QEHINK (ADIVINANZAS)

1. Laain jun winq rax wix ut Rax ajwi xsa linsa, ut jun li nimla pek li nakehok re lin kawilal, jwal sa nakineril eb li poyanam xbaan naq nakineroksi choq xtibeleb xwa. Anihin laain: o aguacate 2. Laain jun li winq nanyeheb Xhonal li poyanam, wan naq Nakinextuyub sa junaq li Naajej, ut jwal sa nakeril inkambal Chi ruheb li ruqb. Anihin laain: ilok honal, reloj 3. Laain jun li kiil qeen Qan wix ut qan ajwiXsa linsa, jwal sa nakeril intzekankil eb eb li poyanam, ut naq nakin cheekook nasaqoknasaqok inmach. Anihin laain: mank = mango 4. Laain jun winq naq nakin Kanjelak nanke jun yokob Chi wu ut jun yokob nanke Chi wix. Anihin laain: tixeer = tijera 5. Laain jun josq aj winq, kaq wix ut jwal nakinhulakchi ruheb li poyanam, ut nakinexke sa xyanqeb xtibeleb xwa. Anihin laain: ik= chile

BICH Cantos
LI KAQI MANSAAN At kaqi mansaan Ok we cha tzekankil Xbaan naq tintzokaaq Re naq inka tatqenaqok Malataq li tul, malaj laataqLi chin.T exqenaqok texqenaqok LI XNA LI TZIIB Li Xna li Tziib Qakchaq qachoolch tzolokRe naq taruhaq ilok ru huUt taaqatzol a, e, i, o, u. A Janeb li xnA li tziib. LI TZOLEBAAL Jun china ixqaal xko sa Tzolebaal naxtaw chaq xnaleb Xchal chi sa xchool Xye li xkutunel ti xbaanu xk anjel xbaanu rajom re naq taausaaq Naxik ut nachalk sa li tzolebaalSa li tzolebaal, sa li tzolebaal. AJ TZOLONEL Sa jun kutan, jun laj tzoloneel Sa jun kutan, jun laj tzoloneelSa jun kutan, jun laj tzoloneel Inka Naru, inka Naru chi tzolok Xnume li jun-wiib-oxib -kahib-oobWaqib- wuqub po.

TILBA RUUJ AQ TRABALENGUAS

1. Linqol xloq linna xmaq li ixq yoo chi toqibk. 2. Qeq rix li quq xke li qoot, qux xke choq xsok. 3. Boq chaq li xBir boqok yook chaq sa balbo. 4. Tzaj ru li tzak naxtzaka laj tzak, xbaan naq tzujtzebnaxwos wi li tzak.

5. Xkux xkaq li tzi kochko chi rix naq yook chi kotak.

SEERAQ Li kaqla
Li kaqla naelk chaq naq yo li loqlaj hab ut wank li qawa saqe. Naelk chaq sa junaq li jul malaq sa junaq li siwan. Li kaqla aan ralal xkajol li qawa saqe. Nayeemank naq nakutunk li kaqla malaq xokaaqab, sahilal usilal naxkam chaq sa xbeeneb li poyanam. Yeebil chaq qe naq moko us ta taakut chawuq xbaan naq naqa li ruuj li quq. Wuqub paay ru li xbonol li kaqla. Li kaqla maaka xchaajkil, chaabil, aan xraxal ruuchichoch; mare maaka li qapatzom, mare maaka li qayehom chi ru li qatzuul li qataqahal , jokaan naq li kaqla aan xrambal li hab, uuchin bar naxke li hab, uuchin bar wank li saqe, mare aan li qachaajkilal chi ru naq wank aan xkutbal chi qu. Li kaqla aan aj wi li xookihab nayeemank re (xookaaqab).

