Está en la página 1de 3

EL SUSTANTIVO

michi
Pisaq
mankakuna
Torkasa

PROPÓSITO: Las estudiantes expresan oralmente ideas y emociones, sentimientos de


forma coherente y cohesionada. Escribe una historieta donde adecua el texto a la situación
comunicativa considerando el propósito comunicativo en torno a las relaciones familiares actuales.

EL SUSTANTIVO = SUTI

El sustantivo es la palabra que indica a las personas, animales objetos dentro de la oración
gramatical

Suti runakunata uywakunata, imaymanamanta hunt’a ripaypa ukhunpi chaninchan

QHAWARICHIY (Ejemplos):

Personas: Pachakuteq, Ollanta, Kukuli, Ima Sumaq, etc.

Animales: michi, cowe, wallpa, taruka, alqo, piki, etc.

Objetos: p’acha, manka, q’oncha, hanp’ara, etc.

Lugares: Anta, Pisaq, Paucartambo, Chinchero, etc.

1. SUTIQ PHASMINKUNA (CLASIFICACION DEL SUSTANTIVO)

a) MANA CHANIN SUTI (Sustantivo común) Son las que se nombran genéricamente a cualquier
ser, de una misma especie según sexo, edad; cosas, fenómenos naturales y artificiales; escribe con
minúscula.

QHAWARICHIY (Ejemplos): warmi, pana, t’ika, alqo, wasi, mayu, etc


b) CHANIN SUTI (Sustantivo propio) Son los que nombran específicamente a seres
determinados, ortográficamente se escribe la letra inicial con mayúscula. (algunos tienen significado
otro no)

QHAWARICHIY (Ejemplos): Amaru, Willkamayu, Aqomayo.


LLANKANA: Completa la tabla con sustantivos comunes: personas, animales, frutas, prendas
de vestir, objetos, lugares, etc

MANA CHANIN SUSTANTIVO MANA CHANIN SUSTANTIVO


SUTI COMUN SUTI COMUN
sipas
tayta
michi
tik’a
pollera
mayu

QHAWARICHIY:
1. Alqo llaqtapi purin.
LLANK’ANA: Pusaq hunt’a rimaykunata mana chanin sutikunawan kunan pachapi
quelqasunchis.
1. Qan sipaswan takinki.
2. Apucha wasikama purin.
3. Qatay runtuta rantin.
4. _______________________________________________________________
5. _______________________________________________________________
6. _______________________________________________________________
7. _______________________________________________________________
8. _______________________________________________________________

LLANKANA: Completa la tabla con sustantivos propios: personas, lugares, ríos, ciudades, etc
CHANIN SUTI SUSTANTIVO CHANIN SUTI SUSTANTIVO
PROPIO PROPIO
Ollanta Ollanta
Chinchero
Torkasa
Vilkanota
Saqsaywaman
Qorikancha Templo de oro
QHAWARICHIY:
1. Maria Limata ch’usaran. Llank’ana:
Pusaq hunt’a rimaykunata mana chanin sutikunawan kunan pachapi quelqasunchis.
1. Ollanta k’ijllupi takiran.
2. Imasumaq takita qelqaran.
3. Noqa Pachakutiqwan tuparani.
4. _______________________________________________________________
5. ______________________________________________________________
6. _______________________________________________________________
7. _______________________________________________________________
8. ______________________________________________________________

SUTIQ YUPAYNINKUNA (NÚMEROS DEL SUSTANTIVO)

CH’ULLA YUPAY Aumentamos el sufijo


ASHKHA YUPAY
Número singular “kuna”
Número Plural
runa runakuna
waka wakakuna
sipas sipas
llaqta llaqta
mayu mayu
añas añas
huk’ucha huk’ucha
hanp’ara hanp’ara
atoq atoq
chajra chajra
llinpiq llinpiq
paqo paqo
awaq awaq
qara qhaqoq qara qhaqoq
paqarichiq paqarichiq
táqsaq táqsaq
wasi perqaq wasi perqaq
wayk’uq wayk’uq

SUTIQ ORQO CHINAN (genero del sustantivo)

RUNAKUNAPAQ UYWAKUNAPAQ
QHARI – WARMI ORQO – CHINA
Qhari erqe Warmi erqe Orco michi China michi
Qhari yachaq Warmi yachaq Orco alco China alqo

EVIDENCIA: Elaboran una historieta con diálogos de: saludos, utilizando verbos, pronombres, y/o
miembros de su familia y sustantivos.

También podría gustarte