Dices quarto :Quòd fi facerdos cuat aa 2.2.7 .
ferit incolumis,nec quicquam incom- 100.4, 3
modi veldanini paffus fueit,vttunc ad3 .
>

temporis Leodij; non ſine ſumma to

tius ciuitatis ádmiratione accidit ;
tenebiturnc aliquid de pretio con
uento remittere .
R. Non terrebitur, ſatisfecit enim
pro ſua partc pa & o conuento, & fi in
columis euaferit, non alteri adſcribi
poteft, quàmbenignæ Dei prouiden
tiæ, Sic docent Canoniftæ , mercato
rem poffc paciſcidelucro ceflante vti
damno emergente certo precio peri
· culum in fe recipiendo, antequâ dam
Dacjufinodi eueniant;& finon cuent
rint nonpropterea teneri reddere,aut
quicquain diminuere , quirnimirum
alterius
 70 DE NICIS, KOD , MIK
alterius cauſa reuera ſubijt pericua
Jumgetfi nihil detriméti illi euenerit ,

QUÆSTIO XIX .
Am liceat Sacerdotem conducere ,
quem fcimus improbè viuere ?
Quæſtionis explicario.
Tfi Sacramentoruin virtus non
E
neque illorum
તે
improbitas , fi reci
piens nullum obicem ponat , illi im
pedimentum præftet; non licet tamen
regulariter vti improbo miniſtro , nc
eius peccato cooperemur. Huius erge.
occaſione,quæriturprimò ,quid fi vir
probus reperirinequeat ; finc autem
improbæ vitæ, qui operam ſuain offc
runt, an licebit horum operam in hu
iuſinodi neceſſitate conducerę?
Refponfio.
Si Sacerdos probus habcri nequeat ,
ac, ve- licet in neceffitate conducere Sacer
Arade dotem improbæ vitæ , (a) qui facra
cohab . menta miniſtret : quia petitur a&io
cleric, de ſe bona & laudabilis , quam facer
mulier. dos ille, fi vult , ſine peccato præftare
poteft, obicctum enim ipfius ex ſe ho
neftum eft, & ad veritatem religionis
perti
 SACRAM , TEMP, POST ,
pertinens : ficut licitè petitur iura
mentum àà gex .ili, qui per falſos deos
iuraturus eſt, & mutuum ab.co , qui
>

vfuras exacturus eft.

Dico ( Si alius vite probate reperiri
non poßit ) quia fiquis commodè &
fine magno detrimento probuin ha
bere poflit, debebitillius opera vci, &
auferre improbo occafionem ruinæ ;
hoc eniin poftulat ratio charitatis :
aliàs non obligatur cum tanto onere ,
ad omittendum ca , quæ fibí ad falu
tem ſunt neceſſaria & vtilia .
Dices: Quid fi improbusnon offe
rat ſe , licebit nihilominus ad inini
ftrandum conducere ?
B. Licebit, Quia ,vt ante diximus ,
quod ab eo pecicur bonum eſt , & ad
eft iufta neceffitas , quæ excufat , vt
ſcitè docet (a) Caietanus , & poft il
>

lum (6) Sotus apud Magiftrum ſen a In 3,

centiarum , Et confirmatur, quia dum P.D.Th
quis extremæ ſubeft neceſſitati, vnuf 9.64. .
35.
quifque fi poteſt, tenetur ei ſuccurre bI
te : habet crgo in ea neceſſitate exi n 4.
Itens ius induccndi vnumquemque ad dift.1.9 .
miniftrandum fibi facramentuin , 5.4.6.5
Dices: Inducere ad malum , de re quartò
licet.
:
malum eft: ergo nullo caſu licet.
K. Hoc non eſſe propriè inducere
ad
-
72 DE NECES, ET MOD . MIX ,
ad malum ,fcd inducere ad id ,ad quod
ius eſt petenti; quod quidem alter fa
ccre tenetur; atque adeo benefacere :
quarc li non vult ſè in gratiam Dei
recipere, vt id faciat , fua culpa crit,
*t patet ex generalibus principijs de
fcandalo.
QUÆSTIO XX.

An liceat etiam ebriofum conduceri ?

Qurftionis explicatio.
TEmporepeſtiss folent ferè malz
randa
frugis homine , ad minift
ſacramenta operam ſuam offerre , &
inter alios cbrioa , ideò forſan , 'quia
cùm vulgò putant, ſe timore per com
mellationes depullo , non facilè cor
>

ripicados hoc morbo , quod timidis

potiffimùm hoc accidere opinentut ,
de quorum'ftultâ & impiàopinione
a Habe- (a ) Gabriel Biel meminit in quæftio
Iur in ne illa docta & pia , quam ſcripſit de
fer.Dom fuga peſtis. Horum occafione quæti
4. post tur : an i alius reperiri non poflit , li
Pentec. ceat ctiam huiuſmodi ebrioſiopera m
one
conducere,, pro -miniſtrati Sacra
mentorum ,
Refport
 SACRAM , TEMP . PEST , 73

Refponfio.
Si aliushaberi non poteit,licct;e #
dem racione: & conírmatur authori
tate ( a )D.Auguftini, qui diferiis ver atwel
.
bis alferit ,baptifmum ab ebriofo da8.in Ion
tum , ctle validum , a 12139nt ,
Dices : Nullo calii, nic in extrema
quidein neceſitate , licet aduocare
ebrium :Ergo nec ebriofum ; quia
:

ebridſitas crimen ,vt apgatet , maius

cft cbrietate,
H. Quod'ebriolus poffit miniftrart
Sacramentum , non item ebrius ; non
ideo cllc , quòd cbria.itas fit minus
peccatum ; fed quia is ebrius dicitur,
qui a &tu priuatus eſt vfu rationis , &
confequecer non poteft habere in
( tentioncm ad valorem ſacramenti
neceifariā, quam habere poteft ebrio
iſus, interim dum a &tu cbrius non eft,
QVASTIO XXI:
An poßit etiam ſemiebrium ?
Iximustriionillum
is vfueſſe
m non hira,
qui attu
bec, Cuin verò duobus modis polit
id acci
74 DE NECES . ET MOD . MIN . -
id accidere , vno vt totaliter priuetur
rationis vſu : altero, vt ex parte ; puta
quâ rcftat aliquid luminis & diſcur
ſus ; neceſſariò poni deber duplex
ebrietas : vt vna dicatur perfecta &
conſumınata ; alecra imperfc & a , qux
ſemiebrieras dicatur. Huius occaſiane
quæritur , caſu quo non reperiatựr
alius facerdos , fit verò quiſpiam fc
micbțius , qui operam non recuſarec
fi vocaretur ; an licebit talem facer
docem ad fc pro ſacramentis vocare?
Refponfio.
Si alius haberinon potcft ,licet ea
dein ſemper ratione. Neque obſtat,
*
quòd veriſimiliter putatur, peccatu
tus in miniſtrationc facramenti ; cum
quia hoc non eft certum ,( poteft enim
talis aliquid plus potus ex confilio
medicorum ſumpfiffe permodum an
ridoti contra peſtem , quod fecundum
plerofque licitum eft, , tum quia po
teſt ſe brcui tempore bene diſponere
ad miniftrandum ſacramentum , cum
adhuc vfu rationis vtatur. Ecvt pona
tut ,peccaturus,tamen peſte infectus
rem bonam petit, & adeft iuſta nccef
Siras , quæ illum excufat , vt antèdi
ximus.
Dices
 SACRAM . IXMPPUS7 .
Dices: Ad facramenta miniftranda
non fufficit quicunque vſus rationis;
fed tantus qui fufficiat ad ritè iudi
candum de ſua & fufcipientis diſpoſi,
- tionc & valoremateriæ , formæ, & fi
milibus;ad quæ nonvidetur fufficere
vfus , qui cftin ſemicbrijs.
R. In cafu ncceffitatis, in quo ver
famur excufari in miniſtro minorem
diſpoſitionem ficut & in ipfo fuſci
piente per illa ,quæ initio huius tra
Etatus diximus ; fufficere ergo vide
tur illa , qualis comiruniter in-ſemi
sbrijs reperitur,
QUÆSTIO XXII.
Ametiam Concubinarium ?

Queſtionis explicatio .
EStfpecialis (a)iurisprohibitio,
quà fideles vetantur ac, c.nul
à ſacerdote lus
publicè concubinario facramenta ac- prætor,
-
cipere , quam etiam hodie obligare dift.3 %.
putar (6 )Nauarrus. Huius occaſione C. plt.
quæritur : An in caſu , quo verfamur, b Ma.
on llus alius haberipoffit , liceat et- nurl.c.
jam publici concubinarij operam 25.9.8 .
conduccic :
* Refpon .
 -76 DE -NECES. ET MOD , MIN.

Refponfio.
Si alius facerdos haberi ncquit , li
cet, cadem ſcmper ratione, quia actio
honeita ab illo pegitur, quam ipſe ſua
inalicii & impuricate , quantum in ſe
et, con purcat& comınaculat , quod
ſiguificat Nicolaus (a) Papa,cùm ait:
ac. ult. Adulterium facerdotem miniftrando facra
45.9.8. mentum ſe tantùm lædere , e vndealijs
commodnn exhibet , fibi difpendiuni pre
2

bere.Neque obftat lex charitatis,quia

vt ſtatiin diximus non tenemur in
graui nccefiitate fpirituali, vel noftra
vel publica; pafcere operæ illius qui
illam nobis poteſt ſine peccato , fi vor
lei, impendere.
Dices: Poteritnequoque huiuſmo
di concubinarius necdum peſte infe
dis facrainenta miniſtraţe , fi nullus
fit, qui illis feruiat:
B. Poterit , neque obftat allegata
prohibitio , quia,quicquid dicat Na
uarrus , probabilius elt, illain -ſubla
tam eſſe , & ad Concilium Conftan
ticafe & Bailxenſe moderatam ; vt
tantùm afficiat concubinarios nomi
natiin & publicè fufpenfos: & vtfub
lata non iterit , poterit non obftante
illa ,
 SACRAM : TLMT. PEST. 77
illa, peftc.graſſante, in abſentia alio
rum ſacerdotum miniftrarc, excuſan
te illum periculo & neceflitace fide
lium ,cùm omnes in tali articulo cen
ſeantur effe in extrema neceffitate, vt
anteà oftendiinus,
Dices fecundò : Poterit etiam fuæ
concu binæ , fi pefte inficiatur, facra
merta miniftrare ?
Reſp . Vetituin effe Statutis Synom
dalibus diæceâis noftræ , ſub pana ex
communicationis , ne concubinusſuā
concubinam in confeflione audiat,
Cuius prohibitionis (a ) meminit A
dziinusin 4. Verùm nec illa prohibi-a In 4.
tio in caſu extremęneceffitatishabet deconfeſ
locum , licettergo concubino concu
binæ, fi verè,pænitens fit, facramenta
illo caſu miniſtrare : quæ verò ad very
rain coucubinariorum pænitentiam
requirantur,videapud Nauartum ( b) 29
66.3.1.
in Summa. .
QVÆSTIO XXIII
26.3.9.
QAn etiam ab Ecclefia preciſum ? 4 :611
9.3 . $ .
Quæftionis explicatio. ewiden
ter ,

C licere
Freum ) eft,communiter non alibipas
D -3 faccrdo
 78. DE NECES , ET MCD , MIN ..
facerdocibus interdi& is, fufpenfis,des
gradacis , excommunicatis nomina
vel propter violentam & noto
rinn clerici percuflionem , iuxta mo
deraţioncm Conciliorum Bafilienf. &
Conftantienf. Sed quid G alij pro
compore reperiri non pofline; anlie
ceat Magiftratui , vel ipfis pefte infe
>

& is calcs inducere, yt übiſacramenta.

miniftrent.
Refponfo.
Si aliushaberi non poffit , licet,
quia ſecundum antiqua( a) iura & no- -
2 quod uiſſimum Cócilium (b) Tridentinum ,
In , articulo mortis cmpes Sacerdates,
de his de
fpt.ex quoſlibet pænitentes , à quibufuispeccatie -
fapic Gcenfuris abfoluere poffunt.Siomnes fa
DDD, cerdotes, ergo & facerdos præciſus , & >

beef 14confirmat (c) Soro, Cùm enim in ar

mortis agatur, veldeperpetua
ca defa ticulo
felicitate , vel deperpetua damnatio
cerpe ne fidelium ; non ageret Ecclefia,quæ
mifen .
à Spiritu San & o gubernatur, ſecun
In . dum
dit. 18. ampliſſima Dei mifericordiam ;
ſi aliquem facerdotem impediret illo
94.4.4 .
SnRat temporefacramenta miniſtrare .
Diccs : Præciſus ab ecclefia , non
COMC ). poteſt miniſtrare ſacramenta abſque
peccato. Nemo ergo poterit illum ad
idinducere,
Bi Prze
 SACRAM , TĖMP -PEST , 79 ***
B. Præciſum non pe care in illo
extremæ neceſſitatis articulo ; hic:
cnim ſemper excipitur,
Dices fecundò : Præciſio non tolli= *
tur per contritionem ,debet ergo præ
cifus pro reconciliationc ad fupcrio
rcm recurrere , priuſquam tale officiós
ſuſcipiat.
H.Verum effe, fi facile fieripoffit
abfquc periculo animarum ; fed hic
verſamur in cafu , quo resmoram non
patitur, nec poteft commodè ad fupe
rforem recurri. Itaquc excuſantur
Alioquicnim ecclefia ,ytvt antè dixi
>

mus;quæ à Spiritu Sancto regitur,non

ſatis prouidiſſet faluti fidelium ex
hoc fæculo excuntium ,

QVÆSTIO XXIV.
is a
Anetian i on H ereticum ati .
f t l i c
uæ exp
Ve Q .
Néer facerdotes ab ecclefia præcia
fos, periculofiflimi ſunt hæretici;
qui in id perpetuò intenti funt, vt
alios ad ſuas opinioncs alliciant,
Cům autem omnes tum Luthcrani
rum Caluiniftæ facramenta nuda &
inefficacia figna eſſeopinëntur, gra
D -4 tiam
 80 DE NICES . ET MOD . MIN.
tiamque,quam per Sacramenta nobis
credimus , foli fidci tribuant; merito
Catholici libi timere debent , nc fi
illorum aliqucın pro facramento mi
niftrando voccnt , loco facramenti ,
a Reue- illis hæreînı ſuam inſtilleor. Adde
rendiß. quòd folent ( ficut ( )eruditiſſimi & .
Matth. grauiſlıņi viri annotatunt)facramen
Holisis torum formas peruerterc , materiam
Archiep. contemnere, intentionem vitiarc;quę :
Mech . tamen ad facramentorum effentiam
6 Hen ſunt neceffaria. Meritò crgo ſpecia
тік , Сиус tim de hujuſmodi præciſis quæritur:
ric.Cuge
kius Epi An & illi aduocari & induci poflintirt.
Rurem facramcnta illo tempore minifttent?
in ſuis
parochia Reffonfio..
lib . Illc
deBaptis Si alius facerdos haberinon poffit,
sau. 1o poteruntaduocari. Si modo de inten
Hic de tiene miniſtrandi conftiterit & pru
Baptiſ. denter periculum ſubuerfonis cauca
ca11 . 9 . tur. Vt patet ex ijs , quæ fuperioribus
queftionibus diximus.
Dixi primò : ( Si modo de intentiones:
miniftrandiconftiterit ) quia fecundum
communem,eamque certiffimain, ali
qua ſaltem intcntio conficiendi facra
mentum requiritur ; puta faciendi
quod Chriſtus inftitutor facramento
rum
 SACRAM , ILNP , PESI. $1
rum fecit , quàm quidam hæreticoia
habent.
Dixi ſecundò : Si periculum ſubuera
foonis caueatur ; quia ftante illo vel fi
mili , vt publici ſcandali velinfamix ,
religionis, aut contemptusfacramen
torum ; non licebit ,ſed illocaſu po
tior habenda erit ratio boni publice,
& reuerentiæ facramentis debicæ .
Dices primò : Non poteft vocari
hærcticus line ſcandalo : ergo fimpli
citer non eſt aduocandus , nequcin
extremaneceffitate,
Ą. Scandalum illud forc aliquan
do-actiuum , aliquando paſſiuum tan
cùm , & excuſabile ; quando verò ctie
vnius vel alterius generis ex ordine
charitatis , & ex generaliobligatie
ne vitandi ſcardalum & proximi rui
nam , iudicandum eft. Nami ( ve ſu
perioribus quæftionibus diximus , fi
commodè poffumus , & fine magno
detrimento , debemus aufcrre pro
ximo occafionein ruina, quia hoc po-.
.Itulat ratio charitatis , Si vero id :
line graui incommodo ac detrimen-,
to vitare non poffumus; non obli
gamur cuin tanto onere ad omirren
dum ea , quæ funt nobis ad faluté ne
ceffaria, Cætcrùm etfi hæc vcra finte...?
DS non
 82. DI NECIS, ET MOD , MIN
non ſuadeo tamen , vt quis hærctici
w opera facilè vtatur: nifi quihærctico
rum malitiam & fraudulentiam , per
fpe & am habuerit , & ab ca fibi cauercx
probè didicerit.
QV ÆSTIO XXV.

Quis teneatur winiftrare facea fum

mo Pontifici, Primati, Pairiarcha,
Cardinali, Epiſcopo, & inferiori .
bmw Pralatis exempris, vt genera »,
libus ordinum , Decanis, Abbatibus,
Provincialibus. Gwardiani , Pria .
ribus pefte infe &is ?
Quæftionis explicatio.
Vrt in cccleſia perſona quædamg
SVE
quæ vel propter præeminentiam
ftatus, vel propter priuilegia & ex
3

emptiones non ſubſunt Epifcopis &

Paftoribus ordinarijs: de quibus idco
quæri ſolet apud Doctorcs , qui tea .
neantur illis ſacramcnța miniſtrare.
Quod etfi omni tépore mcritò quæri
poteft ; tamen maximè peftilentiali,
quo ferè ſacerdotes , vr diximus, ſa
cramentorum adminiſtrationem ſub
terfugerc ſolent : horum occafionc
confe
 SÄCKAN , TEMY, PLST.
conſequenter quæritur,quis tencatur
illis miniftrare facramenta ?
Refponfio.
Primò. Pontifici fummo tcnctur
miniftrare facramcnta facerdos quem
illc fibi ad hoc delcgit & obligauit.
Ita neceffariò dicendum eft;quia cum
Summus Pontifex nullum in terris
ſuperiorem habeat , & peccare poffit
ficut alij ; neceffarium eft dicere vel
ipfum poffe fibi ſacerdotem deligere,
qui ſacramenta illi miniſtret; vel Deú .
illi aliquem deſignaffe , qui ci ſacra
menta miniſtrare teneatur. Pofterius
non videtur verum , nuſquam enim
hoc legitur, rcftatergo vt prius dica
>

mus. Colligitur hæcdo & rina ex ijs,

quæ Do &tores communiter tradunt
de primatu Pontificis. Alioquin ,Sum
0

mus Pontifex peioris effet conditio

nis reliquis fidelibus, qui habent pa
ftores & alios facerdotes obligatos ad
facramenta fibi quantumuis peſte in
fe&tis, etiam cumpericulovitæ mini
ftranda.
Secundò : Alijs Prælatis excmpris
:

tcnetur fimiliter miniſtrate ſacramen

ta facerdos illc, quem ipfi fibi delege
gsrint , & adhoc obligarint ; & hoc
ncceffarium eſt dicere , quamuis dit
a
D6 uer
 $4 DE NECES. IT MOD. MIX .
uerfa rationc. Cum cnim pleriq; om
nes illi à Sumo Pontifice longiſſia
mè difient , nccefim fuit vt priuile
gium illis concederet , quo facerdote
cligerepoffent , qui illis facramenta
miniſtraret , quod hiſce verbis in de
a Greg. cretalibus expreffum habemus : ( a )
9.de pæ . Ne pro dilatione pænitentie periculum
Crem , in :mineat animarum ; permittimus Epi.
Colt. ſcopis & alüs ſuperioribus, nec non mino
ribus Prælatis exemptis , vt etiam præter
ſwi Superioris licentiém prouidsm & diſa
cretum fibi poßint eligere confefforem .
1
Neque obftat , quòd privilegium
videtur tantùm loqui de facramento
pa nitentiæ ; quia regulare eft in iure
canonico , vt quibuslacramétum pæ
2

nitentiæ miniftrari permittitur , præ

fertim in articulo neceffitatis , liccat
etiam miniftrare viaticum , & confe
quenter alia, ſi quæ fint in tali cafu ad
falutem neceffaria facramenta ; aliàs
cnim Summus Pontifex illis non ſuf
ficicnter prouidiffet.
Dices primò : Potcritnè etiam fa
:

cerdos fecularis per cos ele&us facra

menta miniſtrare
Ty, Poterit, Quia priuilegium non
reſtringit ; & aliàs 'non cfet fatis pes
riculis animarum prouiluin .
Dices
 ARCHAM , TENP , PEST . 886
om Dices fecundo: Sacerdos per huiul
li modi Prælatoselectus,tenetumc mail
C. niftrarc facramenta cx debito iufti
EC tix , velalio titulo .
2 B Sacerdotem poffe cligi duobus
modis: vno vt poft ele& ioncm mançat
eligenti obligatus ad illa miniſtran
da, & fit veluti cius paftot,lalcem in :
illis officijs, cui ob id.aliméta & alias
commoditates tribuir : altero , vt poft
blegionem maneat in arbitrio eli .
gentis, eligere aliâ vice alium , & al
terâ alium ; & fic confequenter, quo
ties volucrit fibi facramenta mini
firari : hocpriuilegijs
eniin feri poflc etiam vi
gore huius
ludanus , (6) Antoninus , f ) (7) Pa- a in 4.
Naa uar -dift. 17.
rus & alij. Sifacerdos eft electus pri- b3.par.
mo modo, tenctur eligenti peſtein- t.17.18
fe & o ex debito iuftitiæ miniftrare fa- c.19.
cramentas mcrm periculo vitæ 5;c.in ez
quia hic ſacerdos in ciuſmodiofficijeplacuit,
paftor eft eliç entis , & ad id tacite ſede pænik .
ſe obligauit, alimenta & alias con o- nu.166,
ditates percipiendo, vt ex ijs, quæ de
paftore antcà diximus, patet, Si verò
eft electus altero modo , non tenetur
debito iuſtitie; ſed poteft teneridebi
to charitatis , pietatis , obferuantix ,
obediétię,vel fimilis alterius virtutis.
DI QVÆ
 16 DE NICE !, ET NOD , KIN.

QVÆSTIO XXV I.
Quis domeſticis -Summi Pontificio ,
Primarum , Patriarcharum ,Ar.
chiepiſcoporum , Epiſcopornm , cogn
aliorum inferioram Prælatorum
exemptorum ?
Quæftionis explicatio.
Icut difficultas eft , quem habeant
Sicut
obligatum ad miniftrandum fibi
facramenta in caſu peftilentiæ cxem
pri Prælati, ita non minor difficultas,
quem habcant ipſorum familiares &
domeſtici. Quocirca ctiam quæritur,
quis tencatur illis miniftrarc ?

Refponfio.
aPalud . Dico primo(a) Suinmus Pontifex
fupra, & pænitentiarius primus tenentur
fuis familiaribus & domeſticis mini
ftrare facramenta; nifiillis aliuni affi
gnarint, quia funt illorum immcdiati
paftores. Non ſolet tamcn per ſe Pon
cifex miniſtrare facramenca , nec fortè
expediret tempore peftis ; quia eſt
cauſa vniucrſalis ,> imò vniuerſaliſſi
ma ; quæ per fe non operatur particu
res
 JACKAN , TEMP . PLST; 87
Lares effe&tus ; ſed vacat maioribus,
niſi in cafu raro & neceffario ; puta
extremæ neceffitatis;qno nullus alius
a. Qgodt.
cffet facerdos vt colligitur ex ijs () 1.2 . 142
quæ ex D.Thoma antèdiximus.
Secundò , Siiniliter alij inferiores G 3.4.1
Prelati tenétur miniſtrare facramen
ta ſuis ſubditis ; quamquam non tes :
neantur::, ncc expediat , vt per ſe mi.
niftrarent ob caufam iam affignatam ;
fic eniin ſe habent ad aliquammulti
tudinem - populi fibi fubditam , ficut
Summus Pontifex ad vniucrfalem
Ecclefiam .
Poftremò, Inferiores Prçlari cxcm-:n.
pri, vt Abbates ,Decani, Prouincia
les; Guardiani, Priores, & c. tcnentur
fuis refpe & iuè miniftrarc fiue canoni
cis, fiue religiofis , fiuc per ſc, fiuc per :
atium , eadem ratione .
Dicesprimò: Poffuntnefamiliares
& domeſtici Papę cligere facerdo
tem , quiillis facrainenra miniftret ?
Ratio dubitandi eft, quia inamcdiate
ſubluat Pontifici , ficuti Prelati ex
cmpti.
R. Non poffe, quia etfifint exem
pti à iuriſdi& ione ordinarioruin ;nos
tamen funt Pręlati . Itaque Pontificis
& fummi Pænitentiarij erit illis defi
guars
$ & - De Niers . ET - MOD . MH .
gnarc facerdotem ;vel ſpeciatim dares
facultatem eligendi aliquem.
Dices fecundò : Tenenturne hu
iuſmodi Prelati miniftrare facramen
ta fibi fubditis ex debito iuftitiæ vel ,
chariratis ?
R. Quoſdam puraſſe Prelatosrckies
gioforum ex debito charitatis tan-.
rùm teneri ;.quia videlicet ex chari---
tate vel obedicntia , fine aliquo fii- .
pendio munus illud fufcipiunt. Sed
contrarium videtur effe verius. Nee .
ques,enim illi ſubditi:debent prioris
elle conditionis,quam reliqui fideles??
cùm in-cafupeftisnon habcantius ab
aliquo proximo paftore petendi facra
menta. Neque neceſſarium eft , quòd
ftipendium accipiant; quod videtur
contrariæ opinionis fundamentum : -
recipiunt enim à Religiofis reuerent:
tiam & obedientiam , & hoc ad mu
nus aluntur à religione, & ſuns priua**
tas commoditates fupra rcliquos reli
gioſos habent.
QUÆSTIO XXVII.
Prelats excmptis ?
Qux
 & AERAM , TEMP. PEST,
Quæſtionis cxplicatio.
Vnt in diæcef Leodienfi Prælati;
Sys
de quibus indubium eft cosimme..
diace LubeffeEpiſcopo ; vt Abbates &
Priorcs Canonicorum Regularium
D. Auguſtini; Decani rurale & alij
nonnulli , Quæritur ergo quis graf
fantepeſte tenebiturillisfacramentas
miniſtrare ?
Reſponſio.
Epiſcopus five per fe ,fiue per alium,
quia cft eorum proxiinusPaftor.
Dixi, per fe vel alium ,quia non fo
let,neque ſubindeexpedit,vt poftpenn
fitis grauioribus Jioecefis negotijs,
dedat fchuicfun & ionisquæ plerum
que per alios inferiores facerdotes
æquèbene perficipoteft,.
Dices:Perquem hoc munere fungi
folet Epifcopus circa præfatos Alba
tes & alios fibi immcdiatè ſubiectos ?
R & Per Priores, Suppriorés, quivek
ex regula ,vel ftatutis, aut conſuetis
dine folent ſuorum -Prælatorum cons,
fefliones excipere.
Dices ſecundò : Poffuntne huiuf
modi Prælati, pro fe & fuis , facerdo
tem etiam ſccularem cligere , & ad
hoc munus obligare
B. Non
99 DE NECES. " LT MOD . KINI
R. Non poffunt de iurc. Conſuc..
tudinc tamen huius diæcclis ex taci.
to Epiſcopi confenfu videcur intro
ducum , vt fibi cligant.
Dices tcrtiò: Per quem folet Epic
copus fungi hoc manere circa Decam
nos rurales ?
R. Per paſtores , quos Decani fibi
fubie & os habent , hi cnim ficut fuos.
rum confratrumpaftorum , ita & Dec
cani ſui confeffiones excipere ſolent,
Dices quarto: Tenentur prædi&i
miniftrare: cx iuſtiria velcharitate ?
Vidc quæ antè diximus de duplici -
modo eligendi.
QVÆSTIO XXVIL
Quis Canonicis Regularibus :
Pastoribus turálibus ?
Quæftionis explicatio .
X di&tisnon eft difficilis quçftion
EX:
dum , vtcùm canonici regulares, ficut
& paftores reſpectiuè fibi mutuò fa
cramcnta miniſtrare foleant ; fciatur
quis ex iuftitiæ debito vel folius chas
nitaris tencatur illaminiftrarc,
Refur
 JACXAM . TLAP . PEITA 91

Refponfio.
Abbates & Decani rurales tenen
tur reſpectiuè ſwis canonicis regula
ribus , & paftoribus facramenta per ſe
vel aliumcx iuftitię dcbito miniſtra
se ; quia funt illorum immediati pa
ſtorcs; debent ergo illis immediate
miniftrare , idque ex iuftitiæ debito.
Abbates, & Decani idcirco obedicn .
tiam , reuerentiam , & alias quafdam
commoditates à ſuis reſpective ſubdias
cisrecipiunt.
Dixi ( perſe velalium ) quia fatisfa
ciunt officio , ſi per idoncum ministra
id præftent.
Dices: Poffunr Abbares & Decani
yti opera cuiuſcunquefacerdotis ido
nci in miniftcandis facramentis ?
Poflunt in cafu peftis, non ita
excra illum , quia Decani regulariter
debent voi approbato iuxta nouiffi- asel.as
mam Conftitutionem Concilij (4 ) 6.35.
Tridcncini ; licet non Abbates pro
fuis , de qua is plura dicere non eft
huius loci,
QYE
 9.8 . DONECES, ET MOD , KIN .
QUÆSTIO XXIX .
Duis teneatur facramenta ministre .
re. Imperatori, vel Augusta ; vel
Regibus , BOT.Une Aulicás peste
infedis ?
Queftionis explicatio.
din. 18. Sotus ( ) dicitſede hac quæſtione
nihil certi legiffe ; quamuis autem
* 4.4.2:
6. Cardi hoc particulatim dicat de facramento
wales.
poenitentiæ;tamen idem eft iudicium
de miniſtro aliorum ſacramentorun ,
per ea quæ antè diximus,

bo, pit. Reſponſia.

De iure tenetur ( 6) paftor , in cu
de paro- ius parochia ipfa aula Imperatoris;
shys . vel Regum hita eft; quia quoad facra
mcnta immcdiatè illi parochiæ ſub
diti ſunt : deficiente paftore tenetur
Epiſcopus diæcefis , in qua quæque
aula fita eft. Verùm quia ex antiquiſ
fima conſuetudine folent recipere
facramenta à ſuis facellanis, tenebi
tur illisminiftrare Sacellanus , prout
ad id ele&tus & obligatus fuerit , vt
antè diximus,
Dices:
 SACRAM , TEMP, PZST . 95
Dices: Nulla conſuetudine (a) in- a de prin
troduci poteft, vt abfque licentia pro remis
prij facerdotis poflit aliquis fibi eli. 6. 2016.
gete confefforein j nemo crgo pote
rit obligari laltem ad confeffionem
excipicndam præter proprium facer
dorem .
B. Hoc tempore Imperatorein &
Reges , vel habere priuilegium 617
gendi Capellanum ; vel calccm (6 ) bd. Pa
accedere taeitum Sumıni Pontiâcis lud .
& Epiſcoporum conſenſum . Hoftiers
fupra,
QUÆSTIO XXX.
Quis Principibres, Ducibus, Comiti
bus, Marcbioxibus alislocoruin
Dominis. ſeu eorum Ballinis dan Se
Hejchallis; eorumg, Domefticis ?
Quæſtionis cxplicacio.
de his particularim haber
M Vita
Paludanus , & poft illum Antó
ninus ; quæ non paruos fcrupulos ad
ferunt: de quibus idcirco puro loquus
tum fuitle Sotuin , cùm dixit, In bio
pırùm legi certi, Subijciam quæ viden
Eur certiora .
Reſpora
 94 Di- * ICIS, ET NOD, MIN

Refponfio.
In primis de iure tenctur(« )Paro
art. . chus in cuius parochia reſident , pro
final,de. pter rationem aliquotics antedi& am .
parochijs Verùm quia plerique Principum &
Dominorum , qui multa dominia ha
bent , folent ire dc vno doininio ad
aliud, & haberc Capellanos, qui ipfis
facrum Milfæ officium faciunt, & fa
- cramenta miniſtrant ; hodie in vfu
eft, illi Capellani >, ſic eledi , ſint illis
ad hoc obligati, Balliuis verò & se
ncíchallis prædi &torum Dominorun,
ficut & corum familiaribus & dome
fticis qui aominc corum ferè ſemper
modd huc ,modò illuc diſcurrunt, te
netur miniſtrare paſtorille , in cuius
>

parochia pro tempore conceptę peftis

reperientur; quia co cafu cft corun
paltor.
Dices ; Cum huiuſmodi officiati
fcrè habeant plures paſtores in diſtri
au fuorum officiorum commorantes ;
quis illorum in hoc caſu miniſtrare
tenebitur ?
R. CumPaludano, ( b) eumreneti
prius ministrare in cuiusparochia illc
decumbit ; Q o deficiente tenebitur
vicinior,vcl quiprius ab co vocabiter.
QUÆ
 SACRAM : TEM , P & ST . 95

QUÆSTIO XXXI.
Quis l'iscoribus , Peregrinis, Merck
toribus.ad nundinis proficifcenti•
.

bus ; ſiper itineta peste corripian .

Tur ?

Queſtionis explicatio.
а
Ylucſter (a ) & alij faciunt plures a verb .
Silu
diitin &tiones inter viatores cum confeffor
> licentia Epiſcopi, vel inc illa . Scd 1.9.11.
.

quia his in locis non eft in vfu , vt pe

regrinantes ad loca ſacra vel alia pe
cane licenciamconfitendi, vel alia la .
cramenta recipicndi peritinera ; id
circo loquimur de viatoribus ſimpli
citer , que illi habcant licentiam liuc
non : & quæritur quis illis obligetur,
l in itinere perte corripiantur ?
Refponfio.
Paſtor in cuius parochia reperiun
tur, dum peſte (b) inficiuntur ; quia ba
is pro illo temporc cenſetur corum fin.depa
paftor. rochijs.
Dices: Quid fi'à domicilio deinàm
bcri vclnudiustertius rcccfferint ?
* . Qui
 : 96 DE NECES , ET NOD ' MIN .
§ . Quidam volunt viatores pore
grinos, & huiuſmodi demim fortiri
>

forum , fi per annum abfuerint à loco

- habitationis ; alij fi abfuerint quin
que ferè incnlibus ; alij , fi vno menſc,
modò longiùs ablint á ſuo domicilio ,
Nec facilè poſſit paſtor proprius illis
feruire. Sed in caſu peftis in quo ver
ſamur , putamus ctiam bicuius tem
pus ſufficere ; nec præfatos Doctores
a'de con- in hoc caſu aliud di& uros fuiffe; prę
fuet.c. fertim fiproprius paftor facilè haberi
peruenit non poffit ; quia neceſsitas legem no
-habet.
b Glog :
a Bart QV ÆSTIO XXXII.
in l.dies
$ .Pret: Quis Vagabundis?
ff.de där
Ho infecs. Queſtionis explicatio.
e Pan
10r.apud VAgabundi(b) dicuntur,qui non
· habent.certum domicilium nec ,
Sylweſt. quærunt , nec petunthabcre .
ve:b.com
fejl.1.q. Refponfio.
J.in finc
cerg.c. Tenctur illis miniſtrare Paſtor ( c)
final.de in cuius parochia peſte decumbunt:
parochijs quia cùm nuliain certam habeant pa
rochian ; neceffariò eenfentur efte
illius
 SACRAN , TIMP, PÉST . 97
ilfius, in qua pro tempore huiufmodi
neceffitatis reperiuntur.
Dices: Vagabundi non ſunt melio
ris conditionis quoad facramentas
quàm incolæ & alij. Scd incole alicu
ius loci non habent tot paftores ad
7
quor loca commigrare volunt. Ergo ,
&c.
Negando Conſequentiam ;ma
gna caim eft ratio diuerfitatis. Que
incolæ certum aliquçm paftorem ha
bent; illi nullum .Neç proprerea mea
Lioris funt conditionis, quòd paftor
loci , in quo in tali ncceſitate tepe
riuntur, fiat illorum paltor; tum quia
non habent actu nit vnum paftorem ,
tum quia incola,fi cafu peſte corripaa
tur in externa patria , ille in cuius
parochia contingetillum pefte.cotri
pi, fiet illipaltor.
QUÆSTIO X -XXIII.
Quis illos , qui in digbus parochis ex
equo habitant , in una altiualem ,
in altera hyemalem domnum ba
bentes ?
Queſtionis explicatio.
N
IN face
hac queſtione duo videntur fs
cere difficultatem , o Quòd hujuf
 08 DE NICES ET NOD . MIN.
modi domnus folent eile vicinx .
Quòd altcra æſtiualis, videtur magis
ad aliquam animi fecrcationem ,
quàm ad habitationem ſeruirc,dicam
quid yidetur probabilius.
Refponfio.
Si, vt ponit quxſtio ,quisexæquo
habitet in duabus domibus ; videtur
priinùm is parochus teneri , in cuius
parochia rcperitur , cùm poſte inlici
tur ; & illo abſente , aut officium fa
cere detre &tante , alter parochus, fi
yocatus commodè illum adire poteſt.
* Inc. Ita Nauarrus ( a) & cft valde confor
Placuit, mc iuri canonico ; quia vterque eſt
.77.6. illius parochus , & cùm talis moritur,
cum quis tenetur vtriquc parochiæ ſoluere iura
de ſepultmortuaria .
en 6. Dices:Quid fi non habitat ex equo
fed tantùm aliquo tempore frequen
br. Is cat æftiualem animi & recreationis
5qui de fé ergo.
pult,ing R. Teneri miniſtrare parochum il
Nauar. lum , in cuius parochia principaliùs
6. Plac habitat. Si modò parochus commodo
swit ww. illum adire poteft ; quia is verè paro
34.6 şhus eſt, non alter. (6)
QUÆ
 SACA * M , TEMP. PEST, 99

QVÆSTIO XXXIV .

Quis Scholaribus diuerfarum natio

num in Vniuerfitatealiqua com
morantibus :
Quxftionis explicatio.

DIffic faciuntdiuerfę:.item
ultatemconſuetudines
uerfitatum
Vai
diftantia vel proximitas locorum do
micilij ipforum , diftin & ioneparebit
quid videtur probabilius.
Refponfio. a Nauar
Vel enim in Vniuerfitate eft ali- c. Pla
quis defignatus; & ille obligabitur,cuit. nu ..
fiue per ſe, fiuc per alium; quia eft il- 97.
lorum quo ad hoc paſtor ex officij ſui b Panor
debito : vel non eſt de ignatus; & tune inc. om.
fi cominodè proprius paſtor haberinis & in
poteft , vt quia ſit in eadem ciuitate, c.cum că
tunc obligatur proprius paftor. ( a) tingat.
Aliàs parochus íllius loci , in quo ha- de foro
bitarunt,fiueperannum , fiuc per bre- comper.
uius tempus, (b ) per ea quæ antè di-nicc.am
>

s de pues
ximus.
Dices : Secundum (0) Innocent,nit.com
oportei Scholares 'habitaffe per an- remijl.
E 2 num
 DE BSCES, ET 100 .
mum in parochia, antequam cenfean
tur parochiani: ergo non tenebitur
parochus miniſtrareſtudioſo peite in
fecto , nili per annum habitarit in pa
sochia.
R. Negando conſequentiam .Quod
ytintelligatur, notandú : A & us fcho
larium & quorumcunque laicorum
in comparatione ad parochum elfe in
daplici differentia: Quidam funt vti
les facerdoti , quibus fcilicet exhibe
tur illi aliquod einolumentum , vtfo
lyrio decimarum & huiuſmçdi : qui
dam vtilcs ( cholaribus , & alijs qui
bus aliquid 2à parochorecipiunt; vt
confiteri, coinmunicare, audire diui
na , & huiufmodi. Si primos a &tus
conſideres , vcrum cít quod dicit In
nocentius ; quianon tenentur ad dan
cimarum perfonalium folutionć, mil
per annum habitarintin parochia. Si
ſecundos , verum eft , quoddiximus,
Scholares habere ius petendi facta
inenta à paſtoreloci in quo habitant
Panot bonâ fide ſtudendicaufa,(a) line prę
fupi finitione alicuius teinporis : & confe
quenter paftorem ftatim obligari ad
miniftranda illis facramenta , præfer
timextremamecellitate fpirituali oc
Currente ,
QV
 SACRAM . TEM ), PESY . 101

QVÆSTIO XXXV.

Ptrùm teneantur paſtores , vel ali

quicunque facerdotes ſacramenta
midifirate omnibus peftrinfe&tu ?
Quæftionis explicatio.

HA&tenus oftendimus qui rencan

mcnta miniſtrare , fiue ex debito iu
ftitiæ , fiue charitatis. Rcſpondimús
eriam varijs miniſtrantium tergiuer
Cationibus & excuſationibus, ex parte
ipforum pecitis. Sequiturproximè, vt.
examinėmus: An omnibus pefie infe
dis paſtores teneatur miniſtrare :nana
etiam ex parte peſte infe &torum mul
ta fubterfugia tempore peltis prætexi
folent, quibus deinceps conſueta me
chodo & breuitate reſpondendum
eft. Quod vt ordinariùs & dilucidits
fiat, obferuandum eft pefte infe & os
plerumque multa , eaque grauiſlinta
ſymptomata cum corporis tum ani
mi pati. Et inprimis nauſeam & fre
quentes vomitus , fingultus , tuflirn ,
Sunt inexhauftam , cruoris in ore
E3 abur
 '102 , DE NECES, ET MOD . MINA
abundantiam , fternutationes >, ſuſpio.
>

rationem difficilem , linguæ tumo

rcm, ſudorem graucolentem per om
nia membra diſperſum , profundiffi
muin fomnum, animi deliquium , fu
rorcm , amentiam ', tantam ſubinde
corporis inſenſibilitatem , vt promor
tuis reputentur: de quibus niulti Mc.
dici , Hiſtorici, & Poëtæ , De priori
bus corporis fymptomatibus fic Gale
a lib. 5. nus (a) loquitur : Non folùm morfus
de luc. patiuntur pefte infečti ; sed alios affe
«effectis, &tus, tem qui nauſeamineis excitant,tum
6.6.0 qui Cardigioni vocantur & expultricem
li.5. ſue irritant. EtThucydides (b )deſcribens
method, peftem , quæ ſuo tempore Athenis
6.12 , graſſata eft : Iucundißimum ( inquit ),
blib. 2. in gelidam feipſesaquam -inäjcere, id quad
hift.de inputeos multi eorum , quibus cuſtos de
pete Az erat, seſe proijcientes fecerunt, inexhaufta :
then.. fiti adatti , quanquam perinde erat pins :
Ac minus bibere.
Lucretius Poëta de peſte infe&o :
loquens fic ait :
Creberſpiritus,tarog; coorthy,
Et Quidius dc eodem:
Viſsera torrentur primò , flammifos
fatifcunt,
Et rurfus
Alberg
 SACRAM . TEMP. PEST , 103
Aſpera lingua tumet tepidiſi; aren
tia pentis
Ora påtent, aurei graues captantis **
liiatu .
Et Lucanus dc eodem :
Ats; animi intèrpres manabat lino
gua cruore ,
Debilitata mali,motu grauis,afpera
tactu .
Dc pofterioribus animifymptoma
tibus Euagrius (a) deſcribens peſtem, a lib. 4.
quę fuo feculo per quinquaginta lift.ec
duos annos torum ferè orbem pera- cles.c.28
grauit; tcftatúr pleroſque peſte infe
Kos vi & magnitudineinorbi de ſtatu
mentiss dimotos vitam reddidice ,
Cuius rei exempla & nosLeodijillo
lúaúoſo anno 1679. plura conſpexi
mus. His ita præmiffis, quærimus ge
neratim : an paftores feu alij quicun
que facerdotes teneantur miniſtrare
facramenta omnibuspcftc infc&tis?

Tenentis
Refponfio
crcnter omnibus
cgentibus , & ritè difpofitis. Hæcar
al
fertio colligitur ex ijs,quæ ſuperiori
bus quæftionibus diximus de officio
paſtorali: hoc enim eſt potiſſimum
paftoris munus miniſtrare facramenta
E fing
 104. DE NLCIS , ET MOD . MIX ,
ſine vlla acceptione perſonarum :
a Gal.3. Nam in Chrifto Iefu ( inquit (a ) Pau
lus)non eft Iudeus nen: Grecus,neq; fer
199., ireque liber , neque maſculus , neque.com
>

fæmina .
bMatt... Dixi ( egentibus ) quia ( b) nonelt
open valentibus medicsys , quales funt
paruuliiqui defc & u vlus rationis,ncc
dum potuerunt peccarc , ſaltem mors.
calitcr;; & à natiuitate amentes -,- & fi
qui ſint adulti, dc quorum bono ſtatui
moraliter paſtori conſtat.
Dixi ( Rite diſpoſitis ) quia alijs fa-
cramenta non profunt, fed officiunt;
& facerdos illis fcienter difpenfans
ſacrilegiumcommittit , indignè ręs:
facras pertractans , contra virtutem
keligionis.::
Dices : Paftores fæpe dubitant de
fubticis, an fint ſufficicntcr diſpoſiti, -
>

tenebuntur non obftante dubio, &

illis miniftrare ?
ş. Tenebuntur fi fa & o examine,
pro ratione temporis , quod illis tunc
conceditur, imanent ſpeculatiuè.du
bit : illo enim caſu debent ſe pra & ice
scholucrç & inclinare ad partem quæ
faucraniing ,ytinitio oftenſum eſt.
QVE
 SACKAM . TEMP , PİST. IOS
QUÆSTIO XXXVI.
Anteneantur etiam famulis @mancilliss
Quæſtionis explicario .
Ora
Notaprimo famulos&famulas
prę dominis & dominabus citiùs
pefte corripi, cò quòd illis ex officio in
cumbit huc & illuc ad procuranda
domus necesaria diſcurrere in foro &
locis publicis verſari, emere,mercari,
domus etiam cubicula verrerc , veſti
menta mundare , linea lauare,Qui
bus modis vr inicio diximus,maximè
peltis concipitur. Secundò nota hu
.

juſmodi peſte correptos ob ſeruileni

conditionem ,parum chriſtianè à Dos
minis in hac neceffitate extrenia ples
şumque negligi. Horum occafone
quæritur: An ficneglectis paftor te
ncatur miniſtrare facramentajan ycrò
ab adminiſtratione excufetur

Refponfio.
Non excuſacur, fed teneturmini
ftrare ; non fecus ac ipſis doininis
& dominabuss : quia per baptif
ES mumi ,
 106 DI NICES. IT MOD. MIN..
mum ,> qui dominis & famulis com
munis eft , veriſque ius æqualc acqui
fitum eft ad petendi m & percipien .
dum ſacramentum . Non ergo famulis
obeſſe debet feruilis conditio ; cùm
quoad perceptionem facramentorum
omnes fideles fint æqualis conditio
nis,vt bene probar PontifexAdrianus
de (a)
as.m dig.
nu
illis Apoftoli verbis paulò antè
citatis: (b ) Qxicunque baptifati eftu in
coniug. Chriſto, Chriftum induiftes: Non eft 14
feruer. daus neque Græcus , non eftferuus neque
b Galat liber.
3. Dices : Paſtor non folcť vocari in
huiuſmodi caſu ad feruos & ancillas.
8 . Sicubi talis inoleuit conſuetu
do, tanquam abuſus & corruptela in
tolerabilis per Prælatos & paftores
corrigi debet ; omni iurinaturali, di
uino & humano contraria .
Dices ſecundò: Quid fi eodem tem
pore vocctur illuc quidem ad domi
num , ift huc verò ad famulum velan
cillam , pro codem facramento ?
R. Cæteris paribus , locus eft gra
tificacioni. Dico ( cateris paribus)quia
fieri poteft, famulum præferri debere,
fi in maiori neceſſitate falutis fit con
ficutus , vt ficrifrequenter folet.
QYÆ
2
 SACRAN •. TEMP .. PEST , 101
QUÆSTIO XXXVII .

An etiam in amentiam & faro .

rem a &tio :
Quæftionis explicatio.
"Anta eſt vis morbi peftilentialis,
vt illo correpti , frequentiffimè
in delirium , phrenelin , amentiam ,
>

furorem , & huiuſmodi alias animi

paffiones incidant, vt paulò antè no
tauimus. Quæ cauſa cft,vt tempore ,
peſtilentiali frequenter in quælio
sem vertatur: An & illis Sacramenta
miniftranda fint. Quæ ed periculo
fiùs diputatur , quòd non defint ( a ) a Gabr.
Do & ores, qui exiſtimant , ſine diſcrí. in 4.dift
>

mine illis neganda effe . Horum occa- 9.9.4 .

fione quæritur: An & illis paftores Alex.q.
facramenta miniſtrare debeant : an 49. mem
vcrò iuxta aliorum opinionem excu - br.4.
fentur ?
Refponfio.
Diſtinguendum eft inter amentes,
Aut enim antequam in anientiam in
ciccient, ſacramenta neglexerunt;vel
etiam de illis malè fenferunt : aur
concrà piam & rcligioſam volurraté
E6 crga
ros. DE NECES : IT MOD: MINT
crga illa præ ſe tulerunt. Si primum ,
non ſunt illis miniftranda facramen
ta : non rationc furoris vel amcntiæ ;
ſed voluntariæ indiſpoſitionis ; puta,
quia fua infidelitate , vel craſsa negli
gentiâ , indignos facramentis fe reda
diderunt.
Si ſecundum : Tenebuntur pafto
res illis miniftrare; nifi pcriculum ve
micus, cxpuitionis, & fimilis irreue
rentiæ tineatur : fieri enim poteft, vt
ab vltima facramentorum perecprio ,
ne peccarint mortaliter , & in amen- ;
tiam inciderint, tantùm attrici ; fiant
verò contriti per ſacramentorum ap
plicationem , vt initio annotaui
mus .
Dixi ( nifi periculum vomits , exfpuin
tionis, autfimilis irreuerentie timeatur)
propter ſacramentum Euchariftie: de
quofuo loco dicemus. y '
Dices : Non poffunt amences ſe ad :
facramenta recipienda difponcrc.
R. Non effe neceffarium , vt iam ſs
diſponant, potuerunt enim antequam
in amentiam incidiflcnt ſe diſpo
ſuiſ ; & ideo tunc non ad ipfos, ſed
ad paftores pertinet , illos illorumque
diſpoſitionem examinarc :nam fi non
conftat, cos fuiſſe. priùs in peccato
2

morta ...
 BAERAM , TIMP, PRST) 109
mortali, (a ) prefumendi ſuntboni, quia a'c.finn .
malinonprobaritur) Si autem conſti- de praat
cerit , peccaffe mortaliter, oportet xt fwapo
.conftet , vel fuiffe confellos fi porue
runt; vel fi non potucrunt ,faltem fi
gna contritionis dediffe.
Dices ſecundò : Tenencur quoque
paſtoresillisminiftrare, quiperpetuò
amentes fuerunt
R. Non tenentur miniſtrare ſacra
mentum pænitentiæ , cuchariftiæ , &
cxtremæ on & ionis: quia non-indi
gent. Neque obftat, quòd alijs amen
tibus , qui videlicet aliquando vfunt
>

rationis habuerunt , miniſtrare te

neantur ; quia magna eſt ratio diuer
fitatis inter hos & illos, nam qui poft
vſum rationis amentes fa & i ſunt,fue
runt re ipsâ obligati præcepto perci
piendifacramenta ; vnde præſumun
tur vel explicitè , vel faltem impli
citè facramenta petijffe ; & petendo
ſpeciale iusad illa acquiſiuiſle ; quod
meritò eis eccleſia feruare vult.Quod
locum habere non poteſt in ijs , qui
tſum rationis. nunquam habucrunt..
QVÆSTIO XXXVIII.
An etiam non petentibus?
En Quzz
 110 DE NICËS, ET MOD , MIN .

Quæftionis explicatio.
luribus ex caufis accidere folct ,
.
page
tant. Vel quia vi morbi præoccupari
non habent facultatem loquendi; vel
quia non habent, qui paftorem aduo
cet ; velquia falsò exiftimant, fibila.
cramenta non deberi, propter ferli
lcm conditionem, de qua ſtarim dixi
mus ; vel quia hærefi infe & i, credunt
cum Nouatoribus nostri temporis, ſa
cramenta non eſſe ad falutem nccef
faria. Horum & fimilium occaſione
quæritur: An paſtor excufetur, fi hu
ii.linodi non petentes facramenta
moriantur fine illis; an vcrò tercatur
winiftrare ?
Refponfio.
Dico primò: Quod fi adhibita con
grut monitionc, doctrina & exhorta
tione , hæretici peſte infe & i, in ſija
:)

pertinacia perfeuerent , non folim

non teneri paftorem illis miniftrare;
ſed licitè non poffe , etiamfi illa perc
rent ; quia per infidelitatem ſe indi
gnos facramentorum participationc
reddunt, vt manifeftum eft.
Dico fecunbo: Paftorem cxtra hunc
cafumi ceneri non folum minifirare
facra
 SACRAM . TEMP . PEST,
facramenta , dum vocatur & pericur
ab amicis & vicinis pefte infecti; ſed
ciiain , dum non vocatur , nec ager
morbo præuentus illa perere poteſt;
aut falsâ perſuaſione dcceptus, illa
non petit. Ratio eſt, quia pafforex
officio tencturvigilare & follicitèrein
o
quirere , num aliqui & temp à
parentibus, dañinis, & amicis fint
deſerti ; vt eis ipfe , maximè in ſpiri
tualibus, fubueniat, vt antè diximus.
Neque obſtat, quòd a & ualiter non :
petant facramenta; quia fufficit,quòd
illa implicitè & interpretatiuè pe
tunt ; dum contricionis figna præ fc
ferunt ; fiquidem in ſignis iftis eft ca
cita : petitio facramentorum ; & con
firmatur , quia contritio includit vo
luntatemimplondi omnia Dei pręce
pra ; ergo & illud ; quo tenemur in
articulo mortis ſacrainenta percipere..
Dices: Hoc pacio facran enta ex
ponuntur periculo irreuerentię; quia
fieri poterit ,yt minus bene diſpoſitis
difpenſentur ; quod fine irreuerentia
fieri nequit,
B. Cum huiufmodi aliter ad facra
menta diſponere ſe non poffint, in
cumbit paltori,vt inquirat de difpofi
tionc , quam ante morbuin babuc
Junts :
 TIE DE NICI ), IT MOD MIN .
runt ; & iuxta comperca dc eis iudi .
in Palud cci ; quod non eft difficilè iuxra Pa
in 4.dif ludanum (a) & alios fb ).quacunque
9.9.4 : probabili fidein tali ncceflitate cre
b sylu. dantur effc bene diſpoſiti , fufficit ve
wert.Ewillis facramenta 'ministrentur. Quod
shar.3. à paftoribus bene notandum & obfer
3.7 - uandum eft.
QVÆSTIO XXXIX. .
An etiam interdictis ?
Quixftionis explicatio .
No* hibet
€ec.¢ Nor Nterdi&tum Ecclefiafticum
, non folum ((c)pro
diuina officia;fed
eft vobis:
de spon , etiam facramenta. Ideoque quæret
OC aliquis: an eciam illo caſu , quo par
quod in triapeſteinfe &ta , ecclefiaftico fubia
>

te depæ .cet interdi&o , paftor teneatur facra

py remifmerta miniſtrare: an verò ab admin -
@ibi niftrationeillarum excuſetur?
DD . Refponfio
dc.Non Tenetur miniſtrare :quòd enim di
eft deSpõ citur interdi&o prohiberi facramen
fal. ata , de ijs intelliginequit : quæ iure
ec Non aut priuilegio egrotis permittuntur,
eft. Itaque củm paruulis (d) baptiſmum ,
fc. Qxod & pænitentiam (e) infirmis; nec non
in tede euchariitiam (f) ſeu viaticum in are
porno siculomortisconftitutis,suça exprel
se per :
 SACRAM , IEMY, PLST... 113:
se permittant; tenetur paftor,non ob
Itante interdi& o , ca illisminiſtrare:
de quibus ficut & dc extrema vndio
ne,ſuis locis aliquid particularius di
cemus,
Dices : Tenebiturne paſtor ctiam
illis miniſtrare; qui fuerunt cauſa ig
terdi& i, aut quiconſilium , fauorem ,
Ruxilium delicto prębuerunt, propter
quod pofitum fuit interdi& um .
R. Tenebitur,Si tamen priùs ſatiſ
fecerunt(a). aut cautionem faltem 1
ratoriam dederint,ſe daturos operam mater de
fidelicer , yt ſatisfiat : nifi ira fint diſ
politi , vt rationis & fermonis yfum ,fentest
adidpræftandum ſufficicntem -non &
xcom

habeant; tunc enim fatiseft, eos figna in 63

contritionis dediffe .
QV ÆSTIO XL.
Anetiam Excommunicatis ?
Quæflionis explicatio.
Mnis excommunicatio à partici
patione ſacramentovú čxcludit;
& pleræque omncs inaioresreſeruatæ
funt fuperioribus. Ideo fortè quæret
aliquis ,an paftorexcufabitur,fi facra
menta illis non miniſtret; fed ad fų
periorespro abſolutioncrcmittat ?
Refponen
 114 DI NECES , ET NCD. MIN:

Refponfo.
Tenctur paftor non ſolum excom
municatis facramenta miniſtrare ; ſed
priùs etiam abfolutionem à quacun
que cenſura impendere, quia in mor
tis articulo omnis facerdos , quoſuis
panitcntcs , à quibuſcunque ctiam
rcferuatis abſoluit , vt antè oftendi
mus .
Dices: Quid fi excommunicati re
neantur ad reftitutionem aliquam ,
vel fatisfa & ionem ,nec poffint fatisfa
ccre , tenebiturne paſtor nihilominus
illos abſoli e c .?
R. Tenebit , peritâ ( a ) priùs cau
ac, Al tione; quæ fiet velper fidciuflores,vel
ma ma- per iuramentum , vel alio quocunque
>

ter de fen modo. Quin imò, fi is fit neceffitatis

excom.in articulus , vt nihil horumab eo pre
in 6. ſtari poſſit , tenebitur ,> fine vlla cau
bl. Ima tioneabfoluere, quia ( 6) nemopoteft
poſibilidad impoßibileobligari.
ff. Dices ſecundò: Quid fi excommu
nicati necdum pefte infc & ifint ; fed
propter magnam aëris infectionem
probabiliter timetur, ne peſte corri.
>

piantur & ex hac vita abripiantur; te

nebitür quoque tales abfoluere , vel
ad ſuperioresmitceros
R Pre
 SACPAM; YEM FEST . 118
Probabile
cafuX., quando cft teneri : am illo
peftilencin
féatione naſcitur ,omnibus probabile
>

periculum mottis ingruit ;quo fit,vt

non immeritò illo periculofiffimo
tempore omnes cenferi poſſint in
mortis articulo , ad eum faltem effe
Aum , vr à ccnfura & caſibus referua
tisperinferiorespaſtores in abfentia.
Süperiorum abfolui poffint, per ea,
qux pluribus locis ante diximus.
Dices poftreino : Quid lific abfo
luti præferucntur & non - inficiantur;
vel pefte infeâi, ab ca liberentur; te
nebunturne ratione refcruationis item
rum ad ſuperiorem recurrere ? a Extra
R. Tenebuntur: Sic enim Ius (« ) nag. ima
:

diſponit : exod li( inquit ) forſanan- ter cuir

tequam ab eo , qui poteftatem habet, alfol- Et as $.
wi paßint mors talium confiteri volentiü incendia.
veriſimilitèr timeatur,etiam in prædi£ tis.rij.
cafibus,fæpe: fati fratres eos confiteri vo
lentés audient, ipsiſa; beneficium abſolu .
tions impendent ; fed fubiantjuramenta,
quòd liberati ſe ſuis Epifcopis & Excom
municatoribus preſentabust,escort mnuni
cantium fuperhis, pro quibus ab ex exe :
communicati erant, parituri mandatis..
QVÆ
 I10 DE NLCIS, IT MOS . MIN .
QUÆSTIO XLI.
Pluribus facramenta fimul. petenti.
bus, quibwPaftor priùsminiftrati
toneatur ?
Quæftionis explicatio .
Á
m pelilentiâ infc & ous, cùm pal
Ere
Aline in
oli sa
pagis & vrbib lucs fx
; & ex hac vica multos mortales
eripit, plurimi periculo deterriti, fpe:
faluris corporalis abie&a , gregatim
pro rentedijsſpiritualibus concurrere
ſolent, tanto fæpe numero ,vt paftores
ipfi anguſtientur, nec fcient, quibus
primum feruire debeant; quin ctiam
non rarò graues cõtentiones exorian
tur, dum hicvel ille iniuriosè fe poft
pofitum quæritur , cuius exempluin
>

vidimus triſte Leodij, anno 1579. vbi

præ multitudine infc &torum , ſacerdos
publicus ad feruiendum ægris in hoc
munere conductus ; equum confcen
ccre cogeretur , vt celeriùs ad peste
infectos, ad quos omni horâ vocaba
tur, accurrere poffet : nec tamcn om
nium votis fatisfaccrct.: huius occQ
fionc quæritur , an paftores in huiuf
modi..concurrentia leruato atique
ordine
 SACXXM : TENP, EST.
ordine ſacramenta miniſtrare rencan
tur : an verò ab adminiſtratione ex
cuſentur ?
Intellectus huius quæftionis , pen
dét ex ijs,quę Theologi tradunt apud
Magiſtrum Sententiarum ‫و‬, ( 4) & D. ains,
Thonam (6) in materia de charitate dift.ay.
& chariratis ordinę beneficentia , cle - 429.
emofyna,pietate, & quibufdam alijs, b.2.2,4.
ex quibus pro fundanente reſponfio- 26.31 .
nis noftre ,tria præſuppono , 33 .
:
Primum ::Duo efle principia cha
ritatis, vnum Deus , alterum ipfe di
ligens.
Secundum Quatuor (0 ) elfe ex D:X
charitate diligenda:primü Dcusipfe; 51,1.
ſecundum anima noltra ; tercium ani de do shr
ma proximi noftri; quartum tam cor- 6,23.tb.
1...26.
c . pusnoftrum , quàin proximi.
Poftreinum . Illud priùsex charita
te diligendum efTe, tam interiori affe
au, quàm exteriori e - eau; quod eft
.
coniun & ius & propinquius iplisprin
cipijs dileâionis : vbienim , vt ait (d )
Philoſophus , .eft aliquisordo ,illudeft d lib.5.
priis in ordine, quod eft propinquius ometa.tex
coniun &tiusei, quod eſt ordinis principiñ . 18 .
fic fan & iot,quia eſtpropinquior Dcos
&cófanguineus, quia eſt propinquior
diligenti ; magis diligendifunt & in
bones
 i 118 DE NICES. ET 400.- MIN
beneficencia & elecmofyna , cæteriſ>

que piccatis & charitatis officijs per- ,

ferendis.
Refponfio.
Primum , dico paftorem peſte graf
ſantc reneri priùs ſeipſum , ( nequc
enim ſui ipfius obliuiſci debet quàm
quocunque alios, ctiam ſubditos, ſa
ctamentis munire , quia hoc ordo
charitatis requirit: nam ratio cur de
beat feipfum diligere fecundum fpi
ritualia bona, qualia ſunt ſacramenta,
de quibus modo loquimur, eft, quia
ipfe eft capax beatitudinis fupernatu
ralis. Ratio autem , quarefecundum
. cadem bona debeat ſubditos Guds di
ligere , eft , quoniam fubditi ſunt ci
ſocietate quadain coniun &ti per ciuf
dem beatitudinis capacitatcm . Sed
maior & vrgentior cft ratio ſeipſum
diligendi, quàm illa aliera diligendi
fubditos , ficut vnitas multò arctiuseſt
vinculum ,quàm vnio fiueconiunétio,vt
bene afſerit ( a ) D.Thomas ex Phi .
21 :2.9. lofopho : ergo inultò ,inagis tenetur
26.4.4 . paftor ſeipſum diligere fecundum illa
bona ; quàm quemlibctfubditum ,at.
que adeò etiam quàm omnes ſimul:
fiquidem nequc cum illis omnibus
incercedit eiamplius quàm cóiundio
& fo
 SACRAM . TEMP. PEST ,
Cociętas , in ciufmodi capacitate
beatitudinis. Confirmatur clarè hæc
do&trina, ex illa forma præcepti: Di
ligesproximum tuum , ficut teipfum
Vnde fequitur, malè ubi conſulere
paftores illos , qui miniſtrant facra
menta peite infc & is, in ftatu peccati
mortalis, ſub prętextu ſalutis ſuorum
ſubditorum ; aut ctiam totius ſuæ ec
cleſiz ſeu coinmunitaris : oxid enim
prodest homini, ( inquit Saluator ) f
vniuerſum mundum lucretur, anime verò
Suæ detrimentum patiatur.
Dico ſecundò: Paftorem proxime
loco tcneri miniſtrare ſacramenta
Magiftratui (cu domino eccleâiæ , ſcu
parochiæ ſuæ, quocunque nominc ille
appelletur, quia perſona publica de
betpræferri priuatæ , fiquidem illam
diligere , eſt diligere totam commu
nitatem .
Dico tertiò: Poft fe ipſum & domi
num parochix paftorem obligari ad
miniftranda ſacraincnta priùs con
fanguineis fi quos haber ſuæ curæ pa
ftorali ſubiecos , quàm quibulus
alijs , quia conſanguineimagis con
jun&tifunt ipfi diligenti.
Dixi ( si quos habet ſua cure fübie.
Etos ) quia fi non ſint ſubiccti, pręfe
rendi
 110" DA NICIS. IT MOD , MIN .
Studi erunt alij fubditi , qui funt filij
ſpirituale, paftoris; & ideo quoad [pi
ritualia magis coniun&i, quàm con
ſanguinei, externi; & conſequenter
magis diligendi , vt fequiturex fun
w damencis antè pofitis ; & docet ex
preſsè D. Thomas ( a) ex D. Ainbro
a fuprà fio. ( 6 )
Art.8 . Dico quarto:Paftorem teneri priùs
b lib. 1. facramenta alicui inſigni amico curæ
offs... paftorali ſubie & o , à quo ſcilicet cxi
mia aliqua beneficia acceperit, quàm
alicui conſanguineo , non ita propin
quo ,quamuis ciuſdem curæ ſubiecto
miniſtrare; quia omnibus confidera
ris, meritò amicus talis cenſeri poteft
coniunctior fimpliciter ,) vt tradit 10
cfupra annes apudD. (c) Thoinam.
471.8 .
Dixi ( non itapropinquo ) quia ſi pa
ter fit curę paftorali filijfui ſubiectus,
ficut ille amicus, tenebitur filius patri
priùsprouidere de facramentis, quàm
alteri cuicumque amico , etiamnli ma
ximuin alioqui beneficium contule
dArift. rit, quia (d) dis oparentibus nowpöf
füb.8.E., funt reddi & qualia .
thic.c.ol Dico quintò : Paftorem magis te
€ 2.1.9. neriminiftrarc facramenta patri, quã
26.1.9. filio, etiam legitimoiuxta do& rinam
3.
$, ( 4) Thomæ : Nam præceptum pic
 SACRAM . TEMP , PLST.
entis in cafu necelicatis magis vrget
ad fisbucnienduin parri. -Imo criam
preceprum charitatis, vtpote queim
perat & mouer omnesalias virtutes.
Dito fextò : Similiter teneri prius
miniftrare facranienta patri, quàm
matri. Näin patcr eit filio coniun &tus
tanquam principium actiuuin : mäter
vt paffidum ; &fic multò arctiùs,or
macer. Confirmatur hoc ipfum ex D.
( a ) Hieronymo , qui in ordine dile a in l .
& ionis conſtituendo ; affirmar pött 44.EZCE
Deum debere diligete patrem nati
falemn, deinde matcem .
Dico feptimo: Similiter priùs te
acri parentibus , quàm concubinæ ‫ ;ز‬li
>

quam fortè habưic; quia maior eft

coniunctio cum illis; dcindè quia eft
maius debitum ergaillos, vt patct.
Dico o & auo: Similiter tencri priùs
miniſtrare benefactoribus , quâmilli
>

cui benefecerit ; ſecundú D. Tho- b ſupr.

mam & alios,quia benefactoribus ob- art. Ik .
ligati luanusylaltem ad antidota;alijs ad de
non item; quamquam iuxta Philoſón
phum ; naturâ faciliùs fit eum dilige
re; cui benefeceriinus,quàm à quobe
ncficium acceperimus.
Dico nono.& extrenio ; quòd quante
tus, ceteris paribus, præfcriptus cha
titatis
 DE NECES , ET MOD . MIN .
ricatis ordo in huiuſmodi neceſſitare
{pirituali ſacramentorum feruandus
fit, & in perturbatione huius ordinis
gr. uia ſubinde peccata interuenire
poffinr .Nihilominus tamen fecun
a lib.z. dum D. Auguſtini (4) & D. Thomæ
de doct . (b doctrinam ,pro ratione temporum ,
Cbrift. locorum , & negotiorum variari po
1.28. teft, & deber : Nam in aliquo caſu
b supr, priùs crit fubueniendum extraneo,
puta,fi fit in maiori neceſſitate, quàm
cuicunque etiam maximè coniuncto .
Dices : Cui priùs miniſtrabit paltor
facramenta, pauperi, an diuiti ?
5. Condicionem diuitiarum vel
paupertatis ad hanc rem effc imper
pag.1.rinenrem . Hinc bene parochiale (c)
S.dili. Leodicnſe monet , ftatim initio in
gentia. (tructionis paitorum , parochum in fa
cramentis miniftrandis æquè pro pau
pere ac diuite debere cfle ſollicitum ,
Dices ſecundò : Cui priùs mini
ftrabit, malo ; de cuiusperfe & a con
tritione dubitat ; an bono de cuius
magis (perat?
B. Quòd malo , veluti in maiori
periculo & peceſitate conſtituto .
Dices tertiò : Quòd fi inter xqua
les ciues nafcatur quæftio, quiscui ſit
præfciendus, & vtrinque ſint argu
monsi
 SACRAM . TEMP, PET,
menta , quare hic illi& contra prx .
ferri debeat, quid facict paſtor
R. Non debet fcrupulofiùs huiuf
modi quæftionem examinare ; fed
practice & bona fide fimpliciterque
procedendo , deber fefe in alteram
parţçın reſoluere , & facramentamini
Itrare, per illa quæ fuperiùs diximus,
Dices poftremo. Quale eft peccam
tum non feruare ordinem
i

R. Poſſc ellemortale , fi magna ſit

ordinis peruerfio ; puta , f neglecto
patre , in æquali neceffitate conftitu
ito,miniſtret facramenta extranco ;ve
niale verò , fi non fit fanta , puta , ſi
mater præferatur papri , vel foror fra .
tri.
QVÆSTIO XLII.
Pluribus Paſtorem vocamtibus, vno ad,
baptizandum,altero ad confeßio
nem excipiendum , alio ad commu
nicandum , altero ad vngendum ,
alio ad matrimonium contrahen .
dum: Cui priùs teneatur ?
Queſtionis -explicatio.
Æc quæftio ex eodem fortè
precedens originem trahit : hoc !!
enjin
 314 DE. NECES, ET HOD , MIX .
enim frequenter accidit , cùm petas
yet fimilis perſecutio graffatur, funt
gucpauci ſacerdotes, qıú facramenta
miniſtrent , VI eadem cempore qui
Dain ſacramentum confellionis, alij
Euchariſtie , alij Extremæ Vn & ionis,
alij etiam facramentum Baptiſmi ab
yno & eodem paftore petant. Cuius
caſus meminic D. (4 ) Auguftinus his
a Epift.verbis: An non cogitamus
180 ,ad ciim ifto
,cùmad
Honor . rum periculorum peruenitur extrema,
quaptus in ecclefia fieri foleatab vtroque
ſexu, atque ab omni etteconcurſus , alijs
baptifmum flagitantibus, alijs reconcilia
tionem , alijs etiam pænitentiæ ipſius
actionem , omnibus confolationem fa
cramentorum confectionem erogatio
nem . V biſiminiftridefint,qustirum exie
tium Jequitur eos , qui de iſto jæculo vel
ço.n regenerati exeunt velligati ? Quan .
Isis.etiam eſt luitus fidelium fuorum , qui
cosſecum in vitæætèrna requie non haben
bunt ? Quantusdeniquegernitus omnium ,
por quorundam , quartu -blafphemia de ab.
fortia minifteriorum co miniftrorum ?
Huius occafione quæritur , quem.or
dinem in huiufmodi calibus tencbi
cur obſeruare :
Response
 SA CRAM , TEMI, PIST. 125

Reſponſio.
Primo loco miniftrabit ſacramen
tum Baptiſmi. Quare fi fit infans pe .
The infectus ſeu recens à matre peſte
infecta in lucé editus
it,
omnibus poft
pofitis murab , vt illum bap
fizet ; quia præ reliquis eft in majori
neceffitate. Siquidem fidei articulus
eſt,paruulüm aliâratione, quàm ba
priſmo , rcaliter fuſcepto faluari non a 1ean ,
>

poſſe, perillud : (a ) Niſi quis renassa

fuerit ex aqua & fpirituſancto, non po
teft introire in regnum cælorum ,
Secundo loco miniftrabit facramé
tumpænitentiæ, quia relapſis in pec
catum mortale poft baptiſmum , eft
reliquis facramentis magis, neceffa
zium ; fine illo enim, re,velvoţg fuf.
cepto , nemo relapſus faluari poteft,
Siquidem licet Euchariſtia , Confire
mátio, ExtremaVn & io ſuo modo re
fpe& iuè fint in præcepto, atque ita
obligent ad fui fufceptionem ; tamen
fubinde quis fine illisfaluari poteft,
vt fi quis àconfeſſione ex hacvita ſu
bítò rapiatur,ita vr votum ſeu defide
rium expreffum ceterorum facramen
corum formarc noipoffit.
F3 Tcrtio
 126 DE NECES , ET MOD , MIM ..
Tertio loco , Euchariftiam ,
Poftremo, Extremam Vn & ioncmg.
quæ eth miniftranda veniat , noneft
tamen tantæ ncccflicatis; vt funt reli
qua facramenta , de quibus fingulis
plura confcqucntcr fuis locis dico
mus ,
Dices primò : Quid fi plurcs fine
qui fimul pctant baptizari, vel fimul
petant confitcris & fic dealijs ?
Reſpondeo ex di & is reſolutioncm
patcres
Dices fecundo : Poteft etiam cffc
pcccatum mortale , non fcruarc ordia
ncm in ipfis ſacramentis ?
R. Iudicandum fore pro diucrlica
C perucrfionis & iniuriæ, quæ ab il
luin non feruarum infertur ; V. g.fi
ad duos vocatur, ad vnum pro baptif
mo , ad alterum pro extrema vndion
Dc & tcli & o baptizandominiſtrer ex .
tremam vn & ionem , mortale crit ;
quia maximam iniuriam infert in
fanti, exponendo illum periculo çter
næ damnationis : fi ad alios duos vo
catur,ad vnum quidem pro ſacro via- .
tico, ad altcrum pro extremavn & io
ne , & perfonæ pares funt, non vidcrur
riſi veniale , li poſtpoſito viatico mi
miſtret cxtrcmam vn & ioncm ; præfer
tim
 SACRIM . TEMP. PESTE 129
tim li fciat moraliter loquendo neu
trum eſſe in periculo falutis , quia al
teri non ita grauem iniuriam infert.“ .

QV ÆSTIO XLIII.

Duis modus miniftrandi ſacramenta

tempore peſtw- fat optimusoma
Ximèprobandu ?
Quæftionis explicatio..
DIximus fuperioribus quæftioni
cramentatemporepeſtis ; quibuspeo
fte infectis adminiſtranda fint, fimul
que refpondimus excuſationibus, fiue
ex parte miniftrantium , fiueex parte
tecipientiumpetitis; quæ à quibuſ
dam parochis , vt ab hoc officio illo
tempore maximèneceffario fe fubtra
hant, afferri folent: Sequitur vt in
quiramus de modis, quibus illa mini
Atrare debent vel non debent. Siqui
2
dem quidam illorum , cum nullam
excufationis caufam fupereſſevident,
quâ à ſacramentorum adminiftratior
ne fe cxcufare poffint, folene alios at
que alios adminiſtrandi modos , &
plerique erroncos ; & ab cceléfiaftica
F CON .
 178. DE : NECLS . ET MOD . MIN«:
conſuetudinc alictos etfingerc,yt hoc -
pacto, fi facramenta miniflrarc necef
füm , fit , quaſi moderamine quodam
>

adhibito , periculum contagionis cui

tene, Cæterum vt adinatè in ijs dif
cuticndis procedamus; primun óften .
demus quis fit opriiņus & maximè
laudandus modus,miniftrandi, qucm
il ſequi debcant: deinde erroneos
modos, à quibus illi abftinere debent,
confueta methodo & brcuitate ape
risus. Et quianeceffum eft illos vel
contra ſubſtantialia ſacramentorum ,
hoc eſt materiam & fomam, nec non
forum applicationcın ; vel contra acs
cidentalia , feu illorum ritus & cære :
menias peccare : Primum quæremus ,
a
unt , qui contra ſubftantiali pecs
Gant: cum enim fine ipfis ſacramenta
fixhastere non poffint , fit vt ante om
nigilli reprobandi & exftirpandi finks :
sandem qui fint illi, qui contra acci
dancalia peccarevidentur , cùm cnim
in necefligatę, .& præſercem tempore
Poſtis; variationem admittant, fit vt
Killis variè .iudicari debeat , yrir
progreffu fiemanifeftum .
Refpong
 DA CXAM . TEMP, PIST , 129

Refponfio.
Hic modus miniftrandi maxime
neceflarius eft,per quem minifter ad
hibet inprimis omnia ſubſtantialia
certa, & minimè dubia , hoc eft , Cero
tam materiam & formam quantum
fieri poteſt. Deinde vfitaros diæcefis
fuæ ritus vel omnesvel aliquos,prous
ſuſcipientium vtificati& ipforum
eramentorum venerationipro ratio
ne temporis & aliarum circumſtan
riarum , adhibendi videbuntur :: his
enim obſeruatis, nihil eft , quod am
plius defiderarivideatur,
Dixi ( inprimis fubftantiale ) non
quod velimo tempore pettis femper
ſubſtantialia facramentorum præces
dere: eftenim frequenter locus etiam
aliquibusceremonijs accidentalibus,
quæ merită proprer reuerentiam fac
cramenti præmitti debent : ſed quia
:

fi quid ex omnibus propter angu

itiam temporis omitti debeat ,nullo
tamen cafù fubftantialia , vel quico
quam illorum omitti debcbit , cim
illis , vel altero illorum omiffo , nihil
fieri poffit, vtpater ,
Dixs
 130 DE NICIS. ET MOD . MIN ;
Dixiſecundò: (certa & minime de
bia ) quia fi miniſter adhibcat marca
riam vel formam incertam & dubia,
cùm pofſit adhibere certam , criam
id faceret ſequendo opinionem pro
babilem ſpeculatiuè ; graue facrile
gilim committeret , vt communicer.
Doctores noftri tradunt , & ratio cla
sa conuincit . Exponit cnim ſe in hu .
iufmodi cle & ione periculo nihil fa
ciendi, vt in ſequentibus particula
siùs oftendcmnus.
Dixi tertiò : ( quantum fieri poteft )
quia in neceflitatc, fi deeffet materia
>

certa, adeffet autem incerta, ſed pro

babilis , qui tunc illa vteretur, non
cenferctur exponere fe periculo facri
legij; ſed potiùs pati ſou permittere
aliquod periculum , quod vitare non
poteft , vt ſacramentum conficiat fal
tem probabile. Quo caſu adminiſtra
ri debebit facramentum fub condi
tione , iuxa illa, quæ primâ quæftionc
a Palud ſuppoſuimus.
in 4.dift Dixi quartò : (deindeadhibet vſitatos
3.colligi fua diæcefis ritus) quia quilibet paſtor
tur exc, tenetur vti ritibus fuæ diaceis, nec
Quoniã poteft vti adterius (a) cuiuſcunque,ne
de off. Romanæ quidem aur Metropolitanę,
iud.or. fine licentia Superioris:
Dixi
 S.A CRAM , TIMP, PLST IJT
18
Dixi poftremo: (vel omnes vel ali
quos , qui pro ratione temporis e aliarte
sircumſtantiarum adhibendi videntur ;
quia in caſu peftis, de quo diſputa
mus,vt frequentius periculum vel ſul
cipientis, quia viderur animam age
1e j vel miniſtrancis , quia euidens &
quafi certuin adeft contagionis peri
culum , non permittit oinncs adhi
beri,
Dices primo : Porerit ergo paſtor,
pro libitu hos vel illos ritus omit
tere
K. Illum non omittere prolibiti,
q #rando in caſibus iam di&tis, vt fub
ftantialia faltem miniſtrer, acciden
tarios ritus omittit:
Dicesſecundo :Pareritneimmu
ware ?
K. Non poterit:hoc enim ad eum
fòlum pertinet, ad quem pertinet in
ftituerc & prçcipere; Pontificem vi.
dclicet yelEpiſcopum , vt ex di&is
>

primâ quæftione manifeftum eft.

Dices tertio : Quale peccatum.clt,
ritus Ecclefiæ vfitatos immutare ?
B. Eft mortalc ,vt communiter no
ftri fores tradunt :3 eft enim con
cra vitaein religionis, & ad ſacrile
gium pertiner facrilegium autem ex
: F.6 fuo
13 : DE NLex ET MOD ,MIN ,
ſuo genere mortals eſt Doreſt vend
effe veniale, ex lcuitate materie , f
cue alia peccata contra alias virtutesa
h modò abfit fcandalum & contem
peus vel intentio introducendi no
uum ritum , vel damnandi aliquem
ylum eccleſią , nain ex his circumſtan
tijs criam in leui materia , ritus im
mycare fieret mortale.
QV ÆSTIO XLIV.
Qgid cenſendum de modo miniftrana
di illorum , qui incertam materia
velformam adhibent ,cùm prBima
certam ?
Quæftionis explicatio ...
Vamuis omnes materię & formę
facramentorum àChrifto fint de
terminatæ ; tamen de multis rebus
ac verķis fæpe diſputatur à Doctori
bus , an illæ ſint omninò cius naturæ ,
>

cuius ſunt res à Chrifto pro materijs.

inſtitutx ; & an hæc vel illa verba, ſing
eius figricationis, cuius funt verba
.

pro forinis à Chrifto inftituta.Et cùm

quidam probabiles pro veritatema
teriæ & formæ raciones habeanrzforce
cxiftimare poffent, indifferens cilc;
an illa
 YA ÇRAMATLMT , PLIT :
an illa probabili, an verò cern alia
materia vtantur : horuitfefnilium
occafione quæritur , quidide modo
miniftrandi facramenta in probabili
materia ycl forma, reli& â cerca, cca..
fendum fit,
Refponfio.
Modus ille miniſtrandi reproban
dus eft,neque vſurpandus,niſi in caſu ,
quo certa materia & forma haberi
non poflit. Primam hujus affertionis
partem probat D.Auguftinus his ver-l, 1.de
bis: In tebus ( inquit ) ad anime ſalx - Bapt so
tem pertinentibus hoc ipfo grauiter quis 3 .
peccat , quod certis incerta preponat.Al
tera probatur per illa ,quæ antè dixi
mus ; quia præftat miniftrare ſacra
mentum probabile , quam omnino
nullum
Dices: Quale peccatum eft , fine
5 cauſa hoc modo facramenta mini
Itrare ?
R. Effe mortale, & ad fpeciem fa
crilegij referri , qui enim fic mini
ſtrat , cxponit ſe manifcftopericulo,
facicndi nullum facramentum , in
moralibus autem idemeft , aliquid
facere & exponere periculo illud fa
ciendi. Dcindc facit contra vni.
uerfalem ecclefiæ confuctudinem
E7 &
134 Di NECES, IT MOD MIN .
& vfum ,quo vide mus facramenta mi .
niſtrari in matcrijs certis & femper
vniformibus. Poftremò, quia Chrifto
ipfi facramentorum inftitutori iniu
riain faciunt, Secuudo ,ipfis facramen
tis ; demùm ipfis ſuſcipicntibus, qui
tum facramentis ,> tum effe & u illo
rum proprio , hoc pacto defraudari
pollunt.
Dices ſecundò: Licebitnepaſtorio :
bus vti ſacramentis dubijs ad vitan
dum faltem vitæ corporalis pericu
lum ?
B. Minimè : Quia hoc effet vitam
fpiritualem p :ozimi exponere peri
culo æternæ damnationis, propter vi.
tam ſuam corporalem ; quod eft con
tra ordinem charitatis. Notent ergo
diligenter paftores regulam hanc ge
neralem , nunquam licere. dubijs ſa
cramentis vti , niſi vnico caſu , quo
fimpliciter & abfolutè aliter ſacraa --
menta adminiſtrari non poffunt,
QVASTIO XIV.
Quid de illorü qui non limultempore,"
Jed priùs materiam do postea før...
mam , pel contra adhibent in-mj
mifttatione Sacramentorum ?
Quão
 SACRAM LIEM . PLST

Queſtionis explicacio .
Ateriam & formam in facra-
M nientis ſiinul adhiberi deberc,
probatur ex illis verbis D. Auguſtini,
(a) Accedit verbum ad elementum ,ofita Trde.
facramentum : Detrahe, verbuin& quid 80.Super :
eft aqua:niſi aqua* verbum enim Acce- loan.com
dis, coniun & ionem aliquam fignifi- tefertur
cat. Et quamuis DiAuguſtinus hæc 1.9.1.6.
dixerit de facramento Baptiſmi, ea- detrahe .
)

dem camen ratio videtur cffe de om

nibus facramentis. Cùm enim mate
sia & forma fine partesſacramento
rum , dcbcnt fimul effe & yniri ; vt
vnum ſacraniendum componant. Cæ
tcrùm quia tempore graffanţis peftis
multa incidunt , quæ fæpe impedire.
videntur huiuſmodi coniun & ionem :
idcirco quæritur, quid cenſendum de
hoc modo miniſtrandi , quo paftor
prius vnum ,poitca aliud adhibet.
Reffonfio.
Et hic modus miniftrandi repro
bandus eft : fi tamen neceſſitas cogat
diuiſionein aliqualem fieri , non eft
proptercaomittendumſacramentum :
ratin prioris partis eſt , quam antc di
ximus , quia facramenca vnum quod
dam
 736 DE NECLS, ET MOD. MIX .
dam ſunt, debent ergo illius partes
ſuo quodam modo clic limul.
Dico ( fuo quodam modo ) quia non .
poteft metaphyficè deſignari , quanta
debeat effc coniun &tio & propinqui..
tas : eft ergo moraliter penfanda, &
obſcruandum , K. omnes monent, nc
>

fiat magna interpolatio , vt ex modo,

quo fit actio , & proferuntur verba iu
xta communem & humanum moduin
concipiendi, intelligatur vnum alteri
applicari, atquc vnum ab altero de
terminari
.
Et hinc patet ratiopoſterioris,quia
videlicera non requiritur coniun&io
mathematica,ſed moralis, quæ poteft
conſiſtere cum aliqua phyficè difiun .
&ione aut diuifione , vt dum poft fä
piùs interruptam confeſſioneni fequi
cur abſolutio; quæ tamen facit vnum
facramétum fecundum omnes , & vſus
quotidianus teftatur: & in matrimo
nio , quod fit inter abfenres , inter
vtramque partem poteft intercedere
aliqua mora, vt manifeituin eft.
Dices : Requiriturne eadem &
æqualis coniun & io materiæ & formæ
in omnibus facramentis.
R. Minimè ; ſed pro rationc &
naturâ facramenroruin debet effe
maior
 $ ACRAM ; TEMP . PLSY 137
maior velminor :maiorinbaptiſmo;
confirmationc, extremâvn & ione, or
diņe : minor in reliquis,vtnos in fin
gulis facramentis particulacim often
demus.
QVÆSTIO XLVI.
Quid de illorum , qui druidunt ſacre
menta, puta vno adhibente mata
riam ,alrero formam ?
Quæftionis explicario.
MAgnum lcuamen paftorumoniseſſet
fiad euitandum contagi ;
per
riculuin vti poffent miniſtro coadiu
rore , qui præfertim materiam peſte
infecto applicaret , ipfis à longè for
mam recitantibus : idcirco quæritur
generatim , an modus miniftrandi ſa
cramenra cum huiuſmodi diuifiong
pofſit admitti & tolerari..
Refponfio.
Ncque hîc modus permitti & coa
Terari debet , nifi in caſu,, quo null
ratione aliter facramentum miniftra
ripoffit, quamuis in facramento po
Disentiæ & matrimonij aliquid fin
gulare, reperiatur , de quo ſuis locis
gemus, Prins
 138 DE NICES ET MOD . NEN :
Patet pars prior ex vſu coininuni
cecleliæ,, nunquam enim viſum vel.
auditum fuit in ecclefia facramenta
aliter miniſtrari , quàm vno & eodem
>

miniſtro applicante materiam , &

per applicationem fuam proferente
formam : coinmunis autem vſus cccie
fiæ faris indicat illain fuiſſe Chrifti
Inftitutoris mentem , ve illa facra
menta eomodo, & non aliominiſtra
rentur. Patet idem ex formis ipſorum
Sacramentorum ; nam baptizando mis
nifter dicit : Ego baptizo te confirman
do, Egu.te confirmochriſmate falutis ; &
inungendo infirmum dicit : Per iftam
unétionem : Ex illis enim ſatis pater,
& applicationem matcrię & prolation
nem formæ ab vno & eodem miniſtro
fieri debere .
2 Mars. Altera patet : quia ( 4) non deſunt
in 4.909 Do& ores magninominis , qui affe
4.8. ds .
II .
rant , co modo in neceſſitate ſacra .
Caiet in menta miniſtrari poffe: ftante ergo
huiufmodi dubio , quamdiu nihil de
3.D.Th
ea re ab Eccleſia definitum eft , præ
9.67.a. ftat in neceſſitate', hocmodo facrae
mentum probabile miniftrare, quàm
nullum .
Dices: Poffetne quoquetolerari in
neceffitate , vt vno applicante matie
siam
 SACRAM, TEMI , PEST
riam & profercnte formam ,ſaleem ex
partc alterſuppleat ?
10
B. Eodem modo de hoc cafu di
cendum videtur,quo diximiusinprio
QV ÆSTIO XLVII.

