Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
B A RT HO L O /
M EI M A GG II D E VV LN ER VM
-

s c L O P E T O R V M, E T B O MBA R
darum curatione Tractatus.

VS S\ N S
è Gº a SS
SS4Rs S
'N

Nº
S 2.
S

- º - e

Bononia per Bartholomeun orarium , -

'Anno M. D. L II. i
e
-

- -
 -
-- ~~|--|-|-|-|--
*
-:|-|-|-- - --|-- - -----|-|------ - - - - - - -- -- - - -------- ----·
！|-|-|
-→ ·|-|-|
|-|--
*:： -|-----
|-·|
--------
-|-tae|-
-→ *·|-|-• …’- ·|
----|-|-… •
|-|
|-----···" …|-|-• • • •·
·|-|-·|-·|-----
|--|-|-|-！
----- .· •×
----|-|-·
·-|-|
|-→
··|-··|
··|-！|
----·
· ·|
|
|-|------^·
|-|--
|- |-|-|
···•！·
|-|-|
|-|-|-|-----
-··
·|-·-
， '.*. »« '
|-
| ºÅ---- ·|-
|-· |-|-·|
-|--… *| -
-···
----|-|-|-…
|-|-----
… ~|-|-
|-·|
|--
… ！-|
•.•*-，
|-|-|-----
···
··- ' '----
--
|-----
|-|--.|--|
|-… -|
·|
|-|-• • •·|-·|
•
|×|-！|
|-|
----- -|-|
·|-|- |
|-··
|-|
|-----
|-|-
|-| |-|
|-|-|-… *----|
！ -|-|- |-·
|-|-|-- - - ----
*·-* .|-·, ！
|
*- -
|-·|-|
|-··~~|-r.·|-|-.*|-|
… •----* -|-„”|
-|
:····|-|--
|-\-^|-|-|-·
|-·|
|-1|-~,
|-|-|-|-|-|-----·
|-|-|-|-|-|-|-----·
|--|-------
|-| .
|-|

|--
----- ）|-（~~~~
|-|-|-→ ·|-|
.
·|-|--
|-- - ------
-|--
• • • • • ••••••• ------
-•
----- -- --- ----- ~~~~ … • • • • • • •
|
·
·
{·
}
|-|-|
-|-|
|
*|
·
|
|--
 ILLvsTRiss. Ac EccE LENT.
• D. D. B A L Dv i N o DE MoNTE *
Iulii111. Pont. Max. fratri Principi opt.
Ioannes Bap, Maggius. s. P. D.
3. -V M fuperioribus annis
§! clariffime Princeps Ioánes
§j Baptifta Mötius filius tuus
%%}fratrcm meum,quandium

ā–á\]rit, nemo si dum viueret

occurrere poterat, cui fœtus,& primitias ingenii
fui libentius,quam cia quo mirifice diligebatur con
fecraret: Q_uod cum ego optime fcirem nolui qui
dem certe committere,vt eius labores, & vigiliae fub
alio, j fub eiusipfius filiitui nomine in manushomi
num peruenirent quamuisenim alter Bononiæ febri
aIter Mirandulæ fortiter,& ftrenue pugnans occi
derit, tamen fic tibi perfuadcas velim, me quan
tum eniti animo, quantum cura confequi, quatum
diligentia perficerepoffum', fcmper operâ daturum,
vt tu,& omnes intclligant, nullum vnquam tempus
fore,quo filii tuierga fratrem meum amor,& bcne
uolentia,& fratrismeifingularisin eum obferuantia
obliuione aliqua deleatur. Librum igitur, qnem fra
ter meus(vt dixi)filio tuoiure optimo dedicauit, co
animo accipias rogo, vt maiora,& mcliora, fi quæ
 pomilatuerint expe&es,mihi enim videor, quamuis
omnia praeftcm officia,quæ poffim,minus tamen fa
ccre,quá debeam,aut velim : Caput autem illud cft, |
vt filium,qucm frater mei amantiflimus vnicum re |
liquit, vt Vxorem,vt familiam, vt mc ipfùm deniq; .

quibufcumq; rebus poteris,non (olum commenda -

tiffìmos habeas, vcrum ctiam in tuam clientelam, &

fidem recipias, ac tuearis,præfertim,cum ad eam
fidem,& obferuantiam, quam frater mens
in colendo tuo filio praefètulit,tantum ac
cefferit, vt vix credas {ocum fuiffe au
• •. gendi in eo,quod cumulatiffimum
* .• ' , ' videbatur. Valc
|

* . - • , |
. „* -

••

- . . - ' . •" • ',

- ; . • • -. . .
- < - Y

*
—
 ILLvsTRiss.' ET EccELENTis.
D. D. I o A N N 1 B A P. D E M o N T E
San&ae Romanæ Ecclefiae exercitus Præfe …
&o, Bartholomeus Maggius.
S. P. D.

yersg, V M in Parmenfi obfidione;ad vulne

7®* ris curationem me vocaffes clariffime
V\3 3; Princeps,quod in femore in agro Muti
12%S nenfi acceperas, dum hofti obuiam fa
&us,impauidus,iaculorum,& telorum nubcs nó per
horrefcendo,in acie decerneres,militesq; tuos ad pu
gnam capcfcendam hortareris,illifq; animum vt ad
deres, primum te in certamen dares,& in hoftium
confertiffimú agmen impctum faceres, animaduerti
magni gominis medicos, qui in eo erant exercitu
ad Vuffiëta Bombardarumiéribus accepta fananda,
eam curationemadmouiffe,ac fi ab ignito, cadentiq;
telo excepta fuiffent, quemadmodum etiam grauiffi- *
mi nonnuliauthores in huiufmodi vulnernm cura
tione faciendum e(fe litteris,& monumentis prode
derunt , quorum fententiæ nonnuliinfignis-nomi
nis Itali mcdici,innumeriq;,& duces,& milites, qui
buscum dedita opera pluribus de hac re egi adfcri
pfere, Verum cum huc animum intendiffem atq;
unirnaduerfionem,& diligentiam excitaffem,multaa
uis millitibus fcifcitando, ac quaerendo, atq; rem
ianc ad rationem,conieéturamqjreuocaffem,tandé
& medicos,& ftrcnuos illos millites tota erraffcvia
]
deprehendi, qui cum meis fcolafticis multis rationi.
bus ita f:habcre oftendu(fem,corum volútas me có
mouit,vt de re hac,de qua cum præftantiffimis medi
cis diffcntiebam,aliquid confcriberem, Ne igitur aut
noluiffe me, aut laborem fugiffe putarent,cú non fi
ne caufa id velle cognofcere eos viderem,hos cómen
tarios confcripfi, Q_uare cum multa tecum, & cum
militibus tuis, hisque in hifce noftris cómcntariolis
fcripfimus conuenientia, multis rationibus conqui
fitis quando a te acccrfitus fum ad nónullorum mi
litum,quibus vulnera, dum fortiter in Mirandulana
obfidione cum hoftibus concurrent illata fuerant,
difputauiffem, ac quodámodo tuoiurc noftros hos
cómentariolos tibi vjndiccs,atque tãquam legitimos
tuos partus rationibus multis philofophicis, quibus
in almo Bonon.gymnafio animum cómouifti,& va
riisbcllorum periculis,quibus te non fine maxima
omnium admiratione,me etiam prefente obiecifti,&
quæ te ad harum rerum experientiam,de quibusin
opufculo agimus excitauerunt,tueri poffes, hoslabo
res tum pro mea erga te præclaramq; tuam familiam
obferuantia,tum etiam quia primus ad hoc munus
obeundum impulifti tuo nomini dcdico,eorumq; te
tanquam patronú,& tutoré conftituo,vt quod opus
te authore natum eft,id ipfum etiam in nominis tui
præfidioa maleuolentisfimis inuidorum latratibus,
qui aliorum laboribus obtreétari folent, tutum appa
reat,quam autem noftrihilaborcs,& tibi, & cæteris,
qui militiam cxcrcentvfui cffe pofIint, hic non plu
ribus arbitror explicandum, Inhisigitur fi,& tibi,
& aliis,qui noftras haslucubrationes cupere videbá
tur fatisfa&um fuerit vehementer lætabor,fin minus
grauiter dolebo,& me minus potuiffe,quam
voluerim,& te non tantum affequtum,quan,
tum fperaueris, Accipe itaq; hoc quale
cumq;,noftrum munufculum,&
me deditiffimum clientulum,
tuum fout: Bononiæ.
-* - - --
 - -
——-
- -
-
- - - -
- -
- - -
- -
-

-
- - - • - - - - - - - t
-
-
-

-
; - -
*
-
-

-
-
- -
- - -
-

-
-
-

-
-
- |
..* -
-
*- -
? - - - - - -
-

« * - -
-
-
- - -

I* * -
-
-
- - - - - - - --
.
… -
-
-
-- -- - - - -
-*
-
-

- -
-
- - - - - - - v - - -

- - - - - - - - - -
•
- -- * -• - -*
• •.
- - -
- -

- -
- - - - - - -
-

- -
- -
- -
- * - s. -

-
-
-
- - .
*-- - - - - . - - - - -. -
-
-
- -
- - - -
- *s* • . - -. - •
- • ** • - -- - - - - - - - - - - i
- • -
- - - -
-
-
*-
-
-
-- -

- - x
-
-
-
- - - - - - -
- - - -

-
- -.
- - *.•, * - - - -
- -
- - -
-
•*- - - - -* -
- - - - - - - - •. *…
- - - - - - - - , •
- - - - * . ,• -
- - - - - 5 - -
•• *• -
-
" .• - -

-
-
- - -
-
- - -
- - - • •. .* -
• , •• • -*-* -- - • •
-* -
- ·` -
- .

- - -
-
- -
- -
- ..-- -

-
- -
-
. -
• * *- *. -
... - -*, - . • • • -. *• ----
… - --
-
- -
- *
-
- -
-
- - -
- -- - -
- - -
-

• - - -
- *. -

- -
-
-
.-

-
-

-
-

-'

*
-
'• , *
-
-

*. ' ..
-
-
- - -
-

1 -
-

- -
-

-
•• - - -

-
- -
- - • *•
- - - -
-
-
-
-
 B A R T H O L O M AE I M A G G II BO.
n O N I E N S 1 S, M E D I C I A C P H 1 L o
fophi præftantifsimi,de vulnerum,abom
bardarum, & fclopetorum globulis illatorum,&
desorumfymptomatü curatione,traétatus,
in quo,núquid huiufmodi vulneracau
terio,aut venenoinfe&a fint, di
fputatur, acaliorú omniíi vl
cerum rationes curatiuae,
& medicamenta ipfis
vlceribus curandis
idonea,exHipp.
Galeni,&aliotumgraecorüm fententia,
cöpiofifsime defcribuntur,

§VM HOC tempore, non parua

3)] inter ftudiofos quæftio fit, nunquid
É&s£\a?
3® vulnera,a bombardarum,& fclope
- έ torum globulis illata, peruftionem
-^ Jtä % concipiant, atque praeftantes medi
* ci, in horum vulnerum curatione,
tantafint in varietate,& dißenfione conftituti, quem -

admodum tu quoque a nonnullis exccllcntifsimis,

huius noftri Bononienfisgymnafii medicis,audiui
fti,ac cum ipfe ha&enus,cuiaffentire debeas,& quo
modo vulnera haec,methodo curanda fint,ambigas,
meque fæpius,vt eorum curationem fcriberem,roga
ueris,tuis precibus, tibique ftudiofifsimo iuueni,&
mei amantifsimo,quaeftionique huic non parum du
biæ fátisfacere cupicns,hæc in tuam, ftudioforumq;
omnium gratiam confcribere,decreui. Verum pri
A
 B A R. M A C. D Ε

. usquam de iftorü vulnerum curatione loquar,fphae

rulis iis,aut globulis,nullam,aut faltcm paruam cali
ditatem ineflc,nec(vt nonnulli arbitrantur) adurere
valentem,dcmonftrare conabor, fi prius aduerfario
rum validiores rationesadduxcro.Bona medicorum
ars, huiufmodi vulncra peruftionem cepiffe, atque
ignis vim fenfiffe afferit,ac potiffimum ratione aduc
tä,quoniam talia vulncra,duriticm,quamdá & veluti
io x«;* (fic cnim contufàm carnem, liuidam atq;
mortuam appellant) obduccre,animaaduertant,quâ
quidem à calcfa&o globulo atq; ignito,induétam cf
fe,oftendere conantur. Quod me hercule vero, &
rationi,confentaneum videtur, tnm quia globulus,à
Bombardico fèu fclopetario puluere, qui ftatim ab
igne tactus,in flammam conuertitur,impcllatur:tum
quia ctiá ratione maximimorus, caliditaté coucipiat,
& 1. me?: ac quodámodo ignefcat,ex Arift. fententia fccundo
É' & 8., ccrc,&
pnys.
cœl.tct.xlii.dicentis vchcmenté
motumait
plumbúliquefacere, ferrü calefa
enim motuseft aptus
, ignire ligna, & lapides, rationabilius igitur propin
2 quiusigni,propinquius auté aeri,quale fit & in hifce
, fagittis, quæ feruntur, hæ namq; adeo, ignefcunt, vt
, ipfum plumbum, quod inipfis eft, liqucftat, fed in
, fphcrularum emiffione,cum maximus excitetur mo
tus, caliditatem fufcipere vidcntur, & hac de caufà
cauterio inficere, carncmq; amburere : idq; eos ma
gis in hanc trahit opinionem , quoniam circa vul
nera, rubcdincm quamdam animaduertunt;qualcm
 V V L, S C L O P. C V R A T • …

in partibus ab igne ambuftis, obferuari licet : quo

circa ea inufta cffe, ac tanquam exuftis, curatio
nem adhibendam afferunt. quin etiam ad nonam
vfque dicm, excrcfcere, & augeri, huiufmodi vul
nera, vt in veris combuftionibus omnibus fieri con
fueuit. Nec defuerunt, qui dicerent, eaindicia,ve
ftigiaque veneni referre, hoc argumento (quamuis
rationem non afsignent)quod facile herpetis natu
ram £quantur, & ad corruptionem deueniant, vel
propter illius fclopetarii pulueris compofitionem,
vel cruftam putrefacientem. Verum nunquid re
$e fentiant, vbi hæc quae fcribimus perlegeris, diiu
dicabis. Non tamen primi qui has nouas opinio
nes inferuerunt, tantam mihi admirationem, quan
tam phylofophiæ, & veræ artis medicæ profcfforcs
efficiunt, qui cum primis in eandem fententiam de
uenere, ac veluti cæcos duces, & amantes conful
tores fequentes ( iuxta prouerbium illud tritifsi
mum) turpiter lapfi funt, cum nnllam in medium
adduxerint authoritatem, aut rationem : coque ma
gis hos dignos repræhenfione exiftimo, quod cum
in huiufmodi vulnerum curatione, tantam varieta
tem, diffenfionemque, ac inconftantiam, viderint
rei huic,animaduerfioné nóadhibuerint,neq} ad veri
tatem,rationem reuocauerint, fed vt horum opinio
1n veritatis lucem proferatur,rem nunc iftam accura
tiusexaminemus.

A ii
 B A R. M A C. D E

Siigitur oftenderimus inter caetera, paruam glo

bulis illisabombardis,vcl fclopetis emißis, calidita
tem ineffe,& cam talcm,vt neque carneminurere,nec
etiam conta&as partesita calefacere pofsit, quemad.
modum flamma,aliquid cui fenfas incft illico con
tingens,inurit,& calefacit, manifcftum nimirum e
rit,huiufmodi vulnera,minime perufta,neque eo pa
&o,quo ipfi cenfènt,curanda effe.Principio nullum
audiui, (licet quam plurimosin Mirandulenfiobfi
' dione percon&iatus fuerim) cuia bombardicis, feu
fclopetariisglobulis,i&us infixus fuerit, qui in ipfo
i&u,caliditatem fe percepiffe,dixerit, fed contufioné
uãdam, perinde ac fi trabs aliqua,vel ruina ingens,
in fe i&um feciffet.At huic ratióni,occurres,diccfq;, .
dolorem ingentem,a magna contufione excitatum.
minorem àglobuloignito motum,obfcurare,vt pla
cuit Hipp.ii.aph.xlvi.ita fcribenti, duobus dolori
bus fimul non eundem locum infeftantibus, vehe
mentior,alterum obfcurat,quitamen locus, rationé
noftram, non fubuertit, quandoquidem fupponit
Hipp.duos illos dolores,in diuerfis locis effe, fed in
hac noftra ratione, idem eft & cóbuftionis(vt aiût)
& contufionis locus, iecirco confentaneum videtur,
vt primum dolor ab igne(fi globuliiftiignitifunt)
percipiatur, cum primus in corpusagat,proximèal
'ter dolor â contufione,in eadcm parte,& loco exci
tetur,neque tamen vllum temporis fpatium,interci
dit,fcd fcrc ad pun&um temporis,ambo fiunt.Quâ
 v V L. S C L O P, C V R A T. 3

obrem,cum ab iis,qui vulnera acceperunt,nulla ca

liditas percipiatur,eam fi negauerimus,quid erit ab
furdum ? Caeterum à globulo percutiatur aliquis,
abfque vulnere tamen,cum fola duntaxat contufio
ne,quod fieri folet,quando defeffus globulus, parté
aliquam corporis,infine velocitatis,& motusfui,per
cutit,vel quando eiusimpetus,reprimitur,& frangi
tur à ferrea armatura,dolor quidcm tantum, à con
tufione,non ab igne fentietur;quæ res globulum nó
comburere arguit. fiquidem fi plagam facere nó po
teft,propter combuftionem tamen,& percufsionem.
fàltem veftimenta,& fi non veftimenta, faltem poft
torum perforationem,carnis fuperficiem adureret,
bullas feu veficulas excitädo,quod cú nófiat,nó có
burere,fed folú cótundere,manifeftú cft. obferuatâ
.n.a nobis fæpiuseft,& tu quoq; Bononiae,in quibu
fdam vulnerationibus animaduertifti, in abdomine
præfertim exceptis,quod i&ibusfacilius cedit,cutim
tantum contufam apparuiffe,atque affe&um illum;
qui isx*2**. i.fànguinis collc&io, in loco con
fufo dicitur, de quo Galenus quarto meth. primo,
& vltimo cap. vel ύσσεια latini fugillatum, vel fü
gillationem;vel liuorem,dicunt,vclvsig+xyas ideft
ruptionem venae,exi&u,vel plaga prouenicntem,ne
que vltra hæc cruftam,aliquam, fignumue aliquod
peruftionis,dereli&um fuiffe,quod profe&o fecüs fie
ret,fi fpherulæ ignitæ effent.Verumfihuius rei, quæ
ratione carcrc nó vidctur,pcriculum facere velimus,
A iii
 B A R. M A G. D E
nunquid fcilicet àfclopeto cic&tus globulus,calidita
tcm talcm concipiat,vel exipfo fclopetario puluere,
vel ex motus vchcmcntia,& carnem perurat, eamq;
cauterio inficiat,ex hoc,id dc quoagimus,pcrfpicuâ
euadet,ncc fccusatque diximus,fe rem habere, often
det. Nam fiiuxta aduerfàriorum placita, igniti funt
globuli ipfi,cur fiftupam, fœnum, paleas, lanamue
percuflerint,autin quoduis aliud impegerint, quod
facile conflagrare pofsit,vt in ipfum fulphur, aut in
aliud, quod flammam concipiat facilius, qualis eft
puluis ipfae fclopetarius,neque ignis, neque flamma
excitatur ? & tamen fclopetarius puluis, omnium fa
cillime,ex quauis vel modica caliditate, vel fcintilla ,
exigua,flammam concipit, nunquam tamen à glo
bulo taétus,accenfusfuit, quemadmodum nos do
cuit experientia: licet enim pulueris non exiguum
pondus charta inuolutum , & arbori appenfùm, à
globulo percuteretur,à fclopeto emiffo,modo com
minus,modo eminus,& demum à remotioriloco,vt
tandem certior fierem,vtrum ex motus velocitate,
vel ex perfri&ione, feu attritione, miffus globolus,
huiufmodi caperet calorem (praefertim in maiori
motu,in quo incalefcere magis poteft,& ita facilius
ignefcere,)quipuluerem poffet accendere,nunquam
tamen,aut puluis accenfus,aut combuftus fuit, mi
nus igitur rationi conuenire videtur, carnem ipfam
cauterio affici, ac peruriâ globulo poffe,fi quæ di
ximusomnia, ad ignem facilc concipicndum,ido
 \
V V L. S C L O P, C V R A T. 4}

'nea,non inflammantur,fiueàpropinquo,fiueà remo.

to loco cic&tus fit globulus, dummodo tantum fpa
tium intercedat,ne à fclopeti,aut bombardæ cannu
la(vt ita dixerim)exiens flamma, ipfum puluerem,
aut fimile quidpiam,quod facile igniatur,contingat.
Ad hæc, fcis naues faccis, lana,velftupa diftentis
(quos pilas ex lana, aut ftupa vocatvulgus) circum
• muniri, ne à bombardarum globulis ferreis , in
quibus calor maior capitur, quàm in plumbeis, læ
dantur,perfringanturq;,ipfamq; nihilominuslanam
vel ftupam,non cremari,quamuis globi ferrei,in fac
cis lanae,vel ftupae infixi,adhæreant,neq; etiam peru
ftionis fignum vllum relinquere, fed quâdam folú
nigroris notam,abipfo puluere, non ab ignis adu
ftione induétam.Præterea, fi ad cogitationcm reuo
caueris,temporis breue fpatium,quo globulus, cor
poris partem aliquam fcriens,pcrtranfit,licet ignitus
effet (q, tamen nullo modo concedimus) fieri non
poffe videtur,vt carnem perurat,cruftamq;inducat,
vt licet videre in pertra&antibus carbones,aut resa
lias ignitas maximo motu,ncq; etiam fi in parte illa,
diutius contineatur,quando nequein ftupa,neque in
re quauis alia , cui inflammatio inferri facillime
pofsit, nullum vtiam demonftrauimus, peruftio
nis veftigium imprimat,idq; omnes militiam exercé
tes nouere.Ncc iccirco defiderantur,quiàbombardi
ca fphæra in vafe, fclopetarii pulueris pleno, flam
mam commotam,& incendium fa&um fuiffe,dicát,
 B A R. M A G. DE

quorum teftimonio,cum fidem tribuamus, non ad

üerfamur,fed diuerfa ratione id obtigiffe, eft exifti
mandum.fiquidem ferreus globulus, forte fortuna
lapidem, vel ferrum aliquod attriuit,ex qua attritio
ne, ignis deinde fcintillaexcuffâ fuit,quapoftmodú,
fclopetariopuluere referüm vas cofiflagrauerit,nó
quia globulug (vt ifti putant) fecum flammamàli
quam;aut calorem traxerit,quandoquidem fi globu
Iusignefceret,femper in conta&u bombardici pul
ueris,flamma concitaretur,quod cum non fieri expe
rimento didicerimus, quamobrem , aduerfariorum.
placitum falfum effe non iudicabimus ? nequeà fu
per calcfa&o globulo, fed cafu excitatum incendiô
credemus? At fi odiofiusinftares,neq; aliquibus ra
tionibus, in noftráfententiâ adduci poffes.tibiq;'iâ
omnino perfuafum cffet, ignitos globulos effe, neq;
de hac fententia, vllo modo deiicivelles, quærerem
quamobrem ex vulncribus iftis fànguis profluat? cú
adurentia fanguinem compefcant,fiftantque,vtfen
fit Galenus quinto meth . Si vero, non maximam
fanguinis copiam, dcfluere dixeris. rcfpondebo id
quoque fieri poffe, ex ingenti carnis contufione,
quæ fanguinem repulcrit, partemque illam ita at.
triuerit , exiccaueritque ad alias corporis partes
fanguinem detrudendo , vt crufta ab igne fa&a
videatur, qui deinde ad vulnus recurrens, fua co
pia,tumorem repentinum facit, neque propter attri
tam,cxiccatamque,circa vulnus carnem,quæ meatus
obftruit
 \

V V L. S C L O P. C V R A T. 5

obftruit,profluere poteft.Sed in omnib.huiufmodi

vulneribus in fuperficie, vel in profundo exiftcnti
bus fanguinis profufio fequitur maior, vel minor,
pro partis læfæ natura,quód fieri nequaquam poffet,
fiigniti globuli effent,& cauterio afficere,croftamq;
inducere poffent. Addu&is rationibus hoc quoq;
filibct addamus,ponamus, (quod tamen nullo mo
do concedo)ignitosglobulos effe, & adurendi vim,
continere,rurfus abs te quærerem aliud,quod tacito
{enfu,etiam quiuis poterit iudicare. Sià globulo,ca
ro cauterio inficitur,aduriturque, probabili quoque
ratione veftimenta, quæ prius occurrunt accendi de
berent,tunc enim maiorem globulus continet calo
rem,faciliufque veftimenta adurere,aequum effet, ve
rum caro fola fic afficitur,veftesautem incombuftae
(vt intuentibus patet)remanent,ita vt abignita re,có
taétæ non videantur.Vcftes itaque ex calidi globuli
conta&u,etiam concipere ignem deberent, nó fecus
ac fieri folct,quando fcintilla ab ignito ligno,humi
do vehementer à ficco agitato,cú crepitu exciditur,
in veflimentaque fertur, corpusque adurit, concre
matis tamen priusveftimentis,in quibus& foramen
' amplum, pigrore infe&um,& cum aduftionis vefti
gio manifeftoefficit,ego profe&o cum huic rei,non
mediocrem diligentiam adhibuiffem, nunquam fi
mile quidpiam,in veflibusàfclopetariisglobulis per
foratis,& diuulfis,depræhendi,quamuisin Parmen
fi , & Murandulenfi obfidione , fub Iulio tertio
- ' B
 B A R. * M A C, D £

Pont. Max.ad rem hanc,in quamplurimis vulnera

tis,diligentiam maximam contulcrim,animaduerfio
uemq; adhibuerim,cum co tempore, fingulisdicbus
manü confcrerent militcs, multiq; , à bóbardarum,
& fclopetorum globulis, vulneribus conficerentur.
Tu quoq; Bononiæ,in tot hominibus huiufmodi te
lis vulneratis,in diploide,interula,aut aliis veftimen
tis,aduftionis aliquod indiciú, dum mecû medicinâ
exercercs, ncq; aiaduertifti,ncq; obfèruafti.Sed dúta
xat dilaniationé quádam,à globulo fa&á,& filamen
torum vcftium diuulfioné, quæ profe&o non appa
ruiffent,fi adco cãdentes globuli cffent,vt carné cau
tcrioafficere poffent. hac igitur ratione quid potcft
cffc manifeftius? Et quamjpoft percufsioné, in ve- .
ftibus aliquibus nigroré videamus, nó propterea ab
igne faétú,exiflimandú cft,quádo ex plúbeo globu
lo(plumbú.n.iis quæ tangit,& pcrfricat,nigroris no
tam imprimit)vel ex ipfo bombardico puluere, qui
globulí infecerit,fieri ctiá potuerit.fi certa magisex
pcricntia,id quod dicimus cóprobare cupis, ignitú,
& candenté globulú, in corporis alij partéiniicito,
licet citato,& violcnto impetu,feratur, combuftionê
veftimentorú prius,deinde carnis,videbis“;mirandú
quippe in modú effet,fi ignitus globulus,talem habe
ret vim,vt per veftimcnta immiffus', citra veftimcn
torum aduftionem,corpus combureret, vt de fulmi
ne proditum cft, quod argentum in marfupio colli
quat, finc marfupiilaefione, vt in mctcorologicis
 *
V V L. ' S C L O P. C V R A r • 6.

Ariftoteli placuit.de globulistamen, non ita haben

dum eft,neq; cenfendum,effet enim non modo hoc
mirabik, fcd prodigiisfimillimum,& oftentis, qui
quamuis mirificos,& prodigiofosindicent effe&üs,
& moles ingentesquattiant,deiiciant,& euertant,n6
tamen vt fulgura ignitum aerem, aut flammam tra
hunt,nec eiufdem naturae;& virtutis funt.& fi in exi
tu fphcrulæ à fclopcti cannula fecum flammam du
cant,non longetamen eam trahunt,fed quo longius
feruntur,à flamma magis recedunt. Scd iterum in
ftare poffes, quemadmodum in qualitatibus omni
bus rerum fimplicium, quattuor concedunt gradus,
vt Gal.ait quinto de fimpl.med. ita quoq; in globu
• lo effet tenendü, tantum fcilicet in eo effe calorem,
vt carnem, non pannum, linteum, & fimilia,pofsit
vrere,cum ad illorum combuftionem, maiori opus
fit calore,& intenfiori calorisgradu, quam ad carné
comburedam,requiratur. huiufque rei fupponamus
exemplum.Sicalefa&o ferro,carnem tetigeris, ferri
fortaffe conta&ú non fùftinebit caro,pannum tam£, .
autveftimentum vllum non comburet,eadem quo
que de globulis, audebis affirmare,vt pote qui, in
tali caloris graducalefa&i reperiantur, vt in car
nem folum, non in veftimentum, agere pofsint.ic
circo mirabile non effe,ß comburendicarnem, non
vcftimenta,globuli calor,vim contineat. Huic tuae
fententiae,fubfcriberem, fi de fenfu ta&tus ageremus,
qui aliquantum ferrum calefàétum , non ferrct,
. B ii
„• - * B A R. M A C. 1D E- - -

& quamquam carnem calefaceret, non ob id vreret,

fi animans,huiufmodicalorem,ferre poffet, ac fifor
tefortuna vreret, veftimcnta quoque ab æquali calo
relæderentur, idque experimcnto difccs, filaminas
duasferreasæque calefeceris,& codcm tcmpore,alte
ra carnem tangas, alteram veftimento admoueas: ná
fivretur caro , veftimentum quoque, combuftionis,
aut laefionis alicuius, pro diuerfitate fubie&i, expers
non crit. Praetcrea filanimis iis ferreis fcloperarium
puluerem tetigeris,illico flammam fufcitari videbis,
eadem etiam ferè de globulis dicenda funt,fi illi igni
ti •concederentur,quifi adeo,vel ex motus vehemen
tia,velex puluere bombardico incaluerint,& carnë
adurant,eandem vim, obie&is vcflimentis, deberent
inferre,cum prius globulis-ipfis,occurrant, & con
tingantur,quos tunc magis calidoscffe,rationabilius
cft,quàm cum ad corporis partes peruenerint,cum
in tranfitu per alias partes,refrigerentur, licet in mi
nimo temporis interuallo fiat,hoc autem cum non
fiat,quis iure nos repræhenderit , fi globulosipfos,
non ignitos effe dixerimus?infuper manifeftifsime
hoc periculum eorum arguet,& euertet opinionem,
qui ex puluere globulos calorem concipere dicunt
ita,vt adurant , fiquidem fi globulus magno etiam
plueris fclopetarii aceruo contegatur,puluifque ipfe
accendatur,& illico quis globulum manu contre&a
uerit,nullum omnino calorem percipiet; poterit igi
tur globulus à fclopeto cmiffus calore aliquo,ab
 v v r. sc L o P, c v R A r. 7

ipfo accenfo puluere concepto inurere ? cum ne mi

nima quidem ipfius globuli parsa puluere in fclope
to retento contingatnr,ftatimq; propellatur, Neque
pericula fa&aà ftudiofo iuuene Dominico Theo
baldo Cafalenfi te moueant, quæ prima facie in fen
fum confpicua fàtis eadunt, quae etiam nos re ipfa,
comprobare voluimus. Nam filiquatum plumbum
in chartam coniiciatur, non modo non illam adu
ret,fed ne vix quidem calcfaciet, minus igitur pan
-num,linteum,vtl quidpiam aliud vrct, cx quovefti
menta conftcnt.Carnem tamen ardore afficiet, vefi
camque faciet,quod adduétas rationes noftras vide
tur labefaéìare. Nos autem non folum non colliqua
ri plumbum,àpuluere fclopetario,velà motu, fed
ncc tantum quidem calefieri poffe, ut carnem nota
' aliqua inurat, probare nitemur. Siquidcm fi plum
bum colliquaretur, nunquam metam,aut locum col
limatum attingeret,fed difpergeretur· nequam etiam
uidetur credibile,ita poffe incalefcere,vt carnem,adu
rat,quia colliquatum,& calens plumbum, calorem il
licoamittere uidetur, ita ot carnem uftione aliqua,
poffe afficere non uideatur,ut tu quoquefacile expe
riri poteris:mirandum quapropter non eft, colliqua
to plumbo,quamuis feruidifsimum fit, neque char
ta, neque pannus,aut linteum deflagret,id enim vi
fcofitate fua fit,quae in mollem fubftantiam agere nô
poteft. Preterea fiita intenfum calorem conciperet,
in carne,fupcr quam mensuras; combu
111
- B A R. M A G, DE

£ionisveftigium relinqueret, vel ab iis,quilædun

tur,inuftio,aut exfibilatio, qualis illa, quæ in conta
&u rei humidæ,& ignitæ fit,perciperetur, quemad
modum ficri folet, quando candensferrum, in hu
midam terram proiicitur, aut aqua immergitur,
aut vbi ignitoferro, corporis partem aliquam adu
rimus, tunc enim ex a&ione caloris in humorem,
£t ftrepitus,& fibilus quidam, quem in vulnera
tionibusà plumbeis globulis fa&is, etiam fieri, ra
tionabilc cflct, cum intus globuli retineantur. Nul
Ja tamen combuftio, aut fibilus fentitur. quam
obrem ignitos globulus effe, nullo modo creden
dum eft. Cæterum ipfemet hoc verum effe col
liges, fi iaculatos globulos, illico in vola manus
fùftinueris, tantum omnino calorem non perci
pies, quin eos diutius in vola manus, commode,
& fine periculo, continere pofsis . magifque in
noftram fententiam iueris, fi ita ftatim globulos
appræhenderis, vt nullo modo, ex mora aliqua
refrigeratos effe pofIe,exiftimes. Ad hæc fi glo
bulos igncm vcllcs in motu folum retinere, ex
perfri&ione in motu fa&a , antcquam ad locum
perueniant , dicerem eundem igneum calorem
habere, dum carnem, aut aliquid quidpiam, pcr
forant, non tamen adurere, aut cruftam induce
re. Praeterea fi ignitos illos effe vtlles,& proin
de cruftam illam in vulneris fupcrficic , dunta
 V V L. S C L O P, C V R A T. 8

xat efficcre, aut in ingreffu, non autem in exitu,

ab aduerfa parte : refponderem, id etiam non ci
tra rationem in contufione ficri. Siquidem glo
bus dum carnem in ingreffu perforat , refiften
tiam quamdam reperit, quæ à foliditate partis
fubftantiæ fit , in exitu autem, partes illæ rela
xantur, atquc tantum qnandoque cedunt , vt ad
uerfa, & oppofita cntis, ita extendatur nonnun
quam, vt lorica , ex hamis ferreis confeéta , &
vcftimenta lanientur, abfque tamen ipfius cutis
perforatione, vt loco proprio dicemus: neque ic
circo ibidem crufta non fit, quia globus, ad il
lam partem pcruenerit refrigeratus : quod per
fpicuum euadet , fi globus proieétus , forte pri
us brachium perforauerit , deinde peétus, crufta
enim , feu caro illa liuida , & attrita , in ipfo
primum brachii ingreffu , deinde pc&oris , non
autem in egreffu , aut brachii, aut pe&toris re
pcrictur, vt ad id, quicunque animum aduertere
poterit: hoc ipfum, tu quoque in nobili Ioanne
Baptifta formagiario obferüafti , qui à globulo
i&tus, in humero fecundum deltoidem, cum of
fis, & totius brachii perforatione , plagam quo
que in pe&ore acceperat, fecundum- mamillam,
in qua caro liuida , & fimilis carni illi attritæ,
quæ in brachii vulnere in parte fumma exta
bat , comparcbat , dc quo Ioannem Brambach
-

.*
-
-

B A R. M A G. D E

germaná& Camillum Bartolinâ porculenfem iuue

ncscuriofifsimos,& artis medicæ imprimisftudio
fos,& alios quam plurimos fcholafticos, qui tunc v
nâ mecum erant,optimos teftes habeo. Verum quor
fum pluribusverbis vtor, ad rem manifeftifsimam
comprobandam? plumbum colliquatum fibombi
ci fuper pofueris,ne minimum quidem eius floccum
vret. Hoc autem fi argumentis conareris, refellere,
dicerefque in rehumida conceptum calorem iuflá
mare non poffe, vt de aqua callida manifeftum cft,
quae veficas in membrisattollit, combuftionem au
tem non facit, Dicerem,colliquatum plumbum fer
uidius longe effe, quam non colliquatum, quamuis
humidifsimum fit,quando maiorem fufcipere calo
rem non poteft, eo, quem in colliquefa&ione fufce
pit.In hoc plumbum colliquatum, fifclopetarium
pulueréiniicceris,vix accendetur,fi veropoft coagu
lationem,illico hoc feceris, non accendetur, minus
ergo carnem, non colliquatum plumbum aduret?
Rurfus fi liquefa&um plumbum membro alicui ad
moueris,bullas quidem excitabit, aduret autem mi
nime,atque hoc intelliges,fi fuper carnis fruftulum,
liquefa&um plumbum fuderis* Nos tamen cruftam
illam, quam alii in fummo vulneris à globulo fieri
duntaxat dixerunt,in profunda,& ima vulnerispar
te,etiam vidimus, quando ea in parte globulo occur
rit, folida caro, quæ i&ui aliquantulum reftiterit.
Quare in animum induccre non poffum, globulos
à fclopetis
 v v, L. s c L o P. C v R A r. 9

