Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Manual de
Laboratorio
Anatomía Humana
CARRERA DE NUTRICIÓN
UNIVERSIDAD HISPANOAMERICANA
ELABORADO POR DR. JORGE FALLAS ROJAS
1
UNIDAD VII. Sistema Respiratorio. ...................................................................................................36
Práctica No. 12 VIA RESPIRATORIA SUPERIOR .............................................................................37
A. VIA RESPIRATORIA SUPERIOR ...........................................................................................37
B. LARINGE ...........................................................................................................................38
C. ARBOL BRONQUIAL ..........................................................................................................39
UNIDAD VIII. Sistema Urinario..........................................................................................................40
PRÁCTICA NO. 13 EL RIÑON, LA NEFRONA Y LA VEJIGA..............................................................41
A. NEFRONA..........................................................................................................................41
B. RIÑON...............................................................................................................................42
C. VEJIGA ..............................................................................................................................43
UNIDAD IX. Sistema Digestivo. .........................................................................................................44
PRÁCTICA NO. 14 FUNCIONES DEL SISTEMA DIGESTIVO ............................................................45
PRÁCTICA NO. 15 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA DIGESTIVO .......................................................46
A. CAVIDAD ORAL .................................................................................................................46
B. DIENTE ..............................................................................................................................47
C. ESTOMAGO.......................................................................................................................48
D. VIA BILIAR .........................................................................................................................49
E. INTESTINO GRUESO ..........................................................................................................50
F. HIGADO: CARA ANTERIOR ................................................................................................51
G. HIGADO: CARA POSTERIOR...............................................................................................52
UNIDAD X. Sistema Reproductor. .....................................................................................................53
PRÁCTICA NO. 16 ESTRUCTURAS DEL APARATO REPRODUCTOR FEMENINO ............................54
PRÁCTICA NO. 17 ESTRUCTURAS DEL APARATO REPRODUCTOR FEMENINO ............................55
UNIDAD X. Sistema Nervioso............................................................................................................58
PRÁCTICA NO. 18 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA NERVIOSO .......................................................59
A. ENCEFALO VISION LATERAL ..............................................................................................59
B. ENCEFALO CORTE SAGITAL ...............................................................................................60
c. Tallo ......................................................................................................................................61
PRÁCTICA NO. 19 NERVIOS ........................................................................................................62
UNIDAD XI. Sistema Endocrino. ........................................................................................................64
PRÁCTICA NO. 20 ENDROCRINO ................................................................................................65
A. Hipófisis ............................................................................................................................65
B. Tiroides .............................................................................................................................66
2
UNIDAD XII. Sistema Linfático ..........................................................................................................67
PRÁCTICA NO. 21 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA LINFÁTICO .......................................................68
BIBLIOGRAFIA: ..............................................................................................................................69
3
Introducción.
La Anatomía es el estudio de la estructura de los cuerpos organizados. Se refiere comúnmente al
cuerpo humano, pero la anatomía comparada correlaciona las estructuras de los diferentes
animales y plantas. Este estudio de la forma y estructura de los seres organizados se denomina
también morfología
I. OBJETIVO GENERAL:
• Reconocer las características anatómicas particulares de cada uno de los sistemas orgánicos
abordando la morfología, localización y estructura para poder determinar su relación con la
función y otros aspectos propios de su formación profesional.
4
• Relacionar los diferentes componentes anatómicos luego de su observación detallada de
modo que puedan integrarse y establecerse sus vínculos para poder visualizar el cuerpo
humano como una unidad.
• Propiciar el conocimiento del cuerpo humano y de sus componentes durante la administración
de la totalidad de los contenidos como herramienta que involucre al estudiante con el
organismo y sus aplicaciones en el campo de la nutrición
Durante los laboratorios deben mantener la disciplina, decoro y respeto sobre las partes
anatómicas presentadas y tratarán de ubicar los detalles más característicos de cada
segmento, órgano u estructura. A su vez si se les requiere habrá que describir la morfología
u organización de los mismos.
5
REGLAS PARA USO DEL LABORATORIO
_______________________________________________________________________
Nombre y firma del estudiante de enterado
6
UNIDAD I. GENERALIDADES DE ANATOMÍA
7
PRÁCTICA No. 1 TERMINOLOGÍA
1. Escribe el significado de los siguientes prefijos, sufijos y locuciones:
Cephalon ______________________________________________________________________________________________.
Inferior ________________________________________________________________________________________________.
Medial __________________________________________________________________________________________________.
Lateral _________________________________________________________________________________________________.
Proximal _______________________________________________________________________________________________.
Distal ___________________________________________________________________________________________________.
Cervix __________________________________________________________________________________________________.
Thoracis _______________________________________________________________________________________________.
Brachium _____________________________________________________________________________________________.
Antebrachium _______________________________________________________________________________________.
Carpus _________________________________________________________________________________________________.
Manus _________________________________________________________________________________________________.
Abdomen ______________________________________________________________________________________________.
Pelvis ___________________________________________________________________________________________________.
Femur __________________________________________________________________________________________________.