Quid de illorum qui sale inmini

Atratione Sacramentoram creme
nijs piuntur ?
Quæftionisexplicatio,
TATA & enus oftendimus quid cenferi
debeat de modis miniftrandiil.
lorum , quicirca materiam & formā,
yel corum applicationem peccare vi
dentur. Conſequenter dicendum eft,
quid ftatui debeat, deijs qui peccare
videntur circa illorumceremonias: fi
cut enim tempore graffantis peſtis
fuper illis quæftiones fæpe moueri co
Jent ; ita & frequentiùsfuper iftis: ex
co præſertim , quod cæremoniæ non
fint ad ſacramenti ſubitantiam necef .
fariz . Huius occafione primò quæria .
cur,quid dicendú demodo miniſtras .
di illorum , qui ad vitandum conta-
nullas ceremoniasin
gionis periculú facras
t 149 DE NECES , ET MOD . MIN ,
facramentorum adminiftratione ad.
hibere curant ?
Refponfio .
Quamuis hic modus miniftrandi
fpeculatiuè tolerari poffe videatur;
tamen pra&icè &moraliter loquendo
vix probari poteft : quia vix poflibile
çft hoc modo miniſtrare , fine magna
facrorum myſteriorum irreuerentia,
& pufillorum ſcandalo : fi quidein fa
cramentalis aétio , que omnihonores
propter gratiam iuſtificantem quam
confert, digniſſima eſt ; niſi cæremo.
nia aliqua exteriorc éxorctur, vulgo
non diſtinguetur à prophana ; & po
pulus aduertens ſacramenta à paftore
fra&ari nullo exteriori cultu, puta
in
habicu prophano, & paucis yerbis; fa
cilè in illorum vilipendium & contes
ptum adducent.
Dices primo: lacet aliquis pete
infe & us in agro ſemimortuus, quem
fortè paſtor reperit ſacramentis egestas
tem , tenebiturne ergo & illo caſu ce
remonias in facramentorum admini:
ftratione adhibere ?
R. Et illo caſu paftorem teneri, fi
vlla temporis mora permittat , adhi
bere cæremoniam illam faltem quam
· omnis -
 JACRAM , MO , PWST, 141
omnibus conſidcracks pro renatai
cra illa a &tio permittet. Hocnon 12 .
guralis ratio , præfuppofitâ fide fhera
mentorum ,ita faciendum dictat, alias
Gres pullam omninò morain rempom
ris patiatur, cærenionie, etiam om
nes, poſſunt&debent prætermitci, 46
quantocyus per facramentum proximi
neceffitati ſuccurratur, vt ſcite Zuar.
res ( 1 ) afferuit, a tom ,
Dices ſecundò : Quale peccatum 133.D.
eſt miniſtrare ſacramentun fine vlla Tho,diso
cæremonia ? 31. let
R. Quempiam poffe omittere cę . 5.in fire
femonias fripliciter: velex contem
ptu , vel ex negligentia , vel neceli
tate : Ex contemptu puta , quia cxi
ftimat illas vel omninò fuperfluas vel
impertinentes , aut aliquid huiufmow
di, hic grauiter admodum peccat qui
mágnam facit iniuriain Eccleſię , &
indigne de Spiritu Sancto , à quo 11
qulinodi ceremoniæ ſunt inſtituce,
fentit, & anathema illi per(b) Concil. b Serin.
Trid, infertur. Ex negligencia, puta, de ſacrão
quia exiſtimat tempus peſtilentiæ ex- c41 , 13.
cuſare ab illis adhibendis , etiamfi
aliquas faltem breues linemagno pe
riculo ; immò vix ylle adhibere pofa
, & hic peccát quamuis altero
Isuus
 142 DE NECES, BT MCD , MIV ,
leuius', nífi ſcandalum ſuboriarur; rao
tione cuius graue peccatum erit. Ex
acceflirate , quía peite infe & us ani
1 mam agit, & paftor nihil plus tempor
ris habet , quam vt tundenti pectus,
vel diuinam mifericordiam implo
ranti abſolutioné impendat, vel aliud
pro re nata ſacramentum ininiſtrer
hic pon peccat , fed potiùs laude dio
gnus eft , & apud Dcum pro officio
>

multum meretur,

QV ÆSTIO XLVIII .

Quid contrà deillorum , qui omnibus

pti volunt ?

Quxſtionis explicatio.

Rfuit vnusnoftrotépore ,qui graf

)

fante per Belgium & patriam Leo

dienfem pefte, anno millclimo quin
gente îmofeptuageſimo nono, ſprcti
morte hoc pacto pleraque ſacramenta
miniftrauit; in hoc inſuper laudan.
dus, quòd alios quoſdam parochos,
maiori cautione cæremonias adhi
bentes, & fibi à contagioneſollicitiùs.
cauentes,ipfe fibi foli ſecurus,non rc
prehen
 * SACRAM . TEMP . PEST. 143
prehenderet : huius occafione quæri
cur, quid dehoc modo & ratione min
giftrandicenſendun-lit?
Refponfio
Non poreſt non probarimodus.il
lorum , qui ſpretâ mortc tali tempore
facramenta cum ſuis cæremonijs mi
niftrant; fịcut nec improbandus eft
illouim , qui illas, vel omnes , vel ali
quas pro be nata omittunt. Prior af
fertionis pars patet prinò , quia qui
ficminiſtrant, faciunt officium virtu.
tis; vtrimque enim & facramenta mi
niſtrare , & cæremonias ab ecclclia
præfcriptas adhibere, pertinet ad vir
tutem religionis. Secundò ,quia tales
populi deuotionem & reuerentiams
quam erga facramenta habere fòlent,
►

fouent & augent, quando vident pa

>

itorcm ad maiorem illorum honorem

etiam cæremonias, & folemnitates
cum vitæ periculo adhibere. Poftre
mò , quia cæremonias ecclefiafticas;
quas hæretici rident, hoc pacto maxi
mè defendunt, quodeft officium ma
ximæ virtutis, Poftrema probatut 1 .
.
quia fieri poteft , iinò morale & fre
! quens eft, vtmorbus ita violentus fit,
yt ftatim vitam aut certè mentem
agro
 的 DACA , TOP MM ,
xgro eripiat , vel vt plurimi finetam
pete infecti, mari mcm auk nulli alij
Gcerdotes, qui facrainentis mini
frandis vacare velint :: his cniin &
fimilibus caſibus , laudabilius crit
olillis cæremonijs , vel omnibus , vel
aliquibus ; plurcs alioquin fine facra
mencis morituros , iuuare , & fecum
Chrito lucrifacere .
Dices : Leges ecclefiafticæ de ce
remonijs in adminiftratione facra
mentorum adhibendis , non obligant
pattores cum periculo vite ; debent
ergo paftores illas-omittere & vitam
conferuare,
Ą. Poſſunt ſi velint,non tainen te
nentur , poffunt eniin iuri ſuo cedere,
& vitam corporalem pro bono virtu
ti; & ſpiritualimerito profundere, vt
antè ex alia occafiouc diximus .
QUÆSTIO XLIX .
An tentext Deum , quipefte laboran :
ribus facramentaminiſtrant cum
omnibus cæremonis ,precibus, et
folemnitatibus
Qurftionis explicatio.
Ccaſione extremorum ,de quibus
dences
 SACRAM, TEMP, PEST, 143
eedentes quçſtiones,natę fuerunt illo
calamitoſo anno 79. inter paftores
plures quæftiones, & imprimis: Vtrü ,
qui prolixâ illâ recitatione precum ,
plalmorum ,cxorciſmorum , Catechif
Ini, vn &tionum , & aliarum cæremo
niarum , quæin quibuſdam ſacramen
tis adhibentur, fe exponit periculo
vitæ, moram trahendo apud pette in
fe&um, tentct Deum .

Refponfio.
Non centar, quia fecundum com
munem Thcologorü is dicitur Deum
tentare, quiexdubitationic quain ha
ber de aliqua eius perfe & ione, v.g.dc
eius prouidentia , bonitare , & c.ali ‫م‬
quid facit ad experiendum ;vtrum ha
beat illam nec ne . In co aurem qui
ex religione , qua ducitur erga di
gnitatem , & præftantian facrainen
rorum ,vult illafolemniter, & cum ap
paratu cæreinoniarum miniftrarc, ec
iam cum vicæ periculo , nihiltale rc
pericur; quin potiùs omnia ſunt con
traria : ;} nam nequedubitario vila 2p
parec , & cæremoniarum apparatus,
qui adhibetur, non fit ad expericn
dym:AnDeus habeat illam velillain
G perfe
46 DE NECES , ET MOD , MIN .
perfectionem : ſed ad ho :10rcm & re
uerentiam ſacrame:corum , quod ad
vircutem religionis pertinere ſuprà
oftendimus. Cui tentatio Dei oppo
nițur, vtcommuniter oinnes docent,
Dices : non folùm dicitur centare
Deum , qui expreſsè & formaliter du
bitat de aliqua illius perfc &tione , &
sult propter illain dubitationem ſu
mere experimentum : fed etiamqui
hoc tacitè agit, puta, ſi ncglc & is mc
dijs à diuina prouidentia conſtitutis
aliquid agat expectans effe & um à
Deo. Sed hocvidetur ifte agerc, ex
pectans vitæ conſeruationem abſquc
aliqua ſui cuſtodia ,ergo &c.
B. Negando minorem ; neq ; enim
hoc agit vtexperiatur, an Deus illi
vitam cuſtodiet , imò illam , vt præ
ſupponimus contempitpropter virtu
sem religionis, qnod licitum eft &
laudabile, vt antè oftendimus.
QVÆSTIO L.
An rentent illi , qui non folùm omnes
careminias apud peſte infectośree
citant : fed etiam antidora Ores
preferuatiuas , quasfacilèhabere
poflunt,negligunt?
que
 SACRAM . TEMP . PEST. 147
cm &
quoda Queſtionis explicatio.
lupra Rta elthợc quæftio ex eadein oce
jopa ORCE
caſione : nam idem de quo ſupe
ocent riùs loquuti fumus , ficut omncs cx
Catan
remonias , quamuis prolixas , apud
>
erdu
IC,
ægrotosfecitabat ; ita omnes respre
feruatiuas, vt facrificio Miſe pera
opin gendo vacare poflct , negligcbat.
Tigh Queritur ergo an paſtor accedens pe
TUCIS
fte infectos negle&is antidotis,queà
umi
Mcdicis tunc temporis, preſcribi lo
lent, & facilè habcripoflunt , tentct
se! Deum ?
Refponfio,
ik
Neque ille tentat propterrationes
antè di&tas; quia etfi poffet , non tc
netur regulariter funere medicinas;
}
ficut poteft quis licitè vitam ſuain dc
fendere , & propter bonum virtutis
paticntiæ vel alterius juftam fui de
fenfionem omnittere.
Dices: Sanus qui non'vellercibum
ſumere , Viceretur vel Deunt tentare,
-expe & ans videlicet cognofcere , an
Deus poffet euin in vita abíque cibo
3

conſeruare;vel velle feipſum enecare:

Ergo fimiliter peftc infcctus vel in
morali periculo contagionis consti
tytus & non fumat medicinas vel pre
G -2 feruza
 148 DE NECES. ET NOD . MIN.
lèruatiuas dicctur,vel Deum tentare ,
vel ſeipſum interficere ,
R. Nogando conſequentiam ,9 quia
nequc hic quicquam à Deo perii co
gnoſcere,vtſuperiorc quæftione ofté
dimus. Neque poteft dici ſe enccare
vello , ficut ille qui non vult vei ali
a Fran- mentis , quia magna eſt (a) differen
3

róf, à Vi tia inter alimenta &.medicinas. Ali

Etor. re- mentum cnim eſt medium naturale
lect, de per fe ordinatum ad vitam fuftentan
temp.in-dam ,non item medicina. Nec hoino
itio , tenetur abhibere omnia media poſli
bilia ad vitam conferuandam ; ſed ſuf
b Bre- ficit adhiberi media ad hoc per ſe or
wiar, kā dinara , vt antè diximus. Quinimò
5.Feb. laudata cſt (6) beata Agatha, quòd
Gabriel medicinam carnalem corpori ſuo nunquam
Biel que exhibuerit. Quamuis non deſint qui
defuga valdè probabilitcr dicant ', quòd fi
peſt.con, quis moraliter certus effet fe fumptâ
9. medicinâ præferuandum vel fanandu
à morbo, illam debere fumere: & pro
< Mütt, bant, quia in tali caſu ego tencrer
proximo darc ergo etiam tenerer
d Relect ſumere per regulam charitatis : (c)
de terny. Diliges proximun tuum ficut teipfum .
initio re videde hac quæſtione Franciſcum ( )
lect. Vi&oria , & ante illum Gabrie !cm
pisupra fe) Biel. VÆ
XIN,
-SXCRAM , TEMP . PLST.
orar
QUÆSTIO LI,
qui
00
Lite
Quid cenſendum demodo miniftran
al
di illorum ,qui nouos ritus in admi.
miftratione Sacramentorit adbibet ?
Quxftionis explicatio.
EG
LC poteft quæftio intelligi duobus
modis, dupliciter cnim potcſtquis
1
nouos ritus adhibere . Primo, inten
tióne introducendi in ecclefiam no
uum ritum & damnando aliquem
vſüm ccclefiæ ; altero , premente ne
ceflitate ;vt paucis antè infinuauimus,
& in ſequentibus aliquid particula
riùs dicemus. Hoc præfuppofito que
ricur, quid de hoc modo minitrandi
cenfendum fit ?
Refponfio.
So primo modo intelligatur quize
ftio , ille nullo modo tolerari poteft,
ſed tanquam hærefcos ſuſpectus re
probandus eft, vt patet ex antcdi& is.
Si ſecundo modo , poteft tolerari in
neceſſitate ,maximè accedente Sun ,
mi Pontificis velEpiſcopiauthorita
te; qui pro ſuſcipientium veilitate re
sumq; locorum & temporum varicca
te, cætcmonias iminutare vel variare
poflunt. Dices:
150 D2 NECES . ET MOD . MIN .
Dies : Nullone cafu poteric paror
chus aliquid circa ceremonias imnu
tare aut nouum facere ?
R. Si periculum eft in mora & ita
morientis neceflitas ſpiritualis poftu
lat, poterit cæremonias , puta oratio
scs, pſalmos exorcillimos, vel abbre
uiare, vel in torum omittere, & fic in
alis, vt ante annotauimus.
Dices ſecundò: Poterirnc quoquc
nouos aliquos ritus oportunos ad via
tandum contagionis periculum effin
gere :
R. Non poterit , hoc enim , vt antè
di&um eft, ad ſuperiores pertinet, de
qua re poftmodum adhuc redibit fer
mo ..
QVÆST:10 LII.
Quid de illorum qui vtuntur ritibus
ceremonijs ulteriusdiæcefis?
Quæftionis explicatio.
Vmmus Pontifex Paulus I V. den
Slove
fiderio Philippi Hiſpaniarú Re .
gis ſatisfacere cupiens ; anno millefi
mo quingenteſimo quinquagefimo
nono,di ricefim Leodienrem ampliſſi.
mam in plures diuiſit , affignauitque
lingu
 SKCRAM . TEMP; PEST:
fingulis fuos Epi:copos;quorum qui
liter nupor ritualem librum confcri
pfit, cum aliquaetfinon magna , rituú
& cæremoniarum diuerfitate , vndc
fit, vt cùm plures hæ diæceſes fint via
cinæ , & quibuſdam locis intcrmixtæ ,
non rarò paftor vnius incidat in limba
brum ritualcm alterius, eoque veacur
in miniſtrandis populo fuo facramen
tis : huius rei occafione quæritur ,
quid de hoc modo miniftrandicen
ſendum fit ?
Refponfio.
Et hic modus ordinariè tolerari
non deber , poteric tamen in caſu pe
>

ftis varijs:ex caufis excuſari, Probatur

priorpars, quia quiuis paſtortenetur
ordinariè in offici s paſtoralibus vei
ritibus dicecefis fuæ , colligitur ex
Concilio (2) gencrali fub Innocentio tur a Refer
de
.
II I. celebrato , & antè oftendimus
ex Paludano, Soto ,& alijs . Poſterioroff.iud.
patet , (b) quia neceſitas lege caret. Si ordin.c.
ergo paſtor incidat inepelte infe &tum ,quoniam
& non habet ad manum parochiale bc.perue
fuæ diæcefis , non peccabit fivtåturnit,de
ricibus dicecefis vicinæ , præfertim confuet.
>

quia prä fupponimu s,illos elicCatho

ia
ticos & ab Hcclef approb atos ..
Dictcs
 382 DE NECES, ET MOD MIN .
Dices : Qualc peccatum eft vei ri
tibus alterius diæcelis ?
H. Si neceſſitate cogente fiat, nul
Jum erit ; fi verò fine neceſſitate, non
poteft non eſſead minus veniale, fatis
graue; fi enim finguli paftores pro li
bitu fuo vellét vei ritibus,modò vnius
modò alterius diæcefis, inueheretur
in Ecclcfiam maxima confuſio contra
21. Cor illud (a ) Apoftoli: Omnia honeftè
fecundum ordinemfiant in vobis .
QV ÆSTIO LIII.

Quid de illorum qui fine figna Cruci

facramenta miniſtrant ?
Queſtionis explicatio.
Æremoniam figni crucis in ada
per fuiffc adhibitain Catholici om
nes norunt, vſque adeò vt Stephanus
Decon ( b) Pontifex dixerit : Nunquid non
fecr.dif. omnia chariſmata facerdotalis myfteri
8.c.nun- crucis figuraperficiuntur? Nunquidbas
onda nifierskeſanctificatapece
quid .. ptifmati mda
cata relaxantur ? Qyt cætera præterea..
mus, fine crucisfignaculo quis facerdotij
gradus afcendit ? His verbis videtur
Pontifex innuerefacramentorumadz
miniftrag
 SACRÅM , TEMP . PEST , 153
miniftrationcm nullam ele , nifi li
gnum crucis adhibcatur: huius occa
.

fione quæritur quid dicendum fit de

modo ininiftrandi illorum , qui præ
textu neceffitatisvrgentis ne fignum
crucis quidem adhibent in miniftra
tione facramentorum ?

Refponfio.
Neque hic modus ferendus eft,
quamuis finc figno crucis facramenta
fübfiftant's & per inaducrtcntiam aut
aliàs omiffio illius cxcufari pofſit.
Prior pars patet ex iani citatis Ste
phani Pontificis verbis ,quibus vult
ad omneitt facramentorum admini-*
Arationem fignum ctucis abhiberi,
confirmat hocipfum vſus & confuetu
do ecclefiæ vniuerſalis, quæ vbique
& ſemper tale ſignnm abhibet, yr late
probat. & deducit Iacobus (ayGree- a De
ſerus, denique tam citò & tam facilè cruce Cho
fieri poteft,vt non videatur moraliterrifti,lib.
loquendopoffe dariarticulus necefli- 3.6,7.8.
tatis tam ar & us, quin in illo adhibe- @ 9.
-ti facilè poffit. Quod tamen abſque
figno crucis facramcnta ſubfiftant , li- b par. I.
-cer (6) Theſaurus facerdotalis contra - fol.134.
fium exhibet , patet ex communi
Theologorum fententia : fiquidem
G 5 milhs
154 DE NECES IT MOD . MIH .
nullus eorum hucuſquc, quod ſcire
>

potucriin , hoc aferuit. denique quòd

illius omiffio excuſari poflit , patct,
quia cum fignum crucis celeri motu
fiat,morale eft, vt vix advertamus; an
illud fecerimus an non , ficģuc opor
ter multos paſtores, præfertim ſenes
frcquenter anxios effe , an peregillent
fignum crucis, vel non .
Dices : Pontifex dicit facramen
tum figno crucis perfici , nullo modo
ergo ſacramcnta fine illis miniftrari
potuerunt,
H. Cum communi Theologorim,
Pontificem illis verbis non reſpexiſſe
ad ſubſtanriam facramentorum ; ſed
potiùs ad eorum virtutem & effe & u,
qui fine merito crucis & paflionis
Iefu Chriſti nullus eſt..

QVÆSTIO LIV.

Quibus modis frequentiùs peccari

contingit circa adminiſtrationem
Sacramentorumi tempore pefits ?
Quæſtionis explicatio:
Æc quæſtio mouetur, vt ſumma
oculos
ponan
 SACRAM . TEMP, PIST .
ponantur peccata , quæ committi pof
Yunt in adminiftratione facramento
rum tempore peftilentiali , que ad
tria genera reuocantur , vel enim mi
niftrantes pečiant occafione fumpta
exparte ſua , velex parte ſuſcipien
tium , velex partemodorum , quibus
pro tempore, volunt miniftrare facra
menta :
Refponfio.
Primò errant & grauiter peccant,
qui putant non cfle adminiſtranda
facramenta temporepeftis, &idcirco
soñ adminiftrant.
Secundo : Errant pariter & pec
cantpaſtores,qui dicunt fenon teneri
miniftrare fácramenta , cum periculo
vite.
Tertiò :Et quinullo facerdote ſub
ftituto quacumq; gratiâ obtenta illo
temporeabſunt,> etiam tantùm ab biztos
meftre.
Quartò : Et qui peſte graſſante ec
clerä parochiali renunciant, & po
pulum ſuum deſerunt,
Quintò : Et qui miniftrare facra
menta negligunt prxtextu-Magiſtra
Tus autcuiuſcunque potentatus ; qui
illa miniſtrare diſſuadet , propter im
minens vite periculü , aut quamcur:
que aliain cauſam . G 6 Sextos
156 DI NICES . ST MOD , MINI
Sextò: Et populus, qui ſine incones
modo poffet cum paftore migrare ad
locum Calubriorcm , nec vult migrare
ſed paftorem ſccummanerc.
Septimo : Et paftor, qui non vult
xdes poſte infc & orum ingredi,ad mi.
viftranda facramenta , cùm æger ex .
adibus fe mouere non poſſit.
O&auo : Et qui non miniſtrat ſa
cramenta, ſub prætextu,quod aliquo
tics ægrum reperit, minùs ad illarc
cipienda paratum .
Nonò : Velqui non miniſtrat, quia
populus , dum fanus effet , quamuis
præmonicus, non voluitilla reciperc.
Decimò : Vel qui non miniſtrap
:

vocatus cò quòd teneatur celebrando

facro , vel occupetur in diuino officia
legendo , vel aliàs quantumuis pio
opere .
Vndecimò : Et qui illo neceſſaria
tempore fugit& latitat,
Duodecimo : Et illifacerdotcs,qui
abſentc, fiue iuftè, fiue iniuftè pafto.
se , non
volunt miniftrarc populo ſa
cramenta .
Decimotertiò :: Et qui moniti per
Epiſcopum , vt officium præſtent, non
obediunt ; ſed excufationes necunt,
aliaquc fubterfugia quæruntDecimos
.
 SACRAM , TEMP. PAST ,
Decimoquartò . Et illi, qui picta
tem obligationis, quam habeat de
adiuuandis parentibus , non volunt
populo in hoc officio tam neceſſario
tempore feruire .
Decimoquintò : Et 'religiofi ,qui
prætextu cxemptionis &obedientia ,
Prælato ſuo debitę, nolunt illo tem
pore Epifcopo obedire.
Dccimoſexto : Et Prælati, vt Abr
bates, Decani; Priores , qui ſuis Ca
nonicis, Religioſis, Monialibus, Serr
uitoribus , non miniftrant per fe vel
alium ſacramenta .
Decimofeptimo: Etiain Epifcopus,
qui non prouidet de facerdotibus
neceffarijs, nec ipfe facramentami
niftrat.
Decimooctauo: EtiamMagiftratus,
qui abſente vel negligente Epiſcopo ,
quantum in fe cft ,huic rei remedium
non adhibet , fiue fit Ecclefiafticus,
Sue Secularis.
.

Decimonono : Qui non aduocat

vel etiam conducit facerdotcm ſuba
prætextu quiaeft improbus vel ab ec
clefia præciſus, hærcticus, concubina
rius, ebriofus, củm aliusreperiri non
poffit;nifi prudentia aliud dictauerit;
præfertim in aduocando hæretico ,
G. propter
 158 DE NECES , ET MOD." NIN. "
propter fubuerfionis periculum , de
quo antè meminimus,> quæftione 24.
ſub finem ,
Vigefimo: Qui tantum aliquibus,
non autem omnibus miniftrant facra
menea , quamuis poſſint, & illi fino
fufficicnter difpofiti.
Vigefimoprimò : Qui non mini
ſtrant illis , qui in amcntiam & furo .
rem a & ifunt.
Vigefimofecumdò : Nec alijs , quia
non petunt .
Vigelimorertiò : Nec excommuni
catis, nec interdi& is.
Vigefimoquarto : Quipluribus fi
mul petentibus, il aſ neordinc à cha
ritate præfcripto miniftrant..
Vigefimoqı intò : Quii vocatus vt
baptizet infan'en pefte infe & um ;
confert ſe ad alterum communican
durr , inungcndum , aut etiam facra
mentaliter abſoluendum,
Viacfimoſexto : Qui miniftrando
facramenta vtitur materia vel forma
încerta, cùm pofſit vti certa.
Vigefimoſeptiinò. Qui fine necef
fiçate non fimul ſed prius materiain ,
d'einde poſt notabili tempore adhibet
formam .
Vigefimooctauo: Qui fine neceffi
tate
 SACRAM . TEMP . PEST ,
care diuiduntſacramenta , vno adhi
bente materiam , & altero adhibente
formam .
Vigefimonono : Qui nullas in mi
niſtrando cæreinónias adhibent; cùm
poſſint, faltem aliquas.
Trigefimò : Et illi concrà', quiin
>

omni caſu omncs adhibent.

Trigefimoprimo: Qui nouos ritus
effingunt,& ab ecclefia receptosdam
nant,
Trigefimofecundò: Et qui ordina
riè vtuntur ritibus alterius diacefis.
Trigefimotertiò : Qui regulariter
neglecto figno crucis facramenta mi
Biftrant. Rationes harum omnium
affertionum , quilibet facilè colliget
exprecedentibus reſolutionibus quę.
ftionum huius capitis,
Dices : Eftne peccatum mortales
peccare in adminiſtratione ſacramen
toruin temporc peftis ?
B. Ferè circa fingulas quæftioncs
aliquid particulatim de hac re dixi
mus , fed quoniam hic generatim
queritur, reſpondetur & hic aliquid
generatim .
Dico primò. Quòd nolle miniſtra
re facramenta tcmporc peftis , pecca
tum eft mortale , quod ad genus ho .
Dico
micidij refertur >, vt patet.
 360 DE NECES, ET MOD , MY
Dico fecundo : Omittere vel imi
mutare fubftantialia ſacramentorum ,
vel incertas formaş & matcrias adhi
bere, cùm poffinr certas,mortale pec
catum eft , quia faciunt iniuriam fa
cramento , & fuſcipientem exponuns
periculo damnationis æternæ , vt cx
præcedentibus facilè colligipoteft.
Dico tertiò : 'Effingere nouos ritus
& modos miniftrandi facramenta ,
cum intentione introducendi nouum
ricum , aut damnandi aliquem vſum
cccleſiæ , peccatum eft , & illi dicitut
anathema per( a ) Concilium Triden
2 31.7. tinum.
mit . 13 . Dico quartò : Non ſeruare ritus
conſueros ; & omitcero velimmutare:
illos fine licentiafuperiorum ,quando
tempus illam rogare permittit , eft
quoque mortale,quia eft facrilegium
contra virtutem religionis ,& ficer
genere fuo mortale, quamuis propter
paruitatem materiæ , velinaduerten
tiam poffit fieri veniale , ſicut in alijs
omnibus peccatorum generibus.

CAPVT
 163
CAPVT SECVNDVM .
DE NECESSITATE ET MODO
miniftrandi Sacramenta Baptiſmi
ten porepeftis ?
QUÆSTIO PRIMA.
Virùmteneantur Paftoresminiftrato
Sacramentum Bapti(whitem
pore peste ?
Quxftionis explicatio.
Nprimis admonemus , nos
inhoc capite ,ficut & fequé
tibüs , eundem ordinem in
queſtionibus proponédis &
rcfolucndis feruaturos , quem fecuti
fumus capite præccdenti, vtillæ præa
cedant,quoad miniftiú ,deindequoad :
Tecipientes , poftreino quoad varios
modos miniftrandihoc facramentum
reſpiciunt. Et primum , quod ad hanc
quæftionem & alias quaſdam attinet,
quas in progreffu mouebimus, etfi fa
tis videri poffent dccifæ , per ea, quæ
diximus primo capito : tamen quia
particulares fuas difficultateshabent,
quarum.ie
 162 DE NECES, ET MCD , AX
quarum caufa excuſaciones à minio
Itrationc huius & aliorum ſacramcn
torum -pr.etexi poffent ; non abs IF
crit, figillatim cas examinare ,
Refponfia
Tenentur paftores tempore peftis
miniſtrare facramentú Baptiſmi peſte
infe & is , vel de ea ſuſpe& is, fiue pars
uulis fiuc adultis nccdum baptizatis.
Affertio cft certa , quia illi ienentur
>

ex officio & iuftitix debito,procurare

falutem quium ſuarum , cùm ( vt di.
ar, Cor &um eft, ad hoc à populo carnalia (a)
metant , vt fpiritualia miniſtrent : non
habent autem aliud medium ; quofa .
lutem paruulorum recens natorum ,
fiuc adultorum , necdum baptizato.
bTertul rum , promoucant , niſi miniſtrando
de baptiſ illisbaptiſmum . Sic enim apud Ioan .
Iufti, nem Saluator nofter: Niſiquis tenatra
apol.s . fuerit ex aqua e Spiritu Sancto, non
3

Chry. poteft introire inregnum Dei Siquidem

hom . 25. cx illis verbis omnes ortliodoxi ( 6 )
in Ioan. Patres femper intellexerunt Baptif :
Cyrill. mum effe omnibus neceffarium ad ſam
. lib.2. in lutem , vel in re , fi fint paruuli, val
Ioan , c, faltem in voto‫ܕܝ‬, fi fint adulti. Vnde
24. conſequenter rcctè infertur à Doctor
ribus
 SACRAM , TEMP PEST : TOA
ribus Scholafticis , Sacramentum baw
priſmi inter alia omnia effe maximè
neceflariú ; non tantùm , quia à Chri
fto pofitum eft in præcepto, fed etiam
quia eft mcdium ab eodem propoli
tum , fine quo fimpliciter paruuli non
pollint pertingere ad finem bcatitu
dinisæternæ , a Caluin
Dices: Nonfolum (a) hæretici, lib.4.in
fed & quidam Catholici , (b ) vtGer- ftit.c.16
fon & Caietanus , docent ad falutem ſet. 24.
infantium in huiuſmodi neceffitate ® 26 .
pofitorum , ſufficere fidein & votum & ante
parentum , quiſcilicer. cum inuoca- illum .
3

tionc SS. Trinitatis abhibitio ipfisfi- Pelag.

gno crucis , eos offerant Deo : non- vt refert
crgo neceſſum eſt, paſtores tanto con- S.Angus
tagionis periculo exponi', vc huiuf -de deref.
modiinfantes baptizent. b Caiet .
R.(Vt modo omittantur hæretici) apnd D.
fupra faros Doctores Catholicosgra-Th.:3.
uiter erraffe , meriroque ab omnibus 9.60.a.
alijs reprehenfos, quòd propria au- 2.0
thoritate remedium aliquod falutis anteillü
cfhngere aufi fuerint pro paruulis, Gerſon
quando illisdeficit baptiſmus. Siqui- tom .3.
dem rcmedia ordinaria ad falutem : fermõ,de
neceſſaria docet Deus fideles ſuos , Natiu .
non particularis alicuius Doctoris, Maria ,
fed vel fcripturæ vel ecclefiæ vocou conſid,3 -
Lam .
 1964 DB - NECIS. ET MOD , MIN .
Jam verò præter Baptiſmum in re , &
martyrium pro Chrifto nullum aliad
ordinarium remedium paruulis fu
percſſe , docent S. Scriptura & Eccle
fia :
Dices ſecundò : Päruuli per fidem
& vocum parentum faluari nonpof
fent, maxiinè id efſer contra illam
fententiaia Saluatoris : Nifi quis tena
**s fuerit, ac. Sed hâc ſententiâ Ron
obſtante, concedimus adultos faluari
per baptifmi votum , ( ve antè dixi:
mus ) crgo etiam concedi poffet fal
cem in -cafu.extremæ neceffitatis, par
uulos faluari per fidem & votum pa
rentuin . Ica argumentatur Caieta
nas
. Magnum effc diſcrimen : nan
pro exceptione adultoiű ab illa Chri
firegula , habemus certiffimam au
choritatem ; partim Scripturæ , partim
Ecclefiæ . Pro exceptione aurempar
uulorum non item : nam ante Gero'
foncm & Caietanum nullus SS . Pää
crum mentionem fecit alterius reinc
dij pro paruulis , quàm horum duo
rum , Baptifmi& Martyrij?
Diccs tertiò : Adulti folo voto &
defiderio baptiſmi faluari poffunt;
non crgo bene dicitur,paſtores teneri
minis
 SACKAN . TEMP . PESY.
miniſtrare facrame: tum baptifmeado
ultis tempore peftis.
R.Negando conſequentiam : quia
Gicut adulti tenentur petere bapril.
mum , alioquin -non valet illis baptif
mus flaminis ; ita paftores tenentur
iliis miniftrare.. Et quamuis fi paſtor
rccuſet,non propterea damnabuntur ,
ſed voto & deiiderio illius cum vera
contritionc baptizati cenſebuntur,
Non ideo tainen excuſabitur paftofa
mortali,tum quia omittitofficium ad
quod tenetur," tuin quòd meritò du
bitare debet, an adulti verain contri
tionem habeant , cùm illa multum fit
difficilis,vt antè diximus; quæ tamen
ad baptifinum flaminis ſecundum
onnes requiritur .

QVÆSTIO II.

Anfimilitertenesntur obftetrices
Que tionisexplicatio .
Via obſtetrices ex officio tcnene
Q tur mulieribus adeffe in party ,
ad adiuuandum & facilitanduan par
tum ,& frequcaret.co tempore proles
non
 166 DE NECIS. ET MOD , MN.
non ſolùm corpore periclitantur pro
prer contagionem ; fed eciam anima ,
propter abfentiam miniftrorum ba
priſini. Quęritur no immcriid,an ob
Ite :riccs in huiuſmodi neceſſitate
paruulos peſte infectos , aut de ea ful
pe& os, teneantur baptizarc >, & quâ
obligatione ?
- Reſponſio.
Tenentur nonſolum pefte infectos,
fed & alios quofcunquc paruulos de
vita in partu periclitantes, etiain ex
debito iuftitię baptizare, vt probant
& in.4 . Paludanus ( a) & Antoninus. (b) 'Sic
cnim Paludanus : Non omnes tenentat
dift.3.4.
2.1.7 . (inquit) ad fciendam formam Bap :ifmi,
niſi quibusincuinbit ex officio >, vt Cura.
bp-3.. tus
13.9.4 .
ego Obſtetrix : Non enim alia de
cauſa tenentur fcire formam, nilyt
vtantur.
temporeexigente illapræcept
Dices:Nullum elt um , quod
obftetrices ad baptizandum paruulos
obliget : non naturale, quod ad iufti
tiampertineat ; quia exvi ſui munc
ris non tenetur obſtetrix ad curan
dam ſalutein animæ pueri , fe i folùm
ad cooperandum natiuitati corporali
cius: ncque eft præceprum charitatis,
quia licet ſuppoſitâ neceffitate pucri
teneatur quilibet eum baptizare , fi
potelti
 $ ACRAM . TEMP. PBST . 187
poteft, vt in fequentibus oitendemus,
& prædicti authores & omnes do
ccnt ; non tainen te ecurvnuſquif
queeſeparatus & inftru &usad dan
dum baptifmum , a forcaffe inueniat
puerum in neceſſitate conftitutum;
ergo neque charitas obligat obfte
tricem ad huiufmodi preparatiouem ,
quia licet fortaffe fepius in munere
accidat , taimen rariſſimè euenit ,vel
non adeſſe aliquem alium ; à quo pof
fit infans baptizari , vel neceſſitatem a ? Tomi
cſe tantam , vt non poſſit citò vocari 3.de sa
& expe& ari. Nequc eft præceptum cram , dis
eccleiafticum , quia nuſquam tale le - put. 31 ,
gitur. Ita argumentatur ( a) Suarez.Sect.5. S
Reſpondeo : In his (b) prouincijs rurfu
& regionibus, obſtetricesobligari ad de hoc
baptizandum pueros , fi non ex vi ſuiprincipio
muneris fimpliciter , cercè ex iura- b Paro
mento & pacto , quo inter cætera pro- chial.
mitcunt: curare 'ſalutem , non folùm Treuert
corporis, matris & prolis, ſed etiam p.I,pag.
falutein ipſius animæ, vt patet ex for-3. Leod.
mula iuramenti iHis præſcripta. in fin .
Dices ſecundò : Obſtetrix (c) AU- Ruremž
lier eft , cuinon licetvel os aperire in Ec- in fine.
slefia : malè ergo illi officium fpiritua
le baptizandi imponitur. CI.T 01
B.Non imponi fimpliciter , fed in 2 ,
2

calu
108 DE NECES , ST MOD . NBN .
calu videlicet periculofi & difficilio
ris partus, cut facilitando ex officio
adeile tenctur. Cùm enim fæpe acci
dat, vt experiencia docet, propter dif
ficultatem parcus pcriclicari falutem,
non folùm corporis ? fed & animæ
ipaus prolis, nili baptizccur, & nullus
ferè præter obſtetricempropter pudo
rem intereſe foleat , videtur pruden
ter factum , vt obſtetrici in illo caſu
hoc officij demandatum fit.

QVÆSTIO III.
abfentibus fiue iuftè fiue iniuftè , vel
eiian mortais , vel peste infedis
paftore de obſtetrice,an teneantur
alej huiaſmods pueros baptizare ?
Queſtionis explicatio.
Cm facramentum Baptiſmi ſit
C abfolutè
fimpliciter ncceffarium , vt antè often .
dimus , & cx altera parte fieri poffits
yg paſtor & obftetrix, qui ex lege iu
ſtici e illudminiftrare debent , peſte
in ciantur,vel etiam moriantur , vel
alia cx cauſa abſint: non immeritò
quæriturjan prxterpaftores & obfc
tricos
 SACRAM. TEM , PÀST, 169
Terrices fintalij,qui quocunque mo
do obligentur ad miniftrandum hu
jufmodiparuulis . Et nota ,non quæri,
an præterillos alij poflint facramen
tüm hoc miniſtrare , hoc enim cum
communiſupponimus: fed quærimus,
än teneantur ,& quo iure ?
>

Refponfio.
Abſentibus paftore & obſtetrice,
ali; omnes conſcijneceſſitatis, in qua
puer peſte infecusconfitic, tenentur,
fi non ex debito iufticiæ , certè chari
tatis, pietacis, & miſericordiæ , etiam
cum periculo vitæ , baptifinuin mini
ſtrare: Siquidem omnes tcnentur in
extrema neceflitate fpirituali proxi
mo ſubuenire , etiam exponendo vi
tam corporalem periculo , fecundum
onines ,
Diccs : Si in extrema huiuſinodi
neceffitate tenetur quilibet baptif
múin miniftrare, ergo licebit laicoia
præſentia parochi, diaconi, vel ſub
>

diaconi baptizare , quod eft contra

communem Ecclefiæ praxin & reue- .
rentiam facramentis debitam.
B. Negando conſequentiam , quia
dum præfenseít párochus, vel diaco
Dusa
199 DE NBCBS. SY MOD. MN.
DUS , vel ſubdiaconus , puer non cene
fetur in necellitate reſpe & u ļajci,
quod bene notandum eft in praxi: ad
hoc enini, vư laicus dicatur teneriad
baptizādum huiuſmodi puçrum pro
prer neceffitatem , duo requiruntur,
nimiruin neceflitas baptizandi & ne
celliças eius quiminiſtraturuseft fa
cramentum , ſcilicet vt non fit alius,
qui poflit illud conferre , & ad quem
>

aliquo titulo magis (peetet tale mini

fterium . Itaque fi paftor fit præſens,
qui poflit & velit baptizare , non te
nebitur ſimplex facerdos, ficut nec fam
cerdote præſente diaconus, & ficcon
fequenter; imò non licebit eis , quia
obligatio miniſtrandi baptiſmumin
inferioribus parocho folum oritur
propter veram neceſſitatem . Vera au
sem neceffitas non coſurgit niſi vero .
que capiteſuprà poſito, ſcilicet ex pee
nuria miniſtri, & periculo pueri bap
tizandi,
Dices fecundo : Quid fipaſtor no
lit vel non audear baptiſmum mini.
drarc,licebitne tunc laico in eius pre
fengia baptizare ?
B. Non folùm licebit,fed etiam te
nebitur, quia iam eft cafus neceſſica
ses: quid enun refert quòdadfit facer
dos
 SACRAM , TEMT , PEST,
dos, fi non vult neceffitati pueri fub .
uenire; peccabit tamen parochus mi
niftçrium fuum negando , tum contra
reuerentiam facramenti, tum contra
Lui muneris & officij debitum .
Dice's tertiò : Quid fi paftor non
omninò neget miniſteriunrfuum , fcd
tantum cedat iuriſuo , concedens al
teri facultatem dandi baptiſmum ,
fiue ex timore contagionis , fiue alia
fimili causa ?
. Non deber laicus nec quilibet
alius , eciamſi diaconus fie , vſurpare
calemunusfine graui cauſa, quæ ne
ceflitariæquiualeat, quin ſolus facer
dos e {t per fe inftitutus minifter hu
ius facrainenti , & non potet ipſe lua
an & oritate hoc miniſterium alteri
demandare.
Dices quartò: Quale eft peccaruin ,
illo caſu miniftrare ?
R. Cùm DD. per fe & ſecluſa iga
norantia eflc inortale propter irrcuc
sentiam maximain , quæ fit ipli ſacra
mento .
Dixi (perfe e feclufà ignorantia, )
quia in hoc cafu illa facilèinterueni
* re poteft , tum fa & i, tum iuris : fa &ti
quidem, quia fæpe poteft, & facilè ct
iain fine culpa timere periculuin yitz
He pucri,
 170 DE NECES, ET MOD . MIN ,
pueri , vbi non eft , & accelerari pe
ptilinus , non expectato.conuenienter
miniſtro , lune vera nccefſitate ,bona
tamen fide exiſtimata >, ex zelo chati
racis: iuris autem ,quia licet hoc diui
num fit , non eſt tamcn tam claruni,
quin pofſit facillimè à communi ple
be inuincibiliter ignorarı.
Dices quintò : Incurruntnc laici
aliquam cenfuram ,irrequiſito paſtore
puerum talem baptizando ?
F. Non incurrcre ,> modò folemni
ter non baptizent. Neq; obſtat, quod
26.1 . de iure ( a )canonico imponatur pæna ir
dler,non regularitatis ei qui baptizauerit non
ord .mi- ordinatus,quia textus illc intelligen
vift. dus eſt de baptiſmo folemni. Ita
Gloffa.
Dices fexto : Incurrèrne quoque
eam pænam fimplex facerdos, li ba
ptifinum miniftret, non requiſito pa
ftore ?
ķ. Nequaquam , quia non eft eis a
>

jure impolita.
Dices feptimo: Incurruntne Re
ligioſi ?
R. Non incurrere: neque obftat
Clementina priina de Priuilegijs, quç
imponit excommunicationis cenfus
jam Rcligiofis , ininiſtrantibus facra
menta
 SACRAM : TEMP. PEST . 173
menta fine licentia paſtorum , quia
non loquitur generaliter de facra
mentis, fed folùm de extrema vnction
AC Euchariſtia, & -folemnitate matri.
monij, & quibuſdam alijs cafibus ibi
expreſſis , extra quos non eft illaex
communicatio extendenda, quiapena
Godia (a) coar&tanda fint, a c.13 .
de reg .
QVÆSTIO IV. iur.ing.

An etiam teneantur pater ex mater ?

Quæftionis explicacio.
Arentes tempore peftis frcquenter
in eas veniunt anguſtias, vt nul
lum omnino habeant, qui proles re
cens natas vel velit vel audeat bapti
zarc, propter probabiliſſimum conta
gionis periculum , quod imminet ijs,
qui propiùs accedere debent, cùm
corrupti humores matris & prolis aë
rem circumftantcm omnino infecer
rint: Huius occafione quæritur, an
mater vel patcr illo caſu prolem ba
prizare tencatur ?
H3 Reffon
 374 DE NECES. ET MOD . MIN .
Refponfio.
Deficiente Paſtore & alijs,qui puca
rum peſte infe & um baptizare poflint
& velint , tenentur parce & ma-,
ter ;tum generali lege charitatis,quia
tenemur ſubuenire proximo extreme
indigenti, præfertim in extrema ne
ceffitate fpirituali ; tum lege pietaris
qua parentes tenentur filijs indigen
tibus ſuccurrcre, Et confirmatur iure
2 30.9.1 (a ) Canonico , quo quidam Stepha
adlimi- nusà Ioanne Pontifice laudatur; quòd
nh.
filium ſuum in extremo vitę pofitum ,
necdum baptiſmatis vndâ lotum , in
abfentia facerdotum baptizarit,
bé. 1.de Dices Primò :: Poteruntne huiuſ.
cog.fpir, modi parentes , fi fuperuiuant , coha
in 6.da bitare & matrimonio yti ? Ratio due
6.Quam bitandieft , quia (b ) iura & Conciliú
wis ibid. ( ) Trident. generaliter dicunt co
cSef.24 gnationem inter baptizantem , & ba
(22.de prizatij atrem & matrem contrahi. :.
reform . K. Poſſe , nec hoc cafu cognatia
matr. nem contrahi : Ita ( d ) ibi declarat
d 30.9. Pontifex. Neque enim ratio permits
1.c.ad cit, vt pater priuetur iure fibiperma
limina triinonium debito, quòd filio in ne
fup. ceffitatc extrema conftituto cx piera
te ſubucniat. Dices
 SACRAM . TEMP : PEST: 17.5
Dices fccundò : Quid fi concubi
:

nus in fimilicafu baptizauit prolem

fuæ concubinæ , poteritnc illam poſt
modum in vxorem ducere ?
B. Non poffc ; quia licet ( vt
iam diximus)) neceffitas efficiat , ve
pofſit comparer cum vxore fua iam
ducta , eademque cum matre . licite
re m habere , non tamen efficit пе na
>

[catur compaternitas , quæ antè ma

trimonium nata illud impediat,& di a Man ,
rimat, vt bente notauit (a) Nauarrus.C.22
40,18
.
QV ÆSTIO V. fine.

Ut omnibus puert baprizare negli

gentibus, an liceat bæreticum pum
blice do nominatim excommuns.
fatum prominiftratione baptiſmi
Aduocare .
Quæftionis explicatio .
Ouent hanc quæftioncm (b) So- bin 4.9
M tus, (c) Paludanus, & ( d ) Adria - s.dift.2 .
nus, & tum
cramen hocquoſdam
referunt, exiſtimare,
, etiam in cxtre , Ccq.de
non licere ab huiufmodi miniſtro ſa - baptiſm .
dq.quoda
neceſſitate ſuſcipere : Imò & adultus lib.9.
baptizari deberet , & alius non ad
clica Home
 176 DE NECES. ET MOD . MIN .
clier miniſter, baptiſmo flaminis con
tentum cire debcrc,quia (vt inquiung,
illi ), vbi non elt minifter , niſi præci
fus ,perinde eft , ac fi nulluis adeffer:
Huius occaſione quæritur , quid dc
hoc cafu dicendum lit ?

Refponfio ,
Licebit , quicquid præfati DD, di,
áa lib.i. cant. Docet hoc inprimis D. (a ) Au
de onic. guſtin. cum quendam commcndat ,
baptiſm. qui in articulo mortis baptiſmum ab
Grefer: hæretico petije& ſuſcepit. Et Adria
tur 24. nus ſaprà allcgatus refert (b)Chry
9.1.c.si foftom . in hæc verba idein diccntem :
qnem for Si quis informitatedetentus morti appro
te . pinquaverit, facerdos vel clericus des
b in lib. fuerit, tunc ab illo ( ſcilicet hæretico )
>

canonnmIn nomine Patris og Filij ego Spiritus

Janit. Sancti baptizari poterit. Suffragatur &
ratio, quia ( vt fuperiore (c )capite di
ximus ) ccclclia, quæ à Spiritu San & o
regitur,nullatenus credi debetin illo
calu ,quo paruulus alioqui eternaliter
peribit , vetuiffe , quò minus à quouis
pollic hoc facramentum ſuſcipere.
Confirmatur, quia etfi cùm fic prçcilis
communicarc prohibcamur, tamen in
temporalibus,quando quis extremam
pacitur neccffitatem fainis, minimè
yetaçur
 SACRAM . TEMP . PEST, 177
vecatur ad illos recurſus pro ſubuen
tione ; minus ergo in ſpiritualibus ad
ſalutcm æternam neceffarijs.
Dices: Qui pecir ab huiuſmodi ex
coinmunicato ſacramentum , peccato
cius communicat, vt DD.communi.
terdicunt, non licerergo à tali facra
mcntum petere .
R. DD. fubintellcxifſe exceptiar
nem ,quam ipfe D. Thomas(ayin fen - 2a in 4 .
expreflit
tentias , præterquam yideli dift1.g.
.
cet in extremna neceſſitate baptiſmi, 5.art.6.
qua ctiam à Iudæo & Pagano baptif
mus ſuſcipi poteft.
:
Dices fecundò :Adulto ſufficit ba
ptifmus flaminis ſecundum commu
nem : ergo ſaltem non licebit aduicp
aduocare ab ecclefia præciſum .
By: Nihilominus liccre: nam & ille
quem laudat (b) Auguſtinus, adultus
erat , & ipſe Sotus (c)poftmultain bSuprà
vtramquc partem allata tandem ait:c Sotus
Omnibus penfatis meliuseffe, Jufcipereàfup:
tali quă à nullo.Sedmelius(d) Adria-bsupo
nus ait , non ſolùm illi licere ſuſcipe
re; fed etiain teneri , quia (vt inquit)
baptifmus flaminis illis prodeft , quifunt
in neceßitate baptiſmi aqua,in quali
iſte non éft , fi hæreticum habet , qui
yerè baptižaje velit.
HS Dices
 178 De NECES , ET MCD . MIN ;
Dices poftremo: Peccatne huiuf
movi pra ciſus, qui in illa neceſſitate
baptiſmum miniftrat ? Ratio inqui
rendi eft , quia cum illi abſolutè veti
tum fit facramenta miniſtrare , vidca .
tur contra prohibitioncm ecclefię mi
niltrando faccre .
R. Non peccare contra præceptum -
ecclefiæ ,fifine ſolem nicate miniſtret,
quia illa prouidentiſſima quamuis
hæreticos abſolutè preſcindat, neu
tiquam tamen hunc cafum cogitat
comprehendere , vt iam aliquoties di- ;
ximus .
QV ÆSTIO VI.

An liceat & idū , qui non nifi pro no.

tabili pecunia ſumma vuk bapriſ.
mum minifirate ?

Quæſtionis explicatio ,
Iximus ſuperiore capite cum ce
DI mụni ſententia, quo ſenſu liceat
quempiam fccunia conducere qui
miniftret facramenta , & indccifum
reliquimus , an etiam pro ipfa baptif
mi adminiftratione in extrema in
fantis neceffitate hoc ipfum licitum
fit , puta , eft aliqua parturien s præ .
vues
 SACRAM , TIMP, PI $ T . 179
diues ignorans formam baptiſmi, ncc
aliquem reperiens qui prolem ſuam
baptizare velit pręter iniquú & aua
rum ſacerdotem ,qui aduertens folli
citudinem matris pro falute ſuæ pro
lis, rogatus vt baptizet ,petit pro mi
niftratione baptiſmi magnam pecu .
nię ſummam .
Refponfio.
In ( a) huiuſmodi extrema infantis a Gers.
neceſſitáre ticet: Eft affercio Gerſo- tract .de
nis & Soti, Adriani & Leſlij. Ratio Sym ad
potiſſima coruin eft, quia fi in iſta pe- 6. ratio
cuniæ numeratione aliqua eſſerinor- nem .So,
dinatio, in hoc effet , quod numeran- lib.9. de
>

do pecuniam vidcatur quis conſenci- iuft.com

re venditioni rei ſpiritualis, & pretiú iure, 4.6
temporale, exæquare rei ſpirituali: art.9.
ſed neutra eft in hoc caſu : non enim Adrian .
numcrans magis conſentit venditio . quodl.9 .
ni , quàm perens mutuum conſentit Leſius
iniquæ voluntati vfurarij : & fi con- lib.2.de
ſentiret , tantúm conſentiret tanquam iuft.
in minus malum , minus enim maluin iure.c.
eft, vt facerdos vendar baptiſmum ; 34.dw.7 .
quàin vt infantem in æternum perire
ſinat. Neque etiain cenfetur æquare
pecunie ſummam , quamuis notabi
lem baptiſmo, quia non dat illam ve
pretium facrainenti , fed vt medium
H 6 neceilas
 180 DE NECLS . ET MOD. MIN
neceſſarium ad alliciendum facerdo
tis illius animum & facramcntum ob
tinendum . Et confirmatur ; quia fi
alius ſacerdotem impediret, ne ba
ptiſmum conferret, poffet ei dari pe
cunia vt ceffet impedire , curnon etiá
poffer dari ipfi facerdoti vt tollat im
pedimentum , quod ipfc fibi per mali
tiam & auaritiam ſuam poſuir ? Con
firmatur fecundò : Licct facerdotem
2 Suprà illumfecundum (a) Adrianum indu
cere minis & precibus , curnon & pe
cunia ? Confirmatur tandem, quia
oinnia bona temporalia conceffa ſune
homini, vt iuuent eum ad falutem
confequendam : ergo fi facramentum
ad falutein mihi neceffarium non pof
fim propter miniſtri maliciam aliter
obtinere , quàm dando mca tempora
lia , nihil inordinatum commitcam .
Dices : Si licet aliquid dare ad ob
:

tincndum facramentum in huiuſinon

di neceflitare, licebit ergo aliquid ct
jain fpirituale vendere ,li iniquus ille
facerdos poftulet?
R. Non fequi, quia præterquam
quod vendicio cft emptione longè
..

detețior, fi vellet fibi rem fpiritualem

vendi, & non gratis dari,cenferetur id
yelle in contemptum rcligionis , & >

pes
 SACRAM , TEMP . PEST, Ir
per confequens videretur quis pravi
tati eius morem gerere , quod nullo
nodo licet:

QVÆSTIO VII.
Vtrùm palures teneantur omnibus
paraules peſte infectis baptiſmum
miniſtrare ?
Quæſtionis explicatio:
>

tempore peſtis miniſtrare,liue ex

iufticia fiue charitate : Ordo poftular
vtinquiramus , an omnibụs omninò
infe & is obligentur ; non defunt enim
à quorum miniftratione, paſtores for
tè viderentur poffe excuſari , de qui
bus idcirco particulatim conſequen
tcr videbimus.
Refponfio.
Tenentur : Ratio ex di& is in prio
maquæftionehuius capitis facile col
Jigitur : dicitur enim omnibus abfo
lutè & fine vlla exceptione illud ( a) aloan, 3
Saluatoris: Niſi quis renatus fuerit ex
aqua & fpiritu fanéto,nonpoteſt intrare
in regnum Dei.
H7 Dices;
182 DI NICES , ET MOD , MIN .
Dices: Quid fi perfecutio five Tur
carum , fiue hæreticorum fæuiat in
Catholicos pefte infe tos,tenebuntur
criam paftores periculo mortis fe ex
ponere, vt paruulos illorum martyrio
expoſitos baptizent ?
R. Nos excipere caſum martyrij
pro Chriſto, quo iuxca communem
ſenſum ecclefiæ etiam paruuli line
alio baptiſmate faluari poflunt.
QVÆSTIO VIII.

Anetiam non petentibus ?

Quæſtionis explicatio .
Itnonnunquam , vt parentes perte

ptiſmo infantii m ſuorum , vel quod

in lucem edici lint, quin moriantur,
propter humores peſtiferos, quos in
vtero materno ſuxerunt , vfque adeo,
vt à Medicis pro miraculo rcputetur,
di matre peftilentiali morbo pereunte
proles incolumis euadat, vel quæ ina
tres,vi & magnitudine morbi ferè ab
ortiunt , & færum inanimatuin ante
tempus cdunt , vel quod, fi quando
prodeat fæcus animâ rationali ani
matus
 SACRAM , TEMP. PEST. 18.3
macus faluus & incolumis , cum cxi.
guo tempore ſupcruiuat, paftor ita
præfto effe non poteft , vt baptiſmumn
tempori applicare poffit; vel denique
quod qnorundam falsâ opinione de
lufi fibi perſuadent in tali cafu paruu
los fine baptiſmo faluari per fidem ,
quàm religioſo quodam figno , puta
crucis illi applicant. Horum occaſio
en quæritur , an paftor tali caſu excu
>

ſetur à miniftratione baptiſmi , an

verò etiam illis pueris miniftrare te
neatur .
Refponfio.
Tenentur paftores miniſtrare bapa
tiſmum pueris parturientium peſte
infectarum tantò follicitiùs , quantò
parentes negligentiores funt in illo
perendo, Siquidem paſtor non folùm
tenetur miniſtrare facramenta , cùm
à ſuis rogatur ; ſed etiam illi incum
bit peruenire & aduigilare ne quis
falsâ perſuaſione , vel alicer ſine bapa
tiſmo decedat , vt ex di&is ſuperiore
capire manifeftum eit.
Dices : Quid fi parentes,noline
prolen baptizari, quia putant cum ,
Caluino & alijs Nouatoribus non
effe neccitarium ad falutein ?
B. Pa
 184 DI NECES , ET MOD MIN .
B. Paſtorcs teneri curare fiuc per
fe ,fiue per ſuperiores, vt hæretici pro
a Ine.fi les ſuas baptizandas exhibeant, vel
baptiza ſi poſline; ctiam ipſasillis (a) inuitis
ta . ver .
baptizent, fiquidem cùm illi fint ec
Dai de cleſiæ iuri:dictioni & coactioni fubo
ie&i , poffunt cogi panis corporali
baptizati
baptiza-
to,decă bus velalijs, vtprolesfuas
feer.dift. curent.
4. Con
Henrie.
QVÆSTIO IX .
Boic.in
ee.ficut It Anew illis, de quorum vita dubitatur ?
dæi 2. de
Audais. Quæftionis explicatio.
Ertum eft apud omnes puerum

bpog. quod etiam parochiale ( 6) Leodienſ,

24.de ba annotauit: ſed cùm puer ex peſte in
priſ. S. fe & a genitus ferè ſemper vel mor
'Caueat tuus fit,vel adeo languidus, vt meri
wtem
tò dubitari poffit fuffocatuſne fit al
focerdos, viuus, non abs re quæritur, an paftor
quicumque alius teneatur quanto
cyus puerum talem baptizare; an ve
rò ab illius baprizatione , vel fimpli
citcr velpro tempore excuſetur ?
Respong
 SACRAM . TEMP . PEST.. 185
Refponfio.
Tenentur paftores quantocyus hu
iufmodi pucros baptizare , fubintel
le &tâ vel expreſsa conditione ( fi viuis,
ego te baptizo ) quia in cafuarticuli
inortis, in quo verſamur, quia res mo
ram non patitur , & ex tempore ſe.res
ſoluere oportet, re pro ratione tem
poris examinatâ , fi paſtor deprehen
dat raciones probabiles, quæ ipſum
moucnt , vt putent infantem viuere,
etiamfi non dcfint; quæ ſuadeant eum
mortuum cíle , tenetur ſe inclinare
pro baptiſmo infantis ad vitandum
periculum mortis æternæ ,quod puero
imminet , fi baptiſmum in longum
differat,vel omninò ncgct,vt patet ex
ijs,quę initio huius tractatusdiximus,
Dices: Paftor qui baptizat mor
tuum irrcucrcntiam facit facramen
to , quod pro viuis ficut & reliqua fa
'cramenta , inftitutum eſt , non debet
ergo in tali caſu baptizare , he force
mortuum baptizet, & facramenta in .
iuriam inferat .
B. Timorem illum fufficienrer eso .
cuſaritum ex probabilitatevite.upfius
infantis , quã paftor (vt antè diximus)
cence
 186 D. NECES ET MOD , MIN .
concepit, cum maximè cx conditione
appoſita , vt cominuniter noftri DD .
a Deba . tradunt, & (a) iurc canonico confir
ptij.co matur.
eius effes QUÆSTIO X.

Awetiam illis, qui adhuc vel in tote

pel in parte retinentar in matrs
piero ?
Quæſtionis explicatio.
Vm omnitemporc hic cafus fre
qucnter occurrat,frequentiùs tam
men tempore peftis , tum quia obftc.
trices , quaruin officium eft facilitare
partum , propter periculum contagio
nis frequenter fe abfentare folent,
cum quia virtus expulfiua prolís ia
huiuſmodi parturientibus , ita debi
litata cft, vt mater ſolito more: ilo
uare ſe nequeat. Idcirco quæritur, as
& ifto caſu paftor parturienté acco
adesreve,ro eprolem baptizartee neatus
Reſponfio .
Diſtinguendum eft: Si enim paftor
intelligat fætum adhuc totum vtero
rerincri , excufatur à baprizationes
quia etiam quam inaximè cuperet
 SACRAM , TEMP. PLST. 184
illum baptizare,non poteft :(a ) Nemo a D. 44
enim renafcitur, (vt loquitur D. Augu- guft.epis
ftinus , nifi prius nafcatur. Si cniin 67. ad
fætus omnino yteroclauſus eſt , non Darda.
poteft aqua tangi: ergo non poteft refer
baptizari, cùm baptiſmus nihil aliud tur de
fit quàm corporis ablutio per aquam, confes,
Neque ( vt (6) quidain voluerunt) dit.4.6.,
perablutionem matris proles bapti- qui in
zari poteft, quia cùm mater fitper- maternis
ſona a perſona paruuli diftin & a ablu- bagud
tio matris non poteft ablutio paruuli D. Aug.
reputari,Si verò paſtor intelligat pro-fuprà
minere tantum parte , diſputant Do
& ores , quæ & quanta pars corporis
aquâ tangi debeat , vt fieri poffirba
priſmus,neq; hic mathematicè quic
quam definire poffunt; non tamen
habent regulam ad præcisè de ca re
iudicandum , niſi illam generalem
nimirum eam & tantam parteın ablui
poffe, quę fufficiat ad denominandum
hominem fimpliciter baptizatum ,
Quapropter fi paftor obſtetricem ha
bere non poffit quæ parturientem ac
cedat , tenebitur accedere & partem
eminentem baptizare,fiuecaput fue- ..
rit, ( quo caſu certus erit bap - iſmus
ſecundú communé)) ſiue humcri, pe
ausz pes., manus , quibus cafibus,
quta
 188 DE -NECIS, ET MOD , MIN .
quia à plerifquc dubitatur, an illarum
partium ablutio fit fufficicns ad ba
ptiſmum , & proinde baptizabit ſub
condicione per antedieta.
Dices: Quid fi obftetrix aue Medi
cus arte . & induftriâ poflit pueruin
in vtero -matris abluere, eritne baptiſ.
mus ?
R. Videtur fore fecundum graues
a Cábr. ( a) DD . quia corpus infantis ablui
dift.4.q. tur,quod fufficere dixiinus . Et D. (6)
Auguftin. ideo folùm negauit infan .
2.art.3 . tem in vtero baptizari pofe , quomor
>
dub.2 .
do oportet ablui ipfam perfonam ,
stor,in ergoquin id fieri poffet, valeretct
iam fecundum D.Auguft, baptiſmus,
fumma & confequenter obftetrix vel Medi
defacra . cus illam artem callens teneretur ta
9:32. leminfantem in vtero baptizare.
b DAN Dices fecundo Quid fi mulicrpar .
guft.fupo turiens iudicio Medici breuimoritu
ra fit , & probabiliter timetur ne pro
les priùs moriatur, quam in lucem
veniat, debebitne matris vterus ape
c 114. riri,vt puer baptizetur ?
dift.6 . R. Maximè, vt bene notauit (6 )
9.1 . Paludanus , quia non ( d) funt facienda
d Apoft. mala vt eueniant bona.
Rom . 3 . Dices poftremo : Tenenturneergo
paftores adeffe mulicribus huiufmodi
partu,
 SACRAM, TEMP . PEST,
parrurientibus , vc præfto lint ad pro
a
lem baptizanduin ?
B. Non decer Paftores ordinariè
ub
adeflc propter pudorem . Idcirco ro
ganda crit obſtetrix , vt præfto fit: 81
officium faciat ; vt bene monor Paro- a de feiten
chiale ( ) Ruremundenſe, ti tamen cram .
haberi non poffit , tenebitur paftor baptif.
pro falute pueri pudorein virilitcr cand, the
exuere ,& officiumfuumfacerc.
QV ÆSTIO XI.
Etiam illis quorum fexum ignorant ?
Quæftionis explicatio .
Tiam hoc quibuſdam tergiuerſa
,
norent cuiusſexus fitpucr, fiue cotus
in lucem editus, fiue in parte ; exifti
mant enim intentionem baptizantis
dirigi debere in maſculum , vel fa
mellam , neque futurum baptiſmuin ,
nifi intentionein in alterum fexum
a & ualiter direxerint: cuius opinionis
exiftimat Hoftienfem fuiſſe (b) Syl- b verb.
ucfter. Horum occasione quæritur, an baptifm .
illo calu excuſentur paſtores , an verò 3.S.olta
>

non obftante ignoratione ſexusilluin

baptizarc teneanturi
Refporting
 190 DE NICES. ET MOD , MIH .
Refponfio,
Tenentur & illis baptiſmum mini.
Atrare non obftante huiuſmodi igno
rationc. Quia fexus cognitio ( quic
quid Hofticn. dicat ) non eft necefla
ria ad baptiſmum , ſufficit tamen illo
caſu intendere baptizare illam perſo
nam , quam præ inanibus habet, fiue
maſculuin ſiue fæmellam , vt bene pa
a rerbe, rochiale ( 4) Leodienf. & ( b) Sotus
baptiſm . annotarunt . Qninimò vana. & perni
3.5.vlt, ciofa eft huiufmodifexusinueſtiga
bin 4. tio. Vana , quia fi illâ poſtpolità in
slift.1.9. tendat quis baptizare illum toni
, . nem qui ibi cft,critvcrumbaptiſma,
5.4.10.
vt communicerDoctores tradunt.per
niciofa verò , quia fi intendatbapti.
zare fæinellam cxcluſo maſculo , hoc
eft,ita vtirolicbaptizare mafculum,
ficri poterit, vt quis putetuibaptiza
tus ; qui non erit , puta , fi accideret
fupra puero,quod inLufitania accidiflenar
rat (c) Sorus, vt in prouecta ætate
meinbra viri ,quæ illuc vfq; habuiflet
ventre incluſaprominere inciperent,
& deprehenderetur reucra fuiile mal
culus , hic non elfet verè baptizatus,
Quare in caſu , de quo nunc agimus,
- ncgli

S
 SACRAM , TEMP. PEST,
negligenda eft huiuſmodi lexus di
ftin &tio, & intentio dirigenda fimpli
cirer in hane perſonam , lic nullus po
terit interuenire, crror ſacramentum
baptiſini virians, etſi non ſpeculatiue
arbitretur quis baptizandum elle Pe
trum , fit autem alius quicunque, fiue
inafculus fiue fæniina , verus erit ba
priſmus, quia m intentione illa pra
aiça , qua ſcilicet applicat huic per.
fonebaptiſinum , habetur ſufficienter
intentio ecclefiæ ad baptiſmun re
quiſita.
Dices . Error perſone in matrimo
nió nullum reddit matrimonium , pu
ta, fi quis putet ducere Mariam , &
ducit Annain : ergo fimiliter & ba
priſinum ,
R. Negando conſequentiam pro
Per magnum vtriuſque facrainenti
difcrimen . Nam in matrimonio con
traheris intério fertur nominatim in
hanc quam animo concepit , vnde fi
præſens non fit hæc , non erit matri
monium , quia deeft intentio :bapti
zantis autem intentio non determi
natur in hanc , quà hęceft , fed abfo
>

lutè in præfentem .
Dices fecundo : Quo nomine ba..
Prizabitur?
B. Nema
 19 DE NECIS. ET MOD, MIN.
R. Noinen non eile do eflentia fa
cramenti , imò in primitiua ceclcia
>

cum adulti baptizarcntur, non muca

axt.9. banc nomina , vt patet ex Saulo (a )
bact: io Cornelio, ( b ) Auguftino, Ambrosio
c Inca- Deinde poterit ( vt ait ( ) Viualdus )
delabro indiftin & è maſculi nomen dari , &
awr,de poftmodum fi fuperuiuae , cognico
baptiſ, fexu ſuo ſexui appropiari, vt fi fæmina
2,62 , fuerit, & nomen impofitum eft Ioan
nes , Ioanna , fi Petrus, Petronilla ; de
bec enim in tali caſu puer ſemper mas
præſumi, vc nomen maſculininon fra
minini generis imponatur.
QVÆSTIO XII.
Ang illis quorum mors accelerande
putatur ſi bapiizentur ?
Quæftionis explicatio.

ncm fruftraDD.hanc quæftion

Non enim
paruulos debilcs & languidos ad ba
ptiſmum deferri, quo fit vt obſtetri
ces follicitè illos falcijs & linteolis
inuolucre , ac diligenter contegere
>

foleant , ne ab aëre , vento vel pluuia

>

Lædantur & extinguantur, " Huius

occaiios
 * SACRAM , TEMP . PEST. 193
occafione quærirur , quid fi puer ex
peite infectarecens natus propterhu..
mores peftiferos, quos in ytero matris
haufit , adeo debilis fit, vt puretur fta
tim moriturus , fi aqua tangatur,ex
cuſabiturne paſtor àbaprizations, an
verò co nonobftante baptizare teng
bitur .
Refponfio.
Do & ores diſtinguunt : vel enim
pueri ita debiles ſunt , vt nulla fpes
>

vitæ fuperfit , veletfi infirmi & tenelli

Gint, tamen adhùc aliqua fpes afful
get. Si primum , paftores tenebuntur
Itatim huiuſmodibaptizare ,quia nen
baptizare tali caſu , eſſet puerum per
3

: petuo damnare. Neque tünc paſtores

baptizando puerum occidunt, vtqui
dam contendunt , quia fupponitur ,
iam effe fine fpe vita. Deinde , quia
ctiamfi per exiguam aquæ afperfio
nem , fingatur aliquantulum accele
rari mors , tamcn hoc cafu illud inom
raliter loquendo, quaſi pro nihilo re
putari debet, præfertim fi aliquantu
lum illud cum vita eterna conferatur,
quæ puero per baptiſmum confertur.
Si alterum non tcnebuntur ftatiin
baptizare ; fed poterunt aliquantu
lum
1994. DE NECES . ET MOD . MIN .
.

Lum diferre, quia illo cafu ſpiritualis

ncceſſitas non ita vrgez ; & conte
quenter nec diuinum auteccleſiaſti
cum præceptum . Ita communiter dici
folet) & rc &te , pofitâ videlicet fpe vi
tæ . Verùın quia in caſu peftisinora
liter nulla ponipoteſt , exiſtimo fine
diſtinctione omnem paruulum ex pe
fte infe tâ genitum fatiin baptizan
duin, etiamſi aliquantum mors eius
acceleranda putetur propter pericum
lum mortis , tum temporariz , tum
æternæ ; quod à tam violento morbo
illi omni momento imminec,vt ex ijs,
quæ initio huius tractatus præſuppo
fuiinus, patet .
Vnum hic obiter monendo Paſto
res, vt in hoc caſu baptizent, non im
mergendo ( etiamfi hic modus bapti
zandi apud illos vigcret ).ſed aſper
gendo , non plenâ manu aquam de
mittendo in caput infantis, vt iſtis in
partibus fierifolet; ſed in quantitate
aquæ inodica , que tainen ad baptif
mum ſufficiat, & in ea corporis par
te, in qua minus nocebit , & fi poffit,
aqua modico calore teinperata , & fta
tim poft aſperionem abfterſa; fi enim
bæcferuentur, vc facilè feruari pof
funt, vix poteft, moraliter loquendo,
cogitari
 SACRAM , TEMP . PEST, -195
togitari aut fingi, quod ex huiuſmodi
bapriſmo mortis periculum accele
retur.

Dices primò. Quale peccatum eſt,

incautè huiuſmodi infantem bapti
zare , & mortem accelerare ?
- R. Eſt mortale velveniale , pro ra
tione damni, quod corpori infantis
infertur,
Dices Secundò : Si ad afperfionem
aquę incautam inors ſtacim conſe
quatur , incurretne baptizans aliqua
irregularitatem ?
R. Paludanus(a ) bencdicitincur-a IÑ4.
Srere, quicquid illi (b ) Sotus contra dift. 3 .
.

dicat,quia generaliter verum eſt om- quajt.z.

nein culpam homicidij confummati, 6 Ibid .
criamſ tantùm venialis ſit , habere dift.3.
coniun & am irregularitatem , & con- quajt.3
>
/ .
tra nu homicidium internum ,
hoc eft in fola voluntate confiftens
etiamſi mortale fit,& mortaliſfimum ,
habere illain , quia irregularitas , ficut
& cenfuræ eccleſiaſticæ , non nifipro
prer factum externum contrahuntur,
cùin Ecclefia folúm iudicer de extera
nis.

12 QVÆ
 195 DE NECES, ET NCD. MIN .
QV ÆSTIO XIII.
Pluribus eodem tempore Bap:iſmumper
tentibus, quem primo loco tenentur
- Paftoresbaptizare
Queſtionis explicatio .
Oflet hęc quæftio videri ſatis re
ſoluta, per illa , quæ diximus pri
mo capitc in queſtione generali , qua
quæfiuimus de ordine ſeruando, cùm
plures peſte infe &ti eodem tempore
petunt fibi facramenta miniftrari: ta
men quia hoc facramentum éft inaxi
mæ necefficatis , & ſuam peculiarem
difficultatem habet, grauiuſque lon
gè peccatum eft , li ordo in hoc mini
>

Itrando peruertatur , quàm alio quo

cunquc; non abs rccrit,vno verbo illi
particulacim ſatisfacere, nc fi de ca,
quando ad praxin veniendum eft, dif
putari contingat , vel baptiſmus om
ninò poftponatur, vel faltem aliquan
tum non fine periculo differatur.
Reſpon fio.
Videtur hic veendum aliquâ diftin
& tione : vel enim fi plures iacentin
diuerfis tuguriokis , vel in eadem do
uno publica ,puta , xenodochio infir
morum :
 SACRAM. TEMP. PEST , 197
morum . Si primum , feruaridebebig
ordo charitatis fupradictus. Si fecuns
dum , aliud confilium ineundum eſt,
&rurſus fubdiftinguendum : vel cnim
omnes illi ſunt peſte infe&i , & cort
fequenter in extremo vitæ articulo
conftituti, vel faltem ſunt de pefte
fufpe & i, & non in tanto periculo. Si
>
primum&,baptizentür
formâ, vnà afperfione(,dicendo,Ego
) omnesvnâ Leodieſ.
a Parol
vos baptize , in nomine Patris, Filip de bapt.
Spiritus Sancti : hoc enim licete ſubfine
tradit Parochialc Leodienſe , & vide- S, admo
tur colligi ex a &tis Apoftolorum . Nec nitio de
difficulter probari videtur in fimili de plur.firm
facramento Euchariftiæ , in quo vna baptiza
>

forma conſecramus centum & plures.dý .

hoftias , vt vſus Eccleſiæ , quæ in bac
re , Gcut nec in alijs , quæ ad fidem & Aftor,
mòrcs pertinent , errare non poteftjc, 2 ,
fufficienter oftendit . Si fecundum ,
baj tizentur diſtinctim ordine à cha
ritate præſcripto , ſeruatis ſolis ſub
>

ftantialibus, quæ breuiadmodútem

pore ſeruari poſſunt, etiam in baptif
mo trium vel quatuor , puta , folâ af
perfione fcruacã, & folis verbis ſacra
mentalibus prolatis : Baptiko te in no.
mine Patris, & Filij, & Spiritus Sana
eti,
1 3 Dicas
198 DE NECES. ET MOD. MIN .
Dices primò : Poffuntne ergo vna
formâ plura fieri baptifmata ?
R. Poſſunt, ad diftin &tionem enim
baptiſmatum ſuificit diftin & io mate
riæ & fubic &ti : deinde forma illa
( Egobaptikovos) quamuis inmare
riali ſono vna videatur: tamen ſigni
ficatione & ſenſu cít plures , æquiua
let enim his : Fgo baptizo te te.
Dices ſecundò : Quale peccatum
cſt,non ſeruare ordinem , qui ſeruari
>

debet in baptizandis huiuſmodi pue

ris ?
R. Ef ſuo genere mortale , quia
nocumentum , quod proximiori &
coniun&tiori infertur , eſt ſummimo.
menti, puca,æterna damnatio:quam
uis & hic pofſit clſe veniale, fi non ex
paruitatematerice ,, ccrtè ex parte in
aduertentiæ : & ignorantiæ fa &ti, quia
morale eft vt paftor etiam inuinci
bilirer ignoret , quibus inter infantes
>

baptizandos fit magis obligatus , &

præſertim in cura, qua tempore peſtis
diftrahitur.

QV ÆSTIO XIV.
Quis fit optimus maximè probandus
modus baptizandi infantem pefteinfe
Etum Quz
 SACRAM , TEMP . PEST , 199

Quęſtionis explicatio .
Nquifuimus primùm de miniftris,
qui quocunque modo obligantur
miniſtrare facrameniú baptiſini tem
porepeftis: deinde de iftispefte infe
& is, quibus neccſſariò baptiſmus mi
niftrari debet , fimulquc varijs quo
rundam excufationibus vtrimque pe
titis reſpondimus : reliquum eft vt
videamus,quo modo& ritu baptiſmus
in caſu peftis miniftrandus fit , & an
modi , qui à quibufdam in huiuſmodi
neceffitate & contagionis periculo ,
fingi & pra &ticari ſolent , probandi
fint velimprobandi. Sed ante omnia
quæritur , quis modus baptizandi in
tali cafu fic optimus & maxiinè pro
bandus .
Refponfio.
Ille maximè probandus videtur,in
quo hæc duo obferuantur. Primuin
fubftantialia baptiſmi, certa, & quan
tum fieri poteft , minimè dubia, hoc
eſt; aqua naturalis, pon artificialis, &
forma ccclcfiæ vfitata ,minimè immu
tata & variata; quod eft: Ego te bapti.
in nomine Patris a Fili da Spiritus
Sancti. Alteruin, ritus Ecclefiæ dicem
14 cefangen
 zoo, DE NLCES. ET MOD , MN.
cerane, fiue omnes , fiue aliqui, fiue
nulli , pro ratione periculi contagio .
pis vel mortis , fiue baptizati fiue ba
prizantis , his enim duobus rite ob
feruatis , nihil eft , quod vir prudens
deſiderare pofle videatur.
Dices primo: Si infanculus ita vici .
nus morti videatur , vt illico & fing
mora moriturus putctur, deberne pa
foradhibere ricus, quos Parochiale
Leod . preſcribit in articulo mortis.
R. Parochialia noftraria, & ſpecia ,
tim Leodienſe , præfcribit quendam
baptilni adminiftrandi ricum , quo
facerdos vti debet , quoties propter
imminens mortis periculum vti loe .
giore non licet .Er imprimis vult, ve
infantulus tam vicinus morti vi.
dcarur. vt ilico & fine mora obiçurus
credatur , ſacerdos omnibus prętern
miſſis , tantùm quærat noinen infan
>

culi, & baptizer eum , dicendo: Nom

mé l'enfant: Reſpondent patrinus &
matrina , Iean Pierre: Quo habito
>

dicit facerdos: Ioannes , egotebaprizo,

in nomine Patris, adiecto ligno crucis,
O Filij, iterato ſigno crucis, & Spiria
tus Sanéti,adiecto rurſus figno crucis.
Occaſionc illius obijcitur hic & quæ
ritur, an cæremoniæiftæ duæ , fcilicet
nomia
 SACRAM, TEMP. PEST. 01
nominis interrogatio & fignaculum
crucis ter rcpetitú, fint neceſſariò ad
hibendę,vt ritè baptizctur infantulus
pefte infe & us, vel de ea fufpectus ?
R. Non neceffariò adijci, quia nes
que impofito nominis, nequefignum
crucis , ad baptiſmi ſubſtantiam per
tinent ; ſed funt ritus quidam acci
dentarij, qui idcirco adijciendiprzem
‫و‬

fcribuntur à parochialibus , quia in

comniunibus & ordinarijs periculis
mortis infantium , tantùm temporis
ferè fupereft, veilli adijci commodè
poſſint, quamuis in cafu peſtis, in quo
verſamur , ve frequentiùs non debent
obferuari, propter fingulare pericu
lum , quod infantibuspeſte infectis ,
nec non facerdoti imminet. " Itaque
.

cx tempore liabito infantes nullâ in

terrogatione permilla , poteft diccie
facerdos: Ego tebaptizo,in nomine P.to
7 *s, & Filij o Spiritus Sanéti, ſemel
aſpergendo puerum aquâ.
Dices ſecundò Debcntne faltem
quantocyus inquirere , num circa in- a Rurta
>

fantis baptiſmum aliquid fit attenta- mun.pag

tum , vt volunt quædam parochiali ?, 33,
( a ) ne exponant le periculoirregula- Mech.
ritatis,fiforſan à matre ipfa vel obfte- Hauch .
trice infans fit baptizatus ? in p. 33 ,
IS B. In
 202 DE NECES. ET MOD . MIN .
R. In articulo peftis, cùm ferè ne
mo adeft , cx quo ſacerdos qua rere
poflit, non teneri inquisere: Neque
li infans ab obitetrice vel matre ba
prizatus fuerit , cenſeri debebit reba
prizaſſe, & irregularitatem incurriſſe;
quia non cenfetur itcratum , quod
antè neſcitur factum , & in tali peri
culo debet paltor ſe inclinare in ba
ptiíinum ,vtex ijs ,quę hactenus dixi
mus, conftare poteft .
Dices tertiò: Quid fi infans conua
luerit, & virtute baptiſmi, vclaliàs à
pelte libcratus fit , nullæne crunt ad
hibendæ cæremonix ?
a Sup. R. Præfcribit (a ) Parochiale , vt
pag.24. fuppleantur quæcunqne prætermiffa
ſunt, Non folum ( inquit ) vt feruetur
uniformitas in baptifmo ; verùm etiam ,
pt infans integro myſterijfructu perfrua
tur , quoniam nihil fit necdicitur in fo
lemni facramentorum adminiſtratione,
quod non fit valdefanétum &falubre,
Et notet paftor , repetendas tunc
cæremonias , non in priuatis ædibus,
in quibus puerægrotauit , fed in Ec
cleſia: Nam (inquit Parochiale ) ſicut
baptifmus, ita bapriſmi cæremonia extra
cafum neceßitatis in Ecclefiantantùm sus
cipiendæ funt,
Dices
 SACRAM . TEMP. PEST. 203
Dices quartò : Quid fi infans non
conualeſcat, ſed ftatim moriatur, an
tequam folemnitate ; omiffx ſupplcá
tur, ſepelierurne in loco facro ?
a c.22.
R.Eft quæftio,quamNauarrus (a) 86,22,
dicit ſibi ab vltimis finibus Hiſpaniz n.6.
propoſitam , cui bene repondet, de
bere fepeliri: tum quia Hoftienfis (b) bin
sün
affirmat, puerum extractum de ven ma deco
tre. macris , ſepelicndum cile in loco
ſacro tum (c) quia ftandum eft regula, Eccl
. S.
Et non
nifi probetur exceptio, & regula eft om
nem Chriftianuin debere in loco fa- fit.
cro ſepeliri: conſtat autem huiuſmo- cl.1.de
di puerum cffc . Chriſtianum chara- reg.iur.
etere ; chriftianiſni infignitum , &
nullo iure ſpeciali ſepulturam facram
illi prohiberi,
Dices poftremò: Etiam cum ſolem
nitatibus, quibus alij baptizati ſeper
Jiuntur?
R. Maximè, nam is tam Chriftia
nus eft >, quàm illi "; & tantùm gratiæ
ſacramentalis habet, ac illi.
QV ÆSITO XV.
Quidcenſendum demodo baptizandi
illorum, qui longiùsà foute baptif
* maris exiftentes, vel aqua nate
16 yali
 204 DE NECES , IT MOD . MIN.
Tali carentes , baprizant in iare
carnium , in lixiuio, in cereuiſia.in
pato , in aqua balneorum , in aqua
in qui reſoluütur niues deglacies,
in aquisfrigidis velcalido falfis?
Quæſtionis explicatio.
V nes, quæ hisintelliganturqueſtion
Tplenius paucis verbis propo
nuntur , duo notari velim . Primum,
Bon effe quæftioncsimpertinentes, vt
Nouatores noftri téporis calumnian
tur ; cò enim fpe & ant, vt certò iudi
cctur, an his aquis verè fiat baptiſmus
nec ne ? quodiudicium ſæpe ncceſſa
tium eft , præfertim tempore peftis ,
quo ferè omnes fugere & vagari ſos
lent , per faltus , ſyluas & locaparum
habicata , & fubinde inaquoſa . Alte
rum ; materiam baptiſmi certam effe
aquam naturalem , iuxta omnes : du
bitari verò à quibuſdam DD , an &
3.10 4. aquæ, in quæftionibus recenfitx , fint
dift.3.9. tales , quamuis de aquis balncoruin
mic.a.4 non dubitet (m ) Sotus, ficutnec de
Defa- aquis, in quas reſoluunturniues &
Eram . 9. glacies Franciſcus à Victoria, (b) nec
32 de aquis multùm frigidis aut calidis
Conci
 SACRAM , TIMP , PENTY Za
Concilium Florentinum . His duobus
præfuppolitis, quæritur, quid cenfen
dum de modo baptizandi in aquis
dubijs?.
Refponfio,
Non eft probandus , nifi in neceffi
tate, quando morali diligentiâ adhi.
bitâ non poreſt haberi aqua paturalis
certa. In rebus eniin ad falutem ani
mæ pertinentibus , hoc ipſo grauiter
quis peccat ( dicit D. (a ) Augufti- a Supra
nus ) quòd certis incerta pręponat.
Dixi ( nifi in neceſitate) quia in cafu
illo præftat adhibere baptiſmum du
bium,quam nullum .
Dices : Qualiter tunc baptiſmus
erit miniftrandus ?
R. Sub conditione , puta , fimate
ria fit fufficiens, quanquam illis aquis,
in quas nix refoluitur & glacies ; vel
aquis calidis , vel multum frigidis,
videtur iuxta citatos DD. poffe ba
priſmus fimpliciter miniftrati. b Sotka
Dices ſecundò: Quid fi poftmini- in 4.dift
ftratum bapriſmú exoriatur dubiun ? 3.9.vni,
H. Fiet (b ) rebaptizatio fub cor-4.4. $.
ditione, fi dubium fuerit probabile. Verunta
men .
H7 QV Æ
 206 DE NICES ET MOD , MIN .