à fclopetis,aut bombardis iaculatos,ignitoseffe, mê

brumq; cautcrio poffe afficere. Nequè in hoc etiã
tuam ánimaduerfionem dcfiderare vellem.Si ignito
ferro corporis partem aliquam volumus adurere, p
aliquod temporis fpatium ferrum cádens fuper par
tem illam retinere cogimur,fin aliter faceremus,nú
quam quod intendimus affequeremur, fihoc idem
plumbo efficere vellemus,maiori profe&o temporis
fpatio opus effet,cum nó colliquatum plumbum mi
norem calorem concipiat, & fiquem in fe receperit
calorem,cum breui tempore retinet.Poffe igitur glo
bulos calore aliquo, quem ex puluere, vcl ex motu
conceperint, in corporis parte aliqua, cauterium fa
cere dicemus? Cum ad temporis punctum corporis
partem,& fi vis vniuerfum corpus perforent. Neq;
eorum opinioncm prætereamus,qui ex motus vehé
mentia globulos ignefcere dicunt,exemplum ducen
tesà fulphuræ illitis fàgittis,in altumq; ia&is,quae ac
cenduntur ex aeris longa attritione quæ ad accen
dendum ignem apta eft.nihilominus, quãuis ex Ar.
fciam, & ita re uera cum ipfo fentiam , attritionem
calefacere poff. * tamen tantum calorem plumbeos
globulosin iaculationibus fufcipere,vt inurere pof
fint;cum his,quihocfibiiam perfuaferunt,non fenti
mus : & qui talia de fulphuræ illitis fagittis protule
re, addu&i magisfalfa fententia, quam veritate ipfa,
quamobrem ita f. habere rem expericntia non com
probauerint, antequã hæc tam ofcitantcr,ac impu
 B A R. M A C. ' D E

d&tcr pferre,admiror,quæ cùmihifuiffèt renútiata,

nó prius fidê adhibédâiis duxi,jocculata fide, nú
fic effet res cognouiffé.propofitü.n. mihii omnibus
p viribus,prius nihil affirmare, veritate nó pfpe&a, .
& de his maxime,de quibus iter cruditos aliqua é có
trouerfia,vt 1 his in quibus Vefalius Gal. cótradicit
(quéadmodú fcis) obferuaui, de quibusquidj affir
mare,aut negare volui, jillud ad examé prius reuo
caueri,& vero cófentire,luce ipfa clarius pfpexeri5,
vt alias,diis bencfauentibus cognofces. Quocirca,vt
artificiofe,& cú canalibusfabricarentur fagittæ,quas
totas cæra, & fulphure oblitasarcu particho& mox
baliftaigéti,modo1 altú,modo1 lögú iaculatifimus,
ncq; fulphur tfi aut cæra acenfa,aut colliquata fuit,
atq; in hoc, multi teftes optimi mihi süt : Adde etiã
hóc quod fide dignú fortaffe nóvidebitur, (teftibus
tfi grauiffimis nó carct)fclopetü puluere böbardico
onorauiffe(vt ita cú vulgoloquar)& fulphureo glo
bulo,quem tandé & à propinquo,& à remotiorilo
co,in parieté femel atq; iterum & tertio immiffimus,
neque fulphur à fclopetario puluere, aut à motu ve
heméti,&aereisattritione(quâjvehemëtioriipetu,j
fagitta ab arcu,vel balifta mifla,feratur)accéfum aut
- liquatum fuit, fed parictem ita grauiter percuffit, vt
calcem, qua tc&us ipfe erat paries excauauerit,fru
ftulaq; ipfiusglobuli,circú ipfàm excauationé parie
ti,abfq; alijfùlphuris1mutatione fubftantiæ, aut co
Jorisprioris, quo antequàin fclopetâ immitteretur
 -,

vv L. sclop. cv R AT, lO

præditúeratadheferint,tcq; hoc experientia docebit:

Quare uaniffimüeffe, cómentú dicentiû fàgittas ful
phuræ illatas,& in altí iaculatas accendi,aut plúbrì
globulüäfclopetarii pulueris acc£fione, & motuita
calefieri,vt poßit adurere cócludimus, cú nec cæra
incalefcat hac ratione,neq; fulphur ipfùaccendatur,
aut liquefcat,quáuis àvifclopetariipulueris accenfi
impellatur,et citato motu ab circumfufo acre,terra
tur pfriceturj,fiue fclopeto,fiue arcu,aut baliftaeia
culetur.minus igitur plumbó ignefcere dicemus:ex
quo etiã vulnera à plúbris globulis illata, ignisvim
féfiffe,nulla nec vera,nec certa ratióeprobari poteft*
explodenda igitur iftorú opinio, jabfurdâ & vanâ
effe multisrationibusiâ probauimus: Præter hæc fi '
ex calorei motu cócepto, cruftâ globulos inducere
velles,manifeftiffimo huic piculo pugnabit:vulnera
tusquippc à globulo in quattuor brachiorú diftãtia
iaculato,in paruo illo motuita poffe incalefcere glo
bulü,ut perurat carné,nó erit credëdü:cú ob pulue
réipsúfclopetariúacçésú caloré nó cótrahat, carné
tamé nihilominusatteret,& cótüdct,exquo cruftam
illam non à calore effici, fed à contufione folum(vt
iam ànobisfuit probatum)exiftimandum cft.
iftisigitur fic ppéfis,vulneraäböbardicis fphæru
lis illata, nó ignis vis&fiffe, nec miffas fphærulas (vt
di&ú eft)cauterio poffe îficere,aut adurere difces:et
tamctfi aduerfàriiafferát,carnê circa vulnus,ignis ca
loré fenfiffe & combuftioné,idiam falsü effe noftris
**, C ii
 - … B A R. M A C. D Ε

rationibus, & exemplis, in clariffima luce verfàtur*

Vnde autem in vulneribus, quædam veloticruftra
appareat,deinceps dicemus : Ex vehementi proinde
contufione, àglobulisfa&a, ipfà crufta videtur in
duci,qui qui quoniá fphærici funt,&maximo impe
tu ferüntür,läcerät,diucllunt,cótundunt;atteruntq;
adeo conta&as partes, vt eas nó modo fanguine, fed
vitali fpiritu priuent, quo circa languefcunt, liuef
cunt,% emoriuntur,ita vt cruftam referant, quae re
uera crufta non £ft,quandoquidem hæc ab igne,vel
ab ignito ferro dura admodum,& folida inducitur,
propter humoris prius in carne contenti exiccatio
nem. Iftarum vero vulnerationum efcharae (vt ipfi
dicunt) humidæ mirùin modum funt, tantoq; hu
more refertae,vt corrumpantur faepe.& putrefcant,
& fyderatione,vt ita dicam,quam σφάtaor graeci di
cunt,vrgeantur,ob immodicum humorem in attrita
carne cólle&û, vt fuo locodicemus.quod in magnis
ctiam contufionibusaduertere licebit,veluti nosfæ
pe obferuauimus,in iis,qui in brachio,crure,aut pec
tóre, faxo i&ti fuere, vel globoâ lacertofb brachio,
vel âfunda, vel à Baliftaia&o, vel in contufionibus,
aliis,quibusaffeéti fuerunt ii, in quorum crus equus
cecidcrat,aut quo vis alio modo,membrum aliquod
obtritum fuerat,& cótufum.in quibus fæpenumero
caro tanquam mortua, & fànguine,& vitali fpiritu
carens,exvehementi,& graui illa contufione,videba
tur,& quæ tandem efchäræ formam refercbat,quam
 vvl. sc L o P. cv R A r. II

uisre ipfà efchara non effet,nec nomine hoc re&e ap

f! pellaripoffct,cum nihil aliud fit igx**, quam cru
1; fta,& combufta caro circa partem, cui vel ignis,vcl
ignitum inftrumentum admotum fuit, vel aliquid
aliud,quod potentia,vt ita dicam, adurendi vim ha
beat. Huic noftræ fentëtiæ, fuffragatur Pauli autho
; ritas,qui docet,quomodoà recontundente fa&avul
nera dignofcantur: Quoniam vero inquit, & lapi
des fæpe,& murices,& plumbeae glandes,atq;in ge
nus quædam fundaeiaculata, tum ex iaculantisvi,
; tum ex angulis,quibnspraeditafunt,in corpus intru
duntur,ac latent, ad ea cognofcenda his notis duce
mur,fi contre&emus,afperum,atq} inæqualem timo
rem fubeffe fentimus,plaga nó prorfusre&ta, fed etiã
maior, caro item contufà, ac liuida cernitur, dolor
praeterea cum grauitate quadáinf.ftat.in hanc quo
que opinionem iuerunt Auic, Haly. & Bucafis,&
j?
alii, qui à Paulo eam omnes mutuoacceperuntw
Quomobrem fi diligenter animaduerfionem adhi
bueris,in contufionibus,carnem liuidam, cótufàmq;
videbis,quam ifti ?x** appellare voluerunt,quià
ab ignis vi,globuli vulnera hæc facientes inipelle
rentur, fed tamen contufà caro eft, illiq; fimillima,
quam in contufionibus magnis,videri diximus,verú
illa caroliuidior lóge,nigriorq;,& cum grauiori do
lore eft,quippe quæ violentiam maioré paffa fit,neq;
proinde aliud, præterquã attrita caro,atq; emortua
â proie&iglobuli contufione eft, quiqnamquam ab
 B A R. M A G. D E *•

igne impellatur,tà tam£ignituseffe poteft quando.

quidéin böbardico puluere accenfonótandiu mo. '
fatur,vt igné conciperevaleat,quod etiã hoc exem.
plo clarú euadet,fi proplúbeoglobulo, infclopeto,
autb6barda,papyrumimpofuerismodice digitisvel
dêtibus cótufam,nó enim cóburetur, fed à fclopeto
in combufta,& ab igne vix ta&a egredictur,partefq;
quastâget male afficiet,vt nonnumjdü Romae eß.
mus,in interregno vidimus,dú ludiin foro diuipe- '
tricelcbrarentur,in quibus quãuisbóbardæ omnes,
ac fclopeti,puluere fclopetario,& papyro impleren
tur,tamen ex papyri i&u quibusdã nafus euulfus&
perforatusfuit,papyro ipfaillaefa:hoc etiã magisti
bicóftabit,fipro gláde plumbea, cæreá fphærulam
fclopeto cum puluereimpofueris, hanc à fclopeto
emiffam,neq; liquefcere,neq; incalefcere,& partesad
quas perucnict,vchcmcntrledere videbis,ita vt fi vel
lignum petat, in eo ingentis contufionis vcftigium
relinquat,quod quidem, nulloä fclopetariopuluere
accenfo calore affici arguit:adde etiam quod admi
ratione dignum videtur, rei,in quam inie&a fuerat,
nó adhaerere,fed profilire,& retrocedere,nó fecus ac
plumbea glapsin parietem miffa,quæ tamen filique
fa&a, aut calefa&a effet, rei conta&ae.adhæreret;at
què etiamà motusvehementia calorem conciperet,
fi plumbeusglobulus ita fecundum iftorum fenten
tiam tum à motu, tum àpuluere afficeretur : quæ
res cü vero repugnet, illorum crit opinio abfurda,
 y V L. s C L O P, C v R A T. I2

quificæram calorem colliquefacientem capere non

poffe, ob uifcofitatem paruam,paruumquè eius hu
morem refponderent, eadem de plumbo effent af
firmanda,quod minufquam cæra humidum eft,hoc
tamen calorem adeo intenfum aiunt concipere, vt
carmen valeat adurere, quod veritati quidem repu
gnat, tantum enim in fé plumbum calorem reti
nere non poffe, vt carnem perurat, demonftratum
eft:& fiin corporis partes vim faciat, id motu in
genti, & contufione agct,quemadmodum etiam cæ
rea glans,ab eodem inftrumento iaculata: Ad haec
licet fecundum Arift. motus calefaciat, ita nonnú
quam vt'plumbum in hifce fagittis, quae feruntur
liquefiat,hoc tamen rationem noftram,non fubuer
tit,probatq;globulos fclopetarios comburere: quan
doquidcm plumbum,quo fagittæmuniuntur,in te
nues laminas ac velutibra&eas reda&um eft, ita vt
fine magnolaboreliquari poffit: fed globuli fclope
tarii cráffi, folidiq; funt. Ad hæc cùm fàgittæ hæ
fphæricam figuram non habeant, magifq;in fcin
dendo acre laborant, fphæricæ autem figuræ vt
Arift- quarto meteorologicorumfcribit, peraerem
faciliusferuntur quã cæteræ, quocirca cú circúfusí
aerédifficiliusfúdátfagittæ;i motuingêtioré caloré
cócipiunt,quod in globulis nó fit, cú fphæricifint,
& circújq; faciliter volutétur,& modo1hac modo
in illa parte callefa&io,fi quâ ex motu acqfiuerût,cir
cúfpiráte vétoextinguatur,& refrigeretur, caeterum
-
 B A R. M A G. D E

fagittæ diutiusinacre,dumimpclluntur,commoran
tur,quam globuli,tum ob afcenfum,& defcenfum,fi
in altum eiaculentur, tum quia ad fimpliciorem ar
rem poffunt peruenire,quo igniri poffunt:fclopcta
riisautem globulishoc non accidit, neq; enim tam
diu per aerem feruntur, nrq; in altum mittuntur.
Quare cum collimatum fcopum pertingerint,plum
bum non colliquari, neq; tantum incalefcere poffe,
vt inurere valeat, credimus. Quocirca fi neq; ex
Bombardico puluere,vt de cærea fphærula iam dixi
mus,neq; ex motu,vt probatum cft, calorem conci
piunt, te etiam atq; etiã vellem cogitare,quomodo,fi
vniuerfus fclopetarius puluis in fclopeto comburi
tur, aut faltcm parum extra ipfum , neq; globulos,
ignis,aut accenfus puluis ad metam vfq;,in quam ia
lantur, fequatur,(quæ folet fere femper ducentum
paffus diftare) quomodo in eis calor erit ? calefieri
ergo nullo paéto videntur, poffe : At aduerfàriisid
quoq; fieri poffe concedamus, quid tum ? nonne à
çircümfufo aere deinde refrigerarentur, exquo ab
furda fàtis, experimentoq; aduerfà res fèqueretur, in
omnibus nimirum vulnerationibus à globulis illa
tis,efcharam non reperiri, maxime enim cœlo plu
uiofo,cic&tosglobulos,efcharâ non inducere,equum
effet, fiquidem calor,vel ex motu,vcl ex Bombardi
copulüere conceptus,ab aere, & pluuia refrigerare
tur, ad diuerfum tamen nos experientia excitauit,
quandoquidëin vulneribus omnibus,fiue pluuiofo,
fiue fudo
 V v L, S c L O P. c V R A T. 13

Im fiue fudo, fiue pruinofo, fiue nitiofo ccrlo â fphæru

ß lis iftis plumbeis impofitis,femper mortua illa caro,
attritaq; confpicitur, quam ifti fox«?«* appellauere,
quae nullo modoab igne, fed à contufione indu&a
eft : Cæterum fi globulos illos calorem capere ex
velociduntaxat motu, & violentiaipfisglobulis ad
fiibita velles, dicerem, neq; aliter crederem, ab acre
frigido recenti, cui (dum fertur) femper occurrit,
poffe coelo etiam fereno extinguiquamquam in no
ftra adhuc perfiftamus fententia , ncq; in fuo motu,
tantum concipere calorem affirmamus, vt carnem
comburere valeant.Si vero ex vulgari illa opinione,
calorem manifeftiffime percipi diceres, fi eiafcula
tus globus (tatim tangatur,qui parietem percufferit.
INon tantum ob puluerem bombardicam,vel ob ce
lerem motú, fed exaeris collifione, inter globnlum
& parietem, quæ denfà corpora funt, contraétum
fuiffe calorem rcfponderem, & hoc idem animad
uerteretur, fi manu faxum vel ferrum in parietem
aut aliud,quod corpore fit folido iniiceretur,hoc ta
men fiin holle corpus iacularetur, non vtiq; con
tingeret:quare globulis non tantum ineffe calorcm,
qui vftionem facere poffit patet : in illis tamen ali
quem ineffe calorem, cum Arift. fentimus, tantum
autem vt corporis partesinurant (quod noftris pla
cuit aduerfariis) negamus : quiquamuis vulnera à
*;
globulis plumbcisifiufta cffe affirment, cum circa ', .
vulneraipfà ruboré fequi videant,inuftarum tamen
 ç ' : B 'A R. M A c. D e ' ' *

partiá hoc folum effe propriánolumus,quia in aliis

quoq; vulneribus, feu contufionibus, ob fapguinem
tenuioré,rubor,quem græci ἐμσσάλας appellant,fe
qui folet,qui quidé rubor,in cótufionibuspotiffimú
' eucnit, cum à contundente re maior fiat dolor, quâ
ab incidente,vt in his qui flagello,aut virga,aut ália
re folida,caeffi fuere, nequè id temere, fiqüidem faci
lius irritatus tenuior fànguis in corpore exiftens, ad
particulam dolore affe&am, confluit, quemadmo
dum in corporis partibus ab ignita re i&is, licet vi
dcre : Proinde mirum non fit,fi in globulorum vul
ncrationibus, rubor appareat,& dolor,& grauitas
fentiatur,vt abunde dcclaratum arbitror : Quodve
το ad nonam vfquè diem vulnera ab ignita re fa&a,
increfcant,& aügeantur, vulgaris opinio eft, neq;
tamen ratione caret, quia efcharam ab igne induc
fam, nouem illis dicbus, abfcedit,vt # €X
puris generatióne, & aduftæ carnis putrefa&ione,
vulgus, ex ignis natura, vulnera talia ad nonam vf
què diem augeri, putauit, hoc tameh idem, abfcef
fione aliarum cruftarum obferuatur, quæ à rebus
potentia caufticis, fiunt,quod fi in iftis vulneribus
etiamapparet, huiufmodi augumentum & dilata
tio ex putrefa&ione, & abfceffione contufae car
nis,nonfieri
ferint) exignis natüraC cum nullam
dicemus. :
ignis vim fen
• • . *

an vulnera
ÉÉs €í- ' Habes igitur mi Ioannes vulnera à globulis illata,
\J€r€ Veneno
aliquo infcc adufta non effe , ncq; etiam vllam ignis vim paffa
ta fìmt. w
 V V L. S C L O P. CV RA T. - 14

effe : Qua propter vt adufta vulnera, aut aliquo

modo ab igne affe&ta, non cffe curanda, fed tam
quam ab atterente re, & contundente fa&a, me
dicanda, vt dicemus . Adde etiam non vt vene
no infe&is, medicinas efle faciendas, quamuis alii,
præter contufionem peruftionemquè, veneno in
fe&a effe, afleuerant, fortafle ita rem fe habe
re , ex hoc addu&i , quia facile vulnera huiuf
modi depafcentia , fcrpentiaquè fiunt : Verum
É errent, manifeftum euadet, fiexguibus 'y,
…3
&lopctarius puluis conftct, dixerimus. Recipit
enim, fulphur, nitrum , carbones, falicum, vel S
auellanarum , quorum nullum fimplex veneno
fum eft,fiue illud, vt internis medearis morbisex
hibeas , fiue vt externis medicibam facias, affe&o
loco appofueris, vt de fulphure videre licet, quod
à Galeno in libro de fimpli. med. fac. ad ifinu
meros morbos fanandos , maxime commenda
tur, vt ad fcabiem, & lepram tollefidam, & ad
quamplurimos alios affe&us fugandos , & adve
ncnatorum quorundam morfus'fànandos , de eo
enim fic fcribit , fulphur omne trahendi vim poffi,
det, eftquè temperamenti calidi, atq; effentiæ te,
nuis, adeò vtad nulla venenatorum animalium,
refiftat . Si per, interius propinatur, delcteriana,
tura caret, vt ex Diofc. lib. V. Cap. LXXIII. -

l,
colligimus,fic dicentc. Prodcft tuffibus fufpirofis,
1
peruléta cxtufficntibus, in ouo sumptü,aut
t . D fuffitú,
ii
~.
• ;-; • . ' B AR. M A C. D Ε Β ,

Nitrum vero noftrum antiquorum authoritate ca

rere veneno, non poffum probare, nifi conieéturis
quibufdam quoniam noftrum nitrum, ex quo pul
uis fclopetarius conftat,arte paratum eft, modoquè
diuerfo ab illo, quoantiquorum nitrum præparaba
tur: Antiquorum enim nitrum, modo ex effioref
centia terræ cuiufdam,vt fal in mineris fupra terrâ,
colligebatur,modo arte ex aqua nilifluminis fiebat,
quemadmodum de fàlis præparatione Plin. tradit,
quo frequenter in arte medica vtcbatur : Noftrum
antem nitrum fit ex terra diu fub te&to feruata, aut
ex fuum, vel ouium,limoftercoreue, fuperfunden
do aquam per diem, quæ deinde nitrofitatem in ea
terra contentam contrahat, præterea ad craffitiem
quâdam huiufmodiaqua deco&a in nitriftiriasver
titur mutaturquè,exquo fclopetarius puluis cum
praedi&isrebus, conficitur : Sed nitrum quoquo
modo paratum fuerit, nihil aliud cftquam terræ ni
trofitas quædam concreta, noftro tempore in parie
tibufhumidis nitrum eiufmodi colligitur: vtcum
què tamen paretur, nitrum fiue epotum fiue extrin
fecus admotum, fàcultatiscft digerentis, virtutifquè
mediæ interfàlem,& aphronitrum fecundum Gal.
viiii, & xi. de fimp. mcd. fac. noftrum autem nitrã
venenofa vi, præditum fit nec ne, nulla antiquo
rum authoritate venenofa vi præditum effe, poffem
affirmare. Verum cum eodem modo quo antiquo
rum nitrum cóficiatur, credcrcm nullo veneno im
 V V L. SC L O P, C V R A T. 1;

butum effe,& tuto ebibi poffe, quemadmodum nó

nulli, fidem adhibentes cómentariis in Mef. à Mo
nachis illis editis, impune medicamenta ex nitro có
fc&ta in magna copia fumpferunt, ex quo fiepotum
nitrum non nocet,corporis partibus admotum mi
nus nocere credendum cft,quoniamfcabiei,& exul
cerationibus cutis fortiterexiccádo,vtfal(cum ma
iori tamen ftipticitate) medetur, Venebiaqtem vim
carbonibus falicis,aut auellanæ ineffe minus creden
dum cft,mulieres eos inaffe&u piccationis fine peri
culo comedentes vidimus :Carbones quoquè nos
in quadam præparatione pillularum promorbo gal
lico, vt puluerispraecipitati colorem occultaremus,
addidimus, tutoquè exhibuimus, Si vero externæ
corporis parti admoueantur nocebunt minus, cum
tantum exiccentabfquè mordicatione,atquè hoc in
illis obferuauimus, quiquãdoquè caraéteres, cruces,
vel litteras in brachio, vel in alia corporis parte,pin
gunt, acu vel ftylo compungendo, & cuticulam
perforando, carbones deinde in tcnuiffimum polli
ncm reda&os, loco fuperponendo, & confricando,
nullum tamen veneni, veftigium, in perforata &
compun&a cute apparet , Quod fi ex admixtione
nitri, fulphuris, & falicis,velauellabae carbonum,
vim quamdam mediam veneno non carentem pro
duci diceres,vt de antidoti virtute,intheriacae quali
tate contra venenum,dixit Andromachus, dicerem
etiam puluerem iftum vcneno præditum non effe;
 B A R. M A G. D E * •

igne impellatur,tàtam£ignituseffe poteft quando.

quidéin böbardico puluere accenfoynótandiumo. '
fatur,vt igné concipere valeat,quod etiã hoc exem.
plo clarú euadet,6 proplúbeoglobulo, in fclopcto,
autb6barda,papyrumimpofuerismodice digitisvel
détibus cótufam,nó cnim cóburetur, fed à fclopeto
in combufta,& ab igne vix ta&a cgrtdictur,partefq;
quastâget male afficiet,vt nonnumjdü Romæ effe
mus,in interregno vidimus,dúludiin foro diuipe- '
tricelebrarentur,in quibus quãuisböbardæ omnes,
ac fclopeti,puluere fclopetario,& papyro impleren
tur,tamen ex papyri i&u quibusdã nafus euulfus&
perforatusfuit,papyro ipfa illaefa:hoc etiã magisti
bicóftabit,fipro gläde plumbea, cæreá fphærulam
fclopeto cum puluereimpofueris, hanc à fclopeto
emiffam,neq3 liquefcere,neq; incalefcere,& partesad
quas perucnict,vchcmcntrledere videbis,ita vt fi vel
lignum petat, in eo ingentis contufionis vcftigium
relinquat,quod quidem, nulloäfclopetariopuluere
accenfo calore affici arguit:adde etiam quod admi
. ratione dignum videtur, rei,in quam inie&a fuerat,
nó adhaerere,fed profilire,& retrocedere,nó fecus ac
plumbea glans in parietem miffa,quæ tamen filique
fa&a, aut calefa&a effet, rei conta&ae.adhæreret,at
què etiamà motus vehementia calorem conciperet,
fiplumbeusglobulus ita fecundum iftorum fenten
tiam tum à motu, tum àpuluere afficeretur : quæ
res cü vero repugnet, illorum crit opinio abfurda,
 y v L. sc L o P, c v R A r. I2

quifi cæram calorem colliquefacientem capere non

poffe, ob uifcofitatem paruam,paruumquè eius hu
morem refponderent, eadem de plumboeffent af
firmanda,quod minufquam cæra humidum eft,hoc
tamen calorem adeo intenfum aiunt concipere, vt
carmen valeat adurere, quod veritati quidem repu
gnat, tantum enim in fé plumbum calorem reti
nere non poffe, vt carnem perurat, demonftratum
eft:& fiin corporis partes vim faciat, id motu in
genti, & contufione aget,quemadmodum etiam cae
rea glans,ab eodem inftrumento iaculata: Ad hæc
licet fecundum Arift. motus calefaciat, ita nonnú
quam vt'plumbum in hifce fagittis, quae feruntur
liquefiat,hoc tamen rationem noftram,non fubuer
tit,probatq;globulos fclopetarios comburere: quan
doquidcm plumbum,quo fagittæmuniuntur,in te
nues laminas ac velutibra&eas reda&um eft, ita vt
fine magnolaboreliquaripoffit;fed globulifclope
tarii cráffi, folidiq; funt. Ad haec cüm fagittæ hæ
fphæricam figuram non habeant, magifq;in fcin
dendo acre laborant, fphæricæ autem figuræ vt
Arift* quarto meteorologicorumfcribit, peraerem
facilius feruntur quã cæteræ, quocirca cú circúfusí
aerédifficiliusfúdätfagittæ;i motuingêtioré caloré
cócipiunt,quod in globulis nó fit, cú fphæricifint,
& circújq; faciliter volutétur,& modo1hac modo
in illa parte callefa&io,fi quâ ex motu acqfiuerût,cir
cófpiräte vétoextinguatur,& refrigeretur. caeterum
 B A R. M A G. D E

fagittæ diutiusinacre,dum impelluntur,commoran

tur,quam globuli,tum ob afcenfum,& defcenfum,fi
in altum eiaculentur, tum quia ad fimpliciorem ae
rem poffunt peruenire,quo igniri poffunt:fclopcta
riisautem globulishoc non accidit, neq; enim tam
diu per aerem feruntur, nrq; in altum mittuntur.
Quare cum collimatum fcopum pertingerint,plum
bum non colliquari, neq; tantum incalefcere poffe,
vt inurere valeat, credimus. Quocirca fi neq; ex
Bombardico puluere,vt de cærea fphærula iam dixi
mus,neq; ex motu,vt probatum cft, calorem conci
piunt, te etiam atq; etiã vellem cogitare,quomodo,fi
vniuerfus fclopetarius puluis in fclopetó comburi
tur, aut fàltem parum extra ipfum, neq; globulos,
ignis,aut accenfus puluis ad metam vfq;,in quam ia
lantur, fequatur, (quæ folet fere femper ducentum
paffus diftare) quomodo in eis calor erit ? calefieri
ergo nullo paéto videntur, poffc : At aduerfariisid
quoq; fieri poffe concedamus, quid tum ? nonne à
çircümfufo acre deinde refrigerarentur, exquo ab
furda fàtis, experimentoq; aduerfà res fèqueretur, in
omnibus nimirum vulnerationibus à globulis illa
tis,efcharam non reperiri, maxime enim co:lo plu
uiofo,cic&tosglobulos,efcharâ non inducere,equum
effet, fiquidem calor,vel ex motu,vcl ex Bombardi
copuluere conceptus,ab aere, & pluuiarefrigerare
tur • ad diuerfum tamen nos experientia excitauit,
quandoquidëin vulneribus omnibus,fiue pluuiofo,
fiue fudo
 v v L, s c L o P. cv R A T. 13

fiue fudo,fiue pruinofo,fiue nitiofo ccxlo â fphæru

lis iftis plumbcis impofitis,femper mortua illa caro,
attritaq; confpicitur, quam ifti rex<?«* appellauere,
quae nullo modoab igne, fed à contufione indu&a
çft : Cæterum figlobulos illos calorem capere ex
veloci duntaxat motu, & violentiaipfis globulis ad
hibitavelles, dicerem, neq; aliter crederem, ab acre
frigido recenti, cui (dum fertur) femper occurrit,
poffe coelo etiam fereno extinguiquamquam in no
ftra adhuc perfiftamus fententia , ncq; in fuo motu,
tantum concipere calorem affirmamus, vt carnem
comburere valcant.Si vero ex vulgari illa opinione,
calorem manifeftiffime percipi diceres, fi eiafcula
tus globus (tatim tangatur,qui parietem percufferit.
Non tantum ob puluerem bombardicam,vel ob ce
lerem motú, fed exactis collifione, inter globulum
& parietem, quæ denfà corpora funt, contraétum
fuiffe calorem refponderem, & hoc idem animad
uerteretur, fi manu faxum vel ferrum in parietem
aut aliud,quod corpore fit folido iniiceretur,hoc ta
men fiin molle corpusiacularetur, non vtiq; con
tingeret:quare globulis non tantum incffc calorcm,
qui vftionem facere poffit patet : in illis tamen ali
quem ineffe calorem, cum Arift. fentimus, tantum
autem vt corporis partcsinurant (quod noftris pla
cuit aduerfariis) negamus : quiquamuis vulnera à
globulis plumbeisinufta cff: affirment, cum circa ', -
-
-

.
vulnera ipfà ruboréfèqui videant,inuftarumDtamen
• .
 ā ** B *A R. M A c. D e * * *

partiá hoc folum effe propriánolumus,quia in aliis

quoq; vulneribus, feu contufionibus,ob fanguinem
tenuioré,rubor,quem graeci igirafaa* appellant,fe
qui folet,qui quidé rubor,in cótufionibuspotiffimú
' euenit, cumà contundente re maior fiat dolor, quâ
ab incidente,vt in his qui flagello,aut virga,aut alia
re folida,caeffi fuere, nequè id temere, fiquidem faci
lius irritatustenuior fànguis in corpore exiftens, ad
particulam dolore affe&am, confluit, quemadmo
dum in corporis partibus ab ignita rei&is, licet vi
dcre : Proinde mirum non fit,fi in globulorum vul
ncrationibus, rubor appareat,& dolor,& grauitas
fentiatur,vt abunde declaratum arbitror : Quod ve
ro ad nonam vfquè dicm vulnera ab ignita re fa&a,
incrcfcant,& aügeantur, vulgaris opinio eft, neq;
tamen ratione caret, quia efcharam ab igne induc
fam, nouem illis dicbus, abfcedit,yt #§
puris generatione, & aduftæ carnis putrefa&ione,
vulgus, ex ignisnatura, vulnera taliaad nonamvf
què diem augeri, putauit, hoc tamen idem, abfcef
fione aliarum cruftarum obferuatur, quæ à rebus
potentia caufticis, fiunt,quod fi in iftisvulneribus
etiamapparet, huiufmodiaugumentum & dilata
tio ex putrefa&ione, & abfceffione contufae car
nis,non exignis naturaC cum nullam ignis vim fen
an vulnera ferint) fieridicemus. - -

hæc ex pul
Vere veneno
' Habes igitur mi Ioannes vulnera à globulis illata,
aliquo infsc adufta non effe, ncq; etiam vllam ignis vim paffa
tà fìmt. V*
 V V L. S C L O P. C V. RA Τ• - 14

effe : Qua propter vt adufta vulnera, aut aliquo

modo ab igne affe&ta, non cffe curanda, fed tàm
quam ab atterente re, & contundente fa&a, me
dicanda, vt diccmus . Adde etiam non vt vene
no infe&is, medicinas efle facicndas, quamuis alii,
præter contufionem peruftionemquè, veneno in
fe&a effe, afleuerant, fortafle ita rem fe habe
re , ex hoc addu&i , quia facile vulnera huiuf
modi depafcentia , fcrpentiaquè fiunt : Verum
uantum errent, manifeftum euadet, fi cx quibus } \
# conftct, dixerimus. Recipit Q 3
enim, fulphur, nitrum , carbones, falicum, vel
auellanarum , quorum nullum fimplex veneno
fum eft,fiue illud, vt internis medearis morbisex
hibeas , fiue vt extcrnis medicibam facias, affe&o
loco appofueris, vt de fulphure videre licet, quod
à Galeno in libro de fimpli. med. fac. ad ifinu
meros morbos fànandos , maxime commenda
tur, vt ad fcabiem, & lepram tollefidam, & ad
quamplurimos alios affe&us , fugandos , & adve
ncnatorum quorundam morfus'fànandos , de eo
enim fic fcribit, fulphur omne trahendi vim poffi,
det, eftquè temperamenti calidi, atq; effentiæ te,
nuis, adeò vtad nulla venenatorum animalium,
refiftat. Si pcr, interius propinatur, delcteriana,
tura caret, vt ex Diofc. lib. V. Cap. LXXIH.
colligimus,fic dicentc. Prodcft tuffibus fufpirofis,
peruléta cxtufficntibus, in ouo sumptü,aut fuffitú,
* - D ii
*
?. -, B AR. M A C. D e ' ' '

Nitrum vero noftrum antiquorum authoritate ca

rere veneno, non poffum probare, nifi conieéturis
quibufdam quoniam noftrum nitrum, ex quo pul
uis fclopetarius conftat,arte paratum eft, modoquè
diuerfo ab illo, quo antiquorum nitrum praeparaba
tur: Antiquorum enim nitrum, modo ex effioref.
centia terræ cuiufdam,vt fal in mineris fupra terrâ,
colligebatur,modo arte ex aqua nili fluminis fiebat,
quemadmodum de fàlis præparatione Plin. tradit,
quo frequenter in arte medica vtcbatur : Noftrum
autem nitrum fit ex terra diu fub te&o feruata, aut
ex fuum, vel ouium,limoftercoreue, fuperfunden
do aquam per diem, quæ deinde nitrofitatem in ea
terra contcntam contrahat, præterea ad craffitiem
quâdam huiufmodiaqua deco&a in nitriftiriasver
titur mutaturquè, ex quo fclopetarius puluis cum
praedi&isrebus, conficitur: Scd nitrum quoquo
modo paratum fuerit, nihil aliud cftquam terræ ni
trofitas quædam concreta, noftro tempore in parie
tibufhumidis nitrum eiufmodi colligitur: vtcum
què tamen paretur, nitrum fiue epotum fiue extrin
fecus admotum, fàcultatiscft digerentis, virtutifquè
mediæ inter fàlem,& aphronitrum fecundum Gal.
viiii. & xi, de fimp. mcd. fac. noftrum autem mitrâ
venenofa vi, præditum fit nec ne, nulla antiquo
rum authoritate venenofa vi præditum effe, poffem
affirmare. Verum cum eodem modo quo antiquo
rum nitrum cóficiatur, credcrcm nullo veneno im
 V V L. S C L O P, C V R A T. 1;