Li qawa Kaaq
Puubak naxbaanu li qawa kaaq naq namoq. Xbeen wa naeekan chaq li kaaq, nareplok, chi rix aan namoq. Li qawa kaaq naxerok, nakamsink naq wank xmaak junaq li poyanam. Li qawa kaaq naxke li resil naq naeekank, naraj naxye naq chalk re li loqlaj hab, tikto nauxk li kawresink ib, mare xkatbal li qakal, mare xmaqbal li qamul. Li qaqusbal nakexbaanu aan naq naok chi eekank li loqlaj kaaq tento xxokbal, xmolkankil li chiich xbaan naq naru narepok li kaaq. Jun chik, moko naru ta toomuhenq rubel li loqlaj chaj xbaan naq naru naxxer li qawa kaaq ut naru nakooxkat. Jun li pek, xmaal kaaq xkaba natawmank bar wi namoq li qawa kaaq. Jun li pim ratzum kaaq xkaba ut naxban li pix nael chi quq. Wan aj wi jun li china xul tzunun kaaq xkaba ut wan chik jun a li pur kaaq chankeb re. Toj sa li qabeen wank xtawbal ka ru xyaalalil li junjunq chi xul ain. Li naqil sa li qayuam malaq sa xkanjel li qayuwaeb li xnimqaleb ru qayuam chi ru li qawa Kaaq li qamama, naq aan , naeekan aan jun li esilal ut naxkam aj wi chaq naabal li awasil. Naq xeekan li qawa kaaq moko naeekan ta yalaq jo qe, qayehaq kama naq naxaqli li saqehil moko taawabi ta chik li qawa kaaq malaq ak tanek chik re li habal qe nakexye naq xeekan li kawa kaaq , naok chaq xkambal li awasiil, mare rikin xmaxel li ixim, mare xmotzoil li awinq; wi ak tustu li china hal naru xwosbal rikin li raxkakaw, malaq li awinq xkeebal xtzuum sa jumpaat naq x-eekan xbeen li qawa kaaq, naq xxerok xbeen wa malaq naq x-ok chaq chi chiqok li qawa kaaq, naru xkeebaleb xtzuum li loqlaj awinq chankeb, re naq inka namotzoink li ru, wi inka xake li xtzuum namotzoink li awinq, moko taayal li ru chi chaabil, junes motzo xsa, chi xjunil li awinq, jo li chiin, li saltul, raxtul ut naabal chik. Li awinq aan li naxchiq naq naok chi eekank li qawa kaaq sa xbeen li x-eekanik. Kamaan aj wi nakexkul li kokal, nakechiqe chaq li xlukum. Re naq inka techiqeq xlukum tento xxulubankileb. Aran raj aj wi xkeebaleb xban re naq textzeq li lukum. Li rusilal aan naq nakooxkol chi ru li kaaq re ru ut li xyaalal naq naok chi eekank li qamama, malaq aan li nakexye qe, aan moko yal kaaq ta, moko qiitzin ta, xiwajel, nakamsin, xaml naxkam chaq. Aran nakexye naq maajun naru naelk chi rix, maa jun naru tuuyanq sa ab, maajun naru yooq chi keek, chankeb chaq li qamama qixaan li xeqajk xesutqi, nauxl li hilank; maaka naru xchebal xbaan naq aan xaml naxkam chaq, ut li rusilal naq nakooxkol aban naru aj wi nakoxrahobtesi, xbaan naq mare tooxkamsi naq inka tqoxloqi, naq inka tqake xwankilal, xbaan naq aan jun li usilal yo chaq chi