QV ÆSTIO XVI .

Quid de illorum ,quiinſimili cafu bao

ptizant Jaliua conſperſione?
Quæftionis explicatio.
Ertum cft , matcriam baptiſmi
>

effe aquam naturalem, qua com

muniter vtimur,qualiſcunquc illa fit.
Nain liæc eſt, quæ propriè & fimpli
citer aqua vocatur:dubicant verò qui
dam an faliua , quæ ferè ſemper in
promptu cft, fit huiuſmodi, Cuius oc
cafione queritur, an modus baptizan
di in illa aliquo modo probari poffit?
Refponfio.
Reprobandus omninò eft & reij
ciendus : Quia fatis certum eft , fali
uam non effe aquam naturalem ;‫ ز‬ſed
a Refer- potiùs humorcm aliquem ex corpore
11 tur de humano vi caloris naturalis expref
baptiſ. fum . Confirmatur hęc allertio diſer
Geius tis verbis Innocentij IV . quibusMo
effeftuc, rofienfi (a) Epiſcopo refpondens : Po
non vi ſtulaſtir inquit ) vtrùm paruuli ſint pro
appone- Chriſtanis Babendi, quos in articulo mora
tes. tis conftitistos propter aquæ penuriame
abfess
 SACRAM , TEMP . PEST , 207
abfentiam facerdotis, aliquorumfimplici.
tas in caput ac pectus , ac inter ſeapulas
>

pro baptiſmo ſaliva confperfione liniuit ?

Reſpondemus ,quod cùm in baptiſmo dwo
femper, videlicet verbum & elementum
neceſſariò requirantur,iuxta quod dever Matth .
bo Veritas ait : Euntes in mundum 28 .
vniuerſum , prædicate Euangelium
omni creaturæ , & baptizate omncs
gentes,in nomine Patris ,& Filij, &
Spiritus Sancti, Eadema;dicit de ele
mento ; Niſi quis renatus fuerit ex
aqua & Spiritu Sancto ,non introibit
in regnum cælorum : Dubitare non de
bes, illos verum non habere baptifmum , in
quibus non folùm vtrumque predicto
rum , ſed etiam alterum eft omiſjum .
Dices:Quid fi quis baptizet quem
piam lachrymis ?
R. Idem erit iudicium , ac fi faliua
baptizet, propter eandem omninò ra
tionem .
QV ÆSTIO XVII.
Quid de illorum ,qui velex ignoran
有

tia vera formabaptifmi, vel nimio

tin ore contagyprecipitantur ba
prizant in nomine Dei , vel Chri
fti, vel SS. Trinijatis :
/ Quz
 S18 DE NÉCES, IT MOD , MIN. ' :
Queftionis explicatio .
Agna eſt vulgi myfteriorum no
Mitre fidei ignoratio,vt pauci fint,
qui fi eos roges , quæ fit baptizandi
formula , illam diſertis verbis , ficut
ſcire neceffum cſt, expriinere poſſing:
quotuſquiſque enim eſt, qui exifti
met , deberi in ca explicitè recenſeri
nomina Trinitatis, Patris, & Filij, &
Spiritus San&i:quod tamen neceffum
2Matth
cffc cóinuniter omnes Theologi ſens
tiunt, ex illis verbis( a ) Chrifti: Enn
tesdocete omnesgentes, baptizantes eos ,
in nomine Patris , Filý, ea Spiritus
-Saneti, Hllud auté in nomine,non tantú
fignificat baptiſmum dandum in vir
ture autfide Trinitatis, quod quibuſ
dam videri poffet , fed etiam baptif
mum dandum eſſe nominando, & vo
bLeo Pace inuocandoPatré &Filium & Spi
pa ep. 4. ritum Sanctum ; quoniam eo loco in
6.5. Ath, tendebat Chriſtus docere non folùm
ferm.3 . præceptum ;‫ ز‬fcd ctiam moduin & ri
contra tum baptizandi , vt docent plerique
Arian. omnes Patres. (b) & Eccleſia ſemper
Chrys. intellexit: Quapropter meritò queri
hom . 16, tur quid ſentiendum de modis bapti
in epift. zandi , quibus expreffa Trinitatis
>

ad Rom mentio prætermittatur ?

Response
 SACRAM . TEMP. PEST . 219

Refponfio.
Primò , hi duo modi baptizandi:
Baptizo te in nomine Dei , vel SS:
Trinitatis , non expriniendo nomina
Patris & Filij & Spiritus Sancti, ſunt
reprobandi, tanquam -pulli & fall;
vtpote quibus ne dubiusquidem fiat
baptilinus, Et conſcquenter fi qui illis
modis baptizati reperiantur , non ſub
conditionc , fed fimpliciter & ablolu
tèrebaptizari debent, Eft communis
affertio Theologorum . Ratio eorum
eft, quia in baptiſmo fit profeſſio fie
dei , idcirco enim à Patribus (a) Ba.
ptiſmus vocatur facramentum fidei
ſed in legecuangelica explicitè fides
Trinitatis, Patris & Filij & Spiritus a Innoce
in
Sancti , eſt ad falutem neceffaria . c.Da
Oportet ergo , vt ineo fiat expreffebită, de
profeſſio. Trinitatis, quæ eft prima- baptifmo
rium obie&tum & fundamentum tom Auge
rius fidei, nec non principalis caufa,epift.139
am ipfius baptiſmi, quàm omnium
myfteriorum nouæ legis ; hęcauten
profeffio non reperitur , quando band
priſmus datur.in Bomine Dei, quia
ficut fides de Deo abfolutè & lim
pliciter, non eft fides explicata Tri
nitaris ; ita profeffio Dci abſoluta
non
210 DE NECES , ET MOD . MIN .
non eſt profeſſio Trinitatis explicita,
prout ad baptimum eft neceffaria . Et
idein dicendum , dum baptiſmus da
tur in nomine Trinitatis , non expri
>

mendo diſcrtè Patrem & Filium >, &

Spirituni San&um : quia ficut fides
Trinitatis fimpliciter non cit fides
cxplicita Patris & Filij & Spiritus
San&i ; ita profeffio abioluta Trinja
tatis , non eſt profeſſio Trinitatis ex
plicita . 11. Modus baptizandi in
nomine Chriſti ordinariè reprobari
debet; quia dubius eſt , ſuntenint
vtrinque & pro valore & contra valo
rem illius rationes probabiles.Itaque
fi quis facilè hoc pacto baptizatus.
fuerit, rebaptizari debebit, non fim
pliciter, fed fub conditione,
Dices : Quid fi quis baptizando
:

expriinat quidem nomina Trinitatis,

Patris & Filij & Spiritus San& i ; ſed
loco illius, in nomine,dicat in virtutc?
R. Peccabit grauirer : quamuis
eniin formailla videatur valida , piila
quia res fignificata per illa duo voca
bula, in nomine,&, in virtuté, videatur
elle cadem ; tamen non cärer dubita
tione, quia illæ voces non funt omni
. no Tynonymæ ; nam illud , in nomine,
plus comple tividetur, quam fi dicas,
in pir .
 SACRAM . TEMP . PEST . 21
änvirtute ; hoc cnim totum illâ VOCC
coinprehenditur , & præterea inuo
catio, & profeflio fideivnius Dei atq ;
Triniratis , vt antè obitcrdiximus.
Iraque fi quis hoc pa &to baptizatus
fuiſſet, deberet rebaptizari ſub con
ditione. Ex quibus omnibus non oben
ſcurè colligunt paftores magnâ cura
& follicitudine hoc apud populum
fuum agendum , ve ſinguli,quoad feri
poreſt , intelligant neceffitarem non
Colüm baptiſmi , fed & cognitionis
>

iftius formæ, & fingulorum verborum

ciuſdem :. Ego te baptiko in nomine PA
tris, & Filij, & Spiritus Sanéti,

QVÆSTIO XVIII.
Quid de illorum , qui mortuum iam
infantem baptizant triva aſper
fione, dicendo : Ego te baptizo
in nomine Patris. faciendo una
afperfionem ; & Filij, faciendaſe :
cundam ;; & Spiritus Sancti,
faciendo tertiam ?
Quæftionis explicatio.
On quæritur hic quibus modis
per
 212 DE NECES , ET MOD MIN .
pcevnam , an por trinam fiuc immers
fionem , ſiue afperfionem : hæc ex pro
fello diſputantur à Theologis apud
D. Thoniam in fumma , vbiomnes
docent indifferenter fieri poffe ablu
tionem baptiſmi, & ab Eccleſia alt
quando vno modo , aliquando altero ,
pro ratione diuerſa tcmporum , locos
a lib. 1. cum,& aliarum circumftantiarum vfi
Epiftol, tatuni fuiffe , vt patet ex B. (a ) Grei
pift.41. gorio & alijs. Sedparticularim quæ
e Conc ritur, quid cenſendum demodo bas
Toleta, ptizandi cum trina afperfione in die
4.can.s. ccfi Leodienf, paffim vfitato , quando
infantes pefte infęđi videntur anin
mam agere ?
Reffonfio .
Neutiquam illo caſu feruandus eſt,
fed paſtores in huiufmodi periculo
baptizabunt vnicâ afperfionc , cum
qua totam formam ftatim abſoluent,
dicendo : Ego te baptizo, in nominePa
tris, & Filý, & SpiritusSanéti:priore
enim modo paftor exponit puerum
duplici coquc grauiſſimo periculo, 1.
ærernæ damnationis , ſi videlicet puer
moriatur in prima vel ſecundaaffer
fione , fiquident cùm ad fingulas af
perſiones non proferunt nifi vnapor
fonam Trinitatis , pura , ad primar
Patris;
 SACRAN TEMP. PEST.
Patris ; & ad fecundam , Filij; fi in
tcrea tepiporis infans moriatur, mo
ritur fine bap.iſmo, vt ex di&is fupe
riorc queſtionc pater. Altero, morris
corporalis , velfalten accelerationis
¡llius: cùm enim infans-peſte infe &tus
fit tenerrimus, & cuiuis minimę lęfion
ni obnoxius , vix eft vt poflint pafto
reš toţies in caput illius aquain in
fundere abſque aliqua etiain jotabili
læfione.
Dices :' Quid fi per trinammode
fatam , eamque paruam , at magna
Cuin cautione adhibitamafperfionem
mors nonnihil acccleretur , erit quo
que paftor irregularis ?
K. Éſt caſus rarus ; deinus ita con
ringere : dico tańc fore irregularem ,
etiamfi tantùm venialis effet afperfio ,
vt antè ex Paludano contra Sorum
oftendimus.
QV ÆSTIO XIX.
Quid de illorum , qui à longè pofiti,
pula, in ostio domu , velfeneftra,
Infantein in le&to velbraslys ma.
tris conftitutum afpergunt aque
**

cuin.recitatione debita forma?

Ourg
214 DE NECES , ET MOD . MIN,

Quæftionis explicatio.
A & enus reprobauimus aliquot
H
peccare contra ſubſtantialia baptiſmi,
puta , contra materiam ,defe & u aquz
naturaliscertæ ; vel contra formam ,
defectu formæ certæ & ab eccleſia vf
satæ. Nunc demodis quibufdam ba
ptizandi quæremus , qui peccare vi
dentur contra applicationem debi
tam vel formæ , hoc eft prolationis
verborum ,vel ipſiusafperfionis aquæ,
vel vtriuſque limul, & quaſdam ba
ptiſmi cæremnonias. Et primùm quæ
ritur , an hic modus miniftrandi pro
bandus fit , quò quis , ad vitandum
cótagionis periculum baptizat aſper
gendo puerum ex feneſtra , vel ex
oftio, vel remotiore aliquo loco cum
debitæ forinę prolatione?
Refponfio.
Etſi hic modus, ſpeculatiuè diſpu
tándo,videatur poſle defendi; tamen
loquendo pra &ticè & moraliter non
videtur probandus & vſitandus , nifi
in caſu extremæ neceffitatis , quo ali
her non elfet acceſſus ad puerum.Tres
func
 SACRAM , TEMP . PEST. 215
ſunt huius affertionis partes: Ratio
primæ eft, quia in a & is (a ) Apoftolo.ac.z.
rum legimus, Apoltolos inulta homi
num millia ynâ die baptizaſſe , quod
vix fieri poterat , nii per afperfionem
ex loco diſtante. Et in libris (b ) Nu -bc.18 .
merorum , aqua purificationis ,per & 19.
quam aqua baptiſmi fignificabatur >
aqua aſperſionis dicitur, Ratio fecun
de eft , quia hoc pa&o baptizando ,
præfertim cum animi perturbatione
& trepidatione, quę ferè coniun & a
eft cum ininiftratione peſte infecto
rum, facilè accidet, vt corpus infantis
aqua non tangatur, quod tamen ad
veritatem baptiſmi neceffarium eft.
Deinde vt tangatur ,fieri potcrit tam
exiles effe aquæ guttas , vt propterea
non videatur poffe dicipuer verè ba
ptizatus , ideoque mcritò dubitari
poſſit , an rebaptizari debeat. Et hæc
maximè vera funt, fi propiùs inſpicia
ņus caſum , de quoagimus, ybi pucr
vel non ita iacet vt decet , & oportu
* num eft ad eum aqua aſpergenduin ;
vel malè offertur & præfentaturaf
perſioni, propter infinita , quæ in illo
temporis articulo accidere folent:
non ergo communiter practicandus
videtur hic modus tam multis peri
culis
 216 DE NECES , ET MOD . MIN .
culis nullitatis ,vel certè dubitationis
valori ip :ius Baptiſmi obnoxius. Ra
tio vltime partis cit, quia is modus
baptizandi faltem eft dubius , quali
: in ncceflitate , ſi alius acce.lus non fit
ad infantem , licebit vti , per ca quæ
iam aliquoties diximus .
Dices: Quid li paltor cercò ſibi per
furadcat fe caput pueri aquâ aſpergere
poffe, licebitne illi ad vitandum con .
tagionis periculum vcl pudorem hoc
modo baptizare?
B. Liccbit , quia tunc ceſſar pe
riculum nullitacis . baptiſini , cùm
conftet per veram afperfionem , quæ
etiain ablutio cenferi poffit , verum
conferri baptifinum .
QVÆSTIO XX .
Quid de illorum , qui puerum per ako
iubent aſpergi aquâ ipi verò lon
giùs conſtuuri ſacrament alsa der
ba pronuntiani:
Queſtionis cxplicatio.
Cholaftici Do&ores-apud Magia
Sftrum ſententiarum diſputant ex
profelo,an poffit baptiſinusita à duo
bus
 SACRAM . TEMP . PEST , 2017
duobus conferri, ve alter abluat, alter
verò proferat formam , in quo varid
fentiunt. Marfilics (a ) & Caietanus a in 4iq
in cam partem inclinant , quæ affir 4.2.8 .
inat huiufmodi baptifinum validum dub. 11.
ciſe. Nihilominus communis aliorum
ſententia eft , baptiímum hoc modo
collatum non eiſe verum facramen- bp.4.q
tum : Ica enim fentiunt D.(b)Thom- 67.2. 6.
in Suinmà ;( c) Alexander (dy Alen 28.4.q.
fis, (e) Bonaucatura , (f )Scotus, (s) 16.meno
Gabriel, ( b ) Richardus, ( ) Paluda- 6.
rius, (k ) Sotus. Huius diſputationis d in 4 .
occa ionc quæritur, an hic modus ba- dift. 5.4.
ptizandi probari poffit & colcrari, 19.1..
quo ad euitandam contagionem fa- e 1 4.
cerdos ab ægro remetus profere for dift.6.9.
mam, & alius, púta , chirurgus ægro - I.
ro aſliftens , aquâ puerum cangit vel fibid.q.
alpergit ? " I.
Refponfio. gdif.3.
Non eft probandus neque toleran - 8, 4.
dus, niſivrgente neceflitate qua ali-hib.9. 2
ter baptifinus non poffit conferri.Ra- 2.2
a .
tio prioris partis eít , quia non liceti in 4a
ordinariè pattori, negle&to certo ba - dift.4.* .
priſmo vſurpare incertum & dubium :
paltor autem hoc modo baprizando
cligie baptiſmum dubium . Quamuis
cnim ionnulli Doctorcs ctiam potong
K baili
218 DE NECES . ET NOD , MIN .
babilibus rationibus addu&i , putent
huiuſmodi baptiſmum cſſe validum ,
plures tamen , ijq; grauiores docent,
paptiſmum hoc modo celebratú nul
lum eſſe . Et quamuis dubiuin non Gt;
quin Chriftus potuerit vno aut altcro
modo inſtitucre facramcntum baptiſ.
mi;tamen probabilius longè eft quod
Chriſtus hoc pofteriori modo inſti
tuerit. Quod etfi neque ratione neq;
fcriptura , neque aliqua ccclefiæ tra
ditione fufficicnger conuinçi poſſit,
tamen vniuerſalis ecclefie vſus, optimus
interpres, eft talis , nec vnquam viſum
vel auditum eft in ecclefia , quòd ba
ptiſmus aliter fuerit adminiſtratus,
quam ab vno eodemque abluente &
proferente formam , & hoc fenfu ſem
per fuerunt intellccta verba Chrifti ?
baptizantes eos in nomine Patris, & c.
quod fcilicet qui baptizat , id faciat
inuocando Trinitatem ſuper a & io
nem ſuam . Adde fuiffe conueniens
ſpiritualem regenerationein ab vna
tantum perſona perfici , vt in hoc et
jain effecdiuerſa à generatione car
nali , & quodammodo fimilior ſpiri.
tuali Dei generationi, ficut etiam co
ueniens fuit ad cuitanda incommoda
4
& occafioncs illudendi facraincnto
partiça .
 SACRAM , TEMP. PEST... 119
partiendo ſeu diuidédo inter fe illud
miniſterium ; vt non immerito liber
Oficiatis (4 ) diece . Treueren. no- 448,4
tauerit femper vnum tantùm effe mi
niftrum in baptiſmo adhibendum .
Ratia alterius partis eft, quia poteft
occurrcre caſus, quo paſtor non'poffit
abluerc, poflit autem formam profer
" re , puta, fi nullus fit acceſſus ad puc
-cum , quia ædesinfectx funt àMagi
Itratu occlufæ , nequepermittit accef
Tum , quamuis iniuſtè; vel fi ipfe trun
catus fitmanibus, & alter qui adeft,
non poffit formam proferre, illo calu
cxtrcinæ ncceffitatis licebit iuxta al
cerain'ſententiam hoc modo conferre
baptiſmum , quia mclius eft in tali ex
trema neceſſitate accipere baptiſmu
dubium , & aliquo modo probabilem
quàm nullum . Erit tamen ille baptif
mus fub conditionc iterandus, fi poſt
cà occurreret oportunitas recipiendi
indubitatum facramentum ab vno &
sodem miniſtro.
Dices : Iure(b ) Canonicoordo da- bdift.23
cus ab Epifcopo & Preſbytero fimul, c. Quo
Epiſcopo videlicet imponente ma- rundam ,
nus , Preſbytero autem benedicentc c.Sub
feu profercntc formain irritus elle diaconus
declaratur : ergo nulli licebit hoc
Kia modo
 220 DE NECES . IT MOD . MIN .
modo baptizarc, ve vnus abluar, alţer
verò forinam proferat.
R. Negando conſequentiam : nor
enim fimilis eft cafus ei, de quo agi
mus, quia in ſacramento ordinis con
ferendo, presbyter non poteft effc mi
nilter, & ideo cum Epiſcopo non po
testcomponere vnum miniftrum , &
ex hocſolo capito cuidens, illaın or
dinationein fuiſſe irritam & nullam:
in noſtro autem caſu quxlibct perſo
na concurrens poſlec elle ſufficiens
miniſter facramenti Baptiſini.

QUÆSTIO XXI.
Quid de illorum , quifimul non adhibens
materiam formam ; fed prius
mam , pofteà alterans

Cueſtionis explicacio.
Atract. D.C.
, 18. inc.
Auguſtinus
•quirit fatis& apenè
,ve materia forma re
ſi
19.1oan mul adhibeantur in baptiſmo: dicit. '

enim : Accedit verburn ad elementum , &

fit facramentuin,detrabe verbum , quid
eftaqua nifi aqua ? Verbum enim ( de
trabe ) lignificat potentem adheſio
nem & coniun & ionem forme cum
23te
 SACRAM , TEMP . PIST. 221
materia ; quæ fi dcfinat effe , aqua,
manebit nudum clementum ſine fam "
cramento. Verùm , quia in baptizan
dis paruulis pefte infectis accidere
potcft , vt non poffit feruari illa vnio
& coniunétio, fed varijs ex caufis, vel
materia formam , vel forma materiam
præcedat, queritur quid dicendum de
modo baptizandi illorum , qui indif
ferencer baptizant , vno modo vel
altero ?
Refponfio
Improbanduseſt hic modus , fi vo
luntariè vſurperur, Verunitamen &
neceſſitas cogate ficri aliquam diſiun
& ionem , non propterca erit Baptiſt
-mus omittendus , quia ( vt iani dixi
mus ) Doctores requirunt vnionem
materiæ & formæ , non ergo debe
paftor finc caufa & voluntariè illas
leparare ; ſed quantum in fe eft illas
coniungerc. Nihilominus figraui ali
quâ fuperueniente cauſa , puta, peri
culo'mortis infantis, ego proferá ver
ba expe&tans aquam , & aqua non ad- a Emas
fit ante fincm prolationisformæ , fed nuel 24
ftatim ſequatur & infundatur capiti in apo
pueri , erit Baptiſmus. Similiter, riſ.bapt .
( *) fi aquam cæpi fundere capiti, nn.4.
K 3 & ince
 224 DE NECES , ET MOD , MIN .
& incerim ab aliquointerpellor , net
poflum proferre formam ante finem
infuſionis ,fed ftatim poftca profero,
eritquoque baptilius; alioqui fi ma
ior vnio & coniun&io requiratur, ex
poncntur maximo periculo miniſtri
& baptizandi ,. qui ferè potcruor du
bitare de baptiſino,vel miniſtrato ,vel
ſuſcepto, fi forſan non fuerit illa ma
teriæ & formæ coniun &tio ,quæ requi
a in4. fita fuerit. Vndeprudenter Sotus (4 )
dift... notauit, Apoftolos cum vna die circia"
mec.st.3 ter tria millia baptizarent , vt habe
br. 23 turiu (B ) A is Apoftolorum ,non tam
metaphyficè :attendiffe vt materia
coexifterer formæ ,fedmoraliter vtrű
que feciffe. Ex quibus meritò dam
nantur illi, dequibus (c)gloſſa taci
e ** cis nominibus facit mentionem , qui
detralx ad veritatem baptiſmi requiſierunt,
3.9.1.. ve mathematicè in vltimo inſtanci
prolationis verborum ipfius formæ fi
niatur quoqueablutiofeuaſperſion,
quia hoc ferè ſuperat humanam fa
cultatem & effer reuocare in dubium
omnium baptiſmorum veritatem ; co
enim modo baptizare rariffimè con
tingit, & nunquam ferècontingeret :
in cafi de quoagimus >, vbi plerumq;
nonita aptentè,fedperturbatè & con
fusca
 SACRAM. TEMP. PEST, 213
fusè omnia aguntur.(-) Similiternec a Scotus
illi probandi videntur ,; qui volunt in 44.dift
oportere ſalcem , vt antequam ablu- 6.Cajet.
tio aquæ omnino abſoluatur, inchoe- tom. I.
tür forma, & èconuerſo ; vt antequâ opis,26.
abfoluatur forma,inchoerur materiæ
applicatio , ita vt in aliqua fuiparte
concurrant & coexiftant, quæcumquc
illa fit : nam & in hoc modo frequens
error euchire poteft ; nec verifinile.
eft Chriftum hoc exegiffe à miniftris,
pręſertim in ſacramento tantæ necca
ffitatis.
Dices : Si ablutio aquæ præccdat
prolationem formæ : ' Ego te baptizo,
in nomine Patris , Filij e Spiritus
Sanéti , forma erit falla >, quia reuera
non baptizat; præceſſit enim ablutio;
ergo nullo caſu licebir cò modo ba
prizare , quia nullo caſu licet mini.
Itrare fictum & falfum baptiſmum . Eft
argumentumraà (b ) Valentia, quo pu
tatinferri, quod etfi prolatio forma 3: .
3

poffit præcedere ablutionem aquae , difp.4.1

SO
non poffe -ramen ablutionem aquæ pinet.4.
præcedere prolationem formæ ,quia S. obfer
on videlicet veritasformęſaluaripoteft wandum
ret :
quando forma precedit, non autem eft,
mq; quando illa fequitur, v. g . inquit, fi
>

con
fusca
quis dicat: Ego bibo tibi, & tacim
X 4 part
224 DE NZCHS. ET MOD , MIN.
poſt bivat , etſi phyficè prolatio rer
borum ipfam bibitiorem præcedat,
tamen moraliter vtrunquc confide:
rando ſunt fimul >, & dicitur vera ello
propoſitio , fi tamen contrà bjbitio
precedat, & poftea dicat : Ego bibo
tibi , propofitio erit falla , eciam mo .
raliter loquendo.
K. Siue vnum fiuc alterum præce
dat& ſequatur, modò non fiat magna
interruptio , erit verus Baptiſinus. Et
ad funile quod adfert à Valentia din
co , ſenſıim formarum facramentą .
lium non effe colligendum ex ſenſu ,
quem vulgus affiagit ſuis locutioni
bus prophanis , fed ex ſenſu , quer
licetcolligere ,vefex ipfa facra Scri.
ptura ý vel ex Sanétis Patribus, ve!
ex traditioneFcclefiæ , vel ex ipſo vſu
& praxi Ecclefiafticâ : paterautem
ex A&is Apoftolorum >, & ex vfu alio
rum Sacramentorum , alium fenfum
pofſe colligi.
QVÆSTIO XXII.
Exid de illorum , quibaptizant.com
aqua non. confecrata.
Quz ,
 JACRAM TĒMP , DIST. 225

Queſtionis explicatio .
Onſecrationis fontis , fiuc aqua
baptifinalis "magna eſt antiqui
, & præftantia ,vt videre eft apud
eres Ecclefiæ Patres: Sanctus (a )
Gilius dicit effe Apoftolicam tradi- a lih.de
iem. San & us (0 ) Cyprianus dicic Spirit
c confecrationem : abhiberi, vť S:6.2.
a habeat vim regenerandi, D.(c )Am - b Epift.
fius dicit , aquam non Sanétificarė, 70;
Spiritus Sanctusillam confecrauerit.
(d) Auguftinus, non eft ( inquit 'c lib.de
* falutu ;nifiChrifti nomine confecra is, qui
Horum occafione quæritur , quid myſteris
fendum fit de modo baptizandiinitiak ..
orum > qui aquâ non conſecratá Eur..
ntur, cùm poffint habcre confe- wi
d lib.de
cam ? l.pas
Refponfio.
Neque tolerandus cft hic modus,
neceffitas falutis proximiita por
et , fi nimirum periculuni cft nc
tirel feriùs adferaturaquaconſe
ta.Prior pars patet ex antedictis;
bustantaillius cóſecrationis aquę
iquitas fimul & præftanţia often
uri vnde no immeritò quis du bira--**
offet,an illa ad effentiam.baptiſmi
perti
 226 DE NECES. ET MOD, MIN ,
pertincat,niſieffentialia illius per
cram Scripturam & Ecclefię defin
tionem reuelata effent.Pofterior que
que , quia in huiuſmodi neceflitate
pe paruulus periculo æternæ damn
rionis exponatur, poterit & debeb
baptizari cum ſolis effentialibus .
Dices : Quid ergo fibi volunt Pa
treşſupra citati, cùm dicunt : aquan
non : fanétificare , nifi Spiritus Sanctae
illam confecrauerit,& fimilia ?
R. Hæc verba Patrum fanè inter
pretanda effe non enim verifimile
cos crcdidiffe hanc accidentalem fan
étificationem aquæ effe de neceſſitate
baptiſmi, fed eam tantùm ,quæ fit per
facramentalem vfum & coniun & io
nein forinæ facramcntalis, cumaqua ,
a graft: iuxta illud celebratum D. (a) Augu
18.in25 ftini : Qu4 eft tanta virtus:aque ,vt cor
B.Joan . pas tangat, bocor abluat ; nifi faciente
ferm . verbo? Quia autem ipſa ſubftantialis
de Cata - conſecratio per illam ceremonialem
clyfmos, fignificatur , ideò indiftin & è decon
3. ſecratione aquæ loquentes dicuột
aquam non fan & ificare , nifi fuerità
Spiritu Sancto confecrata . Deinde iu
dicant ex vſu cccleſiæ hanc conſuetu
dinem fuiſſe neceſſariam , faltem ne
ceflitate præcepti,
Dices.
N.
erface SACRAM . TEMP . PEST. 227
finis
Dices ſecundò: Si facerdos non ha
hcat otium recurrendi ad Eccleſiain ,
att,
vt habeat aquam cöfecratam ,> fit verò
na
otium aliquod ad aquam conſecran
bit
dam , tenebiturne etiam in priuatis :
ædibus aquam conſecrare ad bapci
zandum ?
AM
R. Parochialc ( a) Leodicnfe for
**
mulam conſecrationis aquæ paftori- aDeba
bus præſcribit ,quam ſequidebentin ptiſmo
er
articulo mortis; fed non refpexit ad in brewi
Ele
articulummortis paruulorumpelte ritu bar
-
infcctorum , de quo nunc agimus: ptizandi
tc
quare non exiſtimopaftorem teneri infantē
præmittere boptiſmo talem conſecra il pericu
tioneni , nifiprobabiliter conftare lo morsas ",
infantcir eſſe extra fericulum mor
cis , & paftorem extra periculum con
tagionis , quod in caſu peſtis non eft":
morale.
QUÆSTIO XXIII.

Quid deillorum qui baprizant fine

figno crucis
Quæftionis explicatio.-
Idebatur huic quæftioni ſatisfa
V &tum , cum in genere diſputando
oftendimus facetinenta fine ligno
:K6 crucis .
 228. DE NUCLS . * T -MOD . MIX , .

crucis adminiſtrata , fiue in nccellira.

tc, fiuc extra illam, ſubfiftere; tamen
quia lcgimus non deeffc , qui poſt
>

Theſaurem facerdotalem .fupra cita

tum docene, Baptiſmum , quicquid fit
de alijs facramentis , non poffe fieri
fine ligno fan &tæ crucis, inter quos eft
quidam Claud . Taurinenf. ( vt refert
.

a aler , à (a ) Valentia non immcritd hæc

quæftiomouetur,an modus miniſtrā
in 3. di Baptiſmum finefignocrucis fit re
D.Tho.
probandus ?
difp. 4.
2.1.par. Refponfio.
Hic modus miniftrandi , quamuis
>

fimpliciter reprobari non poflit ( mi

niftratur enim hoc pacto verus Ba..
priſmus ) vix tamen tolerari poſſe vi
dețur. Prioris partis ratio eft , quia
quicquid antè allegati dicant , com
munis eft omnium Theologorum ſeni.
154 . tentia apud (6) Magiſtrum ſententia
dif ,. rum , & D. Thomam , fignum cru
litera A , cis ad fubftantiam facramenti Bapcir
3.1.9 . mi non pertinere s- ſunt enim fecun
66. dum illos tantum tria de ſubſtantia ,
clementum , verbum >, & minifter , vt
ex verbis Pontificis ſuperiùs allegatis ,
conftat. Pofterioris,quia vix fingi po
teft cafus, ncquc , periculum tam yr
gens ,
 WACHAN YEMR, PEBY . 229
gens , quin tantillum falcem tempo
en ris permittet , quo- liccat vel folum
-oſt fignum crucis facere , quod fit leuiffi
Eta mo&citiffimo digitorummotu .
fir . Dices primò: Nor ( ) folùm Sre- a Decor
Geri phanus Pontifex, ſed & inultiveteres fec. dift.
eft Patres dicunt Baptifinum perfici - S.C.N
Fert gno crucis, & fpeciatiin D. (b) Augu- quid.
RC finus his verbis : Signo crucis confecra- 6 lib .6 .
ram tur vada bapeifmatis . contra
re Ą, Patres , & D. Auguftinum ro- Iuliawi
cenſere morem , quo ſuorempore fo
lebat conferri baptiſma, cum frequen
ticrucis confignatione, ficut & hodie
uis fieri ſolet; non autem dicere, & affe .
3

rcre ſignum crucis pertinere ad eſſen

Ba riam Baptifmi, que lõgè funt diuerſa.
e vi Dices ſecundò: Quid fignificar illa
quia frequcns crucis conlignatio in hoc &
om in hoc & alijs facramentis ?
Tori. R. Nihil aliud, quàm facramenta
tia oinnem virtutem fuam & efficaciam
cru accipere à pafſionc& cruce Chriſti
stil Redemptoris,
cun
atias QV ÆSTIO XXIV .
‫ ر‬VE;
acis Quid de illorum , qui non tantùm Cate:
po chifmum . Exorciſmum ,fed etiam
771 vaefionem chrifmatis omittunt ?
CAS: K :7 Quæ
 230 DE NICES, ET MOD , MN.
Quæftionis explicatio.
Nota inprimis; vn& ionem Chrif
2

matis quæ fit in Baptiſmo ;į valde

effe diuerſam ab illa quę fit.in Can
firmatione: Nam illa prior eft cærc
moniális s & fit in vertice : pofterior
fit in fronte ,& eft fubftantialis ,vtpote
materia facramenti Confirmationis ,
Deinde illa fit à fimplici facerdote,
hæc ab Epiſcopo .
atdeba Secundò nota , cæremoniam effc
antiquiſſimam , vt conftatex veteria .
prisoc,7. bus Patribus, (á) Tertulliano,(b ) Bas
bl. de
filio, ( c) Nazianzeno, (d ) Auguftino,
Spirit. qui afferunt,nonlicerePreſbyteris
Jant.c. line Chrifmatebaptizare ; vfq;
vſq adeò,
27.
COřat.
vt non defint , qui docuerunt; huiuf
modi vn & ionem effe fubftantialem ,
6. de bap nec fine ca Baptifmum perfici pofle ,
dl.is.
de Trin , inter quosfiierunt Armenij, vt tefta
0.26 .
tur Alphonſus (C) à Caftroin Summa
e verbo ::
de hærefibus , & hodie in more eft
apud Gallos, fi quando fibi dira pro
Baptiſ: uocari velint , non folùm renegare
( vt loquuntur ) Baptiſmum ſuum ,
fed etiam Chriſma, quafi Baperlius
nihil eilet fine Chriſmate: & ſunt ho
die in vulgo , qui exiftimant, idéo
quofdans
 $ACRAM TEMPPEST, 231
quofdam fieri maleficos & fagas, &
manere fub poteftate diaboli , quia
vel omninò non fuerunt , velfaltem
non decenter nec fufficicnter vn & i :
<

Chriſmate , quod non omninò caret.

fundamento , vtftatim obiterolten
demus . Horum occaſione quæritur,
quid iudicandum fit de modo bápria
zandi illorum , quiin caſa de quo .di..
>

{puramus, omittunt Chriſmacis yn

dionem ?
Refponfio.
Tolerandus eſt in caſu extremę nes
ceſſitatis , cùm mors videlicet infan
tisinftat, alioquin fi ſuperuiuat,liniri
debet . quam primùm Chriſmate in :
vertice,ne magnum vitæ ipfius bàpri
zantis immineat periculum . Prior
pars manifefta eft, quia fine eiuſmodi
Vn & ione confiftit tota Baptiſmi ra
cio: crgo debet hic n:odus in caſu pre
fenti tolerari. Et conf matur grauif
ſimâ authoritate D. (a ) Clementis, aalibiy
qui in libris Conftitutionum Apofto - 6,23.
licarum, loquens de Baptifmo fic ait:
Si non fuerit oleum neque vnguentum
Chriſmatis, fatis eft aqua. Poſterior pa
tęt ex ijs , quæ hactenus de Chrifma
tis ipfius antiquo vſu diximus , quam 63.94.
sxplicat D. Thomas (6 ) cùm dicit, 75. 4.3.
unctio
 332 DE NECES, ET MOD MIN .
monitionem quæ fit in vertice infantis,opa
yari conferuationem gratia , be ptiſmalis
Dixi ( niſi magnum vitæ baptizantis
immineat periculum ) quia cum Chri
ma non fit quid fubftantialeBaptiſmi;
fed tantùm accidentarium , non tenes
tur baptizatus illud adhibere cum
periculo vitæ , vt aliàs in fimilibus à
irobis oftenfum eft:
Dices : Verumne cft quod di&tum
eft ex D.Thoma 9, vnctionem Chrifmas
tis in vertice operariconferuationem gra
tix baptifmalis ?
1x . Verum eft fecundum omnes ,ſed
non codein inodo ab omnibus intel...
ligitur & explicatur. Caietanus apud
cundem Thomam air pofle duplicitet
intelligi, vel per remotionem impe
dimenti tentantis Dæmonis, vel per
excitationcm alicuius boni motus :
fed hoc breuirer niinis & obfcurè dia .
erum videtur. Zuares (a) paulò aper
2.Sapra tius
apud D.
apud eundem dicit intelligi
fic
Thom . poffc ," vt ficut Eccleſia per facramen
taliaimpetrat à Deo poteftatcm coër
cendiDæmones : ita etiam per appli
cationem Chrifmatis impetret bou
num animæ niotum , ad refiftendum
illis,' & ad gratiam bapriſinalem con :
feruandam ; qui motus vel ftatim des
tur, fi
 SACRAM , TEMP. PIST . 233
tur, fi homo fucrit capax & indigcat;
vel poftea tempore oportuno , quod
vulgi opinioni ſupradi& x fatis con
forme eft.
Dices 2. Quomodo fit hæcvn&io ?
B.Docet Parochiale (a )Leodienſe: a inbre
Si infans ( inquit) adhuc reffirat, acce- wirits
pro chriſmate dicat:: Deus omnipotens, baptizza
Pater Domini noftri Iefu Chrifti, qui te dipaga
regenerauit ex agua o Spirita Sancto, 23 .
quiq; dedit tibi remißionempeecatorum
tuorum , ipſe te liniat chrifmate falutis
(.cangendo chriſmate verticem per
modum crucis ).in vitam æternam .
Dices 3. Eſt neceſſe adhibere va
Sioni chriſmacis orationem ?
B.Videtur necefíc,quia vn&io illa
Hon habet vim ex opere operato , fi
cut facramentum , fed ex opere opça.
rantis, id eft, orationis ipfius mini- :
tri , & præfertim Eccleſiæ : non pro
pterea tamen neceffum eft baprizanti
sccitare ad longum orationem à P2
rochiali præfcriptam ; fed poterit ,fi
periculum contagionis immineat ,
cribus verbis orarc , dicendo : Deus
te liniat chriſinate in vitam æternam : vel
Gmilibus,
Diccs poftremò : Indifferenſnc
eft , quali chriimate vngat infantem ,
veteri
 234 DE NECES . ET 'MOD , MIN .
veteri videlicet an nouo , huius fcili
cer anni.
R. Ordinariè non eft indifferens,
fed deber fierinouo : In caſu verò, de
quo nunc agimus,> erit indifferens, fi
nouuin haberiLugdunenfi
non poffit: Sic enim
aturRefer-
de
in Concilio legimus (a )
Si quis de alio Chrifmate, quàm de illo
confecra,. nous, quodpropris Epifcopi largitione nel
dift.4.c. conceſione acceperit ba prizare , niſipran
Si quis occupante mortetentaverit, prò temerita
de alio. tis aufw ipſe in fe'fwe dammationis protu
liffefententiam manifeftatur. Hicenim
expreſsè caſus.præſens excipitur,
QUÆSTIO XXV .

oribus modis, »t frequentiuspeccari.com

tingit circa baptifmum infantium
temporepeftus?
Quæſtionis explicatio.
locomo
H #c quæftio poftremo
ponamus peccata ,quæ contingunt vel
contingere poffunt circa administra
tionem Baptiſmitempore peſtis: Pof
funt verò ad tria capita reuocari , fi 3

curi eriam omnes quæftiones ad illa

cadem reuocamus : ducunt enim oni
gincm
 AM
CR P T
Pin SA , TEM , PES
gincm vel ex parte miniftrantium ,
vel ex parte ſuſcipientiun , vel ex
parte modi miniftrandiipſum Bapti
ſmi facramenrum ,
Refponfio,
Inprimis peccat paſtor qui nonmi---
niftrat, veletiam negat elle miniſtrā
dum baptiſmum paruulispeſte infe .
ais .
2. Obſtetrices , quæ vel ncgligunt
baptizareprolem , quamvident de via
ta periclicari ; vel quæ ncſciunt fora
mam Baptiſmi, vel ignorant,quomo
do & quando illamrrecitare debcane,
vel quæ monitæ illam nolunt difcere.
3. Peccant pater& mater, qui re
liquis deficientibus , cùm poflint &
ſciant baptizare, puerum fuum in hu.
iufmodicaſu non baptizant:
4. Item , qui neſcicntes baprizare;
non procurant aliquem qui fciat , vel :
ctiam deficientibus Catholicis, hær
reticum fiue quemcunque alium ab .
Ecclefia præciſum , etiain oblatâ pro
baptiſmoobtinendo pecuniâ, fi aliter
baptiſmus haberinon poffit.
5. Paſtor qui non inquirit de ba.
ptizandis, & rogatus baptizare non
baptizar.
6. Et qui negligit baptizarępue
ros, qui
 236 DEŅE CES IT MOD , MIN.
zos, qui retinentur adhuc pro toto vct
parte in vtero matris, cùm illos ba
priza re poffint.
7. Et qui baptizarę negligit , vel
non vult,quia infantis ſexum non po
teſt diſcernere.
1
-8 . Et ille , qui non baprizat ; veris
>

tus ne aqua pueruni occidat ;aut il

lius morrem acceleret,cùm fine nocas
bili læfione baptizare poflit.
9. Et qui pluribus Baptifmum fe
Centibus puerum ſanum cum ſolem
nitate baptizat , & pefte infc &tos nes
gligit vel poftponit , cum periculo
3

mortis temporariæ diæternæ.

10. Et quibaprizat in materia du .
bia , puta in iure carnium , in lixiuio ,
in cereuifia , in ſpurð , & fimilibuss
cùm poflit habere certain .
; IT . Ec qui baptizat in nomine
Dei tantùm ; vel Chrifti , vel SS. Tri
nitatis, non exprimendo diſtincta
- nomina diuerfarum perfonarum , Pa
Eris & Filij & Spiritus San&i,
12. Fě qui infantem animam agen
tem baptizat ter afpergendo, dicen
do ad primam afperfionem : Baptiza
He ininomineDei Patris : & ſecundam ,
O Filý ; ad tcrtiam , e spiritusSant
#i; cùm poffevnicâ afperfionebap
tizarci
 .SACRAM , ILMT . PEST,
rizare, & totam forinam eodem rem .
pore fimulrecitare,
13. Er qui cx oftio domus vel fene
Itra lcuicer aſpergit puerum aquâ,
cum recitatione debitæ formæ , cum
poflit illum certò & debitè aſpergere
14. Et qui perſe verba facramenca
: fia pronunciat, & per alium pueruin
aquå afpergit.
15. Et qui peſte infectum ba prizac
fine lignocrucis, cùm facilè adhibcre
poſſit.
16 , Et qui baptizat in aqua nok
conſecrata , cùm poffit habere conſe
cratam.
: Poftremò: Quibaptizat finc chri
(mate,cùm poflic abfquc magno peri
culo illud adhibere, Raciones harum
omnium affertionuin facilè cuiuis
eric colligere ex præcedentium quæ
ffionum reſolutionibus,
Dices: Eftne ſemper peccatummofa
cale, omittere velmalè miniſtrare ſa
cramentum Baptiſmi?
R. Ordinariè eile inorcale : yel
enim reducitur ad peccatu ho nicidij,
vel ſacrilegij, quę ex generefuo mor
calia ſunt , quamuis peccatum contra
illius cæremonias poflit fieri veniale ,
propter paruicatem materiæ , vt ford
firea
 DE NECBS ET MOD , MIN ,
fit in omni genere peccatorum : ret
nullum in neceffitate. Et hæc fatis de.
fecundo capite .

CAPVT TERTIVM ,
DE NECESSITATE ET MODO

Miniftrandt Sacramentum Peni :

tentia tempore pesti ?
QV ÆSTIO PRIMA.
7trum Paſtores teneantur miniſtrare
Sacramentum pænitentia tempore
peft ,etiam cum periculo vite ?
>

Quæſtionis explicatio,
O Ręcedenti capite docuimus
paftores tempore peftis tc
P neri miniſtrărc facramcn
tum Baptiſmi , etiam cum
.

periculo vitę. Sequitur vt idem

oftendamus deSacramento Paeniten
riz. In quo aliquanto eſtmaior diffi
'cultas,quia hoc facramentum non eft
-tam ncceffarium , quàm eft Baptif
mus. Itaque ſecundum quofdam ,
etfi aliquibus poffit viderineceffariú,
puta , qui tantùm funt attriti , non
idcirco
 SACRAM . TEMP, PIST .

f idcirco tamen videtur polle dici ne- a verk .

ceifarium abſolutè & fimpliciter; quia Epiſcop.
deficiente illo quis faluari poteft, vir- 7.6 .
ture contritionis. Huius fentcntiz b 9.306.
videtur effe ( 2 ) Armilla , cuius hæc in cap.
)

funt verba: Prelatus pro adminiftratio- Matth .

the ſacramentorum ,quenonfunt deneceßi- ad 8.
fatefalutis,ficut Baptiſmus ; fedfufficit c fer. De
preparatio animi, non teneturfe morti min . 4.
exponere. Et videtur eiuſdem effe ( 6 ) poft Pes
Abulenfis ,air-enim : Paftores Ecclefiæ in 4 . de
folùm teneri ad exponendam vitam cor . fuga peſte
poralem pro ſpiritualiouinm , fi aliter concl. 4o
feruarinon poteft, videlicet per contri- corol. 1.
tionem . Horum igicuſoccaſione quę- 02.
ritur, an tempore graffantis peſtis te - d Hom .
neancur paſtores regulariter ctiam vlt. Den
· cum periculo vitæ corporalis , fi illud min , 2;
>

alireç vitari non poteſt, miniftrarc fa-poftP.A.

sramentum Pænitentiæ . Schá.
eq:quod
Refponfio. lib.3.fub
An,
Tenentur regulariter Ita fentiuntf In I.
Gabricl ( c) Biel,(d )Eckius, (e)Briar-'epist. ad
dus , (f ) Claudius Eſpencæus, , ( ) Timot.
Zuares, & alij. Paſtorcs enim senen- lib.3.di
tur confefliones ſubditorum audire,greff.c.
quoties illi tenentur confiteri. Sed in 19 .
articulo mortis, inquo verfantur in- & tom .
fc & i
 140 DE NEGAS: ET MOD . MIR
fecti pefte ,oinnes ordinariè tenencur
in 3.D. confiteri. Sig :idem in co arciculo
Tho, di- confellio factamentalis cít mcdium
jput.44. necellarium ad falutem ,7 ex cuius vi
Sectome delicet carentia regulariter ſequitur
moralc periculum æterne damnario
a in 4. ais,vt docec clarè (a) Maior. Vſque
dift.q.1. adeò, vt ( b) Sorus dicat , Eum quiba
b in 4. bità sopiâ confeſoris abfqueabſolutions
dift. 23. Sacramentali de vita decedit , nefarium
.

2.6.5. crimen committere ; ergo ordinarie per

Hican- fe & fimpliciter obligantur Paftores
ten nou ad ininiftrandum hoc ſacramentum
præter- eciam cum periculo vitæ corporalis.
bei Neque obitat hoc ſacramentum effe
neceffarium non abfolutè in rc, ſed in
voto faltem , atque ita ſufficere con
-tritionem ;quia ficut.co ſtance nihilo
- minus quiſque tenetur etiam rc ipfa
confiteri,ſi copiam confellarij habeatz
Sita quoque paftor vidctur obligari ex
officio, vt fatisfaciar pænitentis obli
gationi , quantum ex fe eft, eius con
Fellionem cunc audiendo , & pæniren
tiæ facramentum iinpen lendo.
Accedit, quòd contritio in illo cala
admodum difficilis fit. Et quòd ſub
diti plerique omnes exponantur mag
No periculo , fi cum hoc colore nedio
falutis relinquantut, yt autè oftendi
2

us. Diccs :
 SACRAM , TEMR. PEST , 241
Dices : Sabdici non tenentur con
ftcri parocho perte infecto propter
1 periculum concagionis , vt colligi
2

.. pofle vidccur ex ijs , quæ docet (a) a lib . I.

j1
Socus de iuſtitia & iure , ergo nec è
contrà tenebitur paſtor fanus cum 9.6.0.4.
dub.vlt.
tanto periculo pefte infectorum con
feſſiones excipcre ; quia maior obli
gatio eſt , qua vnufquifque fibi obli
1 gatur , quàın alteri: Ergo fi idem non
!
tenetur iibi ſubuenire cum tanto -pe
riculo , multò minùs tenebitur alteri .
1 R. Quod atſumitur non ele ve
rum , quando ſubditi ſuntin articulo
mortis , de quo fcmper agimus ; tunc
cnim deberent potiùspaſtori infceto
conficeri & accipere ſacrainent?!ın
cum periculo corporalis vitz , quàm
ſe periculo æternæ mortis exponere.
QVÆSTIO II.
An poffint påflores aliquo caſu excufari
à ininiſtratione buises Sacramenti ?

Quxftionis explicatio.

Svperiore queſtione
gulam general em in ftatuimusre
fauorein ani
maruin ordinariè , videlicet per fe &
finip.b
 242 DE NICIS. ET MOD , MIN .
fimpliciter obligaripaftores tempore
peftis ad excipiendas ſuorum ſubdi
torum confeſſiones.
Querimus modò in fauorem paro
choruin, an talis fit regula ,quæ patia
tur exceptionem , pollitque fieri, vt
>

certo caſu paftores excuſericurab ad

miniftratione huius facramenti:

Refponfio.
Pollunt certocaſu excufari ; quia
præceptum de auditione confeſio
numett affirmatiuum , poterunt ergo
tales concurrere circumſtantix , v de
ſinat obligare, hęc eft enim illius prę
cepti natura.
Dices : Deſcribe huiuſmodi cau
ſam ,
R. Verbi gratiâ : Sipaſtor morali
ter certò ſciret pefte infe &tuin non
habere conſcientiam peccati morta
lis , ſeu efle bene diſpoſitum ad mor .
tem , & alioquin periculum vitæ cor
poralis ipſius miniſtrantis eflet ma
gnum & moraliter euidens; maximè
li ponamus vnicum cffe paftorem , vt
ordinariè fit in pagis & in quibuſdam
oppidis, quo inortuo velinfecto , non
fperaretur facilè prouideri poffe po
pulo de alio ,> illis cnim çircumftar
uijs por
 SACRAM , TEMP , PEST .
tijs pofitis , pefte infectus non eft in
neceſſitate , &bonum commune cui
feruatur paſtor, multum præponde
rat priuatæ vtilitati talis pelte infe
t
ai, de quo vide ( a ) Muiorem in 4. a dift.
Sententiarum .
23.9.1.
QVÆSTIO III.
Paftoribus p :ſteinfe &tis , vel mortuis, vel
suftè, vel iniuftè abfentibus,an tenean
tur Qaliy facerdotes hoc facramentum
miniftrare ?

Queſtionis explicatio.
On quæritur hic , an fimplices
NE
facerdotes poflint in abſentia pa
ftorum , excipere confefliones peſte
infectorum , colque facramentaliter
abfoluere; quia iuxta celebratā Con
cilij ( b) Tridentini fententiam no bes.14
tum eft, quoſcunque facerdotes quof
7.7
libet pænitentes à cenfuris &pecca .
tis quibusliber in articulo mortis ab
foluere poffe : fed quæritur, an paſto
ibus abfentibus vel emortuis te
ncantur ?
L2 Refpon
 244 DE NICES, ET MOD, MIN.
Refponfio.
Sacerdotes quicunque tenentur illo
teinpore in abſentia paftorum confef
fiones audire , Alfertionem hanc din
a dift . 33 ſertisverbis docent ( a) Maior, & lo
9.1.9.4 . annes ( 6) Breacrt Vicecancellarius
quariturLouanicnlis.Et probatur, quia hic (in
b oueſt. quit Breaert currit caftus,quo tales fau
quodl.3. ccrdotes obligantur extalento clauis Sess
in fiss, ordinis fibicredito operari.
Dices primò: Quale peccatum eft,
nolle in tali caſu ſacramentum pæni
nircntiæ miniſtrare :
B. Eft mortale , illudquc grauiffi
c Epift. mam , ſiue in.paftoribus; fiue in fim
adEpif.plicibusfacerdotibus, quod ex his(6)
Gallie. Ccleſtini Pontificis verbis cognoſci
potet: Agnowinus pænitentiam morie
tibus denegari , nec illoruin deſideris an .
nui,qui obitus ſui tempore hoc animæ fuæ
cupiunt remedio fubueniri, horremus fa
teor tantæ impietatis aliquem inueniri.
Etpoft pauca : Quid hoc rogo aliud eft,
quàm morient imortein addere, eiufí; ani
mam fuâ crudelitate , nefoluta efle poßit,
wccidere. Et rurſus: Salutein ergo homini .
dimit ,quifquis mortis tempore ſperatain
penitentiam denegarit,
Neque
 MIN . SACRAM . TEMP. PEST , 2450
Nequc obftat , quòd Pontifex lo
>

quitur contra illos , quidiffit de ini

2

ſericordia , vel de vera morientium

Tur illo
conuerfionenegabant abſolutionem ;
Confel quia perinde eft ad incurrendum hoc
anc di crimen , quacunque ex cauſa faceret
& lo dos pænitenti in extremis , & abfo
>
Marius lution em humiliter petenti ; illam :
ic (in deneget.
es sam Dices : Quid fidum accurrit fim
plex facerdos , vt audiat confeflio
nem peſte infc ti , pariter accurrac
a eft , paftor , poterit fimplex facerdos illius
xni . confeffionein audire & abfoluere ?
Zambranus (a ) dicit recentiores quof- aa In de
dam Doctores tcnere, illo caſuquem- ciſ. aisa
Gim libet facerdotcm , etiamfi fit copia le- reis, caf.
©) gitimi paſtoris , pofſe quemliber po- conf.6.4.
oſci nitentem abfoluere, vigore Concilij dub. 4 .
jen Tridentini. (b) Sed parum probabili- n.3 .
an
ter,quia Concilium Trid .hacin parte b Sef.14
fue Iron condidit ius nouum ; fed tan- de,pænit
Ed tùm promulgauit antiquum vſum cc.c.7 .
- clefię , dicit enim : In eadem ecclefia
At, Dei cuftoditum femper fuit , ſed vſu
>

ju Ecclefiæ & jure antiquo tantum con

ccditur finiplicibus facerdotibus po
teftas abfolucndi ex defe & u legitimi
confeffarij, ne inoriens priuetur ſa
>

cramento ad falutem neceffario >

L -3 vt patet
 246 DE NECES IT MOD : MIN .
a Carth vt patet ex (a) Concilijs & Pontif
3.can. cum Decretis. Deinde optima inter
32. pretatio legis ſümitur ex ratione ex-
extraua..preffa in lege , fed in dicto Concilio
inter cū- ratio expreffa eft : ne hac ipsâ occafione.
Etas, S. aliquispereat, quod obtinetur plenifſi
Incendia mè,fi limplices facerdotes tantùm ab-,
rios; e foluant defe & u legitimi qui abeſt,
extr. I , vel fi præſens ſit , non vult, vel non
de excon audet confeſſionem audire : ſi cnim
adfit & velit abfoluere , fimplex nihil
omnino poteft defectu iurifdi&tionis.
Quamuis hic inonendi fint facerdo
tes , ne facilè hinc excuſationem ca.
ptent nonabfoluendi,quòd paftor non
longè fortè abfit , & ftatim ſuperucn
turus fit; quia fi dubitet , an ſuper
>

uenturus fit legitimus confeffarius,

debet fe inclinare in tutiorem par
tem , vtægrum'abſoluat, ne nimium
cxpc&ando æger moriatur fine facra
mento , vti ex di&is huius Tra & atus
patet
QV ÆSTIO IV. IV.
An pelle infectus, fi à Parochia e alijs
fimplicibus facerdotibus deferatur, nec
fuæcontritionio confcientiæ fatis fi- .
dat,poßitfacerdotialiunde vocato ni
merare pecuniæ fummam pro miniftram
tionehujus facramenti? Quæ
 SACRAM , TEMP . PEST . 247
if 1

er
Quæftionis explicatio.
ex
lio Iximus fuperiori capite , licere
D numcrare pecuniam pro mini.
Ti ftratione Baptiſmi. Quæritur:An eo
bo dem modo liceat numerare pro mini
t ftratione huius facramenti, hoc eſt,
ſacramentalis abfolutionis, fi nullus
m fit , qui abfoluere velit, præterini
il quum & auarum ſacerdotem , qui ad
3 uertens anxietatem peſtc infe &ti,non
yult miniſtrare ſacramentum , niſi nu
meratá notabili pecuniæ fumma ?
Refponfio.
Licet peſte infefto numerare cere
tam pecuniæ ſummā ſacerdoti aliun
de vocato , fi nullus fit, quigratis ſa
cramentum miniſtrare velit , non >

quafi pro pretioæquiualentiipfius ſa

cramentalis abſolutionis; ſed pro re
demptionc vexæ & periculi , in quo
confiderat fe conftitutum , fi morere
tur fine reali perceptione ipfius facra
menti. Probatur ijſdem argumentis,
quibus antè probatuin eſt , pofſe pe
cuniam in cali cafu numerari pro ha .
bendo, baptiſmo: fi eniin ille potuit
L.4 cxcufari,
 248 DE NICES, ET HOD. MIX.
excuſari , qui erat in extrema neceffi
tate Baptiſmi, & hic poterit qui eſt in
fimili pænitentiæ : quia, vt ponimus,
non auder confiderc fuæ contritioni,
nec poteſt aliter obţinere abſolution
nem facerdotis.
Dices: Quid fi facerdos ita iniquus
fit , vtnolit miniftrare ſacramentum ,
nequc abfolvere , nifi pefte infectus
faccatur, fc dare illam pecuniæ fum
mam , veluti pretium ipfius facramen
talis abſolutionis ; poteritne id fa
cere ?
R. Non poterit,quia cùm petat pe
cuniam in apertum contemptum re
ligionis , non poteft eimos geri.
Dices Secundò : Si non petat in
contemptum religionis, fed ex auari
tia ,> tenebitur fic affcctus illanı dare ?
R. Tencbitur, alias enim videretur
pecuniam præferre ſuæ ſaluti : ſed ſa
cerdos ille præterquam quodfacrile
De iuft gium grauiflimum committit, cene
jure. retur ad illius reftitutionem : Ita (a )
1. 2.c.35 Leffius.
lub.7.
QUÆSTIO V.

An etiam poßit conducerefacerdotemno

minatim preciſum , bereticum , degra .
datum , ſuffenfum , interdi&tum , vel
criang
 SACRAN, TEMP . PEST ,
249
.
ceffi etiam ipfo iure ob manifeſtam Clerici
eft in percußionem excommunicatum ?
imus,
cionis Quæftionis explicatio.
Cucio
I non defuerunt , qui negarent,
Equus
tüm, -müm quidem , qui maximæ neceffr
cctus fatis eft,miniftrare pofíe: non mirum,
fum fi fint qui hoc ipfum de ſacramento
men pænitentiæ negent , præfertim quod
d fac faccrdotcs præciti iurifdi&tionc, vel
eius vfu , qui ad hoc facramentu pla
ape nè eft neceffarius , carcant. Horum
>

ne -ergo occafione quæritur , an pefte in

fečtus, ficut præmifíum eft dereli & us,
at in poſſit vel etiam teneatur huiuſmodi
Jari aduocare ,proimpetranda abſolution
dare? ne ; fi fuæ contritioni aut conſcicntiæ
retur confidere non fatis audeat ?
ed la Refponfio.
ciile Non folùm poteft, fed etiam per ſe
cnc loquendo tenetur huiuſmodi facer
(- dotem aduocare , fi alium non impe
ditum habere nequeat . Prior pais a Sef.14
-probatur ex verbis Concilij (a ) Tri - c.4 .
dentini , iam aliquoties allegatis,
>

HMS fi notcntur tres diſtributiones, ſci

erra . licet ; quilibet Pænite
Ls
ns, à quibufwis
rel peccatis,
 250 DE NECES, ET MOD . NIN .
peccatis, & à quocunque ſacerdote. Prima
cnim comprehendit omnes paniten
tes'ctiam excommunicatos , hæreti
cos, finc vlla exceptione, &c. Et fimi.
liter ſecunda omnia peccata affecta.
quacunque cenſurâ fine exceptione:
ergo & tertia fimiliter comprehendit
omnes facerdotes quacunque culpa
vel cenſura ligatos abſque vlla exce
ptione, Pof crior pars eft ( a ) Ruardi
a art.3 .
Louan. ex D. Auguftino, & probaturratione ,
quia infirmus diuino præcepto tene
eur tunc confiteri, cui præcepto poteft
ſatisfacere aduocando ſaltem calem
miniftrum .
Dixi ( per fe loquendo ) quia , fiti
meat aliquod maius tiocumentvm , vt
fi probabiliter timeat perucrfionis vel
publici ſcandali periculum , poterit
cxcufari,
Dices : In hoc facramento maximè
neceffaria eft iuriſdictio ,> fed hi om
nes vſu iuriſdictionis carent ? Ergò,
&c.
b Duran Ę . Certum eſſe ſecundum commu
Hift. 19, nem huiuſmodi ſacerdotes in articulo
9.1.ad q mortis habere iuriſdictionem . Ve.
Palud, rùm quod à Doctoribus in quæftio
dist: 20. nem vocatur, eſt à quo habeant, ani
9.1.4.2 iurc diuino , ficuti quidam , ( b ) an
potiùs
 SACRAM . TEMP POST .
potiùs ab Ecclefia : ficuti plerique (a) a D : Th
omncs docent, & videtur probabiliùs, diſt. 19.
Sienim venirer à iure diuino , oinnes 9.1.ca
facerdotes eſſent pares in illo articu- omnes in
1 lo,, nequc vllus pofſet priüari tali iu- rum com
riſdictione, criamſi eſſet copia proprij mentar
facerdotis , cuiùs contrarium à pleriſ- tes.
que omnibus docetur. Si enim Paro . b Concil.
chus aut alius facerdos, non præciſus, Cartha.
i haberi poflit , certum (b) eft , illos in 3.că.32,
tali cafu nihil poffe , & fi de facto ab- Sylveſter,
foluant , abfolutionem non valere, vt verb.cona
ftatim diximus , & diligenter notan- fej 1.9.
duin eſt. 6.caf.7 .
QUÆSTIO VI. Nauar .
1
6.26.1 .
An etiam non approbatum ab Fpifcopo? 27 . Coo
war..
Quæftionis explicátio. alma ma
, Ip.
Ertum , nullum facerdotem ter
. I ! .17 .
C poffetexcipere confeflionescecureSoccer Team
farium , nifi ve habcat parochiale be.
neficium ,> vel aliàs approbatus lit ad
facras huiufmodi confeffioncs au
diendas : Sic enim ftatuit Concilium
(c) Tridentinum : quamuis Presbyteri c Seff.z.
in fua ordinatione à peccatis abfoluendi c.15:
poteſtatem accipiant,desernit tamen S. Syou
nodrus , nullum etiam regularem poffecusto
I 6 feßios
252 DE NICB3. ET MOD . MIN ,
feßionesfæcularium , etiam Sacerdotum ,
audire, nec ad id idoneum reputari , niſe
aut parochiale beneficium , autab Epiſco
poperexemen,fi illi videbitur neceſarit,
aut aliàs idoneus effe iudicetur., approbas
tionem ,quægratis detur, obtineat:priwin
legis & confuetudine quacunque etiam
immemoriali non obftantibus. Huius oc
cafionc quæritur, quid fi nullus facer.
dos approbatus reperiatur, numpote
rit peſte infe & us, in huiuſmodinece
fitate conftitutus , vocarenon appro
batum
Refponfio.
Non folùm poterit, ſed etiam tcne
bitur. Ratio prioris partis eft, quia in
huiuſmodi extremæ neceſſitatis arri.
culo , yt cx codem Concilio Triden
tino oftendimus, omnis facerdos,nul
>

lo penitùs cxccpto , poteft abfoluere:

ergo & non approbatus , cùm non ex
cipiatur. Pofterior probatur,quia per
fte infe &tus tenetur confiteri , & ha- .
bet ſacerdoteni, qui illum poteft ab
foluere , vt iamoftcndimus : crgo te
netur illum interpellare , quia aliàs
non ſatisfaceret præcepto diuino de
confitendo in huiuſmodi articulo.
Diccs
 SACRAM TEMP. PE-ST .
Dices: Approbatio de qua loquitur
Concilium Tridentinum non eft tan
tùm neceffaria neceſſitate pręcepri;
ſed etiam ſacramenti , ita ve line illa
irritum prorſus & nullum Gt facra
mentum: vt patet ex illis verbis Con
cilij: Nullum pode confeſiones audire,
neq; ad hoc idoneum reputari : habent
enim hæc verba in ſubiccta materia
hunc fenſum , & ita intelligunturpaſ.
ſim ab vniucrfa Eccleſia, & Illuftriffi
mi Cardinales de ca re fer Doctores
Examinatores diæceſs.Leodienſis,de
quorum numero tunc eram , confulti
reſponderunt.
R. Eccleſiam potuiffe huiuſmodi
approbationem requirere , & fine illa
facramenrú irritarc & annullare;quia
cùm poteftas iuriſdi&ionis in Eccle
ſia homini per hominem communice
tur, putą per Summum Pontificem ,
Epiſcopum , &c. poteſt Ecclefia prę
fcribere modum comniunicandi hanc
juriſdi& ionem , & ftatuere conditio
nem aliquam , fine qua perſona ali
qua inhabilis ſit ad iuriſdictionem
fufcipicndam ,> nec ſolum potuiffe
facere , fed etiam iuftifimis de cauſis
feciffe ad vitanda plurima incom
moda , quæ quotidie contingebant
Iz exia
 234 DE NECES , ET MOD , MIK :
ex indiſcrera facerdotum ad audien
das confeffiones aſſumptione. Verùm
dicimus , eccleſiam non reſpexiſſe ad
articulum extremæ neceſſitaris , in
quo verfamur, vt ex antè dictis faris
manifcftum eſt.

QV ÆSTIO VII.

Anetiam Diaconus, Subdiaconuse

tandem o Laicus ??

Queſtionis explicatio.
a Inbul Ertâ fide tenendum eft , folos fa
C cerdotes effc à Chrifto prefectos
la Mar- iudices in foro facramentali, vt defi
tiniV. nitum eſt in Concilijs, (a ) Conſtan
bInde- ritni, (b) Florentino , & Triden
creto vni tino. Reperiuntur nihilominus qui
onis. dam (d ) Canoniftæ, qui dubitant, an
c Sef. 14. & hoc verum fit in cafu neceffitatis.
6.6. Horum occaſione queritur, an in caſu
can, 10. peftis, cùm nullus facerdos haberi
d Gloffa poflit, liceat uocare Diaconum , Sub
På diaconum , tandem & Laicum ,mini
nor.inc. Itrationis huius facramenti peritain
fures ex. Refponfio.
tra de Duobus modis poteft fieri confeffio
furto; diacono, fubdiacono, vel laico. Vno,
cadem
 SACKAN , TEMT . PEST,
cadem rationc & animo , quo debet
fieri ſacerdoti , vt fcilicet ab illis tan
quain à iudicibus & miniftris etiam
virtutc clauium remiffio peccatorum
obtineatur. Altero , vt ipsa humilita
ce & erubeſcentiâ confeflionis.com
moueatur., fle &taturque magis Dei
mifericordia erga peccatorum , coque
certiùs peccatorum remiſſio , non per
Diaconi, Subdiaconi, vel Laici ali
quod miniſterium ; fed ab ipſo folo
Deo impetretur. Si loquamur de pri
mo modo , nullo caſu , ne extreme
quidein neceſſitatis , licer predi&tis
>

conūteri, quin imò ſacrilegium com

mitterer eum is,quiillisconfiterctur,
tum illi , qui confeffionem excipe
rent , fi per poteſtatem clauium cona
>

tcntur eriam in extrema neceffitate.

conftitutum abfoluerc , quin eciam
-

abſoluentes irregularitatem iucurrc

rent. Siquidem Iure (a ) Canonico a Extra
omnes illi decernuntur irregulares, de Cler .
qui exercent actum proprium Ordi. non ord .
nis, qucm non habent , abfolutio au c.fi quis,
tem facramentalis eſt actus proprius a c.ex
Ordinis facerdotalis. Si fit fermo de literu ,
pofteriore'modo , licebit fubinde illo
tum aliquem aduocare , nunquam ţa
men tenebitur fic illis conficeti,
Dices
 236 DE NECES, ET MOD . MIN .
a apud Dices primò , Beda,(a) Gratianus,
Magix. & poft illos D. Thomas dicunt in ar
in 4. diftriculo mortis , fi facerdos abfit, con
feflioncni debcrc fieri laico: ergo ma
17 .
gis Diacono & Subdiacono .
. Illos hoc non dicere ; fed mo
rem referre , quo illorum tempore
quidam vti folebant.
Bc.fures : Dices ſecundò: Iure (b) Canoni
extra de co fur , qui in actuali furto interfici
furtis, tur , priuatur ſepultura ; fi autem
-Presbytero vel Diacono cöfeffus fuc
rit, communione non priuatur. Ergo
in articulo mortis non folùm licet
aduocarc Sacerdotem, fed etiam Dia
¢ Supra. conum . Sic colligunt Glofla ( ) &
Panormitanus.
B. Ius Canonicum illo loco nos
vellc aliud fignificare, quam furipa
nirenti , & ligna contritionis oſten
denti , non effe denegandam commu
>

nionem . Numerantur autem ſpecia

liter Sacerdos & Diaconus , quia à fa
ccrdotc poteft abfolui & communica
ri. Diaconus autem , quamuis non
pofſit illum facramentaliter abſolue
re, poteft tamen in illo articulo , ve
poftea oftendemus , Euchariftiæ fa
cramentum miniftrare , aliàs certum
eftde fide ex fupradi& is perDiaco
num ,
 SACRAM. TEMP . PEST, .257
num , vel quemcunque inferiorein ,
facramentalem abfolutionem impen
di non poffe:
Dices tertiò : Conſulendumnc eft :
peſtc infectis, fi ſacerdotes delint , vt
confiteantur, fiue Diaconis, fiue Sub
diaconis, fiueLaicis ??
R. Pleroſque modernos (a) Do Sotto
dores nonconfulcre , quin imò (6) jup, Mo
Nauarrus exiftimat , peccatum eſte din.de
mortale in confeſſione ſc apud lai confeff.
>

cum infamare , niſi cauſa grauis ſub 9. 28.

>

fie b.13.
Dices quartò : Fuitne mos confi 1.41 .
tendi pofteriori modo aliquando in
præcepto ?
ş. Sccundum (c) Sotum & Medi c Supra
wam niknquam fuiffe , & adeò fenfin
xon line grauibus caufis defijfe, vf
quc adeò , vt nullusomninò vel rarus
admodum illius hodie in Eccleba fic
yſus.
Dices poſtremò: Poteritne ſaltem
Diaconus in abfentia Sacerdotis pe
Ite infc & um ab excommunicationc
abfoluere ?
7. Probabile eſt poſſc , quia ficuti
ius concedit fimplici facerdoti ablom
lutionem ab excommunicationc quá
do si concedit à peccatis propter
cxtree
258" DE NECES . ET MOD . MIN
extreinam neceffitatem morientis, vt
ex Concilio Tridentino pater : ita &
concedere videtut hoc caſu eandem
abfolutioncın Diacono , cui propter
fimilem neceſſitatein concedit mini
ftrationem Euchariſtix , vt fuo loco
atendemus,
Q Æ STIO VIII.
SiLaicus ſe Sacerdotem mentiatur , lo
operasfuaslocet Magiſtratui pro mi
niſtratione huiusfacramentičan valeat
eius miniſterium , &fi non ,quampræ
nam incurrat ?

Quæftionis explicatio .
N quoſdam
Vperinaudiuimus . ex Flandria,
cò temeritatis veniffe,
vt cảm laici eſſent, ſe facerdotes men
tirentur, fiue in contemptum religio
nis , fiue ad quæftum , fiue ob ineptam
curioſitatem : & ex ijs aliquos cxtrc
mo fupplicio , alios exilio muletatos
fuiſſe. Horum occafione quæritur, fi
deficientibus facerdotibus, quifpiain
ſe facerdotem mcntiatur , & confef
fionibus excipiendis operam fuam
locet, an valeat eius miniftcrium‫& ;ز‬
a non, quam poenam incurrat?
Refpon.
 SACRAM . TEMP . PEST,

Refponfio.
Primò certum eft , non valere eius:
minifterium,
Secundò certum eſt;huiuſmodi ime
poftotcm maximo fupplicio dignum
osſe, propterpeccatú ſacrilegij, quod
committit; facit enim fummam iniu
riam Chriſto Sacramentorum au & o
ri: deinde Ecclefiæ ; iplique confiten
3

ti, quem in re maximi momenti qua

tum in fc eft decipit,
Tertiò, quicquid ha&cnus quidam
diſputarunt, certum eft , huiusmodi
>

laicum incurrere pænam irregulari

tatis. Iureenim (a) Canonico ftaru
Eum eſt , eum , quinon ordinatus fa- aDecles
>

cramenta ſolemniter adminiftrat, ir- non ord .

regularitatem incurrere. c.fi quis
Dices primò : Eft regula ab omni- & C.CN
bus recepta , pænam irregularitatis à liter.
nemine incurri , nifi exprimatur ; ſed
rubrica ſeu ciculus iuris canonici non
loquitur de laicis , fed de clericis non bAngel.
ordinatis , crgo nihil tale de laicis verbo ir
afferendum videtur. regula,
R.Hocargumentum nonnullis (b) 28. Ro.
dedifle occaſionem docendi , nullam ſel.eod .
per huiufmodi laicum incurri irregu- num ,there
.

larita
360 DE NECES . ET MOD . MIN.
gularitatem . Verùm illo non obſtan
te certum eſt , irregularitatem incur.
rere , quia verba rubricæ & tituli non
fünt facis ad límitanda verba textus;
& maximè, quia in Codice nouiffimè
authoritate Gregorij XIII , reforma
to , in margine notatur, reperta effe
feptem manufcripta exemplaria, quæ
non illum titullim præferunt , ſed
hunc, De non ordinato miniſtrante : fub
quo manifeftè comprehenditur Lají
AUS.
Dices fccundò: Capitulum in quo
hæc do&rina fundatur, non loquitur
de audiente confefliones ; fed de bas
prizánte folenniter ; & faciente ſa
crum fine debita ordinatione ; ergo
non incurrit ille , qui los actusnon
facit , cùm nullam , vt antè diximus,
debeamus irregularitatem agnoſcere,
nifi iureexpreſſam .
K. Sufficienter exprimi,cùm Capi
tulum in fine loquitur generaliterde
cxercente aliquod diuinum officium ,
vt enim irregularitas fit in iure fun
data, non eft neceffe, per aliquam vox
com ſpeciatim expriini , ſed fatis eft,
gçberaliſermone comprehendi.
Qytice
 SACRAM , YEMP. PESY .

QVÆSTIO IX .
Vtrùm teneantur paftores causes joelle
infectis hoc facramentinin miniſtrares
Queſtionis explicario.
Iximus hactenus de ijs , qui çe
Dzi
nentur miniſtrare hoc facramen
tum, fequitur ordine,vtdicamus,qui
bus peſte infectis miniftrari debere
multa enim circa illos accidcrc for
lent, quę paftorem ab adminiſtratio
ne illius cxculare poffe videntur, quæ
propiùs conſiderata , non cxcufancy
vt in progreffu videbitur.
Refponfio.

Tenentur Paſtores omnibus peſte

infcctis hbi fubditis pænitentibus
hoc facramcntum niniltrare , nia ta
les circumstantie occurrant , quæ il
Los ab administracione excuſent.
Dico primò : Teneri omnibus fibi
fubditis miniſtrare pro regula : Ita
enim communiter ſeruati deber, vt in
primaquæftione huius capitis often
dimus.
Dice
 4262 DE NECES. ET MOD , NIN .
Dico ſecundò , pænitentibus: quiæ
impenitentes non funt illius capa
ces, vt fi qui nolint reftituere, aut oc
caſiones propinquas peccatorum de
ferere , aut iniuriam remittere , aut
per impatientiam de Dco malè fen
ciant, aut blafphement, aut deſpe.
fent ,fic vt nequecontritionem >, nc
que attritionem peccatorü habeant,
aut alij fimiles.
Dico poftremò: ( nifi tales circum .
Hantie concurrant, quæpaftores ab admi
niftratione excufent ) pro exceptione a
regula ,de qua initio huius capitis ali
quid diximus,
mo Dices : Si quid excufare poffet pa
ftores ab adminiſtratione huius fa.
cramenti , hoc.eller certicudo , quane
haberent de bono ſtaçu ſui ſubditi,
ſed nulla haberi poteft , quia nec ipfe
• 2 Eccles. [ cire poteft, an fit in gracia: Nemo(a )
enim ſoitzan annore,an odic dignus fit.
B. Ad excuſationem paftorum cum
Teliquis circumftantijs , quas poſui
mus initio huius capitis,fufficere cer
titudinem moralem , quam habere
>

poteft probus & vigilans circa gre

gem ſuum paftor.
QUÆ
 SACRAM . TEMP . PEST .

QY ÆSTIO X.
An etiam illis , qui previ morbi confim
teri non poffunt, ſed tantùm tundunt
peetus, vel fimilia figna penitentie
præ ſeferunt ?
Quxftionis explicatio.
hic cafus frequentiſſimu pre
E St s,
pter infinita huius mortalis vitæ
accidentia , quibus homines omni
tempore ſubijciuntur; ſed præfertim
tempore peltis , quæ morbus eft acu
tiffimus,
, repente omnem linguæ &
aliquorum membroiú vſum eripiens,
Quæritur idcirco , fi paſtorintelligit
pette infectum ſic affectum elle, vc
nullomodo
er
poſſit confiteri, quamuis
d aliqua ligna panitentie, ante
neatur illuin accedere , & facramen
taliter abfolucre , an verò illo cafu à
miniftratione excuferur ?
Reſponſio.
Tenetur accedere , & facramentali
ter abſoluere ſub conditionc tacità,
vel expreffa, videlicet, fi hæc explica
tio peccatorum eſt ſufficiens materia
pani
 264 DE NECES, ET MOD . MIN .
p enitentiæ : hec affertio eft D. ( 4 )
* Opus. Thome, (6) Paludani, (c) Antonini,
85. ( d ) Ruardi, & aliorum , quæ tutior
b'diſ.21 eft in-praxi, quàm altera contraria,
9.2.22., quęcít (e) Soii & ( f ) Nauarri. Racio
c3.p.tit illorum eſt , quia in neceßarijs ad fa
10.6.2. lutein , tutior parseft fequenda:ſed ſacra.
dart.3. mentum pænitentiæ , licur & baptifini
sontra cft ncceffarium neceffitate finis , fal
Lutber. rem invoto, & potcſt morienti ctiam
e in 4.4 in re ele neceffarium , fuppofito ,quòd
dift. 18 ; de facto habeat tantùm actricionem ,
9.2 . quæ non fufficit fine ſacraméto , quod
fin fum frequentiſſimum ct : ergo tucius cft
ma ,6,25 in praxi dicerc paitorem teacri illo
9.27 . caſu “peſte infe & um facramentaliter
abfoluere , faltem fub conditione.
ge. Inne Deinde : Certiori (g ) periculo occurren
!

a's, de dum eft, fed periculun irreuerentiæ

>

spons.ca ſacramenti, quod à Soto, Nauarro, &

c.fi quis quibufdam alijs hic timetur , celat,
de pun. tum conditionc appo.itâ,tum aucto
dift.7.iu ritate Doctorum hanc ſententiam de
fine. fendentium ; periculum autem dam
nacionis æternæ remanet li peſtein
fetus facramentaliter non abfolua
tur; & tantùm actricionein habeat, vt
frequentiùs preſumi debet , cùm non
ira facilè vera contritio habeatur ob
Dei amorein ſuper omnia : .ergo cùm
hoc
 SACRAM , TEMP . PEST. 265
hoc periculum fit certius, illi occur
rcie cít tutius .
Dices : Concilium (a) Tridentin. a'seſ. 14
afferit non fufficere confiteri peccata de päris
in generc,vt quis facramentaliter ab .: .
foluatur ; fed neceſſariò confitenda
11 effe in ſpecie, & ſigillatim ; crgo ex
cuſatur paftor à miniftrationc in hoc
caſu .
7. Concilium loqui extra caſum
nccefſitaris , in quafuíficit figna po
nitentie oſtendere ſaltem in ordine
ed
-ci ad confeffionem , ficut in eadem ne
ill cefſitare , fecundum omncs, fuñicit
Liter vnum peccatuin confiteri,fi non pofiit 1

ne,
plura , etiamſi aliàs moriens haberet
plurima adhuc confitenda, (b) quia seni
br..per.
t de
noiz neceßitas legem non habet.
o, &
Þices fecundò : In caſu propo ito confuet.
deelt materia proxima facramétipo
cial nitentir, fcilicct , confeffio peccato .
suto
nde rum , illaenim ſigna doloris non ma
dam nongis manifeſtant peccacum , quàm fi
fierent cùm etiam fan &iſſimus
tc is.
vir
Toluz dcre .
pollit talia - ligna doloris often
zat, vt
m non
R. Negando antecedens: nec re
sturob fert ciiam ſanctiſſimum poſſc facerc
iHa figna contritionis,quia etiam fan
cim difi:nus haber peccatum veniale ,
co hoc
M quod
 266 DE NECES , ET MOD MIN .
quod eſt ſufficicns materia confeffio
nis , &- in illa præſertim hora non fit
illa dolorisſignificatio , niſi ad mani
feftandum aliquod peccatum , quod
pungat conſcientiam , & -cuius reme
dium quærat per abſolutionem, vt po
Iteà fiermanifeftius.
Dices tertiò . Poteft contingere,vt
illa figna non fiant anímo panicendi
& quærendi abſolutionem .
R. Ideo adhiberi conditioncm in
abfolutione , nèc caſus rariſſimus tol
lit , quin moraliter fit probabile ,me
dijs illis fignis manifeſtari à morien
te peccata ad finem quærendi abfolu
tionem .
Dices poſtremò: Non fufficit ad ab
folutionem facramentalé velle quem
piam confiteri , nifi a &tu confiteatur,
& ſe ſponte ſubijciat iudicandum fa
cerdoti ; ſed illa ligna generalia ad
fummum oftendunt eum ,qui illa dat,
velle confiteri: ergo non poteft facra-,
mentaliter abfolui.
R. Extra articulum inortis diftin
gui confiteri & vellc confiteri: ( ccus
in illo , in quo voluntas confitendi,
>

( quando non poteft meliùs ) eft vera

confeffio . Et confirmatur, quia licet
extra articulú mortis poflit diftingui
yoluntas
 SACRAM , TEMP: PEST. 267
voluntas efficax ab exccutione dila
ta ; tamen in illo , cùm executio non
poſſit differri, voluntas efficax eo ipfo
ftatim in executione ponitur,

QV ÆSTIO XI.
Anetiam illis, qui nullam mentionem como
>

feßionis facerdoti facienda fecerunt ?