όutum effe,& tuto ebibi poffe, quemadmodum nó

nulli, fidem adhibentes cómentariis in Mef. à Mo
nachis illis editis, impune medicamenta ex nitro có
fe&a in magna copia fumpferunt, ex quo fiepotum
nitrum non nocet,corporis partibus admotum mi
nus nocere credendum cft,quoniamfcabiei,& exul
cerationibus cutis fortiterexiccádo,vtfal(cum ma
ioritamen ftipticitate) medetur. Veneni autem vim
carbonibus falicis,aut auellanæ ineffe minus creden
dum cft,muliereseos inaffc&io piccationisfine pcri
culo comedentes vidimus :Carbones quoquè nos
in quadam præparatione pillularum promorbo gal
lico, vt puluerispræcipitati colorem occultaremus,
addidimus, tutoquè exhibuimus. Si vero externæ
corporis partiadmoueantur nocebunt minus, cum
tantum exiccentabfqué mordicatione, atquè hoc in
illis obferuauimus, quiquãdoqué caraéteres, cruces,
vel litteras in brachio, vel in alia corporis parte,pin
gunt, acu vel ftylo compungendo, & cuticulam
perforando, carbones deinde in tcnuiffimum polli
nem reda&os, loco fuperponendo, & confricando,
nullum tamen veneni, veftigium, in perforata &
compun&a cute apparet. Quod fi ex admixtione
nitri, fulphuris, & falicis,velauellabæ carbonum,
vim quamdam mediam veneno non carentem prb
duci diceres,vt de antidoti virtute,intheriacæ quali
tate contra venenum,dixit Andromachus, dicerem
etiam puluerem iftum vcneno præditum non effe;
 i' B A R. M A G. D E- *

fed virtutetátum maxime exiccante, propter nitrfi,

fulphurquè cruftam aliquam leuem inducentia, vt
experientianosdocuit:fi enim ferpétibusvlceribus,
venis,vcl aliis partibus adduntur,infigniter exiccant,
excfionemintcrficiendo,nullamq; venenofitatem(vt
italoquar)relinquendo : & idfaciliusintclligetur in
illis, in quorum faciem granula pulueris dum ni
mis fclopetiforamini,in quo primum puluisaccena
ditur, admouent vultum, aut quouis modo alio,
in faciem exiluerint, quæ adeo ibi figuntur intee
gra , vt perpetuo, poft vlcufculifa&i ab ipfisgraa
hulis, percutientibus , & contundentibus, conae
folidationem, (nifimaxima adhibita fuerit diligen
tia) ibi nigredo appareat, vt pluribus, in calce
huius traétatus , de hoc agemus, curationemquè
huiufmodi vlcufculorum , quam ha&enus dcfide?
rauifti, fcribemus, qualem ( vt fcis) illuftri co4
miti CornelioBentiuolo iuueni fretiuiffimo, ad•
hibuimus, in cuius faciem , ac finiftri oculi ada
natam, fclopetariipulueris,granula multa Romae,
in illis ludis, de quibus paulo ante mentioncm feci
mus,profiluerant, itaquè carniinfixa erant, cum ni
gredinenó paucaytvifuturpiffimumeffet* citamê
ita medicinamfecimus,vt ne macula quidem, nifiin .
adnata oculi, cui medicamétaadmouereveritusfu3,
relinqueretur : nullum tamen in hifce ulcufculis vc
ncnûfuiffe imbibitú,animaduertimus. Quapropter
, gumquam adducerct,vt crcderem,Puluerem fclo
 V V L. S C L O P. C V R A T. n6

petarium venenatum effe, aut vulnusâ globulis iftis

impofitum,venenum aliquod obbibiffe , fed maliti
am fi qua dum exeunt prediti fun t, (,quod tamen
falfum effe dicimus) exuere, tempore illoquo de
feruntur. Quocirca vulnera hæc nullurh haufiffe
omnino venenü m, quamuis nonnumquam σφα**
& exefionem patiantur, affirmamns. Symptoma
ta enim hæc, non àpuluere, fcd à contufà attri
»
taquè, & à mortua carne eueniunt , in qua hu
mor à vulnere profluens imbibitur, quicum co
piofus exiftat , & naturali calore careat , putre
fcit , & próximas partes contingendo, eas cor
rumpit, atquè hæ rurfus proximas deinceps in
ficiunt, quemadmodum in fphacelo, & phage
dæna fieri videmus , aut in maxima totiüs cór
poris cacochymia, maxima fcilicet caufarum, quæ
incommodare vlceribus poffunt , vt refert Gal.
quarto meth. quo loco, de caufis omnibus, plu
ribus verbis differit, quæ vlcera depafcentia red
dere poffunt, quæ vel herpctas nominat, quando
fcilicet, fumma tantum cutis, ab humore maligno
exeditur, vel phagedænas,quandofubie&a corrum
pitur caro, atquè hæc vulnera putrida,& depafcen
tia nonnulli étiam vocauere vt Gal.vi. aphor. xlv«
fcribit. Verum vulnera,à globulis plumbeisillata,
depafcentia, facilius quam cætera fiunt;obattritam,
& conrufam illam carnem, & ob malorum fuccorú
vniucrfi corporis copiam , non quia vt aliis pla*
-• •' -2
 B A R. M A G. D E. „

cuit, venenata fint : Quot fi ita vt ipfiauiunt effet,

vulnera omnia à fclopcticisglobulis impofita, pu
trida atque dcfpafcentia effe debcrent, effentque
iftorum vulnerum hæ propriæ differentiæ, cùm
tamen,vlceris alicuius, has proprias effe differen
tias, Gal. non placeat, vi, aphor. xxxxv. fed có- -
pofitas quasdam paffiones, ex vlcere,& putredine:
& etiam abfquè putredine vlcera effe poffint, vt idé
afferuit, tertio, & quarto meth, fed cum non omnia
talia vulnera, putrida depafcentiaquè fint, veneno
<* effe infc&a, inficiandum cft. : , .
Habes igitur vulnera huiufmodi, nec ex puluere,
nec aliunde venenata effe, nequè ignis vim & calo
rem fenfiffe, & proindc tanquam inufta, curanda
non effe:verum quomodoadhibcnda curatiohisfit,
nunc audies. * * * , ' …
Vulnerum Curatio à Sclopeto fa&orum.
Vulnera à globulis illata, quoniam vel in carno
fis partibus funt, vel in neruofis,vel cum laefione of.
fis alicuius, vel fine laefione, vel carni, vel offi glo
buli foliinfixi funt, vel cum veftimentorum parte,
vel cum particulaarmaturæ ferreae, aut cum hamis
loricae, erit igitur ab ipfo ftatim initio, diligenter
animaduertendú, num vulnus fimplexfit, fine con
tufione& dolore, an cum fra&ura offis,an cum glo
bulo folo, vel cum veftimenti parte, an cum arma
turae ferreæ laminula, an cum hamisloricæ, & fimi
liuminfixione(vt ita dicâ :) et morbi effentia ftatu
- - ' enda,&
 V V L. S C L O P. C V R A T • ' 17
endo, & abfouenda, vt admonuit Gal* primo acvt. ,
com. iii, dicens : In primis quis namfit cffe&us, di- ,
gnofcere oportet, deinde ipfiius curationem, ita ag- ,
gredi : Non enim eodem modo curari poffunt om
nia,vt à Gal. iii. art, med. de fimplicibus& compo 8. 3. meth.
fitis morbis proditum eft longa oratione, quam in
præfentia recenfere,fupcrfluo facerem,fingamus ita
què, carnofam particulam quampiam ä PIIBEGgTO carnofae par
tis vulnus.
buloi&am,vulnuscum contufioneaccepiffe,abfquè
rei alicuius in ipfo vulnere reteDtioBERTIĘqUIdem « \ w

iftius morbi effentia,continui folutio,contufio,& do3/4r/.'4*€AVA •

lor: Solutio continui,& contufio in carne fiet àglo
bulo perforante& contundente, dolor deinde feque
tur ex carnis dilaniatione & attritu, à quibus omni
bus,tota curandi ratio, fumenda eft : Verumtamen
indicationes curatiuæ, quèab his fumuntur, fibiad.
Teffari videntur,folutio enim continui,cGToIidatio
nem,& vnionem indicant,què per exiccantia medi
cament4abfoluetur, fccundum Hipp. lib. de vlc. & G.I., ...
Contufbautem vlneri,aut phlegmonofo,concoquen £«3a.
tiaTEUPUS mouentia, conüeniùnt, ait enim addú&o “
loco Hipp. mcdendum eft,vt quam celerrime,fup
puretur,necceffeeft enim,carnesfic cótufàs putrefce'
re,ac in pus verti,vt diétum à Gal. fuiti ii. & vii, &, Hj
mcth. vbi deventriculi affe&ibus ida
vero,medicamentis, calida &
loquitur : Dolor iib.á. #£
qualitate prae ÉÉÉ Ga
ditis fedari poftulat,ficutâ Gal. declarátur. vii. de £t:
comp.med. fkcundum genera, de aqua calida, du- i*. i3.ristb.
calis &ha: cens exemplô,verum calida,& humida qualitatepræ
Ε dita mediámátafolutioni cótinuiaducrfàntur,&al.
tigni cótinui iii. meth.tamé fifcopos abipfo propofitos intuebis
********* mur,ab eo fine quo dó,curatio eritifichoáda,caeteris
„A.euatis tamcn nó neglc&is,vulncrenêpe cótufione,&phleg
inchoanda. mone,vcl quouisalio fymptomate,fiaddcrit vulnus
tamen ipffi,ab initiore veracffetcurandú,quoniã fo
lutioni cótinuiomni,cü fit morbusin cópofitione,vt
ait Gal.iii.art.mcd.cófolidatio cóuenit. propriaq; ip
$morb.
lib.de cau. fius eft curatio: Quæ quidem continui folutio,fiali
cui præternaturaliaffc&tui coniu&ta erit, eius curatio
non vt fimplicis vulneriserit,fed primú affe&ui vul
neri cóiun&o,deinde vulneri ipfi medebimur:quan
doquidé cum vulneri circúiacens caro contufà fit,&
phlegmone vt plurimú vrgeatur,qui tumor eß prae
tcrnaturâ,fieri non poteft, vt commode faneturvula
3.nus, fed multo maius potiusreddetur, nifi loco in
iquo fuerit, prius medicatusfueris : in propofita igi
• tur noftra hypotefi fi contufa attritaquè fit caro,
phlegmonequè vrgeatur, non confolidabitur vul
nus : nequè etiam attritam & contufam carnem re
mouebimus,nonfedato prius dolore,fialiquis dolor
' vlceris locum infeftet : Quapropter ei, cui primum
mederi debueramus (vulneri nempe ipfi,) poftre.
mum curatur. [Scopi # vulnerum curandorumâ
globulis fclopetariis, aU£B55ardicisacceptorumfic
-.
erút propofiti, vt primo dolorem remittamus vt etiã
Auic. iiii, quar. cap. de vulncre cum dolore placuit
 -

V v L. s C L o P. CV R A T. i8

contufione, &vulnere interim non neglc&is : dein

de animum in ipfàm contufionem defigemus: qui
bus remotis,& vulneris cauo carne repleto,vt vltimo
declarabimus,operãdabimus,vt vulnus cófolidetur
quod quid£facile deinde côfequemur: Acccptüvul- $#39;i;
buságlobuloböbardico,feu fclopctario, Jignofcc- ; ÉÉÉÉÉ
tUFEXCGtufione,vulnerisfigura,quæ cirçulariseft,& £logiiaiiiidi
!parua,exaegrotätis relatióè, tumore inæquali,liuore **"*
carnis,& dolore graui,qu£s£per aliquod såguinis p
fiuuiú£qui solet quod fecúdúGal.v. me.ffíédüeft, ,.„„,
quádohoc negleéïo, curarivulnusnon poffet;á quo §§. 3." $.
etiâ vulnere,fi parua såguinis copia deflueret,ob có
tufioné,fanguiné ad parté aliâ impelleté, vel ob aliâ
caufàm,fluoréipfum fanguinis impedienté,explora
I.|
? tis prius ægrotantis viribus, fri&ione aliqua, vcl leui ,
caprificatione fànguinem educes,ex Hipp. fententia,
lib. de vlc. ita fcribentis, omni vulneri rcccntcr ,
fa&o, nifiinventre fit, ex ipfo ftatim plus, vel mi
nus fanguinis effluere, expedit,& quæ fequuntur, 3.
Hoc idem ex Hipp.deGr£to,adTEGREGaIiIiITeth.
fic fcribens fit enim, inquit Hipp, efflu£te fanguine,;
vulnusficcius,pinde fanius;addit præterea& minus ,
inflámationeinfeftatur:deinde,fi dimis deflueret lin
feola, \yel pluilliinpofca(quæ ex aqua, & aceto GH;i;, q„;
cóponitur) madefa&i apponantur : verum quoniá fanguinis.
nequè acetâ omnt aeque acre cft,aquæ admixtióe ad *
téperié quádá,ita vtbibi poßit, reducédú cft, vt Gal.
ii ad Gläuc.docct,velpuiuilliaut lcntcolailla in oui'
- - - E ii
* . '. * B'A R. M A C, D E' 7 ?
5#; albore cüfale,immergi,& madefieri debent, vt Paul.
ííííí lib. v 1. cap. de palpebrarum affe&ibus, admonet,
ms cömodü quod medicamentú,iftispraefertim vulneribus, no
ftro quidem iudicio, mirumimmodum conducet,&
^ & ad attritam, & mortuam illam carnem exiccan
dam,quam ifti cfcharam vocauerunt, conferet : nec
verendus cft dolor, quippe huiufmodi medicamen
tum,parum vulnera illa mordet,ob carnem emortu
am contufam & fenfu deftitutam:non tamen,vtlen
teola hoc medicaméto imbuta vulnerisfundum tan
gerent vllo modo fuaderem,cum vuiuerfum vulnus
carne illa attrita æque circumdatum non fit,frigida
etiam aqua linteola poffes imbuere,ex Pau. fentcn
tia,lib.vi. cap.xxxiiii. repellit enim humores prop
. ter dolorem ad vulnus confluentes,fluxumquè fàn
guinis fiftit. Cæterumfi maximum cffet fanguinis
profluuium, oui albori& falipulucres aliquoscm
plaéticos poffesaddere,vt bolumarmenâ, thus, aloë,
, & confimilia,de quibusGal. v, mcth. fcribit,quae in
de fi libet defumere poteris. Vulnere Ä. vni
uerfo linteolum vel puluillum, in antedi&o medica
mento,cuialiquid rofàceiolei;admiftum fit fùperpo
nes,tum vt dolor leuetur, tum vt fluxiohumorum;
quifacile ad vulnuspropter cótufionem defluerent,
. impediatur,ex Gal. dccreto iii.art. med.fic fcriben
' tis, Fluenteshumoresrepellendi, qui autem fiuxere,
, difcutiendi. Verum quóniam ominesvulnerationes
tam contundendo quam cædendo illatæ,penicillis
 -

V V L. S C. L O P, CV R A T. 19

exlinteolis,vel exrebusaliis conceptis (quos Barba- £#;

- • • • - ündü vulne
riturundas & tentas ) graeci autem : Tà facta ap- í
pellat, idco ne claudantur, vel vtaperiantur magis, nó funt tum
$i vtrhundentur,& detergantur,vél vt pus,& ** #'ît;
ideft fàniesdeffluant,velvt medicamenta commode primis ii,5.
in vulnus ipsüirnmittantur;velob alias multas cau
fas,quas nunc recenfere molcftum effet, cóftipari ad
fundum vfquè folent;aduertendum etiam atquè etiâ
eft (quamuis nonnullifint, quilaqueum ab vtraquè
parte, fi membrum proforatum fit,vulneriinferant)
ne hoc in hifce vulneribusfaciámus;tum ob ingen
tem cótufionem,quæ caufa eft,vt attrita caro illa ex
vulnere excidat, tum ob maximum,& vehementifß -

mum dolorem qui accitur, dum laqueus intromitti I,

tur,& in vulnere retinetur.Quappter nullúvel par
uú admodú peniculüprimis fàlté dicbusiponimus,
& tátæ duntaxat longitudinis crasfitudinifquè,vtne
vulnus claudatur, poffit prohibere, quo aptè exvul,
nere puseffluat : Nequè vulneris interioris com
glutihatio verendaerit fiquidem tantaattritio & con
fufio carnis in toto vulneretß, vt nullornodocon•
folidaripoffit, nifipoft contufæ & attritæ illius car
nisputrefa&ionem;& ablationem,& nouae carnis ge.
nerationem;aliquid tamen ex prædiétismedicamini.
bus aperto orivulneris poterisinftillare, fugiesquê
magnorú&longorêpeniciliorú&laqueorú infèrit
tiones præcipue nedolorexhisexcitetur, cumpau. .
loantsmonftrauerimus,& ex Gal. placitis probaur.
 ` et .'! , B. A R. M A G. D E * ¥ ;

rimus, in iftorúvulnerum curatione primâ indica

tionéà dolorisfedatione fumi;quinó mediocris có
-
•
-•
• •
moueretur,cú maximo ægrotátis incómodo,fi pcni
cillicraffi,& longi ad fundü vfq;vulneris,vellaquei
imponerétur,tátustniminiittis vulneribus fenfus
eft,vtvix dolori,qúex penicillorú & laqueorú con
ta&u efficeretur,aeger refifteret,quáuisin mêbro car
nofo admodum,huiufmodi vulnera excepta effent.
Vfusigitur peniculorú vniuerfü vulnuscóftipátiá,
primis {altem diebus intercidat,quibusneque carnis
generatione,nequèvlcerisabfterfione,fcd dolorismi
tigatione,& áttritæ carnis puteefa&ione indigemns.
Cum vero in vulnere fàlutem aliquam, & fecuri
exquibus pe
nicüli fieri tatem cognoueris, pro vt res fuadebit , penicil
debeant. los vulneri impones ... Peniculos itaqué ex ftupa
ß probe pexa, &fordibus omnibus cârente, rhodo
minores, modo craffiores, modo longiores pro
vulneris latitudine,& profunditate concipies, quos
medicaminibus, de quibusiam egimus, illitosvul
neri leuiter, neexacerbttur dolor inferes, vel exi
guum: medicamenti illius ori vulneris, quod pri
misquid< diebus hiatjac patetinftillabis,Hispera&is
linteolú, vel puluillú ex eadé ftupa (vt di&ú eft)eo
dęmedicaméto imbutú,&illitúvulnerifuperpones,
& gal. in lib.
fàfciolaquèlata,& lóga,& apta,perinde ac m£brivul
deTbis quae in
neritimàgnitudo exiget, vulnus obligabis,vt cei;
med. fiunt& docuit lib.vi.cap,xxvi cuiusverba non eft qaod in
in lib.de faf. præfentiaadducami,vel dcclarem;cumtu fkpiusvul
 v v L. s G L o P, c v RA r. . . zo
neribus,fecundum éius decreta mederime videris;ac
tu quæ ab ipfo fcribátur perte difcere poffis, nequè
ctiam hic locnsomniaad omnium vlcerum curatio
,
-• '

nem fpe&antia,recenferiexpoftulat, & nùnc vulne- ' -

rum à fclopetorum globulis acceptorú,atq} eorum .

fymptomatum curationem, de qua nemo ante hac

(quod fciam) quod fatisfit fcripfit, perfequi fta
tuerimus. Obligato itaquè vulnere aegro ad fequen
poft figurâ
tem vfque diem quietem imperabis, mêbro primâ quid agendâ
in quo vulnus cft in aptiffima figuranec dolore infe .'.
ftctur compofito. operam dando quoadeius fieri . .
poteft, vt interim ab infiammatione vulnus tuea
ris, vt in lib. de artic. hisverbis admonuit Gal. ftu- ' .
dendum enim vt contufiones praecipue quidem ab ?..., „,
inflammatione conferuemus , & fi inflammantur, * • ' . .
vt quam citiffime inflammationé finiamus, atquè , -

etiam Auic. ttr. pri. cap. xxviii. admonet vtin

contufionibus, quantum in nobis eft dolorem leue.
mus,& à membro materiam arceamus. Ad hunc
quibus dolor
.finem propofitum multismodis peruenire poteris,Ä.
fanguinis miffione,clyfteribus,purgationibus,ligatu
:ris,fri&ionibus,quiete,diéta,& repellentibus medici
nis vulneris circúiacentibuspartibus admotis;de qui
businferius obiter agemus, Meliustamen cófuleres,primo die re
eod£tépore nulla ratione dici autno&ishabita,fire-íí;
vulfionisgratia venâ fecares,vt præcepit Gal.inlib. äåêáäïê
de cur.rat.per£ag. mis,cum humores continue ad** leuandum
vulnus confluat, ipfaque dolor humorestanquam i
_?
 - -. .* B A R. M A G. • D e -
poft cçâio- cucurbitula,vt à Gal v. mtth.diáú eft trahat. illud
né in vétri- - - - - -

íú tamen femper memoriæ retinerivellem,vtfanguinis

poft excre- illa mi(Iio,cibisin venticulo cunco&is,& eft excre
ÉÉ; mentorú deie&ionê fieret, vt in lib.de íánguinismif
SĘC fione admonet, Gal* & fifpontcaluus non dciiciat le
£*£'j, ui aliquo & blando clyfterefùbducenda CXCTcinen

$â€Γάς- ta funt,iuxta Pauli fententiâ lib.vi,cad. de fec.venae,

ginis m£ nififorte morbi vis& dolorisvehemëtia vrgerét,túc
£;£; enim ftatim fànguis mittendus eft,quandönullum.
Ägèz, £äe præftantius remediâ fit,quá ipfa fànguinis miffioad
fias; „ doloré leuandú,vt Gal. placuit. p. aph. xxiii, quia
3äääígí tunc non extra rem effet,venam prius fecare,deinde
£i:,£#*
praeftâtiffìr clyftere aluum,purgare,vtiiii. de rat. vic. in acu.ad
- • w - -

Ë monuir Hipp. namquèfi hoc negligeretur,vel ferius

medium, quam par fit clyftere aluum purgaremus, fortetum
dolor, tum humorum defluxus,vel abfceffus alicu
ius,vel maioris inflámationis præcipuæ caufae efíét,
Sccetur igitur prius vena,fi ita res fuadebit cal. prae
ceptisin lib. dc cur. rat. per fàng, miff. & licet in
vulnere,aut contifioue nulla inflammatioaut nullus
magnus morbus fit,fanguinismiffio omitti non de
bet,hac enim magni morbifuturi,& inflámationis
impendés periculum propulfàbimus. Auic. teftimo
nio quar.quar,quod qui magnis iftisaffe&ifunt vul
neribus fæpenumero fubeunt,hocidcm quar. p.fcri
» bebat his verbis, de melioribus cum quibusintendi
• muscurationem vulnerum, & probibitionem apo
, ftcmatis.&c. & ii. de frac. dicebat Gal. caueante
omnia
 V V L. S C L O P. C V. R A T • EI

omnia ne fiat inflammatio, licet corpus non fit ple

thoricum,dummodo futuri magni morbi immincat
periculum,& in lib. de fec. venae addebat, at vero
non folum vbiadeft plenitudofiue ea ad vires refera
tur fiue ad humorum infufionem, mirifice prodcft
venæ fe&io, verum etiam citra plenitudinem infiam
mationi incipicnti,aut exitu,aut dolore,aut partiüm
debilitate,dolor enim fanguinem ad fe trahit,& par
tibusdcbilitatis inflammationem,etiam fi nó in cor
pore plenitudo fit,procreat, & in lib. dc art. ait, etiã
exiftente contufione,vel vulnere paruo confert &c. $#3; ple
Fa&aexcrementorum euacuatioâe fiuefpontanea,fi îïí
ue per clyftercs,venam fecari præcipies,fex vel o&o quae sig. quä
vncias fànguinis,aut decem mittendo, prolaboran- ti* m"***
tis robore,confuetudine,aetate, regione, & anni con
ftitutione. Quæ quidem fanguinis miflio, fi primis
dicbus medicorum imperitiaomiffa fuiffet,tcrtia,vel
guarta, vel quinta die, modo humores in m9tu ad- „„„,
huc fint,& fuere poffiht,fecädavenaeft, dierú enim É:
in fànguinis miffione,ratio non habctur,Gal.in lib. non habetur.
de cur. rat. per fàng, miff. fic fcribente.quocunquè
enim die fanguinismittendi scopum inueneris in eo
auxilium adhibendú cft,& fi vel vigefimus is ab ini
tio extiterit,iccirco vena fecabitur. quod cum gratia -

reuulfionis in vulneribus fiat,fecundú Gal.v. meth. É

miffionem fànguinis bipartiri magis mihi placeret, ig; fitreuui
vt idem Gal. ih lib. de cur. rat. per fang. fhiff. ced *
fuit,Prima dic igitur partemvnâ fànguinis detrahcs,
F
 ' * B A R. M A C. D Ε ' . '

fcquentidie alteram.hoc enim fa&oipfo etiam Gal.

tefte maior fit reuulfio, quam folam in vulneribus
iftis fpe&amus, quam fi eodem tempore vnica fieret
fanguinis miffio: verum quoniam in onmi morbo
íí fitysna minimè femper cadem vena fecanda eft, proinde,
it fecanda. - -

quæ fecanda vena fit, animaduertendum, Quippe

fi morbus, vel plaga fupra collum in parte aliqua
Capitis vena fit, humerariam venam, quam alii capitis venam ap
***"**" pellant fecabis is ea non femper fed rariffime
„„„.„„„ pellant iccabis,quamuisea non temper ieg -

à iugulari vena oriatur, vt ex anathome difccs, quá

quáuis Vcfalius aliter,& alii authores fcripferint,nos
tamen fecus rem fehabere docebimus, oftendemus
què fi in affe&ibus fupra collum inciditur, prodcffe
ob fibrarum rc&itudinem, non quia à iugulari vena
originem ducat. fi vero à collo vfque ad fe&um trá
fuerfum, quod ό'αφεαγμα dicitur affkftio fit, axil
' larem feu iecorariam dilfecabis,fi infra feptum tran
fuerfum morbus fit, venam poplitisvel maleoli fcin
., , . . . des,vt fcripfit Gal. in lib.de cür, rat, per fang, miff.
.;am , & a- vbi
•a * nas in antiquos inuehitur,
fecabant,Aliud qui indifcriminatim
tamen dignum animaduerfioneve
occurrit, quod fidcliter memoriæ etiam mandabis,
morbo fupra collum exiftente, fi plethoricum fue
ɤi· rit corpus, in morbi principio, ac humerariam ve
ÉÉÉ nam fecare non licere, fed vt plenitndipem minua
£#£ mus ne ad caputfanguisferatur,iecoraria incidenda
ÂÃÄÈåê vena eft, deindevt reuellasabhumeraria fànguinem
dsvsa- •ft. detrahes,& fiinfrafeptútranfuerfum affc&us fit,ad
 V V L. S C L O P. C VRA r. 22

i fitque plenitudo nó expoplite priusfanguinëmittes,

fed ab axillari primú,deinde cx popliteságuiné cdu
ces,vteodé loco fuit Gal. opinio,inquá etiã autor de • -

renfi affe&ibus,& Auic.iuere: sed qüoniâ inter præ $3*.!*;*

JIT.T vena fkcand
ftantes alioquin medicos tanta eft diffenfio, vtrùin ÉÉ;
; - - - -

eodé,an in oppofito latere, vena incidéda fit, paucis bis declara

verbis quid de rehac fentiâ, de qua adhuc táta inter tur.
; medicos eft difcordia,abfoluá,& alias(diis bene fa- .
uétibus)in cómêtariis noftris in vi.lib.Pau.exa&ius,
& lógiori oratione hoc perfequemur. In præfentia
auté íolú quátú ad ppofitú attinet,afferâ, dicáq} non
vno, & eodem modo,& morbis ab internis caufis,
fèu præcedentibus ortis, quorum caufà humorum
corruptio,vel multitudo cft,& his quibus, ob exter
nascaufas,velprocatar&icas,corpora præfertim fana .
vrgentur,medicandúcffe. ln omnibusigitur vulne- -
ribus & plagis,vt ab aduerfolatere ságüis detrahere
tur,confulerem, quia& in oppofitam partem reuel
litur fanguis,& ad vulnus humorum fluxusimpedi
tur,quod à Gal.in lib. de cur, rat, per fang.miff. his
verbis animaduerfum eft. in fluentibus humoribus
oportet reuellere, fed ex qua parte melior moliatur
reuulfio,idem iii.art. med.lxxxxix.hisverbisadmo
nuit,at attrahendiexomniparte,& locoadoppofitas
i
partes communiseft indicatio,ad quâ maxime dißá
tia deriuatio vero ad vicina &c. Praecepto itaqué
Gal. partis aduerfae vena , tanquam quæ à vul
:
nere plurimum diftct,incidédacft,ratioquérei huic
- F ii
 TB A R. M A C. D II

fubfcribit,quoniam omnis noftramens,& cófilium

cft,vt humores reuellamus,eorumquè fluxúad par.
ticulam corporis laefam, intercipiamus, fed reuulfio
&;...ib.in cum àremotiori parte fiat vt Gal. iiii. mcth. ex ad
tincipio fcri uerfo
1t.
latereetiam
mus,neque iccirco venam
in hac ut reuellamus,
re Gal. authoritatemincidi.
defide
, ramus, iiii. mcth. fic dicentis, Quando maxime in
, fluunt humores, tunc ad contraria reuellere opor
****&'*u*. tet, idem fenfit Gal. lib. de cur. rat. per fang, miß.
eoquè magis in hanc trahor fententiam quando nos
etiam præferuationiscaufà in iftis affe&ibusfangui
nem mittimus,cum Gal.videam,& Pau. lib.vi.cap.
de fang. mi(f. in perfeueratione appoplcfiae,pcdisve
nam tãquam ab affeéto loco mags remotam incide
viaus ratio. re, Se&a proinde,vt diximus,in aduerfo latere vena,
vi&us ratio inftituendacft,& ca quidem tenuis fiqui
dem inflammationi inceptæ,aut inflammationisim
pendenti pcriculo vi&us tenuis potiffimum occur
rit,& aduerfatur, quodàGal. in lib.de cur, rat, per
fang. mi(f. proditüm cft, qui fic fcribit, verum quod
principatus, ac veluti fumma curationis non lipien
» tibus modo,fedin omnibusfere affe&ibusaliis,etiam
• in accurato vi&u potiffimum coofiftere, neminem
• latere opinor,& in lib.de miff. fang. aduerfus £ra
* fiftratum fic etiam fcribit, circa initia aegritudinum,
' ac infiammationum generationis, omnis ciborum
' forbitionumquè à di&o prorfus exhibitio fubtra
hcnda eft, & Auic. afferiftantum folum cibi exhi
 V V L. S C l O P, CV R A T. 23

bendum, vt aeger fufficiat, & perduret, cui fenten

tiæ Gal.caeterique locupletesauthoresfuffragatisít
aegrum itaque ferculoex pane confe&o,quod pana,
tcjlam vocant,cui melopeponis feminavel faccharú,
vel ptifanahordeacea optime parata,autferculisexa
boragine, vel la&uca, velintybo, & fimilibus, hos
ra confueta nutrics(nifialiquod fymptoma obftet)
vt confuetudinem retineas,iuxta Gal.fententiam xi.
mcth. cibumque deduces,& augebis,prout morbus
confulet,& pro qualitate exercitiorum ægrotantis,
quando ciborom minor quantitas quiefcentibus,quá
his,qui ambulant,concedatur ab Hipp.lib. de artic. . ,
qui«lcentibus inquit tenuior vi&us exhibendus: Ve #i.
rum à vino arcendi funt vt iiii. meth. aduertit Gal. E*
vbi de vino mentionem facit, inquit enim non latet.
autem & de vini vfu quod cauendumeft,vbi phleg- ,
monis fufpicio adeft,alias dari nihilvetat, fed quo •
niam in huiufmodi vulneribus maximopere ne in
flammatio fiat, veremur, ideo vinum exhibendum
non cft,vt docuit Hipp. lib. de vul. fic fcribens,pa
rum comedere,& aquam potare in omnibus vulne-s.
ribus,& vlceribus,maxime confert.& magisrecen-;
tibus,quàm vetuftis, vt cæl.& alii grauiffimi autho. «
res prodidere,exhibebis etiam deco&am aquam per
totum fàltem tempus illud,quo inflammationisim
pédeat periculum,& eam vel fimplicem,vel cum vi- .
no granatorum iuxta Auic. p. iii. cap. xxvi. repri- . -

mit enim feruorembilis,poteris etiam mulfàm por- .

 -

:: .t • BAR, M A G. D E

& 3 • dé rat.
rigere, qua Gal. iii. de frac.vtcbantur,tu tamen mel
vicin acu, lis loco,vt fuauior ad potandum aquafit, faccharú
poßtsadmifcere, fimplex quippe aqua neruis inimi
ca eft,vtaddu&o Joco {cripfit Gal. Neque hoc lo
co opinioni, dicentium dulcia in bilem conuerti;ac
cedas,fiquidem hoc verum perpetno non eft, idquc
multis medicæ artisftudiofis in quodammeo tra&a
tu demonßräuiffe me,non ignoras. In cibis offeren
disfcmper aliquid ætati,& confuetudini códonabis,
nó enim omnibus eadécóuenit dicta,& prodcft,qué
agrotantibus admodú empiricis placebat; aegrotis in fupcr quietè
gies fuade- ipera,quia in lib.de fpiran.diff.TcribitGal.quicquid
"* phlegione obfidetur,id exquifitam intcgrámqúéex
'.',.. pofîlat requierh: & licet in vulneribusiftis fèmper
Iphlegmone non adfit,tamen quoniã periculú phleg
mones impendet, aegrum quicfcere iubebis, quia mo
.tum vulneribus non conducere fcripfit Hipp.in lib.
&hb.a..is, devlc. vniuerfum quoque corpus medicamento hu
Purgatigan, morem peccantem adducentepurgabis,fiquidêfcri
°"** • pfit Auicenn. ii 1 i. primi oportet cumi miffione
, :fanguinis, & euacuatione ventris prohibere apofte
'ma, huic fententiae fuffragatur Gal. iiii. de comp.
, med. fccundum genera, fcribcns, nonnullis fiqui
, dem vel purgatio folafufficit, quibusdam fanguinis
, detra&io,ahisvtraque hæc adhibere profuerit,& iiii.
, meth, ex Hipp.ifententia inlib. de vlc. fic fcripfit,
- , purgatio per aluum plerifque vlcerum prodeft prae
, terea vulneribus, quæ in capite funt accepta,item in
 V V L. T S C L O-P, C V R A T. 24

ventre, & articulis. Manifeftum igitur in omnibus •

vulneribus, omnium confènfu purgándum corpus
effe. non ab re igitur etiam fuerit in iftis vulneribus
.medicamento aliquo corpus purgare, morbi ratione -

habita,& aliorum quæ ab Hipp.tum de his quos pur

gare oportet,loquitur,praefcribuntur;& primisqui
dem diebus hæc faciendafubt,neque feptima,autalia
dies pro humorú praeparatione,& co&ione (vt non
nulli facioot)expe&anda eft, quiahoc folüfaciendú
*effet,fitantú cuacuandi effet animus, fed cum reuel
lere velimus,nullaque in corpore adfit cacochymia, •

primis diebus purgandum eft, vt alias fufias decla

rabimus,& vtetiam Gal. iiii. meth. fcripfit, veluti,
fànguinem mittimus in vulneratis non exiftente ple,
nitudine,nec quo ad vires,nec quo ad vafa,ita etiam,
in illis nulla exiftente cacochymia corpus purga-,
mus, ad eundem modum nec purgatio in fola vitio,
fi fucci abundantia conuenienter fufcipitur, fed fi
cut in miffione fanguinis, vel propter ipfius abundâ,1
tiam vel propter morbi mag^itudinem, ita purgatio,
& propter abundantiam alterius fucci,& propter,
vim morbi,adhibetur,vt ad diuerfum trahat,& eua-,
cuet, quæ miruminmodum proderunt ægrotanti-,
bus : Quibus& fi opus erit poteris addere fri&io-ftiaignss vti
nes,& ligaturas, humores in contrariâ partëtrahen-'** effe.
-tes, præcepto Gal. in lib.de cur rat.per fang. miff.
Ad haec ne etiam è memoria excidat primis diebus - -

affc&o membrorepellens medicamen, vt Gal. iiii. , ,

 B A ; R. .'M A G., D E
. . de comp. med. fccundum genera, ait, admouere,
• fcribit enim duosüt fcopi in vlcere,vnusad id quod
_ ! influit,altcr ad id,quod fluxum cft,ad primum quae
Š
ü pttet circa repellunt&c. qu£ dum m£brum dolóre afficiiur,
- -

ÅT ad illud humoresfluunt,idco repellente vtimur me

dicina: Quapropter Gal. v. aph.lxvi. in fine com
menti fic de vlceribus,in quibusadcft dolor fcribit,
& hoc multis præfertim fieri vulneribus exiftiman
, dum eft, in qnibus adeft quidem dolor, & propter
ipfum omnino aliquid influit,à medicisautcm repri
mitur valde infrigidantibus, autadftringentibus me
dicamentis,& in lib.de comp.med. (ccundum gen
ait, in principio medicamenta repellentia profunt
vlceribus, ne phlegmone corripiantur,idque fubin
ĘE. de in eo libro repetit. Sed quibus qualitatibus repel
äîï.T lentia medicamenta praedita effe dcbcant, iam di&ú
. . cft, frigida nempe,& adftringente, atque ea dupli
§3; %$£ cia fufit, vt ait Gal. iiii. de artic. alia qüippe humi
med.fec.loc. - - - - - -

ÉÉÉÉTÉ da, alia ftiptica, quæ humida funt penetrant magis,

fimp.med.fac & quandoquè nón folum ftatim membrum refrige
' rant, fed illi maiorem fæpe quam par fit,ftuporé in
ducunt,vt aqua pura, fuccus papaueris,fuccusman.
I dragorae,& fimilium, quibus re vera non «gemus,
altarii genus quamuis aeftiuo tempore eis quandoquè vtamur,vt
jí'j; ait Gal. iiii. de comp, med. £cgem. Älterum genus
Ê, „ . ftipticum eft,& terreum magis,vt loco, quę adduxi
g 3 fluxâ hu- mus iam diéìum eft, quod magisad humorum flue
;i. '*' xum intercipiédum idoneum videtur,vt Gal.iiii.de
art1Co
 V V L. S C L O. P. CV R A T&. 2;

artic. fic fcripfit, exhisauté ipfis cum duplicia fint, iì É $.

vt didicimus quæ poffünt adftringere efficaciorem ““
vimobtinêt,quibus quod influit citinsrepellatur, de
bentergoifta effe frigida,& ftiptica, quemadmodú
illa quæ fanguinisfiuxumfiftút,vtait Gäl.v. meth. „„, p„„
frigus enim fanguinem,& fànguini admixtos humo fiftítia frig
res congelando,& denfando fiftit,vtadmonuit Gal. # ï*
vbi de his frigidis verba facit: ineft autem medici- ?

nis huiufmodi frigidis viscontrahendi denfandiquè

corporis fuperficiem,cui admouentur,deinde ftipti
citas affeétæ particulae robur addere valens Gal. iii. & ,,.aGL,
art. med. lxxxxv, cum ftipticorum fit corroborare, ÉÉÉÉ:
& confirmare, his igitur ád perfe&am vfquè vulpe- É°
ris confolidationem vteris(licet recentiores ad fepti
. mam vfquè folum illis vtantur) quiaGal. in lib. de advulnusss
frac. fcribit humores femper ad vulnusfuerepofíe. Ę:
quocirca repellentibus his medicinis in formam vn - lae

;
;
guenti, reda&is, membrum affe&um in latitudine . .
quattuor digitorum illines,vel puluillosaufterovi- .-- …
' no& craffo,vel pofca imbutos,admouebis, cur auté
craffum effe vinum debeat.ii. de frac.à Gal. di&um
.

fuit. Alio etiam medicamento,cuius defcriptionem,

& multarum etiam aliarum medicinarum in calce
huius tra&atushabebis, vti poteris. Sequenti præte- ;,,,.;„;f.
readie,cum aegrum inuifes,puluillos illos,& penicil ;s quid facié
losquosprioré die vulneriimpofueras,aut admoue- “
ras, remouebis, quifipropter oui alborem tenaciter
vulneri,& pilis qui circa vulnus funt adhaeferint,eos
- G
 • -. B A R, M. A C. D E

