Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
FEBRERO, 2021.
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
INIAKMAMU
YAJACHAT : 0980243291
AUJTAI NAARI:
UWI : 2021.
YUMINKIAMU
SUKARTAMU
SUTAMEK ETSERMA
Surakur nuya sumakur chichamu: Chichakar Suruktin tamaka, Imiatkin súramu nuya
súmamu, tura enentaimia, chicham etserkar paant amajsar chichamjai suramuiti.
Chichakar suruktin nuya chichakar sumaktin tusar etsermaiti.
Aujin ainiana nuna, aujsar penker shuar chichamjai nuya apach chichamjai tii
penker chichakarat tajai.
El nombre del libro de shuar chicham es: “El idioma shuar en los negocio”.
“Aprendizaje del idioma shuar”. El libro está escrito en forma bilingüe en Shuar
chichamjai y español, y sugiero que el lector se apoye en los ejemplos presentados
para que pueda crear nuevos mensajes según su necesidad práctica.
V.Evaluación.
Invito a los lectores para que puedan practicar la lectura en forma bilingüe y hablar
perfectamente en las dos lenguas en el campo de los negocios, comunicación,
política y academia.
7
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
WAINTIAI (CONTENIDO)
Contenido
INIAKMAMU ........................................................................................................................... 2
AÁRU TIMIANTRI..................................................................................................................... 3
YUMINKIAMU ......................................................................................................................... 4
SUKARTAMU ........................................................................................................................... 5
SUTAMEK ETSERMA................................................................................................................ 6
RESUMEN ................................................................................................................................ 7
WAINTIAI (CONTENIDO) ....................................................................................................... 8
A.UNUIMIATMA NAKARMARI NAÁRI: CHICHAM ETSEREAMU (A.NOMBRE DE LA
UNIDAD DIDÁCTICA: LA PUBLICIDAD ................................................................................. 9
A.UNUIMIATMA NAKARMARI NAÁRI: CHICHAMU (A.NOMBRE DE LA UNIDAD
DIDÁCTICA: EL DISCURSO)................................................................................................. 15
A.UNUIMIATMA AKARMARI NAÁRI: SURAKUR NUYA SUMAKUR CHICHAMU
(A.NOMBRE DE LA UNIDAD DIDÁCTICA: LA COMUNICACIÓN COMERCIAL) ............. 28
AUJSAMU ............................................................................................................................. 34
8
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
A.UNUIMIATMA NAKARMARI NAÁRI: CHICHAM
ETSEREAMU (A.NOMBRE DE LA UNIDAD DIDÁCTICA: LA
PUBLICIDAD
NAÁRI:
LA PUBLICIDAD
CHICHAM ETSEREAMU
Conocer)
Chicham Etsereamu. - Chicham nuya
Hacer)
Chicham. – Najanma nuya tumamu
9
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
informados al público.
Iruntrar aujmatmanum. - Aents
social.
Ser)
Chicham.-
En la noticia.-
Iniakmamu: Shaa sukartamu.
washim shuaran susarmai. Shaana maíz INIAP, a 100 socios, valorado por $.
susarmai.
10
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Iruntai jeanam, ankú, etsa, nawe ewej Este evento se realizó a las 15 horas, en
Marian.
Najana: Marco Saant Marian.
En el negocio.-
Suramunam.-
kuitri jimiara inkis ($.2, 00/1kilo.), jeemin Dirección: kilómetro 46, vía Troncal
masama1970@live.com Ejemplo:
11
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Ujukam Mashu.
Iniakmamu.
najanma.
Horas: 8H: 00-10H: 00.
Tsawant iwiarturma.
1. Llegada de los familiares y amigos a
uwi jimiar nupanti jimiar nawe chikichik Shamkaim, kilómetro 46, Troncal
pujamu. Amazónica.
pujamunam.
2. Recepción de presentes
12
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
3. Yurúmeamu.
pujustin seamma.
5. Warakur ii shuarjai
jantsémeamu.
chikichik pujamunam.