xkambal choq qe naq x-ok chi eekank, tqakuula qib; qoxloqihaq li qamama naq yo chi aatinak, ruuchil aatinak naxbaanu naq yo chi repok. Maaka naru xchebal xbaan naq aan xaml naxkam chaq, ut li rusilal naq nakooxkol ut mare tooxkamsi aj wi naq inka tqoxloqi, naq inka tqake xwankilal, xbaan naq aan jun li usilal yo chaq chi xkambal choq qe naq x-ok chi eekank, tqakuula qib; qoxloqihaq li qamama naq yo chi aatinak, ruuchil aatinak naxbaanu. Ruuchil aatinak naxbaanu naq yo chi xkeebal li esilal qe, xiwajel ut aran wankeb chaq li xwankilal nimikakulha, raxikakulha ut li chiipikakulha. Li chiip aan li nasakok kama li china tzuum, china bolbo rib; li nimi kakulha aan li toj naxke resil, li raxi qakulha aran naq chi xjunil naxkat, naxkamsi chi xjunil wi ta li xnimal li che, aan li oxib naxkam chaq li qawa kaaq. Li qawa kaaq, jwal nimloqal ut aan tanek re li hab chanko, chalk re li hab chanko, naq naxke li qawa kaaq, aban laao moko naqanaw ta xkauxlankil ka ru li qakauxl, mare yo li sakok, mare yookeb li raasa sa eb li junkabal, aan li naqakauxla, aan moko traj ta naq yooqat chi sakok, moko traj ta yooqat xsakbal aawib, yooqat xsakbal aakokal, moko traj ta tusnaqeb li kokal malaq laao aj wi, kauxlaqat aj wi, chi rix li naleb yo chi yeemank ut aan wank naxket. Jun li qasqiitzin kixkul chi jokaan, yookeb xsakbal li kachin xkoo li kachin aran, xoxket li kaaq, tustu li kachin, xexkamsi aran, yookeb chi xsakbal li kachin, kiyote, ra xchool li kachin. Moko xjunes ta aj wi rib li qawa kaaq, aan aj ilol qe. Jokaan naq tento xkeebal xwankil li qawa kaaq, jwal nimloqal li qawa kaaq ut aan chaq laj koqol ha , naxye jo qe tkutunq, jo qe tke li hab, mare hoon li hab mare wulaj, ak yo chaq xkeebal, yo chaq xchiqbal li ruuchichoch, aran nakoosaho laao, aran nakookauxlak, aban aan naqaj, maaka chaajkilal, ak naqeeka qib, aban li yookeb chi kiik anaqwan inka chik nakexnaw, moko texnaw ta chik, moko texpaab ta chik, aran yooko xnatbal qib laao moko chi xjunil ta chik nayeemank, ain kaaj chik laao kiib oxib li jo kihal nakooeekan. Li qawa kaaq, aan li choql, yal naxsak chaq rib naq nachal.

Li chekaam
Li loqlaj chekaam aan li rawinq li tzuultaqa ut xiikil, ak xkaba li junjunq; wan li m uy, wan li chaj, wan li inup, wan li oqob, wan li ji, wan li tzaaj, wan li qiib, wan li tem, wan li kansin, wan li sutzujl, li yaw, wan li inup, wan li muy, wan li sankil che, wan li atzamte, wank li baqakar li najt naxkuy sa li ha, wan li choop xkomon li jwal tiq ru xamlel. Naru naok choq xyu xchochel li puub. Chi xjunil li loqlaj chekaam, li loqlaj kiche aan li ruutzuuj, aan li rawinq li qawa tzuultaqa. Li loqlaj che yoyo. Qilom li amche, aan jun li che nakatok wi inka naqaye li qakaba re. laaat aj amche ut laain aj Kanek chanko re. Wankeb xkomon li naketulak in li xbook kama naq wank li aakab ki, wan ra nakextiq kama naq wan li kiila paay chi la. Wan jun li kaam jwal nim xwankil aan li pens kaam. Naq tatchapeq xbaan chaqiel sa li kiche, naru nakakur jun moqojaq aawe aran naru nakataw jun toqol kuk aachaabil ha. J un chik li tento xnawbal aan naq ak choolcho joqe nakeatzumak ut kamaan aj wi jo qe nakeuuchink. Kama naq wank li tzaaj, chi ru li ralankil naatzumak.

Li kiila xul
Li kiila xul, xko xbeeneb li kiila xul wankeb sa ruuchichoch, wankeb li xul nakepurik, wankeb li xul yal nakebeek sa li choch, li inka nakepurik, ut wankeb aj wi li xul li kaam xul kama li kanti, wankeb li rusilal, wankeb xul li kehok esil nakexbaanu, aban chijunil li xul nakekehok aj wi li esilal, yal ban mare moko chi xjunil ta li xul natzekaak sa ruuchichoch, aban wank li rusilal naq wankeb li kiila xul.