Ê£; pofcatepida,vel vingauftero etiam tepido,ne dolor

„Îîîî. commoueatur, cmollics, quibus remotis leuiter ne
rentesremo- aegroto dolorem des, (q dcindefluxü h umorum ir
*""* ritaret)linteolo aliquo molli, nitido, puroquè,acfic
co,vulacrisfaniëpurgabis,vt Gal.docuitiiii.decóp.
mcd, fec. gen. dc vlcere loqucns,ac circiiquaque le-.
* . uiter etiam vulnus comprimes,& fànguinem colle
- - &ú, aüt pus in fundo vulncris blandiffimelinteolis
mollibus euacuabis,quod ctiá in lib. de vlc,animad
panno afpero ucrtit Hipp. quáuis Auic. iii. iiii. cap. xxviii. afpero.
£;j.£'j! panno detergédú vulnus dicat.fed ipfe páno huiuf
ÉÉÉÉÉÉ, modi vtebatur, quotiefcúquè fanies maxime vulneri
&*bat Auic, impa&a erat,quæ abfterfione maxima egebat,cauíq;
vulneris replcri carne poftulabat,hoc autétépore pâ
- - no tali nó cft opuspropter fensâ maximú,quo prae
• ' ' ditum eft vulnus, & cum folum opera danda fit vt
. ... dolor leuetur, & inflammatio arceatur. Quin me
Ę: confulente primis diebus parü abftcrges,tûvt ne do
ibfisrgsnda, loré rcfrices,tú ctiá quia hoc tépore multa carnis ge
neratione non egemus, huc fi intenderis animum
non parum id prodcffeaegris reperies, cum bis fin
gulis diebus doloris exaccrbatio, quae abftergendo
accitur, vitetur, atque hoc'in eosqui fé pra&icos
L- : ... nominari volunt, di&um fit, qni bis fingulis dic
• ' ' ' bus vel infcitiâ,vel vt diligentiores habeantur præ
' ter rationem faepe goffapino, & rebus afperis non
citra dolorë vulneraaftcrgunt,& ægris,dum diebus
fingulisbishoc modomedétur,cum doloréirritcnt,
 vv l. s c L o P. cv R Ar- 26

ipfiámationis, vt plurimú funt caufa, quemadmo

dum experientia nos docuit, licet hæc resparui mo
mentiqüibusdávideatur.Tuautéquâ poteris blan*, £##;:
• - •• ulnereaffe&
-

diffimévulnere affe&amembra cofitreâabis, atquè É

ita fi fieri poffet, vt ne dormientes quidem aegri â âanda.
fomno excitentur, & fi cómode linteolo vulnus
abftergere non poffcs. bombice id affequeris» Poft
hæc guttâ feruenté noftri olei præftantiffimi, quod
intentiones omnes iftarum contufionú refpicit, ori `

volnerisinftillabis, ne contufa,& attrita illa caro,

quæ cú fupra modü humoris plena fit facile putre
$ fcit, contagione fua proximam carnê non affe&am
corrumpat, quam fi aliquo cádenti ferro totam in
fuprema vulneris parte optime etiam exiccares, non fupremâ nl
ab re cffet, verum cum aegrorum omnium non £;fi;
- - • 1gn1to
a- ©rro

vna fit difpofitio nequè omnesaeque aduftioné pa- £„£!

tiátur, quéadmodum ctiam fcripfit Gal. iiii. meth. dsft.
de nonnullis, qui diuturnum pgtius morbúfinef- £;
&ione,quâ breué cum fe&ione ferre malunt, ne etiá guar
medicusinhumani,& feri nomen fubeat primis die
bus noftri oleigutta feruensvulneri inftillata fuffi -*
-

ciet, exhaufto enim dolore, quę olei calor fecerat,

qui ex contufione etiã capiebatur,dolor oleo ifto fa
cultate concoquendi contufioné,& doloris leuandi
prædito mitigabitur,cuiustalis tft cópofitio. t : olei vulneri
- - - - - -

rcciperefinieabietinæ vnc.v. oleirofàceicompleti Ę

vnc. ii. sé. hypericonis recentis,fi haberi poffunt íííííííííí
drá.v.'sé. momordicæ drá,iii. modice terátur ipfà tis- . .
G ii
 7 . • ' B A R. M A C. D E : ' '.'

femina& in vafe duplici in olcis defcriptis dimidiü

horæ bulliant, deinde colentur,& ad vfum feruétur,
olcum iftud propter rofaccum dolorem leuat,prop
ter refinæ abictinæ vifcidam fubftantiam, & tempe
ratam facultaté concoquit,& pus mouet, & propter
ipfà femina vulnus refpicit, atquè hac ratione leua
tur dolor,contufionc,& vulnere non negle&is,quem
admodum facicndum effe fupra probatümeft,mcm
brumquè propter rofarum facultaté robur affumit.
Caeterum linteolum in dcfcripto olco modice cali
do vulneri etiam fuperpones,& proximas partes re
pellente medicamento oblines,ipfùmquè vulnus de
inceps fafcia obligabis, quictiquè ægrum aliquot
horas tradcs,doloré nullo modointcrca reformidás.
Fucatum forte hoc noftrum medicamentum tibi vi
debitur abictinæ refinae pcr fé facultate confiderata,
admiraberifquè cum calidæ, & ficcæ facultatis Dios.
refina abieti & Gal. rcfinafit,quomodo cócoquat, quomodo ctiá
na calida, & rofaceum temperatæ,& femina ficcæ facultatis præ
ficca.
dita hoc præftent , atquè vt femel dicam fi olei iftius
compofitionem tecum reuolueris, medicamentü fic
cae potius quam alterius virtutis iudicabis: conco4
quit tamen vt experientia compertum habemus, ne
què tamen pus mouentia,(eu cócoquentia,aut co&io
nem adiuuantia fi quis rationem ad examen reuoca
qualia debe uerit ficcæ facultatis effe debent. Principio cnim
5nt effe medi
tamenta pus
pus excitantia temperataeffe debent fecundú Auic.
mQu¢t\t!â.
quar.quarti cap. iii, noftroquè tépcramcnto fimilia,
 V V L. SC L O P, C V R A T. 27

neque multum ad humidum vergentia vtiiii. meth. & Cal. 5. de

ait Gal.vbihabct fi puris generationem defideramus, fimp.med.fac
exiccantia non funt admouenda, ex calido enim,&
humido fit puris generatio, vt ex cataplafmate, ex
hordeacea farina & hydreloro parato,aut expane & '
oleo,cui tamen aliquafit vifcofitas adiun&a fecundú
Gal. v. de fimp.med, fac. quæ carnis porros valcat
obftruere,& calorem innarum ne diffletur prohibe'
re,vt.melius natura co&ionem vel puris generatio-*
nem operetur:calidæ præterea virtutis moderatè,fup
purantia medicamenta effe debent, vt fua temperata
caliditate baturalis calor, qui perpetuoin putrefaéti
humoris feparatione,& in putrcdinem vertendo hu
morem illú qui putre(cere dcbct,& in affimilatione
illius qui nutriturus cft operatur, vires colligat vt
Gal. fcribit viiii. de vfu par. fcisquippc co&ionem coétio omnis
omnem à calore paturali fieri qui quandoquè imbe a galore natuT
- - - - - - - -

cillis eft,& per halitum refoluitur nimis,in corpori- rali fit, T7; *»

bus præfertim vulneribus affeétis, in quibusfacilius - ..•

innatus calor frangitur : quocircamedicus innatum

' calorem fouere,& medicamento aliquo temperatej'£$£A*
calidoipfumalere debet,vt ibidem fcribcbat cal.nec ££;
inlib. de conft. art. med. tacuit,vbi de hisagit quæ dicus,
naturæ negantur,& quæ medicus ipfius naturæ mi
nifter eifufficit addendo intra modum calefaciétia,
quæ quantú conferant ex his diiudicabis quæ à Gal«
traduntur in lib. de fim. med. fac.& v. aphor.xxii,
vbifcribit,calidúfuppuratoriûcutimiduratámollit, A. }
 - • '. ' B A R. .M A G, D E , /

craffatam extenuat, dolorem fedat, conuulfiones,

: ac tetanos mitigat,nó ficuti frigidúdolór§infuppu
. rabilè efficit,eo quodfi à natura noftra alienâ, quae
. £ft calor natiuus, quem coauget vbi mediocriter ad
hacrefcit, calor itaquè extrinfècus facit hæc omnia
quæ iam di&a funt, nonnulla concoquens & ad
* melius alterans, quædam uero difcutiendo atquæ
f:euacuando noxia, ad fanitatéperducit, quod fi hon
$ ex toto fànat, fàltem dolores mitigat.” Hæfitabis
tamen adhuc, & noftra medicamenta ficca facul ,
tate praedita quomodo pus moueant,admiraberis,
cü omhes artis mcdicae aüthores calidæ & humidæ
virtutisfuppurantia effe voluerint;in hac re animum
aduertas velim, & réâ nullis ante hac animaduersâ,
aut tra&atam (licet multi de his quæ pus moueant
pluribus verbis fcripferint) perpenderes: Non ab il
meu£tis pus lis diffentimus quifuppurantia calida & humidatéa
ÉÉÉ perate cìvifcofitate effe volunt, multatamen apud
beant. cal.& apud recentiores fcriptores pusin vulneribus
mouétia medicaméta repiridicimus, ex calidis,& fic
* * * ' cisfimplicibusmedicinis cöpfita, exquorú admixti
.. . . . one calida & ficca facultate præditú medicamentú
... effici videtur,quod pusnihilominus própte mouet,
quale apud Gal. eft tctrapharmacüex pice colophoa
nia caera, adipe taurina , & vitulina cópofitú, quorú
... ómniúmaior pars calidæ facultatis eft, quemadmo
É dúpix ipfa,quæ fecundúcaloris gradú excedit,quae
ÅT quáuispinguédine, & aliis humidis poffit tépcrari,
 V V L. S C L O P, C v R A T. 28

vim tamen fuam cú aliis medicinisadmixtáretinct;

quae medicinis abfceffus fuppurantibus ineffè non
folet. Mcdicam artem exercentes, in vulnerationi? - -

busterebentina vel larice, (quæ vt plurimum pro Ës.

terebétina non fecus ac aetatc Gal. ventidatur)vtütur riíETI;
calidae tamé facultatis,& ficcae Gal.iiii.de cóp.med., st:b£.aiid.t
fc.g. & aliisauthoribuseft:vitellusvero oú corpo**.
riadmotusficca vi quoquè præditus videtur,mcdici ''• '
nastaméhuiufmodiin vulnerationibus optime pus
mguere videmus,neq; proinde calidæ & humidæ fá,„a„
cultatissút. Quocirca vt tádéquæ de fuppurantibüsíííííííí
medicinis noftra fit opinio dicamus, fentimus medigus £;;
camentain abfccffibüs pus mouentia calida& humiíííííí
dafacultate prædita effe debere, fiquidem in affe&i- fisg5. mouët
bus his fuppurationi dumtaxatftidemus:in contu-*****
fionibus autéaffeâisyulneribus,aliifjyulneratiopi-„„
bus vel vlceribusinflámatione correptis variae oriú-3ę.
tur medédi indicationes,cótufio.n.co&ioné,vulnus
- • • • • • •
flammatione
;..-j • _ n correptis va
auté exiccationêidicat,quod vt vnlnus exiccádú cft í.
nequè negligédú omnino fi Gal. x. meth. credimus,indicatiopes.
in morborum igitur compofitoram curatióe prior Ε.
curatioilliquod magis vrget dcbctur, cæteris non cürätiö£ä
negle&is Galen. iii. mcth. quapropter medica-íyís*
I debetur,
-

menta vulneribus his de

- • - • .

£; ágimus falutaria, ïí.a.

■ -•- - • • • -

ex his quae calida,& ficcafunt facultate cóftare de- His&quæ cali- '
- - - - - - - - • - •

bêt:calóre enim co&ioadiuuatur,& vulneri ficcitasí!Ę:

. medetur, calor qppe moderatuscaloré1natá mébritata præï

vulncratifouct,&auget, & proprius humor, qui};iiitu*
' )
 B A R. M A G. D E
ipfismedicamentisineft cum vifcofitate co&ion£ ad
iuuat & puris generationé, prohibendo ne innatus
• ... calor diffletur, moderata vero fciccitas vulneri ipfi
Ę occurrit. Nec inconuenienseft idé medicamentum
£fcoposts duos refpicere scopos fere diuerfos,& multosvfus
%**• fubire qùoniam hóc etiáin lib. de comp. med. fec.
„ gn;plgrimis meáicinis côceffitcal.quas roAxgf*«£
Å“ ideft ad multa vtiles appellauit. Cætcrum cum in
iftis vulneribus duo fpe&entur vulnusnempe & có
, tufio quamuis prima indicatio ab ipfo vulnere fecú
dúGal. fumenda fit.quod vnionem indicat, quoniã
* . tamen hoc medicinis affequinó poffumus non abla
ta contufione, ideo fymptoma hoc remoueri poftu
lat, principalemquè curam ad fe trahit, quia rationê
eiusfint quo non,obtinet : quapropter tibi ne fit mi
rum fi diuerfis medicinis in vulnerum, & abfccffuú
fuppuratione vtamur. Noftrum proinde oleum tú
ob abietinam refinam vifcidam porros vulneris ob
ftruentem,prohibentemquè innati caloris refolutio,
nem,& obtemperatú calorem fuum,naturalem calo
… rem adiuuanté,& ob rofaccum olcápus mouens do
i„aa.* '°'°"? leuans(oleûenim vulnerum doloré fedat vt
Έ. ait Gal.ii* de fimp. med.fac.& poft co&ioné adhuc
', magis leuatur eodem Gal. teftevi. aphor. xxii.) tú
ob feminú illorum,& abietiniolei ficcitaté quæ vul
nus refpicit,& ea quæ àvultiere fumitur indicatio,&
ea quæ à contufione capitur abfoluantur, hæc fite
** , cú reuolues, nüquid his facultatibus præditis me
- dicinis.
 V V L. - S C L O P. C V R A T • 29

£; dicinis conuenienter in vulnerum contuforú fuppu

ratione vtamur,& nunquid talia effe debeant,cogno
fccs : quæ non folú fi vulneri inftillaueris,verú etiã
ficisvulnus obliueris(quáquam abfurdú hoc indo
&isvidctur, qui ex hoc putre reddi vulnusarbitrá
tur) inconueniens non crit, aegroto itaquè huiufmo
di medicinæ
creto proderunt,&
iiii. meth. his citiffime
pus mouebis,& ex Gal. de- $
inflámationéfugies, Hipp.in
lib. de vk.

linteolo igitur oleo hoc tepido madefa&o vulnus v„i„.,; „„is

potcris obducere, aut emplaftro extriticea,vel hor- tiquæ copus
deacea farina cum hydrelæo, vel ex pane,& aqua,& Ędis
oleo, vel ex althea dcco&a cum rofàceo, vel fimili- "
bus, confe&o,& fiin illis vulneribus dolor adfuerit
non mediocris, ( vt fere fit) ad fortiora emplaftra,
& ad anodyna cófugies,vt ad emplaftrü confeétú ex
pane i ouillo,vel vaccinola&te deco&o,cui etiã ouo
rum vitellos,& rofàceum oleú poffes mifcere, quod
dolori,quéadmodú cupimus,medebitur,co&ioniquè
auxiliabitur, vt haec tamen emplaftra leuia fit,ne par Ἐplaftrâ u
tcm affe&â grauãtia doloré excitent,quodeinde ma Š jî
$ ior fieret
fimp. inflámatio,curabis:quod
med.fac. Gal. fcripfit
his probe adminiftratis v. de *pjjfifleuia
natura,quæ e debent.

iã vires collegerit,primo concoquet,deinde fecernet, & inhb.quos

vtiiii. aphor. xxii. dixit Gal.& licet ibi de internis $údg $$.
métionéfaciat,idé tamen de externis morbis intelli- ; gr*
gendú, non enim minus co&tio in vulnerationibus, ccaioinvul
fiue ab incidente,fiue à contundente refa&is,per pu- purisgenera
- - • - -
£££££
risgencrationé cxpc&tatur, quam in naturali morbo ά.
-
 •* B A R. M A C. DºE

&ja lib. d* per fputú,&1 venarú affe&ionibus per vrinâ,vt Gal.

f. „„„ in lib.de morb. t£p.iftis quoq; affe&ibus nó fecus;ac
ÁÉÍiííi, aliis morbis fua tépora funt, quibus natura bonum
£iabentt*
pora.
fanguiné à corrupto
co&ionis,quæ fecernit, puscftexpellendo,
fit,cxcrementum quod
: & qualis co&io
ipfa fuerit,pus indicabit , fi enim bona fuerit co&io
qualisfit co- pus albú,lene,aequale,non fœtidú,& copiofum iuxta
É pusindi- vulneris magnitudinéapparebit,veluti apud Gal. lc
„i„a,„ gitur primo Prog. in fine, quod naturâ in putis mu
iis,&iiiaud- tatione re&e fuiffe operatam arguct,fecusauté fi pus
£!*#**. ipfum tenue,liuidum nimis,vifcidum,fœtidú,& mi
:;:;; nus,vel plus,quam par fit copiofum videris, iudica
a.áedifíííí. bis : tale quippe pus naturæ imbecillitatéâpraeter na
turali calore,vel ab ingentiinflámatione concoquen
di vim labefaétante contraétá indicabit, & ex addu
&to Gal. loco colligitur. in medicâdis igitur iftisvul
hyberno tam neribustres,velquatuor dics ab his,quæ diximus me
£?*'* dicamentis ne difcefferis, & fi hybernum tempus
Ę; fuerit femcl fingulis dicbus, fi aeftiuum bis vulneri
medcberis, femper oleum noftrum ita vt iam di&ú
fuit,in vulnere ponendo, & ipfum praeterea vulnus
gaiu.-;, vniucrfum fi tumor, aut dolor aliquis poftulabit,
ÉÉÉÉÉÉÉîâ quintum vfque diem, vel quoad
É.?; pus bonum appareat emplaftro aliquo obduces,
åíùíT" femper hoc agendo, ne attrita caro illa humore im
modico,& excrementis repleatur,&proximam dein
de carnem inficiat : quare poft quinque dics câ pul
uere huiufmodifiinfperferis,bcncfacics.
 V V L. * S C L O p. CV R. A r« 3o

Recipe aloes. hepaticæ, thuris, boliarmenae orié puluis carné

â putrefa&io
talis partes æquales, optime his tritis carniq; cótufæ ne vindicans.
admotis,vulneri nó officies, & eââ putredine vindie
cabis,quæ fæpe vniuersâ vnlnus,& mébrú quãdoq;
vniuerfü(nifiprouifî fuerit)vt corrúpatur,caufà cft.
Poft haec,quoniã huiusmodi vulnera pluribus dicb, ,
co&ione egent,fi res cedet exsétentia,omiffis medici
nis illis,& ëplaftris, tetrapharmaco,vel piccato vna
guéto penicillisillinere poteris, nifi heryfipelatofus
rubor,quifaepiusigété cótufioné fequitur(quâuisme
dicaméta cócoquentia optimafint)vulnus,aut vulne
ri proximas partes obfideat, tunc enim,egente tamen
vulnere co&iör,digeftiuoloto,qâ fic paratur*vteris.
Rec. olei optimi,refinae abietinæ verae,fiin próptu digeftiui loti
fit,vel refinæ laricinæ purae,& claræ vnciâ vnâ,cære compofitio.
albae quantùfàtiseft ad vnguentámolle cóficiendú,
quod tandem aqua pura multum lauabis,optimequè
fecundú artem,exprimes. Hoc vuguento peniculos
quosvulneri impones,& linteolú,quo vulnus obdu
ccs,oblines,rofàceoquè oleo membrum circa affe&â
partem inunges, cataplafmatibus,quibus primis qua Emplaftrorû
tuor dicbus vtcbaris reli&is,quorum diuturnus,& vfus diutur
nis fugiendus
affiduusvfus fugiendus eft, de ex longa puris gene
ratione innatus calor vltra modum refoluatur, fiqui
dem medicamenta xaA&sina ideft remittentia , &
mollientia funt, hisquè membrum magis imbccille
redditur,quoniã in purisgeneratiöe nutrimétú,quod :
ad mébrú pro nutritióe defertur,vel ob mébriimbc
PH ii
 *• ; •. B ATR. M A G. C D E. * * * *,

cillitat£,vel ob medicamentú humidâ vn&uosóquè

vt Auic. quar, quarti cap. de vul. in vniuer(aliait,
corrúpitur. Apparente auté pure laudabili,tum in
qualitate,tum in quantitate,tú in fubftantia aegrü fic
Ę vfquc ad inflámationis remiffioné,vel quoufque nul
iî, Š. lá futurâ inflámationé verearis, quae fempcrad fep
dié verenda timú dié verenda eft tra&abis. Hoc modo in vulne
ribus omnibus hyemali tépore ad feptimá vfque dié
æftiuo téporc ad quintâ, vel ad fextam dicm mcdi
cinâ affcres, contufionibus ctiávltráfeptimam iis
Ê£i depraefidiis,occurrcs.In omnibustamen têperaturis
ÉÉ codé tépore coétionis figna non apparent,quoniã in
âionis figas quibusdam citius, in nonnullis ferius, vt in lib. de
jjj gris, admonetGal. co&io incipit, quiquamuis de
ÉÉÉ` internorum morború co&ione loquatur,nihil,vt de
- externis idé intclligas prohibct, omnibus enim mor
bis natura ipfâ curationé adhibet,quam prudenté me
dicí imitari decet,& diligenter explorare vtrum ma
gnum an paruum vulnusfit, cum parua,an cum ma
gna contufione, quae,vt plurimú,in iftis vulneribus
pus mguëtia effe folet,quibus proinde diutiusremedia,pus moué
5$* tia facies,vulneribusautem caefim,aut punâim fa&is,
rufis quâ pun vt hoc facias,tâto tépore nó eft opus, vel ipfo Hipp.
ÉÉ
im faótis ap in lib. deylc. fic dicente nififit necefíáriápusgene
- - - - \ -

ponenda. ` rari 10 vulnere,non oportet tentare,& perpufillum.

imollis vngu& Sed fac,vt vnguentaquá máxime molliafint,ne fua
t**"*** duricie dolorë inferafit, &facilius à natura a&uari
(vtita loquar) posfint, huius quoque fuit fcntcntiae
- -
 V V L. SC LO P, C V'RA T. 3r

Gal. in lib. de cóp. mcd. fec.gen.& quoniam pri

mis dicbus in vulnerúcótufionibus humores ad fa- ;
cilc fluendú proni funt,iccirco exquouis,vel leuiin- ' '
cómodo,& dolore fluerent facilius: quitamen fiiâ
quattuordecim dies quieuiffent, & omné fluxusfu
fpicioné depofuifles dirioraflibcretatquè acriora Ę:
poffes medicamenta adhibere. His igitur medicinis ęsìo
mollibus peniculos,vt diximus,illibes, & linteolo adhibenda.
eodcm medicamento (fi implaftro nullo opus fit) m

oblito vniuerfum vulnüs teges,vtGal. iiii. de cóp; !

med. fec.gen. fàciebat fitquèlinteolüitaamplä,vt,qnátum effo*

a

vulnus nó folü, fcd vulneri proximas pärtes intriúåëïí.

. t
digitorülatitudfne cótegat,exeiusdé Gal. fententia!£'';'''!;
sri fapponi;
E3'
*
loco citato. aut pro vnguento illo molli linteolâ il- ì;.
kud vnguento cx chalcitide, quod diapalma & dia
phoenicinum nuncupatur, à Gal.iiiii. de cöp, med.
£c. gen. defcriptum,vbi docet quantum ad humo
resfluentes repellendos valeat ficü rofàceo aut myr
tino oleo diffoluatur,& ad humores in particula ali
qua contentos difcutiebdos,quod efficacius,fi opor
tuerit,praeftabit,fi annofo oleo illud diffolueris, vel , * *. . .,

chalcitidéaddideris,viidéelegátisfime docuit. Pri

mistamen dicbus cocratum hoc in omphacino oleo
liquefa&um vulneribus iftis contufis non nocebit,;uris corpori
us& molli
confiderabistamen femper corporis duritié,& mol-ÉÉísií.
litié,quoniam corporibus duris fortiora,quam mol- dicauitacö
libus medicamenta conueniunt,vt iii. meth,aitGal. uenuunt,. •

& paffim ctiam in lib. dc cöp, med, fec. generaid

/
 - .'.. * B A R. M. A G. . D Ε . . ,

£t adm opet : quapropter, vt vtrique hominum gene

ne iauíisadu ri medicamenta idonea parata tibi fint,operam da
£i: bis : parabis igitur corporibus duris tetrapharma
ÉÉÉÉÉÉÉ cum cum taurina pinguedine,promollibuscumvia
uenit. , tulina adipe,vt Gal. in lib. de comp. med. fc.gen.
. . . cenfuit,neeundem calceum (vt aiunt) omnibusjedi
. , I bus inducas* fipartes circa vulnus,vt dolor remitta
--- tur,& vt viresconfirmentur,rofaceo oleo cúboloar
mena,vt magishumores repellantur,& magisetiam
mêbrú roborctur,inúxcrisnó errabis:poft hæc pula
,.. , uillüaffeëgloco admouebis,& mébrú obligabis, ca
„ite Hgat, utbisq; multasligaturas,quæ ita recétioribus medicis
regia prifi;r placét,q primis dicbuspuluillis,ftupa, & multisaliis
*** iebus,vt àbàbienteaerêvulnustueátur,cótra calpla
citaílib.dcart,mébrüdeligát,qui fcribit magisin de
clinatione,quáin principio ab aeris iniuria vulnera
vindicanda effe,hac ratione addu&a,quoniã in prin
cipio vulnera,vt plurimú inflámatione aliquaaffc&a
quare in p;in funt,& fordibus abundát,quae frigido aerirefiftunt,
ɤt & vslutit:gumentíaliquod friggfirepugnant,quia
άfint. bus fi multi puluilli multaquèaddantur ligacula ma
ior acciri inflammatio poteft, vltra modum in mi
rum membrum calefaciendo, ad quod humorcs
qui in principio in motu funt confluent. Remota
inflámatione,purgatoquè vlcere,danda deinde ope
' quando mul- ra eft,vt frigorisvitharceamus,túc enim abfurdú nó
Ę“etitfiinterlinteola
igatutae. - - - ftupae aliquid pofuerimus, vella
- - - • • • -* - • - - •

tioribus,& craffioribusligaminibus vulnus circülia

 v V L. sc L o P, CV R A T. 32

gauerimus;Perfe&ta co&iöe nullo eryfipelate,aut do

lore,autexefióe,autaliofymptomate fupueniéte,alias
indicationes,vtabfoluas operâ dabis,moto.n. in vul
beribuspure, multa adhuc abfoluéda reftát, fiquidé
cauo,vlceri,&fordibusin socötétisetiá prouidendú aliqua.
eft:cauü efficitur dúpus fit, vt ait Hipp.i lib.devlc. fiat.
quoniã corrúpitur caro,& modo maiusmodo minus . . * - …

jppuris copia;efficitur:quapropter cüglobuli in vul

neribus quæ faciút,carnécótúdant,& atterät,quæ de
inde neceffario putrefcit,in purisgeneratione,& 1 at- ' , '
tritæ carnis fepatione,cauü præter illud quod pforâ ,
doglobulusfecerat,relinquitur.sordesquoq;fluétes,
vt maior fiat cauú nó mcdiocriter cóferunt,quoniã
femper,vt iii. meth. aitGal.ficutâ corpore duae fu „per a cor
-

per flutiatesrefoluuntur, quarum vna craffa eft;alte ÉÉÉ

ra fubtilis, quæ in vaporem non vifibilem refolui- folgttur fu
tur, craffa cüti adhaeret fudorappellata,ita perpetua *"""**
abvlceribus duæ egrediuntur fuperfluitatcs,vnafub
tilis,quæ icorappellatur,altera craffa vlceriadhærés
fordes vocata,quæ nó parú ab vn&uofis,& cócoqué
tibusmedicaminib.adaugetur,propriú.p.iftorüme „„„..;
dicamentorum eft, vt fordidavlccrareddant, quod ἀ
clarius in cäuovlcere cognofces:quod cú itafitnule $i £tum
la noftra indiget probatióne , vefúáquo namhorú “
curatioinchoari debeat, licet hoc à nobis alibi di?
&tum fuerit, fi tamen id etiam nunc repctatur non
erit in vtile. Vulneri nimirum primum medicina in fìnädisvul
facicnda effet,&,vt confolidaretur,opera effct dãda, Ę
 _* .-r ; B A R. M A G., D F. y ;
quia omnis continui folutio vnionépoftulat,vt Gal.
aitiii. mct. in principio,vbi,inquit,cffe medici folu
tionê continui vnire,verum hoc ob fordé,& cauum,
vcl fymptomaaliud fieri non poffe, quapropter anâ
forde anâ cauo curatioincipiendafit,videndum eft,
& quia fieri non poteft, vt vulnus vniatur,vt Hipp.
Ë; in lib. de vlc. . fcribit, nificarne cauü repleatur, ne
- quéetiam caufi repleripoteft, fi in eo fordcsfuerint,
& ,. a. c£p. vt iii, meth, fcribit Gal.aut fiinflámatio,aut humo
med.fec. g*. rú copia, aut fymptoma aliud fuerit, vt idem ii. ad
Glau.rcferebat:ab co igitur quod rationé caufæ fine
qua non obtinet,curatio exordienda cft, quandoqui
dem citra illius remotioné,quod caufae fine qua non
, rationé obtinet, nunquávniri vulnus;aut cauú reple
, ri carne poffct : Ad abftergentia quapropter medica
· · · · menta confugiemus, vtv. meth. admonebat Gal.
- 3 dicens poft inflammationis remotioné oportet vol
££; nuspurgare. Scd abftergentes mcdicinae mordicita
Íeft* ásbs- te carere debent,vt iii.de fra&.fcrib. Gal. vel {altcm
ant, parum mordere,(ineft enim mordacitas quædã ab
„ „.,.,. fergentibus medicinis fecundü Gal.v. fimp. med.
fac. propter amaroré,& nitrofitaté in quibus abfter
foria vis firmatur)Sed abfterfionis quantitas ab indi
* * catione,quæ à fordibus vlceris fumitur, fignificabi
tur, quod fi omnibus carebit symptomatibus,& pa
quantum ab- rum fordidú fuerit parua, fi fordidius maiori egebit
fistgendum. abfterfione,vt Gal. vi. de cöp. med. fec. gen. fcri
bcbat : verum Perfc&a co&ionc in iftis vt plurimú
vulnerbius
 V V L. S C L. O P. C V R. AT. 33

vulneribuspaucæ funt fordes,leuiter ideo abfterge

mus, quia Gal. fcribit, fi purum cft vlcus pauciori
eget abfterfione, fi fordidius validiori, quiafordcs .
tanquam tegumentum eft , carnis generationem pro
hibens, atque de hoc paulo poft dicemus : & quam agendoríquá
titas nec dici,
uisagendorúquantitas in morbis omnibns nec fcri nec fcribi
teft. cribipo
bi,nec dici poffit,vt Gal. iii. meth* fcribebat, conie a *

&ura tamen artificiofa peritus,âtquæ exercitatus me

dicus,metietur,quocirca Gal. xii 11. meth. dicebat
tnedicum ingeniofum effe debere,prudentem atquè
diligentem,& mente exercitatum , & rerum naturâ
digiofcere : illud tamen animaduertes, fidicbuspri.
mis forte fortuna fordidius fuerit vulnus,illud ne ita
accurate, vt nonnulli faciunt fortibus medicinis ab• fordidum vul
ftergas,idque cauebis magis fi cum vlcere adfuerit fe nus fortibus
medicinis pri
bris, fequidem tunc huiufmodi vulnera,atquè ctiam mis diebus ná
vulnera alia magna facile inflámationi funt obno abftergendü.
xia,quam fortia medicamentairritarent, cum calidi
proprium fit attrahere, & inflámare febremquè ad•
augere : Quare fi adfuerit inflámatio fortiaadftrin- 843. conf.
!med.fec.geiì.
gentia medicamenta fugiendaeffe exGal. fententia.
iiii. meth. manifeftiffimúeft. Quapropter leniter ad
ftringentibusmedicinis vtemur,velficcos penicillos
vulneri imponemus, quod deinde linteolo rcfrigerâ
;! ti aliquo medicamineinunéto,tegemus,hoc fempcr
agentes,vtabinflámationr,à dolore,& ab aliis fym
; Ptomatibus vulnus vindicemus,quibus cum à nobis
fueritperfpe&um,vulncri valentioraadhibere reme
; - I
 - B A R. M A C. D E . ' '*

dialicebit,tuti(fime itaque téperatis medicinis pri

misdicbus vulneri prouidebis : fa&a proinde co&io
medicamen ne talia medicamenta admouebis. .
tô, quod vul Recipe tercbentinae, feu laricis, refinæ puræ decies
neri eft aPpo
pendum pöß lotæ vnc. ii. farinae ordei drac.iii. melis rofaticola
coëtionem
faää ti,vcl cius loco,fi mellis mordicationë times, fyrup.
. „ rofa,q. s. & fiat vnguentum, quo vulnus impleatur,
cui poteris etiam addere cadmiam præparatam, quâ
aromatarii tuciam vocant cum aloe, thure, & farco
colla, quemadmodum vulnerisexiget magnitudo,
emplaftra inun&ioncs,&alia, de quibus iam egi
mus, omittendo, quia iam dolor erit arreptus,&
inflammationis fufpitio remota crit : quod finerui
vulnere erunt affe&i, lumbricorum terreftrium
puluerem, & picem addes : non enim te latet quan
' topere terreftres lumbriciâ Gal. commendentur.
&Cxl.lib. 6 Abfterfo vulnere,quoniam cauú reftabit, quod car
ne,vt refert Gal.quarto meth. eft replendus,farcoti
qualia Grco cis medicinisid confequeris.Cuiùs autem qualitatis
£ica medica effe debeantfarcotica primo de compo.medic.fecun
<menta effe
debeant dom gene.fcribit Galenus quiibivult medicamenta
taliaeffe calida,& ficca,cum abftergendi virtute, &
uinto meth. dicebat ficcitatem illam paucam effe
debere.Scripfit hoc idé tertio meth. nec ratione hoc
caret, fiquidem fi nimis ficcarent,caro non generare
tur,{cd colliquaretur potius,& quod alimentum car
nem geniturum effetab 1mmodica ficcitate confu
- maretur, vt à Galcno fecundo de compo. mcdic.
-
 v v L. * s c L o P. c v RA T. / 34
fecundum gene. habetur, vulnufque fordidius red
deretur fecundum eundcm Galenum tertio de com*
pofitio medic. fec. gen. debent præterea farcoti- %£i;£u*
- quartu t2

ca mordicatione carere, vt Galenus tertio mcth. áí.

ait atque expertiasfle virtutisadftringentis,& fexto $
de compofî medic.fecundum gen.äpud Galenum í?;*
legitur, nec vltra primum gradum exiccantia, vt Glauc. , ,
ab Auic. quarta primi proditum eft, & ratio quare :'$'.
calida,& ficca effe debeant,eft, quia calore fuo ma- íicáìì, de
teriam, fcu fanguinem, ex quo generatur caro, ata :fi i. -

trahunt, quod Auicenaqúartâ quarti cap. de g*• íúí

' neratione car.non tacuit, ficcitate autem putrefa- * ás temp.
&ionem attra&i fànguinis impediunt, illumque in
carnem mutant, propterea quod æquat complexio* .
nem eius,& coagulat ipfum cum exiccatione,vt
verbis Auicenæ vtar fecundo Can. capite quarto, ° . .
Virtus igitur farcoticorum medicamentorum ad ca aa, , -

--

uos implendos carne, efficax eft. Verum præce* . .

ptum Galeni fecundo de comp. med. fec. gen. con
{iderandum eft, dicentis. Cæterum nemo ignorat -

ea, quæ propriæ, & primario farcotica nominane * ;

tur apta,vlcera carne replere, hoc eft quæ caua • • ' • .
quidem, non tamen fordes, aut inflammiationem
coniun&tam habent, infuper nec prauorum humo
rum influxionem, neque carnem in cauo vlcere
gntemperatam. Ideo in admotione iftorum far- quid ante sat
coticorum confiderare debes nunquid intempe- íí:í.
- rics aliqua in carne adfit, cum matcria , vel fine ἐὰ.
I ii
 - T b A R. “ M. A c. D e.: : ;
materia, & punquid fanguinis,qui influit,in quanti
tate,an qualitate peccct,& cuiquè iftorum,fi opusfue
rit,medicinis contrariis occurres, vt iii. meth, pluri
bus verbis fcripfit Gal. fiquidem caro, vt idcm. vi. .
mcth. inquit,naturæ beneficio gignitur, carnis autê
- generationis téperatus fànguis, & purus cft materia,
&p,„i,,., eodemreferenteiii, meth.Quapropter tempore quo
cap. 4o. º ' carnis generationi ftudemus boni fucci cibis aeger
& Cæl.lib. 5, nutriendds eft,& vino moderato, vt Gal. admonuit,
** ; ex illis enim fanguinis bonus,& moderatusgenera
tur,exibemusautem vinum,quia cito nutrit,vircfquè
$.
.. auget iuxta Gal. in lib de temper. Caeterum farco
$# tiâ non aequein omnibus corporibus carnem gens
1C2 non - -

ÉÉÉÉÉ rant,fiquidem in quibusdam tantum abeft, vt vul

Èj,g nus carne repleant, vt potius carnem exsdant, vul
É** nusquè magis cauum reddant,& nonnúquáhumi
& Gal.3.met, dius,ac rubicundius, vt Auic. quar. quarti. cap. ii.
*°*v.lib.4. meminit : fed hoc fieri poffemültis cäufisfciendum
eft,aut enim propter medicamenti virtuté,quæ pluf
propter: quas
quam oportct,valida cft, aut propter ægrotantis na
- - -

£É turam,vcl membritemperamentum,autpropterim
in omnib.fit becillitatem medicamenti exiccantis, quæ membro
É„i'* affc&o non refpondet. Si propter potentiam msdi
camenti nimis exiccantis id contingat, ficcitate fua
carnem confumit,& colliquat fi autem pauca fit fic
f.«sii.i; ;,. citas putredinem non poteß prohibere,& vulneris
modics exis- humiditatcm confumcre : Ccrtaquè figna ficcitatis
; i: immodicae,vclparuæ medicamcntifarcotici elegan- -
tur, * .
 -

;~~ V V L. SC L OP, C v R A T. 35

tiffime declarat Gal. iii. de comp. med. f.c.gen.fci &Paul.lib.