6. Namper amuamu.
(Saber Convivir)
13
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
siguientes temas:
a.-Chicham: Shaa INIAP naartin
b.- Chicham etserma: Uwi ijiuri súramu. b.- Publicidad: Venta “Palmitos
Nayaimp”.
c.- Iruntrar aujmatmanum: Akiniamu
V.Iniakmamu V.Evaluación
najanata.
c. Realice un ejemplo de programa
najanata.
14
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
A.UNUIMIATMA NAKARMARI NAÁRI: CHICHAMU
(A.NOMBRE DE LA UNIDAD DIDÁCTICA: EL DISCURSO)
CHICHAMU EL DISCURSO
Hacer)
15
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
chikitsha irunui.
a. Discursos académicos.- Son Tesis que
a. Chicham unuimiatramu nékamu.-
contienen argumentos y derivadas sobre
Chicham enentai jurusmari
ciencias o tecnologías descubiertas o
takakui, chichamrukma yaimiu
desarrolladas.
jintiamu nuya nekamu aentsnum
súmamu iniakmamuiti.
16
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Sumau ainiana nuna sumakarat
Átin)
a.- Discurso Académico.-
Nekatai: Chichatai
Tema: Bilingüismo
2020 pujamunam.
Tesis: L@s docentes de las unidades
17
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
chichamu. pedagógica.
chichasma, nuchaiti.
Unidades educativas comunitarias
18
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
debe saber un estudiante para dominar
Ii chichatairi.- Uchi jea apari
un idioma.
chichainian emak antuk chichau
19
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
chikichik chichamjai apach monolingüismo español en sus
juawai. Toma asa aya chikichik Los padres de familia en sus hogares
20
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
21
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
yapajcha armiayi tura
Llegando al Siglo XXI, con un gobierno
enentaimmiarin nuya kuitrin takatnum
neoliberal en la bonanza petrolera, ha
mashi niisha takakmasarat tusa
frustrado aún más al pueblo ecuatoriano
enentaimniusha puju armiayi
por la corrupción colosal, debilitando así
Ecuador-num. Suntarsha Ecuador-
la esperanza de vivir dignamente como
num Uunt ajasar ekemin armiayi.
seres humanos, el sumak kawsay, tarimiat
Mashi Uunt ekemin ainiakia, aents
pujustin.
utsumamurinsha yaimcha armiayi,
kuitniaka jukiar, kuitrintin ajasar jinin ecuatorianos le han quitado sus formas
22
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
ajasuiti.
23
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
nukap chichainiawai. Nuka
waitruiniak, anankmainiak
yaimcha ainiawai.
24
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
shuarjai yuatin, penker iwiaku pujustai natural y saludable para tu vida personal
amajtamui. Tuma asamtai, tuke hace sentir bien. Por eso siempre debes
yuatniuitme. Nayaimp”.
yurumke yuata. Etsa, Nantu, Arutam, para descubras la comida de los dioses
Nunkui, Tsunki nuya Ayumpuma shuar: Etsa, Nantu, Arutam, Nunkui, Tsunki
25
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Iwiakma nukap uwi takusminiam nuya Nayaimp”, para que tengas larga vida y
Convivir)
Ejemaknum enkekman, wii
Jimiara chichatai.
26
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
b.- Chicham uunt umikiarat tama.- b.- Discurso Político.- Las elecciones del
Yurank nantu, tsawant tsenken, uwi 7 de febrero del 2021, es una esperanza
V.Iniakmamu V.Evaluación
najanata. político.
27
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
A.UNUIMIATMA AKARMARI NAÁRI: SURAKUR NUYA
SUMAKUR CHICHAMU (A.NOMBRE DE LA UNIDAD
DIDÁCTICA: LA COMUNICACIÓN COMERCIAL)
NAÁRI:
LA COMUNICACIÓN COMERCIAL
SURAKUR NUYA SUMAKUR
CHICHAMU
Conocer)
Chichakar suruktin.-
La comunicación comercial.-
Chichakar Suruktin tamaka, Imiatkin
La comunicación comercial es el
súramu nuya súmamu, tura
proceso de transmisión y recepción de
enentaimia, chicham etserkar paant
ideas, información y mensajes
amajsar chichamjai suramuiti.
relacionados a la venta y compra de
28
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Hay comunicación comercial para las
las compras.
