Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Carné: 200720530
Título:
Antología en idioma Q’eqchi’.
Hacer uso de la una antología infantil y a través de ella crear situaciones que propicien
un ambiente de comunicación fluida en las aulas es algo preciso; sin duda alguna
cuando a temprana edad se empieza a degustar de la emoción que proporciona el
escuchar cuentos, fábulas, canciones, poemas sin que esto sea como una tarea que
hay que hacer, sino como una práctica de la cual se degusta, es algo que al alumnado
puede beneficiar y que a las docentes debe quedar bien claro. Cuanto más interesante
y atrayente sea para los educandos las escenas que contemos, o se haga imaginar a
los estudiantes, más fácilmente quedará guardado en su memoria.
A manera de reflexión, es importante hacer ver que solo hay una cosa que convierte a
los docentes en verdaderos maestros: “la práctica”. Un pintor, por más cultura que
tenga sobre pintura, no será mejor pintor; solo la experiencia con el pincel le permitirá
dotar cierta calidad a sus trabajos. Un atleta puede disponer del mejor instructor del
mundo, pero hasta que no se calce las deportivas y empiece a sudar en los
entrenamientos, no logrará alcanzar buenas marcas. Otro tanto puede decirse de la
implementación de actividades que desarrollen las habilidades comunicativas en los
establecimientos, se pueden conocer a cabalidad los conceptos y sugerencias de
abordaje para implementarlas en el aula, pero hasta que no se pongan en práctica, no
se sabrá lo útil que puede ser en el proceso de enseñanza aprendizaje.
LA HABILIDAD
DE ESCUCHAR
PRIMERA UNIDAD
1. B’icheb’/Cantos
Li tz’i’
Sa’ jun ch’ina b’e xin taw jun li tz’i’
Jwal sa sa’ li xch’ool ki ok chi pisk’ok
Maak’a’ sa’ li xch’ool naq xnaq sa’ sulul
Xin k’am sa’ ochoch
xin k’am chaq li ha’ xin k’am chaq li t’ikr
Re naq tin wates
Saq saq chik li rix
saa sa chik li xch’ool
ki ok chi pisk’ok,
ut ki naq wi’ chik sa’ sulul
Li warom
Sa’ jun li nimla tzuul na b’ichan li warom,
Ku ku naxye ku ku nax ye li warom,
Chi q’ojiin na elk chi b’eek,
Ut chi kutan yoo chi wark,
Jun sut xin xseb’es
Xmaak li b’eek in junes,
Chalen li kutan a’an ink’a’ nin elk chi q’ojin
Ku ku nax ye ku ku na xye li warom.
Ku ku nax ye ku ku na xye li warom.
2. Xtz’iib’ul b’icheb’/Coplas
Li ch’en
Yal xmaak xket xkik’el li winq xkamsiik
rik’in xkomomeb’ ink’a chik taa k’iiq
xb’anaq sa xruh li ruq’ li winq
jeljo xkana xyu’am chi junelik
3. Retahílas.
Li mes.
Li mes naxye nin naw, nin naw, nin naw (4 veces)
Ut a’an na saho’ sa’ xch’ool naq ho’ naxnaw naxnaw naxnaw (4 veces)
A’an na wulak chi ru ilok ru hu, xb’anaq aran naxtaw chaq li xnawom
A’an na wulak chi ru ilok ru hu, xb’anaq aran naxtaw chaq li xnawom
Ut a’an na saho’ sa’ xch’ool naq ho’ naxnaw naxnaw naxnaw
(4 veces)
LA HABILIDAD DE
EXPRESIÓN ORAL
SEGUNDA UNIDAD
4. Uutz’u’jinb’il tz’iib’eb’/Poemas
Li seb’es
Li xmusiq’ li al xkanab’ li xtib’el
Li xmusiq’ xkana b’arwi’ xkamsimank
Jwal nim xmaak ani xb’aanunk reh
li xtib’elej yo chi eek’ank ab’anan moko sa
ta chik
Xyiijachil li xyu’amej xtz’eqmank chik
¿Ani xkamsink re li xmusiq’ li al?