3. math,&
4.
licet fi caro non generatur ob magnam, & vehemen
tem ficcitatem,manifefte apparet carnis dcfe&usindi
esmagis, & vlcus profundins efficitur ob carnis col
liquationem,tumor in labiisapparet,inflämatio cir
cum circa confpicitur,atque rubedo,& color fimil
limus colori fàlitae carnis,pus fubtile,ichores fluunt,
& nonnunquam fànguis,pun&io,& mordicatio quo
que fentiuntur, hæc omnia medicamenti indicant
fortitudinem,quod non folum remouendumeft,fed .
intemperies,quam éx talimedicamento vulnus con
traxit medicamentis aliquibus refrigerantibus curan
da eft, quorum nullum eo præftantius habeo,quod medicamentú
expompholige conficitur, quod nos difcribimus, ex pópholige
hoc enim intemperiem calidam non folum remittit, praeftâtisfimiü
ad infiáma -
fed carnis generationem adiuuat.Verum propter de tionem remit
bilem medicamentivirtutem vt Gal.& Paul. aiunt tendam.
vlcushumidius efficitur,caro minimeexcrefcit, aut notæ fárccoti
cimedicam£
mollior feu humidior generatur, vel vlcus ob eam ti indicantes
caufam, vt iiii. de comp. med. (&c. gen. ait Gal.hu imbecillitatë,
midum redditur nec antedi&a fymptomata adde
runt:quod auté caro mollisgignatur,hoc fit propter
ibecillé medicamentificcitaté,vt ab Hpp.lib. de vlc.
fàrcoticâ me
di&ú eft.Sarcotica itaquè medicamentatnm molli dicaméta qua
bus, tum duris corporibus, tumvulneribusin ner lia debeãt effe.
uofà, tum in carnofaparte acceptis congrua parare
Poteris,& fi mollistefiperaturafuerit,mitiora, fi for
1} Σ
;
tior tépcratura,vclfiin neruofo membro vulnus fit
 - - - B A R. .M. A G. ) £) E , ?

$comp.msd.
ia!ibi,* validiora medicam£ta parabis,vt tertio Meth.fcribit
• • , a- - • - •• -

É" Gal.fiquidê fcmpcr caro deperditæ carnifimilis ge

nerari dcbct,quae medicaméto in téperic parti depcr
ditæ fimillimo generabitur,vtfificca parsfuerit à fic
comcdicamêto,fihumidior à minus ficcogignetur.
voguentum Carnofae igitur parti,& têperamëto molli entú
carnofae parti fi ómune vel fol <-- 1 fa - - I
& molli con- relinum comune vel folum,vel cum tarcoticis pulue
ÉÉÉÉT ribus,de quibus fuo loco dicemus, admixtum conue
corpori du- niet, corpori præterea duro;aut ficciori mébro,aut
**£*£j
tum cómodú carni mólliori vltra modum nafcenti ifis vnguen
- - • -• -

tum caerato humidoGalcnificadmixtú,admouebis.

Recipe ifidis cephalicipartem vnam,caerati humi
- diGaleni partes fex,modo addendo,modo détrahé
doifim,uel damafcenum,prout maioré, vel minoré
i optabisexiccationé.Sihumidú cæratúGal.in prom
: .
I ' ' ' ptu nó fuerit,fumcre poterisvnguentìdamafcenivm
- - ciã vnã,vnguenti rafinivnciasv. fimul admifcendo.
- hoc vnguento vulneris cauû penicillis illitis,imple
quemgie in bis.hac ratione vnguenta hæc ad temperiê quamdá
' *"*;*' rediges,dignofcefjitnbc effe intè fi 1
. j..…. regigs,aignoicetgtancsiie inteperata,texvulnere
mάicamétú, fubtilius pus, vel fanguinisguttasvna cú pure exire
videris,nulla caufa externa præcedente, tunc:n. vim
medicamétihuiusremittes, adaugendorefinü vngu£
· · · · ? tum,vel humidum cæratum Gal.vel aliquod aliud
: ,' ' , humidum vnguentum admifcendo,atque fic tcmpe
:ratum hoc vnguétum folum vulneri impones,quod
' deinde linteoloillito caerato diacalcitidis,in quo ma
: ior,vcl minor calcitidis quantitas pro corporis duri :
 vv L. sc L o P. cvRA r. ' 39
tit,vel mollitie fit in oleo rofaceo colliquato, vel al
bo vnguento Paul.velalio medicamento refrigeran
te admixto cóteges,& quia facile in vulneribus iftis
inflámatio,feu ruboreryfipelatofusexcitatur,propte
realibëtius huiufmodi medicaméta admouebis. His · · ·
obferuatis,vulneris cauü carne replebitur, cófidera
to in carnisgeneratione corporis proprio téperamé
to,& fànguinisbonitate,& quãtitate perfpeéta, fi.n.
corruptus,& copiofior flueret fànguis, ad carnem
producendá,& ad vulnus glutinandúeffet inutilis, •

integrãq; valetudiné impediret.Quapropter in cauo quot in .1..

vlcere tria hæc fpeétabis,primú,vt in fubie&a carne fis cago car
ne replendo ,
téperiesfit,deidevt,quiadaffe&á parté fiuit fànguis, ÉÉ. -

fit bonus,tertio,vtfanguis in jtitate nó peccct,vt.iii, tanda,

meth.ait Gal. Expleta vlceris inanitate carne inter
nata,fordibus oíbusremotis,vulnus,vtGal.v.meth.,
in fine fcribit,coalefcere poteft,idq; fict,jdo caro ita
cutimaequabit,vt nulla aliaadfit inanitaspraeter illâ.
inquagiheraricatisdcbct,vtGal.iii.de còmp.med. £££*
Cael.hb.;. :
fec.gen.placuit,quiafi cuti æqualis effet caro,eminé ú,
tior,quá par effet,cutis gigneretur,& fivlcus magis
cauü effet,cócaua,&ad vidédúturpiscicatrixefficere
tur:quarecú caro carni,quae fub cute eft,aequalisfue .
rit,epulotica túc admoucbis medicaméta,quibuscu- Ę
tis vel calofà potius caro iuxta cutim alterâ,neq; emi ìåííÝá
nentior,neq;fubmifsior producef, nifi ofsis qüanti- hibsnda -

;? tas aliqua defideretur,fiquidem tunc femper caua ci

} |!
catrixfecundúoßis,quod defidcratur magnitudinë,
•
• • • *
 ', 1 B A R. M A G. D £ . .
& j£%£;£ vt Hipp. vi.aph, xxxxv, ait oftcnderetur. Nequè
3; °*" vila åííiciaris admiratione fideperditæ cuti,cuiiifi
milis non regeneretur,quiacü fimilaremébrum cutis
fit,regenerari nequit, fed pro cute, callofà duntaxat
& 3.art.med. caro augetur, quæ, quéadmodnm Gal. iii. mcth. fcri
bit,durior indies redditur 3 propterea cicatricé indu
qualiaspulofi centia medicamenta, vchcmcntioris ficcitatis,quam
à •fi*d** ea,quæ carn£ producunt,effe debent, vt ficcitate fua
dufam,callofamquè reddcre poßint,non attrahendo
& 3. msth.
ncquè colliquando,vt cenfuit Gal.v. de fimp.med.
fac. verum, vt modice adftringant,oportet,fecundú
eundé Gal. i. de comp. med.fec. gen. abfquè erro
& ;.decomp. fione, & morfu, vt 1demiii. meth. refert, & validio
•**&** ra,quam adglutinantia medicamenta,vt durá craf
famquè partem carnis generent, queficutisvicem ge
rat ex duriori,& craffiori materia debet conftare. Sit
igitur spaloticum medicamentí ficcius maiorifquè
&4.deccmp. ftipticitatis,quâ adgutinans fecundúGal. msth. ob
ÉÉÉT* addu&asrationes. Atquè haecmedicamenta fiue pro
duro corpore, fiue molli,fiue pro neruofa,fiue p car
nofa parte parari poterunt, modo in caeratiforma,
quale eft caeratum minii, fpumæ argenti, vt poftea
dicemus : modo ea in puluerem redigendo filibue
rit, velinalia forma,modo eundé femper intuearis
ibus medi- fcopum, vt cutis fcilicet generetur. Si autem nimis
$íí excrefceret caro cathæréticis medicinis poteris oc,
Podi$$it:
fénti currere, cum in numero morbusfit,& in toto gene
fit occur - - - - 2
äîï`" re præter naturam,vt Gal.in.lib. de canf. mor.fcri
bit fcd
 -

V V L. S C L O P. C V R A T* 37

bit fkd eaadhibeátur modica,& cóbufta,& lota,quo

minus mordeant,vt placuit Gal.v. de cóp.med.fec. *4- meth.
en.quale effetalumen rochæ cóbuftum,erugoaeris Cathære&i
íbuía,& lota, et fpuma aerisita vt dicemu5præpaí.
rata,calchantum cóbuftum,& lotum,pro parte ma- '
gisfenfu prædita hermoda&ilus, galla matura com
buftaque,& fimilia.
De vulncrepartis carnofae,vel alterius partis,
. cum globuli, vel alterius rei præter
naturam retentione.

CÉ ERV M Si globulus vitanta impul

pulfus non fuerit ita, vt membrum totum tran
sfigere nequiuerit, neque per aduerfam regioné exi
re potuerit, fed in membro detineatur,aut inter mu
fculos,vel fub mébranisabfquæ osfislaefionæ,pri
mum nunquid parictis angulú quépiam,vel terram,
vel ferreâ armaturam,vel veftimenta duntaxat teti
gerit expendendum eft, quia,vtplurimum,globuli
ifti plumbeiautftamnei funt,facileque in conta&u
folidi corporis, vel afperiores,velteretcsefficiuntur,
fecumque rei,in quâ prius impegerint,particulam in
corpus trahunt,vtfere fit quando lapidé,vel pariet£,
velferreâ armaturâ, vel loricæ hamum,quá maleam
appellant,vel clauos,vel laminulasloricæ illius,quæ
laminis ferreis fabricata cft, vel terrâ, vel veftiméta
- percufferint,trahunt enim fécum reiprius contaétæ
*
 Β A R. M A G. D E .

fruftula quæ vna cum globulis in corpore retin£tur

& fupprimuntur,& quæ vt difficilius coalefcat vul
nus caufà fùnt,vcl potius nifi ea natura expellat,aut
- a perito medico rximantur,numquam coalcfcit,ßm
quibus dignopcrq; copiosiora cffluunt excrementa,& varia oriú
£$ndum, fi; tur fymptomata. Cognofccsautem numquidhuiuf
;E;E modi aliquid cú globulo retineatur vel exaegrotan*
iü in cópore tis relatione,vel loricae,vel veftimentorum infpe&io
*"***"*• ne fialiquid dcfucrit,vel ex tactu fpecili,vel cöie&u
ra. Quocirca fi vna cum globulo dctentum aliquid
fuerit,cum illud quoque præternaturáfit,auferendú
Quid incor- eft,vt faciendum effc admonuit Gal. iii. art. med.in
£íí morboquiin numero confiftit,vt cùin manufextus
Igd remouen eft
dum . qucdigitus,vel in vefica
cum in corpore calculusvelrctinctor.
globulus, ita quo
aliud præter natu
fam retentum fuerit, fi fieri potcftillud remouendú
eft,nifi naturæ viribus fidamus,quæ à corpore illud
, poffit abiicere, fperemusque vulnus absvlloalio in
c6modo quãuisintusaliquid quod præter naturam
• fit detineatur coaliturum. Si vero nulla in natura
-
fpes reliqua cffet,chirurgia remouendum efíet,quod
-

- etiam diüinus cognouit Homerus quific fcribit.

- Namque aliis multis cft æquiparandus vnus. ' -

: „Vir medicus,quiinfixapcrite excideretela -

Vulneribusque fupcrdare mitia pharmaca nouit.

Quapropter Cael. non fine caufâ chirurgiáhomi
in chirurgia ni,& vitá,& morté inferre poffe aiebat, ideo globuli
*°***"*• iftisüma cura diligétiaquc vna cúomnibusiis, quæ
 \

V V L. * S C L O P. C V R A T • 38
3. `
præternaturâ in corpore cótinétur tollédi funt. Srd
(V.
prius globulorú,& eorú omniú quae fclopeto iaculá
tur figura,magnitudo,& materia examinãda eft,& li*£*£%££*
- - - a- rü extra&io
-

cet,vt plurimáquæ fclopeto iaculátur fphærica fint, É

tfi.jdoq; ex cöta&u folidioris corporis,vel dúà fclo derinda.
peto exiliür aliâ induút figurá,& jdoq; ex fphæricis
fiút teretia,& nónunjdeprimátur;aliquãdo ctiá qua
drata jdá,vel plùbra,vclftänea,vel ferrea,vel globu
liiterfcéîi,qbus aercúfilü infertü cft piiciuntur,quos
aeratosglobulos vocát. Neq$ folum tela huiusmodi,!„„„; a;
forma differút,fèd magnitudine interdú,& materia, istfitas,
quædã enim magna funt,nó nulla parua,aliqua plüø
bea,alia ftamnea,quaedam ænea,& nonulla(raro ta
men)ferrea,vt plurimum enim plumbci vel ftamnei .
globuli funt, qui fclopeto iaculantur, ænei autem,
vel ferrei, vel lapidei globuli bombardis emittuntur,
8. quáuis,vel forma,vel magnitudine,vel materia dif
fträtïvulneribusquae itulêrint eadéséper curãdi ra
dio feruatur:magnitamen globuli in mébro carnofo
occultari minime poffìt,ncq; ob id etiã curatio mu
taf,& quia 1 vno vulnere vnusglobulusfolus,vel ali
quo aliofruftulo,vel qdrato effepoteft,nó ob id quo
quead diuersâ curationé nos vocat,jdoq; cü plúbeo
globuloinumera plúbeifruftra emittuntur, quæ ta
íé eunde locú nó petít, qadúáfclopeto profiliât jj'';
quid à glebu
.difpergütur,diuerfaq;vulnera fi corpus côtigerit fa- vulgus
•.•. . - \ .
$ana $alia
fa&ü

-*
£ifit.Propterea cogitctura,à globulo exceptâ,nec ne; 'dignofkta
-
.
fint,vifu,& ta&u dignofccs, operamque dabisfi ficri ἀ.
*
- k ii
 * B A R. M A G. D Ε ' ' '

poterit,vt eaà corpore eximas. Si vero cum globu

lis, vel quadratis plumbeis,aut ftamneis in vulnere
carnofae partis armaturae ferrcae frnftulum,aut lori
cae hamum, aut rei alterius præternaturalis particu
lam non contineriliquido cognofceres,neque vrge
ret dolor,neque prope venam aut arteriam,aut in fen
fibililoco effcnt, (tunc enim illosextrahere vrgeret
neceffitas) parua admodum,vt eos educas folicitu.
dine afficiaris : fiquidem citra periculum in corpo,
re coalefcant. Plümbü quippe,& ftamnum quando
ĘÉ nirtofitatem,& fordem,fi quâex puluere cótraxerút
Ε exuerint , & locus in quo retinentur à fànie purga
coalifcatvul- tusfuerit, quominus coalefcat vulnus non impedi
;;;? "°* unt, nec erugine obducuntur,quéadmodú metalla
globuli licst alia quâplurima, & quamuis propter eorum graui
1$ T$
abfceffum nö .tatem locum mutent,in partibus tamen illis abfcef
- - - - - -

ÉÉÉT" fusalicuius caufâ non funt, quin potiusdifcedendo,

i & locum mutando medicinam relinqunt,&itafen
fim locum relinqunt, vt ne ab ægroto quidem fenfu
id percipiatur,licet in corpore triginta annos retine
antur, quãdoque tamen natura cos ad cutim fummâ
quando glo- detrudit, ibique abfceffus caufà funt,qui fi fecetur
; abfçfî facillime.
aciunt. »
&fine periculo,vt nos faepefecimus,exi
-

muntur. Verum fi fine maximo dolore globulos

ipfosextrahere medicus poteft, quo tandemcertior
onmino fiat nunquid aliud in corpore detineatur,
globulum eximet, fed hoc prima die,qua quisi&us
fuerit molietur cómodius, tum quiaglobulus tunc
 V V L. S C L O P, C.V R A T. 39 `

fpecillo tangetur facilius,& in recentis vulneris con „„„ „„.

tre&atione, cum adhuc mébrum calidum fit,minor tiös
incontrę
accitur dolor,quam cum ab aere alteratum refrigera cahdivul
- - - - neris quáfri
tumque fuerit,mecumque in hocitafenties, quicum gííííííí
forte fortuna ex equo cecidiffem,plagamque infin- tur.
cipite accepiffem, in eam ftatim digitum immisfi,vt
nunquid confra&a effet caluaria exploraré.tunc nul.
lum omnino percepi dolorem, cum auté poft duas
horas adhuc ambigeré non re&e me vulneris effcn
tiá explorauiffe,iterü in vulnus digitos impofui,ingé
tifmoque dolore affe&usfui, atque hoc di&úfit,vt
oftendâ quantireferat vulnus calidú an frigidúper
tre&es. Si igitur globuli illi euellendi erunt, vt id
prima die efficiasfuadeo : quodfi, vel imperitia, vel primadiegls
£aufâ aliafueritomiffum;nön ita facile deinde occae #*-**
fioné arripies,quaid moliaris : fiquidéiâ eritvulnus
fenfibilius redditum,& tumor iam aliquis aderit,&
vulnus anguftiuseriteffe&um , Ad hæc fi,vel caro
vel mébratia,vel mébranofitédines rüpátur,aut per- •
forentur,concidunt,globulúquefaepius tegunt,& in
tercludunt,qui deinde non fine ingenti dolore euel
leretur : neque id mirü fit, quoniá fi fpecillo tangi
'nequit,difficilius extrahetur,ac fi omnino extrahe
re globü conarcris,non citra doloréintenfisfimû,má
ximúque aegrotantis difcrimen hoc praeftares, mi
nusque hæc vitares incómoda,fipoftquá humores
quieuere,dolorquefuerit fedatus opushoc aggrede
rcris.Quandoqueetiãglobulus cartilaginépercutit,
 B A R. M A G. D Ε: '

quæ cum off. fit mollior, nó rumpitur,fed flc&itur,

vulneris ßt* deinde eleuatur,ita,vt quandoqnc vulncris foramen
menquando- - • - - - - - - -

jÉÉÉÉ conftipetvulnerisp
tur. gitisque : & quamuis fumma
rofundita temdiligentia
explores,lfpecillo,d
icct id ftai
« iim poft illatum vulnus facias,aëütamen agas,quç
- admodum nobis fæpe inthoracis plagis nod folum
*. à globulo,fedà caedente telo fa&is,obtigit,in quibus
vix vulneris foramen inuenimus. Quocirca fi glo
bulum prima die extrahere nequiueris, neque cú glo
bulo aliquid ctiam,quod præter naturam fit in cér
pore detineriverearis,fic,vt di&um cft,facies,admo
toque oui albumine cum falc vulneri, globulum na
turae,vt illum expellat,rcmittts. Scd fi omnino ex
trahere globulú opus fuerit, duplicitcr enm poteris
- •. . euellere, aut cnim per foramen,quod effecit, aut per
Ęg; oppofitam partem incifam , fi non longe â cute fit*
jííiíTeduces,fi cnimâ cute longe diftaret globus,aut fi al
tiusinfixus effet,pcr effe&um foramen extrahendus
effet omnino,dúmodo fpccillo perciperetur, in vul
Inftrumenta nusigitur noftroshamosimmittes, quibus globulú
;É: leuiter reuolnendo educere conaberis habebis etiam
106a. forcipes cauas,forcipem dcntatam, cylindrú in ma
nubrio habenté,& roftrum coruinum. At,cnm for
picedentata, velalio inftrumento apprehenfus glo
. . bulusfuerit,leuiter quantum fieri poterit, educes in
Ę. ■? frumenta autem ad id apta in piâuris videbis, ve
ÉÉÉí rumtamen minori dolore,incómodoque noßris ha
tas. mulisloco proprio dcfcriptis globulos cucllcs, qui
 V V L. S C L O P, C V R A T. 4o

vulneris meatum non occupant, nec vulneris labra

extendunt, fed cum poft globulum immisfi fuerint,
leuiter fiillos attraxeris, ficum globulum educent.
Non tamen hoc ita cómode forpicibus, aut coruino ,
roftro,efficeres,meatum enim vulneris obftruunt ni £picss&re
mis,doloremque non mediocrem inferunt,quando, i;:;;::
vt globulum comprehendas,dilatantur,nerui enim träiös,quæ
tuic,aut tendinesâutcaroipfa in dilatationcilla có moda,
- - - - -
£í: **°*
primuntur,vt,in fequenti pi&ura patcbit. -

;:.
llilUuuIII

|i
 ι .- : • A *. » A G. D Ε ;
Quippe fiforceps. b. .b. immittatur per vulneris
foramcn.a.ad globulum.c.vtillum comprchcndat,
dilatari magis debet,quam fit vulncrisipfius magni
tudo. d. d, in qua dilatatione non mediocris com
mouebitur dolor, quem maxime vitare dcbemus.
Hoc autem noftris hamulis non fiet, quoniam licet
anguftiffimum fit vulnus, ingredi tamen poßunt,
glóbulumque euellere abfque dilatatione, extéfione,
& incifione, quam illi non vitant,qui forpicibus illis
vtnntur, vel Coruino roftro. Horum igitur inftru
mentorum vfum femper fugiendum fuadeo. At fi
hamulosnoftrosinutiles cenfebis ob offa confra&a,
quæ carnem quandoque diuellunt,& lacerant,ingen
temque cauum efficiút, à quo humilis illisglobulus
educi non poteft:aliud habebisinftrumentum forpi
Aiij; cisformam referens,cuius vna pars fola, quæ veluti
ÉÉ fpathula quædam eft, ad pofteriorem globuli part£
dos mittitur,& fic manu ftabilis continetur, altera dein
de pars intromittitur ad globulum compræhenden
dum,præterea clauo quodam ambæ partes iungun
turadmodumforcipisqua calculi à veficaextrahun
tur, vt etiam in pi&uris poteris intueri.Sed meherc
ulehamuli noftri,modo per proprium vulneris fo
ramen extrahiglobuli poffint,omnibus aliisinftru
mentis cómodiores funt & his(vtfaepe vidifti) quã
pluresglobulosquamplurimaq; offium fruftulâ ex
traxi.Exquisita tamen diligentia adhibéda eft fém
pcr,vt modo celcriter,modo tardiufcule,prout erit
cómodum
 V V L. . S C L O P. C V R A T • 41

- cómodum,& æger tollerabit,opus abfoluas,hoc fem

peragendo,vt tuto quod cupis,& quam minimo cfi
áolore perficias,fcdfifucrit cómodum remquam ce $i$t;
lerrimèpoterisperages: admonuit enim Gil. xiiii. É
meth. in humano corpore ita aétiones perficiendas,
neque hoc etiam tacuit in lib. de his,quæ in med. fi
unt,vbioftendit aliquas effea&iones, quæ quam ce
lerrime funt abfoluendae,vt incifiontsaliquæ, fuffu
fionum depofitio:in hac igitur reperiti,& exercitati
medici effe debent;extraétum deinde globulü aegro „„„„,,
to oftendes, afficitur quippe non mediocri lætitia É;
æger,quando id,quod dolorem faciebat,effe ammo- *ndus.
tùm videt;Præterea fànguinisfiuxum fiftens medica.
mentú, quale fupra di&umeft vulneri fuperpones. iEgr.t;
Semperq; quod faciendá eft, vt vno tempore perfi •geijuisf,
cias,neq; in fequentem protrahas, operam dabis. . Et$i
Aduerfam partem incidere confueuimus, vbi caro que id fìs
craffa non eft,parumque abeft quinglobulus cutim iiif, pro
contingat,aut vbi prope ipfam cutim eft, neque ner- fndum.
aduerfà pars
uus,aut os,aut tale quidpiam obftat,quominus ad ip quädo inci,
{um globulfi vfque fine periculoincidas, deinde ha
mulis noftris, vel fpatula finum aliquem habentem,
in quo firmari cómodeglobulus posfit,quemadmo
dum in pi&ura poteris videre, vel forcipe anferina
etiam illic depi&a,quam fic,quia anferipi roftri refe
ratfimilitudihem,iibuit appëllarr,globulum extra- .
hes,iterum poft globuliextra&ionem fpecillo cxplo
rando nunquidadhuc aliquid præter naturâ,vt fæpe
- , --- - - - L ' *
 B A R. M A G. D E

fieri folet : quod fecum globulus in fundum vfque

vulneris traxerit detineatur, quod fi fuerit,illud dili
gétcr rcmoucbis, neq; te lateat in cafu hoc cómodius
ogsinatu- i*'*''* inftrumétisitabcllis noftris pi&is,quáhamu
ïíôïí. lis extrahi globulos poffe, quia cum globüli ad cu
£g£gtsatis tim vfq; poenerint, eââ mufculis1pulfione fua,& ab
£. aliis partibus féparât,& dú laxatur, finíquédâ relin
tu£. quit, à quo hamulis circúuolutusglobulus educi nó
Poteft,libétius itaq; forcipe áferina,jhamnlisvtcrer.
Sireéte globulosiftospqrere volueris,quod ab Hipp.
& à Cæl.lib. v. proditüm eft, obferuabis, fi,vt ægri
v
corpus, in figurailla, in qua vulnus accepit, ftatuas,
„boc pa&o i quo loco globulus detineaturanimaduer
â– quis glo- tes, quod fi ob ibecillasaegri vires hoc facere neque
;: ÉÉ ris,fàlté in le&o ita ftatui corpus debet,vt pxime ad
§ïè ÉÉ eâ figurá,quá,cú vulnus accepit,obtinebat, accedat;
fet, globulü deinde fpecillo, & digitis diligentcr pcrqui
- • res,& inuétúleuiter inftrumétisillis,de quibus paulo
z ,
ante egimns, eximes, hoc idem obfèruabisfiue vefti
menti, fiue interioris tunicæ, fine corii, fiue cuiusuis
alterius rei præternaturalisfruftulum eximas,quæ au
§ííË tem neque ftylo,neque digitis percipi poffunt, ea na
pors dstitu turæ permittenda funt, quæ fiprimis dicbus nequiue
Ę Ε rit,poft aliquod tépus faltem cáextrudet,nequealiud
âgîçç in huiufmodi vulneribus à medicis cft faciendum,
£#; £t cum quid retineatur C licet diligenter illud explo
uræ funt per - - - -

iî'"' rent) cos lateat. Præter hæc illud quoque diligen

* tcraducrtcndum, quid illud fitquod cùm globulo
 v v L. s c L o P. c v R A r. 42

; in membrocoptineatur, quandoque ciim priufquᣣ£;

corpus feriatglobulus, ferream armaturam percuiit, íí££:
aut diploidcm, aut terram, aut faxum,& cum cor- tibeatur yidé
poribus folidis occurrit, facile aut extenditnr, aut dú diligéter.
deprimitur, ant afper redditur, & rimulis illis, &
afperitatibus aliquid fubftantiæ illius, cui primum
occurrit, adhaeret, in corpusque trahitur, quod, vt
.; quam primum £ducatur, vrget, idque celerrime *** figura reipre
per agendum eft, corpufque in ea figura,in qua erat tôùí
quando
neris, &vulnus excepit,collocandum
eorum,ctiam, eft,deinde vul Ę
quae â corpore eduxeris,6gu í* ©•

ram confidcrabis, dabifque operam , vt conie&ura

affequaris, num quid adhuc in corpore,quod prae
ternarurale fit, relinquatur : & fi ad huc Éf
effe
depræhendcris forpicibus, aut hamis educes * præ
ter id ferream armaturam num integra, an fra&a fit
-infpicies, & fruftuli illius, fi quod in vulnere erit, quaeconfide
quantitate conie&ura dimetieris,videbisetiâloricâ ex :;Ę;
;
2.
ferreis hamis cófe&am nunquid illius parsin corpus Ê :g:
-cum globulo detrufà fit,& nunquid claui aliqui lo- uasatürfcia
-ricae ex laminis ferreis fabricatæ, aut etiam laminula “
aliqua cum globulo etiam in vulnere fixa fit. Si igi * ?
:tur horú aliquid detentüfuerit diligenter explorabis. ;
illudq; educes,fiqdé quæcúq; ferruginé, aut æruginé · ··
contrahunt,in corpgre retinéda nô fînt,quia ne coa£i: ferragi
lefcat,vulnus impediunt, quocirca illa, vt quampri- ÉÉ.
• mum euellas, operam dabis, fiue in vulneris fun- cófolidatio
: do,fiuein lateré fuerint, quândoque etiamglobuli***"*
L ii
 *^ B A R. M' A G. ' D E

loricam exferreis hamis confe&am ferientes,hamos

ipfos rumpunt, extenduntque,quos in vulnerislateri
bus dcfigunt, & vix fpecillotangipoffunt,hostamé,
nifi poft fuppurationem,euellere non poffumus, na
turaque,vt plurimum, poft aliquot dieseos expellit,
interdum etiam contingit,vt hämuli illiglobuloin
figantur, & ita pertinacitcr plumboadhæreant,vt ni
- fi validiffima forcipe eos non poffis euellere : non
v ' ' nullofq; tibiglobulos,in qdibus tres,aut quatuor ha
, , muli adeo infixietant,oftendi,vt vix in globulifum
. . mitate apparerent,proptereafiglobuli, quibus hamu
li huiufmodi adhærent in corporeretinentur, mirú
* non eft,fi nunquam vulnuscoalefcat, hamuli enim
ferrei femper ferruginem contrahunt,ideo cum glo
bulo,& vcftibus,& aliis,quæ præter naturam in cor
pore detinentur per proprium vulneris foramen,vel
pcr incifionem in aduerfà parte fa&am,fiue infuper
- ficie,fiue in fundo vulneris fuerint,euellédi funt, mo
i . . döquod cupis,te affequipoff. non defperes,quemad
-- - . modum nobis in quibusdam obtigit, quibushypo
chondrium ad cutim vfque alterius lateris perforaue
Ê
£ii; ratglobulus,fit enim fæpius,vtomncs
tss perforentglobuli,aduerfæ pattis :corporispar
dútaxat ex
$$$
- í 'Ä;
globuli. cepta, quamfolidum ΕŠ Ê
neque rumpunt;neque Ä ic
perforât,quoniã
' tui refiftat,ideo cedit,extenditufque, nequeita facile
-rumpitur,atque adeo interdum extenditur,vt obve
hementem extenfionem veftim£ta lacerentur, neque
i' —s
 vv l. sc lo P. cv R A r. 4,
folum veftimenta, fed etiam loricæ hamuliferrei di« Abßu*cutis
uellantur,quemadmodum annofuperiorein Miran-íí:
É
dulenfi obfidione in llluflrisfimi loannis vitelliflre tur2C JaCera
arma
nuiffimi militis curatione obfèruaui,quiin poftrema tur,& diuel
- - - - • *

fpinalis medullæ parte,duminter cohortem hoftium iùùr *;

•,
• -,. •

pugnaret fortisfime,globulo i&usfuit, id quoque in

verufino quodam milite obfèruaui,quiloricaexfer
reis hamulis confe&a armatus,vulnus fupraos iugu
; liexceperat,quod ad pofteriorem vfque parté fupra
fcapulam terminabatur abfque cutis perforatione,
omnestamen hamulipartem illam contingentcslae
: cerati,atque diuulfi fuerunt, non fecusae fiper eos
globulus tranfiuiffet,atque id propter ingentem cus
tis extenfioné fa&um fuiffe conieci, cutim deinde ij
lam extenfam fecui,ac cum globulo fexhamulosex,
traxi,eandem quoque extenfionem in quodam mili,
te leuisarmaturæ obferuaui,qui fub axilladextera in
terloricam,& humerumglobuloiâusfuit,quitande
ad quintam vfque coftam oppofitilaterisperuenerat,
cofáq;ruperatabfq; cutis perforatione : quaproptcr
'cum id animaduertas, quavis, etiam paruâ, fe&ione
globulú inuenies,illumque vna cum rebusaliis,quas
fecumtraxerit,eo quo dixi,modoextrahes. ac fi for2
te aliquidin vulnere relinqueretur, nunquam ipfius quandò diffi
cillime 'vul*
vnionem fperabis : propterea morbum diuturnum nus [anetur.
futürum prædices, præfertim filæfa offafuerint,&
fiosfibuslaefiscum globulo aliquid etiam,quod præ
ternaturämfit,& quodfpccillo dignofcinön posfit,
 (*. ' .* r B A R. M A G. * D. F. , *

prsd3i$
alias.** accefferit
cet
id fi prædixeris,calumniam
praedic. diccbat vitabis,vt
Hipp. At fiin oße alquo infixi pri.
fint
globuli, vt in offe tibiae,vel fœmoris,vel ilii,vel alio
quopiâ offe fimili, modo ita haereant,vt neq; com
quoinfrug* preffione,aut fpccilli,impulfione,aloco moueãtur. :
ÉÉÉÉÉ;. $i prædictis inftrumêtis <uellere nó poteris, terebel
££; P* loannula munito,vel folo ipfo terebcllo,quéadmo
° dú magisexvfu effe iudicabis,vt educatur dabis ope
ram. quippe terebcllo globulum prforabis, terebél.
lumque illud fac1n globulo inferas,& ita commode
extráhes.neque fcalpello ad os circum circa exciden
dum, quo in aliis telis in offibusfixis educendis ege
mus,qüoniâ globulus fua figura fphærica,& i&u &
' minuitos,& frangit, &ab aliisosfibus diuellit:quo,
circa quâ facillimc iftis terebellis globulü extrahcs. .
Si autë in próptu terebrú nó fit,aegrú dolore ne affie
cias.fiquidé poft inflámationistépus,& poft fuppu
rationé,vel poßquam contufum os obfcederit,remo
uebitur,ac cum offe ipfo egredictur,quoniam laefum
osabfquedefquámatione retineri non poteft, praefer
tim cum ävchcmenti illa cótufione fit alteratfi,idque
poft dies paucos fcquetur, quare morbum longùm
- -
futurum prædiccs,vt fccundum Hipp. faciendum
' . ' i- „ effe diximus»quo calúniam vites, neque, quæ multis
£"jî profuit;artemidiffames:caeterum fiaiiqudd principa
principalibu;- lemembrô globulis iftis i&um fuerit, vt eft cerebrú,
äcceptis quid :cor.guttur,pulmo,iecuf, inteftina, venter, renes, aut
ad sa-;fica,vcl in mulieribus vulua,& iam lethaliafigna
 V V L. SC l OP, C v R A r. 44

appareant,neque citra difcrimen globulus posfitedu

ci, manum admouere recufabis, cum nullo modo
aegrotoopem ferre posfis, ne ctiam artis fàlubrisexi
ftimationë offendas. Verum fi euentus incertus fit, -
v

prius quanti pcricolires fit,præfabcris, deinde globu _._

iiexträaionéaggredieris,fijuidé praeter fpémîtain íí
-- - - dum vbi falu
-

terueniút fæpe cómoda. acfiin huiufmodi vulneria i$,& íí

' bus, in quibus falutis fpë nô omnino abiiccimus glojfu****
- - - - tu$ t•
bulú relinqueres, præterquã quod ars hæc ob omni
humanitate alicna vidcretur(vtalia,quæ à Paul.i cap.
de extra&.tclorü dicútur omittå)certa quoq; mors fe
queretur,fiauté cximcretur bonâ fortaffè vàletudinë
äger cófequeretur:quare nüj globulorúextra&ing,
- •-

míó fpesomniúfpé
præter fpccilloinpcipiátur,
alijfic,ac móftra Hoe fiunten1
fugies
chirurgia. a chitggi*
etiã vide fiunt móftra