Queſtionis explicatio.
.
Rætexere poffunt quidam etiam
ex hac parte excuſationem , quòd
plerique hoc caſu , etfi oftenderint fi
gna contritionis, nullam tamen fece
rint mentionem confeffionis facerdos
ti faciendæ . Huius occaſione quæri
-Eur,an hoc prętextu paſtores excuſen
tur , an verò teneantur etiam iuf
modi abfoluere facramentaliter ?

Responſio.
Tenentur abfoluere ſub conditio- a Sermo,
' nc, quia in caſu extremæ neceſſitatis, 4.8.de
in quo verſamur , non requiritur ex- tempore,
preffa , fed fufficit tacita petitio con- Super il
feflionis : Et probatur primò authori- lud Con
tate D. (a ) Auguſtini: Tunditur ( in- fiteor ts
quit ) pectus vt arguatur quod latet in bi Pater
M2 Rectores
 0
CES D
0 E N
. D NE . ET MO , MI .
pectore , vt ewidentipulfu occultum caftin
>
: getur peccatum : reddit cniin rationem ,
quare qui audiunt Confiteor, tundune
pectus, fcilicet, vt manifeſtet pecca
>

fum ,& fic-illud caftigent. At huiuf

modi manifettatio peccati eft confef
fio ,faltem tacira ad eius remiffionem :
crgo in illis fignis reperitur confeflid,
2. Signa contritionis manifeſtāt con
tricionem de peccatu, quia aliter non
eſſent eius ligna : ' Ergo manifeſtant
peccatum , vr remittatur, Contritio
>

enim eft animi dolor ac deteftatio de

peccato cominiſfo. 3. Quia in illo ar
ciculo ſigna illa fieri nonſolent , nia
ad manifeſtationem alicuius peccati,
vel peccatorum , quę pungunt con
ſcicntiam , & quorum temedium qux
ritur medicina pænitentiæ : vult enina
cxiſtcns in illa neceſiitatc declarare
fignis illis contritionis , quod non po
>

teſt voce, qua libenter , ſi poſſet, con

feflionem peteret. Nam videmus cr
iam maxiinos peccatorcs , ſi velvni
cum verbum proferre poflint, arden
tilline illo tempore effligicare con
fellionem
Dices : Siita , quòd in illis ſignis
contritionis fit incluſa aliqua pecca
'torum confeflio j; ſed non propterea
illa,
 SACRAM . TEMP . PEST . 26. - .
iHa, quę fit facerdoti , qua fola eft fae
cramentalis,
&. Etiam ſacerdoti facicndam con
tineri, qui enim perit abfolutionem
vcrbis cxpreffis , vel fignis contritio
nis, non petit illam à laico; ſed ab ec
clefia & cius miniſtris, qui habent po
teftatem abſoluendi , & tollcndi pęc
cata , atque adco à ſacerdote ; & ita
idem eft petere confeffionem , vel ab
folutionem ,, verbis vel figvis contri
tionis, ac dicere, aliquis facerdos ab
foluat me à peccatis , quæ his verbis
vel . bgnis contritionis manifeſto in
genere , meliorimodo , quo nunc
pollum ,
Dices fecundò : Ad abfolutionem
Tacramentalem non ſufficit confiteri
alicui facerdoti in genere;fed oportet
confiteri alicui in particulari, puta ,
Petro, vel Paulo : Ergo non teneturg
imò non poteft paſtor tali miniſtrare
hoc facramentum ,
Ę. Non ſufficere quidem huiuſmo
di confeffionem extra articulum præ
/ di &tæ neceſſitatis, quia vt debita pe
nitentia imponatur, opus eft vtpoen
nitens omnia peccata , quorum me
minit , poft diligens examen , re
ferat Confeffario in particulari Pero
M 3' vel
270 DE NECES . EŤ MOD . MIN.
yel Paulo , vel alteri. In articulo ra
men neceſſitatis , quando aliter fieri
>

non poteft , ficut fatis eft tantum in

genere confiteri , vt oftendimus; ita
& in genere eligere. Confeffarium ,
maximè cum contra hoc nihil fit af ,
ſertum , vel à facra Scriptura , vel å
>

fummo Pontifice , vel à Concilio gę

nerali, vel à communi Theologorum
fententia ,
QV ÆSTIO XII.
in illos,quihuiufmodi figna þænie,
tentie dederunt in abfentia paftoria
Quæſtionis explicatio.

Rdinariè confeffio ficri debet in

ORpręfentia facerdotis; hinc qui
dem fortaſſe excuſationis occafionem
accipere poflent , quòd etfi peſte infe.
&tus percuſſerit pectus, & alia figna
panitentiæ oftendcrit,non putent ta
men ſe teneri illi beneficium abfolu
tionis impendere , eò quòd illa figna
non viderint, nec præfentcs fuerints
quando illa edebat. Quæriturergo,
an hac ratione paſtor cxcufetur a,n
verò etiam talibus miniftrarc tenea .
tur ?
Reſponse
 SACRAM , TEMP: PÉST, 271
Reſponſio.
Tenetur miniftrare. Probatur pri
mò cx verbis Leonis : His (inquit)
quitempore neceſitat in periculivr
gentis inftantiapræfidiumpænitentia,
mox reconciliationis implorant , nec fatis,
fačtio interdicenda est , nec reconciliatio
3

deneganda.Et infrà: Quòd fialiqua egrin

tudine ita fuerintaggrauati,vt quod pau
lò antè poſcebant, fubpreſentia facerdotis
Significare non valeant , teſtimonia ei fic
)

delium , & circumſtantium prodeffedebe

bünt , vt fimul &pænitentia , e recon
2

ciliationis beneficium confequantur. Sc.

cundò ,> quia certum eft figna contri
tionis cx alterius tantùm ceſtimonio ****
cognita fufficere, vt facerdos poffit fic
morienti dare Euchariftiam , & ex- "
tremam Vn&ioncın ,> & Baptiſmum
ſecundum omnes Doctores , & ( a) äe.Ma.
Concilia : crgo & ſufficient cadem jores de
figna contritionis declarata Confef baptif
fario cx teſtimonio altcrius pro facra- me.
mento Pænitentiæ . Probatur confe
quentia : quia fimiliter deber in om
nibus facramentis miniſtrandis pa
ftor examinare , & iudicare qui ſine
digni, vt illis miniſtret, & qui fint in
digi, vt cos ab corum perceptionere
pellat. M 45 Dicest
272. DE NECES , ET MOD. MIŅ.
Dices: Poreft contingere , ve infira.
mus pænitens interim dum aduoca
tur, paftormutetvoluntatem .
B. Non obftante illo tencri paſto-,
rem miniftrarc. 1. Quia fere eft im
poflibile, quod affumitur,vtquis exi
Itens in articulo mortis, & deſiderans
confiteri , mutet ita cito voluntatem.
2. Quia circumſtances qui affuerunt,
poffunt teftificari, an vidçfine ligna
inutationis voluntatis illius, Poftre
mò,quia idem inconueniens poteft fę
pius contingere in matrimonio con
tracto perprocuratorem , quod tamen
eſt in vfu Ecclefiæ , & cft verum fa-,
cramentum , etiam poft Concilium
Tridentinuin, vt fuo loco dicemus.
Dices fecundò : Teſtificans de hus
iuſmodi paenitentia poteft paftorem
fallerc.
. Neque hoc paftorem excufarc,
1. quia rariffimè hoc continget, cùm
dictus tcſtis nihil habeat vtilitatis
temporalis propter di& um menda
cium . 2. , quia ctiam poteft mentiri
;

interpres, quando quis confitetur per

interpretem , quòd ignoret linguam
confeſſarij : & tamen fine dubio ya
lct illo cafu confeflio per interpre
tem :: denique, quia etiam ipfe pani..
tens
 SACRAM , TIMP , PET, 273
- tenis in præſentia confitens poteſt
Inentiri , & de facto aliqui fæpiùs de
prehenduntur ſuis.confeffarijs menti
ti fuiffe .
QUÆSTIO XIII.
An etiam illis , quos.paulò antè Pastor
>
audierat in confeſsione, & non abſol
uerat, fi poftea fuperueniens inuenit :
adbuc viuos, fed amijoje fenfum ?

Quæftionis explicatio.
PEfti infc&ive confeffioncm.inte
gram & ,
quenter rogantpaftorem ,vtad fe fx
piùs redeat ,vel quia proptercorporis
imbecillitatem non poffunt fimul in
tegram confeſſionem facere, vel quia?
tunc non occurrunt alia peccata , cum
tamen fcianteffe plura , & dum redic
paftor, reperit homines viųentes qui
dem , fed priuatos (enebus : Quæritur
idcirco , quid hoc caſu facier paſtor,
excufaturne ab yltcriori officio , vel
non ?
Refponfio.
Tenetur paftor tales abſolgere eta
iam ſacramentaliter, dummodà non
MS coniict
274 DE NECES, ET MOD . MIN ,
.

conſte: cos voluntatem pænitendi

mutaffe,quia imprimis ponitur diſpo
ſitio ſufficiens ad ſuſcipiendam ablo
lutionem durare, & reperitur confef
fio, non tantùm in genere ,ſed etiam
in fpecie. Sed hic monendi veniunt
paftores, ne facilè ab huiuſmodi infir
mitate correptis recedant non im
pensâ abfolutione. Peſtis enim ( ficut
aliquoties diximus motbus elt acu
tiſſimus , qui frequentiùs hominem
ſubitò ex hac vita eripit . Itaque hoc
agendum eft , vt audito aliquo , vel
aliquibus peccatis, licet pa nitentes
perant, vt alterâ die , vel alio tempo
re reuertantur , non ftatim affentian
tur ;fcd mone antillos, vt in genere .
faltem fe excuſent de alijs peccatis,
quæ modo non valent confiteri , &
proponant ſc illa confeffuros prima
quaque oportunitate, qua paftores ad
cos redire potcrunt , quo facto confc
ftim illos abſoluant , ne forſan cum
periculo falutis fine facramentali ab
ſolutione decedant.
Dices : Tales non confeffi ſunt in
tegrè , volebant eniin & alia peccata
confiteri ; non tenentur crgo , imò
non poffunt , paftores illos abſol
Here .
K.Huius
 CRAM . TEMP. PEST
P , 275
Huiuſmodi fcciffe confeſſionem
intcgram faltem formaliter , imò &
materialiter , quantum ſcilicct infir
mitas humana illo tempore permiſit,
QV ÆSTIO XIV.
An etiam pueri12. 11. 10. 9.8.
vel 7. annorum ?

Quæſtionis explicatio.
Docet experientia vitam homi
num quotidie fieri breuiorem,
accelerariģuc in pueris vſum rationis,
vt non immeritò quidam exiſtiment,
ve pleroſque pueros etiam ante com
pletum ſepfennium eo eſſe rationis
yfu præditos, vt peccare poflint, &
peccent de facto mortaliter: nihilo
minus tamen videmus plerofque, tum
parentes ,> tum paſtores ,? ſub quorum
cura & cuftodia illi funt, ita ncgli.
gentes , vr de corum confcicntia & fa
lute etiam in octauo , nono , decimo;
& ſupra annis non cogitent , nec eis
ſacramenta adıniniſtrari curent , præ
fertim in articulo mortis , dum de co.
rum falute vel damnationc xtcrna
agitur. Huius occaſione quæritur an
M 6 palto
 276 DE NECES , ET NOD . MIN . -

paftores propter puerilem ætatem ex

cufentur ab adminiſtrationc huiuf
modi puerorum , an verò ctiam illis
cum periculo vitæ teneantur. facra.
mentum hoc miniſtrare?
Reſponſio.
Primò certum eft paftores non te
neri miniſtrate hoc facramentuin
pueris pelte infe & is , ficut nec alijs
non habentibus vſum rationis : quia
non funt illius capaces ; vnde puero
antc ſeptennium non eſt communiçer.
danda abſolutio, quia ante illam 20ą
tatem præſumitur illo carere , ficut
poft completuin feptennium eft præ
ſumptio illius, ſecundum communem
a D.Th (a) Theologorum , & (b) Canoniſta
in 4.dift rum, argumento fumpto ex eo , quòd
27.9.2. iure canonico affignetur feptennium
1.2.in ad contrahenda fponfalia , quæ fine
corp. ea yſu rationis contrahi non poffunt. .
jbiDD . Secundò certum eft , è contra pa
b Panor ſtores teneri in quacunqueætate ,qua
connes, conſtat puerum haberc yſum ratio
de pænit nis, præfertim fi fateatur aliquod pec
6.5.1. catum mortale , quia fecundum coin
dedelic, munem tales pueri tencntur iurc di
puerorī , uino in articulo mortis confiteri:ergo
e ibi paſtores tenentur illos audire, ficut &
omnes. adultos', aliàs eſſent prioris condi
tionis
 SAORAN . TEMP .; PLSY.. 972
tionis quàm illi; cum tamen æquale
ius habcant ad percipienda ſacra
ment a, vt antè ex Apoſtolo (a ) often- a Gålai
dimus,
3.
Dices : Quid fi paftor & parentes
dubirent , anpuer habeat vſum ratio
nis9, puta , quia elt tantùm o & o ,> vel
noucm annorum , & funtargumenta
pro vtraque parte probabilia ?
§. In dubio inclinandum effe pro
miniftratione facramentorum , quia
vbi agiturde periculofalutis , tutior pars Es
Exte ?
eft eligenda . Debebit camen abfolucre ſon l.r.
fub conditione exprelſa vel tacita , fic.de fum
videlicer fit capax abſolutionis , ve Trin .
honori & reuerentiæ facramenti con- 56 .
ſulatur: vt in fimilibus cafibus iam
aliquoties diximus.
Dices ſecundò : Quid fi paftor &
parentes probabile exiftiment; pue
rum habere vſum rationis , eritncab
foluendus fub conditione ? a Medina
R. Illo in caſu abſoluendum effe lib. 1.
fine conditione , quia illa certitudo Summe
(b) moralis, eſt ſufficiens ad ſimplici-c. 12.9.
ter miniſtrandum facramentun ). 2.c4f.6 .
Dices tertiò: Quibus fignis & con- Victo
ie&uris poteft deprehendi , an puer ria in
habear ſufficientem vſum rationis ad ſumma
hoc facramentum ? 9. 139.
M :7 B. Pus
 278 DE NICES IT MOD MIN .
R.Puerum videri habere illum re
26,23. cundum ( a ) Nauarrum , qui ob male
D. 33. fa & um verecundatur, & bonum dir
cernit à malo , & interrogatus., an li
ceat innocentem interficere , aliena
inuadere , ſuperiori maledicere , &
alia huiuſmodi, negatiuè reſpondet:
& interrogatus, an bonum fit efurien
tipanem porrigere ? adire Eccleſias
reſponder affirmatiuè.

isillisQVÆSTIO XV.
, qui præ vimorbi in
)

amentiam , plorenelim , & furorem

a &ti funt?

Quæſtionis explicatio.

torú dereftatio : fufcepturus ergo

hoc facramentum , præter voluntatem
expreffam veltacitam illud fufcipicn
di, requirit inſuper peccatorum dete
ftationem : quę cùm non videatur
ofis uſmin
o
clie Us , furi ,> & hui
di, exiftimare poffent aliqui , fe idcir :
>

co excufari ab adminiftrando illis

hoc facramento, Idcirco quæritur, an
& illis fit hoc facramentú miniftran
dum ,
 SACRAM. TEMP. PEST ,
dum, an verò paſtores ab illius admi
niftrationc excuſentur.

Refponfio.
Tenentur miniftrare, fi,antequam
in amentiam ,aut furorem inciderent,
piam erga hoc facramentum volunta
tem cum ſignis contritionis oftende
rint. Hanc affertionem docent Ema- a perb .
nuel ( a) Za , & (b) Syluefter, & pro- abſolsom
batur authoritate (g) Concilij Car- tio n.11
thaginenſis: Is qui in infirmitate ( in - b verb.
quit ) pænitentiam petit, fi cafu ,dum.ad Confeff:
eum facerdos inuitatus venit,oppreßus in 3.02.16 .
fermitate obmutuerit , vel in plorene fim Crefer
с

conuerſus fuerit , dent teftimonium , qui tur,c.15

eum audierunt, accipiat pænitentiam , qui, 26 .
O ſi continuò fit moriturus,reconcilietur 9.6.
per manusimpofitionem . Probaturquo
que ratione , nain amentes potuerunt
peccare mortaliter , & in amentiam ,
incidere tantùm attriti , vt primo ca
pite diximus, Quare cùm vi facra
menti fieri poſſit,vt fiant contriti, te
nentur paftores illud eis miniftrare.
Dixi ( Si piam erga facramentum volun
tatem cum ſigniscontritionis oftenderint)
quia id iura illa reguirunt, & poftulat
ratio :: nam in quolibet ſuſcepturo ſa
cramentum requiritur imprimis vo
luntas
280 DE -NECXS IT MOD , MEN ,
luntas recipiendi illud, fiue formalis ,
fiue virtualis , fiue interpretatiua : Et
inſuper in hoc ſacramento actualis ,
vel faltem virtualis peccatorum de
teftatio , vt antè diximus.
Dices: Concilium ciratum concen
dit illis:hoc facramentum , qui paulò
antcquam inciderent. in amentiam ,
petierunt pænitentiam : Ergo faltein
non tenebitur paftor miniſtrare illis,
qui ante quindecim dies, vel menſem
' vnum , vel plurcs in amentiam inçiz
derunt.
R. Negando conſequentiam :nam
fiilla deuotio & panitentiæ petitio,
quę paulò antè phrencfim hebita
fuit , manere potuit in phreniticis ad
vnum , duos , tresdies ; manere quo
que poterit ad plures dies, imòverò
menſes , quia deuotio illa non cft in
terrupta per contrarium a &tum , imo
nec potuit interrumpi , cùm (vt po :
ninius y continuo vſu rationis prés
uati fuerunt .

QV ÆSTIO XVI.

Andiam illis , quiſcrupulis anguntur,

&fepius confiterivolunt
Ques
 SACRAM , TIMP . PEST .

Quæftionis explicatio.
P Efte graffante videre eft plcrofq;
omnes iuſto timidiores,in fcrupu
los incidere, cui morbo prudentes pa
ftorcs & confeffarij frequenti verbi
Dei prædicatione & exhortatione oc
currere debebunt >, ne ingraueſcat, &
ægrum in baratrum deſperationis ad
ducat. Quæritur idcirco hoc loco ,
qualiter fe gererpaſtor, fi peſte infe
Aus ſcrupulis agitatus iam ſemel con
feflus; iterum & fæpius confiteri velit;
excuſabituene , an verò audire tene
-bitur ?
Refponfio.
Diftinguendum videtur: vel enim
paſtor aduertir ægrum habere con
ſcientiam ſcrupulofam , dicto tamen
obedicntem ; vel aduertit habere re
bellem, hoc eſt difficulter credentem,
& defperationi vicinam . Siprimum
audita prius ( vt ſupponitur ipfius
confeffione &monitioneipfifácta, vt
ſcrupulofitatem eiufmedi deponat , >

non tenebiturvlteriùsadire.Si ſecun

dum , tenebitur , non proconfeflione
audienda , ſed pro exhortatione fa
cienda ad fortitudinein animi contra
ſcrupulos. Primun
282 DE NECES. ET MOD , MIN ,
Primum manifeftum , quia äger
non eft in :vera neceſſitare facrainen .
ti, & ſufficit illi pro illo ſtatu , vt con
filio ſui paftoris do &ti & prudentis ac .
quiefcat, & anxietatem quam ſcrupuli
inijciunt, magno animodeponat, ncc
confeſſionem repetat , quia fcrupulo
ſus ſic agens , conformat ſe reāto &
prudenti dictamini paſtorum & Do
ctorum , per quos Chriſtus in Ecclefia
fideles docere folet.
Alterum quoque clarum eft, quia
propter deſperationem talis peſte in
fectus eſt in cxtrema , vel certè graui
neceſſitate , & pericalo probabili
æternæ damnationis , niſi induſtria &
yt:
fedulitate paftoris inducatur , ut bon
nis conſilijs acquieſcat.
Dices : Æger renucns credere fuo
paſtori do&o & prudenti, non eft in
vera neceſſitate , peripſum enim ftat,
quò minùs ab hoc periculo liberetur;
non ergo tenebitur illi paſtor exhori
tationcfuâ adeffe,prefertim cum tan
to vitæ corporalis difcrimine.
Ģ. Negando quod affumitur : fail
ſum enim eft neceſſitatem -prouc
>

nientem ex voluntatis defc & u non

obligare parochum ad ſubvenien
dum fubdito in ſpiritualibus cum pe
riculo
 SACRAM . TEMP . PEST , 283
riculo vitæ , aliàs enim nunquain ad
hoc obligaret charitas , nifi fortè re
fpe & u paruulorum baptiſino egen
tium : hoc autem falfum eft : vtcon
ftat cx his quæ de correctionc frater
na & fcandalo tradunt communiter
Thcologi.
QV ÆSTIO XVII.

An etiam illis,qui paucis antè diebuis, papa!

luti efto vel paucioribus, ante con
ceptam peſtem ,confeßi fuerunt ?
Queſtionis explicacio.
Vnt plures, qui frequentiùs folent
tum Euchariſtia ſumere ; accidit ve
aliquor dicbus à facramentis perce
pris quiſpiam illorum incidat in mor
bum contagioſum .Quæriturran paro
chus eriam huiuſmoditeneatur adirc,
& confeflionem iterum excipere , an
-verò excuſetur ?
Refponfio.
Recurrendum eft in hoc caſu, ficut -
& in multis fimilibus ad ea , quæ di
ximus initio huius capitis : fi enim
paſtori conſtet moraliter de bona di
spolitionc ipfius pænitentis , &fcic
 984 DE NECES, ET : MOD. MIN ,
illuin Deum timere,adcoque pruden
tem & do & um efle , vt fi quid faluti
noxium haberet , ftatim illud decla
raret , & paftorein ſedulò aduocafet ,
non erit opus, illo caſu accedere, quia
tunc fubditus non eft in neceſſitate
a Adriä graui , minùs extrema .
Dices : Multi ( a) graues Do &tores
9.5.de affirma nt , parochum teneri multis
sonfella cafibus ad confeſſionem ſuorum pa
dub. 8 . rochianorum audicndā , etiam quan
Soto diſt
do illi ex præcepto non obligantur
18.9.4. confiteri, debebit ergo & hoc caſu eo
2.2 . Na
rum confeffioncm , illam facere op
war, c .
conſide tent,cxcipere.
B. Illud verum eſſe regulariter &
Det, de,
perſe;non autem quando tantum pa
pænit. focho imminet periculum , vt aliàs
dift. 6. fier manifeftius.
am.152
QV ÆSTIO XVIII .

An etiam illis, qui aliquoties a,blafphe

mijs abfoluti ,quas pre vi morbi euo
wuerunt > iterum in illas reincidunt ?

Quæſtionis explicatio.
EAeftfrequenter vismorbipeſti
lentialis , vt homines alioquin
Catho
 SACRAM : TEMP. PEST. 28.9
Catholicos ex infirmitate humana
ad impacienciam , blafphemias, & fi
niilis generis peccata per ſe lethifera ,
non rarò adigat. Horum occafione
quæritur , an toties , quoties illos re
inçidille lignificabitur paſtori , tenea
tur eos accedere , confeffionein audi
re, & abſolutionis benefcium impen
dere ; an verò ab huiuſinodi admini.
Itracione excuccur ?,
Refponfio.
Tenebitur regulariter , etiam fub
periculo contagij & vitæ : eft eniin
regula generalis,parochum teneri ſub
peccato mortali adminiſtrare facra
menta , quotieſcunque illa fub eodem
tenentur recipere. Certum eft autem,
quemcunque teneri confiteri toties,
quoties durante morbo reincidit in
peccatum mortale : ergo tenetur paim
{tor in hoc prædicto caſu tories ſubdi
tos accedere ; & illis, fi bene diſpara
Siti fint beneficium abfolutionis im
pendere.
Dixi ( regulariter ) quia pofſec cafus
cucnire, quo paſtor excufaretur,pata ,
quia ipſe ſolus eſt , qui in oppido vel
>

pago miniſtrat ſacramenta, & iam re

Eens vidit bonā diſpoſitionć egroti,&
Ecrtè cognouit, quod licet ex kimorbi
per fra.
-286 DE NECES , ET MOD , MEN
per fragilitatem humanam inciderie
in aliquas blaſphemias , nihilominus
conceperit illarum veram contritio
nem , ficut iam aliquoties expertus
..
eft illum feciffe :: quin ctiam proba
biliter dubitant , an ex pleno iudicio
prodierinthę blafphemię; etenim lung
alij ægri, ad quos vocatur , & timet
ftatum & difpolitionem illorum peri
culofiorem cſſe ſtatu iſtius. Hiscniin
concurrentibus parochus videtur ex
cuſatus,quia ſubditus illis politis non
eft in graui neceffitate , poterit cnim
cx voto confeſſionis, quod habet fak
uari , eciam fine abſolurione ſacra
mentalizmaximè accidente illo , quòd
paſtor ad alios ſuo iudicio in maiori
neceffitate conſtitutos pro ſacramen .
< tis vocatur : illis enim ex charitatis
lege & ordine teneturpotiùs fubue
nire ,& adhucmagis , fi timearur ma
>

ius elle in domo illius ægri contagio

nis periculum ,quàm in domibus alio
rumægroruin , quæ non tamdiu fue
ruat peſte infe & x, quia pro communi
bono paſtor ſe ab illo maiori pericu
lo ſeruare poffet, adeundo minus:
Que omnia patent ex antè di&is,
Dices : Vnde & quibus indicijs po
rerit fibi perſuadere paftor, ægrotum
-Veran
 SACRAM . TEMP. PEST,
veram peccatorum contritionem con
cepille .
K. Ex duobus hifce : 1. quia ex
diuturna conuerfatione & frequenti
confeſſione ſcit illum eiſc bene in
ſtructum , & Deum cimentem, fölere
que dolorem peccatorum concipere
propter amorem Dei ſuper omnia. 2.
quia ( vti cafus præſupponit ) æger
aliquotics durante morbo confeflus,
ſemper oſtendit huiuſmodi contritia
nis figna .

QVÆSTIO XIX .
Anețiam illos, quos ante vnam autal
teram horam vidit potuobrutos ?

Quæftionis explicatio.
Iximus in præcedentibus , ple
D roſque tempore peftis genio in
dulgere, & potu ſe obruerc, quò ab
hoc morbo contagioſo præferuentur:
quanquam , vt anteà obiter diximus,
a Gebra
(a) impiè & ftultè. Impiè , quia vbi Biel.in
„Deum propter peccata noftra iratum
placaredeberent, iram illius prouo-9. defrom
>

cant , peccata peccatis cumulando. Sapiftis,

Stultè vcrò , quia ex incdicorum ſen
centia
 *288 DE NECES . ET MCD. MIN.
tentia & experientia teſte, ficut nota
uit (a). Maior,exceflus porus,ficut &
ventris, inorbum hunc non impe
diunt, fed acccndunt . Horum occalio .
nc queritur, an paſtor , li vocetur ad
pelte infe tos , quos nouit à pluribus
diebus vel hebtomadis potufe ingur
gitare , & genió indulgere, teneatur ,
accedere, &facramentum miniſtrare
an verò ab huiufmodi adminiſtracio
ne excuſeiur ?
Reſpon fio.
Teuetur , fi probabiliter conſtet ,
cos ſufficienti vſuirationis reftitutos,
quia quotieſcunque homo haber ra
tionis vfum , poteft legitimè per po
nitentiam conuerti, & facere fe capa
cem abfolutionis: ergopaftortenetur
illi ade:fc , præfertim in eo articulo ,
in quo poteft probabiliter timere, hu
iufmodi homines effe in graui, imò
extreina neceſſitate ſpiritual.i Con
firmatur primò, quia ad veram pæni
centian & conuerſionem non requi
ritur , nifi Dei auxilium , cui homo
>

cooperctur. Confirmatur fecundè,

quia in hoc differë vitæ præfentis fta
tus, ab illo , quieft in futura, quod
homo , quamdiu in hoc feculo viuit,
habeas vfum rationis humanam , &
liberuma
 SACRAM . TEMP. PÉST. 289
berum , poteit manum velad bonum
ucl ad malum porrigere,
Vnum tamen aduertendum eft ,
quod quamuis hec vera fint, debcant
que paltores exquauis
ratione ſe inclinar (a)probabili a Palad
e adminiftranduin 4.difly
facrameota , per ea , quæ antè dixi- 9.9.4 .
mus : periculofiflimam tamen in eo
articulo effe huiufmodi hominum
pænitentiam , de ca enim fic ( 6) D. b Lib .
Auguftinus : Si qitis ( inquit ) pofitas so.ho
miliar.
invltima neceſitate , egritudinis fuevo-ho m.41.
laerit accipere penitentiam , em accipit,
mox reconciliatior , et hinc vadit , fa
teor vobis e, non illiregimus, quod petit,
fed non prefumimus , quod benebinc exit.
-Eft formidolofa tanti viri ſententia ,
cui conſentiunt & aliæ eiulce generis
veur im Patrum innumera's quas pro
breuirate nobis propoita omittimus.
Dixi ( Si prebabiliter conftet,eosfuf
eficienti vfui rationis reftitutos ) quia
aliàs non tenetur accedere , cuin non
Sint capaces facramenti:
Dicas : Quibus fignis cognofcer
paftor, an hutulmodi habeantfuffi
cientem vfum rationis ad diſponen
duni le ad hoc facramentum ?
W. r . Si refpondeant ordinatè ad
Enterrogationes fibi fa & as. 2. Et man
N xims
 290 DE NECES, ET MOD . MIN
+ximè li cordato modo procedant in
pecend
Diccas & agenda pænitentia .
2 . Quid li oftendant extc
pulte
riora ligna , & confitean
cur ebriecares >& alia peccata;
dubitet nihiloininus paſtor ,num ha.
>

bcant ſufficientem vſum rationis , &

habet pro vtraque parte rationes pro
babilcs ?
B. Tencbituraccedere, & illis ini.
niftrare ſacramentum ,ſaltem ſub con
diționc tacita vel exprcffa ; vt iam
aliquoties in fimilibus caſibus often
dimus.
QYÆSTIO XX.
Anetiam fuis concubinis

Quxſtionis explicațio.
Etitum eft ftacutis fynodalibus
V dicecenis Leodienfis,fubpæna
excommunicationis , ne concubinus
ſuæ concubinz confcffionein audiat,
2 De fic enim habent : Precipimus ( a ) fub
pæn. pæna excommunicationis Presbyteris , ne
confeß. audiant confeßiones mulierum ‫ر‬, cum qui
bus peccauerunt ,depeccatis que perpetra
uerunt cum eis : fed eas remittant alteri
Presbytero , super dicto peccatoconfiten.
das
 JACRAM , TAMP . PEST. 201
d* da abſoluendas. Nec etiam I'r sbö
seros confcios & fautores peccati ſus,pel
mediatores audiant , fed mittant eos vel
>

seas ad horieſtos confeffores, Meminit hu

ius ftatuti & excómunicationişAdriae
aus Doctor Louanienſis diæccſis tunc
Leodienfis , poftea Pontifex eius no
minis Sexcus. Cuius ſtatuti rationem
reddunt Doctores , quia aliàs toll tur
erubeſcentia , quæ maxima eſt laris
fa & ionis pars. Huius occafionequz
ritui, fi nullus ſit, qui huiuſinodi con
cubinam audire velit , an concubinus
audire poffit & teneatur , an verò exa
cufetur ?
n Reſponſio,
on . Vo folum porelt in tali cafu >, fed
tenetur. Neque obftat ftatu
cum aut cxcommunicatio , quia (a) aD . Ber
quodprocharitate inſtitutum est ,non de- de pra
bet contra charitatem militare: faceret cep.com
auteni contm charitatem paftor, imò difpen .
verò & contra iuftitiain , li concubinę6.4 .
petenti in huiufmodi caſu negaret fa
crainentum .
F.Dices : Deeft in cali caſu eruber
centia, quæ maxima eft fatisfactionis
pars.
B Quod Doctores communiter
dicunt, crubeſcentiam partem effe
N2 parni
 292 DL NECES ET MOD . MIN .
poeniteniir , non fic intelligi debet,
quali ad fubitantiam penitencie per.
tineat, hoc enim falfum eft, quia li.de
facto concubinus concubinam verè
penicentcm audiret ; ctiam extra ca.
In add . ſu !i neceilicatis , vcrè abfolueret , fi
ad 3.p. aliud non obftarec,( ècundum D.Tho
9.20 .
man ; quamuis peccaret, & in diæceſi
Ad.1, Leod . cxcú.nunicationem incurrere,
QV ÆSTIO XXI,

An etiam illis , qui cceperant alteri facere

soti confiteri, ſi interim confeßarius
pote infectus mortuus fuerit ?
Qurftionis explicatio,
:

C cipiç confeffionem pefte infe & i,

peftem ab eo concipit , & fubitò mo
ritur, tene:urne paſtor vel alius facer
dos eundem pefte infc&tum accedere,
& facramcntum miniftrare, an vețd
excutabi uri
Reffonfio.
Téncbitur accedere , & abfolutio
nis bencrician iinpendere , quoniam
)

necelic non tic, vc in pluribuspeccatis

audien
 293
audiendis longan moram trahatsper
ca quę antè diximus, & in posterum
di& uri fimus.
Dices : Si facerdos ſacrificans more
bo corripiatur, facerdos ſuccedens de
ber omnia omifla perficere , vt ex Có
cili s & Decretis pluribus colligipo- Tolet.
teſt: crgo & paftor fucicdens debebit c.3.7o. C

peccata , quæ reliant constenda , au- let,II.C.

3

dire , & bencficium abſolutionis im- 13.5efer

pendere. Tur 7.9.
1. Ita ordinariè fieri debere, quam-: 1.6.4i
uis inter ifta duo ſacramenta fie ma- hil , 76.
gna differentia , vt ex anytè di is fa- jllud.
cilè clt colligere.
QV ÆSTIO XXII.
Anetiam illis, qui volunt confeßio .
nem generalem facere ?
Quæftionis explicatio.
Requens eft , aliquem velle in
mortis articulo confeſſionem ge
neralem facere : tunc enim oculos
incntis ,, quos erubefcerftiamundana
claufit, timor diuini iudicij & gehen
næ aperire folet ; nec tunc difficulter
quis adducitur , vt ruboré breué apud
N: 3 : vau
 294 DE NECES, ET MOD . MIN.
vnum homincm patiatur, quo Dei &
Sanctorum omnium cófuſionem for
peruam euadere poffit. Huiufmodi
occafionc quæritur , an paftor tenea
tur huiuſinodi gencrales confeffiones
temporc peftis excipere , an verò ex
culetur ?
Refponfio
Excufabitur regulariter, & hæc con
currant. Primum , quia aduertit per
fte infe & um concepiſſe contritionem
vel attritioncm ſuorum peccatorum ..
Secundum , quia timet paſtor , nc ipſe
peftc infe & us deficiat ,nec voluntari
fuæ ſatisfacere pollit, proptermaşi.
mum , quod ipfi imminer ,mortis in
ftantis periculum . Tertium , quia
multi peſte infe & i audiendi ſunt, &
fanis ſeruicndum , & quædam fimilia,,
His cnim pofitis, ſufficier audire vrúy.
duo , veltriapeccata , cuin confeflio
ne generica reliquorum , & illi benc
ficium abfolutionis impenderc. New
que obftat, quod confeffio non videa .
1 tur integra , quia fufficit efle inte
gram , fi nonmatcrialiter, faltem for
maliter ; vult enim omnium omnino
peccatorum confeſſioncm facere , fi
ayllum præberetur impedimentum ,
quod
 SXERAM : TEMP .. PEST. 2952
quod ſufficit ad hoc, ki.confeſſio cen
featur incerra.
Dices : Quid fi æger penitus non
fidat conſcientię ſuæ ,niti integrè con
fiteatur, etiam materialiter , tenebit
turnepaſtor integram & generaler
omnium omnino peccatorum confef
fionem in talicaſu exciperc ?
R. Non tencbitur, ſed potcrit pau
cis confcientiam ægrori panitentis
mclius informare : quamuis fi nullus
alius fit in maiori.neceſſitatc , lauda
bilirer fa &turus fit paftor, fi illius voto
fatisfaciat , vitamcorporalem pro il
Jius quiete exponendo , perilla , qux
primo capite diximus,
Qy AESTIO XXIII.

Qkis fit oprimus & maximè probaridus

modus, miniftrandi hoc facramentum
temporepeftis ?

Quæſtionisexplicacio,
Confuctåmethododiximusde
miniſtris primum , dcinde deijs,
quibus miniftrandum eſt hoc facra
menú , ſubie & is rcfolutionibus que
Aionum & cxcufationum , proprer
N4 quas
296 DE NECES. ET MOD . MIN ,
quas videri potuiffet,non eſſe neceffa
rivm , peſte infc & is illud miniftrarc.
Reftat ve de modis ininiftrandi aga
mus : in his enim magna varieras re
periri ſolet , propter varia, quæ peri
culum , tum miniſtranciuni,tum ſuſci
picntiuni, in hoc cafu fuggerere folet.
Ec inprimis inquirendum, quis cen
:)

ſeri debeat optimus modus miniftran

di hoc factamentum in præfenti caſu ?
Refponfio.
Ille cl maximèprobandus, in quo
fubftantialia ipfius facramcnti certa,
& quantum fieri poteft minimè du
bia ,hoc eft ex parte quidem pæniten
tis contririo, vel attritio, & confeffio
vera & integra, faltem formaliter: ex
parce verò miniftrantisabfolutio,quæ
his verbis conſtat: ( Ego te abfoluo. )
Deinde cæremonix Ecclcfiz diæce
ſanz in totum aut pro parte adhiben
tur , pro ratione periculi contagionis,
vel mortis iplius ponitentis, vel eto
iam miniſtrantis. His cniin politis, ca
omnia aderunt, quam vir bonus &
prudens in huiufmodi adminiftratio
ne adeffe debere iudicaret , quæ fuff
cicntcrcx antedi&tis patent.
Diccs;
 - SACRAM , TEMI PEST , 265
Dices : Valcbitne abſolurio , ſi pa
for ſubditunt , mulris cenfuris & pec
catis innodatum , ab oluar,nihil aliud
dicendo, quàm Abfoluo te.
B. Valebit , dummodò intentio ex
tendatur ad ablolutioncm à centüris
& peccatis,vc fpeciatim Sotus ( a) an- a Sotus
notauit , in 4.dift
QUÆSTIO XXIV. 14.9.1.
sar.3 .
exid cenfendum fit de modo miniſtrandi
illorum , quiin cafus paftis abſoluunt
penitentē bis verbus: Abſoluat te Chri
Jt us: vel, Deus te abfoluit, vel, abfel
waris àpeccatistuis : vel, Remitto tibi
peccata: vel, Sacramentum abfolutio
nis tibi im pendo ?
Quæftionis explicatio .
Ertinm eft >, formam huius facra
:
quamui & in illa eri
bus te abfolua: : duos fin de eticn - bail 14
Ego verbistantùn
tia ,Te & Abfoluo, vt (bySotus bene 130
tauit: nam tantundē figniacabis tidi- 9.1.4.3 .
cas, abfoluo te, acli dixeris, Egoabſoluo
te: Poteſt verò in cafu polis ex nimia
animi perturbatione accidere , paro
claú non vti verbis conf.etis, fed alijs
N 5 atquc
 298 DE NECES, ET MOD : NIN :
atq; alijs , & præſertim in quafionc.
propofitis, de quibus forfan noimme
ritò quis dubitare poflit, an modus
ſub illis verbis miniftrandi proban
dus fit vel reprobandus ?
Refponfio,
Primo Modus abfoluendi per hæc 9

verba : Chriſtus te al folvat : eft repro.

bandus. Reprobat illum D. Thomas
a Opuſ. cx profeffo in ſuis opufculis, & vocat
22. præſumptuoſum & temararit :m , po
tuiſſet & erroneum appellarc : nam
cffe &tus facramenti, atque adeò adus
miniſtri, tali forma verborum debet
fignificari , qualis ex ſcriptura & vſu
Eccleſię habetur : talis autem in pro
poſito cſt illa ,quæ continetur verbis
indicatiui modi : ( Ego te abfoluo, non
autem illis deprecatiui, ( Chriſtus tę.
2

abſoluat. )
Secundo : Modus abſoluendi per
illa verba, ( Deus te abfoluit, ) quæ .
ſunt præteriti temporis, videtur fimi.
liter reprobandus, & fauere opinioni
bin 4. Magiſtri (6 ) Sententiarum , qui do
fent, dift cuit per illa verba ( Ego, teabfoluo
18.li. E nequaquam fignificari, quod ipfe fa
cerdos abſoluat à peccatis, aut renit,
tat per
 SACRAM . TEMP. PEST , 289
kät peccata , fed fenfum effe : Ego te a
peccatis à Deo abſolutum effe dico :
quæ opinio , vel veriùs error, ab om
nibus reijcitur & meritò : nam pu
gnat cum ipfa Scriptura, & auctorita
te Sanctorum Patrum , qui apertè do
cent , facerdotem ipſum , faltem vti
caufam inftrumentalem per ſacramé
timinifterium remittere peccata , id
que per formam propriè fignificari,
conformiter ad verba Scripturæ : 048
aMatt .
cunque(a )folueritis, &c. & , quorum (b) 18 .
remiferitis & c. quæ propriè & fimpli b Ioan.
citer , vtiſonant ,intelligi debent , vt
2 >

poffet authoritate Sanctorum Patrum 20 .

oftendi, fi fuſcepta breuitas hoc per
mitteret ,
Terciò : Modus abſoluendi per illa
verba : ( abſolwaris à peccatis tun, pro
bari poteft, & nominatim probatur à
( 1) Soto , quia hicmodus formæ imtcC 10.4.
peratiuus tantundem valet in re, quá dift. 14.
indicatiuus , vt ex forma baptiſmi 9.1.4.3.
9

Gręcorum colligi poteft ,) qui ab Ec

clelia céfentur verè baptizare, quam
uis vtantur verbo inperatiuo , Bapti
Retur feruus Chrifti.
Quartò Modus abfoluendi per illa
verba, ( remitto tibi peccuta ) tolerari
potcft, & probatur à Caictano apud
N 6 D. (a)
 300 DE NECES. ET MOD , MIM .
a3p.9. D. (a) Thcmanı , quia illa tantun
>

84.13. dcin fignificant,, ac ( Abfolyo te. )

Quintò: Modus quoque abſoluen- .
dii per illa verba : Sacramentum abfolum
tionis tibiimpendo,) fimiliter probari
poteft , vt fpcciatiin norauit Caieta
nus , quia quod ad rem attinet , can- .
tundem ac illa (abſolwo te) figniacant.
Diccs: Peccatnc , qui his etiam
probatis modis abfoluendi ytitur ,
omiſsâ conſuctà Ecclefx formâ ?
R.Peccat, quanuis non mortiferè,
five caſus ponit mutatio fiat ex inad
ucrtentia vel perturbatione animi,
poiler tamen ei e mortale ratione ali
cuius fcandali , vt fi inde putaret poe
nitens , inquit Sorus, Sacerdotem fibi
nolle bencficium abſolutionis impea
dere.
QV ÆSTIO XXV .
exid de illorum , qui rogant agrum , « »
babeat peccata mortalia , o intellecto
quòd nullum defignat, non abſoluunt,
fed abeunt
Quæftionis explicatio.
A aſſucucrunt
C fingulis Dominicisconferentiese
commu
 SACRAM . TIMP, PEST , 3or
communicate , corripiuntur pofte, &
volunt confitcri , inquirit paftor , an .
aliquod rcccarum præter quotidiana
confitene u habeant , intellecto, quod
nullum , non audit neque abſoluit :
>

Quæritur, quid de hoc modo agenda

cenſendum fit ?
Refponfio .
Hic modus agendi , ctfi in magna
contagione videacur poſle tolerari,
tamen non carct graui periculo. Prior
pars probatur: quia veritas certa eſt
& Catholica ; non efTe neceſſariü con
fiteri alia peccata quám mortalia : ficLa Sef.14
enim definiuit (a ) Concilium Tri C.S.eu
denrinum , & eft communis Theolo can . 7.
gorum , quia ad remiſlicnein vcnia
>

liun per ſe non eft neccllaria infuſio

gratiæ , & conſequenter ad illorum
>

remiffionem non eft opus alieno ſa

craniento tanquam gracię inftrumcn
to : non ergo tenebitur paftorvitam
ſuam periculo exponere pro abſolu
tione illorum impendenda , cùm fine
ſacramento poffint remitti. Pofterior
probatur, quia feri poteft, vt æger er
fet exiſtimando pcccatü effe venialc,
quod eſt mortale , vt meritè precatus
ut regius Propheta : (a) Dilecta quib Pfalm
N :7 : intelli
 30% DI NICIS . IT MOD. MIX ,
intelligit , ab occultus meis munda me Don ..
mine, ab alienis parce feruo tuo. Qula
repaſtor monebit talem , vt confitez
tur , ſaltem vel vnum veniale , & cum
abſoluat; maximè , fi aliquo notabili
tempore confeſſus non fuerit , cùm
homo fit fæpe peccatis occultis obno
xius , de quibus non conteritur , ac
proinde.ſi fine ſacramento morerc
tur, perircr , quiſacramento adiutus
>

faluari potuiffct.
Dices : Quid li youir etiam confi-.
teri venialia ?
R. Poteſt calc votum intelligi vel
de omnibus venialibus, vel de aliqui
bus ; puta , quibus eft multum obno
xius , & facilè cognoſci, & explicari
poflunt, & ad magnum animębonum
pertinct illorum correâio. Si primo
modo votum illud intelligatur , re
a Sotus grigendum eft, ficuti periculoſum , ( a)
in 4.dift & moraliter loquendo impoffibilc . Si
18.1.2. altero , videtur paftor obligari ad
3. circa ægrum in confeffione audiendum, ne
fis. quantuin in ſe eſt,violator cenſeatur.
QVÆSTIO XXV I.

oxid fit de illorum , qui propter egri in

loquendo tarditatem ipfi cekriter de
peccatis
 JACRAM , TIMI . PLST .

porcatis, que peroſimiliter illum con

>

mifiße exiftimant,interrogant, Ofta

tim annuentem agrum abfoluunt , om
abeunt ?

Quæſtionisexplicatio .
Ere omnes pefte infc & i linguam .
F habc nt vlceratamjaridam , & pro
pemodum immobilem , propter ar
dentem in inteftinis febrim , vt Mc
dici teftantur , & in ſuperioribus ex
Lucano oftendimus. Huius occafione .
quæritur: An Paftor aduertensægrum
tarde & difficulter loquentcm , poffit
hoc modo ſupplere, interrogando fci .
licettantùm aliqua, quæ verofimilius
putat illum cominiſite & beneficium
abfolutionis impendendo?
Refponfio.
Poteft hic modus miniftrandi to ,
Jerari , præſertim fi aliquod horum
trium occurrat. Primum, fi gralc
clic
contagij periculum. Secundum , fi
brcui timcruræger in delirium , vel
etiam in mortem ex vi & magnitudi
nc morbi cafurus. Tertium , fi æger
folet eflc boni iudicij., & diligenti
pre
304. DE NECES, ET,"MOD , NUN ,)
præemediratione feíc ad contritionem
& .conteflionem præparate ita vt pa
ftor bi probabilier perſuadere poffit
illum prohoc tempore bere prepara
tum elic , & ſi morbus & tempus per
mitterent libenter omnia confcilu
rum : Et ratio eit,quia illis tribus ca
fibus fufficit integritas confeffionis
formalis:vultçin æger integrè con
fiteri, fi tempis , & morbus illud per
mirterent , quod fufficit vt confeffio,
dicatur integra, faltcm formaliter; & *
conſequenter peffe infe & us eft bene.
diſpoſitus, vt tam facramentum , quàm :
effectum facramenti, & omnium pece
catorum etiam omifforum remiffio ,
nem conſequatur,
Dices: Iudicis eft caufam bene exa
minare, antequam fententiam ferat,
debet ergo paſtor vlterius de fora
cauſa diligenter cognoſcere,
Polito aliquo eorum quæ diximus,
paſtorem ſufficienter officium fociée,
vi ex antedictis fatis.maniſeftun eſt;
fecundum quę licet in articulo mora,
tis , propter periculum & temporis
breuitatem , crafliore quodammodo
miniftrarc ſacramenta , quàm extra
illud ,
Dicce
 SACRAM TEMP. PEST: 305
Dices fecundò : Quid fi æger vclit
integre confiteri
R. Si paſtor eitner probabiliter pe
riculum mortis cx infectione pelti
lenti, non tenetur audire, ſcd excuſa
tur ſecundum (A ) Zambranum & mul- a Supra
tos recentiores DD. eruditos & pios,
quos ſe conſuluiffe dicit, quorum ran
tio videtur eſſe >, quia ficut ſecundum
omnes excufatur pænitens ab inte
gritate confeflionis, quando ex illa
fibi cimet damnum corporis , vel rei.
familiaris , vcl honoris , quod ſcilicet
>

Confeflarius ipfi iniuftè inferret , fi

illi integrè confiteretur ; ita etiam
excuſatur Confeffarius ab aedicnda
integrâ confeffione, cx qua Abia con
firente mortem timet,
Quod nota in ſolamen paftorum
& corum qui necdum tantâ charitate
ardent, vtpericulum vitæ corporalis,
pro maiori quiete fperituali proximi
adire audent.

QV ÆSTIO XXVII.

Quid fit de illorum , qui habentes plures

peſte infectos eodem tempore vicinis tu-.
guriolis exceptos , ad ſingulos accur
rant, auditoq; vnisupeccato vno illum
statina
 306 DE NECES, ET MOD , MIN .
ftatim abfoluunt, eu ad alium atque
alium tranfeunt ,eosfimiliter audien
tes c abfoluentes ?
Queſtionis explicatio,
Vm peſtis ſæuit & inftar ignis
omnia circumquaque depopula
tur , nec plurcs ſuni in parochia qui
confeffiones excipiant, redigitur pa
• ftorin has anguftias, vt velplerofque
finc miniſtratione huius facramcnel
deferere debeat; velfuinma illi opus
fr-cum diligen i3, tum induftriâ ,quò
omnibus , vel faltem quàm plurimis
Ulud miniſtrare valeat. Huius occa
fione quæritur in hoc lugubri cafu ,an
paſtor modo prænarrato ſuorum con
fcliones excipcre , & bencficium abo
folutionis impendere poflit & tehcka
tur ?.
Reſponſie.
Politis his, quæ præcedenti quæ
ftione comprobauimus vidétur pofle,
inò teneri paſtores hoc pacto mini
ftrarc : quiacharitas obligat, vt illud
facramentum tantę neceſſitatis in illo
periculo communicetur omnibus, qui-.
bus comunicari poteft: poteft autem
hoc
 SACRAM . TEMP. PEST , 307
hoc pacto illis communicari, vt ex
antedi & is patet : & confirmatur à fi
mili : nam ( a ) Dualierunt in caſu a Hentai
naufragij, & ingrcfius in prælium , & lib. 9.
fimilibus, quando confefliones oir - fumma,
nium non poſſuntintegrèaudiri,poffc 6.30.7.4
Confeffarios audito yno, vcl altcro O ale
pcccato cuiuſlibet, cos ſigillatim ab
falucrc.
Dices: Quid fi tali tempore paſtor
offendat aliquos, quorum confeſſion
nes integrasaudirepoffit , cum non
ira graui contagionis periculo , tence
biruine illos integrèaudire ?
i R. Non teneri propter debitun .
charitatis;quo alijs in parivel maiori
falutis periculo exiftentibus ( vt præ
fupponimus ) tenetur quoquehoc fa
craincncnm miniſtrare

QV ÆSTIO XXVIII.

Deid de illorum , qui plures peſteinfectos:

3

in codem cubiculo, vel lecto iacentes, fi

mulaudiunt & abfoluunt ?
Quæftionis explicatio.
Requenter fit feriente peſtilen
te xgrotos
308 DE NECES. ET MOD . MIN .
egros in eiſdem Xenodochijs publi
cis.vel ædibus priuatis, cubiculis,ſub
inde etiain bestisiacentes , quos ne
cefTuin eít, fi confiteri debcant, velo
cijs audientibus confiteantur. Qux
ritur , an hicmodus confitendi , & fi :
mul illos abfoluendi tolerari poffit?
Refponfio.
Poteft tolerari & pra & icari , imò
ſubinde ipſi peile infe & i : hoc modo
tenebuntur confiteri ,. & paftor abfol
>

uere. Primum probatur, quia quam

uis nemo cogi poſſit ad confeffionem
publicam , ſeu talem >, quæ in aliorum
notitiam venire poflit , tamen qui
libet poteft iuri fuo cedere , &
aliquid infamie pati ad maius ali
quod fpirirualc bonum confequen
dum , vt communiter DD. tri unt,
Alterum probatur ; quia fiægernon
confidit , fe pofe conſequi remiffio
nem peccatorum , niti yirtinė abfolum
tionis facramentalis ; tunc etfi non ex
præcepto facramenti , tamen ex pir
cepto charitatis ,, quo tenetur ſaluri
animæ fuæ profpicere , terebitur fo
cijs audientibus confiteri, & potiùs
ſubite quamuis infamiam , & quæuis
detrimenta ,quam non confiteri, &
facra
 SACRAM. TEMP . PEST . 309
-facramentalcm abfolutionem conſe
qui, vt patet:
Dices : Si licerer plures fimul yni
conficeri , licerer quoque plures facer
dotes, ſi fortè concurrerent, vnius au
dire confeſſionem : boc autein pofte
rius non licet ; quia facerdos geric
perſonam Chrifti , qui vnus eft ; ergo
nec prius. Sic argumeáratur Scotus
(a ) contra hunc modum confitendi & -a in 4 .
abfoluendi. dift.7 .
B. Negando ſubſumptum , & ad ra
tionem eius dicimus plures ſacerdo
ces , fi concurrant , non gerere perſo
nam plurium , fed vnius videlicet ,
Chriſti; quem vnum omnes ſacerdo
ics repræſentant.
QVÆSTIO XXIX .
auid. fut de illorum , qui volunt ægros ad
seadduci , pillos ex feneftra audiant
3

e abfoluants
Quæ tionis explicacio.

C Aluscft calis, Paſtor eftpeſte

domi,cuperettamen ſubditisetiã pe
Ite infectis miniſtrare facramentuin:
cune
 10 DE NECES, ET MOD MIN.
cùm verò aliter non poflit, paracus-eſt
ex feneſtra beneficium abfolutionis
fibi confitentibusimpenderc. Qurri
tur , quid cenſendum lit de hac racio
neminiſtrandi:
Refponfio,
Nec hic modus reprobari dcbct,
imo, ficut antè infinuauiinus, ipfi pe
fte-infe & i, ſubinde tenebuntur ad fee
nc tras domus paftoralis confiteri, &
viciſlim paſtor ex cis-illos-abſoluere.
Tria hic dicemus , primumprobacur,
quia hic modus nihilhaber contra
rationein fori iudicialis conſcientiz,
niſi quod hocpacto confèffio & abfo
lutio fiunt publicè:; fed huic ſecreto
propter maius bonum fpirituale, di
* ximus poffe & debere fubinderenun
ciari. Secundum , quia quando peſte
infe &tus eft ijs viribus, vt pofſit ad pa
ftorem irepro abſolutione, nec auder
de reiniſſione peccatorum ſuorum fi
dere abfque abſolutione facramen
tali ; tenccur accedere,vt antè fimili
ter oftendimus. Poftremum quoquc
patct , quiapaſtor in illa extreina ne
ceſſitarc ſpirituali fuorum ſubditoru
tenetur ex debito ſui officij , fi poffit,
fuccurrere , & perinde eft , fi ex fenc
>

Atra, vcl veftibulo domus , vel in pla

tea ,yai
 SACRAM . TEMP, PEST,
tea, vel area,vel horco, alcà voce pro
ferar ſententiam , pænitente longè di
ſtante , quia nihil horum eft contra
racioncm fori conſciencie : minus eſt
contra rationem fori.cxicrioris , in
quo non aliter quàm ſcripto , & voce
clatà leguntut & proferuntur quoii.
die ſententiæ ,
Dices: Poterit ergo paftor fi fortè
Iudex lit delegatus in foro cxteriori
fententiam per feneftram dicere ?
R. Poffe , quod fingularicer nota
mit Franciſcus à (a ) Ripa. a trait
de piste,
QUÆSTIO XXX . c.depri.
mil. poſte
Oxid fit de illorum , qui volunt poſte infe- infector
étum fibiconfiteri inabfentia ?
Quæftionisexplicatio.
M Agnum
quitemporeffete folamen paſtorum,
peftis confeff iones
in abſentia excipere poffent, virarent
fiquidem periculum contagionis , cui
fe exponere tenentur , dum præſen
„ tiam ſuam in audienda confeſſione
ægriexhibere tenentur. Huius occa
fione quæritur ,an hụiuſmodi modus
>

audiendi confefliones fit licitus &

tolerandus ? Reporter
 318 DE NECES . IT MOD , AIIN.
Refponfio ,
Non eſt licitusneque tolerandus.
aadep.z. Probatur primò(a) Canonibus , qui
mit.dift:. præfentiam facerdotis,cui fit cõfedios
1.6.0xé defiderant. Et doctrina Concilij Tri
Deniét, dent.Siquidem Chriftus Dominus ( in
c.rea quit Concilium
6 *6.7 ) eos, quiſe post baptiv
Stris, ſmum crimine aliquo contaminauerunt
triufq;, ante tribunalfacramentipenitentie tan
fexus, de qisam r os vult fifti; quo verbo præfen
penit. tia perſonalis de ignatur. Deindevfu:
remi. & confuetudine vniuerſalis Ecclefiæ ,
que omnibus nota eſt. Præterea com .
b D.Th muni (6).Theologorum fententia:
in 4.dift candem ratione, quia vt facerdos verè
17.9.3. proferre poffit abfolutionein neccifa
ibi.com ria elt rei præſentia,heccii cnim for
8:4.C
ma abſolutionis :: Egote abjolvo : qui
mentat, bus pater præſentem facerdotem prę
ſenti reo loqui, de qua re ſuo loco la.
rius. Poftremò probatur, quia Cle
mens VIII, hanc propoſitionem : Li
cere Confeffario abfenti peccata facrainen
taliter confiteri, e ab eodem abfente ab
folutionem obtinere ad minus vt falfam ,
temerariam , ea ſcandaloſan dainnauit de
prohibuit, precepitä; nedeinceps iſta'pro
poſitio publicis priuatifi; lectionibus, cone
tionibus, congreſibus doceatur ,nese
tanquam
 * SACRAM , TEMP. PEST, 313
tanquam aliquo cafis probabilis defenda
tur , imprimatur , aut ad praxim quouis
modo deducatur , low addit excommunica
tionem ipfo facto incurrendain , & fibi
reſeruatam contra violanteshoc decretum ,
preter alias penas à iudicibus iniuiza
gendas.
Dices : Plures Doctores hoc decrë
tum fic intelligunt, vt Pontifex dam
net abfolutionem abfenti impenſai ,
fed non confeflionein confeiſario ab
fenti factam .
R. Et ego hucuſque fic intcllcxi,
propter rationem ftatim à me alle
gandam & folucndam . Verum Magi
Itri noftri Louanienſes loannes Cla- '
rius & Fabricius , quorú cenſurę hunc
Tractatum ſubmili , mihi fcribunt
Illuftrils. Cardinalem Bellarininum
declarafie Clementem VIII, intellc
xiſſe decretum hoc in fenſu diuiſo, vi-.
dclicet , vt vtraquc propofitionis pars
damnata cenfeatur. Imò Reierend,
Lombardus Epiſcopus Armacanus
dicitur deſcripfille in officio inquiſi
tionis Romanæ , improbatam elic di
ſertè huiufmodi interpretationcm ,
Dices fecundò : luxta communem
Theologorum, frequenti vfu Ecclefia
recepram , licet confitcri per interpre
0 tein :
 314 DE NECES. ET MOD , MIN .
stem : ergo licet confiteri in abſentia.
Hoc eltargumentum quod pro inter
pretatione præfatorum DD . adferri
folet.
R. Negandoconſequentiam , con
fiteri enim per interprccem , abſentia
confitentis à Confeſſario non inclu.
dit, ficut cafus præfupponit , aut de
berer , adhoc vt argumentum conclu .
derer.
Dices tertiò : Sacerdos veniens ad
abſoluendum pænitentem morti yi
cinum , & inueniens illum ita priuar
araw , tum vfu omnium ſenſuum ,> vt nullum
fic. 1.c. fignum peccati aur doloris ab co pol
13. Car - fit obtincre , poteft effe contentus
thag 4. aliorum relatione,quiteftantur illum
6.76. dediffe figna pænitentię & abfolutio
Cartha, nem petijfſe, antequam adellet facer
3.6 . 34. dos : ergo poteft Confeſſio fieri in ab
b Aug. ſentia facerdotis. Antecedens antè à
lib. 1. de nobis breuiter probatum fuit , & pro
adulter. batur latiùs ex (a) antiquis Conci.
coniug.lijs & fb ) Patribus : fic enim habet
c.vlt . Concilium Araulicanum : Subitò oba
lib.5o. muteſcens pænitentiam accipere potest ,ife
from.41. voluntatis præterite teftimonium aliori
Leos... kub briant pelentes in fuometus.Et
pilsz. Cu bacitë Parti mn : A grotasies
 SACRAM . TEMP . PÉST . 313
tuntas eorwin teſtimoniumſui dixerit, ba
prizentur , fimiliter de penitentibus
agendum eft . Ec Carthaginenſe Quar
tum: & infirinus pænitentiam pitens ob
mutuerit, vel in phreneſem inciderit, dent
teſtimonium qui eum audierunt o acci
piat pænitentiam , hoc eft, facramenta
lem abfolutionem ſecunduin Gloffan a lib. 1.
communiter teceptam , Et D. ( a ) Au - de adult
guſtinus, qui cùm affirmalfet baptif-conisigys
mum in fine vitæ poffe dari Catechu-c.vlt.
menis oftendentibus dolorem addit:
Quæautem baptiſmi , eadem eft reconcilia
tionis caufa , ſifortè pænitentemfiniende
vite periculum preaccupauerit , nec ipſis
>

enim ex hac vita ſinearrha fuæ pacisexire

velle debet Mater Ecclefia. Et D. ( b ) b 1.epift
Leo :.Ita ergo neceſitati auxiliandum 89 .
eſt, vt nec actio,illis pænitentiæ, nec com
munionis gratia denegetur, fi eam etiam
amiffo vocis officio perindicia integriſen .
fues querere comprobentur , quod paulò
antè pofiebant , fub præfenti fignificare
non valeant, teſtimonia eis fidelium pro
defje debebunt,ſimultamen penitentia
a reconciliationis beneficium conſequan
R. Huiuſmodi confeffionem , quz
à Concilijs, Plitribis
.. ?& f : Eccleię
probuustekid nobicacia
Sosiol )
 326 DE NECES. ET MOD , MIN .
factam , fed potiùs in præſentia; quia
>

ponitur Confesſarius ftatim ſuperuc

nire, qui pænitentis & morientis exa
minat difpofitionem & confeflionem
ex teſtimonio fidelium circumftan .
tium.
QV ÆSTIO XXXI.

Quid fit de illorum , qui volunt fibi

confiteri per literas ?

Quæftionis explicatio.
* Vrpilius Comicus tra&ans de via
:

quit ) res eft, que homines abſentes pre

a Epif. Jentesfacit: Nec falſam , tefte D.(a)
d Ni
tium Hieronymo,' dedit quanquam in re non
vera ſententiam , quid enim eft , vt ita dia
Hypodi s
Acornm , cam , tampræfen inter abfentes,quàm per
Epifrolas @ alloqui c eudire quos dili
gis ? Huius occalione exiſtimare for
Tan pofſer quiſpiam ad confeſſionein
ſufficere præfentiam , quæ folet haberi
perliteras vel ſcriptum , quo réus ab
fens fua peccata Sacerdoti confitetur,
Idcirco quæritur, an hic modus fit li
citus & role : dus ;
Refpon- 1
 SACRAM , TEMP . PEST , 317
Reſponfio.
Neque hic eit licitus neque tole
randus : nam & illum damnauit di
fertis verbisidem Clemens VIII , de
clarauit enim hanc propofitioncm :
Licere perliterasſeu internuncium confef
Jario abfenti peccata facramentaliter con
fiteri, & ab eodem abſente abſolutionem
obtinere,effe ad min:falfam , temerariam ,
e ſcandalo fam . Et ratio poteft effe,
quam fuperiori quæftionc ex moder
nis Thomiſtis attulimus , quia ante
abfolutionem neceſſum eft , vt facer
>

dos examiner cauſain & diſpoſitioné

pænitentis, & de pænitenti eius dif
pofitione fit-moraliter certus, quod in
abſentia per literasficrinonpotcft.
Dices : Non eſt contra vſum eccle
fiæ , quod poenitens, quando loqui non
poteſt, vel nutibus confiteatur pecca
ta, vel fcribat illa & tradat facerdoti:
- Ergo licebit eciam abfenti fic confi
teri.
Ę. Negando conſequentiam : 8 ra
tio diuerſitatis eft , quia quando pe
nircns præſens tradit facerdoti pec
cata , figna contritionis exhiben
do, & petendo ab eo abſolutionem ,
eamque expe&ando humiliter, dum
facerdos legit peccata , ac denique.
03 fatis
 318 DE NECES, ET MOD, MIN.
fatisfa & ionem expe&ando , quam fa
cerdos imponit, fit certior , quòd pa
nitens tradic peccata loco fuæ accuſa
tionis , & videt præſentem etiam dif
pofitionem illius , quòd non fit , cùm
>

mittit peccata ſua fcripto abſenti ſa

cerdoti,
Dicce fecundò : In (a) Decreto di
ac.qua- citur , confeffionem quandam fuſci
lis quajt piendam per ſcriptum : fic enim ha
:

bcrur: Si fornicatâ fuerit mulier , dimit

tenda eft ; fed illa viuente, altera non dem
cenda ,quia adulteri regnum Dei non pof
fidebunt, & pænitentia illius per fcriptum :
ram recipienda.
B. Non fieri ibi fermonem de con
fellione ſacramentali , fed alia iudi
ciali , quæ petitur in ſcriptoinem
, propter
maiorem fidem & certitud .
D Epift. Dices certiò : D. (b) Cyprianus in
15 .
epiſtolis dicir , ſe recepiffe confeffio
nes aliquorum abſentium per ſcriptu
e In 4. ram . Et (c ) Scotus dicits S.Thomam :
Cantuarienſ, in carcere detentum ,
5.17 . abſolutionc. Et
diſt. vn. Romam mififfe pro
(d)Euſebiusnarrat,Serapionem ęgro
d Lib.o tantem mififfe ad Presbytcrum crian
6. 34. ægrotantem , vt cum abſoluercr.
B. Ad Cyprianum quod attinet,
potiùs pro contraria ſentencia pofſc.
induci:
 SACRAM TEMP. PEST . 319
induci : nam receptis libellis confi
tentium , qui abſentes erant, non di
cit fe abſoluiffe illos , ſed commififfe;
vi aliquis Presbyter ex his qui præ
ſentes aderant" , pacem eis daret : vbi
omnino videtur requirere præſen
țiam : tamen cùm negotium illud
committit Diacono ,dicens,vt fi prçs
byter non adeffet , Diaconus id face
ret; argumentum efi non loqui de ab:
ſolutione facramentali, fed de aliqua
reconciliatione ad publicam pani
tentiam pertinente,
Ad Scotum neſciturex qua
idinde
ſcribat,non
neque dici t,
ipſe eam Thomaneria
fua
intelligere poffumus aliquam plena
riam indulgentiam vel pontificalem
benediâionem , vel fortè abfolutios
ncm
quacunque cenſura , quæ ad
cautelam fere peri & dari ſolet, eta
iamfi non agnofcatur.
AdEuſebium dicimus, Serapionem
non petijffe facramentalem abfolu
tionem , fed reconciliationem aliquã ,
vrantè ad Cyprianumdiximus : erat
cnim ille velut in ftatu på nitentium ,
quoniam coram tyranno metu mortis
fidem negaucrat.
Dices
 392 DE NECES, ET MOD . MIN .
Dices poftremò : Aliqui (a ) affer
a Palul, runt hunc modum confcflionis , quin
in 4.dift etiam abfolutionis in vſi effe inter
17.4,2 . Catholicos viuentes in terris hære
2.1. Ant ticorú , quando oppreſli perſecutione
3.p. tit. non poffunt aliter confiteri,nequeab
14.6.19 folui.
$ .9 . Na R.I. Non conſtare de hoc modo
yar.in confitendi & abfoluendi. Deinde feci
funma pofle, fi quis talis fit vfus, quòd pro.
6.21. n . manauerit ex errore illorun DD . qui,
36. hacenus docuerunt , hunc modum
wli. miniftrandi hoc facramentum ,in salu
faltem extremæ neceffitatis, validum
effe , cuius contrarium iam definiuit
Summus Pontifex .
QV ÆSTIO XXX .

Couid ſit de illorum , qui abſoluuntper in

terpofitam perfonam cuifacerdos com
mittit, vt ſuoloco & nomine verba al
ſolutionis in præfentia proferat ?
Quæſtionis explicatio .
Alus eft talis. 'Timore contagio
nis non audet paſtor accedere
peſte infectum 1 ; eſt verò admanum
Jaicus , qui offert nomine parochi , fi
illi committat , officium facere , ſeu
>
abfol
 SACRAM , TEMP : PEST.
abfoluere. Quæritur, an.ciusnomi:
ne beneficium abfolutionis facramen
talis impendere poterit ?
Refponfio.
Hic modus omnino reprobandus
eft , quia a &tio facramentalis , prefer
>

tim illa , quæ eft à miniſtro conſecra “,

>

80 ,- & ſpecialiter députato ad illam

excipiendam , efta & iomerèperfona-:
lis , & non delegabilis : ideò enim ad
illam.confecratur ininifter , quia per
fe debet illam exercere ; alias parī :
ratione poflet facerdos confecrare per
alium , commitrendo illi wices fuas,
quod nemo vnquam dixit.
Secundò probatur Nam vel illa
interpofita perſona erit facerdosvel
laicus. Quòd fi laicus , planè improg
babile eft , quia actys characteris ſa
cerdotalis non poteft committi laico ,
alias pari ratione poffct etiam illi
committi, vt confeflionem audiret, &
per fe totum facramentum perficeret
in perfona alterius , v. g. fununi Pon
>

tificis. Quòd fi facerdos, etiam ablur

dum eft, quia ille auditâ confeffione,
poterit proprio nomine abſoluere :
aam in cafu cxtreme neceſſitaris,
Os habebit
 322 DE NECES , ET MOD MIN :.
habebit iurifdi & ionem : fi verò non
audiat confeſſionem , nonpoterit ſim
pliciter abſoluere , quia non poteft
proferre verba abſolutionis, tanquam
referens ſententiam ab alio datam,
hoc enim eft impertinens, & fimiliter
per laicum ficri poffet ) fed tanquam
iudicans : non poteft autem iudicare
:

causâ inauditâ .
Dices : Aliquis poteft matrimo
.

nium contrahere per interpofitā per

ſonam .
R. Non eſſe ſimile : & præterca di
ximus , actionein ſacramentalem effc
perſonalem , præfertim in facramen
tis characterem imprimentibus,
QUÆSTIO XXXII 1.

Hibus prefertim medis peccari foleat cir

ca adminiſtrationem facramenti Penje .
tentiæ tempore peftis ?
Quæftionis explicatio,
T hic breuiter modus , quibus
ET
rempore peftis circa adminiſtra
cionem facramenti pænitentiæ - pec
cari ſolet , ad tria capita reuocamus:
vel cnim peccatur cx parte miniftro
rum :
 SHCRAM . TEMP . PEST . 323
rum, vel eorum , quibusminiftratur,
vel modi miniſtrandi.
Refponfio.
Primò peccat,quiprætextu contri
tionis , quam peſte infectum diuina
gratiâ concepiffe , leuiter præſumit,
omittit miniftrare.
Sccundo: Qui prætextu , quòd fuus
ſubditus confeffus fuit in Pafchate,
nec exiftimat eum peccaffe à poftre
mâ confeſſione ; omittit miniſtrare.
Tertiò : Et fimplex facerdos , qui
in abſentia paftoris rogatus , non vult
miniſtrare .
Quartò: Qui etiam non vocatus
non miniſtrát , fi nullus alius fit , qui
miniftrare poſſit aut velit.
Quinto : Quipenitenti, & abfolu
tionem humiliter petenti in extremis
illam denegat, quacunque ex caufa .
Sextò : Qui non audens confidere
fuæ contritioni & confcientiæ , non
vule pro facramentali abſoluționi ob
tinenda dare pecuniam facerdoti,
quamuis illam iniuftè peretiti,criamſi
facerdos fit nominatim ab Ecclefia
præciſus hæreticus', degradatus,ſul
penſus, interdi& us,
Septimò: Qui nullum alium ha
bens ſacerdoted) ,non yult vei opera
ſuipaito
 324. DE NECES, ET MCD.- MINT
(ui paftoris concubinarij, niſi ſcanda
lum aut fimile quid excuſer.
Octauo: Et quinon vult confiteri
paftoriſuo ebrioſo i, vel etiam parum
cbrio, cum nullum alium habere pof
fit,
Nono : Similiter , qui in fimiline
ceflitate non vtitur facerdote ab Epi
fcopo non approbato. '
Decimò : Et illi , qui noluntin
gredi ædes peftc infectorum , vt con
feffiones ægrotorum iftic excipiant,
cùm illi loco fe mouere non pof
ſunt,
Vndecimò: Et illi, quibus cùm non
immineat magnum contagionis pe-,
S riculum , puta ,quiaaër non eft infç
atus , & eger eft in horto, & habent
expertam theriacam , vel fimile anti
dotum , quàm breuiffimè fine vlla re
uerentia exteriore ſacramentum hoc
miniſtrar.
Duodecimo. Ex quinon omnibus
pefte infecis verè pœnitentibus,
fed tantum aliquibus miniſtrant,
nifi legitimo impedimento excuſen
tnr .

Decimotertiò: Et qui non mini

Itrant peſte infe & is, qui in aînentiam ,
phreneíimſeu furorem a& ti funt, fi
antè
 · SACRAM , TEMP. PEST.- 329
antè piam erga hoc facramentumvo
luntatem oftenderint,
Decimoquarto :: Similiter quinon
miniſt rantijs , qui confiteri non pof
>

funt , tamen tundunt pe & us >, & fimi.

lia ſigna pænitentiæ oftendunt.
Dccimotertiò : Et qui illis non
:

miniftrant , qui figna aliqua contri

tionis ediderunt , quamuis nullam
fecerint confeffionis faciendæ men
tionein ,
Decimoſextò : Et qui non mini,
ſtrant illis, qui non cdidcrunt figna
contritionis in præfentia >, fi modo
conftet, quandocunque dedifle in ab
ſentia in ordine ad confeffionem .
Decimo feptimò ·: Et quinon mi
..

niſtrant illis , quos paulò antè audier

runt in confeffione , & non abſolue
runt , fi poftea ſuperuiuentes repe
riant adhuc viuos , ſed amiſke ſens
ſum .
Decimoo & auo: Et qui pueris non
miniſtrant 12. 11. 10.9.8. vel etiam
7. annorum fi conſtet veriliinile efle,
illos habere vſum rationis , & pec ;
cafle mortaliter.
Dęcimonono : & qui pueros,ſcrupu,
loros, defperationi proximos, non ac;
cedunt ;nec fua exhortatione confor
tant. 07 Yiger
326 DE NECES, ET MOD, MIN .
Vigefimò: Et qui non volunt illis
miniſtrare , qui paucis dicbus , puta,
octo vel circiter ante conceptam pe
Item ; confeffi funt , & communica
runt, niſi moraliter conftet , illos effe
in bono ſtaru .
Vigeſimoprimo: Et qui nolunt ac
cedere illos, qui aliquotics abſolutià
blaſphemijs , quaspræ vi morbi euo
muerunt , fæpius in illas reincidunt,
nifi moralirer certi fint de bona illo
rum difpofitione.
Vigefimofecundò: Et qui nolunt
accedere neque abſoluere illos , quos
ante vnam vel alteram horam vide
runt effe ebrios , fi probabiliter con
.

ftet , illos pro hac hora habere ſuffi

ciens rationis iudicium, adconterena
dum & confitendum .
Vigefimotertiò : Et facerdos, COR
cubinus , qui ſuam concubinam peſte
infectam non vult abſoluere > cum -
nullus alius, qui illam abfoluat,
Vigcſimoquartò : Item ille , qui
fuccedens paſtori defuncto , qui peſte
correpti confeſſionem audierat , ſed
morte præuentus non abfolucrat, fine
vlla con feflionis repetitione abſol
uit.
Vigeſimoquinto: Et qui ſubſtan
tialia
 SACRAM . TEMP. PEST . 337
tialia huius ſacramenti dubia exhi
bent, cùm poflint adhibere certa.
Vigefimoſexto : Similiter qui nul
las cæremonias adhibent, cùm poflint
aliquas commodè & fine periculovel
miniftrantis & facramentum ſuſci
pientis adhibere, vel quiomnes adhi
bere volunt cum periculo omittendi
fubftantialia.
Vigefimofeprimò : Similiter qui
abfoluunt formis ab Ecclefia non co
fuetis , puta his: Christus te abfoluat:.
Deus te abfoluat: Abſoluaris à peccatis
tuis : Remitto tibi peccata tua : Sacrae
mentū abfolutionis tibi impendo. Quam .
uis duobus pofterioribus modis ab
foluendi, valcat hoc facramentum .
Vigefimooctauo : Et qui hunc mo
dum agendi regularitercum peftife
ris feruare folent , rogando videlicet
ftatim , an habeant aliqua peccata
mortalia confitenda & intcllecto
quòd nullum ſpecificant, non abſol
uunr, ſed abeunt.
Vigcfimononò: Et illi, qui propter
ægrotorum in loquendo tarditatem
& hçhtantiam , celeriter de peccatis,
que probabilius illos commififfe exi
quę
ftimant, interrogant , & ftatim an- ;
nuentes ægros abſoluunt , & abeunt,
nis
 328 DE NECES ET: MOD. MIN .
niſi graue contagionis periculum , vet
aliud quidpiam excuſet.
Trigefinò: Et illi peccant,qui re
gulariter nolunt pefte infe & orum co
fcffiones exciperc ; ſed volunt illos:
fibi per tertium aliquein , non ægroc.
tum & infe & um confiteri.
Trigefimoprimò : Et illi , qui vo
>

lunt ordinariè fibi confiteri per ſco $

ptum vel epiſtolam .

Trigeſimoſecundò : Et paftores ,
quimittunt ad peftiferos aliquos lai
cos : vt illos fuo nomine abſoluant.
Tiigefimotertid : Imò etfiinittand
aliquein facerdotem , niſi de nouo.
confeflionem ęgroti excipiat.
Dices : Soline paftores & facerdor
tes peccant in adminiftratione huius
Sacramenti,
Rcfpondeo: Peccant quoque & ipfa
pænitentes, qui tempori non diſpo
nunt fe ad illius facramenti percc-!
prionem , & non curant , quantum in,
ſe eft, excitare veram contritionem
ſuorum peccatorum, quæ requirir di
le & ionem Dei fuper omnia . Et qui
non accommodane ſe iudicio Paftoris
probi & prudentis , quò Paftor mino-,
re cú periculo contagionis poflit illis:
hoc facramentum miniſtrare ,
Quz
 SACRAM , TEMP . PEST , 329.
Quæ omnia genere fuo ſunt mor
talia , propter grauitatem materiæ :
agicur cnim de periculo animæ &
damni irreparabilis, damnationis in
quam æternæ .

CAPVT QVARTVM .
DE NECESSITATE ET MODO

Ministrandi Sacramentum Eko

chariftia tempore peftis.
QVÆSTIO PRIMA. ,

Vtrùm teneantur. Paſtores adminiſtrere

Sacramentum Euchariſtiæ tekma
pore pestis ?

Quæſtionis explicatio,

Lerique omnes docent, Pa:

ſtores teneri miniftrareduo ..
R Sacramenta tempore pe
itis: Baptiſmum videlicet &
Pænitentiam ; quia vtrumq;neceffariú
cft ad ſalutem ;non folùm neceſſitate
prz .
 330 DE NECES, ET MOD . MIN .
præcepti,fed etiam neceſſitate medij..
a Richa, De Euchariſtia verò non eodem mo
dift. 12. do omnes loquuntur : quidain enim
6.9.1. dicunt neceffariam tantùm effe necef
Duraw. fitate præcepti,quidam etiam neceſſi
dift.9.9,tate medij. Nouiffimæ vcrò reforma
2.1. 2. tiones Ducarus Haſliæ paftoribus ad *
Gabr.q. obfervandum ſub pana exilij , anno
1. Soto proximè præterito, propofitæ ,inter
dift. 12. alios articulos hæreticos,blaſphemos,
9.1.4.1, erroneos, hunc quoque ad propofi
Suarez. tum prxſens habent : Communio ægro
difp.69. tis decumbentibus, di pcriculofum nomi
fe&t. 3. S natim grejantepefte, non deferctur. Me
Dices ritò itaque quæritur , an paſtores tem
primò neaner hoc facramentum illo tempo
bs.th. re minitrare ?
3.4.9. Refponfio.
73. 4.3.
Betlar. Tenentur regulariter .: quia fue
lib. 1. de modo eft facramentum neceffitatis.
Euch.c. Primò. Nam in articulo mortis eft
9.in fine in præcepto iuris diuini fecundum (a)
arg. 3. plerofque Theologos : Parochus au
Zambra tem tenetur ex officio cooperari ſuo
de Euch . ſubdito , vt ius diuinum compleat ,
dub . i. quantum in ipfo eft,
quialios Secundo : Quia fecundum (6 )plu
plures res eſt medium quodammodo necel..
titat.. farium ad conferuandam gratiam ,
qua
 SACRAM. TEMP. PEST, 331
qux cſt vita ſpiritualis animæ , & ad
>

vincendos tentationes , quã illo tem

pore à Dæinonibus , calcaneo noftro
inſidiantibus , ingeruntur. Tenentur :
autem paftores ratione officij fubdi
tis ſuis fuccurrere , non folùm in ex-..
trema,ſed etiam in grauineceſſitate,
vt antè diximus.
Tertiò : Quia fieri poteft , vt per
cepto hoc facramento multi faluen
cur, qui aliàs damnarentur. Nam ſe
cundum communcm poteft conferre
primam gratiam , quam imperfecta
contritio non contulit, ſicut Sotus (a) a Sotai
explicat. in 4.dift
Quartd : Quia Epiſcopi paſſim 12.9.4. -
compellunt ſuos parochos ad mini- 4.S. Re
krandam ægrotis Euchariſtiam , tan- fpódetu
quam . neceffarium viaticum , quod erge.
non cffet iuſtum ,fi cx vi officij ſui non
tenerentur. Et talis eft vfus non fo
lạm per diacetim Leodienfcm, fed
etiam per totam Eccleſiam ſemper
obſeruatus.
Poftremò : Magnumſcandalú eflct
in populo , fi facerdos fubditos per
mitteret mori fine viatico : fignum
ergo eft,paftores ad illius adminiftra
rionem obligari.
Dixi ( regulariter ) quia cùm viaci
cu
 3324 DE NEĆES. ET MOD . MIN ,
cum non ira lit neceffarium ficut baa
ptiſmus & pænitentia ; faciliùspoteſt
in particulari:occurrere cxcuſatio in
adminiftratione huius facramenti ,
quam illorum duorum ; viinfrà ſuis
locis dicetur ,
Dices: Id ftatuendum eft pro regue
la in moralib. quodfrequentiusacci
dere folet. Sed frequentius euenit, vt
paftor excuſecur à miniſtraţione hu
jas facramenti, quàm non; puta, quia
plerique funç contriti, vel etiain pau
cis antè diebus confeffi & abfoluti fä- .
cramentaliter. Ergo contrario modo
ftatuenda cft refponfio ;videlicet, ex
cuſari regulariter paftores à miniftra
tione huius ſacramenti,quamuis quis
bufdam cafibus ad hoc miniftrandum
tencantur,
R. Negando fubfumptum , & ad
cius probationes dico 1. Contritioné
admodum cfle difficilem ,vtdiximus,
2. Pofito quod cófefli & abfoluti fue
runt, nihilominus, fi( vt communiter
fir ) aliquantum temporis- à confeſſion
ne ſuperuiuant, cgent gratia facra
menti Euchariftiæ ,ad perfeuerandum
in iuftitia per pænitentiam recupera
ta; & ad ſuperandas tentationes, quæ
illo tempore & perplurime & grauiſ
Gimz
 SACRAM , TEMP. PEST. 333
fimæ fuperuenire folent. Adde, quod
ipropterhujuſmodi cauſas ftatueret
proregula nondebere paftores regu
Jariteromnibus, fed quibuſdam tan
Cùm miniſtrare Euchariftiam , pleriq;
peterent adminiſtrationem huius fame
cramenti, quod effet conſuetudinem
niuerſalis Eccleſiæ cucrtere, & ani
mas graui ſalutis periculo exponerci;
QVÆSTIO II.
An etiam cum periculo vite?
Queſtiònis explicatio
Vm paſtor non teneatur vitam
fuam corporalen cxponere peri
culo ,nifi proprer extremam vel valde
grauem ſuam vel proximi neceſſitatć
piritualem , ſccundùın communem :
x defeäu auecm ſacraméti Euchari
tiæ quis non conftituatur in exerena
& fecundum quofdā non vfque adeo
graui ncceflitate fpirituali: Horum
occaſione quæritur , an paftores cum
>

ericulovicæ corporalis teneatur mi

niſtrare facramentum , an verò excu
cntur?
Reponfio
 334 DE NECES. ET MOD. MIN .
Reſponſio.
Tenentür-ſalté cum periculo come
muni & ordinario talis ægritudinis,
quia (vt fupcriore quæſtione diximus)
ex mente plurimorum Do&orum Eu
chariſtia eſt medium fuo modo nc
ceifarium ad conferuandam gratiam ,
ita vt nifi illa ægris eo tempore mini
ftretur, in graui admodum ſalutis ſuæ
periculo relinquantur.
Dixi : ) Cum communi Q.ordinario
periculo ) quia paſtor potcrit excufari,
fi periculum contagionis multum au
geatur, & neceffitas proximi dimi
nuatur , puta, quia æger forſanà pau
co tempore communicauit , & paftor
moraliter fibi certo perſuadere poreſt
Sillum elſe in ſtaru gratiæ , quia ægro
tus doctus elt & prudens, & follicitus
falutis fuæ ,& peltis paflim gradatur,
plerofque omnes corripiens.
Dices : Paftores fecumcogitantes
de ſtaçu fuorum ſubditorum peſte in
fectorum , non poflunt ſe refoluerc,an
ſint vel non fint in ſtaru gratiæ tenic
, fed
fluctuant inter fpei & metuin ,
bunturne & illis cafibus miniſtrare
hox facramentum cum ordinario pc
riculotionis
B.Te
 * GRAM . TEMP. PEST . 33 $
. Tenebuntur ; quia in huiuſmo
di, vbi periculum eft æternæ damna
tionis , habet locum illa regula (a ) a Clem .
iuris :'In dubijs tutiorem partem effe eli- 1.deprin
gendam , quod ctiam ſpeciatim nota- uileg.co
uit (b) Adrianus. Clem.due
dum ,de
QUÆSTIO III.
. Religio.
b cone.
bfentefineiuftè fiue iniuftè paſtore,an Carth,
poßit æger aduocare facerdotem reli 6.7.
giofum , qui illi hoc facramentum mi
niſtret ??