Patella _________________________________________________________________________________________________.
Crus ____________________________________________________________________________________________________.
Sura ____________________________________________________________________________________________________.
Tarsus _________________________________________________________________________________________________.
Pes _____________________________________________________________________________________________________.
Planta __________________________________________________________________________________________________.
Anterior _______________________________________________________________________________________________.
Ventral _________________________________________________________________________________________________.
Posterior ______________________________________________________________________________________________.
Dorsal __________________________________________________________________________________________________.
Craneal _________________________________________________________________________________________________.
Pubis ___________________________________________________________________________________________________.
Inguen _________________________________________________________________________________________________.
Lumbus ______________________________________________________________________________________________.
Gluteus _______________________________________________________________________________________________.
8
Cefálico _______________________________________________________________________________________________.
Superior _____________________________________________________________________________________________.
Caudal ________________________________________________________________________________________________.
Superficial ___________________________________________________________________________________________.
Profundo _____________________________________________________________________________________________.
2. Describa cada uno de los siguientes movimientos.
Flexión__________________________________________________________________________
Extención________________________________________________________________________
Abducción_______________________________________________________________________
Adducción_______________________________________________________________________
Oposición________________________________________________________________________
Inversión________________________________________________________________________
Eversión ________________________________________________________________________
Circundicción_____________________________________________________________________
b) ¿Cuáles son los planos anatómicos y que mitades resultan de cada uno?
9
2. En la figura. SEÑALE cada uno de los planos anatómicos.
3. Indique el nombre de cada una de las regiones y líneas que se muestran a continuación
1.___________________________________________
2.___________________________________________
3. __________________________________________
4. __________________________________________
5. __________________________________________
6. __________________________________________
7. __________________________________________
8. __________________________________________
9. __________________________________________
A. __________________________________________
B. __________________________________________
C. __________________________________________
D. __________________________________________
10
UNIDAD II. SISTEMA TEGUMENTARIO
11
PRÁCTICA No. 3 PIEL Y ANEJOS
1.___________________________________________
2.___________________________________________
3. __________________________________________
4. __________________________________________
5. __________________________________________
6. __________________________________________
7. __________________________________________
12
UNIDAD III. Sistema Óseo.
13
PRÁCTICA NO. 4 Estructuras Oseas
1. Identifique cada una de las estructuras señaladas
A. CRÁNEO
14
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
29. _________________________________________
15
B. TORAX
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. __________________________________________
16
C. ESCAPULA
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
17
D. MIEMBRO SUPERIOR
1.___________________________________________ 2.___________________________________________
3.___________________________________________4. __________________________________________
5.___________________________________________6. ___________________________________________
7.___________________________________________8. ___________________________________________
9.___________________________________________10. __________________________________________
11.__________________________________________12. __________________________________________
18
E. Mano
1.___________________________________________ 2.___________________________________________
3.___________________________________________4. __________________________________________
5.___________________________________________6. ___________________________________________
7.___________________________________________8. ___________________________________________
9.___________________________________________10. __________________________________________
11.__________________________________________12. __________________________________________
19
F. PELVIS
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
20
G. MIEMBRO INFERIOR
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
21
UNIDAD IV. Sistema Articular
22
PRÁCTICA NO. 5 TIPOS DE ARTICULACIONES
CORRESPONDENCIA.
( ) A) TROCOIDES
B) GINGLIMOS
( )
C) ENARTROSIS
( ) D) ARTRODIA
( ) E) SILLA DE MONTAR
F) CONDÍLEA
( )
- SINCONDROSIS ( ) 1. SINARTROSIS
- SINDESMOSIS ( ) 2. DIARTROSIS
- SINOVIAL ( )
3. ANFIARTROSIS
- SINFISIS ( )
- GONFOSIS ( )
23
UNIDAD V. Sistema Muscular.
24
PRÁCTICA NO.6 MUSCULOS DEL CUERPO HUMANO
A. MUSCULOS DE LA CARA
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
15. _________________________________________
25
B. CARA ANTERIOR
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
19. _________________________________________
26
C. CARA POSTERIOR
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
17. _________________________________________
27
PRÁCTICA NO.7 TIPOS DE MUSCULO
A. CORRESPONDENCIA.
COLUMNA A COLUMNA B
1. Musculo Paralelo
( ) Deltoides
2. Musculo convergente
( ) Recto Femoral
3. Musculo Circular
( ) Pectoral Mayor
28
UNIDAD VI. Sistema Cardiovascular
29
PRÁCTICA NO. 8 PARTES DEL CORAZÓN Y GRANDES VASOS
1. Nombre cada una de las partes que se le muestra a continuación
30
Práctica No.9 CIRCULACION CORONARIA
2. Circulacón Coronaria. Señale y pinte cada una de las arterias y venas se´gun corresponda.
31
Práctica No.10 ANATOMÍA INTERNA CORAZÓN
3. Anatomía interna del corazón
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
17. _________________________________________
32
Práctica No.11 SISTEMA ARTERIAL Y VENOSO
1. Identifique las ARTERIAS más representativas del cuerpo humano.
33
2. Identifique las VENAS más representativas del cuerpo humano
34
3. Correspondencia. En la columna A se encuentran diferentes ramas y tributarias de
arterias y venas. En la columna B los segmentos de la Aorta y de las Venas Cavas
correspondientes. Asocie los números según corresponda.