nüquid auti venâ,aut in arteriáipegerit globulus,ne

magnú fequatur fanguinisprofluuium,quod fi effet
noti ita venæ ipfius, aut arteriæ confolidatio fpe- ex c5tnfione
randaeffet,vtfiab incidente telo caefæ fuiffent,tünc:';.
enim partes venam, vel arteriam circumdantes coa- âificile éos
lituras fperamus, hoc aút ca(u nibilfimile expe&an-'*"**
dum, quia propter contufionem ruptæ funt,& am
bicns caro attrita, & diuulfà quoque eft, hinc ideo
magnus fanguinis fluxus hon folum primis dicbus,
fed aliquot dies poft féquitur, dum contufae partes . .
ob putrefa&ionem abfcedunt .quapropter tunc ve- „„, „„„
nas illas,aut arterias laqueo excipies, vel ferro câdêtitiis raptis qd
adures, neque itafacile, ac fiâ gladio caefae fuifTent* •studui
-* -
 * *- * B A R. M A G. D F. '
coaliturasfperes, quiaeorum pars, quæ attritafuerit
femper defiderabitur. Ad medicinas igitur, quas v.
meth. fcribit Gal. confugies, deinde volneris curae
tionem fufcipies, quemadmodum in vulnere in car
vulperisinsr nofa parte excepto faciendumdiximus. Siin neruo
Efi: fo membro yulnusfuerit*9dem modo,quo diâum
eft, vi&usinftituendus,& fànguis mittcndns, & cor
pus purgandum. Quod autem ad topica attinet re
media, cum etiam vulnera haec contufionem patiam
tur,& ex Gal. concoqui, vt diximus,debeant, habi
ta naturæ partis ratione, vn&uofa admodum cata.
J. plafmata,de quibus paulo ante egimus, omittenda,
$£'*:
plafmata ii$-
que nili $içil
forte dolor, aliquodliúf
autiçoda a 1u ymptoma , quod
vulneriipfisr ad fe totam curam trahat,te huiufmodi vti cataplaf
: „£;ffìmeiii
matibus cogit,vt quafdgquesffe faciendum elegan
i. s
Άζεάerri meth. fcripfit Gal. verô vulneribu iftis
fé debeant, ad leuandum dolurétutoemplaftrum ex vaccinola
&e,pane,oleorofàceo,vitellifque ouorum,& modico
croco,velexalthea in eximillite,aut in lixiuio co&a,
cui etiam rofàceum oleum additum fit,admouebis,
vel quodpiamaliud cataplafma compofitum ex faba
ceafarina in lixiuio cum oximellite deco&a,vel pro
fabaceafarina hordeaceam,aut eruinam,fi haberi po
teft, aut aliam eiusdé facultatis affumes, vt vi.meth.
& 3. de cöp, fcripfit Gal. vbiin antiquos inuehitur cataplafmata
***** 8* ex fra&afarina cum hyåreloco admouentes,quae qui
dem in vulneribus cæfim fa&is vitanda funt, in con
tufisauté vulneribus, in quibus faepius nó mediocris
- vrget
 V V L. S C L O. P. C V R A Te * 45

vrget dolor,corum confert vfus,quæ etiam cum do

lorem non valeant remittere, vn&uofis magis quan
doque vtimur medicinis,& ad olei dulcis perfufio
né vel embrocationem (vt cum aliisloquar) confugi
mus, vt nos, cum llluftriff. Macedoniæ Principi in
trepido duci medicaremur,in Mirandulenfi obfidio
ne coa&ifuimus,quicum me ad vulneris, quod acce
perat,curationé vócaflet, maximoque dolore infefta
retur,qui totam ad fe curationem vocabat, affe&um
mébrum oleo,quáuis neruis officiat Galenifreti fen
tentia iii. de cóp. med. fec. gen.irrigauimus,lanãq;
cum oefypo(quâ lanâ fuccidam appcllant) fimplici
oleo;& aceto imbutâ, vt medicamenti virtusad affe
&tum locú perueniret,fuperpofuimus, debent tamen
medicamenta hæc a&u calida admoueri,quando fri
gidô vlceribus,& neruis inimicum eft,vtaddu&tolo
co ait Gal. nec v.aph. xviii. tacuit Hpp.,huiufmodi y#3u£ ■*
tamen vn&uofam dicamenta vulneribus ifiis, quæ íí
in neruofis funt partibus, moderatè magis, quâ fiin busin astuo
carnofo effent mébrc,iponéda füt. poft tres,vel qua- ££;
tuor dcinde dies lúbricoró terreftriâ puluerem oleo çís $it
prædi&o,quoaffc&umlocûinunges,addes: Nec,aut admo-*
ad calidiora,aut ad ficciora medicamëta primis dica
bus,dum,& contufio,& dolor adfunt, confugerem, fortis medi
fiquidéin contufionibusiftis adeo atteruntur,& con ÉÉ
tunduntur partes, vt quàm facillime ex quauis leui ÉÉÉÉÉÉÉ
caufa(licet mitiaadmoueantur medicamerita)infiá- cótufion£a3
matioexcitctur,quæ acciretur facilius fi aigri§ apponenda.
- - - - - -
 B A R. M A G. D E '
dicamenta,vt pix cum tercbentina,& refina abietina
(quibus nos in vulneribus ab incidéte telo fa&isabf
que inflammationc,& abfceffu vtimur ) vulncribus
neruofàrum partium admouerétur, haec itaq; primis
dicbus vitamus. Vcrum poft dics primos vulneri
clco poftro exiguam picisficcæ partem loco liqui
dæ picis addere non vereremur, præfertim fi in ge
nu, vel cubito vulnuseffct, nullaque eo tempore
„a„„, extaret inflammatio. Atfi tendines aliqui ab ingen
tegis Ę tiilla contufione dcte&i fuerint, aloen hepaticam,
***idonea. thus , farcocollam, vcl puluerem lumbricorum
terreftrium, vt putredinem arceas, & alia farcoti
ca loco fuo defcripta, admoucbis : neque penicil
losin vulnus immittes, & fi aliquos vellcs impo
nere, breues admodum, mollefque fint, ne dolor
concitetur, qui primus in horum vulnerum cura
tione exhauriendus eft. Ad hæc, fios aliquod glo
bulus percufferit, vt os ilii, vcl fcapulae,vcl alteri
us partis, abfquæ osfis totius fra&ura (quod fieri
poffet, figlobulus latus vel tibiae,vel fibulae,velfemo
ris,vcl radii,vel cubiti,vel humeri, petierit, quáuisin
i&ibus iftisrarisfime cótingat,quin osâ globuloi&ú
totìtrâfuerfim rüpatur)primisäiebus,licet diligen
ÉÉ;* ter explores,vniuersfumos cfle ruptum non digno
íis diebùs j fccs,poft aliquottamé dies in puris generatione, iam
£*
ß ' vtfra&um
mediciosláxatur,ac
noftri dicút,diffoluitur,&
os vniuerfumper confcensô,
frangitur quã
uis totüäglobulo pcrcuffúnó fuerit. Aliud quod
 V V L. . S C L O P. C V R A T • 46

te maiori afficiet admiratione, addam , osâ globu4

.-lo percuffum non folum in ea parte , quam pe* n5 folfi es in
; - - -

ticrit globulus, rumpi poffe, fed in altcra etiam É

- arte . quam

? parte , quam non tetigerit, per quandam , vt ita Ę f;d

gicam réuerberatiouem, vt fieri in lignis faepe fo- £;' É
let , quæ in vno latere percuffa , in altero per con frangi.
fenfum, & reuerberationem ingentis percusfionis
franguntur. itaque id vna cum pluribus medici.
næ candidatis, in nobili quodam noftro bononi
enfi animaduerti , qui à fclopetario globolo i&us
fuerat in maiore fibula circa medium curis, cum
totius illius osfis fra&ura, neque in egrcffu vllo
modo tibiam globulus lædere potuit, cum fub ip
fa interna parte verfus furam per diftantiam tri
um digitorum ab ipfa tibiaegrederetur,cum autem,
Bononiam adue&us nobilis hic fuiffet tibiam totam,
manibus pertran&ando , ipfamque totam cum fi
bulaper tranfuerfum fra&am reperi,infra ipfum vul
nus in fex digitornm diftantia, hoctamen ita effe
bononienfes medici, qui cum ex caftris Bononiam . <!--: .
deduxerant, negabant, quos tandemeration,& ex '* ·
perientia(quamuis,vt fui moris eft,pertinaccs effent . . " **• -.. ;
-

multumquèfibi tribuerent)in meamadduxi fenten

tiam: hoc idem in aliis quamplurimis obfernaui qui
àlgobulis fclopetariis vulnus inter tibiam, & fibu
lam et inter cubitú,& radiú,fine magnorü offiü fra
ctura, acceperant, fedtamen modo iuxta vulnusip
-fum modo fupra vulnus, modo infra, ofla illa per
M ii
 - - T. B A R. M A G. D Ε . .

tranfuerfum fra&a depræhendebâ, quod ob ingentè

ruinâ,&impctfi,& quãdã(vt ficloquai)reuerberatio
turcae ifto
né,vel ré huiufmodi aliãobringebat. Et nos quoque
£I£. turcâ quédam arte tibiâ annofi bouis,autæneüpiftil
lüoblongú,aut faxú, modò in parte ea quâ percutiee
bat,modó in alia rüpentê pugno vidimus, neque taa
' men eo impctu quo globuliferiüt, res illas percutie.
bat: quocirca ad rem hác animaduerfioné vertas,&
fi per trâfuersúrupta effe offa non depræhéderis,ita,
vt dicemus, mébrailla pertra&abis. Praetcr hæc nú
quid globulus alicuius osfis fuperciliú,aut appendi
ccs,aut parua digitorú offa pcrcuferit,vel aliud quod
piâ osin plures partes cóminuerit,vel in mébro deti
neatur,vel vniuersü mébrú penctrauerit,expcndes,
Siintus detineatur,fi fieri poteft,eo,quo diximus,mo
do extrahendus eft, & quicquid cú copræternaturâ
in corpore fuerit, remouendú. Si folus in corpore
fuerit,neque illa,de quibus fupra egimus, adfint fym
ptomata,naturae,vt iam diximus, cft relinquendus.
pum forpidi- Osfiü deinde fruftula,nó forpicibus, vel volfella, vel
bus vel vol
falla offa ex alio inftrumento remouenda fint etiam atque etiam
trahendafintvidendü,difcantquehocempirici,& carnificesmedi
videndum.
ci,& hi, qui callere optime artêmedicâ viderivolüt,
quidüaegrotis medentur,vcl eius potius mortéinfe
nonnulli ta runt,vt aliquid femperagere videantur, nulla ratio
xantur medi ne habita,offa quæcúque forpicibus,& volfkllis conã
ci.
tur euellere,& fi magna, magnôque conatu ligamen
ta,tendines,m£branafq; cüosfibusdiuellít, inhuma
 v V L. SC L O P, C V R A T. 47

niterque neruos rüpüt;aclaniant, non fecus,acfibru

corü Corpora aut lapides tra&arent, in quibusexperi
riimpune licet multismodis, neque( modo osillud
extrahant) aegrü maximisillis crüciatibus mifere ad
internitioncm pcrducere verentur. hi quantú diibo
ni,errent,jre&è ad medicádú edo&ifint Gal.inlib, osfiumfta39
déhis quëimed. fifitofiédit,ybifra&oräosfifiegulÊ
fionë miultis rationibus prohibct,quia in eorüeuulfioâ€
ne ligaméta rüpuntur,caroque, & membranae, atque
tendines,quibusoffaadhærent,& cóiáétafunt, diffol
uútur, ex quo doloresvehementisfimi fiüt, abfceffus
fubfequütür, & mors faepeîfertur, vclfinusprofúdi
relinqütur,vcl vomica( jfiftulam appellant)ita ma
gpa fit.vt ei nullo modo naturamederiposfit. Atq;,„;„„;.,r
offiú extirpatiomagis
fit coríftufta,fiuc cauendaeft,
magna,fiue paruâquãdo fpes aliqua fiùm quando
fint,callüggntra$; fit ca

here poffe.naturæ igiturhocöpus permittendú,quæ” -v

fi callo cóminutasosfiúpartes cóftringere non pote

rit,in nouae carnisincremento:fine periculo;ea expel
let,& carpe noua fub offe genita,atq; offe per abfcef
fionem,vel dcfquámationem expulfo, caufi vniuer
sì citra naturae incómodüreplebitur, quiafic Hipp.
in lib. de fra&. cap. fcribit fragmenta,quæ à natura
abfcedít,fponte decidunt,à carne enim ea expellen
tur fubcrefcente, quod non tacuit Cael. lib. viii,cap.& Auie.iii;.
iiii.quocirca Galeno admonente, offium fruftulafiiuar.cap. a.
partialicui adhæreát,& fi nullú pungendo dolorem -

inferant,vinonsula:quodfijuaiìopertranfue:íï*
- - - - - --- - Auçeuellenda.
-
 B A R. M A G. D Ε

fum dcdu&a funt,velàglobulo ad partem neruosâ,

tendinofamque delata, ftimulent, vel fi propter pus
uod fruftula ca â ligamcntis,mébranis,& à carnc fe
v
parat,ad aliqu£
volfella,vel dcfccnderint
forpice,vel locí,qué pungant,tuto
alio íftruméto séfim, ne ma
gnus accerfatur dolor, educes,quaefià mébranis, vel
• . iigamétis diuelleres,maximú inde fequereturicómo
* dí,quis minima ea fruftula cffct : qre fi cómodè offâ
extraherenópoteris,opus ne aggrediaris,fiqdé fi pri
mis diebus inflámationê phibueris,& abaegro mor
tispiculú ppulfaueris,fàtis erit, illa deinde educesof
fa,fipoteris,jdo,poft puris generationé,àligamentis
natura feparauerit,vel vbiabfcefferint,vcl vbi ex ali
méti defe&u,à cæterisosfiú partibus deciderint,fi na
tura ea nó extrudet. Si forte magnúquodpiâ os glo
bulusípegerit,illudq; diffoluerit,vt ostibiæ, fibülae,
_„_ .. fœmoris,humeri,cubiti,vel radii,vniuersúq; mébrü p
££££ forauerit,&à ßäeremóuerit,dignofces,íiífanonię
cOm1nutu QS »dignoices,li cu ianome
& à fide pro broaffe&ô mébrúcótuleris, vel fi prius mébriipfius
- ^ £#£ì; paturalí cópofition£fciueris,vt gal.inlib.deofs.fcri
§£ bit, filiber illelegitimus Galenilibereft, vel fimébré
manibus pertra&ádo inæqualitaté perceperis, vel fi
pun&ionibusaeger afficiatur,vt cælf.dicebat, vel ex
totius mêbriiflámatione, quæ séper omnes fra&uras
fubfequi folet: poft haec cognita fra&ura digitis di
ligéter explorabis,núquid vel ferri,vel páni,vel alteri
us rei præternaturalis fruftú in membro detineatur,
quod quãuis aliasfaepefaciendü admonuerim,tamcn
 vv L. sc lo P. cv R A T. 48
quia,& vtile,& neceffarium eft,illud fubinde incul
; çareexpedit:ac fialiquid retineri depræhenderis,ar
te,vt illud remoueas,fi fieri potcft,conaberis, caeterú
I. fi cóponi offa illa poffét,& ad prioréfigurâ reduci,& faa, «ft, fi
1 propria f.de reponi,omniftudio, vt id facias adnifi:; Ę .

tetis,vtab Hipp, illib.defra&.fcriptúcft,atq; etiái il-§*í

lius lib.cómétariis cius iterpres Gal.fcripfit lögaora- fede propria
tione, q in præs&tiaadfcriberelógú,& fupfluí effet,*P°*°*
cúibi, quæ de hac rc fcribuntur, legere posfis,neque
; opus hoc naturæ cft demandádú,vt fcilicet ipfa luxa
taofTa reponat, aut fra&a componat, quiaid natura
praeftare non potcft,vt clegantisfime diccbat Gal.in
: lib. de conft. art.med. vbi oftendit, quæ naturæ, &
!1! quæ medico quandoque negentur. Quocirca exerci
iatus medicus blandisfime offa illa,fiposfibile erit,có quod medica
ponet,& in propria fede reponet,deinde ftupain ace Ęg; Ê
to madefa&a,& expreffa,oui deinde albumine,boloa ä É.
armena,& aliis ftipticis pulueribus, & oleo rofaceo ág; ia £?tia
(vt dolórleuetur,& fiuxihumoresrefoluantur)ob»?j;
du&a,nó folú partéin qua fra&uraeft,fed fupra,& in adhibendü.
fra ipsâ fraéturâ in latitudine fex digitorú mébrácir
cüdabis,obligabisq;,vel filibet, pro medicamétohoc

;
;
(nififäguinis obftiterit fluxus) linteolú amplú cæ?
ratohumido Gal. illitum,quod humores compefcit
fiuentes,& dolorem fedat,admouebis, nullumque pe$tatí buyi
niculum, vel paruum admodum in vulnus immit- Š
tes,deide totú mébrúidoneafafcia dcligabis,n6 tam£xjtioi√
ar&isfimefafciáadftrinxeris,vtifra&üris,in quibus*******
-.- t *
 - B A R. M A G. DF

vulnus n6 adeft,ficri folct,nullumque in fafciisipfis

facics foramcn,quéadmodú nonnuli ætatis noftræ
medici,vt diccmus,facere confueuerunt, præterea fe
rulæ,(cu afferculi, vel canales, in quibus vulneratú
membrü, contineatur, fabricentur, ferulisquae illis
mébrú,(caduntaxatparte excepta, in qua vülnuscft,
ne dolor rcfricetur) fulcies,& non af&a fafciatura,
ne exacerbetur dolor,& ne mébrümortificetur,& ne
offium callusprohibeatur,deligabis,femperanimad
In q figu.mè uertendo, vt differentia fiat åfra&ura cum vulnere,
Ęquo ab ea, quæ cum vulnere non eft, vt Gal. admonuit,
£;£ quo dolore, quam fieri poteft , minimo aeger confi.
;';'.iij. ciatur,& pus per vulneris orificium expurgetur.
canj, t$ in In tali igitur figura collocetur membrum, vt vulnus
£? in decliìiorcmipartem vergat abfque dolore,vt com
insridsbsat mode excrementa purgentur : Scd in principio in fi
tu accliui membrum fit,oportct,ne ad vulnus humo
rum fluxusferatur, atque in hac figura totum tridu
um continebis,abfquevllaremotione, aut admotio.
ne medicamentorum, vt Hipp. & Gal. in fra&uris
cum vulnere faciendum cenfuerunt, & inter caetera
ftudendum,vtaffe&um membrum in ea colloccs fi
gura,in qua dolore non afficiaturæger,vt Gal. cen
fuit in lib. de his, quæ in med. fiunt, qui fic fcribit,
. . primus idonearum figurationum fcopus doloris va
Ę. catio effe videtur,Galeno fuffragatur Hipp. iiii. de
fcopi art. figurationum autemlaeforum membrorum tres
funt fcopi,vt loco citatorefcrt Gal. quorum vnusac
cliuis,
 V V L. S C L O P. C V R A Te 49 -

?: cliuis, alter decliuis, tertius æqualis feu re&us , qu9s

in variis affc&ibusvariamus,vtiii. defra&.facit Gal- .
qui modo membrum accliue collocat, modo dccli Ę
. ue,vt iiii. de art. modo æqualitcr feu media pofitura. locatür.
Accliue collocatur membrum in principio fra&u
rarum,vel defluxionú quéadmodum effe faciendum
. iusfit Gal. ne facile humores ad membrum fluant,
aut vbi fanguinisfluxus formidatur, vt Gal. iiii. de , decliui fi
art. fcripfit. Decliue collocatur membrum, quando É
in co vlcus eft humidú,neque fanguinisfluxum,aut íébrâ repo
humorum,aut inflámationem timemus,& in decliui***"**
illa figuratione finus expurgatur, vt iiii. de art. Gal. aeqlitur quá
aequaliter vero membrum collocatur,cum nihil ho- ge$$i có
; ruin fufpicandum eft,& perfe&afànitasfperatur:fed?“ … -

in quauis figura mébrum colloces, fi illi pellem ali- *

quam fubftraueris,maxime profuerit, in qua pus :col pillis m£$ro

: ligatur,
• •
ne linteola, vt aduertit
' . -
Gal. inficiantur
-

his igitur figuris affe&um mébrum continebis, quo

-
In í;
-
fub -
rata gdeft,

ad nullum inflámationis inmineat periculú,vt iii.de

art fcripfit Gal. Nec mireris,quamuis dixerim,& lo
cum,in quo vulnuseft,& mcmbrum totum, in quo
affeétio eft,effe fafciandum,neque vllum orificium,à
quo expurgetur vulnus effe relinquendum, admira
' tione te potius noftræ ætatis medici, atq; exantiquis
: nonnulliafficiant,qui contra Hipp.& Gal. placita
fcripferunt, volueruntque membrú in quo eft fra&u
• ra cum vulnere,hinc,& inde effefafciandú,fafcia cir
. ca vulnus ipsü, vbi fraéîuta cft ad formâ, x. literæ
- N
 *. 18 A R. M A G. D E .

græcæ dedu&a, reliétoque foramine pro vulneris cu

ratione: quod grauisfimis authoribus, rationi expe
rimentoque aducrfatur, vtxi. meth. Gal. admo
nuit, quo loco cos vcllicat, qui nulla faéta cuacua
tione, plcnitudinc, vcl quod ad vires, vel quo ad
vafa cxiftcnte, topica adhibent medicamenta, quae,
vt pars illa inflammatione vrgeatur, in caufa funt,
fic enim fcribit. Quippc hi cum ex his quæ ipfi
; met faciunt phlegmonas fcmpcr excitent, non ani
, maduertunt, fcd iisdcm fcmper erroribus implican
, tor, veluti Hipp. iis accidcre dixit, qui hinc,& in
• • de osfium fra&uras cum vulncrc deligabant,etenim
* illi cum phlegmonas in vulnere crearent, non ta
: mcn dcftiterunt, ratiid adsqngp ex deligatura,fed
:; Š alio quopiam errore incidiffe. Hipp* quoque in lib.
É*; defrìét,vbi de fra&uris cum vulnere agit, huiufmo
fraâura dì- di medicos vndiquaque fraétum mêbrum cum vul
****PP* nere non dcligantes,damnat:qui propter illam fafcia
turâ humores ad vulnus (cófluere, cogãt q deinceps
abfceffus,& inflámationis caufa effent ; fed id ob fu
am illam fafciaturâ accidit, quæ humores ad locú il
lum fafcia non circundatum, quiexvulnere, & ex
fra&uraiam imbecillis eft propellit, quæincommo
da,fi vniuerfum confra&um membrüm in quo vul
nus cft obligaretur,& totum triduá fine medicamen
torum remotione,fic permitteretur,vitarentur:eo ta
men tempore fiaeftiuum tempus fuerit, fpleniis vi
no imbutis membrìfoucbis,& vinoquoqucirriga
 v v L. s c L o P. c v R A rs fo
$1
bis. Si vero hybernum tempus fuerit, latam quæ vi -

nü nigrü adftringens,& oleum cóbiberit,quaaffc&a

: pars foueatur, admouebis, repelluntur enim vino
humores, & oleo dolor mitefcit. Poft triduum
Qi
cum eo tempore vulnus fuppurari incipiat, peri quádo in fa
fcia foramen
tus medicus forpicibus optime fecantibus fafciam fu fit faciendum
i pra vulnusaperiet, quam apertam,& perforatam fic & quomodo.
relinquet, caueat tamen dumfafciam illam forpici
bus fcindit, & perforat, vt vulnerisorificium dete
gat,quo cómode pus eggrediatur, ne cæteræ fafciæ
partes relaxentur, iccirco, vt hoc deuites fafciam in
medio feccabis, idoneaque medicamenta, & vulne
ri contufoaccommoda deinde admouebis, vt antea
: di&um £ft, rurfusque fafciatura duntaxat retenti?
ua (vt ita dicam) vulneris orificium conteges, &
deligabis, quoniam tunc iam humores quieuerint,
atque haec Hipp. eft, & Gal. fententia, à qua poft
quam difcedere nolui, fœliciter femper curationes
fra&urarum cum vulnere ceffere,fecustamen dum
meos præceptores aliter facientes fequi vell£ obtine
gebat. Nec te moueat contufü eße vulnus,& quodita
'fanari facile fafciatura,& medicaminibus ac fiabina
cidête telofa&ú fuiffet,n6poterit,quoniá,vt loco ad abfque centa
*«, , **

du&o fcribeb. Hipp.&ilib.defra&i.calua.offaabfq; fioné,& colli

' contufione,& collifione non rumpipoffunt,& tamë fione offâ nô
- eoqno diximus modo ex eiusdë fenten. fra&uræ cú rumpuntur.
vulneribus curátur: cæterùinnumerosvfusfafciatu
* rae perpende, quos Hipp. in lib. de his quæ in med.
N ii
 n ? f *• B A'R. .M A. G, D E. ; /

fafciaturae fiunt, & in lib defra&. fcripfit, fafciatura fiquidem

vfus. non folum diffoluta offa retinet in fua ftde,& luxata
in proprio fitu,verum etiam ab affe&o membro hu
InnOr€S £# membro addit, ne ex relaxa
tione,& vulnere confluentes fufcipiat humores,rur
fus qui fluxerunt humores collc&ique funt difcutit,
& refoluit,quamuis extra venas fanguis effet. Siigi
tur in vulneribus iftis cum fra&ura ob medicorum
infcitiam,vt fa&um fæpe fuiffe animaduerti,præter
miffafuiffet ligatura, fafcia tu membrüco quo dixi
modo diuincies: attendendo fempcranimum, num
inflámatione vulnus illud vrgeatur,quod facile ficri
poffet,fi primis diebus neglc&iailla füiffct fafciatura,
nihilominus diligentcr eo quo poteris modo cömi
nuta illa offa repones, acferulis membrum munies,
neque ita arëtæ illud fafcia obligabisquemadmodú
fidie prima medicinam feciftcs,deligaffes, relinquen
do in fafciatura orificiüàquo vulnus expurgetur, at
que ficfafcia deuin&um membrum ad perfe&am vf
que curationem relinques, nifi forte aliquod infigne
fuperueniat fymptoma, quod te remouere fafciam
vrgeat: fed tamen fafciæ remotionem quantum in te
m£brti a quo eft fuge : neque fecundo membrum ita vt prius obli
femel ligatu
Σά, gari poffe confidas,quia fi Hipp. rationi,& experim£
nó ita vt ap- tis credendum eft, fi antequam'cóminutüos callum
tea fuerat li
gatú, deinde contraxerit fafcia remoueatur,& locus propter ma
obligabis, ximam relaxationem dcbilitatur, humorque qui in
• callum vertebatur ex quouis motuminimodiffolui
 v vt.* sc lo P. cv R A r. £t

tur, hinc abfceffusinflámationes,& dolores fequü

tur, quæ omnia vitanda funt,quocirca ne naturâ in
terturbcs,& eâ ob opcrc diftrâhas, fafcias nullo moij;,'!;
do fi fieri potcft dimouebis. In fuper fi osabfceffu- £ì #'
rum effet,vel ipfius defquámatio expe&aretur,aut fiüenda.
osfis fruftulum per tranfuerfum membrum à glo
bulo effet detrufum,& ob fafciae compresfionem,do
loré,vel pun&uram verereris, laxius membrú obliga
bis,& fiarétedeligatum fuiffet,ligaturam remittcs,vt
osfium fruftulailla exire valeant. Abfceffurum osŠ;
& quicquid præter naturam in vulnere eft,fiue ferriÃÄÈÉ
Jaminula fiue panni fruftulum fiue quiduis aliud fit,fcentur.
. iftis notis dignofccs,ex puris fubtilioris copia maio * * * *
riquam vulneri illi conuenire videatur excúte,vtiii.
defra&. de offe abfce(furo fcribebat Gal. cx carne la
xa mollique inipfo vulnere apparente, 9°°°P°*qga.,„t .
. remisfiori dcligatura, vt diximus vteris,quod fi fponíîï
te poft multum tempus os iftud abfceffurú cffet,tücvtendüm.
fafciam remittere non effet opus. quoniam poftquá
difcuffus refolutusque tumor fuerit, qui primisteme
poribus vulnera foletinuadere,fponte relaxabiturfa
fcia,& remittetur,aferculostamen illos quibus mé
hrum prius fulferas, nifipoft tempus in qüo inflämafigl* quan
tionis imminere folet periculum,honamimouebis,&í'°*
licet horum aférculorum vfus ab Hipp. in lib. de
fra&. interdicatur,non fimpliciter, fed lege aliquain
fra&uris omnibus non effe adhibendasferulas Hipp.
fcntcntia intclligenda cft : proindc quemadmodum
 .' B A R. M A G. DF

me alias fæpe facientem vidifti, primis tëporibus m£

brum in quofra&ura cú vulnere cft ferulis fulcies,
ne propter aliquem motùàloco proprio offa cadant,
aut mébrûinfle&atur, & ita inflexa offacallú obdu ,
cát : In noftris præterea fra&uris,etiâperpédédú,nó
folü p trâfuersüoflarúpi,(ed iminutisfimas,& tenuif
fimaspartes:intcrdúquoq; osfis fubftãtia deperditur,
quæ modoabfcedit, modo à reliqs osfis partibusad
aliâ parté defertur, ita vt quãdoq; osfis pars defidere?
tur,quapropter exilius redditur mébrú,& 1 fede pro
1. quibusfa pria?6fra&ü, vel luxatúos obfirmari non poteft:in
auifsi** fra&uris autéillisin qbusferulas phibcbat Hipp.nul
probib. HiP. i|.j, pars defiderabatur .quare primis diebus fe
rulis fra&urasiftas cömunies. Sed fi ferulas ob ab
fceffum aliquem aut in vulnere aut circa vulnus na
. . . tum neglexeris, cum bis in die aeftiuo tempore vul
neri medicari, & membrum fafcia obuoluere neccf
fe fit, ne (quod ofcitantcr non nulli faciunt)älec
to aut puluinari aliquo membrum affe&um moue
as, quandoquidem ex motu illo non mediocres ir
ritantur dolores,quilicet à medico flocifiant, vitâdi
tamen pro uiribus funt,cum bis fingulis diebus acci
- at tur, quia,& abfceffus,& inflámationis caufaeffe
„„„…t, poffunt. Ccrtisfima figna osfis abfceffurihaec funt,
îgîç fipus fubtile,& copiofum magis quam vulneris ma
tisfiùs. gnitudini conueniat fluat,fivlceris labra coeant,ne
que coalefcant, fi aeger internum quemdam motum
in membro pcrcipiat,& tunc fcbrcs conuulfioncsq;
 V V L. SC L O P, C V R A T. fa

fequi facile folent,neque proinde vllo modo fafciatu

ras illas intcrmittes, dabis tamé operâ,nc dum mem
brumclcuas,dolorem facias,fiue ita membrum excó
tufione fitaffe&um, fiueex incifione,fiue vnum os,fi
ue duo cóminuta,& confra&a fint,& fafcias fic apta
bis,mêbrumque pertra&abis. Primum medicamentagudin fa&a
vulneri adhibcbis, fub mébro deindein quo vulnus ä ;£
,ie§.: eft fafcias,vtexpcdictamplasgradatim, vta. b. c. d. §, ÉÉ
fubiicies, tantæque lógitudiniseffe dcbcnt,vt mébrüdí$$idfs
fiopus fit dupliiimoiodcligare valeant,linteolum**
deinde fubfternes,vcl fubtile coriü, ne le&usaut lin
teainficiantur,cum apto puluinari, ex lino vel pan
no confe&o,vt aptius excrementa colligantur,remo
uerique posfint,& fafciarum capita, módo nodis có
iunges, modo acufividcbitur confues, vt in figuris
ra patebit. Hasdeinde fafcias fine moleftia diebus fe
quentibus exfolues, vel diffues,cum vulnerimcdcri,
& pus abftergere volueris, fine membri eleuatione,
& dolore: hoc paéto nosvfque ad perfe&á mébricu
rationé medicarifolemus,faepequeaegrotátes, vt quie
fcát adhortamur,fipriftinæ valetudini reftitui cúpi
unt. Nec fidem illispraeftcs,quiitaaffe&um mem
brum abfque fafciatura permittipoffe dicunt, quot
eniexfafciatura fequátur cómodaiâ ex Gal.didicifti:
puluinaria deinde à latere vulneris, vt res poftulabit
collocabis,quibus etiam membrum confirmabitur
magis. Hunc ordinem fi fequutus fueris, vulne
ra quamplurimadubio procul,ab inflammationibus
-
 * * .-. . B A R. M AG. – D F ' '

vindicabis,re&eque curabis,& me vera declaraff. per

cipics,aliorúque nugas, quæ reuerafine do&i viri ali
cuiusauthoritate,fine rationc cxpcrimétoque prolatæ
luü funt paruifacics, Aliud fcitu,& animadüerfione di
$£
aduerfatur & gnum non prætereamus,offa,vel carne,vel cute denu
£*******.'** »

gare, Qdata a iquo oIeo non cffc inungenda,illud cnim, quâ

Juam ficcæ naturæ fit, osfibus tamen, vt docet expe
fientia aduerfatur,huiufque rci ratio reddi poteft,qa
- 7quamuisficci tcmperamentios fit, ficcisque medici
Yfiis,vt vi, meth, fcribit Gal.gaudeat,tamen cum por
rofum fit,& oleum tenuium fit partium facillime per
porrosullos in os pcnctrat, nec inde facile egreditur,
quare putrcdine corripitur, hac ratione osfibus olcú
aduerfiffimum cft,vt alias diisbene fauentibus in no
ftris cómentariis in cap. xc. vi.lib. Paul. in quode
£??stiâ
os filamenta caluariæ
T fra&uris fermo habcturfufius dicemüs,quo
Éåíä. circa fupcr deteétum osficca pones filamenta,quouf
labiii vulne- que futuræ inflämationis nulla adfit fufpicio,vulne
£ff ris vero labiis tetrapharmacum, vel piccatum medi
íú." camentum,quæ olei vifciditatc carent admouebis,&
fi libet noftro etiam oleo vulneris labris tuto etiam
adhibcbis,in caeterisca quæ iam docuimus omniaob
feruabis,non neglc&is his quæ à medicis vniuerfalia
Qui vulnere
§¤; dicuntur,præfertim in viáustenuisinftitutione,vt
ìÉäìïë iiii. defra&. fuit Hipp. fententia,vbiaffe&tos fra&u
mgdg $i ra cum vulnere, ita,vt qui in capite vulnusaccepere
qui in capite - - -
vulnus accepe cffe tra&andos afferit : Eorum fententiae nec fubfcri
- - - -

re traáádi, bas, qui aliisfra&uris cüvulnerc fortafle fic effe me

dcndum
 V V L. ' S C. L O P. C V R A T • {y.
deridum dicunt, non autem iis quæ ab iftis tormen
tis bellicis fiunt : quoniam ex Hipp. fententia,om- ,
nes fra&uræ cum contufione funt, fimiliter ergo, vt
cæteræ fra&urae cum vulnere funt pertra&tandæ:
quod fitibi molcftum effet,co quo diximus modo,fa -

fciam illam,qua obuolutum eft membrum,in quo cú -

vulnere fra&ura eft incidere ,tuto etiam tnembrum A!ter modus

illud fafciis circumdabis, modo illo quem paul. lib. àfciandi më
- - - .- brum in quo
-

vi. cap. c.ix.de fra&t. cum.vul.docuit,in fafcia par fraäuragiii

ua'orificia relinquédo, pro vulneris curatione, illam "**fit.;
queà lateribus vulneris deducendo ad figurâ x ve
rú præter ea quæ à Paulofuerunt declarata,poftquá
membrum cömuniueris,& illud fafcia, vel hoc, vel
antediéto modo obligaueris, puluillum ex ftupa có
ceptum(tantæ magnitudinis crasfitudinifque, vt ora
illa in fafcia dereli&ta tegat) in aceto madefa&um,&
deinde expreffum, & medicinis illis,de quibus pau
loante diximns,illitum,illi orificio reliéto admoue
bis,quem fafcia,quæ membrum ter posfit ambire,n6 - .
nihilar&e deligabis,quam deinde poft tres dies folâ; . . .
cum medicamet tum adhibere vulneri opus fuerit, ' ...]
vtiam à nobis di&úfuit, remouebis. nequeob id ab
Hipp. praeceptis difcedes, quoniam hoc etiam paéto ,,„„„,
vndiquaque membrum vniuerfumfra&ura cum vul Éï ÉÉ;
nere affe&um,circumdatum,& communitum erit,fi in quo fraäu
diligenterquae diximus omnia obferuantur.haec ea- ÉÉ'; y£;
demjobferüabisfiin vulnere illo globulus fit, quem globalus isti
educere non potucris,fcrulistamen leuioribus quam ἐ"
O 1.
 B A R. M A G. 1) E - - ;

fi folumfra&ura fine vulnerc c(Iet,& fine globulire

tentione, membrum fulcies, modo nullum aliud
adfit fymptoma,vt dolor,gangræna,pruritus,inflam
matio,eryfipelas, exefio,aut putrefa&tio,quæ fæpe in
iftis vulneribns folet adeffe , aut fphacelus, aut cede*
ma, aut fcirrhus,fi in iun&ura affe&usfit, aut prope
ipfam iun&uram, aut ulcusfluidum, aut fordidum,
- - aut caroaddita,aut ex vetuftatc callofitas(ut fic dicã)
s.c.i.i;i, labiorum,vtGal. iiii. meth.declarabat : quibus om
vêp. 26, nibus fymptomatibus nifi fuerit confultüm,fiue fo
lafitfra&ura,fiue cum vulnere,fiue folum adfit vul
nus,nunquam fieri poterit,vt vulnusfanteur, ut cita
toloco diccbat Gal, & Hipp. in lib. de vlcerib. qui
fic fcribit, fialiquod in vulnere adfit fymptoma il
lud confolidari nequit : quapropter fymptomati
bus fumma cura occurrendum, cum quandoque ma
gis quam vulnera ipfa,ac cæteriaffc&us praetcr natu
ralcs,vrgeant utxii. mcth.ait Gal.totamque ad fecu
vulnus cum rationem vocent, vt idem. xi. meth. fcribit. Sym
£;j ptomatibus igitur prius profpicies, quando, fi ad
Ê*"** fuerint,utfanitur vulnus,eft imposfibile,& fi vrgeat
neceffitas fafciasipfas,quibus membrum iam deliga
•• •• tum fuerat,etiam diffolues : Dolorem præterea fim
££ plices fra&urasfequi,ex his quæ in lib. de fra&. fcri
ÜíáêïëT bit Hipp. perfpicuum cft,verum eius caufà diligen
ter indaganda, nunquid fcilicet ob os aliquod pun
gens, an ex mala membri figuratione, an ex vltra
, modum calidismcdicinis,an cx humore ad locum
 V V L. ' S C L O P. C V R A Te $4

affe&um fluentem, qui partes extendendo continuâ

foluat,& malam inducat intemperiem, an a fimili
alia caufa contingat, nifi enim morbi caufam fciue
ris, ut præter naturalem remoueasaffe&um impof
fibile eft, ut dicebat Gal.in lib. de conft. art, med. g,„„,.„,
Si propter os pungens infìftet dolor, ta&u,& leuicó ij§j.íí.
tra&atione,vel verbis*grotantis dignofces,mittfcet-,„or ex pù
* • - - - - - -

que dolor huiufmodifafciarum remotione, aut rela ἐ„Ë

xatione,ferulisque ammotis,uel fi illud os,fi fieri pojgdo sggno :
terit, extraxeris, Siex medicinis contingat, exercita ££*
tus medicus, ex carnis colore percipiet, easque muta Dolortis no
bit,& in membro contra&am intemperiemremittet, íí$.
äî.,
& fafcias laxabit. Si ex humorum defluxu, fi nullü É
sx praediâisfymptomatibus,nequefignum aliquod ÉÉÉÉÉ
futüra prædiäa fignificet fymptómatä,adfit, timor í***** atnr,

& futurae inflammationis figna apparere incipient, r n.

cui illis rationibus,& medicinis,de quibus paulo ana
te egimus, profpicies, curamque totam ad ipfam in.
flammationem cóuertes,& fafciam remittes. Si no pruritus» qui
xius pturitus accedat,exfaniciacrimonia cutim exe£;
dente id ab aegro percipies,& ex puftulis in cuteap ÉÉÉ!