Quæſtionis explicatio.
c. Clem .
Vre (6)Canonico veratur , ne quis
IVETS .
ab alio quàm proprio parocho fa- 1.de prae
cramenta percipiat, nie illiusaut Su-nil.com
Clem.
perioris licentiâ habicà, & in particu- dudui n,
Jari de hoc ſacramento habetur in
de Rerl.
Concilio ( d ). Carthaginenf. Statuat a
grauitas - veftra , vt vnufquifque clericus d tone.
wel laicus non communicet. in aliena-plebe Cartha
abſque literis Epiſcopi ſuizo omnes Epin 1.6.7 .
fcopi reſponderunt in hoc clero pellaicis
conuenientißimè prouideri. Et in priui
legijs datis ordinibus mendicantium ,
quib is conceditur illi facultas ve
polding live aroundthe train :
 336 DE NECES, ET"MOD . MYN .
diſpenſare ,cxcipitur communio Pal
chalis & articulimortis , quo per mor
dum viaticiſumi deber Euchariſtia ,
Er diſertis verbis Paulus II 1 , in pri
uilegio Patribus Societatis concello
illú expreflic : Horum occafione que
ritur an abſente , fiue iutè , fiuc inii
>

ftè pärocho, poterunt pelte infe & i re

ligiofum aduocare, qui illis ſacrame
tum hoc adininiftrarer ?

Responsio.
Sv . I.inct
Xum .
Aliqui exiſtimant non poffe, vt ( 4)
25 Nauarrus & ( 6 )Sylueiter : & fundari
B veit , videntur, quia Łuchariſtia non eft fa
excómu - cramentum necellariuin ad ſaluedin .
kicát. 7 Alij ( ) veriùs pucant non folùm pole,
tcncri talem vocare
c Angel,fed etiam ægrun
perb.ex : ia neceſſita re liue extrema fiue graui,
com.c.5 . qualis communiter in tali calu repe
caf. 12. riri folet . Ratio horum eft , quia in
3226. 5. cit (d )iure tempus interdi & i, mortis ar
ibi citat. ticulo æquiparatur quoad penitentia
dc quod & Euchariſtiam : Sed penitentia po
in tede teft àà quocunque in illo articulo dari,
prnit. vt patet ex Concil. (c) Triden . ergo
esej.14 & Euchariftia ; plus enim videtur e le
67. da eam concedere tempore interdicti?
Huit pie, quin và quocunquefacerdore mi
Dilietai
 SACRAM . TEMP . PLST. 337
niſtrerur, Confirmatur, quia difpen .
faturin præcepto ieiunij, nc infirmus
decedat linecommunione ; ve notum
eft: ergo à fortiori diſpenſabitur vt in
tali articulo per quemcunque ſacer
dotem miniftretur Euchariſtia .Dein .
de tenetur ecclefja ſuis ſubditis fidco
libus fubuenire , præfertim in fpiri
cualibus neceſſitatibus: neceſſitas au
tem huiusfacramenti , quamuis non
ſit extrema, eft tamen valde gruis,
vt anteà oſtenſum eſt.
Dices : Abſente paſtore tempore
paſchatis, non poreſt fubditusvocare
>

aliquem religioſum , qui illi mini

ftrer Euchariſtiam , vt fatisfaciat præ
cepto comunionis paſchalis, nifi priùs
habitâ facultate à ſuo paitore velſu
periorc ; ergo nec licebit illiin arti
culo mortis .
B. Negando conſequentiam : Eſt
enim maxima ratio diuerſitatisinter
articulum mortis & alias neceſſita
a arg..
tes , quia in illo abente ( a ) paftore, quo d
ficuti propter vrgentem neceffitatein , te, de in
licet cuicumq; ſacerdoti beneficium o remis
abfolutionis impendere ; ita etiam
licet hoc facramentum miniftrare,ct
iamfi non habeant ad hoc fpecialem
facultatcm àpaftore conceſſanı : alijs
P verò
 38° DE NECES, ET MOD, MIN .
fcròcaibus , quibus ea non ineſt nc
ceflitas , non licet, nifi fuppofitâ ali
qua facultate vel priuilegio mini
Arandi:
QV ÆSTIO IV .
En etiam poßit advocare nominatim ex
communicatum , fufpenfum , irregula .
Femí,realiter degradatumhæreticum
Quæftionis explicatio:
non defuerunt qui negarent hu
SHIjuſmodipoffe aduocari in neceflicon
a Dera , tate baptifmi & pænitentiæ , miran
Palo dum non eſt non dcfuille ( 4 ) quines
in4.digarent poſſe vocari in neceſitate hu
13
ius ſacramenti'; quod ( vt diximus)
non eft tantę neceffitatis, ficut præce
dentia. Horum occafione quæritur,
an in neceſſitate huius facramenti
pofſint tales in defectum aliorum ado
uocari
Refponfio.
Poffune: ſccluſo pericolo ſcandali
publici, aut infamiæ religionis aut
Brigaodfimilis alterius periculi, quia pæni
in te,de tentia & Euchariſtia quoad hoc in
pæn.* ( b) iurè equiparantur. Sicut ergo pro
remi). facramento poenitentiæ in neceſſitate
vocan
 SACRAM . TEMP . PEST . 339
vocantur quicunq; ſacerdotes , quan
tumuis præcili & heretici; ita etiam
vocari potcrunt pro ſacramento Eu
chariſtiæ . Neque hoc in fauorem hæ
reticorum , & huiufmodi malorum
miniſtrorum ; fed folùın ipſorun fi
delium in neceffitate exiftentiumistic
enim cenſuræ latæ ſunt in odiummi
quorum , vt non cedant in grauilli
mumdetrimentum bonorum fideliú .
Dix : ( Seclufo periculo fcandali aut
infamiæ religionis ) quia illis politis
nullo pa &to licet,vt notumeft. a lib. 6 .
Dices, (a) D. Gregorius laudat Dialog.
Hermenigildum , eò quòd in finevicæ
c.31.
noluit ab hæretico Euchariftiam ac habetur
cipere. in c.fio
. Fuiſſe tunc periculum infamir
rcligionis & aliorum incommodoperue niente,
rum, quæ recenſuimus , quantum ex
-hiſtorijs colligi poteft, & ideomcrito 9,1.6.
ple ,
laudatur , tum ob rectam intencio
nem , tum ob prudentem actionem ,
qualis Catholicum & fanctum Prin
cipem decebat.
QVÆSTIO V.
An'etiam Diaconum ?
P Ques
 2340 DE:NECES. ET MOD, MIN .
Queſtionis explicatio .
Ertum eft folos facerdofes licite
conficcrc & difpenfare hoc ſacra
21. Cor mentum inprimis ex illo D.( a ) Pau
sti: Sič nos ( id eft faccrdotes ) exiſti
met homo , vt miniſtros Chrifti crdif
henfatores niyſteriorum Dei: nam fi in
genere de facramentis hoc dixic D.
-Paulus ; multò magis de hoc , quod
omniun eft digniſſimum . Etex illo
© Matt Chrifti, (b) Hoc facite ,'quod ad fo
26 los facerdotes pertinet,Chriftus aute
conſecrauit & diſpenfauit;ergo yttä .
que folis facerdotibus commiſit. Po
co.z. in Itrennò ex Concil ( Rhemenſi:Presa
c. perue byter (inquit) perſemetipſum infirmum
vit, de communicet, quod fi aliter fecerit, gradus
confec. fwi periculofubiaceat. Horum occafione
dit,z. quæritur, an in hoc cafu extremæ vel
>

grauis neceffitatis , in quoverſamur,

>

licebit abfente faccrdote vocare Dia

conum , qui ægro viaticuin adinini
sreta
Refponfio.
Licebit: Probatur pluribus Conci
dc. 14. lijs, vt ( d )Niceno, (ejArelatenfi, (f )
e c. 18. Citythagsheim , quibus couſtat Dia
fiers ), conos in neceſſitate miniſtraffe cor
pus Domini ex Epiſcopi vel Presby
tcrifacultatc; ſic enim vs cætera bre.
uitatis
 SACRAM . TEMP . PEST , 341
uitatis caufa omitramus' , Carthagi
nenfe loquitur: Diaconuspræfentepres
bytero Euchariſtiam Chriſti, populo , je
neceſitas rogat, eroget. Deinde proba
tur antiquâ Eccleſiæ confuetudine,
qua conftac hoc facramentum inter
dum à Diaconis difpenfatum fuiffe,
prefertim quoad fpeciem ſanguinisyys
patet ex (a) Cypriano': Solemnibus lib.de
( inquit) adimpletis Diaconus calicem alapfis,
offerre preſentibus cæpit : Et ex verbis
S: Laurentij ad Sixtum: Experire circa fina
verum idoneun miniftrum elegeris, cui
commififti dominici fanguinis difpenfaat
tionem . Nec refert quod de ſanguine
loquuntur; qui ex calice bibendus
propinabatur, quia etiam legimus
apudIuftinum (b )per Diaconos Ytra b Apolo.
que ſpeciem fuiffe miniſtratam , fic 2. pro
enim ibi fcribitur: Abfolutâ gratiarum Clori
ftia
aétione præfulis , emanatione totius nne
populi;Diaconi(quos vocamus) dantfin
gulis præfentibus partem panis& calicis
diluti; fuper quos facta eft gratiarum
nétio; quod alimentum apud nos vocatur
Euchariftia.
Non obftat quod antè diximus,
mandari presbyteris ſub graui pæna ,
vr perſemetipfos infirmis miniſtrent,
quia di& um capitulum loquitur de.
P 3 quibuf
 342 DE NECES , ET MOD . MIN .
quibufdam presbyteris , qui laico vel
fanrinæ facrum corpus Domini tra
dcbant ad deferendum infirmis ,quod
ibi dereftatur Concil. Rhemenfe , &
licet idem capitulum poft hæc fubij
ciat : vt Presbyteri perfemetipfos infire
mum communicent; tamen ibidcm glol.
ſa ſubiungit , vel per Diaconum ; fi ne
reße eft, vt patetloco citato.
Dices primò : Quid fi facerdos ſit
præſens,ncc ipfe velitminiftrare, nec
Diacono facultatem dare , licebir ni
hilominus Diacono hocfacramentum
a perb. miniſtrare ?
Diac.u. B. Sylucfter( ) putat non liccrc,
3.5 .Di- etiamfi ex fola malitia facultatem
co fecur . deneget : quia( inquit) Diaconus non,
+
poteft id facere , nifi vt inftrumentum
presbyteri ; tunc autem non poteft Dia
conus habere rationem inſtrumenti ſi prins
bin 4. eipale agens illum mouere nolit. Sotus(6 )
dift. 13. affirmat licere, idquc longè probabi
*.3 . lius. Et ratio eft , quia præfentia fa
ccrdotis ſuâ poteſtate abutentis repu
tanda eſt ac fi nulla eſfer, & rccurren- .
dum ad voluntatem interprctatiuam
fuperioris,aut ipfius Chriſti; qui in co
caſu ccnfetur dediffe huiuſmodi fac
cultatem . Supponendum tamen hic ,
ficut & in multis caſibus , nullum effe
grauc
 SACRAM , TEMP . PEST, 343
graue ſcandalum , & fatis conſtaroelão
cerdotis voluntatem hanc facultatcm
negantis cflc iniquam ; nam fi fortaf
fis rationabilem aliquam fuę negatio
-nis rationem haberet, eius voluntari
mcritò parere deberet Diaconus.
Dices ſecundò : In alijs ſacramen
tis videmus obferuari , vt nemo illa
miniftret, nifi qui fimul conficiat. Sed
Diaconus non poteft hoc facramen
tum conficere .
. Magnam efſe rationem diuerfi
tatis. In alijs enim ſacramentis non
diſtinguitur vfus ab ipſo ſacramento ,
& ideo cui datum non eft , vt poflic
.conficere facramcnrum ,eidem prohi
bitum eft, ne poffit illud difpenfare;
non enim poffunt illa duo ſeparari:
hic verò effe &tio & collario ſacramen
ti ſunt res diftin &tæ & ſeparabiles, &
ideo non eft neceffe , vt cui data non
eft poteftas conficiendi >, fit femper
prohibita diſpenſatio.
QV ÆSTIO VI.
in tandem clericum inferioris ordinis,
wel etiam laicum ?
Quæftionis explicatio.
Oreſt
uicntc pets, Sacerdotes & Diaco?
>

P. 4 playt
 344 DB NECES . ET MOD MIR,
ñi, aut peſte fint infecti , mut mortui,
aur abſentes , fint autem alij clerici,
vt Subdiaconi, Acolyti, & fimilcs,vel
criam laici pij, & ſacrarum cæremo
niarum periti, Quæritur eo cafu , an
liccbit huiufmodiminiftrorum opera
rti ?
Refponfie.
Ha & cnus dici folec non licere , quia
Zwar, vidctur eſſc contra eccleſiæ confuetu
tom . 3 . dinen ; hodic tamen (a)plures opi.
in 3.D. nantur licerc, quia non eft ex natura
Tb.difp rei malum , ncquc contra rcucrentia
72.sect. facramenti, neque aliquo præcepta
3 diuino aut ecclcfiaftico prohibitum .
Non primum , quia certum eft, fideles
aliquando folitos hoc facramentum
manibus fumere. Non fecundú, quia
fupponiturex parteſuſcipientis nc
cellitas & difpofitio ſufficiens , & ex
partc miniftrantis reuerentiadebita
& neceffitas, quia non cft alius qui
miniſtret , nulla crgo fit facramento
irreucrentia :Neq; poteft dici malum ,
quia diuino iure prohibitum ,nullum
cnim cale ius eft : neque etiam , quia
ccclefiaftico , fiquidem nullú eft quod
ſpecialiter de hoc neceffitatis cafu lo
quatur ; nam & iura quæ generaliter
loquun.
 SACRAM . TEMP: PEST . 345
loquuntur , ſemper hunccan exei..
perc cenfenda funt , vt patet de ex
communicatis, fchifmaticis, & c
Dices primò : Eft contra cccleſiæ
.

.conſuetudinem ,
B. Ecclefiæ confuetudinem candé
rccipere interpretationem ,quam iura
quæ generaliter loquuntur; ad ſum
mumenim haber vim legis poſitiur,
& hic caſus tam rarus eft , vt de illos
>

-non poflic dici conſuetudo introdu

ida: nam fi quandooccurrit , inter
dumetiam legitur datum hoc facra
mentum à laico.
Dices fecundòs Licebit queque &
gillo caſu laicum in peccato mortali
cxiftentem aduocare ?
R. Licebit, primò,quia æger perit
actionem honeftam & fibireceſſarjā ,
quam ille honeftè & laudabiliter fi
velit, facere poteft. Sccundò , quia
laicus in fimili ncceffitate minttants
in peccato mortali , non peccat falte
mortaliter, vtplures(a)Doctores a Pálind
afferunt . Sicut nec laicusbaptizans insi4.dift
g.za
propter Gmilem neceffitatem in pecs
cato mortali. Neq;obftat, quod com -concl.3.
ssnuniter dici folct illü , qui difpenfat
hoc facramentum in peccato mortali
peccare:norvaliser; quia id intclligi
Ps dober
 346 DE NICES . IT MOD . MIN ,
deber de folcmni adminiftrationc, &
quæ fit à miniftro ad id conicerato ; &
a fup. : conſequenter non cft verum , quod
dicit (4 ) Paludanus idcm effc dicon
dum de facerdote miniſtrante hoc fa
cramentum in fimili ncceffitate, quia
communis opinio, eft illum peccare
mortaliter , quamuis interdum pote
ric excuſari propter naturalem inad
uertentiam , quæ proucnire poffet ex
nimia ſollicitudinc, quæ in huiuſmo
di neceflitate à timoratis & prouidis
paftoribus fubinde abhiberi folet.
QV ÆSTIO VII.
Ytrim paftores teneantur omnibus pefte
infectis hoc facramentum miniftrare ?
Quæftionis explicatio.

HA enus oftendimus, qui pofline

tempore copagioſo miniftrare le
quitur ordinc, vt dicamus de ijs,qui
bus dcber vel non debet adminiftrari.
Refponfio.
Tenentur paftores , quantum in
7 ipfis eft, curare , vt omnibuspeftein
fc & is hoc facramentum miniftrent:
ſunt
 SACRAM . TEMP.PEST , 347
funt tamen caſus plures , quibus ab
illius adminiftratione excuſantur,
Vtrumquc certum cft, vt patet ex pri
uma quæſtione , nequid fruftra repe
jatur .
Dices : Plerique omnes peſte infe
eti incapaces. funt huius facramenti,
fiquidem ij laborare ſolent, tum ani
mi , tum corporis fymptomatibus , vt >

probationem & reuerentiam , quam

habere neceſſum citad hoc facramé
tum recipiendum , adferre non pofo
fint, vt fuperius infinuauimus.
B. Idcirco nos dixiffe, quantum in
ipfis cft allaborare debere paftores,ut
. omnibus miniftrent. Sed de his in . ſe
qucntibus aliquid particulatim di
cendum eft.

QVÆSTIO y l!I I.
An etiam in amentiam & furo
ism actis ?

Quæftionis explicatio . a Alenfis

non defunt
Non (a) teneri
folùm non quiexiftiment; in4.9;
paftores 4.mgmb.
huiuſmodi ægris miniſtrare ; ſed nec s.Gab.
licere , quia hoc eft fecundum illos , dift. 9.9,
contra : rcuerentiam ſacramento de- 2.dub .
P 6 bitam ,
 348 DE NECES, ET MCD , MIN ,
bitam . Idcirco quæritur, an paftores
.

teneantur in caſu peftis hoc facra

ñcntum miniftrare huiufmodi fic
affe &tis, an verò excuſentur ?
Reſponfio.
Tenentur , fi ante amentiam piam
erga hoc facramentum menté often .
derint, nec timeatur periculum vo .
micus, cxpuitionis , aut fimilis irre
& c. Is uerentiæ . Sic enim in Concilio (4)
qui 20. Carrhagincnfi habes: Si quis pæniten
ex Conc, tiam in infirmitatepetit,fi cafus, dum ad
Carth , eum facerdos inuitatus venit , oppreffus
4. can , infirmitate obmutuerit , vel in ploreneſim
36. persusfuerit, dent teſtimonium , qui eum
andierunt o accipiat pænitentiam . Et
fi continuò creditur morituras , reconci.
lietur per manus impofitionem , & infun
datat ori eius Euchariftin. Probatur
idem ratione, quia huiufmodi homi
nes ſunt capaces effectus huius facra.
menti , faltem quantum ad habitus
gratiæ & virtutum ; quod probatur
vſu antiquo ccclefiæ , quo dabatur
pueris ante vsű rationis Euchariftia ,
quod nunquam fuiffet factum fi effc.
dus facramenticapaces nonfuifſeni.
Et cófirmatur, quia fieri poteft, quod
huiuſmodi amentes peccarint met
taliter , & in amentia inciderint tan
 SACRAM , TEMP. PEST,
rum attriti, quiper Euchariſtiam ex
opcre opcrato cfficerentur contriti,
Neq ; refert, ſi dicas illud beneficium
fufficienter conferri per abfolutioné ,
vel extremam Vn &tionem , quia con
zingere poteft, vt neutrum horum fa
cramentorum applicari poffit,poflit
autem Euchariftia , vt fi adfit hoftia
conſecrata, & Diaconus, non autem
. facerdos. Poftremò probatut, quia fic
e ægrotantes explicitè, vel faltem im .
7:
plicitè perendo hoc facramentum ,
ius ad illud acquiſiucrunt , ergo non
debet illis denegari.
Dixi, (sipiam erga hocfacramentum
mentem oftenderint , quia aliàs excuſa
rentur paftores ; fedracus eft caſus is
Catholicis, qui folent quotannis hoc
bi facramentumſumcre, qui idcirco in
. hoc cafu ſcmper præſumuntur,faltem
implicitè perere.
Dixi fccundò: ( Nec timetur pericu .
Jy lum vomitus, ex puitionis, velfimilis ali
cuius irreuerentia ) quia cxcuſabitur
paftor ab adminiftratione propter re
ucrenriam facramenti. a 1. Con
Dices : Apoſtolus (a) in recepturo 11.
98 hoc facramentum requirit probatio
nemzprobet( inquit)ſeipſum homo.Non
pöſſuur autem amenres ſe probarc,
R. Nos
P 6
 340 DI NECES. ET MOD, MIN .
R. Nos præſupponcrc probationen
præceffiffe amentiam , ncquc per con
trariam voluntatem interrupta fuiffe.
. In 3 . Diccs ſccundò: (a ) Caietanus ad
7.D.Ti , eccipiendum effc & um huius facra
9.79.7 . menti requirit a &tuale dcuotioncm ,
,
1
quam non habent nec poflunt habere
: amcntcs.
R. Eum loquicontra communem
Thcologorum ſententiam & verita
te'm ; quæ clarè & certò confirmatur
vſu Eccleſiæ antiquæ, quo ( yt ftatim
diximus ) pueris necdum vfum ratio
nis habentibus , ftatim à baptiſmate
infundcbatur Euchariſtia .

" QVÆSTIO IX ,
An etiam pueris, & qua etate ?
Queſtionis explicatio ,
Iximus ſuperioricapire qua æta
D ce teneantur paſtores pueris pe
Ite infcctis miniſtrare facramentum
Pænitentiæ ; modò non erit inutile
inquircrc, qua ętate ijdem teneantur
- illis miniſtrare ſacramentum Eucha.
riſtiæ : fit enim ſæpe vt prætextu mi
noris ætatis , quæ tamen plufquam
fufficiens eſt , pucrihoc auguſtiſſimo
ſacra
 SACRAN TENT. PEST ,
facramento eiufque gratia fruftrcn
tur, non finc grauiſalutis ſpiritualis
damno & periculo .
Reſponfio,
Tenentur paftores miniftrare hoc
facramentum pueris pefte infe & is , fi
habeant vfum rationis ſufficicntem
ad peccandum , & capaces fint ſacra
menti Pa nitentiæ ,quia tales ſunt ca
paces fidei & ſufficientis reuerentia
ſacramenti, & non poffunt expc & arc
commodiorem nequc meliorem dif
poſitionem ad illud secipiendú pro
prer inftantem mortem . Confirma
tur , quia etiam in illis locum habent
verba (a ) Chrifti: Niſi manducauerite albania
carnem filij hominis, &c . cum vim & ob
ligationem illorum pofſint percipere
& adimplere , ſeipſos tolerabilitcr
probando, vt dignè percipiant , vo
luntariegue manducando ; ergo in
tali articulo obligantur præcepto di
uino communicandi ficut & alij. In
ſuper Euchariftia eft quodammodo
.
ncccſſaria neccffitatc finis ad conſer
uandam gratiam ; ergo non cft negan
da ijs ,> qui gratiam poflunt amittere ,
cuiufmodi lunt tales pueri. Quod ab sen .**
contrario ſenſu colligitur ex Conci- 21.6.0
lio (6 ) Tridentino', dum negat dan -can, 14.,
dom
 392 D&F NECBS ET MOD MIN .
dam cffc Euchariftiam infantibus an.
teyſum rationis, quia ( inquit ) gra
tiänon poffunt amittere. Præterea ad
2 D.Th ultus
poft(a ) decimumquartum anrú
3. P.9. debct communicare, eriam dum bene
10.4 . 12 valet ,licer habeat adhuc dcbilé vfum
rationis ,dummodo habeat aliqualem
deuotionem ad Euchariftiam ,& in
ftruatur fufficienter ,licet craſsè: ergo
ca diſpoſitio fufficier in pueris intan
ça necellitate , qualis eft articulos
mortis vt recipiant Euchariſtiam
conſeruatiuam.gratię vſqucad finem ,
Poftreino , nullus fidelis in illo arri
culo priuatur Euchariftia , quantun
uis antea facinorofus fuerit , fi often
>

dat figna pænitentiæ : ergo non funt

fanto bono priuandipueri, qui funt
tolerabiliter illius capaces. Imò nec
-priuantur amentes & furiofi, fiante
furiam piam erga hoc facramentum
voluntatem oftenderint,
Dices : Qua ętate tenentur pafto
fes dare illis Euchariſtiam ?
B. Hunc ęratisterminum non pof
fe indiuiſibiliter præfcribi ; ſed ad
ſummum dici poffo, illum contineriá
decimo vſque ad decimumquartum
amum , quiamoraliter loquendo nen
1)
que anos decimum incipityfusratio
Nisg
 SACRAM . TEMP . PEST. 353
nis, quifufficiat ad receptionein hu
iusfacramenti ;ncq; vltra decimum .
quartum differtur , & confequenter,
non differturvltra illum annum obli
gatio illis miniftrandi hoc facramen
tum : quotquot enim Doctores lo
quuntur de ætate , qua pucri debent
Euchariftiam percipere,aflignant vel a 3.p.9.
deciinum vcl vndecimum velduode- 90. 6,9.
cimum, vel decimumtertium , vel de
cimumquartum annum , vel circiter,
Caict. (a) dicit, aptitudine in pueris b dift.g.
ad percipicndam Euchariftiam , inci- 9.4.1
perc à decimo vſque ad duodecimum.fine.
Paludanus (6) dicit, circa nonum velc dif:9 .
decimum , & rationcm ſubdit,quia in- 9.1.4rg .
nocentia compenlat ignorantian .Maior3.cons.23
( innuit octauum vel nonum ,ſed i In 4 .
in
rillimè contingit,vt ca ætatc fint ido- dift. 12,
nei , vt dicit ( d) Sotus. Gabriel ( 9.1.
dicic, pueris poffe dari decimo vel vn- cdift ...
decimo anno. D. Thomas( nc
io f ) dicit, 9.2.4.3
ua quifumpturi 3
dandam meffe pure ot ſunt 4.
j u iq
al cud ur fibid
, R
1. .
: 9. .
sa c
fus ( ) alibi dicit ,poffe dari, quan- 83.1.9.
do iam pueri incipiunt aliqualem 80 : 4.9.
vfum rationis habere, vt poflint de- he, 21.
uotionem conciperc huiusſacramen- % ,87.
ui. Nauarrus (bjdicit, pucros debere » , 3.
communicare vno aut altero anno
post
 354 DE NECES , ET MOD MIN .
poftquam cæperint confiteri, atque
adeo nono vel decimo anno apti ſunt
ad confeffionem ,vt antè oftendimus.
Ex quibus pater,omnes in eo conuc.
>

-nire, pueris poſſe dari Euchariſtiam

anno decimo & deinceps , fi fint ali
quo modo apri , vel per fe , vel ex in
itru & ionc aliorum . Dc hac re vide
26.3. de Zambranum (a) in deciſion , aur, ca
Eucha. ſum conſcientiz.
dub,3. Dices fecundò: Tcnétur-ergo puc
ri ftatim decimo æraris anno commu
nicare ?
'b IH 4: R. Cùm à (b) Soto: Non ftatim ac
dift. 12. pueri perueniunt ad ætatem , in qua
4.9. licité poffunt communicare, ad id ob
ligati; fed poft aliquod tempus, v. g.
poft annum aut alterum . Nam & vfus
Eccleſiæ videtur legem de communi.
cando , poftquam ad annos diſcretio
nis peruenerint , fic declaraffe ; & ra
tioni conſentancum eft , vt Ecclefia
non obliget quamprimum poteſt ,ſed
facultatem concedat expectandi per
aliquod tcmpus, vel proptermaiorem
reuerentiam facramenti, yel ne pueri
facilè exponāturpericulo tranſgreffio
ec, om- nis , in quo proinde fecurius eric vui
mis vtri- confilio confeſſoris ; nam & fic non
fgifex diſcordabirur à verbis ( c ) legis,quz
Gc ka
 JACRAM . TEMP, PEST . 3:55
chaber : Nifi forte de propri facerdo
is confilio ob aliquam rationabilem cax
em , ad tempus abhuiufmodiperceptione
#xerit abftinendum ,
Dices tertid: Tenebuntur ctiam in
rticulo mortis, pueri ca ætate com
unicare ?
B. Corduba ( a) dicit,ratione con- a lib.de
actudinis exculari communiter pye- cafibus
os à communione: faminas quidem quaf.90
nte 12. vel 13. annum ,etiam in ar-,
iculo mortis . Idem docet(b) Nauar- bc.21.
cus , qui dicit , conſuetudinem non n..
>

antùm limitaffe aut declarafſc pre

ceptum de Paſchali communione;fed
etiam præceptum de communicando:
Nifimanducaueritis carnem filiü homi- Ioan.c.
* non babebitis vitam in robis : vide
licet, yt nec in articulo mortis te
mcantur pucri communicarc vſque ad
ztacem in qua fani tenentur.
Dices quartò : Excuſantur fimili.
ter paftores à communione puerorum
Peltcinfectorum , ante illam ętatem,
duodecim vel tredecim annorum in
fæminis , & quatuordecim vcl quin
dccim in maſculis ?
Æ . Vidcntur eadem rationeexcu
fari,
Dices poftremo: Quid fi ( vt con
tingit
356 DE NECES, ET MOD. MIN .
tingit in quibuſdain rufticis & alijs )
criam poft illam eratem, pura, annum
decimumfextum , decimumfeprimú,
decimumoctauum ,habeant adhuc de
bilem vſum rationis , & cxcufabitur
quoquc paſtor à communione huiuf
modi rufticorum ?
B. Nonexcufari, fed præmiſsâ fuf
ficionti , pro capacitate Hlorum , in
ftru & ione, teneri illisminiſtrare,quia
S

( ficut antè obiter,diximus ex D. Tho

ma ) fufficit , vt communicaturiha
beantaliqualem vfum rationis , fuffi
cicntem videlicet ad concipiendam
aliquam deuotionem & reuerentiam
ad hoc facramenrum, præfertim in
- articulo mortis , inquodiximus mi
norem diſpoſitionem cxcufari, quàm
Extra illum .

QUÆSTIO X.
An etiam illis, qui paucisdiebus ante corta
reptum morbum communicarunt ?

Quæſtionis explicatio.
Nualuitmultislocis laudabilisad
modum conſuctudo , ve plerique
Angulis feptimanis communicent.
Quæri
 SACRAM , TEMP . PEST .
Quericur itaque,quid ii quis in - et
medio communionis tempore pelte
corripiatur , an paſtor teneatur illi
hoc facramentum per modum viarici
miniſtrare, an verò excuſecur?
Refponfio.
Quidam (*) putane teneri hac ra . a Pet de
tione, quia in articulo mortis tcnen- Ledelse
stur omnes commiinicare per moduin p. Sum
viatici, vt exhac vita : feliciùs & ſecu- me de
-riùs migrent: fed qui modo antedicto Euchar,
communicauit, non fumpſit Eucha- c.15.com
cl
riftiam vt viaticum ,ergo morbo con u.4.
cepro tenetur iterum eam vt viation
cum fumere, & confequenter cencbi
tur paftor illi miniſtrare ,Confirma
tur, quia hæc obligatio eſt propria
illius temporis, quo adeft talc pericu
lum ,nec orta fuerat, quandiu pericu
Juin non imminebat , ergoilli fatisfa
ccre non potuit per communionen
priùs fa & am . Sicut è contra , fi.exi
Itente periculo mortis homo pecca
ret communionem omittendo , & po
fea periculum euaderet , non te
neretur priorem obligationem im- b Palund
plere , quia iam ceffauit. Alij (6) in 4.dift
-Putant non teneri idque (vtapparet ) 9.9.1.
probabilius , quia illi in fubitantía Soto ib .
fatis .
 398 DE NECES. BT MOD , MIN ..
ſatisfecerunt præccpto communican
di in articulo mortis per modum via
tici ; eft cnim ſenſus huius præcept
hominem tencri paulò ante mortem
communicare; nam finis præcepti vi
detur eſe vt per communionem ho
mo fe ad tranſitum ex hac vita præpa
ret, quod fatis affequitur , paulò ant
mortem communicando. Sicut qui
audiuiffet facrum die fefto ignorans
tunc eflc feftum talis non teneretur
codem die iterum aliud facrum audi
re poftquam cognouit elle dicm fe
ftum. Confirmarur, quia tempus elt
brcue à morbo , nam moraliter cein
pore peftis, periculum morbi & mor
tis imminet, & rcuera cxiftit , licet
illud homo ignorer, & ideo iam cen
fetur adeffe obligatio in re ipfa , qua
uis homo ob ignorantiam excufetur,
quod tamen non obftat, quo minus
per communionem co tempore fa&a
illi obligationi fatisfaciat,cò vclma
ximè quòd vnuſquiſque in ſuis acti
bus cenfetur habere intentionem vir
tualen & implicitam implendi om
nem obligationem quam poreſt &
debet , licet fortè illam ignorer,
Dices Quid fiæger communica
uit à quindecim diebus, tenebiturno
itcrum communicare B. Palu
 SM CRAM , TEMP. PEST, 339
K.Paludano(a )videtur quòd non, a In to
quia ille extendit cómunionein per dift. 9 .
modum viatici, etiam vſque ad quin - 4, 6.9.6
decim dies. Idem videcur ſentire
Zuares, qui iſtud tempus extendiçvf
que ad 17. vel 18. & concluenter
non tenebitur paftor illiminiſtrare ,
Sed fanè non eſt tempus illudmul
cum'extendendum , quia ſccurius &
fructuoſius eſt communicare. Mihi
itaque videtur, non teneri, fi 4. 5.6.
vel7. dies ante imminentem mor
tem communicaffet ; fed fi pluribus,
dubium mihi cflct fimpliciter , nifi
homo talis effet , quod fingulis heb
>

domadibus communicare confueuil

ſet, & fere non confiteretur, niſi ve
nialia, & paſtorſcirer illum forti ani:
mo cffe; & ad mortem obeundam bc
ne diſpoſitum , nequc vlla exhortatio
ne indigere , &c. quia talis non effec
in néceſſitate , alias in dubio tenerc
tur , vt in ſimilicaſu alibi diximus;
quia illud eft ( b) tutius, & ideo hoc be.ad
cafu, quo dc ſalute agitur, magis an -tiam
audien
de
ple & endum ,
homicidi
QVÆ
1
 360 DE NÉCES ET MOD . MIN,
QV ÆSTIO XI.
An etiam illis, qui viaticum fumpfe
runt , fed paulò poft in peccatum
mortale lapfi funt ?

Quæftionis explicatio.
Elte
] non vt
ximusinfe&tis(
Peite aliquotiesfolet,di
rarò accidere
vt in impatientiam blafphemias &
de perationem incidant , fiue vi aut
magnitudinc morbi , fiue quòd à ſuis
parentibus, amicis,vicinis, omnique
Colatio huniano fint deftituti. Huius
occaſione quæritur , an paſtor tenca .
fur pluries däre communionem per
inodum viatici, an vcrò excuſetur
Refponfio.
a Sot.
Quidam [a] exiftimant teneri pla
dift. 12: rics dare per modum viatici , idque
9.1.4. toties, quoties quis reincidit in pec
II . cacum inortalc , donec ex hac vita
decefferit ; fed mullum afferunt tefti
b Zuar .monium aut probabilein rationem , &
tom .3. ideo ,qua facilitate hæcobligatioaf-:
de facra. fetitur,cadcm reijci poteft. Alijs [67
diſf.69. probabilius mulcà videtur ,paftorem
.

fect.3. non teneri pluries viatiçun dare;

quia
 JACXAM. TEMP. PEST: 361
quia calis obligatio neque ex Saera
Scriptura, neque ex traditione & con .
fuetudine Ecelefiz , nec denique ex
infticutionc aut natura huius facra
mcnti colligi poteft. Non ex inftitu
cionc, quia hoc facramentum non eft
inſtitutum ad peccatum mortale tol.
Icndum , propre: quam cauſam dixi
mus ſuperiore capirc præceptum con
feflionis obligare toties,quoties met
taliter peccatur. Neque ex fcriptura ,
traditione , aưc conſuetudine & vſu
Eccleix, quia nuſpiam leguntur, imò
verò eft contra morein Ecclefiæ : nam
regulariter talia peccata funt occul
ta ; viaticuń autcm non nifi publice
accipipoteft: quoinodo ergo obliga
bitur ægrotus paulo poft acceptum
viaticum ad iterum pecenduin illud
propter occultum peccatuin , ex fra
gilitateaut viinorbi commiffum ,
Dices : Peccatum mortale videtur
hanc obligationem inducere , quia
priuat hominem effe &tu huius facra
menți: ergo vt illud recuperari poffit,
debebit facramentum repeti.
R. Negando conſequentia:1. quia
juxta veriorem fententiam effe tus
ille.recuperari poteft per pænitentia:
deinde, etli.non recuperetur , non eft
fimpli
 362 DB NECES. IT MOD , WIN .
limpliciser neceſſarius ad falutem
alibquin fi hæc conſequentia effet va
ljda, eriamſi homo intra eundein dié
peccaffet mortaliter poft viatici ſun
prionem , & codem die timeretur
mots ) deberer ítcrum communicare,
imò fepius codein dic, ficut fæpius te
nererur confiteri in codem cafu , quod
fimpliciter fallum eft , & contra vni
ucrfalem Ecclefiæ confuetudinem .
QUÆSTIO XII.
Anetiam à peccato mortali ?
Quæſtionis explicatio :
raGloßa P Ro intelle&u queſtionis,oportet
cum Canoniſtis diſtinguere tri
incDow
. dixit plicem fufpicionem ;temerariam pro
babilem, & violentam . Temerariam
yocant , quæ nullo probabili funda
mento nititur,quæ idcióco non eſt ra
vtionabilis , ſed potiùs iniufta: proba
bilem , quando intercedit ſufficiens
ratio ad generandum dubium , non
verò ad iudicandum fimpliciter de
peccato alterius, Violentam ,quæ pro
babili ratione dcponi non poteft: Hoc
fuppofito qua ritur,an incafu peltis &
articuli mortis tengaturpaftor mi
niftrare
 SACRAM TEMP . PEST, 369
niſtrate hoc ſacramentum lc pecca
to mortali ſurpc & is, an werd excu
ferur?
Reſponſio.
Inprimis tenetuspaſtor miniftrare
hoc ſacrarentum , primo modo ſul
pectis:quia nulla ſubcit caufa, curne
gari debeat facramécum illi, qui cùm
lit vir bonus , & pro tali meritò repu
tatus , ius ad illud perendum & reci.
picndum haber.
Secundò, tenetur etiain miniſtrare
probabiliter ſuſpeitis, quia paſtor du
bitat tantùm , an fortè peſte infectus
peccatum mortale habcat , & (« ) qui a c.fin .
pon probatur ſufficienter malus, preju- de prefix
mendus eft bonus : Ergo cùm vir bonus
habcat iusad facramentum , non de
bet propter prædictam ſuſpicionen
aut dubitationem illo priuari. b. Zuar ,
Tertiò , ( b) tenetur quoquepaſtor tom . 3 .
in calu mortis miniftrare ſacrament de facrä.
.

tum violenter fufpe & is, fi peccatum difp.57.

negent, & aliqua exhibeant ligna bo- seit.6.
nx difpofitionis , tum propte : pericu
lum, quia ficri poteſt, quod faluaren
tur cum ſacraméto qui ſincillo dam
narentur , fi videlicet ad facramen
>

tum fint diſpoſiti, etiam perfolam ac

tricionein ; tum quia ille circumſtan
Q2 tiæ
364 DE NECES, ET MOD , MIN ,
tīæ videnturmaximi ponderis,ad de
ponendam ſuſpicionem in articulo
mortis:
Hecdo & rina videtur probabilis&
pia etiamin praxiamplectenda ; quia
in tali calu , meo quidemiudicio , ni
mis (cueruseſfci,ne
nc gant quod
> i demaius
re lldiet
cam , Gu ne cre no :
in illo fiquidem articulo quilibet fi .
delis præſumidcbet ſalatis fuæ me
mor,&diceré , quod dicit, ytfaluetur,
Neq; obftat comunis do & rina Theo
logočum , quæ dicit, negandum hoc
facramentum violenter fufpectis, quia
intelligenda cft cxtra afticulum mor
tis, in quo pofitis duobus, quæ ftatim
diximus, fufpitio quamuis violentas
ſufficienter eneruatur:
Dices : Sacramentum habet etiam
fuum ius, ve digrè tractetur ; fed fieri
potelt, vt cüm datur probabiliter vel
violencer ſuſpectis , fiat iniuria ſacra
menco: ergo non tenetur paſtorda
te" facramentum huiuſmodi fufpe-
etis.
R. Quando facramentum datur ho
minibus fic Pectis in articulo mor
- tis ; non contra hoc ius ex parte
dantis ; quia fi fortè huiuſmodi fu
fpe & i illud indignè tractent, cumho
latears
 SACRAM . TEMP. PEST, 355
lateat, non poteſt danti imputari, &
ideo non poteft hac fola de caufa illos
priuarciure fuo , dequo illi conftat;
nonitem de peccato illorum ,
QUÆSTIO XIII.
An etiam illis, quos fcit paſtor per for
Jam confeſſionem in peccatomortali
-perfari ?
Queſtionis explicatio.
: >
talis
ſecreto viuit in adulterio cum
domino fuo : Paftor auditi confeffio .
ne huiuſmodi criminis noluit illam
abfoluere , quia pluries monita-nos'
Juic defcrerc occafionem propinquam
peccari, hoceft adulterij : modò pe
fte correptaaduocat paftorem , & fibi
deferri petit venerabilc facramen
tam . Quæritur an paftor excufetur,
an verò teneatur illi deferre & dif
penfare ?
Refponfio
Quia publice petit ,> tenetur eide
ferre , & difpenfare. Eit affertio om
nium ferè Thcologorum , qui hanc
Q3 quro
 3.66 DE NECES, ET - MOD , MIN .
quæftionem attigcrunt ,& colligicur
Conc. ex varijs ( a) Conciliis, & locis.(b)
Vafl. Juris Caucnici. Illius iaciones varič
7.8.Afriafferuntur; Potiflima videtur; quia
sam.c. negare peccatoribusoccultis pública
99 .
Euchariſtiram petentibus, eller illos
N

100 .
infamare, quod eft intrinfecè malum ,
bosi Confirmatur, quia pertinet ad com
autem .
mune bonum & conuenicntein Ec
2.placuit clefiæ , vel cuiuſcunquc Reipub. gu
6.9.2.c. bernationein,vt communia bona,quç
Sifacir.publicè diftribuenda funtà publico
, miniftro,,ad hoc munus à Reipublica
de off.or à

kin . vel Reipublcæ Principe deſtinato , di

ſpenſentur iuxta merita fingularum
perſonarum , non iuxta priuatā ſcien
tiam ipſiusminiftri, ſed publicam &
notoriam . Huiufmodi autem eſt dif
penfatio huius facraméti, ergo
>

do publicè fit 3, non eft regulanarper

fcientiam priuacá. Confirmatur, quia
nifi predi& a regulă ſeruetur, poffent
malta ſcandala& perturbationes ex
oriei ; fi quidem poffent miniſtri ſa
cramenti infamare quos vellent , &
peccatum vel indignitatem fingerc,
vbinon effet , præfertim tempore pe
Ais , quo plerique omnes à miniftra- .
tionc ſacramétorum excufari petunt.
Et è contra poſſent fideles ſæpe for
midare,
 SAGRAM , TEMP. PESTO 367
midare, ne à miniftris huius facra
mentiinfamarentur. Confirmatur me
communi excinplo de Iudice, quiſe
cundum probabiliorem opinionem
tenetur iudicare:fecundum allegata
& probata , faltem in ciuilibus,etiam "
contra priuatam fcicntiam ob fimi
lein rationem . Accedit , quòd practi
cè loquendo in articulo mortispoteft
præ uni quòdin preſencia facramen
ti ob inftantem mortem ,mentem mu
tabunt & verè contcrentur.
Dices primò: Fit iniuria Chriſto , 1
tradendo illum indignè: crgo potius
ncgare debet, etiam cum infamia och
culti peccatoris . -
K. Negando quod affumitur, quia
non -tradit illi, quemfcitind
- ignum ...
ſeientiâ illa , videlicer publicâ ; alio
quin fi publicèſciret indignum , tunc
procul dubio iniuriam faceret Chris
fto , & grauiflimè peccaret,
Dices. ſecundò : Facit contra con
ſcicntiam , dando ſacramentum in .
digno.
R. Non facere, quia di& amen con
ſcientiæ tuncnon eſt regulandum per
ſcientiam priuatam , quam habet ,
maximè per confeffionem ; fed per "
fcicntiam publica,ficut antè diximus.
Q4 Dices
 368 DE NECBS, LT:MOD . MIN.
Dices tertiò : Saltem cooperatur
peccato fic indignèaccipientis.
R. Non cooperari propriè , ſed por
tiùs permittere, quod iuftè non po
teft impedire , dcfc & u, ve diximus,
ſcienţix publicæ .
QV ÆSTIO XIV..

An etiam publicis vfurarüs , Concubingo

>

rös Meretricibus,in publico profti

bulocommorantibus ?

Quæftionis explicario.
vſurarij, concubinarij, &
P Vblici
meretrices inproftibulo habitan.
.

tęs , magis obnoxij funt morbo con-,',

tagioſo , quàm cæteri, vt annotauit
Maior ( 2) Maior. Vſurarij quidem quia ad ,
in 4.dift edcs eorum vndecunque pauperes co
5.9.2 . Auere folcnr , veſtimenta & alia pi.
gnora depoſituri , vt aliquid pecuniæ
lub vſura acciperepoffint. Norum ,elt
autcm in veſtimentis peftc infecto
rum virus peftilentialc, vc frequen
tius, longiffimo aliquando tempore
latere , & perilla de domo in domos,
S

oppida,, prouincias & regna deferri.

Meretrices verò & Concubinarij pro-, 3

pres
 SACRAM . TEMP. PEST 369
-pier immoderatum coitum , quem
conftar contagioni caufam præbere,
ve alibi diximus. Horum occaſione
quęritur , an etiam ijs pefte infe & is
tencatur paſtorminiſtrarehoc facta."
mentum, an vero excuſecur ?
Refponfio.
Tenetur , fi modò pro temporis
oportunitate & neceſſitate confitean :
tur , vel figna contritionis exhibeant,
curic enim teinporis propter pericu .
lum & vrgentem neceffitatem non eft
circa illos maior diligentia adhiben
da , vel poenitentia exigenda, quam
commodè exhiberi & haberi poffit,
præfertim cum illo articulo de quoli
bct fidcli præſumedum ſit,illum fama
cere quicquid poteft, vefe bene dif
ponat ad "lumendum hoc facrainen
tum . Deinde quia tales pænitentes
coram Deo funt diſpoſiti, & apud ho
minesad tollendum fcandaluni fuffi
cit , quòd publicetur, illos pro ratio
nętempotis pænitenciam egiffe & ca anul
præftitiffe , quæ præſens neceflitas & it. 2.9.1
>

articulus mortis permiſit , vt pater ex Couc A- *

diétis. relat...
Dices : Publici peccatores iure (a ) 6.4.com
Canonico prxcipiuntur . comnių-..
Q.5 niolicy
 370 DE NECES, ET MOD. MIN,
nione repelli, & Sanai Patres graui.
ter arguunt illos ſacerdotes ,qui per:
fonas huiuſmodi ad communionem
admittunt : Non parua ( inquit (4 )
Mom . Chryſoſtomus ) vobis imminet pæna
83. in ( alloquitur facerdotes ) fiquemaliqua
Matth . impietati terieri ſcientes ei huius menſe
b Epift. participationem permittatu ;fanguis enim
10. 17. Chrifti de manibus veftris requiretur.
sfegg. Eandem do&rinam inculcat ſæpe (b) .
Cyprianus grauiffimè reprchcndens
cos qui peccatores poſt publicum la
pfum ante publicam pænitentiam &
fatisfa & ionem ad communionem ad
mittunt.
R. In mortis articulo paftorem non
debere nec poffe maiorcmfatisfa & io .
nem & poenitentiam exigerc , quàm
pro ratione valetudinis, & temporis
oportunitate æger præftare poteft; &
ccrtum eft Patres & iura , quæ exi
gunt publicam fatisfa & ionem & alia
non loqui de articulo mortis, vrali..
5

quoties diximus. Secundò dico , pa

ſtorem poffe & debere pænitentiam
& contritioneın , quam peſte infc&i
priuatim exhibuerunt, ipſis conſen
tientibus vel requirentibus publica
re , & quanrum honos ſacramenti re:
quirit, hominibus Rotam facere,
QV Æ
 SACRAM . TEMP , PIST . ) 371
QV ÆSTIO X V.

Anetiam ijs, quifrequentemmauſeamon

pomitum patiuntur , vel qui continuò
fingultiunt velfternutant,tupiunt,
pel qui vix reſpirare poffunt, vel quo
rum lingua ita intumuit, vt vix illam
mouere queat , vel ita cruore eſt madi. "
da, vt continuò expuere cogantur , vel
ita pra calore e ſiti aruit , vt nihil
prater liquidum deglutire poßint ?
Quæftionis explicatio.
Leriquc peſte infe & i multa caquc *
grauiflima ſymptomata patiun
tür ,. & imprimis nauſcam & vomi
.

tum, de quibus antè mentionem fe

cimus ex Medicis, Hiſtoricis, & Poë
tis.Horum & ſimilium occaſione que
ritur , an paftor teneatur Euchariſtia
miniſtrare illis , qui huiuſmodi affe.
a

dibus laborant , an verò ab admini

ftratione excuſetur ?
Refponfio.
Excufatur, fi probabile cft, ægrum
paffurum vomitum , antequam ſpecies
facramentales conſumpſerit , velnon
poſle ſpecies facramentales dimittere
Qe in Itama
 372 DE NECES, ET MCD, MIN .
in ftomachum propter nimium lisa
guæ tumorem , vel ariditatcm ,> ve!
difficiliorcm reſpirationem ,velnimis
frequentem fternutationem ,> tuffing
fingultuin , cruoris:excreationem , vel
aliam fimilem paffionem , imò verò
adminiftrando peccarct, quia huiuf
modi vomitus cft rcuerentiæ tanto
facramento debitæ maximè contra
rius, & offerre ſpecies facramentales
illi, qui quacumque CXcaufa non poo
teft illas deglutire , & in ſtomachum
dimittere , cft illis abuti contra infti.
tutionem Chrifti,> qui dicit : Accipite
Matth . e mandiscate,
16 . Dico, ( laprobabile eft ) ne paſtore
ex leuialiquo timorefeexcuſatos pu
tent ab adminiſtratione ; oportet
enim, ( ficut habet Conc. (a) 7.rident.)
2 Sef.21 in facramentorum adminiftratione
duo, quantum fieri poteſt coniungerç
& procurare; ſacramenti veneratio
nem , & fidelium vtilitatem ; quod
ergo non miniſtrerur quando proba
biliter creditur, quodnon poflintdc.
glutire,vel.quod cum vomitu fpecies
reijcerent, hoc requirit veneratio de
bita ſacramento; quod verò miniſtre
tur , quando tantùm ſubeſt leuis &
vanus timor, tegnirit vtilitas fide
lium ,
 BACRAM , TIMP; PI $ T , 3738
lium , fi enim non funt in gratia, &
tantùm funt attriti, per fufceptionem
facramenti funt contriti , & fi fint in
gracia >, maiorem adhuc percipiunt
per facramentum , quam fincillo non :
reciperent.
Dices : Quid fi vomitus non fit
continuus , ſed accidat per certa in .
terualla , tenebiturne paſtor inter
:

iecto tempore Euchariftiam minim

1 . Atrare ?
. Si probabile eft vomitum non
5 redire , niſi'spoft diem vnum yel tan
tum temporis , quantum requiritur,
ad confumendas fpecies facramenta
les, puta tres , quatuor,quinque ho
ras fecundum (a) Nauarrum , & æger
exiſtimatur elle in periculofalutis, a 6,25.
nifi ei facramentum miniftretur, de-in .23.
e bebit illi miniſtrare, quia hic yrrum-.
que coniungitur & veneratio facra
menti , quia fpecies lacramentales
funt conſumptæ , & fic defijt elle fa
cramentum ;nec amplius timcrideber
à illius irreuerentia, & vtilitaspeite in
fe &ti.
Dices ſecundò : Tenebunturne fal.;
tem pafores deferre talibus hoc far
cramentum , fi non ad fumendum ,fal.
tem ad dcofculandum ?
Q? B. Qui
 374 DL NECES, ET MOD. MIN .
Quibufdam in locis in more
pofitum fuit, vt non valentibus facra
mentum ſumere ; illud nihilominus
deferretur ad dcoſculandum ve
rùm hoc tempore per interpretes Có
cili Tridentini damnatum eft & pro
hibicum , fic enim habent Illuftriffimi
Cardinales : Non licet facram hoftiam
agrotis deferre , qui grauitate morbi ime
peditifumereeam non poßunt,fed venerico
tionis gratia folent eam deoſculari , o ji
fortè aliquo in loco eft talis confuetudo,
ea prorſus eft rollenda : quodiaidem pro
hibent noftratia parochial , & fpe
ciatim (a )Mechlinienſe , & (b ) Ru
9

& P13 remundenſc, fic cnim Mechlinien. Si

< 6.9.9. aliquid obftiterit , quo minus poßit infir
b pag. mus facram Euchariftiam accipere tuto,
36.9 . pot fitimeatur vomitus, vel aliquod fimi- :
snemine- le inconueniens, trintum adoret facramen
rint. tum, nec detur ei oſculandum . Idem ha
bet totidem .fcrè verbis Ruremun
c pag. denfe. Noſtrum verô () Leodienſe
32.9 . fic haber: Preterea interroget parochiais ,
infirmi. num laboret.Stomacho, O.pronus fit ad
pomitum , eo cafu (ne facramento fiat
iniuria:) tantùm eifacramentum adorarot
dum proponatur spirituali communione
contentus.
Dices : Tenebunturfaltèm deferre
ad adorandum B.Hacte
 SACRAM . TEMP. PEST , 375
X. Hactenus fic vſu receptum fuit
por oinnes prouincias Belgij, yt paro
chialia iam allcgara teſtantur:ſcd no
uiffimè dicitur Piús Quintus Ponti
fex illud prohibuiffc . Itaque fi ita elt,
cxcuſantur paftores ab hac delatione
facramenti ad peftiferos. Quid vero
moucrit Pontificem vt hanc delatior.
nem , ſaltem ad adorandum prohibc
ret , huc vfque intelligere non potui,
ficut nec Bullam videre , qua illam
prohibuit; fortaffe hoc mouitsnc quo...
rundam error ſtabiliretur,qui dicunt,
facramentum hoc tanre efficacię ere,
vtnon tantùm re ipfa fumptum , fed >

ctiam ſolo animi defiderio applica

tum haberer. facramentalein effica
ciam , quod falſum eflc tenent com
municer Doctores, quorum ratio eui
dens eft , quia effe & us proprius Eu
chariftiæ prouenit ex opere operato
facramenti, non ex opcre operantis.'
Dices tertiò : Quid fi fortè peſte
infe &tus præter expc &tationem cuo
muit Euchariftiam , quid faciet paſtor
de hoftia humore peſtilétiali infc &ta ?
R. Si ſpecies facramentales inte
græ , vel in aliqua particula haberi
• poffint , finon conſumendæ , propter
periculum contagionis,fanè reueren
itse airc.
 376 DE NECES . IT MOD , MIN .
ter aſſeruandæ funt , quia fub eis ma
net Chriſtus; ca verò quæ tales fpe i
cies contigerunt velcomburçnda vel
purificanda funt,iuxta ca quæ haben .
as. Si, cur in regulis(a) Pij V. in Miſſali.
facerdos
CrRHAT, QVÆSTIO XVI.
Anetiam depeſte faſpectio ?
Quæftionis explicatio,
1

immeritò , quotquot conimorantur

patur peſte infe &ta; maximèfi
in ciuitate
penting quotidie
moriantur; probabiles enim funt cau
>
fæ , huiufinodi veliain peſte infe & os
elle , etiamfi morbus pon appareat,
vel certè peſte facilè corripi poſſe: oc
cafione huiufmodi quxtjtur, an & his
paftores teneantur miniſtrare facra.
mentum Euchariftiæ ,
Refponfio.
Tenentur, fi modo ritè diſpoliti &
>

præparati fint,quia paftorestenentur

difpcnfarefacramenta, quoties ſubdi
uilla lcgitimè & rationabiliter pe :
tuntie
 SACRAM , TEMP . PEST , 377
tunt. De pette autem ſuſpe & i ratios.
nabiliter illa petunt,.ergo. Maior eſt
(a ) Adriani, & ferè omnium Moder
nuruin . "Minot patet , quia hi omnes
funt in .periculo mortis , in quo om
nes tenentur ſe munire ſacrainentis,
vt ex antè di& isnotum eſt.
Diccs : Poterunt etiam poft-meri
dicin & fortè fumptum cibuin mini
ftrare ſufpe & is , ficut & reliquis iam
peſte infectis ?
H. Si paſtor ingreffus ædes perte
infe & i reperit famulos & famulas, &
alios poft cibum & potumfacramen- ,
ta perentes, quòd fibi à pefte timeant;
non folùm potcft , fed etiam tenetur
illis miniftrare , præfertim Pæniten
tiæ & Euchariſtie ; quia licet hoc fa
cramentum etiam non ieiunis in
mortis periculo miniſtțare , illi au
tem, etfi adhuc fani, vt apparet, funt
tamen in pcriculo mortis , cum ре
>

Atis quotidie pleroſque omnes corri

piat ,&ftatim morti tradat, vt inicio
diximus .
Dices ſecundò : Licebit ergo pallin
in ciuitate peſte infecta miniſtrare
hoc facramétum poft meridiem lum
ptum cibumn :
B. Quod
 378 " DE NECES: IT'MOD MIS :
8. Quòd poft meridiem decur it
Gabr. lis , qui non commedcrunt , non eft
. >

Lect.24. difficultas,quia licer (a) conſuetudia

in can. nc intro luguin lit proprer maiore m
mille. reuerentiam ſacramenci,vt celebrans
Maior debeat'ante meridiem inchoare &
> 4.dift abſoluere miſſam , communicans ta
33.9.4 . men & non celebrans poteft omni:
communionem fumcre. De alijs
horâ
difficultas eft, quæ prudenti paſtoris
iudicio penſanda eft, poteft enim ta
lis cffe aëris conſtitutio , vtomnes de
ciuitate meritò pro fufpe & is haberi
poſſint, quibus conſequenter aliàs ri
tèdifpofitis, poffct hoc facramentum,
etiam poft ſumptum cibum dari, vt
colligere eft ex illis, quæ initio huius
frađacus diximus.
QV ÆSTIO XVII.

An etiam fibiipſis pefte in feftiu ?

Quæftionis explicatio,
Alus eft talis: Paftor concepit pe
1

ſtem, nec eſt ijs viribus, ve poſlic

facrificare , neque eft alius facerdos,
qui poffitaut velit viaticum illi mini
Arare; habct verò præconſecratas ho
Atias,
 SACRAM TEMP. PEST, 3793
tas , quas pro communione ſuornm
bdirorum referuabat ; tenebiturne
bi ipfi miniſtrare , an verò à perce
tione viatici excufabitur ?
Refponfio,
Si exiftimet fibi neceffarium yiati
um , puta , quia abfentibus alijs fa
crdotibus non poteft aliud facramć
am recipere; tenetur fibi miniſtrare,
uia in tali cafu tcneretur alterimi
iſtrare ; ergo & fibi ipi. Confirma
ur; quia cum fit paftor, haber ius dim
penfandi hoc facramentum , & ipfe
ft in neceſſitate ſumendi , nequc eſt
ui illi miniſtret ; porerit ergo, imò
cnebitur fibi miniftrare. Neque oba
eft , quod extra ſacrificium Mitarne
cat ſacerdos ex manibus alterius-fam
cerdotis facramentum ' hocſuſcipere;
quia hoc habet locum , cùm alius eft
>

acerdos , qui velit illud miniſtrare.

Deinde ,nec hoc oinnino alienum eft
ab-vſu Ecclefię , quia in die Parafce
2

ucsfacerdos communicat ſeipſum ,lie ,

cet non facrificer, Præterea , fiquid
obftare deberet , hoc effet rcuerentia
facramenti; ſed nulla fit irreuerentia,
quia manibusad hoc facratis ſumitur
cuin debita animi & corporis diſpos
tione,vt ſupponimus.
Dices;
 380 DE NECES ET MOD . MINY
Diccs: Quid fi adeft Diaconus,qui
paçatus eſt illi miniſtrare, tenebitur
manibus Diaconi , an proprijs facra
mentum fumere ?
a In 4 . K. ( a) Durandus exiftimat, quod>

dift. 13. potius proprijs manibus deberet acci-

4. pere. Ratio eius videtur eſſe , quam
ftatim infinuauimus , quia paſtor ha
ber ius difpenfandi hoc facramentum
ex officio, quod non habet Diaconus;
niſi ex facultate ſuperioris Epiſcopi
vel paſtoris.
Dices ſecundò : Quid fi Diaconus
fiç in fimili neceſſitate , & finc ad ma
>

num hoftiz præconfocratæ

Hu
, tenebi
turne -fibi vnam . ex is pro { iatico
Tümerc ?
R.ViderurHned fic , maximèac
cedenre licentiâ Superioris , quia in
illo caſu cenereturalteri; ergomagis
fibi ipli : charitas enim incipit åſe
ipfo, quod maxime in hoc cafu verum
5:30. eſt, dicit enim Ecclefiafticus:(b) Mh
Jefere anima túa placens Deo,
Dices tertiò : Quid fiSubdiaconus
aut aliùs in minoribus ordinibus
conſtiturus fit in eadem neceffitate;
- habear hoſtias præconſecratas , tc.
dcbiturde ham ſumere
B.Quid
 SACRAM , TEMP. PEST. 388
R. Quibuſdam videntur teneri,vt
a) Caiccano , Za , & Zuares, ſilo-ac. Sun
>

guantur conſequencer; quia hi ha- citat,

ene aliquid plus iuris ad contre & an
Büin hoc facramentum , quàin liici;
qui tamen fecunduinillosin taline
ceffitate poffunt & tenentur alijs mi
niftrare.Et confirmatur, quia fi quid
obftarer , hoc effet , vel quia inſtitusi
Fioni ipaus ſacramenti repugnaret,
el alicuipræcepro diuino. Sed neu
rum obſtar: Non prinum ; nam fa
cramentum hoc inſtitutum eſt per
modum cibi: eft autem naturale , vt
quis fuum cibum manibus proprijs
Rumat. Non fecundum ", quia non po
ceſt oftendi preceptum diuinum illud
Prohibens ; eccleſiaſticuin autem non
obligat cum tanco rigore, pręſercim
cùm iusfibi ſubueniendiin tam graal
kecellitare fit maximè intrinfecum .
QV ÆSTIO XVIII.

ouis fit optimus maximè probandus

modus miniſtrandi hoc Sacramen
$ um tempore peſtis
 382 DE NECES, ET MOD MIN ,
Quæftionis explicatió.
B { oluimus duas huius capitis
А partes, oftendimus enim qui te
neantur vel non rencantur ministrare
hoc facramentum , & quibus rencan
sur, & quibus non . Sequitur tertia
qua examinandi ſunt inodi illud mi
Derandi , ve videamus qui illorum
probandi fint vel'improbandi, quod
ve dilucidius fiat , duo premittende
ſunt, Primum , hoc effe fingulare i
a Seff. hoc facramento, quod etiam notaui
13 . de Concilium (:) Trident. vtillud fiec
Euchar. & confecrati debeat antequam mini
6.3 : ftretur: nam cærera omnia fiunr dun
miniftrantur: vnde confequitur,quoc
ad rem præfentem pertinet , plurcs
teinpore peftis circa miniſtrationer
huius facramenti naſci dificultates
quàin alioruin , hic enim ex duplic
capite'naſci poffunt: primò, ex conc
cratione, fecundò , ex adminiſtratio
>

ne ; in alijs verò , ex fola adininiltra

tione, quæ in progreffu ficnt clariora
Altcruin , hoc facramcntum , ficut ef
dignius duobus prçcedentibus, itael
minus neceffarium : fecundum ple
sofque eniin non eft neceffarium ne
cellizate
 SACRAM. TEMP. PEST.
er
tc elij implicit 383u
idhia m l & abſol
tè ; fed tantùm præcepri. Vndeconic
quitur quod bene hic norandum eit)
in miniſtratione huius facramenti
ordinariè præferendam reuerentiam
illi debitam,tali quali neceſſitati pri
uacæ perſone. Quare non tenentür
paftores ordinariè miniſtrare hoc fa
cramentum , niſi commodè poffing
feruare conuenientem ritum ab Ec
clefia pręſcriptum , vt contra Maio- a Sot,is
reinabene norauit (a) Socus; ficut con - 4. dift.
tra in cæteris facrainencis, quæ ſunt 12.9.11
maioris neceſſitatis ccnentur illa ini a.8
.
niſtrare , etiam nullo ricu ſeruato , ii Ioannis
hoc neceflitas proximi poftulet, vt in Maior .
prioribus capitibus vidimus , & in fe
quentibus magis apparebit. Hissprze
millis quęritur imprimis , quis ſittop
timus & maximè probandus modus
miniſtrandi hoc facramentum tem
pore peſtis ?
Refponfio.
Tile videtur optimus , quo facra
mentuin hoc in certa materia & for
ma , quantum fieri poflit , legitimè
>

conſecratum , majori cum rcuerentia ,

pro ratione temporis , ſpectacâ ægri
valetudine & contagionis periculo ,
adhibitis ccclefiæ proprię ceremonijs
mini
 384 DE NBCES . ET MOD. MIN .
miniftratur. Hæc.refponfio pater ex
ijs, quæ fuperioribus capitibus , ad fi
inile n quæſtionem reſpondiinis..

Dices . -Poteftae hoc facramentum

fine vllis omnino ceremoni,s tempore
peſtis miniſtraci
R. Non poteft , moraliter loqucn
do; neque enim videtur poffe fingi
caſus , quo non debeat ſaltem adora
tio hui:is ſacramenti. præmitti , tum
per paftorem , tum per ægrum , ſi ad
huc nientis fit compos ; cùm enin
Chriftus ipferealiter & perfonaliter,
eriam anrequam miniitretur per præ .
cedentem conſecrationem panis, præ
ſens ſit , vt fides docet , fi quis cum
tra&ter manibus , oculis videat , oré
>

Tumar', firfe' vlla adoratione & rcue

rentia , graue ſacrilegium.committit,
871 vt re & illimè D. ( 4) Auguftinus dixe
Pſal.98 rit : Nemircin illain carncni mandmare,
ad illá qui non priusadorauerit. Quamobrem
serba videndum minitro huius facranien
Adora- ri, ante omnia; vt omnicum reueren
te ſca- ria ; etiain peſtc infectis hoc facra
beilum mentum miniſtret , de quo plura de
pedum inceps.
Clus. QUÆ
 SACRAM . TEMP . PAST . 389

QVÆSTIO XIX .
3 Quid cenfendum ſit de modo confecranding
1
ininiftrandi illorum , qui non habentes
boſtiam ſeus forman paris; confuetan
ad confecrandum , confecrant in pine
>

akymo, vel ex Jordeo ,vel ex filigine,

vel ex fpelta confecto, vt illam agro
ministrent.
Quellionis explicatio :

P panis vfualis ordinariè conficitur

ex frumento , tritico, ſpelta, filigine;
nonnunquam etiam ex hordeo, auc
na , & quibufdam alijs legaininibus;
quid igitur ſi deſit panis ex frumento
vel critico confetus ; fit autem çx
ſpelca , filigize vel leguminibus, po
fericne ex huiuſmodipane con cordo
rc formulas ægris miniſtrandas,
a in 4.
Refponfio. diſt. Ir .
R. Primò: Probandus eſt modus 9.2.1.4 .
illorum , qui confecrant & miniſtrant b4.3 .
hoc facramcntum in panc confecto ex mciii1.4.
.
filigine , quicquid dicant (a) Richar- 29.1.4 ,.
dus, (6 )Alenfis, ( ) Paludanus , fum- 4.
R ma
 386 DE NECES, ET MOD , MIN .
* verb . ma (a) Angelica , (b) Roſella ; quía
Eucha- certum eſt, apud nos filiginem figni.
riftia, ficare fpeciem frumenti,ficut & triti
cum ,imò effe triticum , quamuis pau
tò minus pingue , co quod crefcat in
Ardenna, Condrulio & terris magis
ſterilibus : quod nobiſcum ſentiunt
C D.ThD. (c) Thomas ,(d) Caietanus , ( e)
3.5.9. Sylueſter, ncc alij diffentirent, fi ſci
74:a.4. uillent, bis in partibus filiginem , fi
d Caiet. gniscare triticum , quamuis non ita
iv D. perfectum , quia illa imperfectio acció
Thomi dentalis eſt, nec tritici ſubftantiam
c verb. mutat ;9 quod nec ignorauit ( f ) Pli
Euchar. nius , qui liliginem delicias tritici
vocat ,
1.1.3 . R. fecuridò : Modus conficiendi &
f Plin.
lib.25 . miniſtrandi ex hordeo incertus eft , &
bist nat.idcirco fimpliciter reprobandus, imò
hift.nat
0.8 ſecundum D. (8 ) Thomam ,> Sylue
$ fis. ſtrum & alios ccrtum eſt non poſſe
confici exillo hoc facramentum , quia
iuxta illos non eft triticeus ; ſed ſpe
cie ab illo differt, ſicuti hordeum å
fritico, quod bene in hac patria no
tandum eſt, quia in quibuſdam eius
partibus panis vfualis ex hordco con
fici folet .
B.tertiò: Modus conficiendi & mi
miftrandi in pane ex aucna omnino
scpro
 SACRAM . TEMP . PEST , 387
reprobandus eft, quia fatis ccrtuin cit
aucnam neque triticum neque fru
mencum ciſe. Patet ex magna diffc
rentia , quæ apparet in exterioribus
accidentibus & effectibus,colore, fa
pore, & alijs.
§ . quartò : Modus conſecrandi &
miniftrandi in panc ex ſpelta confe
&o eft dubius, quia fpelta eft matcria a ir 4.
dubia ,fiquidem Albertus (a )Magnus, dift. Ir.
.

Thomas (6) de Argentina , Petrus (6) art.7.

à Palude , (d) Caietanus , (e) Sotus b ibid.
putant eſſe materiam fufficicntem . 2.1.
Alij verò, vt D. Thomas (f ) Richar. cdift. 1 .
dus [8] Dionyſius [ ] Syluefter ] 9.1.
putant non effe fufficientem , vel fal- d 3.p.d.
tem dubiam : non licet auté , propter 9.4.3;
reuerentiam tanti ſacramenti confi- ée ibid.
cere in materia dubia ;ergo ſimplici-fibid .
ter hic quoque modus eft dubius , & g In 4.
conſequenter reprobandus. diſt. il .
Dices: Albertus Magnus reruin 11a
turalium peritiſſimus ,dicit ſpeltam
ſpeciem e Te frumenti , & fecundum
Sotum omnes Di& ionarij affirmant,
speltam fpeciein eiſe tritici , & esco
ficri panem delicarum : D. Thomas
etiam afferit in quibufdam regioni
bus ex fjelta confici pancın advſum
Sacramenti, & vereor in vicinis locis
R2 Arducn
388 14

" DÉ NECES, ET MOD . -MIN .

Arduennz & Condruſij , vbi fere ex
ſolo pane (peltaceo viuunt , hodic ex
farina illius confici panes ad vſum ſa
cramendi Euchariſtie.
Bi Propter huiuſmodi argumen
ea iaindiu mihi perſuaſum fuiffc, ſpel
tam noftratem , qu & quotidic in pane
conficiendo & cereuicia coquenda
veimur , veram & certain e Te mate
riam huius facraméri. Verum re pro
piùs examinatâ , etſi exiſtimem cum
Alberto , Soto ', & alijs fuperiùs alle
gatis, míteriam cffe fufficicntem ; fa
Ecor tamen eſe incertam , & confes
quentur moduin in ea miniftrandi
reprobari debcre, præſertim ſi Suin.
mus Pontifex ( vt dicitur alibi affe.
Tere Dionyfius Carthufianus ) deani.
ucrit , ſpeltam efle fpeciem hordei
non tritici. Neque valet , quod Sotus
dicit , quæſtionem hanc ad Curiam
Romanainnon pertinere ; cùm fit
phyſica, quia ex hac quæſtione Philo
fophica depender decifio quæftionis
Theologice, quæ certò ad Pontificem
Maxfinumpertinet.
Dices Secundò: Ex folonc igitur
pane ex frunients fiue cririci farina
confecto , putcft Euchariltia concc.
fiari & minisipali:
R. Ex
 SACRAM . TEMP. PEST, -389
R. Exeo ſolo,quòd ita certò à ple
riſque («) aſſeritur, vt nemo illud fine a Supra
teneritate & erroris periculo negare cit.
poflit.
Dice; tcrtiò : Quid fi dubium fit.
an granum fit frumentum feu triti
cum , poteritne ſaltem ftante huiuf
modi dubio in hoc caſu , quo aliud
haberi nonpoteft, conſecrati ſub con
dicione ?
R. Non porerit , ſufficit cnim ma
teriam effe dubiam ad hoc vt in illa
non poffit conſecrari & miniſtrari;
quia , vt ante annotauimus , præferri
debet reuerétia ſacramenti tali quali
neceſſitati priuatę perſonę, quod ante blib.
,
nos fine-vlla exceptione affirmauitde EstaciI
(b ) Alanus,
chariſt,
QUÆSTIO XX .
oxid fit de illorum , qui confecrant,
tantùm fpeciem panis ?
Quæſtionis explicatio.

PRimdnotandumeft,adfacrifi
cium Miffæ requiri vtriuſque fpe
ciei, hoc eft,panis & vini confecratio
bem: nam dc eſsétia illius cſt expreſſa
R3 ( ) EC
 390 DE NECES , ET MOD MIN .
a D:T) (a) repræſentatio mortis & paſſionis
P.3,9. Chriſti, quæ intrinſecè requirit con
80.a, 15 fecrationem vtriuſque ſpeciei, vt do
ad 5. BelconeBellarminus & Zuares , & reli.
lar,lib.4 qui onines poft D. Thomam , quum
de Es- : dicit , repræſentationem Dominicæ
char, Paffionis in conſecratione peragi,
Zuar,in ideoque non poſſe corpus finc ſangui
3.D.To ne confecrari
dift.75. Secundò notandam , quòd quam
feat.7. uis hoc ita fit , nihilominus fi facer
dos quiſpiam per ignorantiain velet.
iam malitiam conſecraret rantùm al
b ses.13 ceram ſpecicm ,verè conſecrarct,quod
4.3.can. ex Scriptura & Concilio [67 Trident.
ccrtè colligi poteft : Chriſtus enim ,
antequam calicem conſecraret , con
>

fecrans panem , dixit : Hoc eft corpus

meum : Chriſtus autem verum dixit:
Ergo iam illud erat corpus Chriſti,
antcquam conſecrarer fpeciem vini.
Probat hoc ipſum euidenter vſus Ec
cleſiæe ; ftatim enim ac facerdos in
Altari conſecrauit panem , proponic
populo corpus Chriftiadorandum ſub
ſpeciebus panis, & poft fumit vinum
& conſecrat , fimiliterque fanguinem
Chrifti proponit adorandum ſub fpe
ciebus vini. Horum occafione quæri
ter , quid & paftor vocetur ad com
muni
 SACRAW . TEMP . PEST , 397
municandum pefte infe & um , & pro
pter inftans mortis periculum non lit
otrum ſacrificandi, ſed ad marius ha
bet formulas panis conſecrandas , an
poterit tantùm fpecicm panis confo
crare , & fic pefte infe & o miniſtrare :
Refponfio.
Hic modus conſecrandi & mini
Atrandi eft illicirus & reprobandus ,
Eft fententia omnium ferè Thcolo . a 9.6.de
gorçm contra [ a] Adrianum, [b] Euchar.
Alenfem , & [c] Maiorem . Probatur, b Apud
quia hocmodo non offertur Deo per- Adrian .
foetum & integrum facrificium , quod cdit.9.
ſub fpeciebus panis & viniofferri de-9.3.ads
bet ſecunduni comunem Doctorum.
Confirmatur ex verbis & factis Chri
fti. Non cnim fine cauſa in diuerfis
materijs & diuerfis verbis confecra
uit & obtulit , nec fine myſterio in
confecrando calice addidit illa ver
ba : Hic eft fangnis meus , quipro vobis
:

effundetur in remißionem peccatorum ,in

dicans , per ſui ſanguiniseffufionein
perfectam effe remiffionem peccato
rum , ad quem effc & um applicandum
inftituit ſacrficium , quod illain effu
fionem repreſenter , per ſeparatam
corporis à fanguine confecrationem
poft illud autem fa &tum præcepit nos
R 4 bis.es
 392 D : NECES, ET MOD . MIN.
be ft codem modo offerremus , di
ceris : Hor fucite in mei commemoratio.
nem : & ita Ecclcfia ( cmper intcllexit
& feruauit : eft ergo vtraque conſe
cratio fimpliciter ncceffaria , vt hoc
ſacrificiumconfter.
Dices : In confecrationc panis re
peritur quicquid eft de rationc facri
ficij , quia per cam res prophana etti
citur facra , & diuino cultui dicatur,
quod fatis cft ad rationem facrificij,
a 2,279iuxta do & rinam ( a) D. Thomæ.
R. In ſola panis conſecrationc,ali.
85.arz. quid facrum fieri & fa & um manere,
od 3. criamfi confecratio vini non ſequere
tur ; ſed inde nihil ſequitur , nifi in
>

choatum cffc facrificium , non vero

effentialiter perfe & um , Sicur iacto
fundamento & erecto parictc aliquid
fa & um manet , quamuis ædificatio
non yltcrius progrcdiatur ; nemota
men dicer , domum effe elſenrialiter
fa & am , fed inchoaram tantùm .
Dices ſecundò : Ager in articulo
mortis tenetur iure diuino commu
nicarc, vt antè docuimus: ergo paftor
tenctur illi communionem diſpenſa
IC , & confequentercum hoc calu non
poffit aliter , tencbiturhocmodomi.
niftrare
R. Piece
 SACRAM : TEMP. PRST . 393
R. Præceptum illud Jiuinum effe
affirmatiuum , quod non obligat,nih
habitâ copiâ facramenti. In cafu au
tem propoſito moraliter loquendo ,
non eft copia facramenti, præfertim ,
quia hoc præceptum per fe obligat
• eum , qui ſuſcepturus eſt hoc facra
mentum , non verò obligatfacerdo
km ad conficiendum , nifi hæc obli
gatio aliunde oriatur ex iuftitia , vel
11

ex charitate, Non obligatur autem

miniter ex vi harum virtutum ad
mutandum debituin conſecrandi mo
dum , folum vt ſubveniat priuatæ per
fonæ indigenti: Imò neque licitè fam
cerdos hoc poteft facere , quia maio
riş eſt momenti integriras facrificij
& euerentia ſacramenti , quàm eſt
priuata vtilitas vel neceffitas vnius
perſonæ , vt antè annorauimus.
Dices tertio : Si poſt couſecratan
hoftiam immincret facerdoti cuidens
periculum mortis , fi in conſecrando
poftea calice diutiùs in altarimora
retur ;poflet fine culpa hoftiam conſu
mere & fugerc, enia non eft verilmi
le , hoc præceptum de conſecranda
vtraq; fpecie obligare cum tanto dif
crimine : ergofalicm fi quis commi
netur ſacerdoti ingatem , ni
ſi.c29
ſecock
 304 DE NECES , ET MOD , MIN ,
ſecret ſpeciem panis ad communican
dum ægrotum abſque fpecie vini,
quia velvinum non reperitur, vel nc
ceflitas & periculum mortis vrget,
poterit facerdos hoc facere ſine pec
cato ad euitandum mortem .
R. Negando conſequentiam , quia
in hoc cafu iam directè faceret con
tra præceptum diuinum ; & quamuis
metu mortis , tamen intenderet for
maliter mutilum facere facrificium ,
quod intrinfecè malum. eft, & contra
præceptum negatiuum In alio caſu
non item , fed folum eft oniiffio alicu
ius præcepti, quod pro eo articulo.
cenſetur non obligare, vel etiam per
miflio , quod ſacrificium inchoatum
relinquatur, quæ non eſt intrinfecè
mala,
Dices quartò : Quid fi facerdos vo
luit conſecrare plures hoftias fub fa
crificio miſlæ , vt communicaret plu
res ægrotos ; ſed oblitus fuit , donec
ad finem miffæ peruenit, poteritne
faltem finitâ miſſa antequamab al
tari recedat , folas fpecies panis con
ſecrare ?
R. Non poterit, quia præfupponi
tur facrificium abfolutum , & ita re
dit prior difficultas : confecrarentur
cnim
 SACRAM , TEMP. PEST. 395
enim formę panis extra facrificium ,
quod diximus effe illicitum .
QVÆSTIO XXI,
oxid fitde illorum , qui confecrant tan
tum fpeciem vini ?
Quæſtionis explicatio.
Aſus eft talis , Eft peſte infe & us
agonizans, qui noce mitrit ad
paftorem pro habendo viatico : nun
ciatur verò paſtori, agrum propter
oris & linguę ficcitatem , nec non
gutturis inflammationem vel tumo
rem , nihil poffe omnino deglutire,
præter liquidum : cùm autem paftor
non habeat otium celebrandi ſacrum ,
tum quia nox eſt intempeſta, tum
quia æger morti proximus eſſe dici
tut, ipſe conſecrat. vinum , & ægro ſu
mendum porrigit ; quid de hocmo
do conficiendi & miniftrandi cenſen
dum eit ?
Refponfio.
Hic modus reprobandus eſt licut
prior, Et probatur ex iam di &tis, quia
mutilum & imperfe &tum reddit ſa
crificium , quod non poteft non elle
• B6 Deo ,
 396 DE NICES, LT MCD. MIN ,
Deo , cui illud offertur, injuriofum :
aD. 7 ), vnde & (a ) D. Thomas vocat immane
3.2.9 . Sacrilegium , Et Concil. Tolct, contra
64. huiuſmodi confecrantes excoinmuni.
cationis fententiam culir.
Dices: Poteſtne ergo fpecies vini
fine ſpecie panis conſecrari: Ratio du .
bitandi eft, quia Chriftus non prius
confecrauit calicem quàm panem,
conſecratio ergo vini , preſupponit
conſecrationem panis,
R. Ex hoc Chrifti exemplo & vfu
Ecclefiæ colligi , hunc ordincm elle
b Zuar.pręceptum ,vt rectènotauit (1 ) Zua
>

in 3.p. res , quod etiam rebusipfis confenta

D.Tho. neuin eft; quia cibus certo ordine an
diff:.75. tecedit potum : non eft tamen hic or
feft.6.s do cffentialis. Quocirca fi facerdos
Sed que ex malitia priùs conſecraret vinum
ret ali- quam pancm , vel ſolùm vinum , fine
> >

wis. dubio conſecrarer ; quia vnius fpecici

conſecratio non pendet ex altera ; er
go minùs pendet eflentialiter ex ore
dine , quamuis graue eſſet facrile
gium , vt iam dictum eſt ,
Dices: Incurritne cenſuraın aliquã
vel panam >, qui conſccrat tantùm al
Lib.3 . ceramı ſpecicm , ſeu panis,ſeu vini?
dersg.co B. Secundum (c) Maiolum , pręter
26.12.5.- excommunicationem , de qua antè,
incurs
 SACRAM. TEMP . PUST, 399
incurrcre irregularitatem ; quia , in
quit, cùm apertè abutatur: poteftate fan
cerdotali , indignus videtur poteftate illi
competenti ; ficut fecundum (a) Antho- a Tratt
ninum incurrit irreg facer- de cenſ.
ularitatem
ibitus re am
des ille ,qui proh dice mifl , irr eg
fine illa.conficit corpus Chrifti.Sed": 88..
non ſatis ſolidè hoc afferitur , cum Tertio
nulla ſit agnofcenda irregularitas,nifi de
notacler
c. !
1.
4 iure exprimatur.Neq; fimile cſt, quod
ex Anthonino adiungitur ; qui enim excom .
ſuſpeníus eft à celebrando , hoc ipfo
fufpenfus eft à conſecrando , ac proin
de, fi conſecrct ; irregularitatem in
?
currit , vfurpando aétum à quoſuf
17
penſus eſt. At in priore caſu non ſup
ponitur ſuſpenſus ;fed folùm poreſtare
Cacerdotali abuſus : non autem pro
M
ptcr folum abufum poteftatis irregu
Iaritas:incurritus, niſiiure exprima
tur .
QUÆSTIO XXII .
1

Quid fit de illorum , qui confecranti in

Miſa vtramg ; fpeciem ,fed miniftrant
agroto tantum ſpeciem vini ?
Quæftionis explicatio :
Cclefia grauiſſimis ex caufis ada
E R7 tionc
 398 *** DE NECES. ST MOD . MIN .
tionc huius facramcnti omnibus in
hibuit , præterquam ſacerdotibus fa.
Sef. 13 crificantibus , vt patet ex Concilijs,
b Seß, 2 (a) Conſtantienfi & ( 6 ) Tridentino,
quod apertè dicit , Ecclefiam decre
uille , conſuetudinem communicandi fub
specie panis pro lege habendam . Nihilo
minùs accidit fæpe tempore peftis, vt
veniat viaticú dandum illis , qui non
poffunt ſumere fpecicm panis , vt fta
tim di&tum eſt. Idcirco quæritur ,
quid dicendum de hoc modo , fi pa
for conſecret quidem vtramque fpe
ciem, ſed miniſtrèt tantùm ſub ſpecie
vini?
Refponfio.
Eodem modo reprobanduseft , quo
duo ſuperiores, non tamen ex i, fdem
cauſis,quia hic ponimus paftorem in
regrum ſacrificium conficere ; ſed illa
maximè ratione , quia pro hoc tem
-pore eft contra vniuerfalem Ecclefiæ
conſuctudinem . Quocirca non poſſet
facramentum fic miniſtrati ſine plu
rimorum ſcandalo , & irreuerentia:
facramenti, præſertiin quod peſte in
fe & is à monte fæpe alienatis, non
poflit ſpecies vini eorum ori infundi
fine periculo effufionis, vel fimilis ir
sauerentię .
Dices
 SACRAM , TEMP . PEST. 399
Dices primò : Decretumolim fuit ,
atque adeo vſu receptum in Eccleſia,
vt Cola ſpecies vini daretur ijs ægro
tis, qui non poffene ſpeciem panis de- aa come
Cone
glutirc, vt habemus ex Concilijs (a) Car.4 .
Carthaginenfi & ( 6 ) Tolecano . can 76 .
K. Hunc morem iam diu obſole- 6 Conc.
si cum effe , & in defuetudinem abijſſc Tol.11 .
W propter irreuerentiam , quæ in eo fre can , II .
quentius, etiam à pijs fidelibus, huic
facramento inferebatur,
- Dices ſecundò : Ius diuinum dc.
ſumendo in articulo mortis facra
mento , ' videtur præferendum eccle
fiaftico de illo fümendo tantùm fubi,
ſpecie panis , & vini,
R. Inprimis hunc caſum , morali
>

ter loquendo ), vt nunc loquiinur, vix

cffe poflibilem , quia qui poteft traij
cere ſpeciesvini, poteft etiam patuam
ſaltem hoſtiæ confecratæ particulam .
Deinde, vt admittatur ille caſus:
rariſſimus, propter illum ſolum non
oportet ftatim concedere hanc licen
tiam , quia alias daretur indiſcretis
miniftris occafio ampliandi illam , &
immutandi ritus & vfus Ecclefiæ
quod magnam in Eccleſia parere pof
ſet confufionem . Vnde parochus tunc
nolens dare ſacramentum iure excu
ſabitur
 100 DE NICES , ET MOD . MEN ,
rabitur peite infe & us ; . vel quia non
h.be : copiam facramenti, vel quia
moraliter cenſetur impotens, & itą
non violabitur ius diuinum >, quod
cùm affirmatiuum fit, non obligat ad
ſemper , vt loquuntur Thcologi , fed
& occurrentibus morațibuscircumftan
tijs.
Nec tunc etiam ius humanum pre
fertur diuino , red occafione iuris hu
mani talcs occurrunt circumſtantiæ
morales ,> yt ius diuinum affirmati
yum tunc deſinat obligare , quod
frequens eft in huiuſmodi pręce
ptis.
Dicės tertiò : Si fuperuenientibus
hereticis facerdos in altari cxiftens
fumpfiffet fpccicm panis,& antequam
fumpfifer ſpeciem vini, cogeretur ſub
periculo mortis fugere , timeretur
quoque ,> ne calix ab illis per terram
funderetur & indignè tra &taretur,
laicus præfens alias bene difpofitus,
teneretur illum calicé ſumere , quid
quid dicat (a -Sorus:ergo & in noftro
* In 4. caru Sacerdos non folum poteft, fed
dift.3. debet ægro in illaneceſſitate confti
tuto hoc facramentum ſub fpecie vini
porrigere.
B :Negandoconſequentiam , quia
tuac
 SACRAM . TEMP . PET.
tunc longè eft maior neceſſitas con
ſeruandi ab irreucrcntia facramen
tum , quàm communicandięgrum ,
AM

QV ÆSTIO XXIII.
Si Quidfit deillorum ,qui, vt miniftrentpe
ſte infectis >,confecrant vtramque pe
WW siem , ſed alteram inpare fermentato.
Quæſtionis explicatio.
cft de fide , tam panem
TH
CaErtum
re mum , quamiamfermentatum
azy
fufficer ad fubftant huius facra .
menti: vnde erroneum eit, dicerc, al
rerutrum pancm cíle neceffarium nem
IN
ceflitare facramenti in Ecclefia Grae
ca vel Latina ; ficuti quidam ( * ) Do- a Innoc.
& ores juris canonici voluerunt : nccum alüs
que enim facramenta habent alias inc.n.de
effentias in vna parte Ecclefiæ quàm Baps.
in alia ; neque conſuetudo aut præ
ccptum Ecclefiæ poteft immutare
vel limitare effentias facramento
rum , b Epift ,
Certum quoque eft, licere Grçcis ad Mi
in fermentato ,ficut & Latinis in azy - chaelen
mo conficere & miniftrare , vt docet. Patriar
( b)Lco Nonus, qui Latino: ű conſue- Contato
tudinem
 402 DE NECES. ET MOD . MIN .
cudincin defendens , ait : eam eße Ros
manæ Ecclefia moderationem & prudens
| tiam , vt cùm tam extra , quàm intra il
lam multæ funt Græcorum Ecclefiæ , nul
lam à paterna ſua traditione perturbari,
fed potius eam feruare moneat & ſtudeat,
Certum quoqueeft , tam Latinos
quàin Græcos teneri ad feruandum
ac. lite- Ecclefiæ ſuæ ritum. Vnde (a ) Iure
Tas de ce Canonico punitur quidam Latinus
leb.Mi- ſacerdos, quòd in fermentato conſe
Nar. crafer. Nihilominus fępe accidit, &
præfertim tcmporc peftis, vt ruri non
fit panis azymus >, ſunt tamen peſte
infe & i , quibus viaticum miniftragi
debet. Quæritur, quid cenſendum
fit de hoc modo conficiendi & mini
Atrandijſi facerdos in fermentato con
ſecret propter neceſſitatem ?
Reſponſio.
Neque hic modus licitus eft , fed
reprobandus. Eft omnium ferè Do
$ In 4. & orum ', excepto (6) Maiore , quan
dif.9.9. cum notare potui, qui nimis largam
3.ad 5. dat facerdotibus inhuiuſmodi calu
facultatem confecrandi fructum panis
fermentati, etiam fecretò ,es fine veftibus
facris : hęc enim omnia ſunt erronea,
vt ftatim videbimns, quia quiſque
senerur ritus & conſuctudincs fuę
Eccle :
 SACRAM . TEMP . PEST . 03
Ecclefiæ ſeruare ,præfertim in huius
2

facramenti miniſtracione, ve antè dir .

ximus,
Dices : Præceptum de ſumendo
viatico in articulo mortis eft diuinü:
præceptum verò de ſumendo velmi
niſtrando illo in panc azymo eft hu
manum : Ergo pofterius priori cedere
debct , in arciculo faltem , quo azy
mus haberi non potcrit. Hoc argu
mento motus fuit Maior , vt diceret,
forte paftorem poffe hoc cafufecretòpanem:
fermentatum confecrare. Nota quod di
cit, fortè, etſi enim videtur illo argu
mento nonnihil fuiffe motus, non t2
men omnino perſuaſus fuit.
R. Igitur prius præceptum effe af
firmatiuum , quod de ſui rationenon
>

obligat ad ſemper, hoc eſt , pro omni

tempore , fed quando commodè &
cum debitis circumftantijs fieri po
teft ; & ideo pofito alio præcepto hu
mano , præfcribente debirum confi
ciendi modum , cellare debet obliga
tio alterius præcepti pro aliquo tem
poris articulo , pro quo modus ille
non poteft cb.eruari, quia (quod ſe
pe repetendum eſt ) expedit maxiinè
in hoc facramento conficiendo & mi
niftrando , ſummā reuerentia adferre ,
QUÆ
 404 DE NÉCES ET MOD. MIN.

