Está en la página 1de 6

El chullanchaki (cuento)

Había una vez, un hombre humilde y trabajador del distrito de Ocobamba, que se fue a
cultivar algunos de sus sembríos, hasta que entonces el caminando por los cerros vio
un ser muy extraño, él se asombró y se asustó por ver algo así ( algo extraño) era un
hombre con cuerpo de humano y uno de sus pies era de una cabra, al ver eso le
pregunto "quien es usted", el ser extraño no respondió y se escapó, el hombre trato de
perseguirlo pero no llego a encontrarlo ya que ese ser era demasiado rápido pero a la
vez muy nuevo para el lugar.
Luego, el señor volvió a su casa, y conto a su familia lo ocurrido hasta que todos
estuvieron pensativos
Al día siguiente ya fueron tres señores a cultivar a los cerros porque ahí es donde crece
bastante alimentos, por la altura y las altas temperaturas que hace que los alimentos
crezcan de manera rápida durante pasan los meses, ellos fueron y al llegar al lugar y
después de haber cultivado, ya estaban de regreso a sus casas, hasta que vieron a
algunos animales muertos por el camino y comidas, ellos se dirigieron ahí y se pusieron
a pensar en que es lo que se los había comido, de ahí de regreso vuelta a sus casas
asustados, se dirigieron a la municipalidad a hacer saber el extraño suceso a las
autoridades y hacer una profunda investigación para ver de qué se trataba.
Finalmente fueron a investigar, tuvieron algunos diálogos y llegaron a tener una
conclusión que era un ser vivo muy extraño que en la cual lo llegaron a llamar el
CHULLANCHAKI (“chulla”, que significa “desemejante” o “diferente” y, “chaqui”, como
los Runas (peruanos prehispánicos) llamaban “pie”).
COLORIN COLORADO ESTE CUENTO SE AH ACABADO.

El chullanchaki
(willakuy).
Huk kutinmi, huk huch’uyyaykukuq, llankaq runa distritu Ocobambamanta, paymi
rirqan wakin tarpuyninta tarpuq, chaykama urqukunata purispa huk ancha mana
reqsisqa runata rikurqan, payqa musphasqa, mancharisqa ima chay hinata rikuspa
(imapas mana reqsisqa) runaq cuerponwan huknin chakintaq cabra hina kasqa, chayta
rikuspa "pitaq kanki" nispa tapusqa, chay mana reqsisqa runaqa mana kutichispa
ayqekusqa, chay runaqa kallpachakusqa qatiparqanku ichaqa manañan tariyta
atisqachu kay kawsaq ancha usqhaylla kasqanmanta ichaqa al mismo tiempo ancha
mosoq kasqanmanta chay lugarpaq.
Chaymanta, chay runaqa wasinman kutispa, ayllunman willasqa imachus
pasasqanmanta, llapa runa yuyayniyuq kanankukama.
Paqaristinmi kimsa runakuna urqukunapi tarpuq rirqaku chaypi achka mikuy
wiñasqanrayku, altitud kasqanrayku hinaspa hatun rupay kasqanraykum killakuna
pasasqanman hina mikuykunata utqaylla wiñan, rirqaku hinaspa chay sitioman
chayaruspanku chaymanta After tarpuspaña, wasinkuman kutipusharqankuña, ñanpi
wakin uywakuna wañusqata rikuspa mikhushaspa, chayman rispa yuyaykuyta
qallarirqanku ima mikhusqapi, chaymanta kutimurqanku mancharisqa, municipioman
alquilanankupaq rirqanku kamachikuqkuna yachanku chay mana riqsisqa sucesomanta,
allintataq investiganku imamantachus kasqanmanta yachanankupaq.
Tukuyninpiqa investigaq rirqanku, wakin rimanakuykunata ruwaspataq juk yuyayman
chayarqanku, ancha mana riqsisqa kawsaq runa kasqanmanta, chaypiqa
CHULLANCHAKI ("chulla", chaytaq "mana rikch'akuq" utaq "hukniraq" niyta munan, "
chaqui”, runas (peruanos prehispanos) “chaki” nisqankumanjina).
COLORIN COLORADO KAY WILLAKUY TUKUSQA.

Chupacabra
(willakuy)
Huk kutinmi karqan huk allqocha sapallan purishaq callepi, kay allqochaqa
manan dueñoyoqchu karqan aswan pisitaqmi ima mikhunanpas karqan, huk
tiempo qhepamanmi Ocobamba distritoq callenkunapi purishaqtin huk runa
asuykusqa allqucha hina Payqa ancha kuyaylla rikchakusqa hinaspa
mikuchirqa, chaymi chay runawan amistadta tukurqa, unaymantaña allquqa
hatunña kasqa, qunqayllamanta chay runapa ayllun Lima llaqtaman rispa
sapallanta saqirqa hinaspa saqisqa, allquqa ancha llakikuymanta huk
tanteayta ruwarqa hinaspa mana allin aminalman tikrakunman, callepi
purinanpaq hinaspa distritu llaqtayuq runakunata dañananpaq.Chay
punchaw purichkaptin urqu lawman rirqa, chay punchawmantapacha
allquqa karqa mana allinchu ayllunpa mana suyasqa saqisqanmanta, chaypi
iskay punchaw urqupi kachkaspanmi tutamanta achka wakakunata mikurqa
ancha llakikuyrayku
Tukuyninpiqa allquqa ancha millay uywa kasqa, achkha uywakunatawan
mikhuspa puririrqa chayraykutaq CHUPACABRA nispa sutichasqa karqa
LA CHUPACABRA (CUENTO)

