Está en la página 1de 3

La llama sabia

Capitulo 3 Capitulo 3
Kaypim ñataq anchañawpa runakunapa 1 Aquí de nuevo volveremos a las historias que contaban
rimakushanman ñataq kutisun los hombres de la antigüedad.
(2)Chay simiri kaymi ñawpapachas kay pacha 2 He aquí lo que ellos cuentan: dicen que en tiempos
puchohaita munarjan antiguos este mundo quería desaparecer.

(3)chaysi mamahochaq tuqyamunanta yachaspas 3 Es así que, adivinando que el mar reventaría

(4)huk urkupi llamaha ancha allin hewayuqpi 4 Un llama (padrillo) macho que pastaba en una
[yayan] chay llamayuj kamachiptintaq, montaña con excelente yerba, cuando su dueño le daba
ordenes
(5)mana mikuspa ancha llakikuq hina karqa,
5 se sentía muy triste
(6)in! in! nispa wahaspa. Chaysi [yayan] chay
llamayuha ancha piñaspa sarap jurumtaninwan 6; se quejaba y diciendo "in, in”, lloraba. El dueño,
chuqllu mikukusjampi chujarjan muy enojado, le lanzaba con la coronta de choclo que
comía
(7)“mikuy allho! chika hiwapim samachiyki” nispa,
7 "Come, perro, te mantengo en la mejor yerba”
(8)chaysi chay llamaha, runahina rimarimuspa diciéndole.
nispa niran
8 Entonces el llama, hablando como si fuera una
(9)utih imatam qam yuyankiman! kananmi pichha persona, le dijo:
punchawmanta hocha pajyamunja (TUHYAMUNQA),
chaymi hinantin pacha tukukunaqa” nispa rimarirQa. 9 “insensato (idota)! qué puedes saber tu! dentro de
cinco días a partir de hoy, el mar va reventar y se
(10)Chaysi chay runaHa ancha mancharispa « acabará el mundo”, dijo hablando.
imaYnam kasun, mayman rispam Hispisun” nispa
niptinsi, haku willkaHoto urKuman, chaypim Hispisun. 10 en eso el dueño muy espantado decia: “y qué será
de nosotros, donde podemos ir para salvarnos?” la llama
(11)Pichja punchaupaj mikuiniikita apakui” nispa le dijo “vamos a la montaña Huillcajoto, allí no vamos a
nirjan. salvar”;

(12) Chaysi chaymantaja, chay orjo llamantapas 11 “lleva comida para cinco días”, le dijo.
winainintapas kikin apaspa ancha utjaspa rirjan.
12 Y así, el hombre se echó a andar
(13)Chaysi ña willkajoto urjuman chayaptinja tukui apresuradamente, llevando él mismo su llama y su
animalkuna ña huntasja pumapas, atojpas carga.
wanakopas, kunturpas, ima hayka animalkunapas;
(14)chaysi chay runa chayaptin pachalla jochaja 13 Cuando llegaron al cerro Huillcajoto, éste estaba
pajyamurjan. todos lleno de animales: el puma, el zorro, el guanaco, el
cóndor, todas clase de animales.
(15)Chaysi chaypi, ancha kichkinakuspa tiyarja
tukui hinantin urjukunatapas. 14 y así, apenas hubo llegado el hombre, el mar
reventó;
(16)Tukui(ta) pampaptinsi, chay willkajoto urjulla
aslla puntallan mana yakup chayasjan karja. 15 entonces allí, cohabitaban bien apretándose en
todos los cerros,
(17)Chaysi atojpa chupantaja yaku ujocharjan,
chaysi chay yanamanpas tukurjan. 16 dicen que todo estaba inundado y solo una parte
de la cima del cerro de Huillcacoto no estaba sumergida
(18)Chaysi pichja punchaumantaja ñataj yakuja
uraikurjan, chakirirja. 17 Es así que el agua alcanzo a mojar el rabo del
zorro y lo ennegreció.
(19)Chay chakirispas jochatapas asta uraiman
anchurichirjan. 18 y dicen que a los cinco días, el agua empezó a
descender, y secarse;
(20)Runakunatari tukui hinantin runata julluchispa.
19 y a medida que secaba el mar se retiraba hacia
(21)Chaymantas chay runaja ñataj mirarimurja, abajo

(22)chay kajsi kanankama runakuna tiyan. 20 a la gente, la diezmo completamente

(23)Kay simitam kanan runakuna unanchanchik. 21 y luego la gente volvió a aumentar