. parentibus:mcmbrum itaque aqua perfundes,& laua tur.

bis temperata, ut faniem illam pruritum facientem
; * eluas,
} quod faciendum Hipp.& Gal. cenfuerunt,
nos etiam quandoque aqua ipfà falfa membrum ma
? defecimus, nec non linamentum ex vnguento ali
W f. quo fucco plantaginis diluto, vel exalbo vnguento
-

Pauli, vel Rafis cum Camphora paramus, & illud

O ii
 * ^ •* A B A R. M A G. * D E : *

pennaexceptum,inter fafciam & membrum poni

mus, aut partes membri illius prurituaffe&i,vngué
to populeonis,& fimilibus quibus facile pruritus
remouetur illinimus,abfquefafciarum rcmotione,fi
tamen pruritus huiufmodi non remoueretur,fafciâ
relaxabis, vt cómodc mcmbrum inungas,& prurigi
nem arceas:fic etiam idoneis medicinistumorialicui
phlegmonofoaduenicnti,& in abfceffum prorumpe
oji,„„.. tiprouidebis. Caeterum fiin vulneribus fine offium
dijhlegmo- fra&uris,vcl cum-fra&uris, phlegmon fuperuenerit,
#3 vt fieri fæpe folct,ut tertio,& o&auo Meth. fcribit
çùiri Fíí Gal. ne phlegmon adaugeatur,prohibere oportct,fa
cile autem prohibcbis, vniuerfalibus,& concoquen
tibus, vel firurfusvniuerfàliaipfa ratione nouimor
bi fuborti cum concoquentibus reiterabuntur,& re
phlegmôialia petcntur. Sed fi in parte alia quam in eain qua vul
ú, nus&fra&urailla erat,(vt fieri fæpe folet in plagis
íôïíçô- quas bombardici globuli faciunt,) phelgmon fup
ji**u* putetur,fuppuratorio aliquo cataplafmatefacile ad
© exituram(vt cum arabibusloquar)deueniet, quem
etiam fi opusfuerit,lanceola potiusquam falcato illo
inftrumento,quo noftrates mediciin fecandishuiuf
modi abfcesfibus, uti confueuerunt fecabis:quia acu
Lancesl, ps “” magis,fubtilcmquae aciem habet lanceola, par
íúm íi tcsque diffccantur facilius,& per carnem fine fere no
cato ip$u;, xa[d olorcque tranfmittitur. Falcatum autem illud
mento abfcsf . - -

ÉÉÉ` inftrumentum,cum fit'magis craffum, minus ad ab

fccffus diffccandos,vtile eft, multaqueincommoda,
 V V L. SC L O P, C v R A T. $;

uae lanceola vitantur, affert : Hoc itaque modo in

abfceffu colle&a fanies effluet & expurgabitur.
Quod fi cutem nolles fecare, medicamento aliquo
eruptionem in cute faciente$ abfceffum adiuuan
te, uti poffes,quale a Gal. in lib.de comp. med.fec.
gen. dcfcribitur. Primum igiturvtabfceffum ape &4•a Paul.lib.
fias medicaminibus attrahendi & colligendi vim
habentibus operam dabis,& ad id maxime accom
modum effet, bafilicum vnguentum Mes. quodab Cutem répé
fceffus rumpit, materiam ad cutem attrahendo,fires tia medicamé
hoc medicamento non cedit, ad alia medicamenta a ta.
Gal. & a Paul. defcripta confugies, ut ad emplaftrú
ex radicibus narcifi, in mulfà co&is, cum radicibus
iridis, uel ad emplaftrum aliud, ex mollibus arundi
num radicibus, cum melle,& fimilibus fa&um, aut
ad aliquod fcepticum medicamentum in forma olei
per artem chymicam dcftillati, aut adaliud quod
ficccæ fit fubftantiæ, quod infra defcribemus.Verú
Sponte fina
nifi a medicaminibus huiufmodi aperiatur abfcef. turae permit
fus, ferro ut diffçces meliuseft, minor fiquidem fit tuntúr
£
dolor, neque locus inflámatur,& cito fahieseffluit, fus rüpütur.
'Naturae tamê fi permitterétur abfceffus, fponte om
nes rumperentur,propter faniem carnofaspartes,cu
temque ipfàm crrodentem,& propter expulfiuäuir
tutê, quæ continuead exteriora fuperfluitatesexpcl
lit.Scdfiintcnfus infeftaret dolor,& periculüipen uando Coa
deret,ne pars aliqua princeps,aut neruofa,aut ueno. §¤É,
fa,aut arteriofa,cxcdcretur,abfcefíá exciderecogere diffecemus.
 B A R. M A G. D Ε , *

mur, vt cito fanies euacuaretur, neque naturæ pro

££; ; uincia hæc effet deleganda , propter vrgens pericu
ÉÉ lum. Quin faepe ante perfe&am abfceffus fuppura
igêiâtur
{ceffus
ab- tionem, ut impendétia
lam adhibemus, ut fi inpericula
articulovitemus, ipfìlanceo
aliquo,vcl in pe&o
re vel circa anum, vel in oculorum angulis, vel in
iun&uris abfceffus effet, ne ex puris acrimonia,& ni
trofitate corrodantur,& corrumpantur tendines,&
affe&imébri motus aliquis deperdatur, ut in lib. de
motu mus. oftendit Gal. vel ad nobile aliquod me
brum pusdefcendat: quod facile contingeret, fi in
pc&oris partibus abfceffus cffet, proinde ipfum exci
dcs, antequãpus cutem errodat,& ad interiorëthora
cis partem penetret,& vomicâ fcu fiftulam efficiat,
*££;£; ut Auic. docuit, hac etiam de caufà abfceffum circa
íì.ì'ÉÉ anum ortum, ante fuppurationem diuidimus,ne pro
tur & qui in pter loci humiditatem vomica fiat, ut in lib. de fift.
Ę fcribit Hipp.fic etiam abfceffus in angulis oculorü
& quare, ortis,ut vomicavitetur,utait Act. diuiduntur : qua
- propter in his affeétibus curandis, horum grauiffi
. . . morum uirorum,a quorú placitis nunquâ nos difce
$eâi abfcef dimus,authoritaté nó diffugies: ipfosdeinde diuifos
£ï abfceffusfic curabis,ac fi fuppurati,& aperti fponte
' fuiffent,medicinis fcilicet pus mouétibus. Principio
igitur diebus primistetrapharmacú,aut noftrú dege
ftiuülotum impones,vel digerës medicamentú,exte
rebentina,& ouiuitello confe&ú,admouebis, uel alia
fimilia mcdicamëta a Gal. in lib. de com.med. fec.
 V V L. SC L O P, C V R A T. 56
en.& xiii, meth. defcripta adhibebis. Si uero finus
effet,uel vlcus humidum linteolum diaph cenicino
vnguéto in melino,uel;anctino,vel omphacino oleo
colliquato illitum admouebis, quod etiam mirü in Diaphosniei
modú prodcft, quáuis adhuc fuppuratus abfceffus aut gog£p.
non eft,& in membrorubor exiäret ut aitGal.iiii. íí:
de comp.mcd.fec. gen. poffes quoque nonnunquã -

adßringenteyinoulcusipfumablusre, quod fi haec

parü prodeffent medicamenta,ad alia,locis fuisa me
dicioae authoribus defcripta confugics,de quibusab
unde Paul.& Gal.ii.ad glauc.fcripfere:Inexcidédis
abfceffibus a Pauli præceptis lib.vi. cap. de abfceffi
bus dcfcriptis non difcedes, nec abiis, quæ a Gal.
iiii de anatom, adminiftr.& multisaliis Jocis tradita
funt,de quibus Dco fauenrein noftris cömentariolis
in,vi.lib. Paul. agemus. Gangræna quoque non fo
lum fra&uris, fed vulneratis membris, & exulcera
tis,autalio morbo affc&tisaccidcrc folct,verum nosgigræna ga
hoc loco folum de gangrena, quæ fra&uris,&aliis'*.
partibus abfque vlcere accidit;agemus, quæ nihil
aliud eft, quam principium, mortificationis C ut,, lib. d
ita dicam ) membri, cui adhuc adcmptus fen--í. iii;
fus non fit , fcd hcbctefcat ut Galenus fecundo ad nat. & Paul.
Glau, fcribit, quæ quidem licet ob multas caufas'; £;
fieri posfit , ciiis tamen , ut plurimum præcipua£T
caufà eft,uehcmens inflammatio, cuius occasfione
propter fànguinem plurimum inaffc&o loco im:$3**
pa&um,& propter arterias ob loci anguftiam fèfè"
 —— —

B A R. M A G. • D Ε ' .'

dilatare nequeuntcs membrum (nifi citisfime præ

Gangrege i5 fto fimus) emoritur : Gangrcna igitur fi medicinis
Ë. i£ non curatur aut remittatur, propter eius malitiam,
leat. : & propter humorum multitudinem in affe&um fcæ
uiorem definit,in membri fcilicet extin&ionem, vel
in fenfusmembri illius hebetudinem. Sed hebetudo
haec gangrenæ nomen non meretur,nec ita dcbct no
minari: Sed fecundum Arabes afcachileos, & fecun
dumlatinos fyderatio,cum fcilicet membrum fenfu
deftituatur , ac quafi ftupefcat,ut in paralcfi fieri fo
syderatio â
ÉÉÉi, in lct : differt tamen a paralefi,fyderatio non parum,
çuo differat. quoniam haec membri corruptionem fequitur,& a fi
militudine membri emortui fic nuncupata eft a Gal.
iiii.de diff.refp.a græcis σφαΧελοr uocatur ut Paul.
ait,& ut etiam a Gal. vii.de anat.adm. & vii.aph.L.
quid fit fpha fcribitur: vbi oftendit fphacelum,cutis,carnisque 8£
άgal; neruorum effe corruptionem,quæ fiita fcaeuiat ut
offa etiam ipfà carie infeftcntur,efthiomenos nuncu
• patur, vcl fphacelus, quoniam fic quandoque capi
tur a Gal.iiii, meth.& in lib. de tumo. preter natu
ram,verum nomen hoc efthiomenos,idem apud ara
bes, & græcosfignificat,vlcus nimirum depafcens&
exedens putrefaciendo, vt ait Gal. in lib. detumo,
p,.,..agaa praeter nat. conueninntigitur efthiomenos & Spha
&.i4. Fitth. celos, quia excditvterque,& depafcit: quapropter gá
grena medium quoddam erit,inter inflammationem
& fphacelum feu cfthiomenum,non enim in gangre
na tantuseft fenfus, ut in inflámatione, nec ita feífu
membrum
 V V L. S C L O. P. C VR A T • 59

tiiembrum caret,ut fifphaceloinfifteretur, quæ tan

tofcaeuior eft,& pcior inflammatione, quanto fyde
ratione leuior eft inflammatio , Syderatio totius cft fyderatio abf
membrifubftantiæ corruptio,quæ cumadeft curari Š
nullo modo potcft,abfque membriamputatione,pri noii curìïr,
mis
nontamen diebus quando
eft, fedgangrena, quæadhuc tendit, f';;;;
perfe&a fyderatio
ad fydcrationem $i 5. cCt4
ut Gal. iiii.defra&. ait curationem admittit, curabi- §gnpsrfeâa
turigitur euacuato, quam fieri poteft,fànguine plus ÉÉ
rimo, in affe&o membro impa&o,propter quem mé tur.
brum corrumpitur.Tota itaque cutis,multis, profú
disque vulneribus,una cum fubiecta carne fecanda
eft,vcl frequêtibus,& altis caprificacionibus,incide
da, abfque fubftantiæ exitio, mébrum ad propriam
figuram,& humorum fymmetriam,vt in vera mor
ború curatione,fieri folet, trãsferédo: Sed in omniú In morborü
morború curatione ut faepe Gal.admonuit,ipforum ÉÉÉ
caufà prius inueniéda,& äbfcindenda cft, déinde ad iioiii. §
ipfàm quæ faâacaufae,quamuis
unde gangrenæ eft aegritudinem, deueniédum,pro-j;*
variæ fint,& ab om- •

nibusfcribantur, fæpius tamen inflammationis fe- &.ad GIa.

quitur magnitudinem,ut iiii. de art.legitur,fit itaque
utplurimum afanguine çopiofisfimo,in aliqua par $it;
te colle&o,fiue próprer dolorem fueritattraâus, fi. "*"**""*
ve fäguisille propter yulngsinillâ defluxerit parté, s,.,„..„;.
fiue propter partis imbecillitaté fuerit fufceptus, qui leâisin pas
deinde cum euacuari, aut difflari non posfit,corrüm j*i;
pitur, fic enim fcribit Gal.in lib. de inæqualP.intép. trefcit
-
Ępôïí facile.
 J. I B A R. M^A G. – D Ε Τ ;

* quippe quæ perfpiratu careht celerius putrefcünt,&

* calor ita ibi fcruefccns,calorem prætcr naturam ac
* cendit, qui poftea natiuú extinguit calorem,perinde
* atque maximus ignis exiguâ flammam,& mcmbrú
, * comburi,& mortificari incipit,nutrimentoque mé
* brú,& vitalibus fpiritibus priuatur,& ita deiceps,cu
, * tem,carnem,neruos,& o(fa dcnique corrüpütur,vni
Ę: uerfùque mébrüemoritur, idcm in lib.dc tum, præ
gaígrę.T tcr nat.refert Gal.fieri quoque poteft ex mcmbri ma
gna refrigeratione,vt iis fæpe fucccffit, qui per niué
iter fecere,quibusetiam pernionesaccidunt,ideft affe
&usilli,quia noftratibns Bononiéfibus bufànchic di
cú tur, vel mal dela mula,deinceps mébri illius mor
tificatio fequitur,fed in primisftuporfit,& hebes re
ditur fenfus,propriufque membri mutatur color,ob
frigus fpiritüs vitalcsánimales & naturalcs interci
- piens,ex quo gangræna primum afficitur membrú,
totum dcindc emoritur,fitque fyderatio: Atque fri
gus affe&um huiufmodipoffe cóciliare perfpicuum
cuadet,fiadlongum frigidorum medicamentorum
... vfum adhibueris animum.quae herifypelatibus,& in
flammationibusadmota, adco quod ad particulam
influebat prohibcnt,& quod in parte ipfa contine,
' tur,difletur impediunt,vt ne fpiritus quidem illuc
deferantur, aut per halitum refoluantur,hoc etiã fie
ri hyberno tempore cum niuibus terra conte&a eft,
aduertere poteris,quemadmodum eleganter Gal. ii.
de cóp.cauf.mor. fcripfit,vbi morbos vel ab aeris
ambitntis frigiditate,velcx vicinitatc rcifrigidæ fie
 V v t.'* S C L O P. C V R A *r* ;8

rifcribit.Sciendum tamen quamuis,vt membrücor

rumpatur,inflámatio caufa fit,tamen ad eam caufàm
! quæ impedit tranfpiration£reduci poffe, fiue prohi
i bita haec tranfpiratio a medicinis frigidis,fiue a frie. .*, • •

- gore, fiue a multitudine colle£ti fanguinis caufam - •-•

- -

M. habcat,& quia tráfpirationi variae caufae poffunt ob

i ftare,proinde curationis fcopi mutari debent, neque
3. • maliquidam mediciimitandi, qui vni morbo , vno
T. fempmodo nulladiftin&ione,aut ratione caufae ha2
: bita,qoae ipfum morbum fecerit, citraque dcle&um
: • eorum,quæ ab ipfis,quos profitentur,authoribus do
: centur medicari folent, & fe bonos effe medicos ob
„ , duosaut tres medicinæ caboncs,quosvix intcllc&os
, memoriæ mádauerint putant,parté alterâ medicinæ,
'£ chirurgánépeipfâomnino cótemnédo,(edboni me
. . dici,nec ne fint,aliorú cfto iuditiú,ego aút qúo hoc -

, nomine fint digni non plane intclligo,vna vix parte . ., ,

$ , medicinae inteIleéta,& reliquis,quibus arsipfà pfici.s : …
„ . tur,de qbus Gali lib.de fra&.& Auic.fcribût,negl«•*- **'
2 -<iis sed vt adréredeamus,abarâafupramodô liga- , ,
3 : tura fieri etiãgangræna potcft,quae meatus per qüos ' ' ';
, deferúturfpiritus occludatitavtpars illa fpiritibus
1 , dsftitutaemori,& puttsficri cogatufytfæpenumero , -

, ì frafturis;vel luxationibus obtigit;îgbusaréta nimis ,

;! * fafciatura obligatú m£brfi fuerit,vtvi. Meth.ait Gal.
â : vel ex maxima,& lóga cópreffioricaliquajî pte aliqua
% fa&a,vt lógo tëpore iacétibusin le&o obuenit,vel cú
{% craffi humorcs invenis,ycl arteriis,vel neruiscótéti,
P ii
%
 '- . ' B A R. MAG.2 D. e / j

fpiritus quibusanimantium vita tenetur intercipiút,

ut iiii. primi fcribit Auic. infra&uristamen, & lux
ationibus ex hac caufa rarisfime fit gangræna,fi eidé
Ex má Auic. credimus. Fit etiam ex materia aliqua veneno
A fma V€n€•

Ę fa ad membrum aliquod delata,quodtu quoquean

no M D. L 1 I. cum multis aliis medicinæ candida
tis obfcruafti,in iuuencillo, quem apüd diuum Pe
tronium vcterem inuifimus,quiftbre mala,& vene
dofà correptus, tãdem materia illa ad dextrum crus
dclata, crusvniucrfum fua malitia interfecit,& ad fy
derationem dcduxit, nullo(quod admiratione di
gnum cft)apparente,vel tumore,vel rubore, nullo
que dolore precepto, Scd folum quaedam frigiditas
ab aegro percipiebatur, quæ tandem digitorum pcl
lem reddidit liuidam, in eaque quasdã excitauit ve
ficas,& in fumma totum crus intcrfccit,ex quonos
p.„„„, deinde crusipfum vniuerfum excidere(ut uidifti)co
& veííá: a&ifuimus: Fit quoque gangræna exarteriarum,&
“sfgangrs. venarum, quae fpiritüs,& alimentum ad membrum
__. dcferunt fe&ione,cui ea quæ gangrænæ ex aliis cau
££ fis ortæ admoueri curatio non poteft : Fieri quoque
& [His $ gangræna potcft ex medicamento mortifero,àc cör
:,„j„*; rumpendifacultate prædito, qualesf;t capitellum,
ËΣ; quod vulgo ruptorium dicitur, uel aliud fcepticum
eiusdem facultatis, uel ex aliquo medicamento vene
nofo calido, uel ob iftum animantis venenati, qualis
vipera eft, de cuius morfus venenofitate fcribit Gal.
, in lib. de Ther. adPis.,Signaautem gangrænæ,ab
- a ;
--
 V V L. $ C L O P, ' C v R A r. £7^ • .
t
huiufmodi mortiferis medicinis,& animantibus veí
- - - - a veneno
I. nenatisfa&ae, licct innotefcant,ea tamen fubfcribâ,Ę.
J.
primum magna fequitur inflammatio,&ab initiotu$ti$?
inor,& rubór perfpicuus apparet, pulfatiles dolo- £"*
M.
respercipiuntur, durities taétui,&:fenfui retinens
í depræhenditur,& in ægro caliditas compræhendi
? tur, fenfim deinde locus liuidior efficitur, & rubor
! inflammationis, dolorque ille remouentur, torpor
t. fentitur,& fenfusimmutatus videtur, utiiii. de art. & 7. aph
ā ait Gal. Cæterum fi fpecillicufpide,uel acie nouacu§ £fäÄ.
; læ pars pungatur vel diffecetur, obtufus quoque in
 ea percipitur fenfus,unaque effluit fànguis, fi autem
!; ex ta&u fpecilli,vel exincifione nouaculæ pars non
; - fenferit,licct fànguis egrediatur, gangræna ampliusgangræna g
; non cft,(ed fyderatio, aut fyderationis principium,%; áplius nó
ut eam exGal. & Act.fententia diximus,in qua ctiáí.
• • • - - - J? eft fed fyde
- -
yas
%

h; parte,licet quoque alte fpccillum figas,aut eám no

:) , üacula excidas, nullo modo fentiet, ut grauisfimi
: addu&i fcriptorcs ccnfuere,fiuein fumma parte, fiue
in profunda fiat incifio,aqua deinde flauus humor
• fubtilisfœtidus admodum,& aquofus egredictur,&
carniscolor vigidus non erit, ut Caelf lib. v. cap.,.„„, lib
• vlt.fcripfit. Hispcrpenfis rurfus in præfenti curâ-âÄi:
* tione videndum,an gangræna fit fa&a,ex fubortain :
flammatione,an exingentibus fafciarum compres
' fionibus- Siabinflamatione ortafuerit,ligaturaip-os.....,
fa diffoluenda,& ætate, tcmpore,& viribus confen-ipfümatiose
• tientibus, fanguincmmittere expedit,& uiausratio*******
 r. .* i ; BALR. * M A G, D, F. ,
I ' * ' -(vt di&umeft)inftituendaspoft hæc vt viii. & xiiii.
|meth. ait Gal. optimus medicus(vt par eft,) morbi
tempora expendet,& nunquid morbus tanquâ gen
, graenafit curandus,an tanquam fphacelns,fèu fydera
$. &#3°; tio,propriis fignis du&us videbit. Si vera gangræna
Ę' fuerit eifiquamprimum mcdicinâ ficcris Ianábitur,
çei fiat, fin minus in fyderationé (tanta morbi illius fcacui
* ria& malitia cft,vtaddu&iauthores fcripferunt) &
, , , , _ corruptionêtranfibit;sanabitur itaque gangræna ca
.. . . . .: prificationisprofundis,quas indo&i medici formi
É; dant,fanguinis fluxum verebtrs,&:largam euacatio
quibus
É* *"* nem,& quo maior eft gangræna,maioribus indiget
caprificationibus,&fiturgidæ venæ in parte gägræ
··· · nalaborante fuerint,hae protinusincidendae,vt fàn
, . ,. guiniscopiain ipfis detétaftatim euacuetur,vt Actio
'. 3 Élacuit,fiquidemvtplurimum ob fànguinis abundâ
tiam,membrum,arteriafque comprimentcm,grauan
téque,itaut ad caloris euétationem attolli nequeant,
: pars corporis mortificatur, quapropter vt fuo mune
re fungntur arteriæ,&pe naturalisfuffocetur calor
: molieiidavia eft,qua calor eüétetur, vt Paul. præce
& Gal.4.me pit lib.iiii.cap xix.poft haec medicamenta putrefcen
j„* * * iibus membriseonüenientia,apponenda, qüalia funt
£ä aptifa ficcâtia,vt íter alibsauthores £t. admoniiit,&inter
$ig;gjgts: cætera poß caprificationesfalfaaqua affc&um flocú
affe&uslocus , ,
.£ÉÍauabis,yt craffior fanguis,&quialioquit, ûbi concre
:---- ---mil- ^ - * E —1--'—--*— :i-: — — — —

dusfit& quae fceret,egrediatur,vel acetorú fale,aüt lixiuio,in quo

;;;;;; *** lupiniäccö&ifuerint,emplaftrum deinde cxeruina
 v V L. s C L O P. C v R A T. 6o

farina fihaberi potcft,autcx loleacea, vel haec etiam,

fi non adfit,exfabaceafarina cum oxymelite fuper
dabis:per fe oxymel quoque conduccret,quippe hæc
medicamenta,ichorcs,putredinefque abfumunt, &
• dctcrgunt fua ficcitate,frigiditate autem quod non
dum vitiatum eft roborant, malam eam intemperié
remittendo,& putredinem arcendo:aut poft ipfàs ca * *
prificationes,& lotiones caeratum diaphoenicinü ita ..,,
a Gal.i. dc comp.med.fec.gen.in hoc cafu laudatú
affe&toloco admouebis:vbi vero feruor:fubfcderit,
vulneriscurationem non relinques (fi illud in hoc
affe&ufuerit)vn&uofà medicamenta omittendo,pro
vt fymptomata,quae vulneri coniun&a fuerint, fua
dcbunt,vt infcrius videbis,& meth.ifta,veragangræ
1% nae curatio perficitur,quam ad hanc vfque diem,qui
noua fe fcribere ia&ant fcriptores, non docuerunt,
quibus nihil aliud fibi curae cft,quam ea quæ ab aliis
fcripta fuere in fuas chartasvt trasferant,impofturâ
potius hominibus rudibusfacientes, quam quod ex
vfu fit aliquid docentes,neque (prohpudor)curatio
nem abalia curatione diftingút,vt in capitibus quæ
de gangræna fcripfere patet:in quibus progágrænae
curatione,medicamenta exedentia defcribunt, quæ
*** • .• -
non affc&ioni huic,fed fyderationi fu fphacelo
per accidens conueniunt: vera enim curatio eft,
quandoaffe&um membrum vel in figura,vel inwers sutstio
temperie,ad naturalem ftatumreducitur abfque vlla$**ft.
amputatione,& alicuiuspartisablatione,vtin libro
 © _ . . ., . B A R. * M AG, • D F, ; .

de plen. dicebat Gal. non auté quando putrida pars

aliqua exciditur,& locus deinde fanatur, quia, &fi
uitur fanitas, non tamen vera fanitas nuncupari
débet,fed per accidens,ut ex addu&o Gal. loco colli
gere poffumus : lftisremediisfaepius nos in fra&u
risincipientesgangrænas fanauimus,& vltra putre
Gäggsg: s* dinem ferpere prohibuimus: Atque fiex nimis ar&a
iî: fafciatura membrum intcrfici inciperet,idemeflet fa
ciendnm,& fafciatura remouenda,deinde vt di&um
cft fanguinem mittcs,quamuisfiin fanguine nullum
adfit vitium,& in membro duntaxat fit conftipatio,
quæ fpirituum defcenfum, ad membrum pro illius
vita,& alimento prohibct, quibus tamen fpiritibus
fuccurrere etiam posffumus lotione aquæ calidæ fál
fæ,lcui faéta caprificatione, non tantum, ut fanguis
in membro peccanseuacuetur, quantum, ut inflam
matio,quae gangrænam fequitur remittatur,& ad na
turale temperamentum membrum reducatur. Siqui
demifta atrraétione, atque caprificatione, calor fpiri
tusque vna cum fanguine ad mcmbrum attrahütur,
&lócus aliquomodo euacuatur, deinde ex his quae
diximus medicamentum aliquod fuperdabis,&tibi
fœliciter res cedet,dummodo morbi caufa (nt dixi
Gágranae ex mus) priusà te fuerit rt&t explorata,& cognita: Si
fig*t*eu* autem gágrænaexfrigore duxerit originem (quam-;
.. uis de hacrelocusifte fermonem non poftularet, ta-,
nmen maioris do&rinae gratia,id etiã obiter dicemus)
membrum prius dcco&o aliquo calidolanandum,et
fouendú
 V V L. S C L O P. C V. RA T'• 6t

fouendum eft,vt naporum,lupinorum,florum Ane

thi,& fimilium decoéto,quod illarum partiú obftru
&iones,fpirituum dcfcenfum prohibentes,remoueat,
omni igitur cura,fpirituúviæ aperiantur, vel deco
&is fupradi&is,vel caprificationibus leuibusin fum
mamembrorum partefa&is,vt innatus calor euen
tetur. Neque indo&osimiteris medicos, qui eodem
femper medicamento, gangrænæ ex quauis caufà
fa&ae,medentur,incognita morbi effentia,& caufa,&
ftulte gangrænae,fyderationis remediaadhibcnt,&
fyderationi,gangrænæ medicinas faciunt : fic etiam
præpoftere depafcentia curant vlcera,ex eadem cau ;
• t
{à,ex qua gangræna, originem habcre exiftimantes, -*

uornm omncsin præfentia errores recenfere,longú

Mébri próp
effetverum fi diligenter quæ a Gal. fcribuntur vide ter frigidnm
ris,nunquam decipieris. Si autem corruptionis mé- íúí
bri, medicamentum frigidum, admotü loco affe&o Cnratio,
tum corupti,
inflammatione,aut erifypelate,caufafuerit,cum nig
redoaparuerit,non amplius eryfipclte, vel phlegmo
ne,locum illú laborare dici poteft,vt elegantisfime
dixit Gal.pri.de com.med.fcc.gen.cap.de diaphoeni
cini natura,quo tempore,aqua calida,lauandus eft lo
cus,& fouendus,caprificandusque,deinde diaphoeni
cinum, in oleoveteri colliquatum,admonendum,vt
citato loco dicebat Gal.tranfeundumque ad curatio
nem, quam pro gangræna, ob magnam inflámatio
nem faéta,defcripfimus: Q_uod fi ex crasfis humo
Corruptiónis
.ribus(quâuis faisfime fiat)in mêbro fiat corruptio
Q.
ííí
moribus cura
 •') •* ' B A R. M A G. D E " ' ' '?

eos pluribus modis potcrisattcnuare,vel oxymel ex

hibendo,veldcco&ühyffopi,pulegii tymbræ,orga
ni,& fimilium,vt x. Mcth.facicbat Gal. quos, poft
quam attenuatifuerint, cathærético aliquo medica
méto educes,vt caufam remoueas:vt vero viæ in affe
&to membrohumoribus craßis obftru&ae aperiátur
magis,emplaftra ex fariniscalidis,& oxymelite con
fe&is,appones,& fi morbuscxiget, partem ipfam ca
gangrænae ex prificabis.siexattritione,vcl compresfione,vcl vena
Ęirum,vel arteriarum incifione,vellaniatione, contin
ne,vel ex ve- gat gangræna,tunc huiusgangrænæ curationis
Š597 - -
fpcs -

iííion extabit,præfertim fivafà omnia,membrum nu

riarumique in trientia diffe&ta fuerint,& nulla adfit fpes nutritio
***** nisilliusmêbri, nec membráillud,vlló modo,quin
1.
s totum corrüpatur,&fyderetur, prohibere poteris.
- Sed tamen, ne partes omnes proximæ membri illius
•' corrúpantur, cum caefa illa cffe omnino diffe&a vi
- deris, antequam aliqua adhibeas medicamenta, totú
membrum excides,ablata enim iam viae{t,per quam
fpiritus,& alimátú pro vita,& nutritione dcferátur:
Cognofccsautem venas illas,& artcrias excifàs effe,
í' ex änatome,tum expellis quadam corrugatione,que
ut art€I12S . - - ... - -

Å; infra vafaipfa excifafieri folet, membri quoque ex

gnofci poffit tremi fentitur frigiditas, cuius fimilem, cæteras cor
poris partes manibus contrc&ando, non percipies;
-Q_uapropter ftatim membrum excides,idque facies,
„ ... antcquam virtus imbecilla reddatur, vt nosexperti
*
*', . * * :
fuimus,in nobiliquodam ciue papicnfi, qui cum in
£)
 v V L. s c L o P. cvRA r. 6z

extremitate cubiti;inter iun&uram manus, in carpi

: interna parte,vulnusaccepiffct,cum arteriarum mià
nus nutrientium incifione, eius manum, vt ipfum
ab interitu feruarem , amputandam iudicaui, licet
tunc nullum adhuc fyderationis fignum, in manu
apareret,futurum tamen fphacelum,fümpta, ab ara
teriarum,& venarum incifione, indicatione iudicae
ueram,contra multorum medicorum, qui ad ipfius
aegroti curationem accerfiti fuerant, fententiam,
quiantcquam manus excideretur,prius emplaftra . . . •
illa ex oxymclite, cum farinis iridis, deinde ignem . . .
experiri volebant, quorum cgo fkfitentiæ aduerfà- ' * . '.
; bar,& ea effe optima medicamenta pro gangrænae
curatione,fa&ae,vcl cxinflammatione, vel ex humo?
rum quamplurium colle&ione, non autem ex vena* jj.I'
rum,aut arteriarum incifione dicebam,ipfi autem,','"'. ;
in fua fententia pcrtinaciter perftabant, mihiquæ .…'.*
iuueni medico, vera tamen dicenti , refragabantur,
quare ob gregem illum medicorum , illius manus
abfcifioinfequentem diem delata fuit,ca autem die,
tum quia exa&ius rem pcrpenderant •tum quia fu»
turam corruptionem timebatt , tum quia pericula
futura ægroti affinibus prædixeram, eos tandem,
tanquam coa&os, in meam adduxi fententiam,& vt
manus amputaretur,quo brachium a putrefa&ione
vindicaretur,affenferęquocirca,quafi iam mihi om
nino medicos illos affifuros efíé non dubitaffem,in
fruméta expeditaclâ depröpfi,illicoq; manú £xcidi,
11
l. . - • , , B AR. M A G. D E.' ' ''

aegroto perfuadendo,me arteriam quandam aut ve

nam,quo fanguinis fluxum,compefcerem,effe illa
queatürum,nccipfead tertium vfque diem,fibi exci
fàm fuiffe manum,refciuit,dabam fiquidem operam,
ne dum mederer,vulnus infpiceret,& poftquam me
dicamenta admoueram,in cubiti extremitate, mani
-cam ftupa plenam,& linteolis conte&am,ita aptabã,
vt manum omnino referret. Hoc ctiam modo tibias
excidimus,in quibusfubgenuvenæ, & arteriæ crus
cing….. nutrientes diffe&ae fuerät,ftatim enim crustotum am
fpiico ggdi putaui,caprificationibus,emplaftrifquciftis, tãquam
É**** inutilibuäomiffis. Si vero aíptico fiedicamerito fa
&afuerit gangræna,remouenda primüilla funt me
dicamenta,& intemperies indu&a,alterantibus me
£É dicinis eft corrigenda: Siex morfu animalis fuerit,
tianiiàtîç medicamenta,quæ virus illud a forma fpccificarefpi
ratio, • ciant,& quæ intemperié illam calidam,poffint mu
tare,adhibcnda,& dcmorfus locus caprificandus,fan
guisquein eo contentus,euacuandus.Ncc extra rem,
affe&ioloco concurbitulasapplicare fuerit,vt impa?
&um in membro virus,euacuetur,&rctrahatur,nead
principalia membra deferatur, totum deinde mem
brum,licet tumefa&um fit,emplaftro obducendum,
cum terra cimolia,vel terra cinerea, quam ifti crætá
vocant,in aceto diffoluta,& fucco femperuiui, vel la
&ucae,quod medicamentú,quamuis repellens videa
tur,i&ibus tamenviparæ,& cuiufuis animalis vene
nati,fua frigiditateaducrfatur,cum venenatianiman
 vvL. s C L O P, C v R A r. 63
•- - - - - Venenati ani
tismorfus calidusfit,fi Gal. &Cael. credendum eft. jÉ
præterea ratione terræ,a qua animalia virus contrae calidus,
hunt,maxime falubre hoc eft mcdicamentum,quam
uis maximustumor appareat,vt nos fæpe expcricn
tia docuit: Sivcro propter ipfum virus, vel propter,,,„.
venenatam materiim critice ad membrum dilatâ, iníííííí
fyderationem defierit,id cognofces præcedétis mor£;£. siiiics
bi effentia,& natura bene explorata, optimeque per £E
penfa,hocpa&o facile caufàm,quae fyderationem fctio,& cúriiio
cerit,cognofces,difficiletamen erithuic fyderationi, -

vel fphacelo,falutare remediûadinueniré : ctiam ob $í.

medicamentaminimevalida admota,aut non opor- $i$ ï
tunotcmpore adhibita,vel prætermiffa,vel ob mor- Š
bimalitiam,primae fpeciei poffet. fyderatio euenire ÉÉÉ
cutem,carnem,& fimiles partesalias,duntaxat corrú
pendo,quam afchachileonarabcs vocant,quæ etiam
ficri poffet,vel proptcr vlceraprauam faniem emiten
tia,qua madifaâa caro corrumpitur vt Gal.ii.de£i£t
fraét. ait,vel etiam propter tnaximam inflamation£,£„T
nullo etiam vlcere exiftente,vtiam diximus,proinde
fi ex ingentiinflámatione,fuerit talis fydcratio,pri
mú cognofccs,quia in mébroillo,nullum erit vlcus,
tnm ex ipfis caprificationibusabfque dolore,& fen
fufa&is,tum experforationefpecilliabfque, ægrotâ
tislaefione,tum ex nigredine in particula contra&a,
tum expartis mollitie,tum ex fanguine non defluen
te,tum ex malo carnis colore,tum ex ichóribus fœti
dis,abipfis caprificationibus efiuentibus, Si vcroex
 } . .* A £ A R..'M AG, £ D F } ')

gangtsu*f* vlcere,ex quo malignæ fordcsfiuant fa&afit,diudi

íí,ííí cabis ex fetore fcaeniffimo,quia partibus illis exha
ássib vlcere latur,ex loci depigratione, ex ichorum profluuio:
$*** Sinonextiterit vicus,poft repetitas caprificationes,
. ad valcntißima remedia confugiendum,cum vt talis
·· · · · remoueatur affcétio, nullo modo fieri poffit, nec
* * æger viuere,aut curari,nifi parteilla membri corru
&,.ad glau, pta,exiccata,& ablata,vt fcripfit Gal. vii. Aph.l. &
hoc quam citiflime faciendum,quoniam partcs cor
ruptibus partibus, proximae, Ę corrumpun
& in lib. de tur,vtii. ad glau. dixitGal. &ita effefacicndum ad
?.j. monuit Paul. lib. iiii. Cap. xix. quod commode
1ib.7.cap.vl. fiet vtCael. inquitlib. v. Cap.vl. incifione,& me
££%'j3;
4.& dicamento aliquos
4.cap.de : • Scd elegántius Gal. xiiii. Mcth.
- •- • . - -