Li loqlaj kanti
Kama xqaye chi rix naq nakepukta, naq nakesolen li rix, kama li kanti. Li xnimqaleb li yuam, eb li loq laj kanti aan li jwal numtajenaq xchaabilaleb, nakexke li esil, aban xiwxiw li rilbaleb. Naq naqil, chanchan naq xqaye aj wi chi rix li loq laj chekaam, naq nakekajbak li chekaam kamaaneb aj wi li loq laj xul, jo qe naq nakekajbak li chekaam aran aj wi nakesolen rix li xul, xbaan naq aan loqlaj xul moko kamaano ta laao, moko wulaj wulaj ta nakewaak li kanti, jarub sut nake waak li kanti, li kanti nakewaak toj chi rajlal jun po xyanq; jokaan nimqeb xwankilal, aran aj wi naru nakexloq li xyuam wi chik jo xqaye naq moko naru ta xchebal, kama li chekaam, jokaaneb aj wi li loqlaj xul aan, aran naqil naq nakejalano aj wi li rixeb, chanchan naq nakekajbak aj wi li loqlaj xul, naq nakejalano rixeb li kanti. Nakex seeraqi qe naq natikla li rahil kutank aran nakemutzir li xul moko tateril ta chik ut moko jwal tatextiw ta chik, wan nakexye naq taxtiw aj wi aran naq mutzaq li ru, naq taxtiw moko tatkoleq ta chik chankeb naq nakexye, aban mare moko namutzo ta ru li xul, naqataw chik ru naq yal wan ban li kutank naq nakexke jun li xyuameb kama qayehaq junaq li poyanam naq mare nakewank chi ru chi ribil rib, moko nakexkuy ta chik li eelelik nakeaalo li xtibel, aan bayaq naqataw ru naq moko yal nakemutzo ta. Inka moko temutzoq ta li xul, yal naqehilan ban jo nakexye li qamama qixaan naq junxil qe kutan nakewan li poyanam chi ru chi ribil rib nakexkuula rib moko tebeeq ta naq maaka junaq noq sa xxikeb moko texik ta xkeebal rib chi ru li loqlaj iq, aan ain nakexjultika yal ban ain nakexye chaq naq kamaan ut xmutzo ru, mare moko namutzo ru li loqlaj xul xbaan naq aaneb xyuam, naxkutbesi li qayuam malaq xnimal li wankilal.

Li wechok iyaj
Kaaj wi li ruuj nakana. Ak truuq sa oob honal t-ok li iximak, t-ok sa uutzuuj ut tuqtu qoqyin aran li xwatesinkil, chi akach, malaq chi raxkakaw texwatesi, aan aan li nabaanumank. Jun chik, naq nauxk li wechok iyaj, us wi chi sumal, us wi sa komonil, abanan, tento naq li loqlaj ixq, naq li loqlaj winq texkotz li xkaamal li ruuq, li xkaamal xwex, re rawasinkil, re naq moko kawaq ta ru li hal naq nael. Jokan aj wi, naq akaq ru xwechbal li loqlaj iyaj, xkeebal sa xnaaj ut sa xnaaj xxaqabankil junaq li kib li nim xsa re rawasinkil, re naq nimq xsa li loqlaj hal naq nael.