(24)Chay tiempo del dilubiotas paykunajahina 22 Y nosotros seriamos descendientes de esa gente;
willkajotota jispisjankuta unanchanku.
23 hoy los hombres rendimos memoria esta historia

24 es asi que la gente conmemora el que hayan


sobrevivido subiendo al cerro de Huillcajoto aña como
aquellos que sobrevivieron el tiempo del dilubio
(version paleografica)

caypìm ñatac ancha. ñaupa runa.cuna.p rimacuscanman ña.ta.c cutìson // kaypim ñataq ancha.
ñawpa. runakunap rimakusqanman ña.ta.q kutisun // chay simìre caymi // chay sìmìri kaymi /
naupa. pachas cay pacha puchocayta munarcan / ñawpa. pachas kay pacha. puchukayta.
munarqan / chaysi mamacochap pahcyamunanta yachaspas huc orco llamaca ancha allìn
queuayucpi [yayan] <chaylla.ma.yoc> çamachiptìntac mana. micuspa ancha. lla.quicucyna. carca.
yn. yn. ñispa huacaspa / chaysì mamaquêap paêyamunanta. yaíìaspas huk urqu llamaqa ancha
allìn qiwayuqpi chay llamayuq samachiptintaq mana. mikuspa. ancha. llakikuqhìna karqan in in
ñispa. waqaspa. / chaysi [yayan] <cha.y llamayucca. ancha. piñaspa sarap curumtayninhuã. chucllo
mìcucuscampi chucarca. micoy allco chica. Quehuapìm çamachijque ñispa. / chaysi chay
llaznayuqqa ancha. pìñaspa sarap quruntaynìnwan chuqllu mìkukusqanpi c huqarqan “mìkuy, allqu;
chika qiwapim samachiykì” ñispa. /chaysi chay llamaca. tunafyna rìmarìmuspa. ñìspa ñìrcan : hutic
ymacta.m cam yuyanquìman cananmi pìhcca punchaumanta cocha pahyamunca chaymi hìnantin
pacha pochocanca. ñispa. rìmarirca. / chaysi chay llamaqa. runahina. rimarìmuspa. ñispa ñirqan:
“utiq, ìmaktam qam yuyankiman; kananmi pìchqa. punêawmanta. quêa. paôyamunqa; chaymì
hinantin pacha. puchukanqa.” ñispa. rìmarirqan /chaysi chay runaca. ancha mancharispa himanam
cason mayman rìspam quispison ñispa. ñiptìnsì haco villcacoto hurcoman chaypim quispison
pìhcca punchaupac mìcuyniiquìcta. apacoy ñispa. ñircan / chaysi chay runaqa ancha. mancharispa.
“ìmanam kasun mayman rispa.m qìspisun” ñispa ñiptinsi “haku vìllcacoto urquman; chaypim
qispisun pichqa punêawpaq mikuyniykìkta. apakuy” ñispa. ñirqan / chaysi chaymantaca. chay orco
llamantapas vìnaynintapas quequen apaspa. ancha. hutcaspa rircã / chaysi chaymantaqa. chay
urqu llamantapas winaynintapas kikin apaspa. ancha utqaspa. rìrqan / chaysì ña. vìllcacoto
hurcoman chayaptìnca. tucoy animalcuna. ñahuntasca pomapas hatucpas huanacopas condorpas
yma. ayca. animalcunapas / chaysì ña vìllcacoto urquman êayaptinqa tukuy animalkuna ña
huntasqa. pumapas atuqpas wanakupas condorpas ima hayka anìmalkunapas / chaysi chay runa
cha.ya.ptin pachalla. cochaca. pahcyamorca / chaysi chay runa. êayaptin pachalla. quêaqa.
paêyamurqan / chaysì chaypi ancha. quihcquinacuspa. tiarca / chaysi chaypi ancha. kiêkinakuspa
tìyarqan / tucoy hinantin bor<co>cuna›ctapas' tucoy pampaptìnsi chay vìllcacoto hurcuca aslla.
puntallan mana. yacup chayasca. ca.rca. / tukuy hinantin urqukunaktapas tukuy pampaptinsi chay
villcacoto urquqa aslla. puntallan mana yakup êayasqa karqan / chaysi hatucpac chupantaca yaco
hucochírcan / chaysi atuqpaq êupantaqa yaku uquchìrqan / chaysi chay yanamanpas tucorcan
chaysi chay yanamanpas tukurqan / chaysì pihcca punchaomantaca. natac yacuca huraycurcan
chaquerircã / chaysì pìchqa punêawmantaqa. ñataq yakuqa. urayl/curqan chakìrìrqan /

También podría gustarte