QUÆSTIO XXIV .
oxid fit de illorum , qui celebrant non ir
usuni , nt agro Sacramentum mini.
Arare poßint ?
Quæftionis explicario.

A Tempor
ta eit ibusApoftolorumſerua
in Eccleſia conſuetudo,
non fuinendi aliquem cibum vel po
tum cum ſumcndum effet facramen
tum Euchariſtiz ,vt patet cx antiquir
a lib. 3. fimis Patribus ( a) Epiphanio,(b )Na
sontra zianzeno,(c) Chryſoſtomo, & D. ( d)
hærefes Auguſtino, qui dehac re fic ait : Pla
. in fine. cuit SpirituiSan &toper Apoſtolos , dt in
>

b Orat. honorem tanti ſacramentiin os Chriftia

4. de bap ni priùs dominicum corpus intraret,quàm
( Hom. cetericibi, evideo per univerſum orbem
27 in 1 , mos ifte feruatur. Idein conftat ex an
ad Cor. tiquiſſimis Concilijs fe) Carthagi
depift. nenfi, (f )Africano ,fg ) Matiſconenfi,
118 . vbi adiunguntur pænæ in cos , qui
c Conc, hunc ritum non fcruant. Nihilomi
Cartha. nus fæpe cafus occurrit , vt facerdos
3.6.29. eciam fumpro cibo rogetur facrifica
fc.8 . re, aut alias debeat populum fine hoc
g11. , 6 facramento deferere, Quocirca que
ritura
 SACRAM . TEMP. PEST, 405
ritur, quid cenſendum ſit de modo
conſecrandi & miniftrandi illorum ,
qui vocati ad peſte infe&um in extro
mis agen: em miſſam eclebrant, cum
non iint ieiuni , vt ad zguum facra .
meatum deferant ?

Refponfio.
Neque hictolerațidebet. Ita pla
rique ( a ) Doctores cenfent, quicquid a8.Pal.dk
9.0.4
fb)Maiordicat.Rationes illoiúſuno b In 4
quia conſuetudo Ecclelią vniucrfalis dift.9.9 .
ita interpretatur præceptuin de ſes
uandoieiunio antc communionem ,3. S.
refpe &tu ſacerdotum conficientium & Quintò
miniftrantium hoc facramétem .De arguin
tur .
inde hoc præceptum , non eft miniss
>

graue quàm alia pertinentia ad ritum

fcruanduin in hoc facramento confi
ciendo, vt ſunt præceptum conſecran
diin azyino, aut cum veltibns facris,
de quibus ftatim pòft dicemus. Hæc
a utem & fimilia prætermittendanon
funt propter cominunicandum ægro c Sotus
tumcr. Pof
int
tremò hoc facramentum ( ) in 4.dift
cetcra , ficut eſt inaioris digni- 13.9.8 .
ratis, ita cft mincris neceſſitatis: crgo a.8.S.
in fimili cuencu maior eſt fiabenda Ioannig
satio feuerciácke huic facramcnco Meiosio
debicey
406 DE NECES, ET MOD, MIN .
debirą, quam qualiſcunque neceñita
tis proximi, Et confirmatur, quia ne
ceſſicas quæ hic interuenit , non yr
ger , neque ex partefumentis , quia
non eft in poteſtate eius ſumere , niſi
fit qui poflit dare. Neque etiam ex
parte dan is,quia folùm tenetur dare,
quando commodè poteft cum debita
extcriori reuerentia , & feruato con
ueuiente ricu ab Eccleſia preſcripto.
Dices : Si hx rationes ſolidæ lint;
ergo nec licebit ægrotis poft cibum
& potum dare Euchariſtiam , quia ne
que refpe & u illorum ſacramentum
hoc eft neceſſitatis , & maior cft ha
benda ratio rcuerentię facramenti.
R. Eccleſiaſticam conſuerudinein
declarafle in co cafu non obligare
præceptum ieiunij, & hoc fatis eft.
Dcinde non eſt eadein ratio ; quia
propria neceſſitas hominis communi
caturi eſt neceſſitas intrin.cca , & quę
moraliter fiepe accidit , & idco non
>

oportuit nec decuit vt tunc impedia

tur: homo à ſuſceptione facraṁenti
propter humanum impcdimcntum
quod vitare non poteft. At neccflicas
cx parte miniſtri cft valdc extrinſeca
& accidcitaria, quæ moraliter rariſ
kimèpoteſt accidere, ſuppofitâ proui
dentia,
 SACRAM. TEMP . PEST , 407
dentiâ, quàm Ecclesia habet, ſeruan
di Euchariſtiam pro infirmis, & ideo
non fuit expedicns , vt propter fimi
lein neceffitatem daretur occalio vio .
landi hoc preceptum , vel malè illud
interpretandi.
Dices ſecundò : que propter chari
fatem introducta funt, non debent contra
charitatem militare , vt:præclare dixie
a lib. de
D. (a) Bernardus, Scd charitas obli
gat ad lubucniendum proximo inne precepto
ccfficate , ergo non eſt veriſimile ec @ diſpo
clefiaftico precepto impediri ,ne id Sat.6.40
>

fiat. Confirmatur, quia propter fimi

lem proximi neceſſitarcm poteſt fa
cerdos conficere ſine confeſſione præ
uia , quando non habet ad manum
confefforem , ergo multò magis pote
sit conficere non ſeruato ieiunio. An
tecedens paſſim ab oinnibus conce
ditur. Conſequentia probatur , quia
obligatio præmittendi confefſionem
oricur ex iure diuino , hæc verò de
præmittendo ieiunio ex iure (b) hu- b decale
mano.
R. Ad Bernardum quidem , nihil fecr.dift.
hic mitirare contra charitatem , 2.can ,
fed potiùs illam ,ficut& reucrentiam liquides
facramenti promouere , qux procul.
dubio fenfim conciderct , fi cuilibet
cure
108* DE NECES, ET MOD : MIN . -
cæremonias facras , quibus honorari :
fölet in Ecclefia , tollcre perinicere
>

tur. Ad confirmationem dico , maxi

mam e Tc.differentiam inter duo illa
præccpta . Priinò , quia neceſſitas con
ficiendi facramentum abſque confel
fione premiſſa eat moralis & quę fæpe
accidit ; neceffitas autem conficiendi.
poft cibum eſt rara ; lcgesautem mo
rales traduntur iuxta ea quę frequen :
tius accidunt. Secundò , quia confef
fio non propter fe præcipitur, fed vt
medium ad iuftificationcin , que eſt
diſpoſitio per fe neceffaria ad hoc ſa
cramentunt : desciente autein illo ,
medio , poteft aliud applicari , quo
eadem difpoficio obtineatur, fcilicet,
contritio ., & idco.poteft illud præce
ptum fepius non obligare , quia ſcili
cet fi delie confeffio non neceffariò
dcelt gratia , que eſt difpofitio per ſe
>

Intenta . At verò.in præfenci cafu col

Tiruriciunium , quod eft exterior
dil
Politioper fe incenta per præccptuirr
or
Et licer interi diſpoſitio per fe fit
malor ; tamen quoad homines excee
Zor reuerentia folet eſe valde necelo
rias &ideo ne hoc facramentum in
डा ignè tractetur, aur tanquam vulgare :
cibus conficiatur & diftribuatur,
Yoluie
 SACRAM , TEMP. PEST, 479
voluit Ecile a , ve hec precepea de
cxceriori ritu , quoad ei matukiter
podi, inuiolabiliter fenennir
Diccs certiò : "Lica: Talrem ex dif
penatione Epiſcopi .
R. Palacius (1) pucatEpicopum a In 4.'
in hoc poffe difpenfarc: probabilius dift. 9.
eſt contrarium , quia eft præceptum
2 vniuerfale cotius Eccleir , & nulla
authoritate vel conſuerudine conftat,
datam eife Epiſcopo facáltaten dif
penſandi in illo , per feautem (b) .016 be, Ista
poteft inferior in lege Superioris diſper- ferior,
farei dift, 21.
QV ÆSTIO XXV.
quid fit deillorun, quiàlongèpoſiticox
fecrant formulam panis, quam eger
manibus tenet ?

Quæftionis explicatio,
Alus eft ralis: Vocatur paſtor ad
C pe{te infe&tam pro viatico : Ilc
dicie ſe non poffe confectare , quia>

non habet formulas panis , ncc pofle

proprer nimiam diftantian venden
tium facilè comparare. Æger renun
ciar ſe haberc vnam , quam perit con
ferari: paftor propter periculum con .
$ jagionis
 410 DE NECES, ET MÓD. MIN.
tågionis à longè pontis conſecrar il
jam in manibus ægri exikentein ,
querituran hic modus agendi aliquo
modo probari poflit ?
Refponfio.
Nequc bicprobati aut colerari po
telt , peccar enim multipliciter. Pri
>

mò , quiafacerdos cónfecrat, extrą

>

miffam , quod antè oftendimus effe

graue lacrilegium . Secundò ,quia fic
confecrando exponiç fe periculo niz
hil faciendi ,» non cnim certum eft
polle conſecrare panein , quiab alio
Cenetur manibus , maximè fi ille vi
ginti, triginta,aut quadriginta paffus
diftet. Neque enim defunt, qui pu
tent neceffarium eſſe ad confecratio:
nem , vt facerdos ipſe teneat manibus
pånem , quem vult conſecrare, quia
ita vidctur Chriſtus feciſſe. Et quidi
n'in% 4.4 cant ( inter quos elt (4) Paludanus)
dift.17: materiam ita propinquam debere
4.1.4.3.effe facerdoti , vt ab eo facilè tangi
>

poffte, vel ýtverba formæperuenire

poffint admateriam , & illam contin
bin in gere, vt dicit (6 ) Viguerius : velfo
Arts de fum Chriſtum ſcire ‫ر‬, qui hoc ſacra
face. Ex mentum inſtituit , quanta propinqui
1

duar, tas materiæ requiratur, ad hoc , vt fa

cerdos ſuper illa verba facramen
tali
 SACRAM, TEMP. PEST. 471
talia proferre poflit, ve aiunt (a) Du -a In 4.
randus, (b) Paludanus, & alij. dift . 11 .
Dices. Ex vſu Ecclcliæ eciam con - 9.6.1.6 .
fecrantur formale reclufæ in pixide; b dift.
quæ non videntur : ergo poteric con- 11.9.1.
fecrari hoftia , quæ in manibus alte- 4.3 .
rius videtur.
B. Nón multum ad rem facere;
quod hoftia videatur vel non video
tur, quia certum eft apuç oinnes fa
cerdotemi cæcum poffe, fi habeat pa
ncm præfentem , confecrare; fed diffi
cultas eft, an forinula ſit faris preſens
ad illam confecrandam ,fiquidem pro
nomen ( hoc ) in forma confecrationis
requirie moralem præfentiain ſecun
dum omnes, fed qualis & cuanta ello
debeat, non definiunt.

QVÆSTIO XXVI.

Quid de illorum , qui fine veſtibus facris,

hoc eft , Superprīliceo aſtola mini
ſtrant ?
Quæftionis explicatio.

cholici, petuntinfecti
fecretò ibi afferri
facramentum fine fuperfellicco &
ftola , tum ne à Magiſtratu, li hac lo
$ ‫ܐ‬ Icnini
 41 € DB NECES, ST MOD , -MIN .
Icmnitate morbus propalecur, in dom
mo recludantur, vel ciuitate exceder
te iubeantur , tum ne à vicinis &
amicis , quorum ope egent, contra
charitatem Chriftianam deferantur;
Paftor mifertus fecretò in veſtiry
communi defert facramentum & mi
niftrat. Quxritur , an hic modus
agendi licicus fit probandus?
Refponfio .
Neque ille modus miniftrandi or .
acte dinariè fercadus eft. Primò, quia rc
Itunenta Pugnat ſacris (a) Canonibus & Pon
de confecchicum Decretis ; - nec non dictamini
dift ... rcctæ rationis , quod vult yt a & iones
ſacræ non nii in veſtibus facris, & ad
e as ſpecialiter deputatis fiant, ſcili
cct, vt ipfo exteriori veftium appara:
cu inducetur, a &tiones illas non cffc
communes & vulgares , fed facras.
Nam & Gentiles folo lumine naturali
aucti, ſicut ſuo modo habuerunt tem
pla ,facrificia & facramenta; ita etiam
ad actiones ſuas facras , veftes pecu
tares >, & ſuo modo facras adhibuce
Blib. 12 runt, quod ſcitè expreffit (6 ) Virgi:
Aneid , lius, cùm dixit :
Puraſ; in veſte Sacerdos,
Dixi, ( urdinırie )quia vbi per aſpe
La & periculofa loca Euchariſtie de
portan
-MIN SACRAM . TEMP . PE:UT , 413
in doo portanda eft quod ruri fatis fre
scede qucns eſt ) ad periculi evitationem
is & ab vſu ftolæ & ſuperpellicei facerdos,
Contra ficut & cuftos à pulſu tincinnabuli 8
entur; luminis geftaţione, abftinere pote
cítity funt , dummodo parochus in munda
mi pixide, & facculo nitido fan & am Eu
odus chariftiam deportet , vt parochiale
diæceſis ( a) Leodien, & (6) vicinarú a Paroi
paftoribusomnibus, etiain cxtra ca- Leqpage
lior ſum peftis, concedunt. 119 .
7 rc -Dices:Quale peccatum eft fine nc- b'Rurē .
01 ceflitate miniſtrare hoc facramentum pag .24.
ini fine huiuſmodi veftibus facris ?
mes R. Eft ſuo genere mortale, quia eft
zad contra virtutem religionis, & proinde
cili facrilegium , quod ſuo genere morta
para .
le eft. Nequcfacile etillud exculare
elc à mortali propter paruitavem mate
cras .
riæ , quia videtur grauis ; vtpotc quæ
urali eft vniuerfaliſſimavfitariſſimaque cc.
tem
clefiæ cæremonia, vt patet ex antiquis
erjam Ecclefiæ Patribus. Neque propter in
aduertentiam aut quid fimile , quia
Secu. vix fingi poteft inaduertentia , & in
abue .
präſenti caſu preſupponitur petitio
irgi omiſfionis huius cæremoniæ , & ſuper
illam deliberatio & reſponfio pafto
ris .
alpe S 3 QUÆ
e de
 414 DE NECES, ET MCD. MIN,
QUÆSTIO XXVII.
Quid fitdeillorum , qui vocatieodem tem
pore ad plures ægrotos, nec habentes
nifi vnom boftiam , illam particulatim
diuidunt , ea fingulisetiam exiguam
particulam difpenfant ?
Quæftionis explicatio .
Aſus eft talis : Sunt o&o vel plue
:
CA
res peſtc infc & i :hioinnespafto
rem aduocant pro fumendo viatico ,
qui non habet niſi vnam hoftiam ,
quam partitur in octo particulas.val- >
dè cxiguas , quarum ſingulas fingulis.
xgris diſtribuit ; quid de hocmodo i
miniftrandi dicendum
Refponfio.
Tolerari poffe videtur vt hoftia in
ñ dùas, tres, quatuor partes diuidatur ;
quòd vero in plures moraliter loqué
do non videtur pofle tolerari. Prior.com
affertionis pars probatur, quia hoc !
pa &to conſulitur vtilitati fidelium ,nc
que vila fit iniuria ſacramento, Pri
mum patet , quia omnes etiam fub
minutis illis particulis integrum &
perfc & um viaticum ſumunt , ſub fin
gulis
ED , MIN . SACRAM . TEM . PEST. 415
gulis enim particulis ‫و‬, quantumuis
XVII, exiguis totus & integerChriſtus con
fircrur , vt conftat excommuni doo a In 4 .
-i eodem tema arina( a) Theologötum ,authoritate dift. To
nec habentes Conciliorum & Patrum Ecclefiæ , yf
Sarticulatim que adco vt contrarium affcrere fit apud
bo .
Amexiguam hæreticum . Altcrum quoque patet, D.T
quia di11o velpartitio hoſtiæ per ſe 3.8
76 ,
%.
Kullam irrogár Tačrái cnto irrere bco nc o
tio. fentiam . Videmus enimquotidie in
facrificio mirę höftiam in tres pattes Trid.fer
Eo velplu diuidi, & in Paſchate quando poput 13.6.36
mies paltoo fus pro communione fæpe maiori nu .
o viatic , mero quam paftores expe&tent ,con +
hoſtiain , fluit , videmus illos , etiam do & iff .
Culas.val mos &pijffimos hoftias diuidere ,vt
s fingulis dcuotioni populis qui illo die vult ſa
oc modo tisfacere præcepto de communione
paſchali , feſe accommodent : ergo
magis id poterunt in tali articulo, ve
oftia in populus fatisfaciat præcepto diuino .
idatur; Altera probatur, quia diuidendo ho
loqué ftiam non ita magnam in o & o vel
Prior plurcs partes , deueniri poffet ad tam
gia học exiguas; vt moraliter loquendo, con
um,ne trectari non poffent, nec diftribui fine
Prie fcandalo & irreuerentia facramenti:
o.
am fub Nihilominus tamen fi de fa & o ita di
rum & uideretur, & particule quantum uig
ublin exiguæ diſtribuerentur,perfonæ ,quæ
gulis Sot illas
 416 DE NECES. ET MOD , MIN.
illas ſumerent ,> dicendæ eſſent ſum
philfe viaticum etiam integruin. In
a In 4. quo grauiter iinpegit ( a) Maior,cùm
dift. 11 . dixit, poffe ab hoftia ſepararitam exi
.

9.3. guam particulam fpecierum , vt fub illa

non poffet conferuari corpus Chrifti, vt
1

7. 8. Sifit tam parua, vt nullo fenfu pere

cipi poßit. Sed hæcſententia eft hære
b In 4. tica & falſa, vt bene notauit ( b) Sor
dift. 1.2. tus, Nam cùm fecundum communem
2. & fidem totus panis conuertatur in
Corpus Chriſti, nulla poteft cffe par
>

ricula, vbi non fit corpus, aliàs effent

particulænon ſolum vacux pane , fed>

etiam Corpore Chrifti, quod noto

riè abfurdum eft & hæreticum .
Dices : Fruftra ibi effet corpus ; &
fortaffe idco motus fuit Maior yt di
ceret , non effe ibi Corpus Chrifti,
quia particulæ illæ tam exiguæ non
poffent à miniftris diftribui & diſpens
fari.
R. Non fruftra ibi effe ; poteft
enim à miniftro ſumi, & frequenter
contingit huiufmodi etiam minores
particulas ab hoftia decidere ,quan
do in alrari ſuper patenam frangitur,
&c. Sed ( vt diximus ) cauere debec
paftor , ne cuiufquam importunitate
>
uf
ad hui
 SACRAM . TEMP. PEST. 417
. ad huiufmodi diuifioncm deueniat,
um
ve particulas diuiſas non poffit reye
cùm renter vel ipſe ſumere, velalijsmini
exio ftrarc.
billa QV ÆSTIO XXVIII.
i, it
- per Quidfit de illorum , qui non habentes niſi.
zxre vnam hoftiam quam conſecrent,fumunt
So vnam partem in facrificio, alteram
nem réſeruant ægro pro viatico ?
orin
pat Quæftionis explicatio.
23
Jent
La

, fed
oto crationem panis & vinivocatur
à miſſa ad peito infectum pro viati
co. Ille-exiftimat & rcétè, ſe non dc
JS & '
48;
bere in eodemfacrificio bis confecra
ve di
hriſti, re panem , quapropter partem hoftiz
non conſecratü referuat deferendam ad
ilpen ægrotum pro viarico , & id altera per
ficir ſacrificium : quid de hoc modo
poteft çenſenſum eſt ?
r
cente
inores Refponfio.
quan - Videtur quoque tolerari poffe. Ita - Ae In 4 .
gituerr, ( a ) Palud. Probatur primò, quia pa - dift. 1.2 .
.

deb itor hoc modo fatisfacit fubdito, neq; q.1.0.5.

anitare yllam iniuriam irrogat facramento, concl. 2 .
hucula Ss Secun
 418 DE NECES , IT MOD . MIN ,
a apud Sccundd cxemplo D. (a ) Bafilij, qui
Amphi- dicirur diuififle panem facrum in tres
loch,in partes, vnam fumpfille, alteram im
eius rita pofuiffe colt:mnæ aureæ ſuper altare,
& poftea moriturus tertiam partem
accepiflc, & Deo ſpiritum reddidiffe.
Poftremò, quia vidctur aliquando ta
lis viguiſſe in Eccleſia conſuetudo,
nam ye notar Paludanus , cùm olim
feruaretur tertia pars hoftix vſque ad
finem miliæ , videtur ſcruata fuifle ad
communicandum alios .
b de con Dices : Gelaſius (6) Papa fcribens
fecr.dift- Maiorricco & Ioanni Epiſcopis, as >

2.€.com guit quoſdam , qui in facrificio inte

perimus gra ſacramenta non ſumebant ; &
mandat vt vel integra facramenta perci
piant , vel ab integris arceantur : ergo
non debet hic modus difpenfandi to
Icrari .
1. Pontificem ibi arguere quof
dam,
17 & meritò, qui in facrificio altc
ram tantům partem , videlicet Corpo
ris Chrifti accipiebant , & ab altera ,
videlicet cruoris facri, abſtinebant ;
qui longè diuerfi fint ab illis, qui
vtramque partem fub vtraque fpecie
fumunt , ſed vnam particulam alte
rius ſpeciei pro ægro referuant, vt ex .
antedi& is facilè colligi poteft .
QVÆ
 SACRAM . TEMP . PEST ,
gui
tres QV ÆSTIO XXIX.
ima
ares Quid fit de illorum quinon habentes Ines
tem Atiam confecratam , porriguntnou
ife, confecratam
Ota
ado, Quæſtionis explicatie,
olim
sad Ecundum communem Theologo
ead rum multipliciter poreft mandu
cxi Corpus Chrifti ; fubinde enim
ns manducatur ſpiritualiter tantùm ,vel -

aft
facramentaliter tantum , vel facra
nte mentaliter& fpiritualiter finul, qux
; &
vr'nota præfupponimus, Euenit-cafus,
ercia paſtorem non habere hoſtiamcontes
ergo cratam , rogari nihilominus åt ipfe
ſacramenralc viaticum peſte correpto
lico
deferat, ipfe,vt virer fcandalum ,exi
uote ftimat fe poffe deferrc hoftiam non trit
alte confecraçam ; & ægrum , fi non fumat his8
facramentale viaticum , recepturum :
orpo
terås faltem per fidem & deuotionem fpi- A
riruale , & fic illi hoftiam non con
ant; fecratam miniſtrar ; quæritur quid !
qui cenfendum de hoc modo miniſtran .
Decie
di?
e/re
ex .
$
 402 DE NECES, ET MOD . MIN.
Refponfio,
Eft reprobandus, neque vllo modo
tolcrandus, Ita omnes (a) Theologi
a lib. 2. in Magiftrum Sententiaruin excepto
fumma ynò Altifiodorenfi,qui præſentem ca
trait.5, fum definiens dicit : Sicontingar ho
6 , 5.9.4 . mines iw articulo mortis, indigere piati
(0,6 nullam effe referuatam hoftiam con
ſceratan ex negligentia parochi, tunc ad
enitandum fcandalum licere dare hoftiam
non conſecratam pro confecrata . Proba
b derele tur communis fententia, quia hoc
brø.miſ
modo miniftrans fecundum (6 ) Inno
8.7.
centium , non folùm Deo illudit, fed et
iam populo fe aftringit. Confirmatur,
quia ex mente omnium hic modus
agendi dat manifeſtam occafionem
idololatrix ;. nemo enim (yr antè ex D.
€ inPfal (c) Auguftino diximus) communicat,
98. ad ili priùsadoret, imò ipfa fufceptio fa
at verb cramenti eft quidam religionis cul
ndora. tus. Nec refert quod fit materialis
te fca- idololatria præter conſcientiam &
bellum intentionem adorantis, quia etiam
pedum eft perſe malum >, vt aliquis ſciens &
cius. prudens proponat alteri adorandam
creaturam cultu diuino ,> & mentia
tur effe Deum , qui reucra non eft;
eft enim
 SACRAM . TEMP . PEST 421
eft cnim mendacium perniciofum &
Dco valde iniurioſum . Nequc obftat,
quod (a) quidam putarunt poffc hunc a Bonas
modum miniftrandi toleiari , fiæger uent, 33
diffimulet & ſciat fibitradihoftiam4.dift.9.
non conſecratam , eo quod tunc po
>

terit peccatum idololatriæ vitare ,

quia etii vitari poflit reſpectu homi.
pis quicommunicat ; non poteft fim
pliciter vitari ; nam ipſamet ſum
ptio tali modo facta eft a &tus religio
nis & cultus Dei reſpectu aliorum,
qui ctiamfi oculis non videant, ado
rant'tamen id quod alteri datur ad
communicandum . Ita D. Thomas ,
(6) Alenfis , Paludanus apudMagi- bfup.
Itrum ,
Dices : Annales de initijs regno dift. 13 .
rum ( vt refert ( ) Maiolus ) narrant clib.de
religiofos viros Hugoni å fan &to Vi. irregul.
ĉtore , do & iffimo & fanétiffimo viro 6.26 .
in extreinis defideranti Euchariftiam I.
obtuliffe hoftiam non confecratam ,
quòd propter languorem ftomachi ti
mercnt periculum vomitus : crgo in
articulo mortis, fi timeatur tale peri
1
culum , vel defit hoftia , & timeatur ;
>

ſcandalum , licebit hoftiam non con

ſecratam offerre.
S 7 R.Relis
422 DE NECES , IT MOD. MIK,
R. Religioſos illos fratrcs gtaui.
ter peccaffe , quod duplici miraculo
Deus patefecit , vt citati annales tem
ftantur. Primò enim Deus rcuelauit
di&o Hugoni non effe hoftiam confe
cratam , qui idcirco religiofps corri
puit.Secundò, cùm religiofi fa &ti pa
nitentes , altcram conſecratam attu .
liſent ,> ille à fumptione , propter vo
mitus periculum abftinuit , nec non
ftatim exſpirauit. Euchariftia verò ,
quafi animæ ſancti hominis ex hoc
mundo migrantis adhęſit, nec vſquain
amplius apparuit .
QVÆSTIO XXX.

Quid fitde illorum , qui facramentumljoc

proponunt ægris ex menſa ad hoc
compofita Jimendum ??
Qu æftionis explicatio.
Vidam Sacerdotes non audentes

flim proprijs manibus & digitis im

mittere ; inuenerunt diuerfos modos
difpenfaridi illam ægrotis, non mani
bus , fed externis quibufdam inſtru
mentis adhibitis, puta, vel ex menſa .
veles
 SACRAM , TEMP. PEST ,
vel ex fcurella , in qua Euchariſtia eft
per paſtorem , decenter in corporali
bencdi &to vel aliter collocata, velex
forcife, vel ex ſpatula,quibus vel in
fixa eſt ,vel retenta ipfa Euchariftia,
>

& ori peſte infe&torum fer paftorem

admota : de quibus aliquid ex ordine
dicendum eft ; & inprimis quid fit de
modominiftrandiillorum, qui facra
menrum hoc proponuntægrisorc ſu
mendum ex menſa ad hoc compom
fita.
Refponfio
Non eft licitus,quia eft contra mo
dernum Ecclefiæ morem : nuſquam
enim hodie audimus hoftiam deponi
à facerdote in menfa vel catino , ve
inde, qui communicare velint , ore
vcl manibus fumant ; fed vbique pa
ftores ſuis digitis Euchariftiam in
ore lumentium mittunt , vt cuique
notum eft.
Dices : Plerique Do&tores dicunt,
probabile valde eſc , Chriftum Do
minum in prima diſpenſatione huius
ſacramenti, quæ in menfa facta eſt,
non applicuiffe manu propria panem
conſecratum ad ora Apoftoloruin ,fed
obtuliffe tantùm catimin , in quo pa
nes conſecrati crant , vt inde ſingulis
manibus
 424 DE NÉCES . ET MOD . MIN .
manibus proprijs fumcrent, quod in-.
dicare videntur hæc Chrifti verba:
Accipite comedite. Quod ctiam de
calice eft euidentius , ex his eiuſdem
Chriſti yerbis : Accipite diwidite in
ter vos, Obtulit ergo illis calicem
conſecratuin , qui deinde per manus
Apoftolorum fuit ab vno ad alium ,
delarus : ergo predi& us modus Eu
:

chariftiam offercndiegro ſumendam

ex incnfa in corporali vel patina vel
carino repofiram eft licitus, cùnı ſig,
vt apparet, rirui, quem ipfe Chriftus
Dominus in miniftrando hoc facra
mento obſeruauir, conformis.
R. Non omnia, quæ fecit Chriſtus
in.cana propoſita eſſc nobis ad imi
tandum , ( alioquin licitum nobis.
eſſet, poft cænam hoc facramentum ,
ſumere , quod eft contra vniuerfalem
Ecclefię conſuetudinemfed illa fola,
quę Eccleſia imitanda effe fuo vſy .
oftendit. Cæterùm , quia hocmodo
miniftrandi non multum receditur
à communi inore Ecclefiæ >, nec fa
cile ſcandalum inde oriri aut irreue
rentia facramento irrogari poflct , fi
ad vitandum contagionis periculum
graffante peſte , & raris exiftentibus
Sacerdotibus aliquis modus mini
Arandi
 SACRAM . TEMP. PEST,
Itrandi extraneus concedendus Su
perioribus videretur , ille inter alios
maximè faluo Superiorum & cuiuf
cunque alterius meliùs fenticntis
judicio commodus videretur,
QVÆSTIO XXXI.
Quidfitde illorum , quiproponunt agric
ex ſcutellisfumendum ?
Quæſtionisexplicatio.
a
Eminit (a) Maior huiusmodiaDiff.
Eucharis
tiam orrigendo cramentum .
p fa S. quara

reuerenter tra &tare, Quibus verbis vi tur.

detur ſignificare ; ſuo tempore folere
ſacerdotes hoc inodo pefte infe & is
miniſtrare ad vitandum contagium,
Huius occafione quæritur , quid de
hoc modo difpenfandi cenſendum
Gr ?
Responſio.
Neque hic eft licitus, faltem in his
Prouincijs , quia hactenusnon vidi
mus in ijs ſic miniftrari hoc facramé:
tum, ne tempore quidem peftis. An
tempos
 r

26 DE NECES , ET MOD . MIN ,

tcmporc Maioris ille modus fuerit
in Anglia vel Hibernia graffante pel
ftilentiâ ab Epiſcopis permiffus', ille
non dicit , quamuis videtur morcm
talein miniftrandipreſupponcre ,
Dices : Hic modus maximè con
fentaneus eſt illi, quo'iuxta quoſdam
creduntur Apoftoli fumpfiffe panem
conſecrarum ex catino , fiquidem da
tinus & ſcutella fignificant vas , in
quo cibi proponi folent in menfa ad.
comedendum ; neque vlla eft diffe
rentia , niſi quod catinus vas fit ma
gnum , ſcutella paruum , quæ eftdif
ferentià accidentaria : videtur ergo
& ille modus ritui Chrifti confort
mis
Iam ftatim diximus , moren
eum nobis proponi ad imitandumju
quem pro tempore vſurpandum Ec
cleſia iudicârit : Itaque fi ad conta
gionis periculum , cüm deſunt Sacer
dores; id paftori aut altcri Sacerdoti
à fuperiore pro tempore permittatuto
eo licebit vti' ficut & præcedenti.
QUÆSTIO XXXII.
Quid fit de illorum , qui miniftrant to .
Sacramentum vfuali & communi
pani inuolutum ?
Quæ
 SACRAM . TEMP . PEST , 427

Quæftionis explicatio
Vnciatum eft mihi , hunc mo
N rem in quibuſdam lo is Galliæ
vigere , mitti ſcilicet ad ægros peſte
Euchariftiam , pani vfuali inuolutan ),
quam cum eo vel fine eo ſuinant : de
quc cnim fatis perfpe &tam habeo ra $

tionem agendi" illorum . Quocirca

quærirur, quid de hoc modo mini
ftrandi cenſendum fit ?
Reffonfio.
Ef illicitùs ,ficut & prior propter
candem caufam . Accedit , quòd qui
commiſcet panem conſecratum pani
non conſecrato non videtur fufficien
ter diiudicare nec diftinguere hunc
panem facrum , fed potius tanquam
profanum tra &tare , quod non viden
tur hoc tempore ficri poffe abſque
magno ſcandalo , & tanti myfterij ir
reuerentiam 1

1
Dices : Chriftus Dominus dedit
Iudęloc facramentum ſub formapaa
nis intindi: legimus cnim apud Io
annem , quod cum Ieſus turbarnsfpi
ritu dixiſſet, Amen dico vobis, quia vnus
ex vobis tradet me : Ioannes rogaßet,
Dominequis eft, RefponditTefus,ille cui
panen
 498 DE NEČIS. ET MOD. MIN .
panem istinctum porrexero. Et Ecclefia
ipfo die Parafceues neque confecrat
vinum , neque přidie conſecratum &
Icferuatum lumit; fed folum hoftiam
confecraram cum ablutionc, hoc eſt,
cum aqua , qua os abluitur: Ergo
codem modo liccbit ſumere panem
conſecratum cum alio non conſecra
to , vt illi in Gallia dicuntur fa-.
ccre .
Ad primum reſpondeo cum Eru
aw có ditifimo (4) Ignienio , intinum
cor. E. iftum panem non fuiffe Euchariſtiā ,
wangel. quia illam omnes Apoftoli iam ſum
4,133, S pferant antefermonem de proditore,
Reſpon- iuxta ſententiam D. Auguſtini, cuius
dit Iefus tamen locum ille non citat. Ad al-,
binepig terum dicimus, eſſe propriam illius
Hp De- diei cæremoniam , de cuius initio
>

seut, Eu non conftat, quam Eccleſia iuftiſlı

gubin , mis quibuſdam de caufis vſurpauit,
Epifca, vt viderelicet apud probatos Aucto
4. res [ 6] Innocentium Primum [ C] Ram
clib,2. bonum , [d ]Waldenfem & Iuniores,
de inftit. & propterea non poffe in exemplum
Cler.c.3 tragi , cùm cædem cauſæ in hoc caſu
d tom , 2 non militent.
de facr . Dicesſecundo :Quotidie in ablu
6.88 : 8 tione calicis vinum non conſecratum
89. miſcetur conſecrato , quod in inte
riors
 SACRAN , TEMP . PEST . 429
Nore calicis fuperacie poft Dominici
Languinis fumptionem relinquirur,&
fi reperiantur quzdam reliquiæ Deum
ininici corporis, rcctè illæ cum vi
vino
ablutionis fumuntur: viderur ergo .
tolerari polfe modus illeminiſtrandi,
quo conſecratum inuoluunt non con
fecrato,
x . Aliud e le affumere voluntariè
aliquid loco cæremonie >, aliud per..!
mittere aliquid , quod vitarinon po
telt : hoc cnim pofterius omniculpa
caret ; illud fieri non poteft fine gra:
ui cauſa, eaquc per Superiorem com
gnita.
QV ÆSTIO XXXIII .
Quid fit de illorum , qui oblongiori forma
cipi vel aurea vel argentea, vel fimili,
Eucbariftiam tenent , fic egro poru
Figunt ?

Queſtionis explicatio .
E contra
Ff exiguum admoduan præfidiá
contagionis periculum
Gt , fi quis ab zgro diftet ad vnam
pinam vel duas , cuius longitud Aris ad
fummum forcipes folent e'fe , athilo .
minys dicuntur reperiri , qui ad
huiuf
 430 DE NECES, ET MOD MIN .
huiuſinodi remedia contra contagio
nein recurrunt : Qu eritur idcirco ,
quid de illo cenfendum it?

Reſponſio .
Neque hic modus cft illicitus. Pro
hibec illuin tacitè Illuftriſliinus fi
a Conc. mul & Rcligiofiſſimus Cardinalis
5.Mé- Borromềus :Cauet enim ne facerdos; eta
diola.p. iam peftu vitanda caufa,quam minimum ,
2 S. Cau qui nouus fit , in adminiſtratione facra
tio in fa mentorum ,> fed maximè Euchariſtie ria
cerdote tum inducat, nese inſtrumentum , aliudve
minift. quid fimile, pro digitisadhibeat, Et pro
2. At ve batur codem quo ſupra argumento:
70 . quia eft contra Ecclefiæ conſuerudi
nein , quę nunquam hunc inorem in
vſu habuit. Accedit , fieri irreueren
tiam facramento : nam facerdos CX
ponit illud periculo cafus vel decuſ:
fionis in terram , vcl etiam iniurioſa
fractionis : neque enim hoftia tenuis
poreſtmoraliterloquendo tencri for
cipe fiue aurca ſiue argentea fine pe
ficulo fractionis, nec ita certò & tuto
poni in ore ægrotantis, præfertim pe
Itiferi: tum quia peſte in'extus ferè
inquietus eſt , nec caput abſque tie
>

inore & moru tenere poteft; tum quia

ipfe facer oss qui fine,inſtrumento
oblon
 SACRAN : T & MT . PEST . 431
oblongiori non audęc miniſtrarç la
eramcntum , timore correptusmini
Itrát ,neque fatis eft præſenti animo,
qui tamen requiritur ad hoc , vt facra
hoſtia in ore fumentis rectè collocer
tur,maximè cùm experientia doceac,
cam extra cafum peitis in ordinaria
ſacramentorum adminiftratione , que
for in Eccleſia', fanis aliquando con
tingece,ve Euchariſtianonfatisaprè
in ore ſumencium collocerur : pro
pter quæ pericula Ecclefia , vt videre
licet apud antiquos Patres.&Do&o
res relatos apud (4 ) Gratianum , gra- a Deco
ujſlimas pænas conftituit contra eos; ſecrat .
qui fum pegligencia aliquid de xe- dift,2.6.
nerabili hoc facramento frangeretur, fiper ne
vel in terrain decideret. Calicis aut gligen .
pinis noftri , inquit (6 ) Tertullianus, b lib. de
aliquid dećuti in terram anxiè patimur. corona
Et (c) Origines ': Noftis, qui diuinis milit.
myfterijs intereſe conſueuiftis , quomodo,c.3.
>

cùmfuſcipitis corpus Dontini,cum omni Cc Hom .

>

cautela cui veneratione feruatis , neex eo 13. in

paruum quid decidat , ne confecrati mu- Exod.
neris aliqued:delabatur, reos enina yos crem
ditis, reétè crediti .
Dices : Non eſt de ſacramenti effen
ve hoc facramentum digitis fa
tia , vc
cerdotis miniftretur : potcrit ergo
miniſter
 432 DE NECES ET MOD. MIN .
miniſter alio initrumento vti, ad ils
lud porrigendum ægrotanti, maxiinè
in pericalo contagionis.
B Sinon eſt de effentia facramen
Ei, eſſe de neceſſitate præcepti quod
Cufficienter conuinci: irrcuerenciam ,
quam facramento inferridiximus, &
fcandalum proximoruin , quod mora
liter hoc pacto miniſtrando euenire
necefuin est. Et fi peſtegraffante, &
deficientibus facerdotibus , ad cuia
tandum contagionis periculum , ali
quis extraneus modus ininiftrandi
conccdi deberet , hic non videretur
concedendus , propter rationes & per
ricula iam enumerata . 395

QVÆSTIO
metata, XXXIV
son
:

Quid fit de illorum ,quiſpitule oblongiori

Euchariſtiam infigunt, in ds. pafto
infecti immittuita
Queſtionis explicatio;
**

hic modusminiftran
ETbuſdam diàquis
vſurpari dicitur, fed tul
tè fimul & ineptè. Srultè, quia ( vt
ftatim diximus ) ex illo nihil, vel pa
rum admodum præfidij conrra conta
gionem expe &tari poteft. Impiè,quia
manis
 SACRAM. TEMP . PEST . 433
manifeſtam infere iniuriam huic ſa
cramento. Quæritur idcirco, quid de
hac ratione miniftrandi cenſendum
fir ?
Refponfio.
Nequc 'hic modus eft licitus , fed
reprobandus , propter caulas ſupcrio
ribus queſtionibus enumeratas,
Primum eniin facerdos hoc pa & o
contra morem Eccleſię vfurpat cx
traneum inſtrumcntum .
Deindc ſe exponit periculo facri ,
legij.
Poftremò fcandalum fpe &tantibus
adfert , tum propter inſuetudinem ,
tum quia prodit cxiguuin vel nullum
' ergaſuas oues amorem , ve qui ad vi
tandum corporale periculuin ad tam
extranea & facramento iniurioſa re ,
media confugit .
.
Dices : Ficri poteft , vt fecrcto &
neinine conſcio miniſtrerur hoc fa.
cramcntum , neque vllun, ſit pericu
lum cafus vel excuffionis facrainenti
de ſpatula ; quia illi fixè inheret : ne
que vlla fiat facramentoirreuerentia ,
quia mipiſtrans & recipiens viri funt
prudentes & timorati: poterit ergo
scretò faltem hic modus miniſtrari.
I X. Ita
 434 DE NECES, ET MOD . MIN .
B. Hita ſpeculatiuè cõliderando vi
deri vera: verum practicè loquendo,
nullam haberi veram fimilitudinem :
certum eniin eit moraliter aliquod
horum incommodorum , quę fuperiùs
annotauimus , ordinariè fuperuen
turum .
QVÆSTIO XXXV .
Oxid fit deillorum , qui digitis chirothe
ca, velfimili aliquâre teftis ,hoc $ 4 .
cramentum miniſtrant
Quæftionis explicacio.
V diIdetur & hic modusminiſtran
in Italia à quibufdam facer
dotibus ad vitandum contagiúvſur
5 Bora patus : nam & illum (2 ) Illuftriffi.
de cura1
mus Borromæus damnaſſe & prohi
buiffc videtur , cùm dixit : Neue in
Þeft.6.15 ftrumentum , aliudve quidfimile ad mi
.

mim , 2, niftrationem Euchariſtie pro digitis, vel

adeo in is ipſis adhibeat. Verat enim
(vt videtur:) ne digiti, quibus facra
mentum hoc contrectatur, vllâ re ,
fiue chirotheca , fiue alia fimili lint
cooperti : vult ergo digitis nudis te
neri Euchariftiam , &fic in ore fu
mentis deponi. Huius occafione qne
ficut
 SACRAM , TEMP . PEST . 435
ritur, quid de hoc modo miniſtrandi
dicendum fit ?
Reſponſio.
Neque hic eſt licitus, propter ra
tioncs ftatim allegatas. Adde, quòd
Itultum & parunr cautum videtur,
affumi medium ad fugiendam conta
5
gioncın : nam fi contactus vel labio
ruin, vel linguæ , vel faliuæ peſte in
fecti rimcatur per digitos miniſtran
tis diſcoopertos, poteft & idem timo
ti per cordem quocunquc inftruinen
to te & os , præſertim cum hoc modo
miniftrans non minùs vicinus fit
ægro ad concipiendam tum taču ,
cum alijs fenfibus cótagionem , quànt
G ordinario modo miniſtrarer.
Dices : Epiſcopus ornans ſe vefti
bus facris ad diuinum officium per
agendum, poft inducam dalmaticam ,
iuxta ritumApoſtolorum , vt dicit (a) aDiuag
Duraudus manus cooperit chiro- de dewira
thecis: ergo poterunt & facerdotes off.lib.z.
ytiillis ad facramenta miniſtranda. 6: 127
R. Epiſcopum ex antiquiſſimo Ec
'cleſix more , proprer ſignificationem
myfticam , quam ibi Durandus refert,
obligare manus chirothecis, dum le
git vel cantar,vel progreditur vel po
pule benedicitur; non autein düm
I2 confir
436 DE NECES. ET MOD, MIN .
confirmat , vel ordines confort, ayo
alia facramenta conficit : Ånde malè
illud ad iuftificandum hunc hroduin
miniftrandi hoc facramentum aflu
mitur.
QVÆSTIO XXXVI .
Quid fit de illorum , qui dantfanis Eve
chariftiam , aßerivandam , 5t . , li peſte
corripiantur, illam ſumant
Queſtionis explicario .
Alus eft talis: Timent fubditi, nie
C paftore peſte infecto vel mortuo
non fit alius , qui Euchariſtiam illis..
miniſtrer;itaque petunt à paftorc ali
quas hoſtias líbi dari, quasin neceſli
tatę lumánt, vt dicuntur feciſſe Rea
ligiofæ in quodam clauftro , quæ à
Confeffario peſte correpto petierunt
conſecrari plures hoftias , quas in fa
cra pixide ſeruarunt , & poftmodum
peſte corrept , inde fibi fumpferunt
& miniftrarunt : quid de hoc modo
agendi cenſendum
Refponfio.
Nequc hic modus eſt licitus, pece
cat cnim multipliciter : Primò con
a morcm & confuietudinem præ
ſendis
 DE NECES, ET MOD, MIN . 437
ſentis Ecclefiæ , quę non folet dare
Euchariſtiani, vt afferuetur in(a ) pri- a Coni.
uatis & profanis edibus. Deinde,quia Tol.1.c.
committit laicis (6 ) & ſæcularibus 14 .
afſeruandam Euchariſtiam , quibus bc.Pero
>

vel ipſa (c) vafa facra contingere pro- uenit de

hibitum eft. Poftremò , quia iniu- confecra.
riam facit facramento, exponit enim dift. 3.
illud multis abufibus etiam facrile- ic Com
gis , vt videre licet in Concilijs ( d ) Rom.z.
Toletano , ( e) Cefarauguftano: & fub Syl
pręfertim fi ftatum huius temporis west.cans..
confideremus , quo paflim malefici & 9.
fagæ abutunturfacramentis, & præ- d Tol. I
ſertim Euchariſtia, ad ſua maleficia 6.14.
patranda, vr apud Paulum ( f ) Gril- e Cafar
landuin & aliosvidere eft. 4.3 .
Dices : In primitiua Eccleſia in f Tract.
more poſitum fuit, vt priuati accen de facri.
ptam à ſacerdote in Ecclefia Eucha- 9.3.n.6
riſtiam fecum domum deferrent &
ſeruarent, qua pro oportunitate & g Epiſt,
neceffitate communicarent. Cuius ad ces.
conſuetudinis teſtes ſunr D. ( 8) Ba- Patrif:
filius : In Alexandria & Ægypto ( in
quit) vnufquifque de populo habet com- h Lib.2
munionemindomo ſua acceptam à ſacar- ad pro
doteſacrificante & diftribuente. Et (h ) rem .
Tertullianus : Neſciet ( inquit) mari
$ w ;quid fecretò ante omnem cibumguſtes,
T 3
 438 DE NECES. ET MOD , MIN .
ſciuerit, paņemnon illum eſſe credet,
Gli
qui dicitur,
R. Huiuſmodi conſuetudinem pri
micius Ecclefiæ , ficut & alias quaf
dam, ( de quibus antè diximus ) ali
quot fæculis toleratam fuifTe ,propter
paucitatem & raritatem Ecclefiarum
& facerdotum , nec non infignem pic
tatem Chriſtianorum , quæ ea reli
aa Serm . giofiffimè & fan & iffimè vrebantur,vt
156.de viderc eft apud D. Auguſtinum , ( a)
tempore. Bedam , (6)& alios : verum progreffu
b Hif ..temporis, creſcente numerofacerdo
Ingl. tum , refrigefccntc etiam pietate &
lib.4.6. religioneChriftianorum , prohibi
tum fuiffe alibi afferuari Euchari
ftiam , quam in templis idcirco con
ſecratis , vt videre licet in Concilijs
Tolerano & Cæfarauguftano antè ci
tatis. Itaque non ad illam antiquam
conſuetudenem reſpicere debemus:
facies enim Eccleſię, ab illo temporc
planè immutata eft, fed ad præſen
tec facris Canonibus & modernis fi
delium moribus atteinperatam .
QVÆSTIO XXXVII.
Quibus modis potißimùm peccari ſolet in
adminiſtratione facramenti Eucharia
jie tempore peftis ?
Quæ
 s
o ni io
SAČRAM at .
ti . TEMP.icPEST 439
æf l
o Q
u exp .
Onfuera methodo mouetur hæc
C
peccata , quæ frequentiùs accidere
ſolent tempore peſtis in confecratio
ne & adminiftratione facramenti Eu
chariftix , cui quæftioniſatisfiet , fi
faininatim attingamus que hoc capi
te fuſiùs per quæftiones plures diftin
ximus.
Refponfio, .

Peccat primò, qui rempore peftis

regulariter non miniſtrat hoc facra ,
mentum etiam cum periculo vitæ.
2.Sacerdosreligioſus qui abſente
fiuciuftè fiue iniuftè paftore, rogatus
abægro , non -vult illi miniſtrare, de
eft mortale contra charitatem pro
ximi.
3. Similiter Diaconus,qui abſențe
paſtore, vt antè di&um eſt, rogatus
recufatminiſtrare.
4. Paſtor , qui non omnibus, ſed >

tantùm quibuſdam miniſtrat,cùm ta

men morali diligentia adhibicâ, plu
ribus miniſtrare poffet, & eft mortale
contra iuſtitiam & charitatem ,
5. Qui non miniſtrar amentibus
in furorem acis , fi alias fine benç
T 4 difpofitin
440 DE NECES , ET MOD . MIN .
diſpoſiti, & nullum ſubeſt periculum
irreucrentie facramenti.
6. Qui non miniſtrat non valenti
bus petcre præ magnitudinemorbi,
vel aliàs,fialioqui fint bene difpofiti.
1. Qui non miniſtrant pueris pe
freinfe & is, fi ante conceptam peſtem
cæperant confiteri & communicare.
8. Qui non miniſtrant fufpe &tis de
peccato mortali, ctiam violenter, fi
xgti peccatum negent, & facramen ,
tum ſibi dari petant,
9. Et qui publicè negatijs , quos
>

per confeffionem ſcit in peccato more

tali vcrſari,
10.Et qui negat publicis vfurarijs,
merctricibus , conieubinarijs >,fi figna
contritionis exhibeant.
11. Contrà, qui miniſtrat ijs,quos
probabiliter fcit paffuros vomitum ,
vel quos propter linguę tumorem,vel
aridicarem & ficcitatem , vel diffici
liorem refpitationem , vel nimis free
quentem fternutationem , tuſfim ,fin
gultum , vel cruoris excreationem ,
vel aliani fimilem paffionem fcit non
poffe fpecies facramentales dimittere
in ſtomachum . Er qui huiuſmodi
zgris defert Euchariſtiam ad deofcu
Jandum ,
12. Et
 1
SACRAM . TEMP . PBST .
12. Et quinon miniſtrat de peſte
ſuſpe & is, ritè difpofitis.
13. Et qui fibi ipſi peſte infecto
non miniſtrat , fi non eft alius facer
dos, qui illi diſpenſat.
14. Qui vt miniſtret hoc facra
mentum conſecrat fpeciem panis ex.
tra facrificium milfæ .
15. Similiter, qui vrminiſtret non
habens ſpeciein -panis conſecrat tan
tum fpeciem vini
16. Et qui in miffa cóſecrat vtram ,
queſpeciem , fed miniſtrat ægro fpe
ciem vini
17. Sic & ille qui vtramque fpe
ciem confecrat , fed alteram in panę
fermentaco.
18. Similiter ille qui celebrat non
jeiunus, vt ægto facramentum mini
forare poffit.
19. Qui à longè pofitus,non habens
hoftiam , conſecrat illam , quam æger
in manibus haber.
20. Qui in tam multas partes ho
ſtiam populo diſtribuendam diuidit
yt , moraliter loquendo , non poffit
diſtribui fine irreuerentia facramen
ti, & fcandalo populi:
21. Et ille qui non habens hoſtia
conſecracam porrigit non conſecrarā .
TS 27 Simi
442.- DE NLCES , ET MOD . MIN.
22. Similiter qui non audens ac
cedere peſte infcêtum propter peri
culum contagionis à longè poſitus
proponit ægris ex menſa adhoc com
poſita ſumendam .
23. Et qui proponit ægris lumen
dam ex ſcutellis.
24. Nec ille quipanivſuali &
communium miniftrat,
25. Et ille qui oblongiori forcipe
Euchariſtiam tenet , & fic ægromi
niſtrar.
26. Er ille qui ſpatulæ oblongiori
Euchariſtiam infigit: & fic in os peſte
infc & i immittit,
27. Pariier & ille , qui dat ſanis
Euchariſtiam domi afferuandam , vk
fi peſte corripiantur illam ſumant.
Dices : Qualc peccatum non fer
uarc rirus Eccleſiæ conſueros in mi.
niſtranda peſte infe & is , vel deea fuo,
fpe & is, Euchariſtia ?
R. Eſt mortale contra virturers
religionis , vt antè ex 'Turrecremata,
& lacobode Graffijs annotauimus,
CAPVT
 SACRAM . TEMP . PEST, 443

CAPVT QVINTV M.
DE NECESSITATE ET MODO
Miniſtrandi Sacramentum Ex
trema Ynctionis tempore
peſtis.
QV ÆSTIO PRIMA.
y tries teneantur Paſtores adminiſtrare a Armil
Sacramentum Extreme. V n &tionis verb. E.
tempore peftis ? pifc.n. 8
Abülen .
Quxſtionis explicatio. 9.306 .
I quidam (a) dubitarunt, in c.22.
an miniſtranda ſint præce- Matth .
dentia facramenta tempo- b Gabr.
re peſtis , nil mirum , li & Biel fer .
>

de hoc dubirarint , cùm non fir cantæ Domini.

‫܀‬
ac illa neceſſitatis. Quæritur ergo, 4- post
vtrùm paſtores teneantur miniftrare Pent, in
hoc facramentum tempore peſtis.? 4.defug
Refponfio. pest.căci.
Tenentur, quia ex officio ( b ) obli- 4.color,
gantur procurare ſalutem populi fui 2. Erk.
medijs ordinarijs à Chrifto inftitu- ham.blo
tis, idque non foluin tempore ſalubri, Domis.
fed & contagioſo & peftifero , vtantè 2 poft
oftendimus. 'Sedvnum ex his eft Ex- Pafcha...
T5 trcma
 444 DE NECES, ET MOD: MIN .
trema Vnctio : facramenta enim fer
cundum omnes ſunr ordinaria me
dia, quibus paftores, tum ſuperiores,
rum inferiores procurant ſaluté tum
ipfius Eccleſiæ fimul, tum fingulo
rum membrorum feorfim . Confirma
tur primò, quia aliàs tempore peftis
populus effetdeftitutus miniftris, qui
ex obligatione tenerentur hoc facra
mentum miniſtrare,quod videtur ab.
ſurdum , & contra coinmune bonum .
Confirmatur ſecundò , quia frequens
cft, vt peſte infe &ti proptcr amentiam
& alia ſymptomata , in quæ vi morbi
>

incidunt, non poffint recipere aliud

facramentum : crgo tenebuntur pa
ſtores illud illis miniſtrare, cuiùs vir
tutc dc attritis fiant contriti & fal
Palud uentur , vtnotauit (a ) Paludanus, &
in 4.dif poft illum recentiores.
23.9.3 . Dices : Paftores non tenentur ſub
concl.4. ditis ad miniftrandum omnia quęcis
Bell. vtilia ſunt ad falutem , ſed tantùm
lib. de neceſſària; alioquin intolerabile elſet
.

onus paſtorum. Hoc autem ſacramen .

V 1.6.5 tum non eſt ad ſalutem neceflarium ,
infin. B. Falſum eſſe antecedens ita vni
uersè funptuin. Eſto enim , non te
neri paftores ex præcepto & obliga
tionerigorofaomnia media ytilia ad
Tubdi
 $ ACRAM . TEMP . PEST . 444
ſubditorum arbitrium miniftrarc ,
quod pofſet cenſeri onus graut & in
tolerabile, (a)tainen falſum eft fo- a Adria .
lum teneri ad neceffaria miniſtranda; 9.5.de
quia id cederer in magnum detri- Confef .
mentum fidelium , & effet contra de- dub.8 .
bitum paſtorum munus. Quare tc- Soto dif
neneur eisminiſtrare rcmcdia, ſi non 18.9.4 .
omnia , certè ordinaria , quę Chriſtus a.
. 2.
om ibus fidelibus reliquit , & quæ Nauar.
funt in ordinario vſuEcclefiæ , quandoc.confid .
oportunotempore, & ſecundum re- depæni.
>

&am rationem peruntur. Et bene no -diſt.6.n.

tarunt Parochiale (6) Leodienſc & ( ) 152.
Remenſe , non euadere peccatum b Paroc
mortale illos,qui negligentes ſunt in Leod.p.
huius facramenti adminiſtracione. 135. 5.
Addenecillos , qui ſubditis illud fibi An ſit
miniſtrari petentibus recuſant , vthoc Sa.
plures eruditi & pij viri moderniſcn - cram .
tiunt. ceßitatis
QVÆSTIO II. cf.so.
pag.2.
An etiam cumpericulo vite
Quæftionis explicatio.
TEneri paftoresminiſtrareſacra
menta Baptiſmi, Pænitentię, &
Euchariſtiæ, cuin periculo vitæ , antè
T7 iuxta
446 DE NECES . IT MOD , MIN .
iuxta plurium Theologorum fenten
tiam afferuimus. Modò quærimus,an
ideni dicenduin veniat, de facramen
to Extrcmz Vnctionis ?
Refponfio.
Dico primò : Si paftores in mini
ftratione huius facramenti timeno
periculum contagionis , tenentur re
media moraliter poffibilia abhibere ,
.vt poſſint hoc facramentum quantum
fieri poteft, tutòminiftrare , vt colli
gicur ex Doctoribus priori quæſtione
citatis. Et probatur, quiahoc facra- ;
mentum tempore contagionis eft ma
ximè vtile fidelibus , &per ſe ſpectat
ad minifterium & obligationem pa
forum, igitur debent allaborare ,nes
>

cogantur ſuos fubditos illo priuare,

remouendo omnia , quæ poffint illius
adminiſtrationem impedire, compa
rando res preferuatiuas & communia
remedia contra contagionem . Et
confirmatur, quia paſtores tenentur
pluris faccre magnum bonum ſpiri
tuale fuorum ſubditorum , exiguâ pe
cuniâ ; quam pro emendis huiuſmodi
præferuatiuis infumere deberent , vt
>

patet ex debito & ordine charitatis.

Dico ſecundò : Si adhibitis huiuf
modi remedijs poflint miniſtrare hoc
facra-...
 SACRAM , TEMP. PUST . 447
facramentum fine magno periculo ,
tenebuntur illud miniſtrare, & peri
culum faltem paruum adire : quia ſu
.

perioribus quæftionibus oftendimus

paftores tcneriminiſtrare hoc facra
mentum, ficut & reliqua,non tantùm
cx charitate,ſed ex iuftitia. Ergo hęc
obligatio aftringir paſtores ctia cum
periculo aliquo contagionis : & con
i

firmatur,quia ( vt antè diximus Dux

vel milęs in temporali militia , ſæpe
obligatur exponere vitam ſuam cor
poralem maioribus periculis propter
aliquam temporalem commoditaté,
crgo & paſtores eo tempore , quo fpi
(rituale bellum contra ſubditos fuos
exercetur , tenebuntur ſe exponere
faltem aliquali periculo vitæ corpo
ralis , miniſtrando eis ſacramentum
Extremæ Vn&ionis, quod oportunif
fimum eſt ad vincendas illius tempo
ris tentationes , & ad perfe &tè diſpo
nendam aniinam ad bcatitudinis
confecutionem
Dico poſtremò: Si ahhibitis reme.
dijs indicio Catholicorum , & probo
rum Medicorum reftet adhuc niora
le , & quaſi certum contagionis peri
culum , non tenentur paſtores ordi
>

nariè illud miniſtrare , & periculo fe

cxpor
 446 DE NECHS, ET MOD MIN.
exponere, quia hoc facramentum non
.eft medium neceffarium cx diuino
præcepto , ficut alia , quibus niſi obex
ponatur ſufficienter ſubuenitur ſaluti
fubditoruin .
Dixi ( ordinarie ) quia frequenter
fit , vt ſubditi non poffintalia ſacra
menta fufcipere , vt obiter ſuperiore
quæftione diximus , quibus caſibus
tenebuntur paſtores , etiain cum cer
to periculo vitæ hoc miniſtrare, ne
fine facramentodecedant, & pereant ,
qui aliàs feruarentur,
Dices : Quy remedia ad vitandam
contagioncm miniftrationehuius fa
cramenti imprimis funt adhibenda.
R. Præter communia , de quibus
>

in fuperioribus diximus,imprimis (a )
a Maior expedietanticipare collationem hu
144.dift ius facrainenti, miniftrando illud in
23.Gal itio ægritudinis , antequam contagio
Biel. vires acceperit', quia cùm peftis fit
Breart,
per ſe lethalis, & aliàs adeo noxia ,
fup. Hě non oportet aliquem gradum eius.
Tic.lib.3 expe &tare, ficuti fieri debet in alijs
fum.c. pluribus gencribus morborum ; ſed
11.6.1. ftatim à principio impendi poteft.
Deinde expedier ve peſte infe &ti ini
tio morbi conftituantur in loco puro
&libero line veſtibus, quoad fieri po
terit
 SACRAM. TEMP, EST.
terit & honeftas permittet. Pofere
mò; vt paftor virgula aliqua , arger
tea vel alia oblongiori vtaturad vn .
gendum à diftantiori loco , vt infrà
explicabimus.
Dices: Quid li iftis & fimilibus re
medijs abhibitis& tentatis , remanet
aliquod periculum contagionis, tene
bitur paftor ſe illi exponcre , ctiamſi
antè miniftrauerit facramentum Pa
nitentię & Euchariftix ?
R. Tenebitur, fi iudicio medico
rum & expertorum non fitmorale ( a ) a Gab .
periculum , quia experientia tefte,pe- Bielfue
riculum illud. frequentius ex nimio deBorrõ.
cura
timore, quam ex re ipfa nafcitur.
p24.6.13
QUÆSTIO III. n.2 , 2
arjup.
An teneantur etiam miniſtrare
tempore interditi ?
bc.Ref
Quæftionis explicațio , ponfio
de fent,
E .
· tempore
terdicti generalis ininiftr ſa- excom
are in- ibi
amcntum Extremæ VnAionis , ne Panor.
ipas quidem clericis & religiofis, qui c loan .
habitant in loco interdido , eciamſi And.
non fint intcrdi& i ,fecundum Ca- Chalder
noni
 450 DE NECES, ET MOD . MIN .
noniſtas. Huius occafione quæritur,
an paſtores excuſentur tempore pe
ftis , an vero poſſint & debeant illo
non obſtante hoc facramentum mi
niſtrare ?
Refponfio.
Excuſantur ; niſi peſte infc & i non
poflint aliud ſacramentum recipere .
a c.Quod Priinuri patcr ex verbis (a) Innocen
in te , detij Tertij : Per generale interdictum
Sent, ex- (inquit) denogastur omnibus tam mnitio,
com , quàm Écclefiaftica ſepultura. Alterum
b Alma probatur, quiaideo in articulo mor
Mater , tis conceditur (b)) tempore interdi& i .
Sonia miniſtrari facramentum Euchariſtiæ
però, &Pænitentiæ, quia funt ad falutem
neceffaria & in talitempore pręcear.
c Palud pra . Sed in caſu přædi&o Extrema
in 4.dift Vnaio fecundum (
Paludanum ne
ceffaria eft neceffitatc præcepti; ficuti -
23.9.1. dicimus morientem >, fi nullum aliud
2.3.com
poffer recipere facramentum , tencri
3.1.24
ali . Confiteri per interpretem , vbialiàs
smp.cit. non teneretur , ne exponat animam
ſuam periculo damnationis æternę.
Confirmatur, quia credendum cſt ec
clefiam concedcre id , quod quiſque
pius concederet eo caſu ,nefortè ino
riens damnaretur. Et hæc epykcia,
qua vti licet, quando non eft com
modus
 SACRAM, TEMP . PEST . 456
modus recurſus ad Superiorem , &
probabiliter creditur, ita eum vel le
gem velle, licet fit aliqua formido de a Caiet,
oppoſito , vt communiter docent ( a) 1.2.9.
Theologi. 76.4.7.
Dices : Non poteritminiſtrari illo Soto lib .
tempore abſque fcandalo : ergo præ - de iuft.
ftabit abftinere. e iure,
Satisfict ſcandalo , fi quod tempore 4.6.4.3 .
illo gencrari poffit , publicè populum Ant.p.1
admonendo id licere propter necefli- tit.17.
tatem fpiritualem ipfius ægroti , qui $ .20.
veriſimiliter finc ſacramentis dece- Sylueft.
dens damnaretur, verb.P.A
pa 9.16.
QUÆSTIO IV.
An etiam teneantur facrificimißa
um ce
ptum deferere. ut peſte infectis her
Sacramentum miniſtrent ?
Queſtionis explicatio.
Lari (b) iuris eft, faccrdotem in benul
CA
grcffumadcelebrandamiflarum
' lus Dc
folemnia nondebere recedere, nifi fi
nierit, & eum qui præfumit aliter faconfecr.
cerc,ſuſpendi ab officio mille :Huius dit,
occaſione quæritur, an paftor vocatus
ad peſteinfc & umiam aniinam agen
tem,
 792 DE NECES. ET MOD . MIN.
tcm, teneatur dimittere ſacrificiuin
milfæ , quod celebrare incæpit, vt illi
hoc facrainentum miniftret, an verò
å miniftratione excufetur ?

Reffonfio .
Excuſatur, fi antcà ægro ſacramen
tum Pænitentiæ ,& Euchariſtię mini
ftrauit; ſecus fi propter illius indiſ
pofitionem , non potuit miniftrare,
Ratio prioris partis eft , quia cùm
iftud facramentum in illo, quicon
feflus fuit, & viaticum dignè fumpfit ,
non ſit tantę neceffitatis, habenda eft
ratio SS. Miffæ myfterij , quod di
3

â deora , mitti non poteft ( ve Nauarrus ( a )

O horis dicit) quin præbeaturintcrefſentibus
canor , cauſa diſtractionis à debita illius ats
4.16, n. tentione& imagine rerum fuperflua
: 55. fum & fimilium . Ratio alterius eft,
quia illo cafu pefte infectus eſt in еҳ •
trema necellitate ſpirituali , quo caſu
>

ſecundum (6 )Canoniſtas tenetur pa

b Adc, ſtor dimittere facrum etiam poft con
Nullus fecrationem ad facramentum Baptif
Epiſc de mi miniftrandum ; fi infans ſit in pea
song dist riculo vitæ : & fecundum Theologos
I. a ſe adminiſtranda faeramenta Pæniten
siatim tiæ & Euchariſtiæ : ergo etiain Ex-:
ibigloß, tremę Vn & ionis, in caſu de quo nunc
.

agimus,
 SACRAM . TEMP . PEST . 453
agimus , quia eadem ratio hic &ibi
>

inilitar,
Dices : Quid fi facerdos vngens
infirmum , peitem concipiat, nec pof
ſit facrum cæptum perficere, quid illo
calu agendum erit?
K. Si non peruenerit ad confecra
ționem, relinquetur ſacrificium , quia2
tunc nullus eft dcfcctus fubftantialis,
qui debeat fuppleri, nec mancbit id
circo facrificium inperfe &tum , quia
)

necduin erat ſubſtantialitcr inchoa

tum ; omnia enim quæ confecratio
nem præcedunt, ſunt accidentalia ad
ipſum facrificium : fi verò ad illam
peruenerit & conſecrarit,debet facri
ficium per alium perfici, ne (ay ma ac nihil
>

neat imperfe & um .

Dices fecundò : Siconſecrauit tan 7.9.17
rùm vnam ſpecigm , quid faciet ſuper
ucniens perfe &turusſacrificium ?
Reſpondct.(6 ) Innocentius debere b . Lib.4
vtramque fpeciem adhuc confécrare, demyſte
Be poftea fimul conſumcre cum alia rüs miss
hoſtia per alium facerdotem cone
crata , qui in hoc fundarí videtur ,
quod dubium effe exiſtiinat , an con
ſecratiovnius ſpecici finealtera facta
teneat: ſed in hocnulla eft dubitandi
ratio,yt ſuperiore capięc oftendimus.
Inco
 454 DE NECES. ET MOD . MIN ,
In co igitur caſu fufficit , vt alius fa
cerdos alteram tantùm fpeciem con
ſecret , & vtramque ſumnat. Quod
a In 4. apertè docet D. (a) Thomas , quam
dift.9.q. uis ide.n relinquat, opinionem Inno
4.4.4 . centij vti probabilem , fed hæc non
>

ſunt propriæ huius inftituti,

QUÆSTIO V.
Un abſente vel mortivo paſtoré teneantu
Caloj ſacerdotesminiſtrare
boc facramentum

Quæftionis cxplicatio.
Anna!Scata
Vbinde
populi iratoiuſtè
(6 ) Deo propter
; paſtore pees
s ante
6Godefr.
monach, alios è medio peftilentia eripiuntur ,
n.1967 vt in plerifq; hiftorijs legimus. Quæ
alior ritur, an eo cafu alij facerdotes hoc
facramentum miniſtrare teneantur:
Refponfio.
Tenentur ) plerifque caſibus,fi
i Gabr. non ex iuſtitia, certè excharitate ,
Biel Z « quia frequenter velhuiuſmodi peſte
ar. Bre- infc & i funt in extrema neceſſitate ;
aert.ſmp puta, fi non finr capacesalterius fa
çramenti, vt iam diximus, vel ſunt in
graui, quia etiamfi antè confeſli fue
finca &
 SACRAM . TEMP . PEST .
rint & communicariiat, tanien inſtan
te morte vſqueadeo grauibus infide
litatis , deljerationis , & fimilibas
tentationibus oppreili funt , vt nii
hoc ſaçraincnto conforrentur & all
uiéntur tinendum iit , ne intelicicer
cx hac vita decedant : crgo illis fal
tem cafibus , alij facerdotes tenebun
tur hoc facramentum miniſtrare,
Dices : Tenebunturnc illis caſitus
licentiam petere à Superioribus, vt
hoc facramentum ininiftrene ? Rario
dubitandi eft, quia miniſtratio facra
mentoruire propriè ad officium paro
chorumpertinet, quod nulli facerdo
ti propriâ authoritate vfurpate liçer.
B. Non requiri expreſſam liçen
meiam , fed fufficere jučerpretáriuam a Zwar,
aut præſumptam , quamuis ( 4) Zua- tom.4 .
res ampliusdicat, non eſſe tunc tam in 3. p .
interpretatiuam licentiam , quam ex- D.Tho.
cuſationem ab obligatione , vel ne-difp.44.
ceflitare talis licentiæ.
6
ſect.2.
$ . adden
QVÆSTIO VI. dum

An etiam Religioſi teneantur hoc feria

cramentum miniſtrare ?
Quzz
 56 DE NECES ET MOD , MIN.
. io
Quæſtionis explicat
Vperioribus capitibus diximus ,
Rcligiofos in cafibus neceſſitatis
teneri miniſtrare facramentum Ba
priſmi, Pænitentiæ & Euchariſtiä :
modò quærimus,an ijſdem cafibus te.
neantur quoq ;miniſtrare ſacrameni,
tum Extremæ Vnctionis ?
Refponfio.
6. Re- Tenentur ijfdem caſibus, fi non ex
lig. de iuſticia, certè ex charitare.
priui,in Dices : In (a ) Clementinis prohi
Clem . betur Religiofis miniſtrare hoc fa
b Sylueſ cramentum ctiam ſub pæna Excom
gér. Ex municationis , non folùm ergo non
com.7. tenentur , fed nec poterunt licitè id
, 14 . facere .
c ver . B. Quidam concedunt conſequen
Excom , tiani, vt (6 ) Syluefter & ( c) Caietan
74. * nus. Alij probabiliùs ( d) negant ,
d Zwar. quia Pontifex ibi non intendit ali
tom 4. quid prohibere denouo Religiofis,
in 3.D. fed folùm cenſuram adiungete priori
Tlom . obligationi, & ideo non vetat eis dan
difp.44. re Extreinam Vnctioncm ijs calibus ,
Sect: 2-S quibus iure communi, vel quafi natus
Quæri rali tenentur, nec vult etiam ſacra .
bic poteft mcntorum adminiftrationem conco.
ders
 SACRAM . TEMP . P & ST. 437
dere parochis in derrimentum infir
morum ; fed folùm ius corum, & de
bitam ſubordinationem defendere ,
vt ex profeſſo doceri folet in tra & atu
de cenſuris ecclcfiafticis ,

QUÆSTIO VII.
An teneantur & ipſi Epifcópis
Quxftionis cxplicatio.

E Piſcopos,,Sacerdotes , deficienti
Euchariſtiam miniſtrare , indubium
eft. Quæritur, an fimiliter teneantus
& iftud ?
Refponfio.
Tenentur , quia & ipfi ſunt paſtow
res animarum , tenenturģuc proinde
non folùm ex charitate , fed etiam ex
iuftitia carum curam habere per fe
ipſos, fi per alios faccrdotes inferio- Borro. 1

res , quiſunt corum coadiutores, non de cur.

poflunt, quod plurimos fan & iffimos pift.c.15
Epifcopos in fimili cafu fecifTe lezi- 14.3..
mus .
Dices : D. Iacobus vult induci &
vocari Presbyteros non Epiſcopos .:
non folùm ergo non tenebunturEpi
V ſcopi,
 458 DENECES, ET MOD. MIN .
ſcopi , imò nec poterunt liciçè mini.
ftrare .
Refpondet Innocentius Primus
his verbis : Superfiuum eft , » tde Epi.
Innok.ſcopo
‫ܐ‬
ambigatur,quod Presbyteris licere,
1.epift. indubrum est: nam idcirco de Presbyteris
adDecē.diftum eft, quia Epiſcopi alijs occupatio
cap.8. nibus impediti ad omnes languidos ire
non poßunt. Cæterùm fiEpiſcopus axo
poteft , aut dignum ducit aliquem àfe yi
a

Jitandum , benedicere & vngere chrif

mate finecüctatione poteft,cuius eft ipfuma
sliriſma"conficere. Er nota , quod fub
nomine chriſmatis oleum fan &tum
infirmorum comprehenditur, cuius
beneficium ad Epiſcopum pertinet ,
QV ÆSTIO VIII.

11 abfente Epiſcopo & reliquis Sacerdos

tibus indigenis liceat peſte infecto ada
uocare aliunde Sacerdotem aliquemets
communicatum vel fufpenfum

Quæftionis explicatio,
Vperioribus capitibus oftendinus, ;
iicere propter aliorum facramen
torum necellitatem : cnm auté iſtud
Sacramentum non fit ordinarię tantæ
poceli.
 SACRAM. TIMP, PUST. 459
Acceſlirat is, mericò quæri poteft, an
abfentibus Saccrdoribus & miniftris
indigenis licebit pefte infectis aliun
de etiam cxcoinmunicatum vel ſuf
penlum aduocare, qui hoc facramcn
miniſtret ?
Refponfio.
Aliqui putant licere , quia non eſt vide
verifimilc > Ecclefiam hoc voluiffe Zwar .
prohibere cum tanto periculo infir- 3.P. D.
morum. Alij pucant non licere, quia Tbo.de
videmus Ecclefiam non permittere facr.dif
ordinarièdare vel accipere hoc ſacra- 44.fect .
mentum tempore interdi& i; veriſi- 2.5. De
mile ergo videri, non permittere ad - bitari
miniſtrationem excommunicato vel enim ,
ſuſpenſo nominatim declarato , vel
notorio Clericipercuffori. Ratio eo
tum eft , quia fi excommunicatus fit ,
priuatus eft omnibus actibus iuriſdi
& ionis & ordinis : fi verò fit fufpen
ſus, faltem carec vſu iuriſdi & ionis, &
ideo non poteft hoc miniſterium ex
ercere.Verùm vtraque fententia con .
ciliari po !fe videtur diſtinctionc iam
aliquoties inſinuara: iam eniin pelto
laborans eft in extrema neceſſitate ;
ncc poteft aliud facramentum accipe
re , vel non eſt. Si primum , nonto
lum æger poterit, fed ctiam tenebi
Ya tur ad
460 DL NÉCES, IT MOD . MIN.
turaddocarc, quia non eſt verisimile,
Eccleſiam ad talem caſum extrema
neceſſitatis reſpicere , quando ali
quem excominunicat vel ſuſpendit.
Si alterum , non potcrit , quia licet
ægroti fint ſemper in aliqua necefli
ţate ſpirituali , non tamen tanta , vc
propter illam cellare debeat vigor
eccleſiaſticæ diſciplinz.
Dices : Quid li paſtor fit excom
municatus, poteritne ipſe miniſtrare,
vel tenebitur alium fi poflit fubftis
tucre .
Sialium poteft ſubſtituere, te
necur; finon poreſt ſubticuerc , nec
propter inſtans mortis periculum Su
periorein pro abfolutione adire , mi.
niſtrabit , vel non miniſtrabir iuxta
diſtinctioncm iam dictam ,
Dices ſecundò : Dare licentiam
miniftrandi ſacramenta , eſt actus iu
siſdi& ionis fecundum probabilio
rem fententiam : ergo paſtor excom
municatus non poteritaltcri dare li
centiam .
R. Verum eft per fe loquendo , cam
men ex åccidenti propter neceffita . $
tcin infirmi ,> ne fine hoc facramento
moriatur , probabilius eſt , poffe id
facere , quia tunc dare liccntiam ,
 SACRAM , TEMP . PEST . 461
Non eſt tam agere , quàm permittere ,
vt alter miniſtrer > quando neceſſir
tas cogit , cùm non fit alius habens
poteftatem fine legitimo impedir
mento,
QV Æ STIO IX .
An liceat tandem aduocare Diaconuing
Subdiaconum , Clericum , vel etiam
Laicum , Si facerdos haberi nonpoteft ?
Queſtionis explicatio.