Li chapok kal
Li chapok awk chapok kal, tatxik aj wi sa li kutan ok aawe chi awk, uy najt laakal naru taachap chaq jo anaqwank, wulaj texik laj awinel. Taachap chaq aajunes laaat nakanaw chan ru taabaanu. Xkatbal laawuutzuuj, xkeebal oxlaju toon chi kal ut xkeebal jun li xukup, wank naq konon nakeemank, wank naq li mank, naawman. Wi ut sa xyanq aj wi li komon, chap laakal sa komonil, aban laaat, kaaj wi laaat aajunes tatxik sa xyi laakal, ut tateroybeni li komon toja naq texok chi awk. Maji tatwaaq naq taachik chi xchapbal li awk, aka utan nakexye naq chi xjunil tkul li ixim, malaq ka ru xkul, malaq xtawe xbaan li motzo, mare naqa, kamaan nabaanumank, toj maji twaaq laj eechalk kal naq txik xchapbal li rawinq. Sa li kal aj wi naru nawaak aban li rix li qawa, li poch, malaq li xut, aan xokbil chaq, moko naru ta taakanab rix laawa sa laakal, li cho chankeb, aan aan li xyaalalil. Li chapok kal, wan aj wi jun chik xyaalalil. Toj taanaw rilbal li kaq chahim, ut li xqe li ixim taawaw. Wi najt xqe, toj saqew re taachap chaq ut wi seeb xqe, jalan xhoonalil aban wanq sa laachool naq maji teeekanq chaq eb li kok xul. Nawan li awenk, ak xyeeman naq moko us ta naq yooqat sa chaajkilal, moko tyolaaq ta laawawinq, tyolaaq moko inka ta aban tmich li xul, ka chik taajale. Maaka chik taajale. Ut ma maaka xbanol aan. Wan xbanol, aawechbeen chik li ixq, xko xsutinkil li kal, xrawasi li ixq, tchap chi uuq ut tke wichik chi sa li jul (li ak michbil), xsach xwankil li xul, texkanab li xul chi kamaan. Kamaan xbaanunkil. Li xokok muhel aan naq xraqe li qolok, ak xatus sa li kabl, ak xakam chaq. Ak xatmayejak chi ru li loqlaj tzuultaqa naq maaka xkul chaq, maaka xril chaq. <Jokihal ta chik inka xinxok, kanaaq ta ayi awa, tkux laakok xul>. Aan resil naq naqachaqrabi chaq.

Li awk ixim
Li raatinul li awk, li kalek, li aqink, ok qe chi awk chanko, xqake qib sa aatin, ma nawulak sa olaju kutank tooawq chanko, ak wanko aran, xooel chi junqal. Inka chik laqlooqeb, inka chik wanqeb sa kiibal, aan li tzaqal li xloqoninkil li awk; maaka chaajkilal, maaka raasa raaxiik. Mare yooqat sa raaxiik, mare yooqat xchebal aawib, chi jokaaan moko tkulunq ta laawixim, junpaat texxok li kok xul. Tento li tzaamank, tento li kajbak, kaaj chik aan taakauxla, maaka chik naraj. Eb li cheekel winq nakekamok be sa li awk, naraj naxye naq uuchin, ak cholcho ani nakamok be li awk, moko yal anihaq ta, ak cholcho chi ru li komon. Chi rix aan, aka chik li komoneb. Xat-ok chi kawunk, xaloq aapom, xaloq aawutzuuj, malaq xat-ok riximankil laawiyaj, anaqwan wulaj nakat-awk, hoon nakayole, hoon nakawatas hoon, toj chi ru qoqyin texwatas li ixim, toj aran nawatesimank, tuqtu qoqyink, naq xsaqewk ak xik wulaj, laj eechal kal ak xko chi katok pom, xko chi katok uutzuuj sa xkal, ak xye re li loqlaj tzuultaqa naq maaka ttochoq re, naq maaka tcheoq re chan, chawilaq a wa chan, chaqusaq laaketomq, waayi linchina ixim, xinke sa xchochel sa xsululel. Banyox xaq aawe qawa nakasi chaq qe li ka ru qe, waayi xaq sa xchochel xbaan naq aan yoyooko wi chanko naq naqaye chi ru li qatzuul qataqahal.

Li kablak
Rusilal junaq li winq kablak traj, rusil junaq li ixq kablak traj, chaabil xnaleb, chaabil xkauxl, aan li tkablaq, aan li tnaw li wank sali ochoch, ka ru li traj, sa twanq sa xbeen li choch, tkoklaaq chi kalek, tkoklaaq chi awk tkoklaaq chi kanjelak re naq sa twanq rubel li loqlaj ochoch, maaka chaajkilal, maaka raasa raaxiik twanq, re utan naq chaabil wanqeb, xkiirisinkileb li ka ru re chi xjunil, malaq xkokal, malaq xketomq chi xjunil, nakutun naq chaabil winq, chaabil ixq, aan li rusilal li junkablalik, li nakablak aan chaabil wank aan. Jo qe nauxk li kablak. Nauxk li kablak naq tiix li po, mare naru tatxik xsikbal aache, oxib xwara li po, kaahib xwara li po yooqat xchutubankil laache, laakim, laakaam chi xjunil. A yaal chik aawe jo qe taabach malaq sa xyolajik chik a po, laaat chik yaal aawe.

