Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
La ardilla burlona,
Desde su jaula dijo a doa
Tortuga pasaba:
- eres tan perezosa, mi buena amiga
Que tan poco adelantas cuando caminas.
Ri choy jani xuxiij ri xutzijon rikin ri koj xu ijcha ra tukuyu ru mak xuancha ri
koj, ri koj su joyowaj ru wach ri choy xusqopij al nukikot nutzopin ri choy xaal.
EL LEON Y EL RATON
Algunos ratoncillos jugando aturdidos en un prado, molestaban a un len que
dorma placidamente al pie de un rbol. La fiera despertndose de pronto, atrapo
entre sus garras al mas atrevido de la pandilla.
El ratoncillo, preso de terror, adeguro al leon que si le perdonaba la vidad la
empleara en servicio, aunque esta promesa lo hizo reir, al len termino por soltarlo.
CUENTOS EN QEQCHI
Li loqlaj nima
Sa junxil kutan wan jun li nima aran sa jun li kalebaal aran sa xweent litenamit chikajbom,
bar wi wankeb li kar jo ninq ut jo kok. Rajlal kutaneb li poyanam nakexik chi xchapbaleb
li xkar sa li nima toj eqla; aban sa jun kutan naq jun li china al kiok chi xchapbal li xkar
aban yal ta junaq li karnaxke rib chi ru li xral kixbay rib naabal honal rikin aban tiik yal
ta junaqnaruhank chi xchapbal, jokan naq kiok chi
xmajewankil chi kaw xyaab xkuxli nima abanan sa
jumpaat kichal jun li nimla chaqieel re li china al ut kirajraj
rukbal li nima ak xmajewa ut aan jwal ka chik moko
kixkuy ta chikxnuqbal bayaq, aran xke reetal naq moko
us ta li xye ut sa jumpaat kiokchi xpatzbal xkuybal
xmaak chi ru li nima tojo naq kiru chi rukbal li ha utaran
xnaw naq moko us ta naq taamajewa junaq li nima xbaan
naqyoyookeb chi xjunil li karu wan sa li ruuchichoch
Li xtenamit li yos ut jun li qawachin
Sa jun len kutan wan len jun li poyanam kiraj raj xik chi rulaaninkil chaq lixtenamit li Yos
(Esquipulas) nakexye re, aban li qasqiitzin aan inka naxpaabnaq ak xikaq aawe sa li
loqlaj naajej aan tento naq taakajba rix re naq maaka taakul chaq naq wanqat chaq
aran, nakexye len re inka len naxpaabchan ru naq tinkul kamaan yal inka tana jultikaq
we chan len li poyanam aan,aban kihulak len xqehil li xxikik, kixchap len li xbeelebaal
chiich kiko len chiinka kixkajba rix xbaan naq nareeka len rib naq nim xwankil, abn
naqkixyoob behek sa li beelebaal chiich jun paataq len chi yaal naq kichalk lenxlubik chi
ru li be ut inka chik naxtaw ru karu tixbaanu ut inka len chik naru chi aatinak ut jun paataq
xkulbal aan naq kiel sa li xlemul li beelebaal lichiich li yook wi chi behek, naq kiel yal
kirupupik chalen naq kosachq saxyanqeb li kiila tzuul ut aranlen kikana chi junajwa, ut li
wankeb len chixkatqkesach len chooleb rilbal li karu xkulmank, ut timil timil xeexke
reetal kawutnaq kamaan xkulmank ut xextaw ru naq xkulmank ain yal sa xkaba
liqawachin li kiraj xik aran sa lixtenamit li Qaawa inka xkanab rib rubeetal li xyuam xkoo
ban yal chimaajo maajo, jokan ut naq chalen anajwank wi wankeb li poyanam nakerajxik
sa li loqlaj naajej aan tento naq nakeroxloqi re naq maakaaq junaq lirahilal textaw chaq
chi ruheb li xbeenik.
.
Li qana chin
Sa jun li kalebaal kiwan jun li qanachin jwal aj saka ut sa naril li cheok sali ochoch naxke
chi waak li xbeelom ut li xkokal; aban sa jun kutan naq jwal tiq li saqe kiraj xbalaqinkil li
xbeelom naq yo chaq chi kanjelak sa lipim aban moko jwal najt ta rikin li rochoch ut li ixq
kixtikib xjapbal re chi kaw ut kixye -Aay aay kilech xxamlel li wochoch inka ninru
chixchupbal lixam kim abeelom tenqahin -chan ut li xbeelom kixpaabli aatin ain kichalsa
jumpaat chi xtenqankil aban naq kikulun kiril naq li rixaqil yo chi seekchi kaw xbaan naq
yal tikti xye. Li xbeelom xkoo wi chik chi kanjelak abankihulak li honal naq kilech tzaqal
li xam sa li ochoch ut li ixq kiok wi chik chixjapbal re chi kaw naq xlech li xam ut sa li honal
aan inka chik kichal lixbeelom chi xtenqankil xbaan naq mare yal jotok wi chik re chan,
toj reetalnaq kioso li xkatik chi xjunil li karu wank re sa rochoch.