Hacer)
a.- Chichakar súramu.- Surutai
de pensamientos, mensajes,
productor.
Iniakmamu: Ejemplos:
29
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Waká suramu. Venta de una vaca.
“Waká Nuwa, aintiuk uwi takakui”. “Lo puede llevar en este camión”.
jukimniaitme”.
30
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
“Nayapi ujukejai nuya tsuramat “Se corta el modelo que le gusta”.
penker surukminkiait”.
2. Compra de un servicio.-
31
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Akankemjai Macas-ia jinkir Compra de boleto de Macas a Quito.
takakuak”.
“Ejemaknumani chicham
akuptain takakuak”.
“Akankem yamarmakai”.
32
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Iniakmamu: a.- Comunicación comercial para las
2.Compra de un servicio.-
Macas a Quito.
V.Iniakmamu V.Evaluación
33
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
AUJSAMU
Alioni, M. (1978). La vida del Pueblo Shuar. Mundo Shuar. Serie F N° 6. Sucúa:
SERBISH.
Argentina: Trillas.
Broseghini, S. (1983). Cuatro Siglo de Misiones entre los Shuar. Los métodos. Mundo
34
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Broseghini, S. (1983). Cuatro sigos entre las misiones entre los shuar. Sucúa: SERBISH.
Bustamente, T. (1988). Larga lucha del kakaram contra Sucre. . Quito: Abya-yala.
Carrillo, N. (2002). Teoría de las seis lecturas. Guía Didáctica. Loja: Universidad
Carvajal, J., & Shacay, C. (2003). Aja shuar sabiduría amazónica. Sevilla Don
Catter, V. (1993). Didáctica del Quichua como Lengua Materna- MEC-GTZ. Quito:
Abya-Yala.
México: McGraw-Hill.
35
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Cubero, M. &. (23 de Marzo de 2000). Bases teoricas para una concepción
Descola, P. (2005). Las lanzas del crepúsculo. Relatos Jíbaros. Alta Amazonía.
Escuela Politécnica del Litoral. (2008). Obtenido de Análisis del control y procesos
36
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
George, T. (2009). Principios de Administración. México: Continental S.A.
Economista.
España: Pearson.
Harner, M. (1978). Shuar. Pueblo de las cascadas sagradas. Edición mundo shuar.
Quito: Repositorio.iaen.edu.ec.
Equinoccial.
37
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Jung, I. &. (2003). Abriendo la Escuela Lingusitica aplicada a la enseñanza de las
Editorial.
Cuba: Oncuba.
Lizarzaburu, A., & Zapata, G. (2014). La matemática en América Central y del Sur:
38
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Manco, J. C. (2014). Elementos básicos del control, la auditoría y la revisoría física.
Quito: Quito.
Anthropos.
Microsoft.
MinEduc.
Morales, P. (2007). Los Hijos del Sol. Reflexiones sobre el pensamiento politico de los
39
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Onofre, D., & Joao, D. (2014). El rol de la antropologia cultural forense a los casos
Crujía.
perfecto (shuar-español) en los niños de 4to, 5to y 6to nivel de los centros
Saant, M. (2007). Desarrollo de las lenguas: Shuar y castellano, y su relación con los
bilinguismos que se originan en los niños y niñas de los octavos niveles de los
40
Súnka Educación intercultural bilingüe
Shuar chichamjai chichakar súramu
El idioma shuar en los negocios
“Shuar Chicham Unuimiatma”.-“Aprendizaje del Idioma Shuar”.
Sandoval Foresa, E. A. (2016). Estudios Sociológicos sobre los pueblos indígenas
41