habia una vez una perrita que estaba caminando sola por la calle, esta perrita no tenia
dueño y mucho menos tenia algo de comer, luego de un tiempo ella al caminar por las
calles de distrito de ocobamba, una persona se le acerco ya que la perrita se veia muy
tierna y le dio de comer, y asi se hizo amigos con esa persona, despues un largo tiempo
la perrita ya era grande, de pronto la familia de la persona se fueron de viaje a la
ciudad de Lima y la dejaron sola y abandonada, la perrita de tanta tristeza tomo una
decision y llegaria a ser un aminal malo, caminar por la calle y hacer daño a los
ciudadanos del distrito, aquello dia que estuvo caminando se fue para en direccion al
cerro, desde aque dia la perrita fue mala por el abandono inesperado de su familia,
que en la cual despues de dos dias estando en el cerro se comio a muchos ganados en
la madrugada por tanta tristeza
finalmente la perrita fue un aminal muy malo y siguio comiendo muchos mas animales
y por eso se le llamo CHUPACABRA

qatiykachasqa wiraqocha (willakuy)


Huk punchawmi, Ocobamba distritupi, Huancayo Bajo ayllu llaqtapa callenkunapi huk
runa purichkasqa, tuta purichkasqa hinaspa qunqayllamanta pipas qipanmanta
qatipakuchkaqta sienteruspan, kutirispan linternanta kancharichirqa hinaspa pay mana
chayayta atisqachu mana imatapas rikuspa, qhepamanmi wasinman chayarqan ancha
mancharisqa imapas mana reqsisqa kasqanrayku, chaymi ayllunman willarqan imachus
paywan pasasqanmanta, hinaspan paykuna, chay sucedesqanmanta t’aqwirispa,
decidirqanku ñawpaq watakunapipas kaypas pasasqanmanta payman, through Ayllu
runakunamanta huk runakunamanta uyarisqa mitokunamanta, puñuq risqan pachaqa
manchakuyta sienteq hinallataq imapas qatipashallaq, askha horakuna
tutamantanmanta, chayta sienterqan imapas chakinta aysachkasqa.Asmanta pisi
rikcharispanmi kallpawan qaparirqa ayllun rikcharispa ima pasakusqanmanta
tapunankama, nispas nin imapas chakinta aysachkasqanmanta.Chaymanta pacha
illarimuytam huk shamanman rirqaku hinaspam nirqa karqan huk espiritu payta
qatiykachashaq.. unayña manataqmi rikuchirqanchu qatiykachasqa kasqanmanta
señalkunata chay runaman,
Tukuchanapaqtaq, chay runaqa espirituwan qatiykachasqa kawsarqa.
tukuy
Era una mañana fría. Los altos picachos de la cordillera se hallaban cubiertos de nieve. Unas
cuantas ovejas y llamas pacían, mientras que la mujer hilaba. Oshta, su hijo, arrebujado dentro
de su poncho, contemplaba el cielo intensamente azul. De pronto, la mujer le dijo: –Es preciso
que hoy te quedes cuidando las ovejas, mientras yo vuelvo a la choza. Mira bien que no se
vaya a perder algún animal o se lo lleven los pumas o los zorros. Pero el niño se resistía a
permanecer solo. Tenía miedo. Miedo de escuchar el viento que soplaba sobre las pajas y de
no ver en torno suyo otra cosa que las elevadas montañas. –¿A qué puedes temer? –insistía la
madre–. ¿Acaso has visto otra cosa desde que naciste? ¿No has escuchado a menudo el ruido
de las tempestades?