D Vm peſtis circumquaquelongè
& latè graffatur , accidit ſubin
de, yt nullus reperiatur facerdos, qui
facramenta 'miniſtrare velit, vt antè
norauimus . Quæritur. idcirco , an
tali caſu liceat aduocare aliquem ſa
cerdote inferiorem , puta Diaconun ,
& fic conſequenter ?

Refponfo,
Non licet , & eft de fide : quia fa
cerdós eft miniſter huius facramen
ti fimpliciter nececeffarius,ita vt pro
prer nullam cauſam vel defceum
poffit laicus , imò nec Subdiaconus
aut Diaconus facramentum hoc mi
V 3 niftrare,
 462 DB. NECES , ET MOD. MIN .
niftrare. Sic enim fine exceptione lo
a fac,5.quitur (a) D. Iacobus : infirmat:
quis in vobis , inducatPresbyteros. Et
b Ses.14 confirmatur (6) Concilij Tridentini
63. auctoritate , cùm docct , Epifcopum
Tel ſacerdotem ritè ordinatum ,effe pro
prium miniftrum huius Sacramenti. Es
Concilij Florentini, cùm dicit fim
pliciter, miniftrum huius facramenti
cffe facerdotcm nulla adhibita excc .
prione. Tandem confirmatur & ex
plicatur rationc: nam in rebus fuper
naturalibus, quæ ex inſtituţionc pen
dent, non licet nobis ad regulam ge
neralem addere exceptionem fine au
thoritate vel euidenti ratione : hic
Putem regula generalis Iacobicft, vt
ad vngendim infirmum inducatur Pres
byter. Et Concilia declarant ,illum
effe facerdotem , quem fimpliciter de
finiunt effc miniſtrum : nulla quien
it auâoritas ad excipiendum ab hac
regula aliquem caſum ,nec etiam pro
babilis ratio ; quia facramentum hoc
non eft neceffitatis. Et per fe loquen .
do , magis neceffarium eft facramen
tum Panitentiæ , quod nihilominus
propter nullam néceſſitatem poteft
ab alio , quam à facerdote mini
ftrari .
Dices:
 SACRAM , TEMP. PEST , 463
Dices : Innocentius ( a ) videtur a Epit.
facere exceptionem his verbis : Non 11. ad
folum facerdotibus,fed omnibus Chriftia- Decem .
nis licet vli oleo , in fua ant ſuorum nee.c.9 .
seßitate ungendo. Loquitur autem de
facramento extremæ vn & ionis. De
inde exceptionem videntur facere
exempla Sanctorum , eriam non ſao
cerdotum : nam. de diſcipulis S. An
tonij , qui non erant facerdotes, ſcri
bit (by Ruffinus , vnxiffe infirmos; b lib. 2 ;
&c. hift.6.4 .
K. Innocentium Pontificem loqui *
de vſu paſſiuo huius facramenti, ſci
ficet;licere omnibus fidelibus vtihoc
oleó, vocando Presbyteros , qui ſe
vel ſuosin neceffitare vngant. Ita ex
poſuit illum (c ) Ruardus, & poft il- cert.z.
lum (d) Ianfenius. Ad exemplå SS . Lox..
Dico primo: non eſſc certum , illos d in 6.
fuiſſe vlos oleo ab Epiſcopo conſecra- .,Marci
to , Secundò , fi vfi fuerinr, creden
dum eft diuinâ infpiratione motoś,
affumpfiffe materiam huius ſacra
menti, non eft ad conficicnduin facra
méntum , fed ad obtinendam cura
tionem per preces ' & orationes, ma
ximè cum id non fit intrinfecè maa
lum, nec conftet effe prohibitum .
QVÆ
 464 DE NECES . ST MOD MIN .
QUÆSTIO X
Y trùm Paſtores teneantur omnibuspefte
infectis hoc Sacramentuin moins
niftrare ?
Quæftionis explicatio.

HAdenus
hoc diximus, quitenentue
niinc ordo nobispropoſitus poftulat,
ve ficut in alijs facramentis fecundo
loco quæſiuimus, an omnibus mint
Atranda venirent, & poftea in parti
culari: de quibus alicui videri pote
rat non effe miniftranda. Ita & hic
quæramus primò generatim , an hoc
facraincntum omnibus fir miniſtrap
dum . Deinde fpeciatim , an ijs , de
quibus videri poffet, non poflc ,rec
deberiminiftrari ?

Refponfio.
Tenentur regulariter omnibus ad
illud recipiendum difpofitis: quia
pro( a)omnibus
13:38.5. ception infirmis fine vlla ac
e perſonarum inftitutum eft.
Deinde omnes fideles ius habent ad
facramenta, quia vt aptè diximus, in
Chriſte
 SACRAM , TEM ?, ÞEST . 465
Chrifto Iefus non eft mafculus nequefa
mina, neque Iudæus, neque Græcus.
Dices : Recepris lcgitimè facra
mentis Pænitentiæ & Euchariſtiæ
pefte infe &ti ſunt in gratia ;: ergofalo
tēm illis , qui hæc facramcpta antè
receperunt , non eſt neceffarium mi
niftrare hoc facramentum .
H. Sicut alibi diximus , fiartica
lus mortis fuperueniens excludat re
ceptionem huius fagramentiįta præ
ſunii poffe, ſed fi, vt communiter fieri
folet , aliquod tempus intcriaceat in
ter receptionem aliorum facramen
torum ', ſecus longè effe : Quare &
>

illis miniftrari debebit hoc Sacra

mentum , cum ea moderationc, quam
antè præſçripfimus .
QV ÆSTIO XI.
Anstiam illis , de quibus dubitatur, ky
fint pefte infecti ?

Queſtionis explicatio.
morbus eſt initio cogni
tt
P Eftis
difficilis , plures enim pestelaborare
depreljenduntur( inquit(a)Valeriolus) alib :los,
quibus neq ;pulfusexitialis,nec vrina, nec commu..
 466 D : NXC89, ST MOD , MIN .
is rlla adherfa valetudinisfigna appe
rënt, ſanique videntur, & cimor cunca
gionis vfque adco quorundam re
&tum iudicium euertit, vr fibi alijfq;
perſuadeant , le pelte infe& os efle ,
cùm plerumque tales non fint. Ho
fum occafione , quid fi dubitctur de
aliquo, an fit peſte infe& us,poterit
illi miniftrari hoc l'acramentum
Refponfio.
Si probabile eft dubium , poteft & de
ber mini trariſub conditionc, fi verè
peſte infe& us eft; quia communis eft
do & rina, in cafibus dubiis facramen
ta miniftrari po.fic fub conditione, vt
ftpiüs antè oftendimus, & ſpeciatim
de hoc facramento affirmant pleri
quc ( ) Summiſtä .
admil. Dixí,5 (fi probabile dubium eft ) quia
verb . on cempore, peſtis reperiuntur quidam ,
tio, $.7 qui nimio" contagionis tinzote per -
Taberna culli, fine rationeexiftimant ſe peſte
eod.ver. Forreptos , cùm non fint. Itaque pa
$ .6 . ftor yel per fe ipſum ,> velper media .
cum ftudebit cognoſcere, an proba
bilc & morale dubium fit , an verò
phantafticum ex timore vano, vel ex
deprauata complexione, vel læfionc
cerebriçxorrum , quia hoc pofteriore
salu non poteft facramentum iftud
fins
 SACRAN , TIME, PEST ,
fine illius iniuria miniftrari , cùm pro
folis infirmis fit inftitutum ,
Dices: Quale peccatum eft inun
gerc illum, qui infirmus non eft ?
R. Natura fua mortale eft , & ad
facrilegium pertinet : fani enim non
funt illius capaces , vt patet : quare
qui illis miniſtrat non ſecuspeccat,
quàm fi quis mulierem ordinaret in
facerdotem ,vel mortuum baptizaret,
vel pomum verbis facramentalibus
confecraret : verumtamen , quia ve
antè diximus ,hic morbus cognitu eſt
difficilis , vt etiam periti Medici in
terdum decipiantur, fi quis ſub con
ditione inungat illum , qui probabi
liter judicatur pefte correptus , et
jamſinon fit , nullum erit peccatum .

QV ÆSTIO XI I.
An etiam illis, qui infeftis feruiunt ?
Quæſtionis explicatio. He
Væftionis huius occafionem pre
Qiyehrer partim timor , partim cura & de
follicitudo paftorum . Timor ,ne ſa
pius ad eandem domum pefte infeatā
pro mipiſtratione huius facramenti
V 6 rcdirc
 468 DI NICES ET MOD , MIN .
redire cogantur cum maximocontan
gionis periculo. Cura verò & folli
citudo, quia experientia cognoſcunt
vno pefte mortuo in aliqua domo, re
liquos domefticos quantumuis robu
ftos frcquenter infici, & quantocius
abfque facramentis ad aliam vitam
non fine falutis diſcrimine migrare.
Quare non immeritò quæritur, an
etiam debeant talibus hoc facramen ,
rum miniftrare , an verò excuſentur?
Refponfio.
Non debent , imò non poffunrlici
tà miniftrare. Eft fidei , & colligitur
clare ex verbis (a ) Iacobi : Infirma.
ays.5. tur quis in vobis.Igitur donec quis in
firmetur, non eſt capax huius facra
nenci. Accedit communis vſus, &
ſenſus totius Ecclefię: nufquam enim
legimus ncc audiuimus , aliquando
fanis miniftratum faiffe hoc facrza
mentum . Præterea olcum , quo hoc
Sacramentum perficitur,vocaturoleum
infirmorum , vt conftat ex pontificali
Romano , non ſunt ergo fani illo in
....oni ungendi. Idein docent facri (b ) Ca.
0 defe nones, cùmdicunt : Infirmum ita fuf
Sinuboet ceptiuum eße huius Sacramenti, ficuti
Presbyterm illius effe miniftrum :at hoc
ports
 SACRAM , TEM ?, PLSY. 46
poftcrius ponunt vt neceſſarium ad
fubftantiam ſacramenti: crgo & prius.
Tandem ident conftat ex fine huius
facramenti ; primarius enim eft alle
uiatio & confortatio infirmi: ſecun
darius, reftitutio ſaniratis , vterque
autem preſupponit hominem a &tu in
firmari .
Dices: Quid fi fetuitores dolorem
capitis, vomitum , & huiuſmodifym
ptomata patiantur , quæ peítem vel
præſentem , vel viciniam præſagire fo.
lent ?
m. Conſulendi ſuntmodici · fi du
bir nr,fier, et ſuperiore queſtione di
msus,
QV Æ STIO XIII.
Anetiam illis, qui recenter peftes
sonceperunt ?
4
Quæftionis explicatio.
facramentuin vocarur congan
HOOc
muniter facramentum exeuntium ,
vt bene notauit Concil. ( a ) Trident, a sef,18
quare non debet conferri nili illis,c.3.
qui ita periculosè decumbunt , vt in .
exitu vitæ conftituti videantur, quod
ctiam omnes. Doctores vnanimiter
VE docgat.
 470 DE NECES. ET MOD , MIN:
docent . Huius occafione quęritur, an
illis conferri poffit , qui cum optime
valetudine frucrentur, fubitò peftem
conceperunt , etiam antequam peftis
inualuerit , aut vlla figna exitus ex
hac vita appareant ?
Refponfio.
a Maior : Quando conſtat ægrum labörare
in4.dift peſtes(a) non tenetur paftor expe& a
23 . re gradum aliqué ægritudinis illius,
fed poteft , imò debet , ftatim à prin
cipio talis egritudinis facramentum
hoc miniſtrare.Quia ſecundum com
munem Medicorum ſententiam > &
experientiam , morbus eft non folum
per fe lethalis , ſed qui, ( vr cleganter
us
5 deafeb. expreflit
dic Alexander, mùm
(b)Benedi&us
Te . Me a bitò
, it fu luri
, ' vt p
mowales hinc euocat, pt fine fibreinter
domeſticas , ac forenfes a &tiones , pel pat
blica negotia , decem horarum fpatio fine
princ , pulfuſve venarum certo ſigno , in
semplo , in via , in publicisofficös,exin
>

fperato , eripiat, ita vt homo interdum

letus, isocundus , lewi temporis momentos
Aatim cadat,
Dices: Vofacramentum hoc alicui
ægro miniftretur, non tantùm requi
ritur ſccundum Do & orum ſententia,
** morbus per ſe grauis fit, &letha
lis, fed
 SACRAM , TEMP. P& ST 471
lis, fed etiam vt ftatus morbi calis fic,
qui infirmum fine graui periculo
mortis conftituat , & in vſus eccleſia
confirmat : ergo debet expc & ari ali
quis ſtatus morbi, qui doceat infir
mum exiftere in tali periculo ,
B. Expe & arc illum ftatum non
effe ita eſſentialé , ve fi ille non expe
aerur, nullum futurum fit facramcn
tum ; ſed ſufficit fecundum commu.
nem, vt morbus iudicio Medicorum
per ſe lethalis fit, & periculoſus. Vn
de plerique norant, & meritò , pecca-,
rihac in parçc à nonnullis , qui diffc
runt miniſtrare hoc facramentum ,
donec infirmus ſenſu & cognitione
carcăt; manifeftè enim faciunt,tum
contra reuerentiam facramento debi
tam , tum contra proximi ſalutem .
QVÆSTIO XIV.
An etiam illis,quiexiſtimantur martwi?
Quæftionis.cxplicatio.
Efte infecti, vt antè dixi, morbi
Pete i agirati , frequenter re
violentia
periuntur in angulis domorum , in
antiis , fub fcamnis , initarmortuo
rum 12
17 DE NECES , IT MCD, MIN .
Inm iacentcs , vt meritò paftores du
bitent an fint mortui. Huius occafio
nc quæritur, an huiufinodi (int inun
gendi ?
Refponfio.
In httiufmodi dubio , fi non potcft
veritas facilè explorari, & timetur, nç
dum medici & periti expc &tantur,
xger forfan adhuc viucns ftatim mo
riarur , poteft, imò debet paftor con
ferre hoc facramentum ſub conditio.
ne , fiue verbis expreffa , fiue mente
concepra. ( Si non eſt mortuus, & c.)
Generale enim eft, omnibus facra
mentis , vti in dubijs cafibus poffint
hoc modo miniſtrari , vt antè dixi
mus.
Dices primò: Quid fi dum incipic
inungere, paſtor deprehendit efle
mortuum , vel iam mori ?.
H. Simortuuseft, & de eo paſtori
conftat, nullo modo perget , quia in
>

iuriam faceret facramento ; pcquc

olla vn & io quicquam animæ proder
ſer : yt.ex antedi& is conſtat. Si inci
pitmori , & modicuin faltem tempo
ris adhuc illi ſupereſt, conabicur bre
uiter ſubſtantialia fola adhibendo le
expedire , co modo , quem infra.de
>

Scribémus.
Dicas
 SACRAM, TEMP . PEST. 473
Dices ſecundò: Dionyf. ( a) Areo- a lib do
pagita facit mentionem vn & ionis, hierar
quæ fuo tempore fiebat, circa coz- in fin .
pora fideliuin etiam defunctorum .
R. Illam vn &tionem procul dubio
non fuiffe facramentalem , de qua
agimus ;‫ ز‬fed verius fuiſſc cæremo
niam quandam , qua corpora fide
lium ad fepulturam præparabantur
ad imitationem , vt probabile eft il
lius , quam circacorpus Chrifti Do - bMatt .
mini fa & am in (6) Euangelijs legi- 26.
Xus . Mare.
QVÆSTIO XV.

As etiam illis, qui voluntfibiminiftari

in Ecclefia , in fylua, in publica
platea ?

31
Quæftionis explicatio.
20
Tangit obiter hanc quæftionem
Gabriel(o ) B , & poft illum (d ) c Inf
Henriques,cuius occafio poteft fuiffe ,dift. 23 .
quia tempore peftis multi propterdub.z.
contagioncm non audentes confi- d lib. 3.
Eftere in ædibus ſuis , confugiunt adfumma
Ecclefias , agros , ſyluas, publicas c. 11,
>

e plateas , in quibus ſubinde peſte cor

rip tur. Quæritur ergo , an ijs, L
a
debeas
174 DE NECES, ET MOD MINI
debéar miniſtrari hoc facramentum ,
in locis publicis , fi ita petang
etiam ip:
vel res exigat .
Refponfio
Quamuis ordinariè hoc facramco
tum , ægris lecto decumbentibus mi
niftretur , poreſt tamen & debet in
cafu propofito & fimilibus miniſtrari
in loco , in quo æger deprehenditur,
que in Eccleſia , fiue alibi, dummodo
fit vera infirmitas , nec aliunde far
>

facramento irreuerentia , neque alio

tum ſacramentorum magis neceſſam
riorum miniftratio impediatur .
Prior affertionis pats pater ex vfu
& conſuetudine Ecclefiæ : Colent enim
ægri ad mortem iam inclinantes le
& o decumbere: & in eo inungi , quo
pacto cæremoniæ & reuerentia facra
mento debita faciliùs ſeruantur. Al
tera quoque probatur, quia non legi
tar prohibicum hocpacto, & ijs in
locis miniftrare,
Dixi : ( dummodo fit vera peſtis a
infirmitas ) propter melancholicos ,
maniacos, & fimiles,qui tempore pe
ftis vagari ſolent, exiſtimantesteme
sc, & fine vllo fundamento ſepeſte
infe & os, cùin non fint, in quibus diſ
cernendis prudens , & circumſpectus
debet
 SACRAM , TEMP. PEST . 475
deber elſe paftor , nc quis hoc facrad
mcntum facilè miniſtret .
Dixi ſecundò :( nec aliunde fiat imui
tewerentia facramento ) propter illos &
illas, qui præmorbo femiamentesin
ciuiliter , & inhoneftè partes inun
>

gendas nudarent; in illo enim cafu

cffet habenda ratio rcuerenciæ facra.
menti, & illud potiùs poftponendum ,
quod ordinariènon eſt tantæ neceti
tatis,
Dixi tertiò : ( neque aliorum facra.
mentorum magis neceſſariorum miniſtra
tio impediatur quiabonum publicum
præferri debetpriuato, &miniftratio
ſacramentorum magis neceſſariora,
Itaque fi ratione peſte infe & i,qui in
>

Eccleſia vngi vellct, impedienda effet

miniftratio baptifmi,Pænitentiæ ,vel
Euchariſtię, dimiccendus eflet potius
fine facramento .
Dices: Mos Eccleſiæ habet, vt myo
fteria ſacra non nifi in locis facris
miniftrentur,
1. Hoc proprium & familiare effe
huic facramento, vt in lccto miniftre
tur propterneceffitatem , & impoten
tiam ipfius recipientis , & fortè cam
propter partes corporis inungendas,
quæ maiori cum reuerentia præſer
cimnin
1976 DE NECK , ET MOB . MIN .
tim in fæminis, & ecclefiafticis per
fonis, in le &to inunguntur.
QVÆSTIO XVI.
ne contra o ilis,qui volunt fibi mini
Arari in lecto, cum is fint viribus, a
poßint domo infectâ egredi, adfa
Lubriorem locum migrare ?
Quæftionis explicacio
Afus eft talis : Intelligit paftos
ſuhdicum de repente peſte infe
&um , fcftinat ad illum , rogatque va
ex domo infecta egrediatur, & ad
locum accedat falubriorem , in quo
illi minori contagionis periculo fa
çramenta miniſtret. Ægrorus Don
vult fuſcipere hoc facramentum nife
logo decumbens. Quæritur, an pa
for teneatur tantiſper expc & are , do
nec lecto decumbat , & ibi facramca
tum illi miniſtrer ?

Refponfio.
Non trnetur expectare, fed conrri
äger iuxta vires ſuas tenetur ad lo
cum ,miniſtracioni huiusſacramenti
idoncus , fue Ecclefiam , fiue alium
qucm
 SACRAM . TEMP . PLST . 477
uentcunque minoricontagionis pema
Giculo obnoxium , accedcre wnitialia
uid fit , quod cum legitimè excuſet ,
liàs peccar contra charitatem ', pa
rem fpiritualem periculo mortis linc
auſa exponendo , vtex dictis primo
capice manifeftum eft.
Diccs ;; Quid fi æger de hac obli
garione ſufficienter inſtructus, nec
vlam legitimam excufationem ha
bens , nolit locum falubriorem acce
dere, tenebiturne paſtor domnuin cuint
vitæ periculo ingredi, & in le&o fa
cramentum ministrare ?
R. Non tcneri, non propter vitz
periculum , quod paſtor certis reme.
dijs adhibitis aliquo modo fortè vi.
tare poffet; fed propter prauam ægri
interiorem diſpoſitioncm : eft enim
in a & uali peccato , volens paftorem
adire periculum vite , ſine neceſſita
te , &confequenter non cft capax ſa
çramentalis gracię , nifi opinionem
mutet, & ſanopaſtoris iudicio acqui
eſcat.
QV ÆSTIO XVII.
An etiam pueris, qui capaces funt
Sacramentipænitentiæ
Que
 478° DE NECE8, BT MOD, MEN ,
Quæftionisexplicatio.

N dienſi, vt Extrema Vnetio dea

tur;niſi ætatc iam grandioribus, ne
que vidi vnquam vlliminiſtrare ante
annum ætatis vigefimum . Huius oc
cafione quæritur, an paſtores tenean
tur miniſtrare pueris pefte infe &tis,
qui capaces ſurit ſacramenti Pæni .
tentiæ , an verò ex conſuetudine Leo
dien, excuſentur ?
Refponfio.
Primò dico fatis certum effe , hoc
facramentum posſe dari pueris quan
do peccare incipiunt & ſuntcapaces
ſacramenti Pænitentię. Ita docent
(a) Bonauentura, (b) Antoninus , (*)
Bona Richardus. Ratio corum eft , quia
Hent in eiuſmodi pueri ficut funt capaces ef
4. dift. fectus facramentiPænitentie, ita eta
23.9.1.2. iam ſunt capaces effectus " Extremæ
b Anton . Vn & ionis , poffunt enim habere pec
3.2.14. cata, & peccatorum reliquias, & alle
6.8.5.3. uiari, & confirmari, vt labores morbi
cRicha. leuiùs ferant ,, & tentationibus de
in 4.diſt monis faciliùs reſiſtant & fanitatem
23.9.4. corporis, fi illis expedieric cöſequan
tur, qui ſunt cffectus facrainentiEx
treing
 SACRAM . TEMP . PEST, 479
cremæ Vn & ionis ſecundum (a ) Con- a Jeff: 14
çilium Trident. Neque obftare po .: de doctr
teft ninor diſpoſitio nec minor reue- extr.m .
rentia propter minorem ætatem , quia c.2 .
non requiritur, maior diſpostio ,nec
maior feuerencia ad Extremam Vn
dionem, quam ad Pænitentiam , imò
minor, quia pænitétia requirit ma
iorem cognitionem & diſcretionem
ad iuftum conſcientiæ examen intti
tuendum , vt patet.
Secundò dico parochialia vicina
rum diæcefium præfcribere , vt ſacra
mentum hoc detur pueris communi
care incipientibus. Ita (6) Mechli- b Pag.
nicnſe;& (c )Ruremundenſe; (d)Léo - 65.
-dienle aliquid plus indicat , dum di- c Pag .
>

cir: Datur adultis nonpueris, qui nec- 87.in fi.

dam per vifum , auditum , tatum , c, d Pag .
deliquerunt: ergo à contrariofenfu in- 134
.

dicar dandum pueris , qui per viſum ,

>

auditum >, tactum deliquerunt , fiuc

antè communicarint, fiuc non.
Tertiò dico : Paftores ordinarie
excuſaci, qui non inungunt pueros
pefte infectos , qui iam vno, vel duo
bus, vel tribus annis confeſſi fuerunt
& communicarunt, propter conſue...
tudinem non inungendi in huiufmo
di etare Leodij receptain, ſicuti excu
ſantus
 480 DE NECES. ET MOD . MIN .
fantur parentcs, qui prohibent pucris
a verb. fuis,nc communicenr etiam poft duo
Euchar. decimum annum , ſecundum (a ) Zas
7.12 . & alios,
bZamb, Poftremò dico non (b ) excufari
jis aureis paftores, qui pueros pefte iufe &tos ca
decif.c.spaces, facramenti pænitentiæ, etiamfi
dub. I. nunquam communicarint, non inun
gunt , quando nullum aliud facra
mentum poſſunt recipere , quia aliàs
tales pueri periculo æternz damna
tionis exponerentur. Nec credo in
hoc caſu quemquam hanc aſſertion
nem iegaturum , quia hæc pars eft tu
rior, & in dubijs pertinentibus ad fa
lutcm , etiamſi variæ ſint opiniones ,
tutior pars eſt cligenda.
Dices: Quid fi dubium fit ,an pueri
peſte infecti nec valentes aliud lacra.
pientum recipere fint capaces peni
tentię,quid illo cafu facient paftores?
e Sp . B. Cum (6 ) Zambrano dandum
effe Extremam Vacionem ſub con
ditione. Licer ( inquit ) in caſu du
bij vſus rationis videatur effe tutius
non dare Vn & ionem , quando di& i
>
.
pueri pellent recipere facramentum
Pænitentiæ fub conditione , quam
quam non fit omnino improbabile,
etiam tunc poffe dati Vn & ionem ſub
condi.
 SACRAM TENT. PEST, 481
condicione , fcilicet, fi es capax , pro
>

pter maximam eius vtilitatem ,& fru .

&um in tali articulo mortis, quem
fummopere refert fælicitee conclus
dere.
QVÆSTIO XVIII.
An etiam adultis , quifacramentum Es
chariftie , necdum receperunt

Queſtionis explicatio.
Afus eft talis : Paftor inungens
:

CAO
peſte infectum , offendit & alios
)

peſte infc &tos morti propinquos, nec

habet ſecum facramentünk Euchari
ſtiæ , habet verò ExtremeVn & ionis :
Qu ricur, an illis rencatur facramen
tum Extremæ Vin & ionis conferrean .
tequam miniftrarit ſacramentum Eus
chariftix :
Reſponſia
Tenetut , quid quicquid vulgus
fentiat neque ex Concilijs,& Decre
ris Pontificum , neque ax communi
Pacruin , vel Scholaſticorun Docto
rum ſentencia habetur , c & c ordinem
.

neceffarium inter Euchariſtiam &

Excreiram Vn&ionem ; ita yt Extre .
ma Yngie cçipi non X
poffit , fi prius
DON
?
 482 DE NETÉS , ETMOD . MIN .
non (it recepra Euchariſtia. Imòolim
folere aliquando dari Vuctioncm
alib.Durs. ante viaricum ;docent plerique (4)
1. de Dodores. :: Do3123011
ritib.ec Dices : Vnde fit ergo vt contrarius:
ordo ſerüctur , hoceft ; vé communi
>
clef.c.20
n.23 . ter premittau: Euchariſtia Extreme
Vactioni ?
Pet.Ve
nerab . R. Primà Quiaordinarièegri res
11.3.opil cipiunt Euchariftiam antequam , fit
adhuc necellaria
quo non videntur adhuc tendere ad
mortem : deinde , quia Euchariftit
exiftimatur , ficut reuera eft, magis
neceſſaria .
bč.6 . Dices fecundò:Catechiſmus Ros
poft med manus de hac quæſtione loquens,vuld
S.Quo-, præmitti Euchariſtiam :ExtremęVna
mia però & ioni, ſic enim habet : Quoniam omsi :
ſtudio curare oportet , ne quid facramento
gratiam impediat,ei verò nibilmagis ada
uerfatur,quàm alicuius peccatimortiferi
conſcientia,feruanda eft. Ecclefia Catlo .
lice perpetua conſuetudo, vt ante Extre
mam Vinctionem , Poenitentiæ , & Eye
chariſtie facramentum adminiftretur: er
go non debet
necdum Euchariftiam receperunt.qui
adultis miniſtrari,
R. Quod de perpetua conſuetudi
peà Catechifmo dicitus, vebjeferén .
duo
 SACRAM . TEMP . PEST, 483
dum effe ad folum ſacramentum Poem
nitentiæ , quia ratio in principio ver ,
borum poſita non aliud probat ; nam
conſcientia peccati mortalis non tol
litur per Euchariſtiam , fed per Peni
tentiam , vel certè intelligi poteft de
Euchariſtia, vt abfolutè cibus eſt ani
mæ , non vt viaticum, vel denique Ca
techiſmuin loqui communi con .
ſuetudine Ecclefiæ Romanæ aut Can
tholicæ inaiori ex parte, non adeo de
omnibus eius prouincijs & regioni
bus. Ita (4) Zuares. tom . 4
B. Sccundò : Catechiſmum loqui ain3.D.
de more, qui feruari poteſt in ordi Thom.
naria miniſtrațione ſacramentorum , diſp :44 .
non autem loquide cafu noftro, qua fect . In
do non poteſt miniſtrari Euchariſtia ,
poteft verò Extrema Vn&io .
QV ÆSTIO XIX .
An etiam in amentiam e furo
rein netis ?

Quxſtionis explicatio.

ex
fte infectorum quifpiam captabic
occafionem excufandi Te å miniftra
X % cione
 484 DE NECES . BT MOD . MIN .
tione huius facramenti , prxſertim
>

quod hoc facramentụm non fit ita

neceffarium , & quia non poteft hu
iufinodi hominibus fine aliqua; vc ap
parer ,irreuerentia miniftrari. Horum
occaſione quæritur, an ijs miniſtran
dum lit hoc facramentum
Refponfio.
Eft miniftrandum , fi antequam in
amentiam inciderint , piam erga hoc
ſacramentum mentein geffcrint , nec
>

cõſtet amiliffe fenſuin in côplacentia

ärqui peccati mortalis. Probatur iure (a >
réceduint Canonico,quia amentibus quæcunq; piem
26.9.5. tatis officia conferendafunt : loquitur
autem de amentibus qui aliquando
habucrunt iudicium rationis. Deinde
Euchariſtia requirit maiorem reue
rcatiam , deuotionem , quam Extre
ma Vnétio , fed huiuſmodi amentia
non impedit receptionem Euchari
ftir , vt ſuperiorc capite oftendimus :
ergo necimpedit receptionem Extre
mæ Vn&ionis , Nec obftat Extremam
aseß3.14 Vn & ionem non efle neceſſariam ,quia
doctrina ſatis eſt cſſe valde vtilem , vị bene
defacra , ponderat Concil. (1) Trident. & ali.
extrem . quando poffe eifc neceffarium ex des
mnet.in- fe &tu receptionis aliorum ſacramen
itio, gor & yere çortritionis, vtper
illam
 S * CRAM . TEMP . PEST , 483
illain fiat quis de attrito contritus .
Neque etiam obftat, quod vix poflits
miniftrari fine aliqua indecentia
quia in articulo ncceffitatis , in quo
ſemper verſamur , colcratur aliqua
minor diſpoſitio & reucrentia , quæ
tamen non impediat gratiam habi
tualem , quæ non toleraretur extra
neceſſitatem . Quare bene notauit (a ) a in 4 .
Sotus non dari mentibus facramen d . 12 .
ta extra articulummortis propter il-.quaft.I.
lorum - reuerentiam , 4.9 . S.
Dices primò: Quid fiamens refi Aliter
tamen,
fit: nec velit admittere vngentem ?
Reſpondent (6) Doctorcs, amen b Palud
tes & phreneticos, vel furiofos, fi re in 4.dift
fiftant , effe ligandos , & fortiter te- 23.9.3.
>

nendos, vt Extremam Vndtionem re8.2.cec ,

cipere poflint. 1‫ܕܬ‬

Dicez fecundò : Poteſtne conſtare,

quando amens ainiſerit ſenſum in
complacentia peccati mortalis ? c Sotto
R. Vix (6 ) poffe conftare, vt patet in 4.dif
ex vſuEcclefiæ , quę ferè omnibns fi- 15.4.1.
delibus in articulo mortis diſpenſat col.4.
facramenta : V nufquifqueenimpraso. d.c
Ante.fin.
fin ,
mitur (d ) bonus , donec probetur oppofi
tum , cuius in hoc cafu eſt difficilli-deprem
gha, vel impoſſibilis probatio. Sumpt .
QUÆ
 486 DE NECES , ET MODO MIX ,
QVÆSTIO XX .
4.

An etiam non petentibus

Quæftionis explicatio.
Iximus ſuperioribus capitibus
D accidere,vt
fe & i varijs dc caulis non petantfibi
conferri ſacramenta ,quod tamen fre
quentius accidit in facramento Ex
tremæ Vn & ionis ,tum propter fpem
longioris vitæ ,qua frequentiffimède
cipiunturmortales , tum propterim
potentiam ſeu debilitatem memoriz
ægrotantium , tum propter indulgen
tiam parentum & amicorum nolena
tium ægrum contriftare , & plures
alias. Horum occafionc quæritut; an
paftor etiam teneatur hoc facramens
tum illisminiſtrare ?
a Pet.de Refponfio.
Ledeſma Tenetur , fi debitis temporibus ta .
1.2.c.6. lcs vti folent facramentis. Eft com .
conc.6. munis Scholafticorum (a ) ſententia,
Henriq quam fpeciatim probane Perrus de .
lib. 3. Ledeſma, & Henriques, & vſu Eccle
fumme ſię quotidiano confirmatur. Quia fic
4.10.0 , 1difpofiti in tali articulo cenferi de
beng
 SACRAM, TEMP . PEST , 487
Interpretatiuè peccrc , vt antè expli
>

cauimus,'imò omnis fidelis', qui non *

eft notorius peccator , nec notorius *
excommunicatus ;& de quonon con
Hatin.complacentia peccati mortalis
amiſiſſe vſum rationis, poteft & de
bet inungi in articulo mortis , vt fta
-tim diximus.
Dices : Peccat: paſtor non minia ;
ftrando hoc facramentum non percui•
tibus ?
R. Pectares quále verò peccarum
fit huiufmodi negligentia , pro va
rierate circumſtantiarum iudican
dum erit.
a QYASTI O XXI.
An etiam illis , quorum omnia corporis
membra pëftifero fudore madent, vel
glorum anbelitus præter folituin imon,
modicè fætet ?

00: Quæftionis explicatio.

jodores Medici inter aliaſym
ptomata , quæ pofte infe & i pa
tiuntur, & ifta duo enumerant, An
helitum ipforum , quando morbus
inualuit fupra modum grauem efle,
* omhia corporis membra fiore
first lethalig
488 DE NECES, ET MOD: MIN.
& contagioſo madere , quę non par
uum adferunt miniſtraturis hoc fa
cramentum periculum . Horum occa
fione quæritur, an & illis tencantục
paftores miniſtrare hoc facrames
tum ?
Refponfio.
Quando peſte infeâi di & is fym
ptomatibus & fimilibus laborant,non
tenentur paftores hoc facramentum
miniſtrare, dummodo alia duo facra
menta , puta Pænitentiæ & Eucha
riſtiæ ,vel altcrum illorum receperint ,
Prior pars probatur ex ijs, quæ bre
uiter antè diximus , & explicatur
apertius, quia circa huiuſmodi peſte
infectos , iudicio medicorum non va
tent ordinaria remedia , quae adhibe
ri folent ad vitandum contagionis
periculum : nam & anhclitus illorum
circumquaque diffufus inftar cadaue
ris graue olens , & ipfe fudor conta.
gione corruptus aërein ambientem
ita infecerunt , vt ccrtam quaſi acce
dentibuscontagionémincntur,qood
Lucanus de peſte infe & is loquens ,
fcitè expreffit', his verbis .
Spiritsis
tem ,
oreforas retrumvoluebat odos
Rancida, qua perolent proiecta cadauea.
TA rith Dixis
 SACRAM. TEMP . PEST, 489
Dixi,( Dummodo agri alia duo facra
mento Pænitentia ea Euchariſtia zuel
alterum illorum recep:rint ) quia ſinon
receperunt , tenebitur paſtor etiam
in hoc cafu illud miniftrare , fiquidem
fideles minùsexcrcitati in rebus ſpi
ritualibus , falutem ſuam concernen
tibus non folent confidere confcicn
się fuę fine ſacramento, & ferè magis
:
fint attriti , quam contriti : vt meritò
paſtor dubitare debcat de illorum ſa
lute , niſi hoc faltem facramentum
illis miniftret , per quod de artritis
>

fiant contriti , & fic fcļiciter ex hac

vica emigrene.
Dices : Tenetur ergo paſtor certo
periculo vitam exponere, vt Extre
mam Vn &ionem miniftret .
R. Non ſimpliciter; fecus in caſu
quo nullum aliud poteft miniſtrari
facramentum,vt aliquotics antè dixi,
1 mus.

QVÆSTIO XXII.
Quis fit optimus & maximèprobandus
modws minifrandi hoc facramentum
tempore peftis ?
* Que
 49.0 . DE NECES, ET MOD . MIN ,
Quæftionis explicatio.
Ecapitis:
Xpediuimusduas partes huius
diximus enim primò,qui
tencantur hoc facramentum mini
ſtrare : fecundò , quibus illud mini
ſtrari debeat , vel non debeat. Reſtat
poftrema, vtdiſpiciamus quibus mo
dis tépore peftis ininiftrari poflit, vel
non poffit. Er impriinis quæritur,
quis fit modus optimus & maximè
probandus miniftrandi hoc facra
mcntum ?
Refponfio.
Ille eft , quo ſubſtantialia maxi
mè certa , hoc eſt , oleum oliuarum
ab Epiſcopo benedi & um , & verba
quę proferre debetfacerdos inungen
do : Per iftam vn &tionem : quæ habcs
in ( a ) parochiali, Et cæreinoniæ Ec
clefiæ , vt ſunt Orationes , & Pfalmi,
obferuantur , quantum periculú cum
a Pag. ægroti ,tum miniſtrantis patitur.Şin
132 . gula ferè ex præcedentibus fatis , &
certa , & clara ſunt:
Dixi, ( ceremonia obferuantur quia
per fe hoc poftularet reuerentia fa
cramenti.
Dixi,( quantum periculum , tum agro
ti, tum miniftrantis patitur :) quia cx
>

vtroquc
 Y SACRAME TEMP. PESTE 19T
vtroque capite tempore peſtis eueni
re folec , vt: fola fubftantialia mini
ſtrari debeant, ne fi accidentalia ſub
frantialibus vn &tionibus premitban
tur, interim æger ſine facramento de
cedat, vel ipſeminiſtrans peſtccorri
piatur.
1 Dices :: Quale peccatum ca iurad
-miniſtratione hufus facramentipate
infectis præmittcre accidentalia fub
francia libus
R. Ordinárid eſt mortale , quia
communicer propter cæremoniarum
multitudinem & prolixitatein . peri
culum eſt, ne pelee infe & i moriantur,
antequam ad fubſtantialia deuenia
euroipoterit tamen per amaduerten
2 tiam eſſo veniale ; vel nullum unn
: do fcilicec paftos, vel nonnaduertit
seffc peſtem , vcl per ignorantiam &
s. inexperientiam non aduerrit fympto
mata peltis ; & inſtantem arciculum
E mbrois .
QVÆSTIO XXIII "
3

Paid fit cenfendum de modo miniftrandi

illorum , qui inungunt peſte infectos
i oleo rofaceb , aut ex ális floribusvel
berbis expreßo?: ', ‫ز‬
. ‫وا وا‬ X6 Quæ
 92 DE NECES, ET MOD MIN .

Quæftionis explicatio ,
Alus eft talis:Occurrunt in agris
& fyluis pefte infe & i petentes fi
bi niniftrari Extreinam Vn & ionem ,
nec haber paſtor oleum infirmorum ,
neque propter inftantem ægrotorum
mortem yidctur poffe ex Ecclefia ad
ferri : eft verò ruri ad manum oleum
rofacçum vel fimile ex floribus vel
herbis expreffum . Quæritur, an pa
ſtor poterit cum huiuſmodi oleo fam
crainentum hoc miniſtrare ?

Refponfio. ?
Modus miniftrandi in alio oleo
-.quàm ex oliuis expreffo , eft illicitus
& omnino reprobandus; quia peccat
contra effentialia ſacramenti, Nam
folum ioleuin oliuarum eft apta
materia illius , fecundum definicio
a Inde- nem Concilij (a) Florentini,& ex
creto Eu verbis Iacobi fatis clarè colligipo
genj. teft,cùm dicit,vngentes eam oleo.Nam
oleum fimpliciter dictum liquorem
illum , qui ex olearum baccis expri
mitur, non folùm in Latinoruin vſu ,
ſed etiam in Sacra Scriptura, & in co
muni modo loquendi ſignificat.
Dicesi
 SACRAM . TEMP. PEST , 493
Dices : Poterit falcem colerari in
caſu extremę neceffitatis, puta, quia
- inungendus cft aliquis , qui non po
teſt recipere aliud facramenrum ?
R. Minimè , quia yr iam diximus
deficit in ſubſtantialibus, nec fubſtan
cialia facramentorum per aliquod
aliud fimile ſuppleri vllo modo pof
funt. Quare cautè legenda eft (a ) aa Deezer
Sumina de facramentis à Victoria ,
quæ his in locis multorum manibus trem .
teritur, cùm dicit, adhoc facramen- 9.216.
tum conficiendum fufficere oleum
roſaceum , modò non fit multum cor
ruptum ,quia fiue illud fit corruptum ,
fiue integrum , perinde eft ineptum
- ad hoc facramentum : & dicere con
trarium eft erroneum contra deter
minationem Concilij generalis Flow
rentini
QVÆSTIO XXIV .

:: quid fit de illorum ,qui miniſtrant in oleo

oliug'rum non benedicto ?
Quæftionis explicatia :

I ne huiusin ordinaria adminiftation

Ndubiè vtendum
2 : olco benedicto ; alioquin aliter mi
X? niftrans
 494 DE. NICES, ET MOD . MIN .
niftrans peccaret, an verò conficcrets
vel non conficeret ſacramentum , non
eit vſquequaque certum apud Docto
res. Communior ſententia eft non
a 114. conficere, quę eft (a ) D. Thomæ , (6 )
dift. 23. Bonauenturæ , (c) Paludani , & ( d)
>

9.1.2.2. Soci, qui aſſerit , certò ita tenendum

5 Ibid . eſſe, nullam verò aliain aſſerit ratio
art.3 . nem >, niſi quia Ecclefia Romana ita
29.2. ſentit, quod tamen non probat. Qua
d9.216 te non deſunt alij qui putent , con
fici & miniftrari, fi de facto fic confi
€
ciatur & miniftretur : cuius fententię
e 9.216 ſunt ( e ) Victoria in fumma de facra
fverb. mentis, & Emanuel Za ( f ) in Apho
Extr. riſmis. Fundamentum fumipoteft ex
mét. n . vcrbis D. (3 ) Iacobis dicit enim :Xn
n. 6. gentes oleo ; non dicit ,3 benedi &to ; fed
g.146, s . ſimpliciter oleo.Occaſione huiuscon
trouerliæ quæritur , quid dicendum
de modo miniſtrandi illorum ,qui non
habentes ad manum oleum infirmo
erum bencdi& um , vtuntur oleo non
benediéto ,neinterim dum olcumbe
nedi& um affertur, peſte infe & us ino---
riaturline hoc facramento .
Refponfio.
Tolerari potcft ,fi conditio adda
tur, vel fubintelligatur, quatenus vi
delicet oleum non bencdictum fit
apta
 SACRAM, TEMP. PEST ,
apta materia , quia in fimilibus cafi
bus dubijs oftendimus, facramenta
hoc modo miniftrari poſſe, quando
periculum eſt in mora & agitur de
ſalute animarum , hoc enim modo
miniſtrando fimul faluatur reueren
. tia facramento debita per adiectam
vel fubintellectam conditionem , &
2 fuccurritur periculo falutis animæ
proximi.
7 Dices : Quid fi paftor perſuaſus fit
ex ſententia D. Thomę oleum non
x benedictum non effe aptam materiā
1 huius ſacramenti, poterit nihilomi
nus in fimili neceffitate vti huiuſmor
di materia adiccta vel ſubintellecta
( vr dictum e{t ) conditione ?
R. Poterit depoſita perſuaſione, &
affumpta dubitatione,di forſan oleum
fimplex effet apta materia ,aliàs cnim
peccaret agendo contra coſcientiam ,
quamuis malè informatani, vt doceri
folet in materiade conſcientia:
QUÆSTIO XXV .

Quid fit de illorum , qui inungunt-oleo

oliuarum cui admixtus eft alius
liquor
496 DE NECES, ET NOD , MIN .
Quæſtionis explicatio.

Lcum oliuarum fimplex, hocef

nulli alteri liquoripermixtun
eſt materia huius facramenti: fic enim
Scriptura facra , Concilia , & omnes
Scholaſtici Doctorcs clarè definiunt :
verùm quia fieri poteft, vt mixtio ali
qua fiat ſiue caſu , quia fortè incidis
in ampullam olei infirmorum , alius
liquor, puta, vini , vel aquæ ; fiueer
propofito premente neceffitate , pute
quia cxiguum quid eft olei , & pluri
mi peſte infe & i inungendi veniunt,
Quæritur idcirco, quid de modo mi
niftrandi cum huiufmodi oleomixto
fit cenſendum ?

Reſponfio.
Poteſt tolcrari , fi mixtio alterius
liquoris non fit tanca, vt ſubſtanciam
olei in fuain conucrtat. Quia nihil
habet contra ſubſtantiam ſacramen
ti, manet eniin olcum oliuarun , imið
cùm liquor admixtus fit in minori
quantitate, cenſetur conuerſus in olci
ſubſtantiam , ita quod totuin illud
mixtum cenſeri debeat olcum oliua
fum : hoc cnim generale eſt in omni
bus mi,
 SACRAM , TEMP . PEST , 497
bus mixtionibus, vt maior quantitas
conucrtat in fcminorem , & commu
nicer di &tæ minori ſuas qualitates.
el Ita ferè omnes noftri Scholaftici Dos
dores & Summata .
Dices : Quid fi bis miſcuit alium
liquorein in ea quantitate , vt fi iun
des gantur dur partes externi liquotis
it admixti ferè luperent, velfint æqua
Ei les cum vera quantitatc olei oliua
rum , poteſtne quoque modus mini
;l ftrandi in oleo fic mixto tolerari ?
ie R. Poſſe deficiente altero certiori
& oleo , quia fi forma extcrna , hoc eft,
>

& externa ſpecies olci maneat , & luas

hd qualitares adhuc feruet, meritò dụ
FOR birari poteſt , an fit adhuc oleum ,
ideoque poterit paſtor in dubio illo
oleo deficiente certiori , additâ vel
fubintelle &tâ conditione, vti,
ele Dices ſecundò: Poterit quoque com
ale lerari , ſi rationc multitudinis inun
20 gendorum , ter quater vel fæpius hud
-- iufmodi mixtio fiat ?
B. Videriquodnon , quia >, vt ante
i diximus , cùm in mixtione maior
di quantitas conucrtat in ſe minorem , &
communicet illi fuas qualitates , cer
tum fatis crit , non iam amplius effc
olcum 2 fed alium liquorem , qui
olcum
498 DE NECES, IT MOD . MIX :
olcum in fui fubftantiam conuertat,
in quo facramentum miniſtrare ſau
„crilegium effer.
QV ÆSTIO XXV I.
Ruid fitde illorum , qui non habentes olemas
infirmorum , vngunt peſte infectos
Chrifmate ?
Quæftionis explicatio.
...
Hriſma interdum fignificat omne
famo: qua fignificatione vtuntur di
uería Concilia & Sancti Patres . In
terdum & magis propriè fignificar
oleum , cui miſcețut paruin quid bal
ſami, quod eſt materia propria Con
firmationis , ratione huius æquiuoca
tionis: & quia verum eft ( ve ſtatim
diximus ) non annullari materiám
huiusfacramenti , fialiquidextranei
liquoris illi admiſceatur , quæripo
teſt;quid cenſendum fit de modo mi
niftrandi illorum, qui deficiente oleo
infirmorun vtuntur Chrifinate pro
priè dico , in vngendis infirmis tem
Pore peſtis ?
Releem
 SACRAM . TEMP . PEST :
Refponfio.
Tolerari quoque poteſt hicmodus
miniſtrandi, quando aliudoleum has
beri non poteſt. Ratio huius habex
cur ex antedi&tis,quia Chriſina com
pofitum eft ex oleooliuarum ,cui exi
guum quid balſami admifcetur ,) re
manet ergo verum oleum oliuarum ,
ficut principale , quod ſufficir, vt hoc
ſacramcntum verè confici & mini
ſtrari poſſit. Huius fententiæ eft (a) atom 4
Zuares , qui etiam exiſtimat fortaſſe in 3. p.
aliquando in Ecclefia fuiffe in vſu , yt D.Th.
hoc facrameņtum cum Chriſmate difp.49.
propriè di&o conferretur , quod ta- ſec.2.f.
men ipfe non planè afferit, nec mihiplt.
yiderur multum veriſimile , quia in
conueniens eft dicere , vnius facra
mcnti in Ecclefia varias fuiffe mate..
rias ,vt(6 ) Bellarminus de Confir- bTom 2
matione diſputans in fimili arguit. de confir
Dices:[6 ]Innocentius Primus poſt
allatum D. Iacobi teſtimonium :16.9.arg .
firmatur quis in vobis;&chocmodo 1.inx 2. .
, ſolut .
loquitur ?Noneft dubiur de fidelibus. Innoc.
agrotantibus, accipi velintelligidebere, c Innde.
: qui oleo ſancto Chriſmatis perungipas 1.epift. I
funt in fua autfuorum neceßitate. Eo
dem quoque modo loquitur Concil.
Wormacienſes Aquenſs, & alia. far
R. Glof
 500 DE NECES ET MOD . MIN ,
R. Gloffatorem ( a ) Innocentij
á Inc. propter ea dixiffe ex quorundam ſen
illud fun- tentia , Epiſcopos , de quibus ibi fo
perAuü quitur Innocentius,propter dignita
>

tem folitos
diji.gs. menti fuiffein huiuſmodifacra
adminiſtratio ne uti ctiam bal
famo , licet non vt de eiſentia facra
menti. Sed hoc non conftar, nec pro
batur, & ideo ficut voluntariè allier
* tur, ita voluntariè negari poreſt, pre
fertim cùm locus Innocentij propter
æquiuocationem antè di & am fecun
b In 4. dum (6 ) Sotum poflit de fimplici oleo
dit, 23. confecrato ( quod etiam interdum
.3.4.3. Chriſma appellatur) intelligi.
QVÆSTIO XX VII,

Quid fit de illorum , quiminiſtrant per

wertendo ordinem vn &tionum
Quæftionis explicario,

Dext. INfacramenti ordo feruandus eftfer

mnt. pa diæcefim Leodien. qui à Parochiali
gin. 164 præfcribitur , vt inprimis wigantur
oculi: dcinde aures : tertiò narcs;
quartò os, quintò pe & us fextò pedes:
quia hiç ordo rebus ipfis cit conſer
tancus
 SACRAM . TEMP . P & ST . 301
aneus , & omnes Eccleliz noftrates
unc ordinem feruant. Huius occa
one queritur, quid dicendum fit de
jodo miniftrandi illorum , qui , vt
içiùs & minori periculo miniſtrent,
ngunt primo loco organum , quod
ft illis magis obuium ?

Refponfio.
Poreſt tolerari, quia ordo illc non
pectat ad fubftantiam ſacramenti:
materia enim illius non eſt relatio
put ordo, fed vn&io. Quamuis igitur
nic mutetur , fcruatur nihilominus
un & io eſſentialis , & confequenter fi :
paſtor feſtinans priino loco aurcs, de
nde oculos , & fic in alijs, pruut or
ganum vnius fenſus vel aliud fe offert
vel non offert , verum erit facramen
tum , & qualifcunque ordinis inuer
fio excuſatur propter periculuin &
neceſſitatem , quæ carent lege, vt fæ ,
pius diximus,
Dices : Poterit quoque tolerari,ve
ynica tantùm vn&io fiat ad nares ?
R.Poterit non folùm in cafu peitis
fed & in ordinaria miniftratione, imo x
verò iuxta præfcriptum (1) Parochiae aParoc,
lis Leodienſis , inonecur paſtor vt Leod.po
7

enam vnđionein faciat fuper ipfius 166,

nad ca
B02 DE NECES, ET MOD. "MIN .
nafi extremitate'm : quod quidam non
aduertentes , ficut ad manus , pedes,
autes, oculos, duas ordinariè faciunc
ynctioncs', duas etiam faciunt ad na
ress contra Ecclefiæ nofttæ conſuetug
-dinem .
QV ÆSTIO XXVIII.

Ouid ſitde illorum , quiomittunt metion

nem pedum renum
Queſtionisexplicatio .
Vedam Ecclefię vtuntur his dua
Q bus vn & ionibus. Eccleſia Leos
dienſis non vtitur vn & ione renum ,
ne in viris quidem , nec etiani Paro
hale illius meminit , & plures Do
ses conucnientius iudicant illam
bittere, Occaſione huius diuerfita
Squæritur, quid dicendum de mo !

o miniftrandiillorum , qui vtramq;

mittunt ?
Refponfio.
Poterit quoque tolerari , quia ſe
cundum communcm non peccat con
tra fubftantialia facramenti,& fi quid
accidentarium fortè omittitur , nes
ceſſitas illud excufat,
Dices: Concilium Florentinum
has
 » SACRAM . TEMP . PEST.
has duas vnctiones alijs quinque an
nuinerat , vult enim hoc facramen
tum perfici his vn & ionibus , in oculis ,
fcilicet, propter vifum ; in auribus pro
pter Auditum , in naribus propter odört
>

tum , in'oreipropter guftum , in manibus

propter tattum , in pedibus propter grefa
fum ,inrenibuspropter delectationém ib :
vigentem : ergo & illæ duæ pertinent
ad ſubſtantiam >, & confequenter mo
dus fine illis miniftrandi nullô cafu
excufari poteft.
B. Concilium enumerare ſcptem
vnctiones, non quaſi omnes fint de
ſubſtantia ; ſed quia faltem in qui
buſdam locis ctiam ille due folent®
adhiberi. Quòd verba Concilij.fic
accipienda fint, patet ex vniuerfalis
Ecclcfiæ confuctudine , quæ conten
tatur adhibere quinque vn & iones ad
organaquinque fenfuum , vt plerique
Doctores ceftantur . Imò nonnulli di
cant, duas illas non effe de pręcepto ,
& poffceciam fine cauſa omitti , præ
ſertimin mulieribus propter pudo
rem , propter quem & quidam (a) a Suppl.
illorum cenfent vn & ionein renum in Gab. in
mulieribus conuenientiùs omitti quã 4. dift.
abhiberi; vtantè diximus. 23.9.2
Dices : Illz duæ vn & iones ſunt in art. 2.
y Ecclefix Ramana. R. Polls
For DE NECES, ET MOD . MIN .
B. Poſſe effe in vſu vt particularis
eſt Ecclefia , non autem yt eſt vniuera
Calis, quia mulcæ ſunt Ecclefiæ , quæ i
illis
His non vtuatur , vt præfati Docto
res apercè teftantur , & de diæcefi
Leodienfi nobis inanifeftum eſt.
QyÆSTIO XXIX .
Quid fit de illorum , qui vngunt tantum
rumocsilum , vnam aurem , ficde
>

reliquis fenfuum organis ?

Quæftionis explicatio,
Parochialia noftratiamomentpa
ſtores vt in vn & ionibus faciendis
primò dextrum oculum , deinde lini
Itrum innngant ,& fic in reliquis or
ganis fenfuum . Et ordinariè ita con
fueuit fieri. Huius occaſione quæri
tur , an in caſu peſtis hic etiam mo
dus & ritus miniftrandi ob cruari ds
beat, an vcrò tolcrati poſſit, yt taa
tùm vnumcuiudiberſenius organura
inungatur ?
Refponfio.
Tolerari poteft : Quamuis enim
communiter inungatur vtrumque, ac ;
Icelustneceflitate ica taciendum fit
pospies
 SACRAM , TEMP . PESY . sos
propter confuetudinem Eccle.iæ , ta
mcn non eſt de effcntia facramenti:
in vna enim parte organi ( licer vir
tus cius in pluribus vigeat) ſufficien
ter ſignificatur vnctio talis fenfus.
Dices: Erit perinde , quàm partem
inungar ?
R.Eric ,tum propter rationem iam
di&am, quia faluatur ratio vn & ionis,
eriam i qualifcunque fiat ,> dummodo
veram rationem vnctionis ferucr , iu .
xta communein loquendi morem ;
tum quia ordo non elt de elencia , ve >

antè diximus , fed fola vncio , Suffi

cit ergo illam ad vnum qualecunque
organum ob neceſſitatcm adhibere ,
maximè quando peſte infe & us non
poteſt commodè in alteram partem
corporis conuerti, nifi tum illius,tum
miniſtrantis periculo .
QUÆSTIO XXX .

Quid fit de jüorum , qui vngunt tantùm

organum magis ad vn &tionem expofi
tum , hoc pacto formam recitando . Per
iftam fanétam vnctioncm , iifwan
miſericordiam indulgeai tibi Domino
nus, quicquid deliquiſti per vifüm ,au
ditum , odoratum , guftum , tétum ,co
greffum X Ques
 506 DE NECES . ET NOD . MIN.

Queſtionis explicatio .

1 Fpoffint
Requenseft,vtpefteinfc duas
recipere niſi vnam vel& inon
vn &tiones , vel quia nimis ſunt proxi
mi morti , vel quia nimis magnum
contagionis periculum adminiſtranti
imminet >, vel quia multi ſunt peſte
infe & i , & paftorfolus eft , cimetque
idcirco , ne , ſi velit omnes ſigillatim
yn&tiones adhibere fingulis >, interim
plerique fine hoć ſacramento dece
dant. Occafione horum quæritur,
quid fit cenſendum de modo mini
Trandi illorum , qui præſcriptoricu
inungunt?
Refponfio.

Hic modus dubius eſt; & confe.

4
quenter reprobandus;nifi in caſu , quo
aliter miniſtrari non poflit. Ratio
prioris pargis eft, quia non eft cer
cum an ad valorem facramentifuffi
çiar yna vn & io : plerique enim om
nes videntur requirere quinque. Ra
tio pofterioris eft , quia in illo cafu
præftat miniftrare dubiumſacramen
tum ſub conditione expreſſa vel ſub
intellecta, quam nullum , vt patet.
Diccs :
 SACRAM, TEMP . PESY , 40g
Dices Non porerit ergo ad vitan
dum contagionis periculum vlitari:
R. Non poterit , quia dans incer
tum ſacramentum , cùm pofſit cer
stum , periculo facilegi, ſe exponit.
Dices fecundò : Hic modus ab ali
quot Parochialibus & ritualibus li .
bris vicinarum diæcefium probatur, a
& præſertin (a ) .Mechlinienii , ic de anno
cnim haber : In morbus contagiofis, 1588 .
peſtegraſſante, vt periculum vitetur, fuf
ficit inungiſenſus organum magis ad vns
Etionem ex pofitum aut detectum , dicendo:
Per iftam Sauftam vnctionem ew .püſi
mam mifericordiam indulgeat tibi Domi
inus, quicquiddeliquiſti pervifum , audi
reßu,modoratum
gtum non >
, guftum , tactum , eros
Ruremundenfe (b) toti- b Ruré.
dem pene verbis . Deinde ha & enus de anno
probarunt illum quidam Theologi 1589.
Louanienfes , & nonjinatim (c ) Moc Mola
lanus in fuo compendio Theologie tract.de
practice. Prętereà Illuftriſfimus & ext.vnc .
ReuerendiffinusDominus Octauius n. 12.
Frangipanus , Epiſcopus (d ) Tricari- d Direct
tenfis , pridem his in partibùs Nun . Colon.
cius Apoftolicus , bene de Eccleſia edit, an
Leodienſi meritus , in directorio Ecno 1998
cleíiafticæ Diſciplinæ , non folùm
hunc probat, led criam per Diæce'in
Y2 Colo
 508 DE NECES . ET MOD . MIN .
Colonienſem graffante pefte ( quod
ibi frequens eft ) ad euitandum con
tagionis periculum vi& tandum con
cedit. Id ipfum probari quoque vide
fur ratione . Primò enim hoc modo
miniftrandi nihil omnitritur , quod ad
2

illius fubftantiam pertinet : fi enint

aliquid effet, illud videretur , quod
non lint quinque vnciones ; fed hoc
non eft neceſſarium , quia vnicâ vn
Cione ſarisht verbis D. Iacobi: Infini
matur quis in vobis , inducat Presbyteros
>

Ecclefiæ , & ungant eum oleo : ad com

plementű enim veritatis horum ver
borum non eft neceſſaria multiplex
vn & io, fed vna fufficit , ficut ad vcris
'Mattto, tatem verborum Chriſti ( baptifantes
25 . eos ) vnaafperfio, vel ablutio . Deinde
hic modus pius eft, & nullum habce
inconueniens . Pius quidem ,quia hoc
modo plures inunguntur in extre
mis, & faluabuntur, quialiàs defe & u
vn & ionis damnarentur: nullum quo
que habet inconuenicns, quia fi quod
effer, illud videri poffet , quod in vn
& tione aliquid fubftantiale deellet,
quod iam falſum eflc oſtendimus,
R. Propzer tantorum virorum au
& toritacein , & rationes iam di&tas
hucvfque exiftimaui ad vitandum
conta .
 SACRAM, TEMP . PEST. 590
.contagionis periculum pot'e mini
ſtrari iftud facramentum hoc modo:
verum re propius examinata, & cum
pluribus communicata, videtur non
po!lc, fiquidem facendum eft ad mi
nus facramcntum hoc pacto ininiftra- a fup.in
tum dubium clic proptcr omnium 4.dif.23
pene (a ) Doctorum Scholaſticorum
auctoritatem . Ad rationes verò di
&as reſpondetur. Ad primam , hoc
ipſum eſſe dubium , an nihil fubftan
>

tiale omittarur , quandoquidem ( vo

iam diximus) oinnes ferè Scholaſti
ci tenent vnicam vn & ionem non ſuf
ficere ad eſſcntiam huius ſacramenti,
hoc autem ſufficit vt facramentum
debeat haberi incertum , ac proinde
"facrilegium videri poflit ob folum
contagij periculum dare facramen
tum incertum , cùm certum dari pof
fit, fed & hic agendi modus coniun
& tus videtur cumgrauiiniuria proxi.
mi , qui' ſi folùm attritus fit , æternæ
damnationis periculo ab anime fue
curatore exponi' videtur. Ad D. Ia
cobum dico , cum non fuiffc follici
fuin ,ve eſſentialia ſacramenti ex
primeret , ſed præſuppoſuiffe mi
niftros fcire quid illis faciendum
X 3 incuin
 sro De NECES, ET MOD , MIN .
incumberet , & co minus de hoc des
buiſſe eſſe ſollicicum , qui populo
fcribercr,ad quem non pertinet fcire,
quot vn &tiones requirantur. Nec eft
fimile,quod adfertur de Chrifto , quia
Chriſtus Dominus , qui baptiſmum
inftituit ad ipfos eius facramenti mi
niftros fermonem inftituit , dicens :
Matth. Baptijantes eos in nomine Patris , egle
25.
Filij, & SpiritusSanéti. Addo , quod
vtcertiffimum eſſet, atque adeo fide
tenendum , pluresvn&iones requiri:
adhuc veriffimè D. Iacobus dicere
14. s. potuiffet, & vngant eum olco. Dein
de quod non minus generaliter dicat
D. Iacobus : Oratio fidei falvabit in
forp. 35. firmum , & tamen non quæuisoratio
->

fufficit, fed ea requiritur, in qua , vt

>

minimum quinque fenfuumexpreſſa

mentio fiat, etiam eorum iudicio ,qui
pnicam vn & ionem ſufficere conten
dunt, Ad ſecundam rationem reſpon
deo iam declaratum effe huncmo
dum veriusviderifacrilegium & pro
ximo iniurioſum , præterquam in illo
extremæ neceſſitatis caſu , quo præ
Harct habere facramentuin incertum ,
quàm nullum .
Dices certiò : In facramento Po
nitentiæ valida eft confeflio , etiamfi
>

propter
 SACRAM , TEMP . PEST, Sir
propter inftantem mortem , vel ma
gnum contagionis periculum non
poffit integra fieri, ergo & validum
erit Extremæ Vn & ionis facramen
tum, etiamfi propter fimili pericula
non pofſint omnes un & iones adhibe- aa Sümä
ri. Ita quidam ( a ) argumentantur . conf.lib .
B. Exemplum de confeſſionc non 3.1.34.
effe fimile , aut probareoppofitum : 9.140.
nam fi dum conficerur pænitens ante
acceptam abfolutionem moriatur ,
nonrecipit facramentum , nec gra
Etiam ſacramenti. Si verò priuſquam
moriatur , integrè abfoluatur , tunc
facramentum recipit & 'effc & um eius.
Hic ergopofterior caſus non eftfimi
lis , quia ibi eſſentialiter perficitur
>

facramentum pænitentiæ : nam etfi

tunc non fit materialiter integra co
fèffro , eft tamen formaliter, acce
dentcque integrâ abſolutione, efſen
tialiter perficitur facramentum : in
præſenti autem caſu nec forma, nec
materia eſſentialis applicatur , vnde
nee ſacramentum effentialiter perfi
çitur.
QV ÆSTIO XXXI.
oxid fit de illorum , qui vnico breuißimo
motu attingunt quinque organa fena
Y 4 fuum
 $ 12. DE NECES, ET MOD, MIN .
fuum , liniendo vnum oculum , viam
aurem , vnam manum , nares, os,
ſuper hanc totam bnétionem vnicam
breviſsimam formam proferendo, vide
licetper has Sacras vn &tiones remittat.
tibi Deus quicquid per viſum , audi
tum , odoratum , guſtum vel tactum
Reccafti?
Quellionis explicatio.
á Tom. Vares (a ) inaenit hunc modum
4.difpu. Waren
S miniftrandipro cafu pcftis, & alijs
41.fe&t. fimilibus, veluti præccdente proba
3. S.op biliorem , quia vt apparet in hocfer
poſitam uantur quinque vn &tiones, quæ fe
fentent, cundum communem ferè opinionem
Scholafticorum videntur de effentia
huius facramenti. Quæritur modd ,
quid de illo cenſendum
Responſio.
Videtur probandus tempore nece
flitatis , & maximè tempore morbi
contagioſi ; quia in eo feruantur om
nia effentialia , videlicet , vn&iones
quinque fenfuum, quę tencnt locum
materiæ & brcuiſſimè & celerrime
perfici poffunt , cùm vn&ioncs non
habeant determinatam quantitatem :
deinde forma, quæ æquiualet , alijs
quins
 -SACRAM, TEM . PEST . 573
quinque partialibus, quia dum ex
proſsé nominantur quinque ſenſus,
reliqua omnia verba ſuper fingulos
apertè cadunt. Quod enim cætera
verba quinquics quafi materialiter no
repetantur , videtur parum aut nihil
refcrre ad ſubftantiam ſacramenti.
Dices : Ecclefia non conſueuit vți
hocmodo.
B. Hoc folüm probare huncmo
dum non effe vfurpandum ; viſi vi
gente neceſſitatc , quia conſuetudo
folum habet vim cuiuſdam legis, &
ideo propeer, neceffitatem licitè ab
illa diſcedi poteft , & probari , quod
aliàs probari non deberet, (a ) cùm ne- a c.fiche
reßitas careatlege. de conje.
Dices ſecundò:Hoc-modo non ſub- dift.1.
leuantur paſtores in caſu peſtis, peri
tulum enim , quod illis inminet,
prouenit ex co quod organa inun
genda non fintobuia , nec illa aptari
poffint ad vn & ionem fine periculo
contagionis.
R. Subleuari ex parte , quiaform
--ma tantùm
breuio femel
ri mora fieri profertur
poteft quod
, quod
quam fi
quinies proferenda eſſet:quod tainen
parum proderit, fi interim mora tra
henda eft apud pefte infe &tum , duin
>

YS organg
 $ 14 . DE NECES , ET MOD , MIN
.

organa ſenſim difponuntur ad vna

& iones quinque applicandas. Itaque
. fi mora protrahenda effet cum ma
gno periculo , ne interim æger fine
facramento decedat , pofſet tunc quis
yti Illuftriffimi Domini O&auij , &
Molani forma, quam præcedente
quæftione propoſuimus, ſubintelle & a
faltem conditione , per regulam ali
quoties repetitam , quia eo caſu , præ
Atat miniftrare facramentum dubium
gaum nullum .
QV ÆSTIO XXXII.
Quid fit de illorum ,qui ad vitandam.com
tagionem inungunt fineoratione , die
rendo tantùm hæc duo verba, vngose;
In 4. Oftatim abcedant ?
dif.23.
6.3. Quæftionis explicatio .
bai.q.
4.ad 2. Vibufdam Theologis viſum eſt;
c9.1, 4 . Qoratio
2.; formæ nem non effe de cffentia
7, huius facramenti. Iftius opi
de-22. nionis fuerunt (a) Albertus , (b) Ri
11. IS . chardus, ( ) Paludanus, quos viderur
e in 4. fequi (d) Nauarr. us in Manuali. Quin
dift. 23. ctiam ) Durand audet vocarein
1.3.6 . 7 dubium , an forma deprecatiua fit fufo
ficiens,
 SACRAM . TIM PEST:
ficiens. Occaſionc huius quæritur, an
modus miniftrandi perverbum indi
catiųum ( vngo re) poftpofira ora.
Bionc poflit tolerari

Refponfio.
Non poteft tolerari, quia deficit in
>

effentialibus, fiquidem forma ſecun :

.
a
dum Concil. (a)Florentin, nec nona sup:
yfum Romanæ , & vniuerſalis Eccle
fiæ debeteffe deprecatiua , & proferri
per modum orationis , vr dicta Con
cilia ex verbis illis D. (b) Iacobi,b1dc.s.
( ungant vorent fuper eum ) benc col
ligunt.
Dices. D. Ambrofius dicitur vfus
verbo indicatiuo , vngo te:
B. Cum D : (5) Thoma, verbailla c In 4 .
modiindicatiui,, quæ ſunrin vſu ali- dift. 24.
quarum Ecclefiarum non effe for-9.1.4.4 :
mam huius facramenti, ſed eſſe cere- ad 3 .
moniam quandam ſeu diſpoſitionem
ad formam . Exiſtimat enim nullam
Ecclefiam 'vti ſolis illis verbismodis
indicatiui, fed præmittere illa ad ex
plicandam a& ionem miniſtri, poftea
vetò Lubiungere deplecationem .
Y6 QE
516 DE NECES, BT MOD, NIN .
QV ÆSTIO XXXIII.

Quid fit de illorum , qui loco unktioning

diftillant guttam elei in corpus pefto
infecti ?
Quæftionis explicatio.
C talis
fte infe & am , præter expectatio
ncınfuam , graueolentem >, & peftifc
10 ſudore vndequaque madentem,
quæ duo fymptomata iuftum illi ti
morem periculi cõtagionis inijciunt,
Cùm ergo nequc manu corpori ad
mota aufft cótingere, neque virgam ,
aut aliud honeftum inftrumentum
habeat, quo corpusvngerc poffit, ipſe
effundit vel ftilat in corpusægri olei
vnam guttam , reliqua effentialia,
>

hoc eſt, formam à longè recitando.

Quærieur, quid de hoc modo mini
strandi cenſendum fit ?
Reſponſio,
Hic modus ad minusdubius eft, &
conſequcnter reprobandus, neq ; vfi
randus niſi in caſu quo facramentum
aliter miniſtrari non poffet. Ratio
prioris partis eft , quia non eft cer
cum , an plures vn & iones fint de ne .
ceffitate
 SACRAME TBMP, PEST.
ceffitate facramenti, an verò fufficiat
vna, vt antè obiter notauimus, Ratio
pofterioris , quia præſtar , ve aliquo
ties diximus ipiniſtrare ſacramentuin
incertuin ſub cöditionc, quàm nullü.
Dices : Stillare velfundere non eft
vngere , fiquidem propriè loquendo
Yngere dicimus, cum oleo linimus
aliquantum diffundédo, ergo non eſt.
dubius modus miniftrandi , fed fim
3

pliciter & in omni cafu reprobandus.

B. Stillare vel fundere quicquid
fit de grammatica fignificationc ) iu
xta morem loquendi facræ Scripturæ ,
idem fignificare , quod vngere. Sic
enim Dominus ad Samuelem loqués
ait : Hac ipſa hora cras mittam virum
ad te de terra Beniamin , Quonges eum
Ducem ſuper populum meum Ifrael. Et
tamcn Samuel Dei præceptum exe - aReg.
cutioni mandans folùm legitur ( a) 10.
Effudiße oleum ſuper caput Saulis. Idem
priter ex verbis Domini ad ( 6) Iacob. b Genef"
Ego ( inquit ) fum Dominusin Bethel, 28.
ubi vnxiſti lapidem , & tamen folùm
dicitur. Iacob fudiße - oleum defuper :
.ergo fecundum ſcripturas ad vn &tio
nem non requiritur linitio ,fed fuffis
* cit diftillatio vel effufio.
Y7 QV Æg
 $ 18 DE NECLS . ET MOD , MINI

QVÆSTIO XXXIV .
Qaidfitdeillorum , qui non manu immer
diatè, ſedſpatula oblongiore ad vitan .
dum contagionis periculum peſte info
Etum inungunt ?
Quæftionis explicatio .
Eminit huiufmodi ( 6) Maior,
M
2.23. tur color, quòd Extrema V nétiofitdan .
da peftilenti in extremitate virge , quia
foc à contagione plerumquecauebitur:me
minit quoque illiusparochiale Ru
remundenfe. Huius occafione quæri
b Rurë. tur,quid cenſendum fit de huiuſmo
M18.88. dimodo miniftrandi ?
Refponfio .
Tolerari & pra& icari poteft , fita
men cautio adhibeatur, vt virga fie
verè oleo tin &ta, & verè fequaturvn
dio eodem , vel quafi eodem tempo
re , quo forma profertur: quia hoc
pa & o miniftrando nihil fubftantiale
facramentideeft aut vitiatur, non ex
parte miniſtri, quia adeft facerdos :
nec vitiatur quòd virgâ vngat, quia
.

verè vngit , quod ad rationem facra

mendi
 SACPAM, TEMP . PEST.
monci ſufficit , ficuti qui calamo fcri
bit, verè dicitur ſcribere : nequc cx
parte materie, quia ponimus virgam
olco verè inun & am : & veram vn& io
nem : neque ex parte formę, quia il
lam quoque preſupponimus, ficur &
intentionem miniftri.
Dices : Deberne virga huiuſinodi
cffc argentca, vel aurea , vt videntur
quædam (a) parochialia requirere? a Supra
H. Non eft necefſum , red videntur
folùm requirere virgam argenteam
5
vel aurcam , propter reuerentiam fa
cramenti,
Dices fecundò : Poterit. ergo pa
ſtor quouis alio extraneo inſtumento
pefte infe &tum inungere ad vitandum
contagionis periculum ?
R. Poterit: eft enim idem iudim .
cium modo honeftum fit , vt feruetur
reuerentia facramento debita,
Dices tertiò: Quid pera &tä vn&io
ne fier de huiuſinodi inftramento vel
virga, oleu infirmorum inuneta ?
3 B. Vel reſeruabitur ad fimilem
vſum , vel comburerur, vt vult (b)pa- b Supr.
rochiale Ruremundenre.
QV Æ
 820 DE NECES. ET MOD. MIN .
QVÆSTIO XXXV.

guid fit de illorum, quiminiſtrant lin

Sacramentumfine Clerico fub .

Jeruientes

Quęſtionis explicatio,
Contingitſubinde peſtecorripi&
mori clericum , quem matricula.
fium vocamus , qui in miniftratione
facramentorum paſtoriſubſeruire ob
ligatus eft , nec prece , nec pretio
alium reperiri poffe , propter pericu.
lum contagionis. Huius occafione
quæritur, quid cenſendum ſit demo
do miniftrandi illorum ,qui nullo cor
mitati clerico facramentum hoc dif
penſant ?
Refponfio.
Potent tolerari, vt patet ex refpon
a de ver.fionc (a ) Alexandri III. Pontificis,
fig.c.14 qui interrogatus hac dere dixit:Nos
tibi duximus refpondendum , quòd facer
dos vno preſente Clerico , etiam for
Ius poteft infirmum wgere. Quæ verba
Gloffa bene interpretatur de caſu nem
ceffitatis ,> hoc est , quando miniſter
haberi
 SACRAM , TEMP . PEST . $2X
zaberi non poteft; ( a ) Neceſitas enim
egem non habet, & (b) quod aliàs illici- ac 4.dk
um eft, neceſitaslicitumfacit. Confuet
Ratio poteft reddi inſpe &tâ naturâ.bc.4.de
quius ſacramenti,fiue vn &tio fiat per reg.iur.
>

crbum indicatiui modi >, dicendo.

ungo ) vel per verbum deprecatiui
licendo fyngát te Deus ) quocun
ue enim iftorum modorum loqui
lebeat facerdos , poteft folus nullo
comire affiftente illa verè proferre ,
quia nullius alterius in hoc eget mi
niſterio. Etconfirmatur, quia ( vt in
oftris parochialibus videre eft nul.
um requiritur à Clerico fubferuiente
ninifterium , niſi circa ritus quof.
lani accidentales , quos in cafu pe
tis communiter omittimus, poftea
oram omnibus in Ecclefia recitan
Los .
Dices : Quid fi mulicr parata fit
cerdoti feruire , præftabitne mulie
is opera vti , quam fine clerico mini
>

Erarc ?
R.Præftat fine mulieris opera.Hoc
idicare videtur Pontifex cum dicit:
acerdotem ſolum si clericus haberi non
oteft , agros inungerepofle. Et clariùs
olligiturexConcilio (s) Nannetenſi,
bi dicit , prohibendum effe, vt nulla cc. 3.
fæming
 $ 22. DE NECES, ET MOD , MINI
fæmina ad altare preſumat accedere,aut
Presbytero miniſtrare ?
Neque obftat, quod videarur loqui
dc minifterio altaris , quia cadem ra
dio in hoc caſu militat; per ſe enim
indecens eft >, & contra reuerentiam
facramentis debitam, vt fæminę cir
ca illa miniſterium exhibeant , quæ
* TiCor.
iubentur ab ( a ) Apoftolo, in Ecclefia
tacere, & capita ſua velare.
QVÆSTIO XXXVI:
exibus modis frequentiùs peccariſoletis
adminiſtrationeExtreme Vnction
mis tempore peftis ?
Quxſtionis explicatio.

Bpecc
Reuiter&fummarimrecenfentu
ata, quęcommitti folentcir
ca adminiftrationem Extremæ Vo
& ionis occafione capta vel ex parte
ipſorum miniftrantium ; vel ſuſcipien
tium , velmodorum , quibus illa-malt
miniſtrari ſolet.
Refponfio .
Primò peccant paftores , qui pu
cant fe non tcneri miniſtrare facra
mentum Extreme Vnctionis tem
ро
 SACRAM. TEMP . PEST, 523
ore peltis, & idcirco illud non mi
iftrant.
Secundò : Erilli, qui propter leuc
Hiquod periculum contagionis omit
unt illud miniftrare, cùm poflint fa
ilè communibus quibuſdam præſer
atiuis, periculum illud vitare.
Tertiò : Peccant & alij fimplices:
acerdotes , qui abſente , fiue iuftè ,
iue iniuftèpaftore noluntminiſtrare:
loc ſacramentum .
Quartò : Etiam religiofi facer
Lotes.
Quintò : Etiam Epifcopi facer
otes .
Sextò : Peccant , & nullum facram.
yentum miniftrant Diaconi, Subdiaan
oni , & alij inferiores , fiue cleriçi,
ue laici,cuiuſcunque conditionis &
n & itatis , qui Extremam Vn & io
em in quacunque neceſſitate mini
rant.
Septimò : Et alij qui vocati ex fa- vtfua
rificio ,quod celebrare cæperant,no- pra boc
unt cedere cum ExtremaVn & ionecap.que
eſte infe & um , qui nullum aliud fa - ftio.4.
ramentum recipere poteft.
O & aud. Etquitemporeinterdi&i
uiuſmodi peſte infe & um nolunt in
ngere .
Nonò:-
9:24, DE NECES , ET MOD MÍN .
Nonò: Et qui nolunt miniſtrato
illis , de quibus probabiliter dubita
tur, an ſint peſte infecti?
Decimò : Similiter & illi , qui
reccns pefte infectis nolunt mini
ftrare .
Vndecimò : Et illi, qui nolung mi
niſtrare illis , de quibus dubitant , a
fint mortui.
Duodecimò : Et illi,> qui nolun
miniſtrare in loco publico , Eccleha
vel platea , fi neceffitas hoc poftulet.
Decimotertiò : Er illi contra pele
infecti , qui volunt fibi ininiftra
in lecto , cum ijs adhuc fint viribu
vt ad locum falubriorem poffint ac
gedere.
Decimoquartò : Et illi facerdotes
qui nolunt miniftrare pueris capaci
bus facramcnti pænitentię .
Decimoquintò : Et quinoluntmi
niſtrare amentibus , & in furiam a&i
quando non conftat clarè amihie
fenfum in complacentia peccati moim
talis .
Decimoſextò .: Et qui nolunt make
niftrare peſte infectis non pecenth
bus , fi folent teinporibus conſueti
3

Yti facramentis.
Decimoſeptimò : Et qui nolumm
exco
 SACRAM . TEMP . PEST . 525
excommunicatis , qui figna mutace
oluntatis & pænitentie ediderunt.
Decimooctauo : Er qui noluntmi
riſtrare illis , qui per morbum ſa
ramentum Poenitentiæ non ſuſceper
unt,
Dccimononò : Et qui nolunt illis,
yorum corporapeftifero ſudore ina
ent, vel quoruin anhelitus præter
lituin immodicè fortet ; fi nullum
liud facramentum receperint,
Vigefimo: Similiter peccants qui
Liniftrane in olco rofaceo , vel ex
i;s floribus vel herbis expreſſo.
Vigeſimoprimò: Et quiminiſtrant
oleo oliuarum non benedicto ,cum
iud coinmodè habcri poffit.
Vigefimofecundò: Etqui miniſtrát
oleo oliuarum , cuieft alius liquor
mixtus, fi aliud haberi poffit.
Vigelinotectiò: Et quivnguntpe
infe &tum chriſmare, niſi neceffitas
cuſer.
Vigefimoquartò : Et qui invngen
peruertunt ordinein vnctionum ,
n poffintillum feruare.
Vigefimoquinto : Et qui vngunt
ga oblongiore non adhibita fuffi
siti cautclà , an vera fiat vnctio vel
2.
Vigela.
* 526 DE NECES, ET MÒD. MIN .
Vigefimoſextò : Er qui loco vn&io
nis diſtillant
muin nifi
guttam olci in infic
grauis excufetneceffitas.
Dices : Quale peccatum eft non
miniftrare (acraincntú.Extremæ V
& ionis tempore peftis ?
B. Nolle ordinariè miniſtrare, at
negligentem fe habere hac in parte
peccatum eſt mortale , vt ex antedi
ais patct.

