Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Distingue:
- ciencias especiais: física, matemática, teoloxía
- ciencia metafísica transcendente, do ser, que debería fundar as outras. Aínda
que Deus non é o único tema da metafísica, en parte apunta cara el.
2. A noción de ser.
O ser é o máis común das nosas representacións do real, carente de toda
determinación, abstracto e indeterminado. Resultado dun proceso de abstracción
por remoción, negación das diferenzas de tódolos entes. A intelixencia ten un
concepto confuso de ser, pero este non é o obxecto da metafísica, senón o
concepto distinto do ente en canto ente.
Chégase á noción de ente común, que non é un xénero, pero que ten certa
unidade unívoca. Fronte a Aquino Scoto afirma que o ser é algo unívoco. Hai un
concepto de ser compartido por Deus e pola criatura. O concepto de ser é
común a todo o que é e ao mesmo tempo encerra virtualmente a tódolos demais.
Gilson:
Otra solución la ofrece Duns Scoto. Escoto habla de naturaleza, también
indiferente a lo universal y a lo particular. La naturaleza se hace universal en el
intelecto, cuando es inteligida, y se hace particular cuando está unidad a la
materia.
1. O obxecto da metafísica.
Non escribiu ningún comentario á Metafísica, pero nun comentario á Física
afirma que o obxecto da metafísica é:
- segundo a prioridade de predicación, o ente en canto ente é o primeiro obxecto
da metafísica
- segundo a prioridade de perfección, Deus é o obxecto da metafísica.
7
2.2. Sustancia:
Aniquila toda terminoloxía abstracta en favor da libre omnipotencia de Deus.
Elimina as oposicións esencia/existencia, materia/forma e atenúa a de
sustancia/accidentes. Toda verdadeira distinción ten que darse entre cousas reais
distintas. A realidade singular é o mesmo cá súa esencia. Ata no caso de Deus
existencia e esencia coinciden. A diferencia entre as criaturas e o creador é que
as primeiras son cousas dependentes do último. A materia se é algo é o seu acto
entitativo ou forma: non hai composición dunha materia potencial e unha forma
que a constitúa, senón que a materia é unha entidade completa en si mesma.
Reduce as categorías á cualidade, de maneira que só hai sustancia e cualidades.
Podemos seguir falando de diferentes predicamentos, pero non atribuírlles
realidade. O único que hai son sustancias e as súas cualidades. A sustancia é o
modelo de realidade absoluta, xa que non pode ser accidente nin parte doutra
sustancia. A cualidade é a única das categorías accidentais que ten realidade
extramental. A noción de cantidade é considerada como idéntica á de sustancia
(antecedente de Descartes cando identifica res extensa e extensión). A sustancia
só pode cambiar de cualidade. Ex: a transubstanciación do pan na eucaristía non
é cambio ningún, porque os accidentes se manteñen. Por este motivo foi
denunciado ante o Papa. Tamén nega a existencia da relación máis alá do
fundamento e do termo da relación: son conceptos ou intencións da mente.
2.3. Causalidade.
En canto a outra noción clásica da metafísica, a causalidade, vai afirmar que
non hai causa material nin formal, porque non hai distinción entre materia e
forma. Recoñece entón só:
Causalidade eficiente: a nosa intuición só pode ofrecernos sucesións de cousas,
pero non o influxo dunhas sobre outras. Non se pode demostrar que exista
causalidade (segunda) entre as cousas, porque sempre podería ser Deus o que
orixina as cousas en canto causa primeira. Non se pode negar a causalidade
eficiente, pero é moi difícil demostra-la súa existencia. No mundo grego, os
9
efectos estaban ligados ás causas. No mundo cristián de Ockham, chega con que
dúas cousas sexan distintas para que unha existen sen a outra. Estamos nunha
dúbida especulativa total, que non pode ser superada.
Causalidade final: dende a fe todo efecto ten unha causa, pero racionalmente
non é posible demostrar tampouco a súa existencia. “Semella que podemos
proba-la existencia de causas eficientes e finais en certos casos particulares,
pero non demostra-la súa existencia”.