–Pero es que siempre estabas conmigo –exclamaba el niño. –Porque eras pequeño, pero ahora
has crecido y puedes ayudarme. Tú cuidarás el rebaño mientras que yo lavo y remiendo
nuestros vestidos. Si te da miedo, canta. Canta cualquier cosa y, así, al escuchar tu voz, te
sentirás más acompañado. –¿Y si me aburro de estar aquí sentado sin correr ni jugar? –Mira el
cielo y piensa que es un gran camino azul. Sobre él las nubes blancas te parecerán carneritos
que se le han perdido a los pastores. Búscalos con paciencia. Así irás descubriendo la barriguita
de uno, la colita de otro. Sin darte cuenta, el tiempo habrá pasado y yo estaré esperándote
aquí para volver a nuestra casa. Pero Oshta no se decidía a permanecer solo. –¿Qué hago si
viene el zorro? –preguntó. –Del zorro, teme los embustes –le aconsejó la madre–. Al zorro
debes engañarlo antes de que te engañe a ti. –¿Y si viene el puma? –Si llegara el puma, te
pones la mano junto a la boca para que te oiga mejor y gritas por tres veces: ¡Mamá
Silveriaaaaaaaa! Y yo vendré con un garrote para librarte de él. Y la buena mujer le explicó que
también a veces solían aparecer por aquellos lugares duendes que se burlaban de los
humanos, pero no era muy común encontrarlos. Finalmente, le dio un atado que contenía
papas y queso para su almuerzo. También había puesto en él una pierna de pollo, que le
arrebatara la noche anterior a un zorro que se metió al corral. Después de muchas
recomendaciones, la madre se fue y Oshta se quedó sólo, mirando los altos cerros nevados en
la lejanía. Cuando empezó a sentir miedo, se dijo a sí mismo que ya era hora de mostrarse
valiente como los hombres grandes. Y, para ahuyentar sus temores, se puso a cantar

Fin

chakra (willakuy) .
Chiri paqarinmi karqa. Chay urqukunapa alto puntankunaqa ritiwanmi
qatasqa karqa. Iskay kimsa uwihakuna, llamakuna ima
michikuchkasqaku, warmitaq muyuchkasqa. Oshta, churin,
ponchowan k’uyusqa, sinchi azul hanaq pachapi yuyaymanasqa.
Chayllamansi warmiqa payta nisqa: - Kunan punchawqa uwihata
qhawaspallapuni qhipakunayki tiyan, ñuqataq ch’ukllaman kutimusaq.
Aseguray ama ima uywakuna chinkananpaq nitaq pumakuna nitaq
atuqkunapas apanankupaq. Ichaqa chay waynaqa manan munarqanchu
sapallan kayta. Manchakurqanim. Paja hawa wayra wayramuqta
uyariyta manchakuspa, muyuriqninpi mana imatapas rikuspa,
aswanpas alto orqokunata. –Imatataq manchakuwaq? –mamaqa
insistisqa–. Nacesqaykimantapacha, ¿imatapas rikurqankichu?
¿Manachu sapa kuti uyarirqanki wayra-parakunapa qapariyninta?

Ichaqa sapa kutim ñuqawan karqanki – nispas warmachaqa qaparirqa. –


Huch’uylla kasqaykirayku, kunanmi ichaqa wiñaspa yanapawankiman.
P'achaykuta t'aqsashaqtiy, allichashaqtiymi ovejakunata michinki.
Manchachisunki chayqa, takiy. Imatapas takiy, chhaynapin kunkaykita
uyarispaqa aswan compañero hina sientekunki. –¿Imataq kanman kaypi
tiyaspa mana kallpaspa, mana pukllaspa aburrikuspay? –Hanaq pachata
qhawarispa yuyaykuy hatun azul ñan kananpaq. Chaypa hawanpi yuraq
phuyukunaqa michiqkunaq chinkasqa uwihachamanmi rikch’akunqa.
Pacienciawan chaykunata maskhay. Chaynapim huk runapa wiksanta,
hukpa wasantapas tarinki. Mana reparakuspaykiqa tiempon pasarunña,
kaypitaqmi suyasqayki wasiykuman kutimunaykita. Ichaqa Oshtaqa manan
decidikurqanchu sapallan qhepakunanpaq. –¿Imatataq ruwasaq atuq
hamuptin? -tapusqa. -Atuqpa llullakuyninta manchakuy, nispas maman
yuyaychasqa. Atuqta manaraq engañasuchkaptiykiqa engañanayki tiyan. –
¿Imataq puma hamuptinqa? –Puma chayamuptinqa makiykita simiykipa
waqtanpi churanki aswan allinta uyarisunaykipaq hinaspa kimsa kutita
qaparinki: Mama Silveriaaaaaaa! Hinaspa hamusaq huk k'aspiwan
paymanta kacharichinaypaq. Hinaspa chay allin warmiqa sut’incharqan
wakin kutipiqa runakunamanta burlakuq goblinkunapas chay cheqaskunapi
rikhurimusqankuta, ichaqa manan ancha comunchu chaykunata tariyqa.
Tukuyninpiqa, almuerzopaq papa, quesoyuq paqueteta quykurqa.
Chaymanqa huk wallpa chakitapas churasqa, chaytataq ñawpaq tuta
qichusqa huk atuqmanta, chay corralman yaykusqa. Askha
yuyaychasqanku qhepamanmi mamaqa ripurqan, Oshtataq sapallan
qhepakurqan, karumantataq rit’iyoq hatun urqukunata qhawaspa.
Manchachikuyta qallaykuspanmi, hatun runakuna hina mana manchakuq
kananpaq tiempoña kasqanmanta nirqa. Hinaspa, manchakuyninta
qarqunanpaq, takiyta qallarisqa
Tukuy

También podría gustarte