Li yuwa choch
Li xyuwail li choch wankeb jun xkanjel, wankeb jun xwankil. Aaneb li cheek li nakexnaw chaq, chank ru naq wqank li naajej junjunq. Naq nachalk junaq li chaajkilal, mare li minok choch, ara nachalk li xkanjeleb ut paabajeleb re. aaneb li naketuqubank re, aran nasaho sa xchooleb chi xjjunileb.

Li qoqonk
Li qoqonk kama anaqwank, malaq eqela, malaq waleb, inka naqanaw joqe tqabaanu aan li qoqonk. Li qoqonk aan jun nimla maak. Mare maaka xasi, mare maaka xake, mare yookin raj chi waak, mare yookat raj chi uk, mare tchaqiq raj aawe, mare tatzokaaq raj, laain tinaawataw ut inka taake we ut inka taasi we, aan tana aj wi qoqonk, tatinqoqo, maaka nakasi, maaka nakake, tatinjit chi ru li loqlaj tzuultaqa, <maaka naxsi xaq we, inka xaq naelajik>, aan jun qoqonk aan. Wank naq inka naelajik, mare xkulun aawula xtzap li kabl chi ru, aan jun nimla maak nabaanumank chi jokaan. Li xyaalalil li aatin aan, mare xeche eerib, mare xekutbe eerib chi aatin, malaq ra xreeka li jun, x-ok chaq cheeqoqonkil, x-ok chi yaabak chi ru li loqlaj tzuultaqa, aan aan wank xqoq chanko. Tento naq tqanaw li sink, xbaan naq moko us ta naq tqapixu qib.

Li warom
Nakerabi laj eechal ochoch naq naeekank chaq li warom, nakexchap chaq junaq li ruuj li si li toj lechlo nakexkut bar wi nawuyan chaq, nakexbaanu ain re raalinankil, xbaan naq yo chi anumak, chankeb. Naraj naxye naq naeekan li warom aan cholcho naq chalk re junaq li rahilal, li kamk. Li jochbaq Naq naeekank chaq li jochbaq, chi xjunil li poyanam, nakexpojpoji li rokebaaleb li rochoch, malaj li xkuukeb ut chi rix aan naq wi junaq reheb laj eechal ochoch xrabi li xul xkokob xboqbaleb li xkomon, re naq inka tekameq li raam xbaan li xul aan.

Li pich
Naq yo chi pichok li pich sa xbeen laawochoch malaj sa laabeen naq yookat chi beek, yo.

Li kaxlan naq nakirirnak

Naq nakirirnak li kaxlan nakexye naq kamenaq naril ut malaj aan aj wi kamk naxye resil, xbaan naq nakexye naq li ani nakamk naxik li raam chi xsutinkil rib bar ak xnumje chaq naq yoyo, chankeb. A ut li kaxlan saqenk naril malaj saqenk nareeka. Wi li xul xtoq ru laabe Wi xnume junaq li xul sa li bar wi yookat chi xik malaj xtoq ru laabe ak wan junaq esil xye aawe, wan nayehok naq kaqcha xbaan naq jun yib ru ok aawe xkulbal.

Wi li kanti xok sa laawochoch

Nakexye naq wi xok junaq kanti sa laawochoch aan jun yajel naxye. Naq xok jun li qeqipeepem sa laawochoch anum, kamk malaj kamenaq naxye resil. Abanan moko chi xjunil ta li xul yib ru esil naxye: wi li halaw xnume sa laabee, aan chaabil esil naxye.