2.4. Deus.
Deus é un ser por enriba do cal non se pode pensar nada maior (“aliquid quo
nihil majus cogitari possit”), algo mellor de canto pode ser pensado. Só o
insensato pode dicir que deus non existe. Polo mero feito de pensar a deus como
o ser máis alá do cal non se pode pensar nada maior, é necesario recoñecer que
deus existe.
Para ser considerado o máis grande deus ten que existir na realidade.
Esta cousa maior de todas non pode reducir a súa existencia a ser na
intelixencia, porque entón habería algo que sería superior a el: el mesmo pero
engadíndolle a existencia. O ser real é superior ao ser pensado. Descartes
engadirá o tema das perfeccións de deus, que Anselmo non manexa.
Non hai unha idea previa de deus, senón que se trata simplemente da
transcendencia de deus fronte a todo concepto que me faga del.
Non hai ningunha pregunta acerca da esencia de deus ou do seu ser, que é algo
impenetrábel para o noso pensamento. Máis ben o que se sinala é a
transcendencia de deus. Se se quere, Ockham é tamén anti-metafísico.
Deus: a afirmación da súa existencia non é evidente nin demostrable.
a) Primeiro motor: hai cousas que se moven a si mesmas (alma, gravidade ó
descender, anxos...); hai casos nos que é necesario admitir unha serie de casos
infinita (na propagación dun movemento ó longo dun pau, que ten infinidade
partes e polo tanto son necesarias infinitas causas motrices).
b) Unidade divina: non é demostrable, senón que simplemente permite explica-
los feitos de maneira máis sinxela.
10
Disputationes metaphysicae
1. Definición da metafísica.
Unha definición é un xénero máis a diferenza específica.
a) xénero da metafísica: ciencia perfecta e a priori.
A metafísica é a ciencia:
- perfecta: completa, á que non lle falta ningunha condición para ser ciencia
- a priori: non fundada sobre a experiencia.
b) diferenza específica da metafísica: o seu obxecto é o ser do “ente en canto
ente real”; “ens in quantum ens reale”.
Dúas funcións:
12
2. O obxecto da metafísica.
Rexeita seis opinións acerca do obxecto da metafísica:
1. O ser considerado o máis abstracta e xeralmente posible.
2. O ser dos entes reais, que pode ser substancial ou accidental.
3. O ser do ente supremo real, Deus.
4. Ser como sustancia inmaterial (Deus e as intelixencias separadas – motores
das esferas celestes, anxos).
5. O ser en tanto que categoría
6. A sustancia en tanto que sustancia, independentemente de se é material ou
inmaterial, finita ou infinita.
2. O ser en canto ser non ten necesariamente ningún principio ou causa. Deus é
un ser. Non pode haber principio ou causa de Deus. Non pode haber ningunha
causa fóra do ser.
A metafísica non necesita das causas (principios simples, metafísicos), senón
que lle chega cos principios epistémicos (compostos, conceptuais).
Ens, sum, ego sum, existencia actual. Posteriormente fue extendido y pasó a
significar también a los objetos que son meramente capaces de existencia. El
término para abarcar a lo que tiene existencia actual y a aquellos objetos que
son meramente capaces de ella es entonces esencia real. Contrastan con
cualquier ente de ficción, quimeras. Pero en realidad no se trata de dos
conceptos (actual y posible), sino de un solo concepto.
El ser de Suárez es el ser de una esencia que ha pasado de posible a actual. Pero
una vez hecho esto no se requiere para nada de la existencia. Un posible actual
es una esencia actual, no una esencia que existe. Lo que es actual es y lo que no
es actual no es.
Suárez no entiende que a la esencia, una vez actualizada por Dios, todavía
puede faltarle la existencia. La actualización de una esencia consiste en su
actualización en una mente (donde existe) o en una cosa (donde existe). No
habla de existencia, le llega con hablar de actualización.
Gilson critica que la esencia no está en acto por su actualización en tanto que
esencia, que es lo que pretende Suárez y afirma que Aquino era más fino en la
argumentación.