( ) Mediastínicas
3. Aorta Abdominal
( ) Frénicas Inferiores
4. Vena Cava Inferior
( ) poplítea
5. Cayado Aórtico
35
UNIDAD VII. Sistema Respiratorio.
36
Práctica No. 12 VIA RESPIRATORIA SUPERIOR
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
15. _________________________________________
37
B. LARINGE
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
38
C. ARBOL BRONQUIAL
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
12. _____________________________________________________
39
UNIDAD VIII. Sistema Urinario.
40
PRÁCTICA NO. 13 EL RIÑON, LA NEFRONA Y LA VEJIGA
1. Identifique las estructuras que se le presentan a continuación
A. NEFRONA
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
41
B. RIÑON
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
42
C. VEJIGA
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
43
UNIDAD IX. Sistema Digestivo.
44
PRÁCTICA NO. 14 FUNCIONES DEL SISTEMA DIGESTIVO
1. Correspondencia. Coloque los numero de la columna B según se corresponda con la columna
A, no se repiten ni sobran números.
Columna A Columna B
( ) Ingestión
45
PRÁCTICA NO. 15 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA DIGESTIVO
1. Identifique cada una de las estructuras señaladas
A. CAVIDAD ORAL
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
12. _____________________________________________________
46
B. DIENTE
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
47
9. ______________________________________________________
C. ESTOMAGO
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
48
9. ______________________________________________________
D. VIA BILIAR
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
12. _____________________________________________________
49
E. INTESTINO GRUESO
1._________________________________________________________________________
2.________________________________________________________________________
3. ________________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________________
5. ________________________________________________________________________
6. ________________________________________________________________________
7. ________________________________________________________________________
8. ________________________________________________________________________
9. ________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________
50
F. HIGADO: CARA ANTERIOR
1._________________________________________________________________________
2.________________________________________________________________________
3. ________________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________________
5. ________________________________________________________________________
6. ________________________________________________________________________
7. ________________________________________________________________________
8. ________________________________________________________________________
51
G. HIGADO: CARA POSTERIOR
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
52
UNIDAD X. Sistema Reproductor.
53
PRÁCTICA NO. 16 ESTRUCTURAS DEL APARATO REPRODUCTOR FEMENINO
1. Identifique las estructuras que se señalan a continuación.
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
54
PRÁCTICA NO. 17 ESTRUCTURAS DEL APARATO REPRODUCTOR FEMENINO
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
23. _________________________________________
55
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
56
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
11. _____________________________________________________
57
UNIDAD X. Sistema Nervioso
58
PRÁCTICA NO. 18 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA NERVIOSO
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
59
B. ENCEFALO CORTE SAGITAL
1.__________________________________________ 2.___________________________________________
3. __________________________________________4. __________________________________________
5. __________________________________________6. __________________________________________
7. __________________________________________8. __________________________________________
9. __________________________________________10. _________________________________________
15. __________________________________________
60
c. Tallo
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
61
PRÁCTICA NO. 19 NERVIOS
1. Nombre cada uno de los segmentos nerviosos, además indique el número de nervios
correspondiente, y los plexos representativos de cada segmento.
62
2. Complete el siguiente cuadro correspondiente a los nervios (pares) craneales.
NERVIOS CRANEALES
Numero Nombre Función
63
UNIDAD XI. Sistema Endocrino.
64
PRÁCTICA NO. 20 ENDROCRINO
A. Hipófisis
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
10. _____________________________________________________
65
B. Tiroides
1._______________________________________________________
2.______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. ______________________________________________________
9. ______________________________________________________
66
UNIDAD XII. Sistema Linfático
67
PRÁCTICA NO. 21 ESTRUCTURAS DEL SISTEMA LINFÁTICO
1. Nombre en el espacio asignado las estructuras numeradas.
1.__________________________________________________________________
2.__________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________
4. _________________________________________________________________
5. _________________________________________________________________
6. _________________________________________________________________
7. _________________________________________________________________
68
BIBLIOGRAFIA:
• Martini, F., Timmons, M., Tallitsch, R. (2009). Anatomía Humana. Sexta edición.
Editorial Pearson Addison Wesley. Madrid, España.
• John T. Hansen; ilustraciones por Frank H. Netter. (2015) Netter: anatomía clínica
Tercera edición. Editorial ElSevier. España.
• Richard L. Drake, A. Wayne Vogl, Adam W. M. Mitchell. (2015). Gray anatomía para
estudiantes. Tercera edición. Editorial ElSevier. España.
• Fran H. Netter. (2015). Atlas de anatomía humana. Sexta edición. Editorial ElSevier.
España.
• Kyung Won Chung (2016) Anatomía. Octava edición. Editorial Lippincott Williams &
Wilkins. Estados Unidos de América.
69
70