Wi kuteek yo li tzi
Naq nakekuteek li tzi wan yookeb reekankil chankeb qe. Wi pirpotq rix laawu, yaabak ok aawe. Wi wotzokaq rit laawoq, muquk ok aawe. Jokan bi, ma kachin ta li naleb wan, ut yaal ut. Wan aj wi li poyanam naxkut rib li kamenaq chi ru, abanan, moko chi xjunileb ta, ak re re li junjunq.

A-AA- B- CH- CH E-EE-H-I-II-J- K- K- L- M- N- OOO- P- Q- Q- R-S- T- T- TZ- TZ U-UU-W- X- Y

B
Bok Baq Boqbil Biyom Belom Baalam Boqbil Bitbil Bnok Benil balba Xbaan xbeen xbaqel banlebaal banu ba baanuhom baatal bach

Ch
Cha Chacho Chocho Chaleek Chabilal Chaacha Chaj Chahib Chaakaniil Chalen chaal chak chaaq chabil chabilobresinkil chapok chi chahim chakach chakmut

Ch
Chaajk Chaajkink Chacho Chajleb Chiichi Chajom Chaqchaq Cham Chelebal tumin Chelel chabay chajbil chajek chaat chajok chajomal chatat cheeek chejchem chemel

h
hu kehol samahi nakoohilank tinruhaq xqehil baanuhem reheb ruheb chiqabihaq reheb kehil habalqe xhulak ha aniheb xsahilal reheb kahib xhuheb

j
jul jorol jolom jalamuuch jun juanaq jalan jorok jilok jarub jichleb jombej junjunq julak junmay jiril jwal jalaw juntaqeet junpaat

k
kaxlan kape kar kok ko ka kapaayil kaq kaqkoj kachin kemok kaxik kaahib kalaaq kaaq kaax kaaxakuut kapaay kabej kanaak

k
kalek kut kulunk kam xukak xkam xkat kanti konon kuxuk kante kuulaal akach kutune kal kanjel kum kot

kayiil Liim Lukum Lem Lekok Laain Laaex Lintaqlankil Liklik Lokok Linkomon

koj

L
linchool linkalebaal lek laao lulu lol laaat laatepalil Lu Litzokajik

m
miin maraaq maus molb mayejak maaka maajun mesunk mel Manu mach maawa mul muquk maatan muqmu maal meet molok melb

n
naok nimeb Naru Najulak Naqatenqa Nakutun Nakootzolok Ninqe Numxik Nakehe nayaabak nacheok najolomink naraj najt nabatzunk nawil natiqwo na naqanaw

p
poot po pikok poch pom putul pajink puj pek pim puch payok pejok poj poopol pap punit patux Pet pachok

q
qa Qaawa qana qawa qe qerqo qixb qixbak winq inwaxaq qa qaajenaq qajxink qalunk qaluuk qan qaak qaal qanjorink qabaak kaq tzaqal tanenaq oq aaq aaqam xraqbal jalanq ixq batzujenaq

q
qanok qajsiik qaxonk qxtisiik qaxal qaxbenk qeqo qaxbil qeel qes

r
ra raal raaro raasa rahil rahok rahobtesiik raaxiik rabin ramok rajom rakachtzuul ramro raqbe ralchoch raqek raqik ramek raqjenaq raxtul

s
Sa xchool Sa Salso Saltu Sank Sen Sam Seb Su Sunuk samat si sirso sulul seel saak saabesink saka saqenk sachik

T
Tul Tol toon tumin taqlanbil taqchi taqsink tasal hu tap teep taql tem tib tenamit tichkok tiik tiikilal terto tijok tikti

t
torto tirk tirto tanek taqtaq teok torol taqresink tiktoo tiri tzak tzantzo tzelek tzentzerej tzekemj tzekank tzuul tzo tzo xul tzojtzoj tojleb tojok torol tanal tanbil taqresink taqtaq tanenaq tiok tilk

tz
tzolobank tzolok tzolom tzolek tzoltzo tzooq tzolebaal tzolkuk tzoqobank tzak

tz
Tzaabil Tzahok Tzak Tzi Tzik Tziib Tzikib Tzoq Tzaqal Tzilok tzimitz tzalam tzaamank tzahek tzalamche tzeqtaanaaq tzaqonk tze tzeqok tzilok