CẢ PVT SEXTVM
ET VLTIMVM .
DE NECESS. ET MOD

miniſtrandi Sacramentum MA
trimonij temporepeſtis.
QV ÆSTIO PRIM A.
trùm teneantur paſtores präſentie
suam exhibere celebrationi Matri
monij tempore peftis ?
Quæſtionis explicatio .
Nte promulgationcmCom
cilij Tridentini, & fpcct
cim Decreti irritantis & 2
nullantis matrimonia cha
deftir
 SACRAM TEMP. PEST,
deftia, non fuillet nobis opus, quæ
ftionis de neceffitate præſentiz pa
ftoris ad celebranda matrimonia pc
Ite infectorum , puta , concubinario
rum & aliorum , qui fponfalia cum
virginibus inierunt, veleriam eas de
Horarunt, vel ex eis proles fuſcita
runt, mouere , quia clandeſtinè con .
trahendo potuitlent & fuæ confcien
tiæ fideiģue promiffe & legitimatio
ni prolium ſatisfacere. Verùm , quia
in hac diæceſi & vicinis Decretum
matrimonia clandeſtina irricans, hoc
eft,quæ fiunt fineparochivel alterius
Cacerdotis dë: eius vel ordinarij li
centia , & duorum vel trium teſtium
præfentia, non folùm eft promulga
cum , fed criam vſu rcceptum . Iudis
caui vtile fore , fi in poſtremahuius
Tractatus parte , conſueta methodo,
quanta poffem breuitate etiam qux -
tiones, quæ tempore peftis de hiſce
ebus à paftoribus &alijs moucrê
poffent, proponerem , illiſque pro exi-.
guitate ingenij mei , facro Concilio
Tridentino, facriſque Canonibus, &
Do&orum Theologorum & Canoni
tarum ſententijs inherendò, ſatisfa
cerem. Neque vr confidimus , labor
nic nofter videtur fuperfluus ijs ,qui
animas
$28 DE NECLS. ET MOD . MIN.
animas concubinariorum & aliorum
vitijs carnis deditorum , in articulo
mortis curandas ſuſceperunt. Multa
enim eo tempore accidere folent, quę
vel lectio eos iam docuit , velexpe
ricntia docebit , multas parochis pa
>

rare Colere difficultates : Quid

enim fi amorem carnalem > quem
pluribus annis erga ſuas concubi.
nas geilerunt , ex animo deponere
non poffint ? Quid fi iureiurando
pręſtito, arrhilque matrimonij datis,
fidem futurimatrimonij concubin
dederint? Quid fi cum virginibus ho
neftis fponfaliacontraxerunt, impor
tuniſque precibus & promiffisinter
pofitis copulam extorſerunt , & pro
les ex eis ſuſcitarunt? Quid fi illæ , vo
fidci fatisfaciant , prolelquc legiti
ment, expoſtulent? Quid li ex aducr
ſo aduertat prudens parochus ex ſua
præſentia magna inter parentes hu
iufmodi concubinariorum exoricura
dillidia & ſcandala , puta, diffoluen
dam inter cognatos & confanguineo
amicitiam , exorituras lites propre
familiarium diſparitatem , perpetua
>

quoque odia propter morum diffo

nantiam , infamiamque etiam non
exiguam patri & matti incurrenJan
propte
 SACRAM , TEMP . PEST, $ 29
propter concubineprodigalitatem >

& huiuſmodi: Quid quæſohiſce ca

fibus emergentibus faciet vel non fa
ciée parochus?
De his igitur, quia quæftioncs mo
rales ſunt , & facilè illo tempore in
cidere poffunt , impofterum aliquid
brcuiter dicturi ſumus , vt & in hac
parte ſicut in alijs hactenus fecimus,
limplicibus parochis conſulerc poffi
mus .
Quod antequam fiat , notandum
in hac prima quæftione & fequenti
bus , 'non quærere nos , vt antè feci.
mus, ar paſtores teneantur miniſtra.
re hoc facramentum : ſed an tenean
tur exhibere ſuam præfentiam , dum
partes contrahunt,quia paſtores nun
quam fuerunt ininiftri huius Sacra
menti, ( ficut (a).quibuſdamviſum a Author
fuit ) fed ip i contrahentes. Siquidem Enchir.
omncs fatentur ante Concilium Tri- Concil.
dentinum , matrimonium clandeſti- Colon.S
pum , quod in abſentia paftoris cele- de mini
bracum erat, fuiſſe matrimonium : ftro Pet.
:

quòd verò poft Concilium Tridenti- de Ledes. 1

num tale matrimonium non fit ve- de matt,

rum , non ideo eft , quia illi deſit mi 9.42.4 .
niſter ; verùin , quia Concilium Tri- 1. dub .4
dentinuun icricauit contractum , fuper conc.4 .
Z quo
 30 DE NECES ET MOD , MIN .
quo fundacur ipſum inacrimonij lao
cramentum alitercelebretur
> ſi ,
quam in preſenti a parochi & duorum
vel trium teitium , vt patet di ertis
18'éſ 24 Concilij Tridentini (a )verbis: Qui
oz.de aliter quàmpreſenteparocho vel alio la
Matr. cerdote de ipſius parochiſeu ordinari lý.
entia , eduobus vel tribus teftibus ma.
trimonium contrahere attentabant , cos
Sancta Synodus ad fic contrahendumons
ninò inhabiles reddit , e buiuſmodicos
fractus irritos equi nullos eße decernit,
prouteos prefinti decreto irritos facit e
annallat. Quocirca , vt ftatiin dixi
mus, mutato ſtylo quærimns, non as
Paftores temporc peftis teneantus
miniftrare hoc facramentum , poffee->

enim ftatim rcfponderi,quod non:ſed

an celebrationi matrimonij illorum
præſentia fit ita neceffaria, vt fine illa
matrimonium non fubfiftat, & conſo
quenterillam negare non poflint,le
neceffariò exhibere teneantur ?
Refponfio.
Tenentur paftores per fe vel per
alium ſacerdotem præfentiam fuam
fubditis illam rationabiliter petenti
bus , ad celebrandum matrimoniu
exhibere , quia ad paftorale officium
illud inprimis pertinct , curare,
facta
 SACRAMO TEMP , P137 .
facramenta luis fubditis non deint .
Non poteft autein ſacramentan ma .
trimonij validè celebrari , nifi adic
parochus vel alius facerdos ab co,
vel ordinario deputatus , vt ftatiin
diximus .
Dixi, ( rationabiliter petentibus ) quod
regulariter iftud facramentum non
etneceſſarium , & fubindeexpediat,
2

paſtorem fuam denegare præſentiam ,

vt fuo loco oftendemus.
Dices : Concilium Tridentinum
fic intelligi debet, vt non aduer.crur
legi charitatis , fed fi tempore peftis
i matrimonia contra &ta in abſentia pa
3 rochorum dicantur nulla, Concilium
aduerfarctur charitati. Si quidem
propter abentiam parochorum peri
clicaretur falus multorum concubina
Eriorum , qui peſte infe&i non valen
tes deponerc affe & uin inordinačum,
qucm adhuc gerunt erga fuas concu.
binas , volunt anre mortem cum eis
contrahcrc , qno fur faluti confulant,
non amplius inordinatè , fed marita
>

liter illas amando ; fieret quoque in

iuria multis puellis , quze fide accepta
dc matrimonio contrahendo dcilora
te fuerunt, fi defloratores peſte infe
ai, cùm velint,non poſſint fidei darę
facis .
 DE NECES . ET MOD , MIN .
ſatisfacerc ; fieret quoque iniuria pro
liberisextra matrimoniumper huiuſ
modi perſonas ſuſceptis,li propter ab
fentiam paftorum non poffint å pa
rentibus per matrimonium legitima
ri. Ergo lic interpretandum eft Con
cilium Tridentinum , vt matrimonia
faltem in cafu peftis quando abſunt
paftores ſintvalida ; & confequenter
non teneantur paftores cum periculo
contagionisillis præfentiam ſuamexo
hibere ,
B. Non aliter eſſe interpretandum
Concil. Trident quàm fonat:dici
verò defertis verbis , matrimonium
aliter quảın in præſencia parochi vel
alterius ſacerdoris contractum effe
nullum . Neque hoc aduerſatur chati
tari , quia valde expediebat bono có
>

A L.qua muni , Concilium talem legem & com

ratione, rigore edere,quę perſonas aliter con
$ .1.ff. trahentes omnino inhabiles redde
deacq. rec,vtpatetex proæmio de matrimo
her. dam nio. Neque inconuenieris eſt ſubiede
31.94.75, ficri , vt propter abfentiam parocho
94.tit.6 rum puellæ defloratæ maneant innui
at fine prę, & proles illegitimæ , quia leges
probi.c. non poffunt reſpicere omnes caſus
2.quia particulares. Nam vt (4) quidambo
be dixia
gero.
 SACRAM , TEMP. PLST .
ne dixit : quæ rarò eneniunt , à Legifts
toribusnon confiderantur .
QV Æ STIO II.

Abfentibus fiue iuftè fiueiniuftè pafto

ribus, quis teneatur prouidere de San
serdote , qui celebrationi matrimong
interfit ?
Quxſtionis explicatio.
oftendimus
Quiaparochivelalterius facerdo
tis de eius vel ordinarij licentia, nulm
lum poffe matrimonium fubfiftere: &
tamen tempore peftis ſępe caſus.Oco
currit , quo matrimonia celebranda
veniunt in abſentia parochorum , non
immeritò queritur , quis in abſentia
>

paftorum teneatur prouidere de fa

cerdotc quimatrimonijs interfit ?
Refponfio.
Tenetur I. & immediatè Parochuss
2.Negligente Parocho, ad ipſum Or
dinarium onus illud deuolui, tan
quam ad immediatum Superiorem .
Dices primò : Quid fi parochus re
liquit vicarium , & ille obijt ?
B. Tenetur alium ſübftituere, vel
ipſe officium præftare ?
Z 3 Dices:
 534 DE NECES. ET MOD MIK .
Dices: Quid fi vicariustimore cô.
tagionis non audet intereſſe , & vult
alium fübdelcgare.
B. Poffe fubdelegare,quicquid di:
cat (a) Sotus : quia talis vicarius in
In 4. abfentia parochidelegatur ad omnes
dift.16. cafus parochialis officij, tales autem
9.4.4.3 . delegati ſecundum coinmune Theo
.

logorum (b) & Canoniftarum (c)pof

b Adria ſunt vnam vel alteram cauſam ſub
9.5. de delegare ; imd in his partibus con
confe.du
bi
fuctudo eft, vt vice paſtor,fi aliquam
o 2.
diu vclit abeffe à parochia , ſubdele
c Glos. get alium ad omnia paftoralia officia
elem . 1. & fpecialiter omnia facramenta .
de priuil Quam confuetudinem pleriq; Theo
perb . logi & Canoniftæ (d ) probant, imò
Presby. dicunt, vbiquc feruari , vt vicecurati
dgeSylua
vica
r.
ad tempus abſentes delègent alicui
facerdoti facramentorum minifte
rims 9. rium .
Dices tertiò : Quid fi parochus fit
pręfens ,ſed habet Capellanum , cu
ius operam conduxit , vt aſſiſtat ma
trimonijs huiuſmodi infirmorum : po
ceritne & ille,Capellanusalium ſub
ftituere ?
R. Non poterit : Doctores enim
cùm dicunt , Vicarium fcu Capella
pun parochi poſle deléare, loquun.
turde
 SACRAM. TEMP . PESTE
turde vicario abfente parocho, vt be.
ne norauit (a) Nauarrus. ar. Pla
Dicesquartò: Quid G hic ſubdeleewit de
gatusnon aufit intereſſe matrimonio ,pien,diff
poteritne vlterius alteruin delegare, 5.7.698
qui matrimoniointerſit ? b Glos
R.Non poffe, quia fubdelegati non , Super
poflunt ſubdelegare cum poteftate q.S.pora
fubdelegandi; in hoc enim differunt ro verb.
ab ordinario ſecundum (6) omncs, trasfert
de off.de
QVÆSTIO III. leg.com
ibiDD
An paſtor non habens quemſubſtituat
præter ſacerdotem excommunicatum ,
poßit illum , vt matrimonij celebratio
# interfit , fubftit
were ?
Quæftionis explicatio.

L quocunquc etiam denunciato &

publico Clericorum percuffore,
quem iubemur etiam per Concilium
Conſtantienſe vitare , de alijs cxima
non eſt difficultas.
Refponfio.
Poteft paftor , fi ncc ipſe intereffe ,
nec alium idoneum reperiri pollit,
fubftituere facerdotem excommuniä
24 . çatum
 536 DE NECES . IT MOD, MEN
catum , etiam denunciatum , vel pu
blicum Clerici pcrcufforem , qui ſuo.
loco inatrimonij celebrationi inter
fit,quia fi quid obftaret,id eſſet,quod
affiftere celebrationi matrimonijin
a lib. 4. parocho fit a & us iuriſdi& ionis. Hoc
sons, de autem falfum eſt ſecundum ( a ) Na
uarrum & alios. Er oftenditur hoc li
Sponfal. gno, quia nullus. actus fiue iurifdi
cons.25. &tionis fiucordinis validè potelt fieri
ab omnino inuito , & contrariam ha
benre intentionem : Aftus enim agena
tium non operetur vltra- eorum intention
mem: fed preſentia parochi omnino
inuiti contrariamque intentionem
habentis , fufficit ad valorem matri
monijs vt in fequentibus oftendimus:
ergo illa preſentia non eſt actusiư
rifdi& ionis , & confequenter ex eo
capitc non poterit excludi a celebra
tione matrimonij talis excommuni
catus .
Dices : Sacerdos inatrimonio afli
.
Bc.de ftit
sernik ?
tanquam teftis, fed (b)teſtimoniú
anus,de teſtis excommunicati non tolerati
non valer : ergoex illo faltem capite
fent. ex non poterit fubftitui ſacerdos
com ,in 5 municatus non toleratus ? excom ",
B. Quod quamuis excommunicaa
tus regulariter repellatur à teſtimo
nio fed
 SACRAM TEMP . PEST, 5
nio ferendo , admitri tamen in cali
bus, quibus admittuntur infaines,qui
in matrimonio admittuntur , vt poft .
ca ſuo loco patefiet.
QV Æ STIO IV .
An poßit quoquefubftituere non approa
batum ab Epiſcopo,fufpenfum , ir
regularem ?
Quæftionis explicatio.

conimuniter non poffunt immif

cere le miniſtrationi facramcntorum
Et
propter prohibitionem Eccleſię. Hu
ius occafionc queritur, an huiuſmo
di poſſint ſuhſțitui , vť matrimonij
si
celebrationi interlint, preſertim té
be
pore peftis .
Refponfio.
Primò , Sacerdos non approbatus
poteft à parocho ſubſtitui, quia ap
probationem Epiſcopifolumrequirir
Concilium Trident, pro confeflioni
bus audiendis , propter ſcientiam ,
>

prudentiam , & vitæ probitarem ,

quæ in miniſtro Pænitentiæ requi
runtury cùin fit iudex & mcdicus ani
mę.
Zg Secunda
 38 DE NECES. IT MOD . MIN
Secundò : Poreſt quoque fubftitui
facerdos fufpenfus eadem ratione ,
qua fuperiori quæftione diximus, ſub
ftitui poffe cxcommunicatum & no
minatim denunciatum : ſubſtitutio.
enim illa, ficut & affiftentia noneſt
actus iuriſdi& ionis .
Tertio 8: Poteft fubftitui & ille, cui
interdixit Epiſcopus , nc.affiftat,ex>

quacunque cauſa id fiat , fiue quia eft

illiteratus, ſiue criminoſus, ſiue ex
a lib, fi aliqua alia ſpeciali caufa , vt ( a) En
dematr, riquez notauit , quia quomodocun
6.3.9.6. que fit in interdi& us , tamen manet
vel parochus vel ab eo fubftitutus.
Quare etſi poterit peccare extra ne
ceffitatem affiftendo , tamen verè al..
fiftit , & propter eius pręfentiam ma
trimonium erit validum . In neceffi
tate verò , de qua agimus non ſolum
matrimonium erit validum , fed nec
affiftendo peccabit.
Poftremò & irregularis ſubſtitui:
poterit eadem femper ratione.
Dices : Afliftere celebrationi ma.
trimonij eft a&us parochi, vt paro
chus eft. Parochi autem officio non
poffunt huiufmodi ſacerdotesfungi:.
Ergo.
H. Negando quodallumitur,video:
liccc
 SACRAM , TEMP, PAST .

QUÆSTIO VI.

An Parochus non Sacerdos poßit

Jubſtituere Sacerdotem
Quæſtionis explicatio .
Via diximus probhbilem eſſe
opinionem , Epiſcopú pofle ſub
ftituere parochum nccdum facerdo
tem , vt affiftar matrimonio , non im
meritò quæritur , an parochus non
facerdos poffit vel etiam teneatur
ſubſtituerc ſacerdotein , fi eum repe :
rire poffit?
Refponfio.
Retentâ opinione non exigiſacer
dotium in parocho manifeftum eft, ,
ficut ipfe poteft affiftere matrimonio,
poffe concedere licentiam facerdoti.
affiſtendi. Si ſuſtineatur contraria :
fentétia, parochum debere effe facer-.
dotem , dubium videtur , an tunc pa.
rochus non facerdos poffit fubſtitue- a ses.
se facerdotem propter verba (a )Con - 24.6.1.
cilij Tridentini: Qui aliter quam pre
fente parocho vel alio facerdote deipſius .
parochi vel otoclaonfentia:cùm enim
illa particula ( ipfius ) fit relatiua
identi
 344 DE NECES, ET MOD. MIN .
identitatis refert parochum cum ea.
dem ipfa facerdotij qualitate, cum
qua anteccſlit in priori parte illud
alternatiuè , qui aliter quàm preſente
parocho vel alio jacerdote,
Ceterùm multò probabilius eſt,
cam licentiam po ſe concedere paro
chum non facerdotem , etiamfi ipfe
alliftere ininimè poflit. Primò, quia
duriſſimum eſſet intelligere Concil.
Trident, velle parocho , qui omnia
juriſdictionis munia nondum facer
dos exercere potcft hoc vnicum ne
garc, Deinde, quia qualitatem facer
dotij iuxta illam fententiam poftulat
Concilium in aſſiſtente matrimonio ,
vt conuenientius & fide dignius fit
teftimonium , quod intentum omni
no ſeruatur, quando alius facerdos de
licencia parochi non facerdotis affi
Ateret, Vnde non mirum effe debet fi
poſtulauit facerdotium in parocho
aſſiſtente , . non autem aſſiſtendi li
á Steph. centiam concedente,
Immola :
Dices: Plures (a ) Do & ores iuris
sle. 1. de canonici docent parochum non fa
priui,, cerdotem minimè pofle concedere li ,
14: centiam religiofis miniftrandi Eu.
ibi alj. chariſtiam , eo quod per ſemetipſum
-miniſtrare non poteft,probantquc ex
illo
 SACRAM , TEMP . PEST , $45
illo textu: (a ) Sicut non fuo , ita nec ac.ffo.
alieno nomine aliquis clericorum exercere 46ado
fænus attentet : ergo fimiliter fi quis
párochus non facerdos nequit aſlifte
re inatriinonio , nequibit etiam dare b Enrig
>

licentiam alteri vt affittar,

lib.ir.
8. Doctrinam Canoniſtarum in ea de
parte non probari , & ad textum re maty .
fpondetur diuerſam ibi cffe ratione, 4,3:
loquitur enim de peccato vſuræ ,quod
ficut nec poreſt clericus ſuo , iça nec
alieno nomine exercere , rationem
que ſubdit textus, Indecens eſt enim
crimen suum commodis alienis impendere.
QV ÆSTIO VII.
Anordinarius velparochus poßintſüla
fituere.Diaconum , Subdiaconum ,
pel alterum clericum ?

Quæftionis explicatio,
Pparentiam aliquam facit , quia c'ses.24
A quamuis in Decreto Concilij ( ) .3 .
Tridentini folùm de facerdote mens
tio fiat , ibi , alio facerdote , de licen
tia, parochi , tamen ſæpe apud Ca
noniſtas nomine facerdotis. com .
prchenduntur, etiam Diaconus &
Subdia.
 946 DE NECES, ET MOD, MIN.
Snbdiaconus. Huius occaſione qux
ritur , an neceſſitate premente , cùm
alius haberi nequit , poterit fubftitui
Diaconus , Subdiaconus , vel quiuis
alius clericus, qui affiftat celebratio
dimatrimonij
Refponfio.
Non poterit, ſed aliquo illorum
aſſiſtentematrimonium erit nullum,
a ex lit, quia verba Concilij fecundum (4)
de fponf. communem intelligentiam accipien
da funt >, & ſecunduin communem
vſum loquendi nomine facerdotis in
tclligirur verus Presbyter: ergo dum
Concilium dicit, Velalio ſacerdote de
licentia ipfius parochi velordinarij vea
rum presbyterum intelligit. Confir
baseretog matur exmodo loqueudi ipfiusCon
238.2. çilij Tridentini, femper enim diftio
o can, guit ſacerdotes à Diaconis & alijs al
2. Se taris miniftris, vtpatet in multis Có
alis. cilij (b) locis , ergo codem modo fu.
clib.4. mitur facerdos in præfenti decreto .
cons. de Tandem probatur : Quia hoc decrer
clandeſt. tum ſemper itaintellectum eft vſug;
Spon.cõi receptum , vt docent Nauarrus (C) &
6. (d ) Enriques , qui omncs Theologos
d lib. Ir & iurifperitos ita interpretari dicunt,
de matr . :
Dices : Nos verfamur in materia
539.... fauorabili, multa fiquidem in matri
monia
 SACRAM , T-EMP . PEST, $47
monio conccduntur,quæ in alijs con
tra&ibus negantur , tefte (a) Felino, a verb.
qui viginti quatuor in fauorem ma- facerdos,
trimonij congerit: at in materia fa- 9.k.
uorabili nomine ſacerdo tum veniunt
omnes clerici, præſertim facris ini
tiari, vt Diaconi, Subdiaconi, & c.
B. Do & rinam illam veram effe
dum de clericorum abfolutione &
punitione agitur , vt videre.eftapud
Sylueftrum & alios. Secus vbi agitur
de neceſſarijs ad facramentum :tunc
enim verba fecundum propriam &
vfitatam fignificationem funt accit
pienda.
QVÆSTIO VIII.
Si contrahere polentes diçant Ordinea
tiumvel parochumfubftituiſſe aliquem
aliumfacerdotem , qui illorum matri
monio interfit : An poßit vel etiam te
neatur faccrdos illis credere, a matra
monio aſsiſtere ?
Quæftionis explicatio.
Ommuniter dicütDoctores paro

4centibus fc confeffos fuiffe facerdoti

habenti legitimnam facultatemabrol
ipfos
 $48 DE NECES, ET MOD . MIN.
abfoluendi, & ita debere illis Eucha
riſtiam miniſtrare : fimiliter & reli
giofos , fi aliqui dicant fe habere fa
cultatem à ſuo parocho recipiendæ
Euchariftiz & Extreniä Vnctionis
facramcnta , & ratio videtur. Quia
hic tantùm agitur de ſalute animæ
ifta afferentium : Nemo autem præfs
mitur falutisfuæ immemor. Horum oc
caſione quæritur, an fimiliter in [a-
cramento matrimonij credi debeat
contrahere volentibus, faſſerant le
habere facultatem contrahendi.com
sain aliquo alio facerdote,
Refponfio .
Alius facerdos regulariter non te
nerur credere dicentibus fe habere
licenciam , vt illorum matrimonio in
a Clem . terſit. Ita (a ) Abbas , (6) Bonifacius
1.depri, & alij Canoniftæ , quia licet in foro
1.5. pænitentiali, ad quod pertinetCon
bibi.n. feflio , Euchariftia , Extrema Vn & io,
28. credatur dicenti fc haberc licentiam
illa percipiendi, in foro tamcn exter
no & fpectantibus ad illud non cre
ditur : Matrimonium autem pertinet
ad forum externum , & externam Eco
cleſiæ gubernationem , & ratio pecu
liaris videtur effe , quia minùs præ
fumada eft deceptio in Ponirentia
& Eus
 SACRAM . TEMP . PEST . 549
& Euchariftia, ad quæ facramenta ta
men acceditur pro remedio animæ,
& vt faluti fpirituali conſulatur , quá
in matrimonio , in quo ordinariè có
modatemporalia, maximè temporc
peftis quæruntur.
Dixi, ( Regulariter ) quia ſi contra
here yolcntes fint perfonæ graues &
fide dignæ , poteric, imò tenebitur,
eis quicunque ſacerdos fidem adhi.
bere , & matrimonio illorum inter
effe, & fuadetur à fimili; quia quam
uis (a) communiter dicatur, non effc a c.ficus
credendum excommunicato dicenti
de ſent,
fe effe abſolutum , niſi id legitimè excom .
oftendat , tamen ( 6 ) Do & ores noftri
dicuntcredendum effecxcommuni- bPalud.
in 4.d
cato hoc afferenti , ſi perſona fit fide 18.9.6iß.
digna.
Dices : Quid fi poftmodum matri- “. 2 .
monio contracto aliquis opponat:&
dicat, facerdotem qui interfuit , ca
fuiſſe licentia , cui incumbit proba.
tio ?
B.Si oppofitio fiat à tercio illi in- cMaſca
cumber probatio : fi verò à proprio de probar
parocho, transfertur onus probandi concl.se
in ipſos contrahentes & externum fa
serdotem .
GYE
Q
$ 50 DI NECES. IT MOD. MIX ,
QV ÆSTIO XI.
Y trüm Paftores teneantur omnibuspeſte
Anfe &tus contrahere volentibusprefer
diam ſuam exhibere ?

Queſtionis cxplicatio
Iximus qui tenentur
D matrimonio pefteincæorum.
Sequitur, vt dicamus, quoruınma
trimonijs paſtoresaut eorum ſubſti
cuci teneantur afliſterc , an omnium
analiquorum tantum. Non enim de
funt, quæ ex hacparte videntur ſub
inde paſtorem ab huiuſmodi afliften
tia, tempore peſtis excuſare ?
Reſponfio.
Tenentur omnibus præfentiam ad
hibere per ſe vel fubftitutuin , nif
contrahere volentes impedimentum
aliquod habeant , quod paftorcm ex
cufet. Probatur ijs rationibus , qui
bus oftendiinus reliqua facramenta
miniſtrari dcbere omnibns enim **
qualiter à Chriſto ſunt inftitura , &
>

fideles ad illa ius habent, quo fine le

girima caufa priuari non poffunt.
Ncque obftat ; quod paftoris non fit
miniſtra,
 SACRAM . TEMP . PEST.
miniftrare hoc facramentum , quod
)

fufficit preſentiam illius vſque adco

neceſſariam ele , vr linc illa matri
monium celebrari nonpoffit. Addi
mus, ( Nifi contrahere volentes habeant
impedimentum ) quia fipaſtor ſciat im.
pedimentum ſubeIc , puta ordinis,
voti, religionis, confanguinitatis, vel
alcerius, quod matrimoniuin non fo
Jum impedit , fed etiam annullat ,
excufatur, imò ve:) , præſentiam ad
hibendo,iniuriam inferr ſacramento ,
Yo patet ,
Dices : Quid fi fubfit impedimen
cum , quod vocant, temporis clauli,
puta aduentus vel quadragesimę,qui.
bus Ecclelia verat matrimonium con
trahere , excuſaturne paſtor ab affi.
ftentia matrimonij cxhibenda pro
illo ſaltem tempore ?
K. Si periculum cft in mora , ncc
poffit adiri commodè ſuperior , quia .
timecur , ne peſte infe & us moriatur,
& è ſalute illius elt ,.matrimonium
? cum concubina quam amat, contrahi,
non excuſabitur , imò verò tenebitur
ſuam præſentiam exhibere,quo faluti
fui fubditi in ea fpirituali neceflitate
conftituti, conſulat , st ex ſuperiori
• bus facilè colligi poteft .
QUÆ
** DE NECES, BT MOD . MIN.
QVÆSTIO X.
inpaftor teneatur exhibere preſentiam
ſwam pifte infectis amentibus ,> & fue
Tiofis contrahere volentibus ?
Quæftionisexplicatio .
Onſenfum ad matrimonium re
quiſitum liberum eſſe oportere,
hoc eſt , à ratione deliberata profe
2

&um , in confeffo eft apud Do& ores.

Aliàs cnim non inducerer obligatio .
nem , quæ cít effe &tus quidam deli
beraræ rationis ipforum contrahen
tium . Huius occafione quæritur , an
pelte infe&tis contrahere volentibus,
fi in amentiam vel furorem incide.
rint , paftor teneatur adelle, & fuam
præſentiain illis exhibere ?
Refponfio.
Diſtinguendum eft, vel enim men.
te captus & furiofus continuo talis
cft, vel haber lucida interualla , qui
bus dc rebus & Itatu deliberare &
diſponere foler. Si primum non tene
tur , imò nec pocelt, adeffe fine iuiu
ria ſacramenti, cùm confenfum libe
ruin preſupponat tanquam fundamé.
tum , vt iam diximus. Si ſecu ain
potelt & tcnetur tempore dilucido
rum
 SACRAM , TEMP . PEST.
fum eiuſmodi interuallorum adells ,
alioquin iniuriam facícripſis contra-
here volentibus negande illis facra
mentum , præſertim quando illis ad
ſalutem neccfarium eft , vt frequen
>
ter in articulo mortis vſuvenit.
Dices : Quid (i amens & furioſus
tempore fanæ mentis habucrunt voi
luntatcm contrahédi matrimonium ,
camque tempore amentię exequi vc
lint, poteritne vel etiam debebit pa
ftor huiuſmodi cótraherc volentibus
fuain præfentiam exhibere ? & vide
cur quod fic , quia baptiſmus co caſu
collatus validus effet propter volun
tateni precedentem . Confirinatur ,
quia in illis non deficie deliberatio
requiçta ad peccatum mortale , &
homicidium in amentia commiſſum ,
litemporc quo ſui compotes crant
præuiſum & pręmolitum fuit , culpa
elt lethalis , ergo ?
Refpondeo:Nihilominus non fuf
ficere cam voluntatcm :8 nec effc liv
mile de baptiſmo. Nam in matrimo
nio ipfi contrahentes funt miniſtri,vt
antè obiterdiximus , & actus mini
ftrorum neceffariò debent efle humà.
ni : ficut fi aliquis fui compos audi
willcc confeffionem & factus infanus
Aa abfol .
 54 DE NECES, ET MOD . MIN .
abſolueret , nulla eller abſolutio , &
fimiliter lí tunc baptiſaret , quamuis
antea id in animo habuilſet, irritus &
Qullus eiſet baptiſmus. Neque obſtat,
a Digi, mala præuiſa extra amentiam impu
4.4..de tari ad culpam fi tempore amentiz
diwin.noperpetrentur , ( a ) quia bonum ex inte
Ininib, gra cauſa,malum autem ex fingulis defe
cţibus ſpectatur. Quocirca matrimo
nium cùm bonum quoddam ſit, cxi
git plenam libertatem ; at peccatum
cùm inalum fit , fatis eft in ſua cauſa
elle volitum ,
QV ÆSTIO XI.
ten etiam illis, quiſecundò contrahere you
7

lunt , eò quòd primum matrimonium

fuerit inwalidum ob occultum impedie
mentum ?
Queſtionis explicatio,
Afus eft talis; Concubinarius nu.
per
ram parocho & teſtibus cum ſua con
cubina, cuius fororem antea cogno
uerae; modò peſte correptus vtfux
ſaluti conſulat , obrinet ſecretò dif
penſationein , yultýue iterum matti
monium contrahere.Quęritur an pa
Storteneatur iteratę matrimonij ce
lebracioni ſuam preſentiã exhibere ?
Refpon.
 SACRAM. TEMP . PEST. sis
Refponfio.
Non tenetur exhibere, ſed ſufficic
vt contrahentes inter ſe ipſos reno
ucnt conſenſus hactenus coram pa
rocho & teftibus præfticos, quia cau
La finalis Concilij Trident , ſtatuen
tis , vt matrimoniụm coram parocho
& teftibus celebretur , ea fuit , vt vi
tentur grauia peccata ex clandeſtinis
nuptijs conſurgentia; inaximè eorum
qui clam cum vna contrahunt, caquc
reli & â aliud publicum matrimonium
ineunt. Cui malo non poterat Eccle
fia mederi , cùm ipfi de priori matri
monio minimè conſtaret.Sed hæc ra
tio non ſe extendit ad hunc caſum ,
cùin prius matrimonium inualidum,
in foro Ecclcliæ validum & publicu
fuerit, & fi aliud matrimonium inire
vellent , impedirentur ab Ecclefia ,
credentc matrimonium illud publicú
validum fuiſſe. Ergo decretum Con
cilij Trid. hunc cafum non compre
hendit.Confirmatur. (a) quia exproc a Putra
mio colligituranimus intentio Legif rus lib.3
latorum , ea intelle &tus legislimitatur. prac.qu.
Sed illud ConcilijTrid. decretum $ 7.9.90
loquitur in proæmio de clandeſtinis ♡ 91.
matrimonijs, quę femper Eccleſia
prohibuit deceffataquc eſt,matrimo
Aa 2 nium
 $ 56 DE NECES: ET MOD . MIN .
niumautem ſemel publicè contra & ú,
licet inualidè propier occultumim
pedimentum , & poftmodum clam ab
lato impedimento celebratum nun
quain fuit clandeſtinum , nec ab Ec.
cleña prohibitum , ad illud enim prę.
ceſſit publicitas , vtſicloquar, quam
a lib. 5. Ecclefia requirit , vt docet Cathari
contra nus (a) contra Caietanum : ergo ncc
matrimonium dequo agimus repu
Caiet.
tat clandeſtinum , & confequenter
illud permittit, nec irritat.
Dices: Concil.Trident, exigitpro
forma preſentiam parochi & teftiú,
ergo ea requiritur , quando iterum
celebratur matrimonium , 'cùm tunc
verè contrahatur . Et cófirmatur,quia
folemnitas illa parochi & teftium ad
bibita eft ad legitimandum confen
ſum prioris matrimonij tunc exprefe
ſum , non autem poftea exprimendů .
fed prior conſenſus cùm nullus fuc.
rit, non conftituit matrimonium, ſed
poſterior qui validus eft: Ergo cùm in
pofteriori degderecurſolemnitas ne ,
ceffaria , non erit matrimonium ,
Ģ . Negando prius matrimonium
fuiſſe omnino nullum , fuit enim vali .
dum quoad præfumptionem Ecclcfia
ignotançis impedimentum , in cuius
facia
 SACRAM . TEMP . PEST.
facic contra &tum eft , & ita iudican
dun non eft de illo , ac fi omnino con
tra &tumnon fuiffet , quoad repeten
dam parochi & teftium folennitatem ,
fed tantùm quoad neceflitatem re ,
souandi conſenſus.

QV ÆSTIO XII.
Unetiam illis , inter quos Paftor feit per
confeßionem effe impedimentü annullans ?
Quxſtionis explicatio.
Rauiflima eſt diſputatio apud
G ,
>

ſcientia , quam haber .cx confeffioni

bus ad externam gubernationé, hoc
eft, vt faciat vel omittat aliqua, quæ
aliàs non eſſet facturus vel omiffurus:
alijs dicentibus id licere, quando fico
ri poteft abſque periculo dete & ionis
ipfius confeflionis : alijs contrà ne
gantibus,fed debere parochum fe ha.
bere in fuis externis actionibus ,> ac fi
nihil penitus in confeflione ſcirer aut
audiuiffet. Occaſione illius quæritur,
an li paſtor ſciar per confeffionem in
ter contrahere volentes eſſe impedio
mentum dirimens ) rencatur ſuam
preſentiam matriinonio exhibere ?
Aa 3 Resporting
558 DE NECES , ET MOD MIN .
Refponfio.
Tenerur exhibcre: quia omnes Dos
& ores in hoc conueniunt, paftorein
non poffe iuuari ex confeſſionis ſcien
ria ad a & us fuos externos dirigen
dos , quando confeſſio redderetur
odiofa , & hominesab ipfa retrahe
rentur, quod proculdubio eueniret, fi
homincs ſcirent ſe ob peccarum in
confeflionc auditum poffe repelli à
matrimonio ineundo, aut aliquo alio
facramento percipiendo, puta , quia
Concubinárius volens concubinam
ducere, confeſſus fuit fe illius foro.
rem antè cognouiſſe, &c.
Dices : Quid fi Concubinarius oce
cultè perat p, aſtorem adeffe matri
monio cum folis duobus teftibus, te >

nebitur nihilominus paſtor ſuam pre

ſentiam illi exhibere : an verò monc
re illum impedimenti, quod ex in
cæftu præfato natum eft , & matri
monium nullum reddit ?
B. Teneri præfentiam ſuam exhi
bere , pofle interim illum monerc in
>

confeſſione,fi velit confiteri,velillum

ad confeffioncm faciendam allicere,
fi id cum bona cius gratia fieri poffit.
-- Et fi enim occultè monere illum ,qui
tibi confeffus fuit , non fit propriè ſi
gillum
 SACRAM TEMT. PEST,
gillum confeffionis frangere, offendi
tur tamen , quando extra conſellio :
nem ſermohabetur de audiris in illa ;
cuin ipfomet pænitente nifi cum il**
lius gratia & licentia fiat.
QVÆSTIO XIII,

Anettă illis, inter quospaſtorſoit aliuna

de extra confeßionem eße impedi
mentum ?
Quæftionis explicatio .
C nunciationes futuri matrimonij
inter N.& N. concubinos pelle infe
cos , nullum impedimentum oppofi
rum fuit, ſcit tamen paſtor aliunde
impedimentú dirimens lubeffe. Que
ritur , an teneatur huiufmodimatri
monio fuam preſentiam exhibere ?
Refponfio.
Nontenetur,, (a) quinimodeber;,libaMaiol
ctiamſi nullus impedimentum oppo .3 de
ſúerit , ipſemet impedimentum oppoirregul.
nere coram Ordinario, ficüt quilibetri 25.7.
alius teneretur , imòmagis , cùm ipfi 13.S:
incumbat ex officio impedimenta fa-affinktas
lutis ſpiritualis ovlum ſuarum remo
uercy & eius teftimonio fufficienter:
& plenè impedimentum probetur.
Aa 4 Dicas :
'360 D & NECES. BT MOD . MIN ,
Dices 1. petenti publicè matrimo
nium >, cuius occultuin crimen etiam
mortalc paſtornouit , non poteft ne
gare ſuam præſentiam , licet ille le
thaliter delinquat fic petendo ſacra
mentum : ergo fimiliter non poterit
paftor ncgare fuam præfentiam illi,
qui haber occultum impedimentum
dirimens ,> cùm tantùm agatur devi.
tando peccato lethali quod admittit
fic petendo & contrahendo,
B.Negando conſcqucnt. Eft enim
longè difpar ratio de alijs peccatis
occultis , quæ non impediunt rece.
ptionem matrimonij, quia Ecclefia
non haber ius in foroexteriori ad im
pediendú ob illa matrimonium ,cùm
non iudicet de occultis , fed folius
corre & ionis fraterne lege , tenetur
occultè pecenti negare : quando a4
tem ſunt impedimenta iure ipſo ma
trimonium dirimentia , habet iusin
ytroqueforo impediendi, fi vnius tc
ftimonio probari poffit , yr hic poni
tur : poteft enim parochiteſtimonio
probari impedimentum . Necperdic
illo laborans ius fuuin , iure enim ingo
peditur contrahere , nec parochus ne
gando publicè infamat , quia tenetur
prius fecretò monere , & fi monitus
nolig
 SACRAM , TEMP . PRST. 561
nolit dcfiftere, fibi imputet.
Dices 2. Laborans occulto impe
dimento, vt irregularitate , fipublice
ordincs petat à proprio Epiſcopo ,
quando tcnetur hos conferre ,non po
teft repelli ( a ) iure Canonico : ergo a c.ex te
:

fimiliter nequit proprius parochus nor, de

negare matrimonium publicè peten-temp.or.
ti ob impedimenrum occultum.
B. Argumentum concludere, or
dinarium qui Iudex eft non pofle pu
blicè denegarematrimonium ob im
pedimentum fibi foli notum ; quia
cùm Iudex fit, nequit effe reftis,vnde
impedimentum nullo modo probari
poteft. Secus autem de parocho , qui
cuni non fit iudex , poteft de impedi
mento teftimonium perhibere,
QV ÆSTIO XIV.
Anetiam Vagabundis ?
Quæftionis explicatio.
V res matrimonijs vagantium in
terſint , niſi priùs diligentem inquiſi
tionem fécerint,num canonicum ſub
fit impedimentum , & inprimis, an
3

priore vxore rcli&â aliam , & fortè

plures,illa vivente in diuerſis locis
duxerint. Huius Aoccafionequæritur,
as Gyaga
964 DE NECES, ET MOD , MIN ,
vagabundi concubinarij in paro
chia peſte corripiantur, an tenebitur
parochus illorum matrimonijs in
tcreffe , & folemnicaces à Concilio
prohuiuſinodi hominibus præfcriptas
obſeruare:
Refponfio.
Tenebitur intereſſe , & fi tempus
permittat dictas folemnitates obſer
uare. Prior pars probatur , quia is te
netur vagabundorum matrimonijs
intereſſe, qui tenetur alia facramenta
miniſtrare , vt Pænitentiæ , Euchari
ftiæ , Extreme Vu&ionis , præfertim
cùm credantur effe ad ſalutem necef
faria . Altera probatur , quia ita pre
cipit Concilium Trident. eftque res
grauiffima & maximè neceffaria.
Addo (Sitempus permittat) quia
fi alter concubinariorum pefte infe
&us putetur iam moriturus, & aſſe
rit ſematrimonium falutis ſuæ fpiri
tualis caufa contrahere velle , poterit
parochus fa &ta per fe diligentia, qua
tum tempus patitur , illos marrimo
nio coniungere, quia in huiuſmodi
cafu , fufficit adhibere fubftantialia :
diligens autem inquiſitio & licentia
Ordinarij , non funt. de fubftantia
matrimonij,
Dices:
 SACRAM , TEMP . PEST, 553
Dices : Valetne ergo matrimoniú
vagorum fic contra&um extra necef
fitatem , non præmifà dicta diligen
tia, ncc Ordinarij licentia perita?
R. Valet , quia ad matrimonij el
fcntiam tantùm defideratur præſen
tiá parochi & duorum teftium : fiqui
dem ad eundem finem exigitur hæc
diligentia pro vagabundis , ad quem
>

in eodem Concilio Tridentino pe

tuntur denunciationes pro indigenis:
ſed his omiffis valct matrimonium ,vt
patet ex ipſo Concilio ; ergo & omif
ſa illa diligentia .
Deinde Concil, non prohibet ab
folutè matrimonium abſque di &ta li
centia, fed præcipit parochis, vt'dili
gentiam premittant, licentiamque
petant. Ergo eius omiſlio culpa erit,
graui quidem pæna digna: ſuſpendi
tur enisn parochus ob illam ab offi-.
cioſuo ad triennium , non tamen vi
tiabit matrimonium .
QV ÆSTIO X V.

Anetiam illis,qui ad contagionem vitan

dam exparochia, in qua eſt promulga
tum decretom .Concilij Tridentinimas
trimonia clandeſtina irritans , fugea
Аа 6 runt
 964 DE NECES. ET MOD , MIN .
runt in externam parochiam , in quo
3

illud non est promulgatum ?

Queftionis explicatio .
M Atrimonia clandeſtina valida
ſunt in ijs locis, in quibus De
cretum Concilij Tridentini illa an.
nullans non cft promulgatum , vt pa
5 Sef.24 tet exipfo ( a ) Concilio. Imò valida
de matr. funt, fi illud quidem promulgatum
f. 1. in fuit , fed non receptum , vcl practica
fine, tum,vel lapli ſunt decem anni,ſecun
bc.i.de dum communem (6) Theologorum .
treuga Quinimò valida ſuntetiam in illis
pace, oppidis & parochijs , vbi ha &tenus
promulgatum & pra& icatum fuit :
fed modò expulfis paftoribus Catho
licis, fideles,qui adhucin eis hærent,
carent proprio parocho. Sic enim re .
ſcripſitIlluftrillimus & Reuerendiſ
fimus Cardinalis Bellarminus , Illu
ftriffimo & Reuerendiſſimo Domino
O&auio, Epiſcopo Tricaricenfi his in
partibus , Nuncio Apoftolico , anno >

1600, dic 30. Decembris. Dematri

monijs contractis, vbi nulli iam funtpro
pri paſtores , iam olim actum fuitcum
S. D.N. cum congregatione Concili
Tridentini',> ac ſententia communis fuit
illa , eßerata , nec ad ea pertinere Decrea
fumi
 SACRAM . TEMP . PEST , 565
Tam Concili, cum in eiufmodiloris obfer
wari non poßit. Non video ergo , cuir es
matrimonia non debeant tolerari, cum
Satis conftet, Concilý Decretum ,quod ix.
bet matrimoniumfieri coramparocho,non
fe extendere ad ea loca , vbi nulli ſunt pa
rochi Horum occafione queritur,quid
- fi aliquipeſte infe &i ex parochia , in
qua eft promulgatum illud decre
tum irritans,fugiant in parochian,
in qua non eft promulgatum vel rc
ceptum , & velintibi ex cauſis ante
di & is matrimonium contrahere , te
nebitur illis paſtor ſuam præſentiam
exhibere?
Responſio.
Non tenebitur: Quia , quicquid
aliqui dicant , probabilius putamus,
peregrinos à domicilio abſentes ,non
teneri legibus ſui domicilij,fi contra
riæ vigeant in loco vbi reperiuntur.
Deinde vt deturillos obligari le
i gibus domicilij, tamen quoad ſolem
nitatein adhibendam in contra&ibus
folæ leges loci, in quo contra & us ce
lebrantur, infpiciuntur. Locus auté,
gbi hoc matrimonium initurs non
petir cam parochi & teftium folen .
nitatem ad matrimonij valorem
cum ibi decretum Concilij Triden
Aa 1 cini
$ 86 DE NECES, ET MOD , MINE
tini non obliger , vt ftatim diximus:
Ergo & c.
Dices : Decretum annullans ſemel
publicațum in aliqua parochia , affi
cit parochianos quocunque migrent;
quia aduenientes ex locis, vbi Con
cilium obligat, iamcontraxerunt ob
ligarionem " ſeruandi id decretum :
ergo quocunque eant faltem per mo
dum tranſitus tenentur illud ſeruare.
Et confirmatur: Quia Concilium
irritat clandeſtina matrimonia , red
ditque ipſas perſonas inhabiles ad fic
contrahenduin , ſed inhabilitas per
fonam afficiens , cùm fit quid perſo
nale,comitatur perfonam quocunque
euntem : ergo ſemel proprer legiti
mam Concilij publicationem reddi
tus inhabilis ad clam contrahendum
nullibi terrarum poterit ita contra
here,
Refpondeo : Aduenas contraxiſſe
obligationem feruandi id Concilij
decretum , quamdiu ſunt in ijs parti
bus, in quibus obligat ,> fecus dum ad
alia. loca perueniunt vbi non obli
gat. Ad confirmationem dico, quan
do inhabilitas eſt conſtitura abfolutès
& fimpliciter fequi perfonam quos
cunque euntem, fecus quando con
ftitura
 SACRAM , TEMP . PEST, 567
Aituta eſt per modum lcgis. Sicut
enim lex illa non obligatin illis lo
cis , ita inhabilitas & annullatio
>

a & us non obligat ibi, nec loquitur

perſonam , nifi dum eft in locis , in
>

quibus ca lex vim obligandihabet.

QÆSTIO XVI.
An etiam illis, quiè contra fugerunt ese
parochia in qua non eft promulgatum
dictum Concil. Trid . decretum , in
parochiam in qua eft promulgatum ?
Quęſtionis cxplicatio.
1

Iceverſa accidere poteft, vt ad

VIpitandam contagionem quidam
fugiant ex parochia in qua non eſt
promulgatum , in parochiam in qua:
eft promulgatum di&um decretum
Concilij. Occafione huius nafcitur
quæftio: An parochus loci ,in quem
fugerunt teneatur illis fuam præfen
tiam exhibere ?
Reſponſio,
Tenerur : Quia vt ſuperiore qura
ftionc diximus, quoad folemnitatem
adhibendam in contra &tibus, oportct:
ſeruare leges loci ; in quocontractus
fiunt,
 f3i6u8nm.t. N ce
rim at DCEum EeCrgEoS,loEcTus,MvObDi MIlNe.bra
cxigatdſeolemvira.
t
teumrConciloniTarm,
i d e n ti bebitin.
ereff parocihju cum tenfit,ibu
t
e s s,
Dice afpri Petegrin & fore
ſfeusetunon s tr mno:
gun legibi conn.
dinib l tpur q tursa&
us oci, er ué nſeunt,
pvieui
l n quopr per moduqm hofpitij reci
nt æfertim uando illæ non.
oblig ur , d
ant in fuo omicilio , quia qui:
t te
alad ti(a)a ralnſoictuautnboreudiicitmpomroeradliiuter
t d m n te ur er
* a.dift
. 4. i inliucso leoſcſei:obEſregrouanroe,n cunmcnſtoulros ilengceos
l
P.9.4. exiſtentesobligent
3. no .
Caf. 2 . R. qRuegquulicacomu illamfpoarrfioelxecmeption
6; - tneemm :,namoad ntnrqau&euum enſes&niptea
5.2. regcroini tenentur feruare folennitates
ntracti requiſ l
inchun
tra b
tud oneus
onſtucrati bco à aegibus
itasntr is

& libet:foruminifor
bc - An . qui opp(id in quo cus
benim
ustit ur i,loco conó
te foro in
Sepet tractus
, .
D eſ F
ideles in rums quo
parocihcies prcounmdudo:e
l g a t e f h o d
cretum s bligatione ilmliusdt igantue
j o u l c
apucdtiianfideles,fdi eicbricaptiuni incanr
mfi hoc etu
e t
ptruorm, ul m t i. on fi ib
gatum , & probatur, qui ali
a às

Qullus
 SACRAM . TIM , PIST.
. Sony
nullus ibi Ecclcſię lcgibus rencrecurg
cùm non fint ibipublicatæ .
R. Negando antecedens, & ad pro
bationem dico , non effe fimile de
alijs Eccleſiæ legibus. Illæ cnim con :
tentæ ſunt publicatione in qualiber
fidelium dicecefi, vel in Curia Ro
mana , vt vbique obligent: hoc au.
tem decretum fpecialem in qualibet
parochia pablicationem poftulat, yo
patet ex ipfa Concilio.
QVÆSTIO XVII.
dneti illi, qui virginem defloratust,
datafide de matrimonio , fi antea vo
A
3

sum de fufcipiendo ordine facrofess con

Sitate ferwanda emiferint ?

Quæſtionis explicatio.
Ertum eft, votum Ordinis Sacri

res obligandihabere ; dubitaturmo

dò , an huiuſmodi votum habentes, fi
3

peſte corripiantur , priùs voto ſatisfa.

cere tencantur ; an verò puellam de
floratam ducere: & confequenter ob
ligetur paſtor,3 huiuſmodi matrimo
bijs intereſſe?
Respona
$70 DE NÉCES ET "MOD . MIN .
Refponfio.
Probabilius videtur , priùs teneri
puellam defloratam ducere, & conſe
quenter paftorem teneri , illorum ma
trimonijs intereſſe , quia votum non
obligat rebus mutatis,vt tradunt om
nes in materia de voto : hic autem
notabiliffima eft mutatio , cum vincu
lum fortiſſimum fuperuenerit, & gra
uiffimum proximi damnum, fi votum
impleatur. Deinde vinculum iuftitiæ
fortius , quàm charitatis: ſed ob'cha
ritatis yineulum ſupcrucniens , tene
>
tur quis religionis votum præcedens
ſuſpendere, para ratione indigentiæ
parentum , ſecundum communem :
>

crgo à fortiori propter vinculum iu

ftitię, quale hic reperitur.
Dices: Si deflorator in hoc caſu te
neretur defloratam ducere , hoc eller
vel ratione promiſfionis, vel ratione
damni virgini illati : fednon tenetur
ratione promiffionis, quia nulla fuit ,
canquam rei illicitæ contra votum:
neque rațione damni , quia violans
virginem nuptijs non promiſſis , non
tenetur eam ducere , ſed poteft alicer
ſatisfacere:
R. Defloratorem teneri ducere ra
tione vtriufque fimul ; nec eft perin
dc, nul
 , SACRAM. TEMP . PEST. $ 71
de , nullam interceſſiſſe promiſſio.
nem , & interceffiffe illicitam , quia
quando nulla adfuit promifſio, deflo
rata nullum haber ius ad matrimo a Nana
nium ; ( a ) quoniam fcienti e conſen$ . 17. * .
tienti non fit iniuria : quando autem 16 .
promiſſio adfuit , licet inualida, pro
pter caufam ipfi defloratæ occultam ,
tunc ipſa ratione deceptionis & dam
ni Gibi à defloratore illati , haber ius
petendi, & confequenter iufta cauſa
oritur ad priorem obligationem .
QVÆSTIO XVIII.
etiamillis
>, qui priùs fidem alicui vita
gini de matrimonio dederunt, & poft
modum fimilem dederunt alteri virgin
ni, copula confequuta ?
Quæftionis explicatio.
P Roponuntur hocloco tacitè duz
Prima, an femper teneatur paftor
vni vel alteri matrimonio intereſſe,
ita vt nullus exoriri poffit,quo neutri
tencatur , hoc eft , neque matrimo
nio , quod vultinire cumprima vir
ginc,cui ſimplicem matrimoni; fidem
dedit , neque alteri , quod vult inire
cum virgine,quam deflorauit,fide eta
iam dematrimonio cótrahcndodata,
Secunda,
572 DI NICI3. ET MOD. MIN .
Sccunda , caſu quo teneatur alteri
intereſſe, vtri magis teneatur inter- !
elſc , priorine , hoc eſt, cum virgine
fimplicem fidem habentc , an pofte
riori, hoc eſt, cum deflorata, habcnts
quoque fidem de matrimonio .
Refponfio.
Ad primam quæſtionem dicimus
poſſe dari caſum , quo neutrimatri
>

monioteneatur paſtor intereſſe , ve for the

fponfalia pofteriora & copula fucrint
cum confanguinea in primo gradu
prioris ſponſæ, tunc enim cumpriori
non poterit contrahi ratione affinitam de
tis cum confanguinea conſurgentis;
non ctiam cum pofteriori , ratione
publicæhoneftatis, quæ ex prioribus
ſponſalibus validis orta eft.
Ad fecundam dicimus , ordinarie !
teneri intereffe matrimonio priori
ratio eft clara , quia iniuria illata
pofteriori , non aufert ius ſuú priori,
Dicimus ( ordinarie)) quia quando
vírgo deflorata grande damnum pa
teretur ; magnamque honoris ia&u
ram, prior verò teuitcr læderetur, te
neretur intereffe pofteriori Nain
prior tcnerctur modicum illud dâm
num ſuſtinerc , ad vitandum damnum
proximi grauiffimum ,
Dices:
 SACRAM . TEMP . PEST, $ 73
Dices : Superius di&um eft, paſto .
rem debere intereſſe matriinonio vir
ginis defloratæ , non obſtante ſacri
ordinis feu caftitatis voto antca cmi
fo: ergo fimiliter tenebitur intereffe
matrimonio pofteriorivirginis deflo
rare , non obftantc priori fide data
alteri virgini .
R. Non cffc fimile in voto , quia
Deus (a) non ita exa&tè promiſſio - a Sot.in
nem fibi fa& am impleri pecit, ficut 4.dif.27
homines non enim cum damno &
iniuriatertij impletivult, homincs.9.2
dub..4.3.4
auteni propter iniutiam alteri illa
cam iure ſuo priuari nolunr.
QV ÆSTIO XIX .
dis etiam illis , ex quorum matrimoni
Paftor timetprobabiliter. magnum
ſcandalum ?
Quæſtionis explicatio.

FRcqu enter exconcubi

matrimonijs nariorin
magna naſcuntur um
ter parentes diflidia , diffoluitur pa.
tentum pietas, & cognatorum amici
fia, ysl propter familiarium difpa
ritatem ,
 574 DE NECES. BT MOD, MIN.
ritatem , vel diffonantiam morum,
svel propter concubinę prodigalita
tem , infamiaın , & fimilia. Horum oc
cafione quęritur, quid fi tale quid fu
turum parochus probabiliter cimeat,
tenebiturne huiuſmodi matrimonijs
præſentiam ſuam exhibere ?
Refponfio.
Non ecnebitur: quia virtus iufti
stię obligare nequit ad acum , qui fine
peccato impleri non poteſt , fed co
operari & adeffe huiuſmodi contra
hentibus cum magno illo ſcandalo , is
eſt apertè lethalis culpa, cuin notabi
liter charitas proximi lædatur, vt pa
a # .c . tet. Huic allertioni fauent (a ) Ca
sin tua noniſtæ, cùm dicunt , iudicem debe
defpon .' re interdicere matrimonium , quando
ibi de fa vehementer timetur ſcandalum ex
ma vel, matrimonij contra&tu , inter contra- t
fcandalo hentium confanguineos: quod verum
b Naua (6 ) eft , etiamfi ſecuta fit virginis det
n io
9.16. ). Horar & :?
propter rationem di&am
18 . immò etiamfi nulla fit inter cog
c Lud. trahentes diſparitas.
Lopest. Dices: Quid fiprudentes viriſpeak
sp.inftrue rent primo impetu fopito amicorum
4.7.2. animos pacandos ,tenebiturne paſtor
>

officio fungi & prefontiam ſuam ex

hibcrc ?
B.Te
 SACRAM . TEMP . PRST . $ 75
B. Tenebitur,non cnim qualecun
que ſcandalum ſufficit, fepe cnim va
rie mine iactantur , terrorcſque op
ponuntur, & diſcordiarum pericula
intentantur, qui tamen experientia
ceſte , vbi primus ille impetus dcfer
buit , & matrimonium celebratur , in
nihilum rccidunt, facileque animi
conciliantur & {edatur oinnis tempe
tas .
QVÆSTIO XX.

pris eft optimus O maxime probanda

moduo celebrandihoc ſacramentum
tempore peftis ?
Quæſtionis explicatio.
duas huius ca
Apitis:relat tertia& poftrema.
qua quæritur de modis , quibus tem
pore peſtis miniſtrari vel non mini.
Itrari poteft & deber Matrimonij ſa
cramentum . Quocirca quxritur con
fueta methodo, quis ſit cenſendus op
.
timus modus tunc celebrandi huc fa
cramcntum?
Refponfio.
Ille eft,in quo effentialia certa ad
hibentur, puta perſonæ , nullum ha-.
bentes legitimum impedimétum di
Fimonsa
576 DB- NECES. ET MOD . MIN.
rimens, & præſentia paftoris vel alce
rus ſacerdotis ab eo vel ordinario
deputati : denique reliqui accidenta
:

tij ritus & cæremonię , puta , denun

Giationes, vna velplures, bencdictio
facerdotis , & quędam aliæ, prout fa
tio temporis & periculi fiue facerdo
is & reſtium , ſiue ipſorum contra
hentium poftulabit. Hæc ſufficienter
probantur per ea , quæ in fimilibus
queftionibus antè diximus.
Dices: Debebitne faltem yna de
Qunciatio fieri?
B. Paftorem debere aduertere cir
cumftantias temporis, loci, & pericu
li , in quo verſantur , præfertim ipfe
contrahere volentes, vcl faltem alter
ipforum . Itaque pro ratione iftorum ,
vel plures , vel vnam , vel nullam fa
>

ciet, dummodo pro qualitate caſus &

di& arum circumftantiarum adhibeat
diligentiam , quàm poteft, ad depre
hendendum ,fi quod ſubfir impcdi
mentum ,
Dices -2 . Peternc ante omnia pao
for ab Epiſcopo ſeu eius vicario ru
brum figillumve vocant ) hoc eft,
reiniffioncm bannorum , fiuc denun
sciationum , de quibus iam diximus.
K. Perct, fi vt diximusratio tem
poris
 SACRAMY TEMP . PEST. 577
poris & reliquæ circumſtantiæ id per
mitcant, puca , quia contrahere vo
lens , non eſtin tanto vitæ periculo,
& probabiliter videtur , ad aliquot.
dies ſupervicturus,ſed quia hoc genus
morbi fallax eft, & plurimos contra
opinionem eripitex hac vita, poterit
in hoc caſu teſtis ſine reiniſſione ban
norum ad matrimonium celcbran
dum procedere, maximè fi fciat, nul
lum Tubeſſe canonicum impedimen
ruin .:
Dices: Quid fitempusfit clauſum ,
hoc eft , quod fi ab Ecclefia fir vetitú,
eo tempore matrimonia celebrari
. Quod aliàs ſæpe , neceßitatem
cårere lege,prefertim cùm Eccloca non
veçct facramentum matriinonij, fed
quafdcm illius folennitates vt tradu
étionem fponfæ , & alias eiuſce gence
ris, quæ in matrimonijs tempore pe
ftis celebrādis non reperiuntur, M6
fickenim in luctu. ( vt loquitur(a) Sa- a22.Eccle,
piens) importuna narratio.
QVÆSTIO XXI.

puid fit renſendum de modo miniftrandi

illorum ,qui voluntpeſte infectum con
trabere per Procuratorem ?
Bib Quæ
 578 DE NECES. ET MOD . MIN.
Quxftionis explicatio.
ac.fin . CeErtum
de procu
le (a) eſt matrimonium con
cractum per procuratorein va
an6.c luilſe ante Concil. Trident,quatuor
fufficet conditionibus pofitis. 1. vt procura
ff.deſpă tor habcat ſpeciale mandatum ad
matrimonium contrahcndum . 2. yt
fit mandatum ad contrahendum cum
certa perſona. 3. vt procurator per fe
ipſumexequatur. 4.& vlt. vt tempo
b Bart.
re, quo procurator contrahit , nonlit
reuocata poteftas. Hodie (6). quidam
de Ledeſ dubicant,an criam poft Concil Trid.
dyb , 18 .
de matr .
valeat , fi in præſentia parochi & tc
ftium procuratorcontrahar. Occaſio
ne a
huius nis
gioquæritur, quid eli apaſtor
t ti
ant non aud acce .
contrahere volentes, quia illo
rum alter eſt peſte infe & us, nec lecto
{ c mouere poreſt , velit autem illos
per procuratorem contrahere , pote
fitne hicmodus celebrandi matrimo
mium hoc tépore probari& tolcrari?
Refponfio.
Poterit etiam poft Concil. Trid ,
quia in eo omnia effentialia ad ma
trimonium faluantur, puta ,conſenſus
inutuus partium contrahere volen
tium aliquo' figno expreffus , & præ
ſentia parochi & teftiuin corain pro
furatore ,
 SACRAM , TEMP.PEST. 579
curatorc , cætera cnim accidentalia
funt, quæ proprer periculum conta
gionis omitti poffunt.Neque obftat,
quòd påſtor non exhibet fuam præ
fentiam contraličnci, fed eius procu
ratori , quia hoc fufficit ctiam poft
Concil. Trident . ve patet ex praxi
totius Eccleſiæ : noſtro enim tcmporc
à Concil. Tridentino promulgato ,
vidimus publicè plura matrimonia
per procuratores celebrari , eller au
rein crror intolerabilis in Ecclelia
matrimonia irrita tolerare. Dcinde Seff.24.
finis Concilij irritantis clandeſtina c. 1. in
eft , vt notum fit Ecclefiæ matrimoprocem,
nium , probarique poffit, ne aliud pu
blicè 2, aliud verò occultè celebretur,
Scd cùm celebratur per procurato
fem coram parocho & teftibus,fatisfit
huic fini, iam enim conſtat Eccleſiæ ,
& probari potcſt , ſicut quilibet alius
contractus geſtus per procuratorem
ſufficienter probatur, ita :vtcontra
hens cogatur in foro extcriori illi
ftare,
Dices : Concilium exigit, vt paro
chus & teſtes intelligant contrahen.
cium conſenſum , vt eius teftes effc
poffint: at illú intelligere nequeunt,
cum folùm procurator adeft.
Bb2 B. Exigi
 580 DE NECES , ET MOD . MIN.
R. Exigipreſentiam realem per ſe
vel procuratorem , & verc parochum ,
& teftes intelligere, conſenſum ab
fentium medio procuratore ad id fpe
cialitct deftinato , cuin omninò ab
fentis perfonani agat.
Dices 2. Concilium Trident, pro
forma petit , ve parochus præfens ſit
conſenſui contrahentium , cùm altor
marrimonium inirer : quoties auteni
requiritur præfentia pro forina ( a) in
al.oblig
S. tutor iurc non implecur per procuratorem .
ftatim ifSic quia præſentia tutoris exigitur
deautko pro forma ad minorum contractus,
a con non eft fatis tutorem per procurato
rem adeffe , & Canonici alicuius Ec
ſenſufa clefiæ non poffunt conſentire aliena
cito ,
tioni rerum Eccleſix per epiſtolam ,
bc.in
quia ius( b) eorum præfentiam exigit.
K. Negando, quod cùm requira
Geneſ. turpræfentia pro forma, non fatis ſit
de elect , per procuratorem adeffe. Nec eft fic
mile in tutore ; eligitur enim indus
Itriaperfonæ,& confidunt leges, fore,
vt ille mclius pupillirebus conſulat.
Siiniliter eligit ius induftriam Canos
micorum , confidés ipfos bene Eccleſię
fue conſulturos , & ideo vult vt con
gregentur , & rationes conferant , &
clarius intelligant quid facere expe
diat. Dices
 SACRAM, TEMP. PEST, 581
Dices poitremò: Paſtor poteft præ
féntiam fuain exhibcre abſque conta
gionis periculo à longè proſpiciendo
& audiendo mutuum confentum con
trahentium , ita vt iudicio peritorum
nullum propemodum fit periculum,
. Illo pofito paftorem teneri ex :
hibere fuam preſentiam propter re
uerentiam facramenti , quem aliàs
peticulum contagionis excufabat,
QUÆSTIO XXII.
oxid fit de illoruń , qui volunt peſte irpe
feftum contrahere'per epiftolam ?
Quæftionis explicatio.
Vre ( a ) antiquo conſtat matrimo a ex l
Tre
nium per epiftołam cclebratum va- mulieră ,
lidum fuiffe , quod etiam probant
cumnoftriDD. tumi Canoniftz. Du f;de xis
bitatur verò hodiej an etiam valeatmusel.
poftpromulgarumConcil. Tridens fin.suff
fpeciatim decretű matrimonia clan-cit,ff.de
deftinairritans. Huius occaſionefponfal.
quæritur , quid dicendum fit de mo
do miniftrandi illorum , qui vt virent
periculum contagij, volunt vt peſte
infe & us, fi contrahcre velit, contra
hat per ſcriptuin & cpiftolam . To
Bb 3 Response
 582 DE NECES. ET MOD ,MINT
Refponfio.
Videtur polle tolerari : plerique ,
a Enri. (a , enim putant probabiliusvalere
lib.11. matrimonium fic contractum etiam
de matripoft Concil. Trident, promulgatum :
0,248.6. & ratio eorum eft , quia omnia per
Concil. Trident, requiſiţa in eo re
periri poffunt , quod probatur recen
ſendo duos modos, quibus matrimo
niumſecundum
contrahi illos perepiſtolam
poteſt. Primus, ( b) vt epi,
b Enri, ftolam mittens, fcribat ſe non folùmn
fup. facere ſui corporis traditionem , ſed
extunc,traditionem per alterum fibi.
faciendam acceptare.: tunc eniin fin
cpiſtolâ le&â coram parocho & teſti
bus alter confentiat iam vtriuſque
tradicio & acceptațio ſint coram eo
dem parocho &teftibusfacta ,nihil
>

c2anchautem aliud ſingulare requirit Consil

lib.2.4 cilium . Alter,vt recipienscpiſtolam ;
de refcribat,mittenti se accepiflelitteet
Smatr. ras , in quibusvoltipfumin coniusa
gem , & fimiliterſe velle , tunc enim
fi hac epiſtola leça coram parocho ,
teftibus recipiens coram illis cons ,
fentiat , iam mutua acceptatio & trasi
ditio conſtat coram parocho & teſting
bus: quia illa,epiſtola:continertradiz ,
tionem refcribentis & acceptationem .
traditio
 SACRAM , TIMP , PEST.
traditionis fa &tę a priori mitcente, &
prior mittens ſc tradit & acccptat
coram parocho & teftibus. Nihil au
tem aliud requirit Concil. Trid .
Dices : Etto, poffit matrimonium
vt cft quidain contractus celebrari
perepiſtolam vel procuratorem , vt
antè di&um eft, poteritne etiam hu
iuſmodi matrimonium vocari ſacra
mcntum ?
B.Poterit, ( a) quidquidumaliqui 2a Durch
3

ent vt in 5.dift
t matrimonium
contradicant , quia ram
contractus &n
e fac est 28.9.3
idem numcro , & tantùm differt iuxta n.VI.
diuerſos refpc & us , quia vt reſpicit
vinculum contrahentium dicitur co
tractus : vt aurem e?leuatur à Deo
ad repræſentandam vnioncm Chriſti
cum ecclcfia Seca
dicitur factamentum .
Ergo vtroque modo debet habere
eandem materiam & eandem for
mām , & caulas agentes, acproinde
fi poteft, vt contra &tus celebrari per
epiftolam porerit etiam vt facra
mentum ,
Dices ſecundo: Cùm in hac re lint
contrariæ Do & orum fententiæ , &
ytraque probabilis, expedierne ſi pe
»

Ite infecus conualeſcat ſuadere, vt

irerum matrimonium perfonaliter, &
Bb4 per le
 584 DE NICBS, ET MOD . MIN .
per fe immediate contrahat ad col
lendos fcrupulos.
R. Expediet : nequc obftabit ,
quod cætera facramenta reperi ne
queant eadem manente materia ,quia
hoc eft in matrimonio ſpeciale , vt
fæpius ftante eadem materia repeti
poſſit, cùm enim ſit contra& us, eiuf
quc naturain & conditiones retincat,
poteft ea parte qua contra &tus eft ,cę .
terorum contra & uum more ſæpius
iterari.
QVÆSTIO XXIII.
quid fit de illorum , qui contrálunt com
fam parochocafu ante illorum fa
res prætereuntë ?
Quæftionis explicatio.
Onftat præfen
C diam parochil ad valorem mattis
monij ficut & teftium , camgue non
tantù phyficam ,hoceſt,corporalem ,
fed & moralcm & humanam , quae
vlrra phyſicam addit , vt vſum ratio
nis habeant , & vtriuſque partis con
fenfum intelligant. Diſputatur vero
à quibuſdam , an hæc præfentiapa
rochi & teftium præter aduertentiam
intcllcs
 SACRAM . TEMP. PEST ,
intelle & us rcquirat ctiam voluntaris
conſenſum, ita vt fi pręter volunta
tem , vel caſu adſint contrahentibus
& aduertant illos contrahere , non
fit matrimonium . Huius occaſione
quæritur, quid fi paftor nolit , vel non
aufit præfentiam ſuam exhibere peſte
infe & is contrahere volentibus , illi
*
verò contrahant in præfentia parochi
ante fores illorum præter intention
nem prætereuntis, eritne hic modus
contrahendi validus & tolerandus?
Refponfio .
- Eric validus , quia hodie ferè oin
. nos docent ad præſentiam lúmanam
parochi & reftium fufficere, aduera
tentiam intellectus : fi quidem fe
cundum ( a) iura differenter aliquid a'l.cora
coram aliquo fieri, quamuis is in- Titioff.
uitus, adlit , fi aduerfat. Cum ergode ver ,
Concilium folùm exigat matrimo obl.
nium celebrari coram parocho & res
Atibus fatisfit , fi ipfis præfentibus ,
quamuis inuitis celebretur. Præter
ca faluatur finis illiusdecreti(6.)Tri- Sef.ze
dentini ex eius præfatione colle & usyinitio.
cůmi jam matrimonium talium con
fter esclefiæ,pecpublicè:poffintaliud
inire , quod principaliter quæfiuit
Concilium . Et hæcdo & rina yidetur
Bbs certas
$ 86 DA NECES, ET MOD . AMIN
CENTRE cum dicantur Cardinales ad
interpretationem Concilijndeputati
ita præfentiam de quaagitur,expli.
çafle .
Dices: Quando in iure aliquid
fieri pręcipitur coramaliquos deber
is intereſſe moraliter fecundum fuum
modum & officium , vt G-fit aliquid
faciendum coram notario ;& teftibus;
non fatis eſt notarium intereffe , vt
veftem , fed exercentem fuum off
cium :ergo cum Concilium præcipiat
matrimonium fieri coram parocho&
teſtibus, non pecir affiftentiam pa
rochi ſolùm vt teftis, fed vt illius qui
interſit munus ſuum obeundo at pa
rochimunus eſt non puri teftis , fed
affiftenris nomine Eccleſiæ appro
bando matrimonium , & præbenda
facramento authoriratem , quæ non
præftatur ab eo: qui inuitus aur caſu
ad aliud vocatus intereft. Er confire
matur, quia Concilium vultvt pato
chus viro & muliere interrogatis , &
corum mutuo conſenſu intellecto, di..
cat : Ego vos in matrimonium coniungo
in nominePatris , Filýs spiritns.
Sanéti , vel alia verba proferat iuxta
præceptum vniufcuiufque prouinciz
situm , ergo non fufficit ad præfen
tiam
 SACRAM , TEMP. PEST. $87
tiam parochi. qualiſcumque aduer
tcntia, ſed requiritur etiam volun .
taria,
B. Concilium veramq; pręſentiam
poftulare , fed diuerfimode ; petit
enim illius præſentiam vt teftis qua
lificati , id eft , habentis parochi dia
-gnitatem tanquam de eſſentia, &
rurſus tanquam præſtantis authorita
tem nomine Ecclefiæ , ſolum ex illius
præcepto. Et conſequenter ad con
formationem dicimus, ſipropter peria
culum contagij, vel fimilem iuftam
cauſam , parochus præſens non pro
ferat illa vel fimilia verba , nihilo
minus ad valorcm matrimonij ſuffi
cere illam præfentiam .
QUÆSTIO XXIV.

Quid fit de illorum , qui contrahunt co

ram teftibusprimooccurrentibus, puta
mendicis, excommunicatis, infamibus:
Sernis, anciltis
Quæſtionisexplicacio.
Ercum et ad valorem matrimon
nij requiri adeſſe duos teſtescum
parocho : certum quoque eft cxigive
Bb 6 reites
 1988 DI NECES. ET MOD . MIN.
teftes vſum rationis habeant, præfen
ztelquc fint moraliter ; vt ante dixi
mus de parocho , ciuſque præſentia,
Dubitatur verò à quibufdamt, an ſuf
ficiant qualeſcunque teftes >,vel exi.
gantur omni exceptione maiorcs, hoc
eft, tales vr nullum parianrurvitium
ex ijs, ob quę iure repellantur à tefti
monio dicendo, Hujus occafione
quæritur , vtrùm tempore peftis, cùm
>

non poſſint facilè reperiri teftes,qua

les defiderantur,fufficcret contrahcre
coram teftibus , quibufcunque hoc
eft, qui primòoccurrcrint , fiue fine
fæminę, fiuc viri: fiue fint excom
municati, infames, & fimiles.
Reſponfio.
Hic modus ctiam tolerari poteft,
a Enriq quiaſecundú (a) probabiliorem opi
lib.ll. nionem ad valorem matrimonij ſuffi
de matr . ciunt qualeſcuinque teftes rationis
$. 3.4.9 .
vſuns habentes , nec eftnecefle vriha .
Petr.deheant qualitates" à iure requiſitas,
Ledes.de quales requiruntur, vt in alijs nego
matr.9. tijs habiles & legitimi teftes repu
45.4.5 .
tentur. Quare fufficient reſtes etiam
punet. 3 infames, excommunicati, parentes,
conſanguinei, ſerui, familiares, pade
peres & mendici. Probatur primd ,
quia quamuis alias teftes fint illegi
timis
 SACRAM. TEMP. PEST , 589
Timi,, & inhabiles >, faciunt fufficien
tem fidem , nec repeiluntur , quando
funt Inſtrumentarij, vt loquuntur (a ) 2800rpm
Iuriſperiti, hoc eſt, appoſiti Inftru - de reg .
mento ex communi contrahentium iur.lit ,
conſenſu : fed teftes in matrimonio T.reg. 1
communi contrahentium confenfufin , ver,
funt appofiti , crgo füfficiunt quicun. fallit,
>

que prefertim cùm in libero paröehi quando

dcfcribendum fit matrimonium cum teftes en
nominibus teftiuin , vt præcipicur in alü.
Concil: (6) Trident. Deinde, quià b seß .
teſtes inhabiles admittuntur,quando 24.6.1.
concurrunt cum alio habili & fide
5
dignos maximè fi alter'ex teftibus fit
parochus, cuius authoritatimultum
"tribuitur in (6)iure, vbi non obſtante ce.cum
conſuetudide antiqua ciuitatis. Ho- eßes de
fticnſis ; qua non valet teſtamentum teftam .
abſquequinque teftibus,definitur va
lere, fi in præfentia parochi & duo
rum teftium fiar: ergo cum matrimo
nio neceſſario debeat intereſſe paro
· chus aut alius facerdos de eius licen .
ria, eius authoritas ſupplebit vitium ,
1
quod alij duo teſtes patiuntur ,
proindc valebit matrimonium qua
leſcunque fint teftes. Confirmatur,
quia cùm ius vult vlcra parochum
adefic duos alios teſteslegitimos,
Bb7 id
cxprice
 890 DE NECES, ATIMOD Mm .
26.cum exprimit vt (4) ibidem ( coram pres
ußes de bytero , intribus,aut duabus,alys perſo
aeftam . nis ) ergo cum :Concil. Trident tan .
tùm exprimat-coram parocho &duo
bus vel tribus alijs teftibus , fignum
eft nullam qualitatem in teftibus
exigere præteream , quæ iure naturæ
el seceffaria , vt teftimonium perhi
bere pofline, nempe vt rationis vfim
habeant. Tandem cft optima huius
rei-: congruentia : ficut enim in alijs
facrainentis inftituit Dominus mate
. rias in re communi & facilj, vcban
priſmam in aqua , ex quo facilè inue
>

niretur; Lea Concil. Tridentinam

intendens ſtatuere quædam clara fa
cilia.& communia pręcepta exigit to..
ftes cuiuſcumque conditionis ad ma-
trimonij valorem & probationem , Si
enim omni exceptione maiores, pete
ret plerumque difficile inuenirentur,
innumcrifque litibus circa matrimo
nij valorem locus daretur.
Dices : Aliquando fit, vt ipfe paro
chus etiam fitfufpe & us , ac proinde
illius authoritas virium teftium mi
-nimèſuppleat:
B. Pofleira accidere , verùm leš
non poteft refpicere omnesparticula
cs.cafus,fed frequentiores, vtpatet.
Æ
QU
 wa C & AM . TENP ,PEST, 1 528
QV ÆSTIO XXV.

Quid deillorum , quicum non poßint fi.

mul habere parochum.cu teftes, modo
3 contrahuntcoram parochols & poftet
coram teſtibus

Quæftionis cxplicacio.
Oncilium requirens parochum
& duos teftes ad celebrandum
matrimonij contra & um loquitur co
pulatiuès. Sic enim habet: Quialiter
quàm preſente parocho vel alioSacerdoteSeß.24.
de ipfius parochi ſeu ordinary licentia,credo
duobus vel tribus teftibus matrimoniuin
contrahere attentabant, &c. videtur er
go exigere , vt fimul tempore paro
chus & tcftes interſint matrimonio .
Haius > occafione quæritur , quid fi
tempore graflantis peftis ſiniuinaberi
nonpoffint, fed hodie paratus eſt pa
Tochus, coram quo contrahentes my
tuum conſenſum explicant , & cras
occurrunt duo teftes,quibus fimiliter
faciunt, quid dicendum dc hoc modo
contrahcndi?
Reſpois
 392 DE NÉCES, ET MOD. MIN .
. Refponfio.
Non videtur poffe rolerári, quia
( vt ftatim diximus) fatis certum eſt, A

Coacił. Trident, copulatiuè exigere

præfentiam parochi& teftium , &
aliter contractum matrimonium irm
Vera- ritare .. Confirmatur , quia (a) prem
riusap- ſentia parochi & teftium dcaderatur,
pendice ,vt plenè conftare poffit Ecclelie de
adpecu -matrimonio. At non plenè conftat,
lum dub .quando non funt fimul eodem tem
6.co.4 pore parochus & teftes , cum aliis fing
teftes fingulares. Recetas fing
Dices: Si teſtes finepræſentes qui
conſenſum contrahentium intelli,
gunt , & parochus fit præſens, & ex
-propoſito non vult intelligere, ſed
oculos claudit & aures : nihilominus
validum contrahit matrimonium ,
*

iuxta allegatan à quibuſdam Cardi

nalium declarationem : parochus au
.tem.pręſens , & non intelligens per
indc.eltac fi abfens effet , fi effectum
teftificandi attendamus ergo poterit
matrimonium contrahi im præſcntia
duoruin teſtium abſentę parochoma
ximèfi poftmodum . parochus conſena
fus matrimonialis certior fiat , que:
>

Contrak
 SACRAM . TEMP . PEST . $ 93
contrahentes audiat ſecum conſen
fum ratificantes.
R. Negando maiorem propoſitio
nem, nec eft veriſimile fac Cardinales
declaraffe, cùm certuin fit non valere
matrimonium , fi parochusnon atten
dat ad confenfum ,> & non intelligat
illum , eciamſi hoc affectatè & data
opera faciat, quia tunc reuera non.eſt
diccndus preſens , nec potcft teftif
cari de matrimonio ad quod requi.
rirur præſentia. Aliud dicendum
effet, fipræſens affe & atè & data opc
ra fingat ſe non intelligcre , cùm ta
men reucra intelligat,tunc cnim re
uera præſens effet, & matrimonium
fubfiftcret : &hoc putandum cſt vo
fuiſſe Illuftriff.Cardinales , fi quid
fortè dc hac difficultate declararint.

QUÆSTIO XXVI.
Quid fitde illorum , quiin extremo arti
culo mortis exiſtentes , contrahunt ces
Tam teftibus in abfentia parochi ?

Queſtionis explicatio .

peſtis; & in articulo mortis,quęle

gibus
 594 DE NECES ET MOD , MIN .
gibus vetantur , co quod neceſitas cxa
a de congreat lege : (a ) fufficerequc eo cafu, vr
lex diuina & naturarisferuentur: Ida o
dift. 1. circo quæritur, an & in articulo more
2.
tis hic modus contrahendi matrimo
nium tolerari poffit , quo illud cele
brarur coram ſolis teftibus,fi non pof
fit haberiparochus,
Reſponſio.
Non poreſt tolerari , quia certum
eft matrimonium finc parocho con
tra & um in quacunq; neceſſitate effc
irritum & nullum . Probatur, quia
vbi In diſpoſitione dicitur, aliter ficri
non poffe ,vel poniturdecretum irri
fans, inducitur forma,vt traduntCao
noniftæ. Sed in Concilio Tridentino
dicitur matrimonium aliter fieri non
poffe, quàm preſente parocho, & alit
per contra &tum reddi nullum , ergo
inducitur forma, & proinde nullo
cuentu abſque ea folemnitare initum
fine fua forma
eritpalidym , res enim ,qne
ſubliſtere nonpoteft.Confirmatur ,
quia ibi redduntur omnino inhabi
les: vbi ponderanda elt di& io ,omnino,
quæ ſignificat in amni-euentu , fine
ylla exceptione , ſiue remedio ac dif
penſatione , açıpanderandum ( reddere
inhabiles ), nam inhabiligatem mate
zuding rix sa
 SACRAM TEMP. PEST: 59 $$
facramenti nullus neceſſitaris ca.
ſus poreſtſupplere.
Dices : Leges diuinæ recipiunt in
terpretationem ex bono & æquo &
epijkcia ,vt quæpro tuenda charitats
introductæ ſunt , ipfi charitati non
aduerſentur , ficut apud Ioannem ha
betur , neminem , abſque baptiſmo
faluari poſſe, & camen deficiente.co .
pia miniſtřivel aquę , fatis efſet ba
ptiſmi votum . Ergo à fortiori leges
humanęrecipiunt eandem epijkeiam .
Sed fi in hoccaſumatrimonium abf-,
que parocho injeum eller nullum,ad
uerſareturcharitati , quia proles les
gitimanda per matrimonium illud
illegitima manerer, & concubinorum
morti proximorum erga ſuas concu
binas valde affc&torumfalus ſpirituas
lis periclitaretur . Ergo decretum
Concilij Tridentini obligans coram
parocho contrahere ex æquitate &
epijkcia cenfendum eftin hoc quentu
minimè aſtringere. Cófirmatur,quia
quoties cafus euenit ijs veltirušcira
cumftantijs, quibus non itaexpreſse
decifus eft, actondendum eft, quidin
co Legiſlator.conſultus refponderers
idque fequenduin, Videtur autem
quod Pontifex dehaciextrema neceler
fitatc
1996 DE NECES , BT MOD, MIN .
ficate conſulcusreſponderet , pofle in ls
ca abſque.parocho & reftibus contra w
hi, ergo & c.
B. Breuiter ad argumentum &
confirmationem illius legem mere
pręceptiuam & inducentem ſolemnis
tarem contractus extrinſecam ", reçi : kha
9

pere aliquando interpretationem & is

epikeiam . Secus vbi eft fólennitas
fubftantialis, & materię inhabilitas.it
Nec hoc aduerſári charitati ; valdes
cnim -bono communi expediebatles
gem co rigore editam , nec in hoe
cafu Pontificem aliter refponfuruma
vt antè obiter diximus.
ds.
OY ÆSTIO XXVII :

Quibus potißimùm modis peecarifolet in

adminiftrationeSacramcnti ma
trimoni

Quæftionis explicatio 16

T Ecigimuspaflim hoccapite
ta peccata quæ commit ulé e?
ti mfoleno
in celebracione matrimonij tempore ,
peftis , tum à parochis , tum ab ipfis
contrahentibus:, .cum ab vtrifque's
que hoc loco lucis gratiæ ob ocu
los los
 SACRAM , TEMP . PEST .
los legentium veluci in tabula po
nuntur.

Refponfio

Peccat primo paſtor , qui non vult

>

exhibere preſentiam ſuam matrimo

nijs fuorum fubditorum , pręfertim
concubinariorum ,quoruin ſalus peri
clicarur, niſieum ſuis concubinis ma
trimoniuin contraxerint.
? . Et qui cùm ablicnon ſubftituit
Galium faccrdotem , qui matrimonijs
Interfit.
3. Et negligente paftore Epiſco
gus, qui de huiuſmodiſacerdoce non
prouidet,
4. Erianti non habcat niſi facere
Botes excommunicatos, ſuſpenſos,in
erdictos, irregulares,
5. Et Epiſcopus, quinon ſubſtituit
arochum necdum facerdotem , fi
lium habere non poteft.
6. Et parochusnon lacerdos , qui
non vult afifterc, nec alium facera
>

otein, qui interfit, ſubſtituere.

7. Parochi, qui fubftituunt Diaco
los, Subdiaconos, & alios inferiores
Sericose
8. Peccat
$ 98 DE NECES . ET MOD . MEN .
8.Peccat quoque ſimplex ſacerdos
qui facilè credit contrahere volenti
bus , afferentibus fe habere faculta- d
tem ab Ordinario , vt corain illo ma- .
trimoniuin contrahant , niſi fint per a
ochzi.
fonæ fide dign
4. Et par , qui pro fuo arbitrion
quorundam matrimonijs interſunt,
& non aliorum ,
10. Et qui non vult intereſſe ma
Primonijs amentium pefte infe & o
Tum tempore lucidi interualli ,quo
folent rectè de ftatu- & rcbus fuis di

II.re Et
{ pone . qui non vult intereſle mas
trimonijs illoruin, inter quos ſeit can
cum per confeffionem effe canonicuti
impedimentum .
12. Et contra , quiintereſt marri
monijs illorum , quos fcit extra con.
fellionem habere canonicum impc.
dimentum .
13. Et qui non vult intereffe matri
monio vagabundi peſteinfecti .
14. Ec quinon vult intereſſe ma
trimonijs illorum ,qui de parochia
qua non eſt promulgacum decretum
Concilij Trident, matrimonia clan
deſtina 'irritans , fugerunt in paro
chiam , in qua eft promulgatum . .
15 E
 SACRAM , TEMP. PEST. 599
15. Et qui non volunt interelle
matrimonio illorum , qui virginem
deflorarunt, datâ fide de matrimonio
contrahendo , co quod antea yotum
ordinis Caçri emilerant, fi virgo ma
gnum aliquod inde paffura elt dam
num .
15. Er qui nolunt interefle mat.i.
monio illius, qui fidein virgini dedit,
eo quod poft aliam virginem deflora
rit,niſ hæc poſterior maius damnum
pati deberet, quàm prior.
17. Et qui nolunt intereffe illorú ,
quoruin parentes Gne iuftis cauſis re .
fiftunt, & ſcandala & tempeftatcs cx .
cicant, fi prudentes viri iudicent ani
mos parentum ftatim placandos, vel
non effe rationabiliter inuicos.
18. Et qui volunt peſte infectos
contrahere per procuratorem vel epi
ſtolam , cùm poffit abfque contagio
nis periculo illorum matrimonijs
fuam præfentiam exhibcte , quamuis
fi fic contrahunt, ferè contrahant.
19. Et contrahentes, qui contra.
hunc hodie coram parocho , & cras
corain teftibus,- > cùm fciant vel ſcire
debeant, illos fimul efle adhibendos.
20. Etilli, qui contrahunt corain
folis teftibus, cum lsiant neceſſariam
parochi
 600 DE NECES, ET MOD, MIN .
parochi vel eius vices gercntis præa
fentiam :
Dices : Quale peccatum eft, nole
intereffe matrimonio concubinacij
peſte infecti ?
B. Mortale, quod vel ab homici.
diumsfeu animicidium , vel ad furtum
reducitur. Ad homicidium , ficontra
hens petiematrimonio iungi; vt fuc
currat infirmitati ſuæ , per quam non
poteſt inordinatum amorem erga
ſuam concubinam deponere. Ad fur
tum , fi idco nubere vult , vt hono
rem , quem virgini abſtulit, reftituat,
vel proles illegitimas faciat legiti
mas,

FINI S. aracas
Sus non

09.900.000

Kill !

MVSEVM
BRITAN
NICVM
ICAR