Está en la página 1de 4

71

¿Kawkinkirïtasa?
Para preguntar la procedencia

Kawki Dónde Kawkinsa Dónde sea


Anqa Afuera Purappacha Ambas partes
Jaya Lejos Taqichaqana En todas partes
Araxa Arriba Sapachaqana A cada paso
Aynacha Abajo Ukäkana Por ahí
Manqha Debajo
Aynachtuqi Hacia abajo
Akana Aquí Ch'iqatuqiru A la izquierda
Khayana Allí Kupituqiru A la derecha
Kawkita De dónde Kukhati En frente
Kawkiru A dónde Akäkana Por aquí
Kawkikama Hasta dónde Araxtuqi Hacia arriba
Khayjanpacha Allí mismo Akakama Hasta aquí
Yaqhachaqana En otra parte Pachpata De ahí mismo

1.P. ¿Kawkinkirïtasa? ¿De dónde eres?


Boliviankirïthwa. Soy de Bolivia.
Tarijankirïthwa. Soy de Tarija.
La Pazankirïthwa. Soy de La Paz.
Santa Cruzankirïthwa. Soy de Santa Cruz.

2. P. ¿Jumaxa Boliviankirïtati? ¿Tú eres boliviano?


72
R.1.a. Jisa.
R.1.b. Jisa, Boliviankifithwa.
R.1.c. Jisa, nayaxa Boliviankirithwa.

R.2.a. Janiwa.
R.2.b. Janiwa Chilenkirïkthti.
R.2.c. Janiwa nayaxa Chilenkirïkthti,
Españankirïthwa.

3. P. ¿Janiti Chilenkirïkta?
R.1.a. Jisa.
R.1.b. Jisa, janiwa Chilenkirïkthti.
R.1.c. Jisa, nayaxa janiwa Chilenkirïkthti, Españankirïthwa.

R.2.a. Chilenkirïthwa.
R.2.b. Chilenkirïthway!
R.2.c. Nayaxa Chilenkirïthwa.

4.P. ¿Khä jaqixaTarijankiriti Urürunkiricha?

R.1.a. Tarijankiriwa.
R.1.b. Khä jaqixa Tarijankiriwa.

R.2.a. Janiwa.
R.2.b. Janiwa Tarijankirïkisa Urürunkirikisa, Santa Cruzankiriwa.

Sufijos
–na sufijo nominal y posesivo locativo equivalente a: en/de
–ki sufijo comün limitativo/ser y estar
–ri con nombres significa lo habitual, con verbos es nominalizador
El posesivo locativo –na con nombre 73

utana en la casa
qulluna en el cerro
jawirana en el cerro
pämpana en la pampa
awtuna en el auto
qhathuna en la feria
qutana en el lago
umana en el agua
jayuna en la sal
Sopocachina en Sopocachi
Calacotona en Calacoto
universidadana en la universidad
Mirafloresana en Miraflores
Santa Cruzana en Santa Cruz

C. ¿Aquella persona de dónde será?

5. P. ¿Khä jaqixa kawkinkirïpachasa?


R.1. Khä jaqixa Chilinkirïpachawa. Aquella persona debe ser de Chile.

6.P. ¿Khä jaqixa Chilinkirïpachati?

R.1.a. Jisa.
R.1.b. Jisa Chilinkirïpachawa.
R.1.c. Jisa, khä jaqixa Chilinkirïpachawa.

R.2.a. Janiwa.
R.2.b. Janiwa Chilinkirïkpachati.
R.2.c. Janiwa khä jaqixa Chilinkirïkpachati, Argentinankirïpachawa.

7. P. ¿Kha jaqixa Brasilankirïpachacha?


R.1. a. Inasa.
R.1. b. Inasa Brasilankirïchi. 74
R.1.c. Inasa khä jaqixa Brasilankirïchi.

R.2.a. Janiwa.
R.2.b. Janiwa Brasilankirïkpachati.
R.2.C. Janiwa kha jaqixa Brasilankirïkpachati, Parawayankirïpachawa.

Gramática:
Naya +na nayana en mí /de mí
Juma +na jumana en ti /de tí
Jupa +na jupana en él o ella /de él o ella
Jiwasa +na jiwasana en ti y de mí /de ti y de mí

También podría gustarte