W
Wa Wa Walebaal Waak Wabil Wachi Wajenaq Watesink Waleb Waal wakliik waj wajb wan wajbak wanjik wakax waklesi wankilal waqxaqib

X
Xcholobankil Xraqe Xyaalalil Xiwan Xwil Xbasbal Xyi Xkaba Xkakaal Xe xaan xkam xaab xintikib xchaqal ru xwankil xul xkanjel xjunil xamaan

Y
yaw Yalink Yaab Yaabak Yaalojenaq Yabek Yabok Yaabank Yaal Yach yaj yalaq bar yalbaix yalbil yokat yaloq qe yakok yamyo yamaak yatzok

Li ch'ol tz'iib' El alfabeto. Li ch'ol tz'iib' El alfabeto. a, aa, b',ch, ch', e, ee, h, i,ii, j,k, k' l m, n, o,oo, p, q, q', r, s, t, t', tz, tz' u, uu, w. x y, (') glotal. como se puede ver, el idioma maya q'eqchi' est'a compuesto por un alfabeto de 33 letras o grafas distribuidad de la siguinete manera. Las vocales en el idioma q'eqchi' tien diez vocales. a, aa, e, ee, i, ii, o, oo, u, uu. mientras que en el espaol solamente tiene cinco, las vocales se dividen en vocales simples y compuestas xna'tz'iib' jun yehok xyaab'/ Vocales simples: a, e, i, o, u. estas letras se escriben de igual forma para todas posiciones, de su sonido no cambia en todos los ambientes de su aplicacion escrita y oral. Li xna'tz'iib' aal xyaab'./ Vocales compuestas: aa, ee, ii, oo, uu, . estas se escriben igual en todas las posiciones, su sonido no cambia, solo se escriben al inicio y en medio de las palabras. palabras que empiezan con xna'tz'iib' jun yehok xyaab'/ Vocales simples: a, e, i, o, u. A E I
am / araa la / chichicaste cha / ceniza sas / espeso alal / hijo de hombre sam / moco anum / duende mam / nieto tap cangrejo emel / ola de barro ses / bledo ke / frio kej / venado mis / mes / gato esil / noticia pek /piedra tem / silla/ banco kape/ caf is / camote sis / pisote ilok / ver, mirar nim / grande kim arin / venga imul / conejo sip / garrapata ismal / pelo punit / sombrero

O o / aguacate lol / frijol grande ochoch / casa amoch / rana ko mejilla / cachete aros / arroz poj / materio o pus tojok / pagar ok / entrar

U jun / uno pur / jute ulul /cerebro rum / jocote/ verbo tirar mu / sombra tul / banano sulul / lodo inup / / ceiba su / tecomate

Li xna'tz'iib' aal xyaab'./ Vocales compuestas: aa aatin / palabra / directo maak / culpa / pecado chiin / naranja saaj / mediano / hinchado aalinak / correr / lima maal / /hacha kamiis / camisa aatinak / hablara xiitink / remendar kalaak / enborracharse tikisink / empujar paachach / cucaracha / litro sumlaak / casarse / cuado de mujer aal muchacho chiik / francisco. ee seel / tor/ lugar para guardar tortilla teep / barrio / ciudad eetalil / seal / rotulo peepem / mariposa eet / abusivo meex / mesa eelelik / huir / escapar meet / botella eelk / salir teex / teja liitr iicham siip liim ii tiik / recto

oo joom / guacal poop / petate mokooch / suyacal poopol / municipalidad mertom / cofrade xook' / alacran hoonal / hora choop / variedad de lirios mertoomil / cofradia hoon / hoy

uu uul / baracnco luulu / tibio akuux / aguja uuq / corte tzuul / cerro / colina tuus flor de muerto uut / paloma silvestre uuchil / suplente jalamuuch / fotografia tuut / apellido