Moko na nawmank ta
Kajwi’ na nawnamk ani ta yob’tesinq reh
Qana’ Pet laj B’oqonel
Txyob’tesi xyiijach xyu’am li al
Xtz’eqmank maak li seb’es
Li musmus hab’
Chan chan naq na t’ane’ xya’al ru li al naq na sak’e’
Chan chan naq na tz’uqtz’ut xya’al xt’ikr qana’ Roos
Chan chan naq na t’ane’ xya’al xtiqob’ laj si’inel
kama’an na t’ane’ li musmushab’ sa’ lin k’aleb’aal
june’lik na yaab’ak li choql re
xt’aqresinkil li rawinq aj awinel,
kama’an li musmus hab’ sa’ lin k’aleb’aal
5. T’ilru’uj’aq’eb’/Trabalenguas
Li tzoleb’aal
Chi tzolil nako tzolok sa’ tzoleb’aal
Laj tzolonel kooxtzol chi tz’aqal
Xtzolom tzoltzokeeb’ chi tzolok sa’ li tzolb’al
Sa nakoo tzolok sa’ tzoleb’aal rikìn laj tzolonel
Laj Ton
¡Laj Ton toj maji’ na xtoj xto’!
¿xtoj xto’ xto’ni laj Ton?
moko xtoj xto’ ta laj Ton
xtam xto’ xto’ni laj Ton
xtojaq b’i’ xto’ xto’ni laj Ton
Li kok’ k’ox
Kok’ kok’ li k’ox ke’ k’ilik sa’ k’il,
K’iila kok’ k’ox ink’a’ xe’ k’iik,
Xb’anaq k’ilimb’il ke’ k’uxe’
Chi k’orechimb’il te’k’ameeq’ sa’ k’ayiil
6. Adivinanzas.
.Hoob’ li walal,
Jun li wiitz’in,
Aajel ru to a ra
Xb’anaq wulaj wulaj
Na ka tin tenqa,
¿aniin la’ain?
LECTORA
TERCERA UNIDAD
7. Kok’ seraq’eb /Cuentos
Kajwi’ xwa’ak rik’in li ruchb’en xchap xkawaay ut xtaqsin sa’ xb’een ut xe’ koheb’ sa’
k’iche’, jwal na lemtz’un xk’aleb’aal ch’iich’ li wan sa’ xyi ut nim xmaal na xk’am
b’ak’imb’il sa’ li rix li kawaay, naq yookeb’ chi hulak sa’ li k’iche’ na ilmank li ch’ina’usal
kok’ che’ wankeb’ aran, ab’anan li qawa’chin awe’ na raj raj xk’amb’al junaq li che’ ak
cheek raj chik ut jwal nimaq xsa’, naq xwulak sa’ xyi k’iche’ xril jun li mama’ ji che’, ut
sa’ xh’ool xk’oxla naq txsi’i, xkub’e sa’ xb’een xkawaay ut xq’esna xmaal.
Ab’anan li kawaay moko sa ta yo chi hilank xb’anaq wan raj na xreek’a, naq ak q’es
chik xmaal li qawa’ chin xkoo sa’ xtoonal li mama’ che’, ak txtikib’ raj xyok’b’al li che’
naq xnume’ jun li mama’ iq’ li xkaanresi xjolom, jun paat chik x’aatinak li che’ ut ki xye
mina yok’ xb’anaq laa’in li xraam li k’iche’ a’in, chalen li hoonal wankin arin, naq xrab’i
li aatin awe’, qawa’ B’ex xk’ee kiib’ oxib’ xyok chi rix ut na tentot xraam, xmemo’ ut
x’aalo’ li roq, ak na siktos chik naq li wawaay xtikib’ chi pisk’ok ak na raj chik li suq’iik,
maak’a’ chik sa’ xch’ool xmaal ut xk’aleb’aal ch’iich qawa’ B’ex
naq xtaqe’ sa’ xb’een xkawaay ut chi chal sa’ rochoch, naq
xwulak sa’ rochoch xsum aatin ut ki xpatz’ re k’aru xk’ul chaq
xb’anaq saq perin chik, kajwi’ li xruh xyeeb’al aa’an li tzuul taq’a
wank xyu’am, naq xt’ane’ chi ruch’ooch’…
QAWA’ LU’
Li se’enb’il kuk
Jun li ch’ina kuk na wulak raj
chiru xse’enkil eb’ li xul
li na ke’ nume’ chi xk’atq li xtz’alam xul,
ho’kin xyee reh li qana’ kok naq yo raj
chi nume’k’ chi xk’atq
“jwal aal la q’enkunal,
la’at in loy,
xb’anaq jwal timil na kat b’eek
Evaluación Final