Está en la página 1de 5

YUPAYKUNA YACHAQANA

Kay siq’ita qhawaspa yachaqasunchik.

TAPUQ KUTICHIK
 Mariya, maskha watayuq  Ñuqa chunka watayuk kani.
kanki?
 Payqa suqta chunka watayuq.
 Tataykiri maskha
watayuqtaq?  Ari/ mana

 Ñañayuqchu kanki?  Kimsa ñañayuq kani

 Maskha ñañayuq kanki

SIMIKUNA
Jatuntata…………. Qhari…………... Ususi………………

Tura……………… Wawa…………… Allchhi…………..

K’ASKAQKUNA
 SUFIJO NOMBRE FUNCIÓN

 yuk posesivo  Tiene» (Establece pertenencia)

15
QULLQITA MAÑARIKUNACHIK
Kay siq’ita qhawaspa yachaqasunchik.

 MAÑAKUK  MAÑAQ
 Tata, imaynalla  Imatataq mama?
mañarikusqayki.,  Ya Mama, maschkhata
 Qullqita mañarikunachik. munannki?
 Pisillata munani phichqa
chunkallata, Jukllapi  Walliq. Ajina kachun. Kayqa.
jaywapusqayki.  Tinkunakama mama.
 Pachi tata tinkunakana.

SIMIKUNA

Waranqa ………………... Pachaq…………………… Chunka…………………


.
Phichqa…………………. Kimsa…………………….. Juk………………………
.
K’ASKAQKUNA

SUFIJO NOMBRE FUNCION

 na Reciproco  Marcador de reciprocidad «nos»


 lla limitativo  Denota limitación «nomas», solo
eso”
16
QHIPAKUSQAMANTA SUT’INCHASUNCHIK
Kay siq’ita qhawaspa yachaqasunchik.

SUYAQ SUYAQ

 Mariya, imaptintaq qhipakunki?  Inti, Awtu mana karqachu.


 Puñurpasqani Inti.
 Mariya, imaptintaq qhipakunki?
 Karumanta jamuni Inti.
 Mariya, imaptintaq qhipakunki

SIMIKUNA
Karqa………………………. Qhipa…………………...... karu………………………

Puñuy……………………… Chakipi …………………... mana…………………..

K’ASKAQKUN
SUFIJO NOMBRE FUNCION
 pti Causativo  En algunos casos tiene la
función de marcar
condición, consecuencia y
adverbio de tiempo.
 rqa Pasado  Pasado experimentado o
testimonial.
 sqa Pasado  Pasado no experimentado.

17
UNQUYKUNAMANTA RIMARINACHIK
Kay siq’ita qhaqwaspa yachaqasunchik.

Kay siq’ita qhaqwaspa yachaqasunchik.

WATURIK KUTICHIK

 Imarayku Mariya, mana  Yachachik, unquykuni


jamunkichu? wiysay nanawan.
 Jampikunkichu?  Ari, jampikuni.
 Ima jampiwan jampikunki?  Kuka q’uñi yakuwan
jampikuni.
 Upyananchu?  Ari, chaytaqa upyana
yachachik.

SIMIKUNA
Jamuy………………….. Wisay……………………… Unquy…………………….
……......
Chayqa……………….. Upyana…………………… Jampi……………………..

K’ASKAQKUNA
SUFIJO NOMBRE FUNCIÓN
rayku Causativo  Por ej: Qanrayku waqani
Imarayku ¿Por qué?
interrogativo
wan  Conjuncionador «con» y
comitativa
18
IMAYNACHUS KASQANTA QHAWARINACHIK
Kay siq’ikunata qhawaspa yachaqasunchik.

WATURIK KUTICHIK

 Mariya, t’antaqa  Ari, Juan t’antaqa khuchusqa


khuchusqachu kachkan. kachkan.
 Mariya qillqana p’akisqachu  Ari, Juan qillqana p’akisqa
kachan. kachkan.
 Mariya, manazana  Ari, juan manazanaqa
q’allusqachu kachkan. q’alusqa kachkan.
 Mariya, q’aytu p’itisqachu  Ari, juan q’aytu p’itisqa
kachkan. kachkan.
 Mariya. Arroz jich’asqachu  Ari, juan arrusqa jich’asqa
kachkan. kachkan.

SIMIKUNA
T’anta………………….. Khuchuy……………………. Kachkan…………………..
…………. ……......

Q’alluy…………………. P’itiy……………………….. Jich’ay…………………….

K’ASKAQKUNA
SUFIJO NOMBRE FUNCIÓN
 Sqa Marcador de participio  Señala una acción
 Wan Instrumental realizada.
 Concionador «con» y
comitativa

19

También podría gustarte