ŠT*" & vi, de comp, med.fec. gen. fcribit, vbicommu

neminfànabilium morborum fcopum docet,dicés:
Infànabilcs partesa corpore effe amouédas, quae fcr
ro exciduntùr,interdum igne, nonnunquam aduren
tibusmedicinis,verum Gal.perinfànabilesillos mor
bos,intclligit morbos fa&os ab atrabile,quibus nul
, _ lo modo profunt medicinae,vt cancer confirmatus,
Éï'ï; & huiufmodi : Verum priufquam ad validora deue
is suis ;: niamus remedia,nunquid haec quae dicemusmedica
*** menta conducant,experiemur: aegyptiacum igitur
primumadmouebimus, quod conftat ex aerugine
æris,alumine rochae,melle crudo,&aceto aequis par
tibus admixtis,& co&is,&hocvnguehtum,velfolú
adhibcri potcft,vclvtexiccctmagis illipoffesaddcre
 V V L. SC LO P, .C v R A r. 64
lupinorum deco&um, inlexiuio fa&um, cui etiam
poffet addere eam falis communis quantitatem, quæ
manu poffet compræhendi,& tale medicamentum,
putrefa&ioncmarcet,& putrefa&am,& corruptam
partem,a fana feparat,& abfcedere cogit,& efcharam ,
inducit,& fànam conferuat partem, ac tuetur vt iiii.
iiii. ait Auic. vnguento hoc licinia exfilamentiscô 1
-

cepta illiniantur,quibus ylcus quoad caro corrupta

remotafuerit,impleatur.cognofces autem remotam corruptâ cat
- - nem remota
effe,cum bonam carnem in vlcereapparentcm vide-ÄÈÉ-

ris,ac pus laudabile,& fœtore carens,& firmam, foli- gnofcatur.

damquae carnem nafceptem : quod fi medicamenti
huius efficatiorem vim defiderares,praedi&is adiice,
fublimatum,& fingulis decem vnciis praedi&i vn
guentiin fine co&ionis,adde dracmamvnam argenti
puri, putique subtili(fimc lcuigati: Et fi morbus ad
huc non cedet,tritos optime aliquos paftillos Poly
dæ,aut Pafionis adde probatur etiam calchanthum
combuftum putrefaétæ partiimpofitum,& arfceni
cum,quod vocant fublimatum , vel folum,vcl invi
no diffolutum , aut linamento aliquo exceptum,
& inter fanam,& affe&am partem pofitum, fiftit
enim hoc medicamentum confeftim morbum, cum
-dolore minimo;& fi opusfit,vtmelius medicamenti
vis penetret,fpecillo corruptam carnemafana fepae
rabis: In horum medicamentorurn vfu,vttutius res
agatur, corporisaegrotantis temperatura(vt fupra
-alias diximus) cft diligenter confideranda, nam vt
«.'. '. *'3
 ~ ' — * *
-

,.^ ... ; B A R..M A G. D £ • '.

fa£f;ictum Gal. ii. ad glau, teftatur,ruftici corpus,quod natura
Eg durum cft,validiffimaferreremedia poteft, mulieres
roti tempia infantes,vcl pueri,quia molle habent, corpus, leuio
£É respofcunt medicinas; virile etiam £orpus album,
ÉÉÉÉåã molle,balneis affuetum,& inexercitatum,leuia etiam
matura, expofritmedicamenta,Partis præterea affe&ae natu
ra eft cófideranda:nunquid neruofa,carnofave fit,&
nunquidfacile,an difficile putrefcat,fiquidem nerno
*
' fa pars,quia maxime fenfibiliseft,fortiäremedia non
feret:praeterea carnofae,& humidæ partes, putrefcüt
facilius,quocirca citiffime illis non leuia medicamen
tafunt apponenda,quale aegyptiacum effct, & lupi
norum deco&o,in lixiuiofà&opartesillæ fouendæ:
Scd quando medicamenta hæcàdmouentur, dcffen
fiuum partifanæ,quæ corruptæ eft proxima,applica
re miruminmodum conducet,quo fa&oefcharae ca
fus procurandus,aut tctrapharmaco medicaméto vt
Gal. ii.ad glau. fcribit,vel alio fimili vnguéto,quod
fi alicui in appofitione tetrapharmaci,& fimilium, vi
derer mihi mct non conftare, cum dixerim humida,
& concoquétia,gangrænae,& fyderationi nüllo mo
do conuenire , fed exicantia . Refponderem nunc
amplius nec gangrænam,bec fyderationem effe,quo
niam iam extinétæ partes funt,nec rationegãgrænae
infiammatis *" fyderationisadmouentur,fed alterius fymptoma
ÁÉÉ, tisgratia,vel vt crufiacadat,poft cuius cafurä , fiad
s€haiæ;rsli- huc inflammatio adfit,quam etiam adeffe credendú
££u* eft,ex tot calidorum vnguentorum appofitione,vn
guento
 V V L. S C L O P. C V R A T, 6;
t.
guento pompholigis,quo nullum aliud praeftantius
inflammationi illi,atque intemperii calidæ, & ficcae, -

quæ præcipua corruptionis erat caufa,occurres,qué ££ $.

admodum nos faepe fecimus, nec poft ablationem Ę
saufticorum medicamentorum calida adhibenda!;$;
funt medicamenta,fedfrigida propter adduétas ra- ÉÉÉÉ
tiones,& vt nos docuit experientia:quia faepe ex cali mouenda.
dorum medicamentorum impofitione, intendi cor
f: ruptionem videbis,exiftis enim inflammatio auge
tur,&aduftio deinde fit, quapropter meth. a nobis
tradita procedendum cft,nifigangræna,& corruptio
ipfà caufam traxerint a fanie,in particula aliqua con
tenta,in magnis abfceffibus, quæ fua nitrofitate,&
acrimonia partem mortificet,quæ fi educerctur, nec
gargraenam,nec corruptionem faceret,& fponte cor
tupta pars a fana fepararetur : Verú fi fcaeuirct mor
bus adhuc,propter maximam humoris corrumpen
tis malitiam,adferrum confugere cogereris,& fic pu
trefa&am carnem,afana feparatam nouacula excide
res,vel forpicibus emortuam illam carnem, folum
ad viuam vfque fecares,vt facilius medicamenta ipfà
vim fuam excrcere,& femiputridam partem exicca
re poffent,vtGal. ii, ad glau. & Paul. fcripferunt: & s,„,.,
Poft excifionem efcharam inducés medicamentum 35T& £;
fuperpones,qualis eff:t calcitis fimplex,vel calchan. lib.7.c*p.vl.
thü, quod apud gosfagilius repcritur;& meliusfcce- „„,
ris fiéffloreíccntiam illaalbam quae fupra calchantûUi ducentia
- '. - • -
îî.
- - me
noftrumeft,impofucris,quæ quidcm calcitidimagis dicamsnta.
 B A R. M A G. D £

affimilatur,quam intcrior calchanthi pars,vcl fanda

racam græcorum,quæ pars cft auri pigmcriti,a natu
ra magis claborati, aut ipfum aurum pigmentú, aut
aeris aerugincm,& fimilia,vt argentum etiam fubli
matum,quæ omniafi comburerentur,eorum obtun
dcretur âcrimonia,& magis id fierct, fi deinde acera
& in lib. de rimo accto abluerentur, vt in præparatione calciti,
£££* med.fec.gen.
disfaciendum&effe
4. méth, ex admonet
compofitisGal. in lib. dc comp.
medicinis,proderunt
antiquorum iam di&i paftilli,nec inter cætera medi
camenta finc dolore exedentia,præcipitati puluis vl
timum obtinerct locum,nec orbiculi dc minio Ioan
nis devigo effent ctiam negligendi: Vbi igitur medi
camenta hæc impofucris,linteolum frigido aliquo
medicamento imbutum, vt inflammatio prohibea
tur fupcrdabis, vt iii. de com. med.fec. gen. docct
Gal.lftis igitur morbis hoc paéto medicinas facies,&
modo mitia,modo fortiora, pro vt magis, minus ve
putrefa&um fuerit membrumadmouebis. Si leuiori
bus medicinis opusfuerit,præcipitati pulucrem acci
pics,qucmfi conferre non videris,ad fortiora confu
gics,vtalias diétum eft,& tuto poteris calchanthum
•
. . . . cum ægyptiaco
aut noftram admouere,autantiquorum
aquam,defuper paftillos
deinde ponendofilamë
taaegyptiaco vnguento illita,modo re&o iudicio id
_ . . facias,quod,nec fcriptis,nec verbisexprimi,aut doce
..- . ri poteft: Aduertendumtamen eft in horum medi
-'** camentorum impofitione,vtante optimè purgatum
- -
 V V L. . S C L O P. C V R A T, 66

corpus fit,quia fi impurgatum corpuseffet phlegmô

poffet acciri vt iiii. meth. dixit Gal, propterea quod5 acria medicà
, acrium medicamentorum proprium eft,humores' ?"
- -
a menra humo
vniuerfo corpore ad affe&um locum trahere, qui ita Ę
facile remoueri non poffunt vt V. meth. dixit Gal.
in fine,vbi de malignisvlceribus agit. & iii. de cóp.
mcd.fec. gen.& in lib.de fanguinismis, vbi cuiufdá
patientis fcabiem palpebrarum meminit,cuiacria ad
mouere medicamenta ftatuerat, tamen propter cor
poris plenitudinem,hoc facere aufus non fuit, ante
corporis purgationem,quod etiam faciendum admo
net Auic.iiii.iiii. cap. de vul. putrid. & fi ob morbi
fcaeuitiem, ad medicamenta hæc fortiora confugere
coa&usfueris,antequam purgans pharmacum exhi
beas,humorum coétionem expeétare non curabis
quoniam humores corrupti,prauique co&tionem nó corrupti hu
admittunt,vtGaleni fuit fententia,præterea ob mor Ę
bi malitiam,non expeétata humorum co&ione pur- íüìïí.
gans medicamentum eft dandú,vtipfe Gal.x.meth:
illi exhibuit,qui tumorem linguae patiebatur,cui for „„. „.
tia catapotia exhibuit: quapropter illico cathartico éorporis pur
aliquo medicamento córpus purgabis, nififorte in Éj
aegroto paruafuerit humorú malitia,vel nó magnus ffint miàià
fuerit morbus,poffes enim tunc admouere haec medi "*****.
caméta,antc corporis purgationé,vt oftédit Gal 1. de
comp.med.fec.gen.poffcs ctiá hoc facere, fi corpus de vul
plethoricum
fiparua fucritnóhumorum
eflet,vt xi.meth. fcripfit
malitia,& Gal.
vlcus quare $$.
paruum •

- R ii
 B A R. M A G. … D E

debilioraadmoucbismedicamenta, abfque noua alia

„ purgatione,& talemcdicamentum poftes admouet:
ÂÃÄÈÉ Aeruginis æris,fcrup.i,tutiæ præparatae drac.1.minii
defcriptio q, drach.1.mifceátur,&
putredini re ..;: -
fiat pulius fubtiliffimus:lauabis
•

fiflit, etiâ vlcus aqua aluminofa,quae fupramodüvlceribus

malignis prodeft,aqua ctiam forti,vbi magna putre
do fueritvtipoteris,quæ tantæ virtutis cft,vt ftatim
carnes moles ac femiputres, pauciffimo cum dolore
vel fàltem breuiffimum tempus infeftante, exiccet,
operatur enim quam cælerrime,vt fæpiusvidifti,&
quam citiffime a&uatur,& eiusacredoab humidita
te putridi vlceris,vel corruptæ carnis remititur: mc*
cumque fentiesaquam hanc præftantiffimam effe,in
corruptionibusiftis,& maxime falutarem,praefertim
vbi contufa caro,& corrupta a fana non feparatur,
fed fanam illi proximam inficit,& corrumpit,vt in
vitiato pomo fieri folcre animaduertimus, in quo
pars corrupta pomútotum fucceffiue (vt ita dicam)
corrumpit:aqua proindeifta ftatim malitia,& corru
ptio illa extinguetur:fi itaque aquahac vti volueris,
goffipione,vellini filamentis,fpecilli cufpidem inuo
quor;gdo *: lues,aquamque illam filamentisillis,vcl bombice fic
άζ excipies, putrem deinde carnem continges,& manú
pottquami a- aliquantisper continebis,vt facilius a&uetur, atque
ÉÉÉÉ hoc paâo madefa&um vulnus filis ficcis replebis,
äüíïíçí & refrigeransaliquod vnguentum, vt præternatura
*um. lis calor quo affé&um vlcus eft,& ex acribus medi
camcntis contra&a intempericsremittãtur,impones,
~_
 V V L. SC L O P, C v R A T. 67

qualeillud effet,quod ouorum albumina optime có#iicaijj,

cuffa capit numefo tria,boliarmenæ vnciasäuas,oxy£îî
mellis fimp. vnciasduas,quolintcolú illines, & vul- camentorum
neri,& proximisyulneripartibus admouebis, & bis,§£j
terue,prout morbi magnitudo poftulabit,fic affeélætens, T
parti mcdcberis, donec corruptam carnem feparari,
& morbi vim remitticognofeas,poft haec medicinas
quæ indu&am efcharam remouere poffint,admoue
bis,quale effetvnguentum pompholigis,& præcæte- vi.,.„„.
ris quotiefcumque ad aegrum accefferis, vlcus aqua aquis iiuan:
plantaginis,vel calibcata, in qua rofae, cum hordeo, f;iii:
camphora,& alumine rochae deco&tæ fuerint,laua- j£ii
bis,in qua,aqua fi tédo aliquisfit dete&us,puluis hu- £#. tsn
iusmodi infundatur,quiparté vná aloës hepaticæ,* ustit,
& cadmiæ præparatæ, (quam tutiam, vel pompholi
gemapcllant) partem mediam capit. Excdens aqua
3 illa,& corruptam carnem tollens,fic paratur. Sume quibus illaa
* calcháthilib.duas,aluminisrochae,(quodliquidumj'
-_ - - - - - - -
;$t;
& fortis prae
volunt non nulli) lib* vnam, falis nitri libram me- É*

: diam,fimul calchanthú, & alumen trita mifceantur

& in vafetcrreo ponantur,& igniadmoucantur, nó
tamen vfque ad rubificationem,fed tantum,vt par
testenuespcrhalitum refoluantur,& ab ignis viexic
centur,pofteaaditonitro invaf,quod botiam dicunt
recipiantur omnia,luto fàpientiæ inuolutiú,& con
te&um,cú capello(vt aiunt)& vafe,quod ftillasreci
piat,optimeetiam omnibus orificiis,& partibus,vbi
vafa hæc committuntur,& coniunguntur luto con- /

-
 . , B A R. M A G. D F.

ßipatis,& ad ignem fecnndi gradus,hoc eft per cine

res,fecundum artem chynicam fublimentur,& de
ftillentur,deftillatam deinde aquam, in vafe vitreo
qualis ignis optime claufo,& obturato ad vfum feruabis: verum
***** ifiprincipio ignis ille fecundigradus fit mediocris,
qui gradatim augeatur,prout eorum,quæ in botia có
tinentur fit refolutio,& aqua ifta vtipoteris,fi calchâ
thi oleum, aut fulphuris defuerit, vti etiam poteris
a aqua tartari,quæ cæteris leuior cft,& hæc in princi
- - - pio vteris,cum fempera leuioribus fit inchoandum,
:!i£: At fi morbi visfittalis,vt vincidifficilequeat,& vlte
ςύiis rius malum ferpat,poft partis corruptæ incifionem,
eaut*tio?if. candentiferro vlcusinures,vt dixit Act.ii.tetra.fer.
ciat in vlceri II. - :----, - -

ÉÉÉÉÉ' iiii. & id facere praeftiterit magis, quam fi aliquod

fit pötius vté quod potentia cautcrio afficiat,admoueris, vt Buca.
Š, „,. placuit;a&ualc enim (vt ifti dicunt) cauterium,parti
9.ptati.' roburaddit,& malitiam citiffimc aufert,& paruo do
£i:i, lore afficit,nec quemadmodum potentiale (vt fic lo
*" quar) malam relinquit intempericm,& vt femel dicâ
nullam remedium praeftantius ipfo igne eft, modo
Gal.præcepta xiiii.met.obferuentur,vt fcilicet ope
ratio citiffime fiat fine dolore fipoffibile eft, vel falté
cum dolore pauciffitno,& tuto. Scd quod medica
mentum partis corruptionem aliquam, tutius,& ci
tius, & cum minore dolore remouebit, quam can
dens ferrum?quapropter poft putrefaétæ carnis fe
&ionem,locum tantifper ferro ignito adures, dum
mollis illa caro,durior,folidiorque cffeéta fuerit,ca
 V V L. SC L O P, C v R A T. 68
:
uetamen ne plufquam par fit, partem illam inuras, 4mdi
fed folum qüoad caro illa putrefa&a, perfe&e exic- îîî.
cata fit, perurendum vlcus eft: quando exiccata fue- putridum vi
rit caro illa,taétu id cognofces*poft haec dolorem re“
mittentia mcdicaméta apponcs,qualis cffet porri fuc
cus, quem Gal.ii.ad Glau.laudat,in cuius fententiâ dolorem re
omnes etiam græci iuere,vel(vt nos folemus) oui al mittentia.
bumen cum aceto,& aqua rofàcea concuffum fubin
de admoucbis, efcharadeinde vt cadat, operâ dabis,
vcl butiro, vel éplaftro ex triticeafarina, aut hordea
cea,cum hydrelaeo,aut tetrapharmaco vnguéto,quo
etiam Gal. vtebatur : Tandem fi adhuc putrefa&io
aliqua reli&a fuerit,eam aliquoex mcdicaminibusdi . . . . .
&isauferes:Nos tamcn frequentiffime ingentes cor- * * *
ruptiones,his de quibuspaulo ante egimus medicinis
remouimus,noftra praefèrtim illaaqua, abfque ferro
aliquoignito,vtimurque fæpiushocremedio,quiani
mis ab aegrotantibus ignis fotmidatur,femper tamen
fumam diligentiam adhibeas oportet,vt corruptio
nis caufam remoueas,quod confequeris, fi purganti
bus medicinis,faepiushumorcsmalos in corpore có
tentos,eduxeris. - - <

De mébri fphaceloaffe&i,& corrupti excifione.

S I morbusiam tantâ fecerit corruptionê,vt carné,
neruis,offaque vitioaffecerit,vt fieri nóníquáii. Ę -

defra&.dixitGal.ac fpiritibus naturalibus,vitalibusyt curati6 de

&animalibus membrum priuauerit,itavt curatio-?j:
 J. B A R. M A G. . D Ε

non feruare poffe fperemos, verum etiam, ne fenfim

proximæ partes corrumpantur,impendere periculú
videamus,membrum, vt ante diximus excidcndum
eft:quandoquidem,ne proximæ partes corrumpan
Quod putri- tur,membri quod paulatim emoritur fe&io,vnicum
£i.Š rcftat auxilium,licctmiferimum vt Caelf. inquit.fi
ficit, quidé q, putruit,tanquam venenú fuo conta&u,quod
Š adhuc fanum,& integrum cft corrumpit,& inficit,
äi. Totum itaque membrum abfcindendum, vt Hipp.
ait iiii. de art. cum membrum denigratum,& emor
tuum fuerit. Sc&io autem fecundú Cael. vii. lib. fiet
;::i; hoc modolore aliquo prius inembrum fupra corru
§ÂÃÄÈÉ ptam partem dcligabis ar&isfime,ita vt aliquo mo
faciendum, doobftupefcat,nouacula deinde infc&am partem a
- fana feparabis vndequaque,ad ofa vfque poft haec fer
ra optime fabricataoffaquam citiffime praecides,præ
terea venæ,arteriaeque fe&tae, &femicorrupta illa ca
ro,cadétiferroadurenda,primo aptiffimúerit falca
tum inftrumentum,deinde alio inftrumento,vel gla
diiformam habente,vel aliam formam, vt fanguinę
cóprimasvtipotcris,vel fi videbitur,membrú illud,
a quo putrefaéta illa pars abfcifa fuerit,ad fanam vf.
que partem in fimplex oleum feruens,aut cum ful
_ . phure colliquato admixtum,immerges: Verum cam
... ... dentia haec feramenta eadé omnia, quae ipfum olcâ
I , vel fimplex,vcl cum, fulphure admixtum efficeret,
, ' praeftabunt. Sed tamen vt cautius resperagatur, lo
co,a quo excifum membrum fuerit,puluerem com
. bufti
 V V L. : S C L O P. CV RA T. 69
: buftichalcanthi, quod ab arabibus colcotar nuncu- Locus a qes
patur infpcrges,deinde dolorem fedans medicamenJT £:j*.
- - - rit abfciffum

; tum,& fanguinisfluxum compefcensappones.Ali- jíi

tertamen receptiores medici putrefa&um membrú uersisf afjsr
præcidnetes faciunt,quivno,& eodem tempore in- É,orû
ftrumento quodam cãdenti, gladii magniformåha- ■dicę
bente,membrum
arterias excidunt,&huiufmodi
adurunt,vtunturque carnem,yenafque, &#3j
inftrumen- Eiigi- Δ

to,nefànguinis magnum fequatur profluuium, nec -

2. qüótincommoda(quæ moxoftendemus)ßquantur -

animaduertunt. Nos tamen corrupta membra,ita vt . . . .>

diximus amputare folemus,& hunc fecandi modú
noftro marte excogitatü,& multis rationibus muni
tum feinpcr feruabis: Membro igitur in fana parte
ar&iffime deligato, fia iun&ura çorruptio diftabit,
vél prope articulum,aut in ipfo met articulo, fiipfi
articulo proxima fuerit corruptio, mcmbrum traf
uerfum amputabis,vt Hipp.fuit fententiaiiii.de art.
'Si autem in fána parte fecaretur membrum, modo In quibuslo
feéio illa fupra genü,vel fupta cubitum fieret peri-j.£';
culofiffimum effet,propter infigniavafa, quæ ibiad §. periculofà
funt,& propter principalium membrorüó vicinita
tem,quare fupra articulos illos,fcu iun&uras,& præ
fertim fupra genu,nifi coa&us,fe&ionem facere n6
auderem, Faéta ergo ßäione, in fana parte, potius
quam in ægra,nouacula optime caedente,quam celc- '
fime ad osipfüvfque,antequain fcindaturos, inftru
mento falcato candentivafa omnia,a quibus fanguis
 •> .'. B. A R. MAG. D E. : ; *

... . . profluit,quae in fumma parte funt,adures& fluxum :

fànguinisfiftcs,ferra deinde os præcidcs,& rurfus
aliis idoneisinftrumentisignitis, quæ in extremitate.
» globulüquemdáhabent, oliuævcl fphærulæ fimili-,
££quæ
ne P$$i$
appo- tudiné referenté,vafàilla,quæ in fana parte funt adu-.
- - _ • - -

iîîî res;& calchanthipuluere cífarcocollainfpcrges, vt,

dicamenta, craffioré cruftam cótrahant,deinde platifma ex pilis
. leporinis conceptum,ouorum albuminibus,boloar.
... . mena,aloe,& fimilibus oblitü,vtfanguinis fluxus có.
ĘÊ, primatur,admouebis,&ßupásodsm oblitam medi
åêiçãùí camêto fupcrdabis, defenfiuúque fànae parti adhibc-.
bis,m£brumque fafciatura(vt aiunt)retentiua obuo
. . lues,accliue præterea membrum collocabis, ne facile
ÉÉÉ, ad excifàm partéfànguis fiuat. Tertia die medicamê.
incifioníqüiá tis illis,pofca,vcl vino nigro prius madcfa&is(vt fa
******** cilius apilis,& a vulnereremoueatur) remotis, peni
cillos,& puluillosex filamétis mollibus cóceptos,&
/ tetrapharmacoyngu£to illitos,quibus cfchara remo
- - - ueatur,vt ii.ad glau.faciebat Gal.& dolor,inflámatio
. . . . que remittatur,vt id< iii, de fra&. admonebat,admo
, ….. urbis:quirurfusin olco hypericonis,vel momordi
- cæ,tú ad dolore leuandú,tú ad co&ioné adiuuandã
5£É, madefieri dcbent: Nec ex memoria excidat,fuperva
1is quipulis, forú præciforúorificia,pulueré Aloeshepaticae,&bo
£E #* liarmep* orientalis ponere,quinon folum fua natu
raemplaftica fànguinis fiuxú cópefcet, verú etiama
putredine,neruos,tcndines,vafaque tuebitur. Abfolu
ta co&ione nullo fuperuenicntc fymptomate,lcuitcr
 V V L. S C LO: P. . C V R A r, 7e

in principio,medicaméto abftergente inferius defcri

pto,vlcus abfterges,ad farcotica deinde,& tádem ad
epulotica defcendens medicamêta:inftitutaante cavi
&usratione,quæ affe&is maximis vulneribus conue , ' '
tiir. In mébrorú amputatione antedi&ú malui ferua
re modó,quá antiquosaliter mébra praecidétes fequi. '
Verebar fiquidéficos imitarer,ot ingens aliquod fe- Qgurantedi&to
peti
queretur incómodum,vel ex ferra,vel ex aegrotante, ss ; , quâ re,
vel ex miniftris,quod opus impediret, et maius dein centiorú mo
re mébra fint
de fieret fànguinisprofluuiú, propter q, facile æger excidenda.
deinde moreretnr.Quocirca,ne in hac re peccarem,
falcato noftro inftrumento prius fifto fanguin£,quá
os abfcindâ,aut inuré: cæteráfiferro illo caedentc,&
cádenti præcidcrêmêbrú,vteodémt£pore,&:fecarís
& cauterio afficeré quod tamen medicis noßræit?»
peftatis placet(Câlîàduerfàrer grauiffimio authori
qui lib.viii.capite iii.neruosigne calefacere prohibet
& ab Hipp. ifi lib.de art.&Gal.in eiufdâ lib. com.
fententia difcederé,quocirca,ne a principibus medi
vinæ diffebtiré,neqùe aliquid offenderem , neque cú
noftritêporis mediciin eodëerrore verfärer, mébrú,
eo quo diximus modo excidere. placüit *fiquidem, -

poft incifionem nouaculafaââ, nerui quia fätim cô

trahítur,fiignitú admoueatur ferrüponadurubtur,
praeterea mébriabfcifio caelerius abfoluitur hoc miò
do,quäm fi gladio illo ignito,& cædente eodemtem
pore,membrâ & abfcinderetur,& inureretur, atque
hoc pa&o, opus,breui tempore, pauco cum dolore,
- S ii
 os- .-r A. 18 A 1R. . [M\'A G, D Ε. .' --

& tuto,vtGal.xiiii.meth.iubebat,perficitur, vt cui-; |

que haec quae docemusdiligentcr perpendenti,mani
Obie&io fcftum erit.Siautem quis obiicerit, me abfcifionem
§äïí.a in parte fàtiaficriiubere contra Pauli placita lib.vi.
Glau. cap. lxxxiiii, quiiater fanam;& corruptam partem
membrum amputat,fana omnino parte,inta&a : Di
Non ßmper cerem id in omniabfcifione effe faciendum non fua
ia£ti, Hirt* dcre,& veram cffe Paul. fententiam inexcifione,noa
praecidédum - - - - - - - - -

£î" totius membri,fedpartisalicuiuscorruptæ, quæ ta

men adhucos ipfum non vitiauerit,ita vt mefibrum
vniuerfum fit amputandum,Genim osvitio effktaffe
&um,& parsea putrefa&a quæ relinquitur adurere
tur,in exiccationeilla osdetegeretur,& carne deteéîi
relinqueretur,quod deinde amouere effet laboriofì
cum carne ápliustegi nequeat,& debeat difcedere,vt
in lib.de fra&fcripfit Gal. Scd fi infe&úos fuerit,
quandoque infána parte fecare erit rationabile, ne
corruptum osdcrelinquatur,& poft carnis excifionê
os ipfum deinde excidere, præfertim quando faba il
Ea caro,poft venarum,& arteriarú obftru&ionem (vt
ita loquar)fkpius vt cauteriisafficiatur non eget, vt fi
femiputrida, corruptaque caro relinqoeretur, quae
fæpe candentiferro aduréda,exiccandaq; effet, vt ci
tato loco Galenifuit fententia,& fic Paul. fententia
& Gal.ii.adGlau.intclligenda eft, cui caeteri quoq;
probatifubfcribunt authores. Verum cum duobus
modis excidi membra poßint,an infana parte fint
amputanda,an vt Pau.lib.vi.cap.lxxxiiii. & Gal.ii,
 V V L. SC L O P. C v R A T. 7i

ad Glau.dicebant,inter fanam& corruptâ, quid de Vgutiaß

hacre fentiam fateboringenue,dicamque, perpetuo, ÄÈÉÊË
neque in fana,nequ e inter fanam,& ægram & fúgá_pìt£
effe membrum fecandum , quiain fana partepartem
excide í ■©

re quandoque profuerit magis,quáin corrupta,prae

fertim cum non certofciamus,nunquid malignailla , ,
putredo vlteriusfitprogreffura,& hoc tempore fécâ . . . .
dùin parte fata membrú eft, quod fi membrum vl- * * * *
tcrius corruptum iri,certo fciremus,tunc inter fànâ, . , '
$ aegram partcm tranfùeffum membrum poffcmus, „
{ecare,obferuando tamen hoc in ipfa incifione, quæ £jî;
fictititer fanam,& affectam partem,vt primum fec- fiá, & gfa;
tioignito
os putrefa&aafemiputr
carnisferro,tot e fiat, deinde antequam
ida caroexicc fecetur Š3!
etur,quo- •

ad fuerit confumpta;& ipfainuftio ad fanam partem

pcruenerit,poft haec os ipfum proxime carnem, quâ
poteris maxime fecabis, nedcaudatum poft (k&ion£,
& dete&um relinquatur: in hac incifione nullusdo
lor fiet, nec vlla fànguinis fequetur profufio,cüiam
caro illa emortua fit,atque fidebilisvirtuse(fet,non
imbecilior redderetur,itavtfi in fana parte fe&iofie
ret:Q_uando autem hoc faciendumfit,docere cft dif
ficile,fortaffe longo vfu fine præceptore difces,fatfit
ex Gal.fententiaß&igného£ modo fieri pofe often, ait,,„
diffe: sed vt tranfuerfum difce&um os contegaturinos côÉÉ'
incifioneminiftris
membrormúmembrum iubere fóleo,v tam-ji*
mT mnt, £*
; putandu contineant , &ad fequantu
poffunt membriillius cutem, carnemquetrahant,vt
 :* . " A B A R. M A G. D ■ • *
' ' ' difft&a pars,in cutis, & carbis mufculorum relaxa
tione,facilius tegatur;atque ita quandoque ftatim os
- -
illud cótegitur,vt nullomodo c6fpiciatur exquo fa
, ,' ' cilius curatioabfoluitur,boc tamen cómodo carere
mus,fi extra carnem os promineret, quod chirurgia
„„„„„; effet deinderemouendú,& fi naturæ permitteretur
ΆΠΕὐ nifi poft longú tépus abfcederet. ln iun&urarüam
γὰ:diligéter putatione
NT víos cótegatur,diligentiusfoleoobferua
- - - - -

jî reiubroque miniftris,vt quantum in ipfisefbpellem,

\ . , quæ fùpfaiun&uráeft,adfetrahant,fa&a deinde ar
' ' ' &iffimaligatura,membrú inipfo articuloexcidova
, fàpræterea fanguinem effundétiainuro pofthaec vt
... …' miniftri,quam contraxerant manibus pellem,carné*
- que remittant,impero,quae quandoque bonâion&u*
ræ partem,non nunquam tótam iun&turâ fponte có
tegit,non fecus ac fi dedita opera manu attraheretur
<oniúngereturque,& nullis,vel paucis fàltem, vt fàm
guinis fluxus compefcatur, membrum eget cauteriis
quippe a pelle illa vafà conteguntur, & fiuens fifti
tur fànguis,fed tamen,vt melius pellis cómitatur,di
gitis non nihileam attrabes,deinde eo modo,quo pel
Ies fùuntur,illam cófues,dandd operam, vt omnino
,., iun&tura cótegatur,emplafticis poftea medicinis vul
Mcs,qui a li di ^
É nus,vtdi &um eft communies. Nequehunc modum
- - -

Eorum is m*- afmpotandorú mébröríà me relatum,& obferuatíi,

:£t: Venetorumiliάores ignorauerunt,quifacinorofoali
íüìmpu caihominimanum excifuri,pellem, eo(quern dixi
i** mus) modo adfùperiora contrahunt,& fof manus
 V V L. SC LO P, G v R A r. 72

amputationem,illico contra&ampcllcm luxant,&

diligenter circa iun&uram confuunt,vulnerique vé
trem gallinæ morientis adhibent, nec vllum deinde
fit fànguinis profluuium. Nec hoc aGal. fentetitia
abhorret,qui v. Mcth. fcribit,fànguinis fluxumfifti, '
ex propriæ, cutis fuperpofitione, quapropter tuto '
hoc modo mébrafecabis,quifi tibi fàtisfecerit illú te
docuiffe nó me penitebit,daboque operamdiis volé
tibus,vt propediem,& maiora,& vtiliora intelligas.
- • i

D E E R YS IP E L AT E -

Vlneribus etiam inflámationéillam quæ ery- Et Paul. li$

:Y.!| -

-V fipelas dicitur in lib. de Vlce. fcribit Hipp.& Å.

ex eiufdcmfcntcntia, non ßlum (aeftiuo praefertim$#3***.
-

tempore) circa vulnus,fed ipfo etiam vulhere nafci* … :

tur, In iftis autem vulneribus a fclopetariisglobulis
fa&is,quoniam exvehementi contufione,& attritio
nemaximus accitur dolor,qui humoresattrahit, fæ- Eryfipelas va *

' piffime cryfipelas cótingit.veríicíeryfipelasvariæ ri£aécerì

àccerfant caúfae,vt fæpèáliasadmouihus,eius caufâ** '
quæ fuerit cft exploranda,&remouçda,qu9dctiam,„„, ait.'
-

! in omnibus aliis morbiscurandisobfèruandum diliáôçãïí.

gentiffimeeft fiquidem morbi caufa non ablata,moríĘ
bumipfum remoueri eft impoßibile,vtGal.iii art.jíí*
mcd,& inlib. de optima fc.adTrafib. dicebat, eft £* i4.Metb.'
auté cryfipelasinflámatioa
dstum,pr*ti. patiat I.
flauabile fàâa,vtin lib.$*:
• .
Gal.quæ tamen fitvt Plurimágí3 *
- ta - - fi á$

... i:
 * I .'. B A R. M AVG. . D F : '. '

ex malorumhumorum abundantiain corpore exis

& Cal.4.met ftentium,vt Hipp.in lib.de vlc.dixit, aut ex vfu me
dicamétialicuiuscalidi nimis,vt Gal.in lib.de inaeq. :
intemp.refert, qui fic fcribit, iam ex medicamentis,
' quae foris corpori occurunt, inæqualis intcmpcrics
* gignitur,&c. aut exambiente aere calido,vcl ctiá ex
ftri&a nimis ligatura,vel caufâ aliaprocatar&ica, vt
excontufione forti,quemadmodum in iftisvulnera
tionibus contingere folet, ex forti enim contufione :
cum grauis excitctur dolor,humoresattrahuntur,&
praecipue biliofi,qui tenuesadmodüfunt, pröpteque
duplex eryfi. fluunt: Rurfus duplex ficripoteft eryfipelas,purüm
ex flauabile,& non purum,ex fanguine flauaebi
-
• , ••
-
liadmixto, vel alteri humori, vt citatislocis legitur
Atque eryfipelas,vel vlceratü effe poteft, vel non vl
& saph,i3 , ceratum,vtxiiii.meth.fcribebat Gal.de vlcerato,hoc
locoverba non faciemus, fed de eo folú, qui ex fàn
guineflauae biliadmixto fit,quod eryfipelasphleg
A. • Tmonofum dicitur,eryfipelasafanguine tenuiorifa&fi:
É'° dicitur etiáphlegmönëryfipelatöíüs,femper abhu
” morevincefitébámenafüriens,vtaddu&islocisfcri
ÉÉÉÉ bit Gal.notandumtamen eft,ratiffimeex puro quo
Ë. piamhumore morbumfieri,vtii, ad Glau.fcribebat.
... .*.**' Eryfipelas circa vulnuseffe cognpfcetur, quádo
§";i: vndiqiiaque rubor apparebit inpitiávulnéri pro
Jijfpslss co ximarum fuperfitie,quasfidigit6 c6prefíeris, fubor
8°*°* illeftatim difcedit,fçã vbiremiouerisäigitfiillicoru
… borille recurrit,vtii*ad Glau.dicebat Gal.&
.. -i • •- *
Auic.iii•
iiii.cap.
 V V L. , S C L O P. C V R A T, ` 73

iiii.cap, proprio,vbi quæ fcripfit omnia ex Gal.defú

pfit,ruborque in fola cute cft,vt in lib.de tum, præt.
nat.ait Gal.atque hanc affeétionem fæpe fubfequitur Et i}. meth.
fcbris,vt cæls.oftédit cap.de accid.vul.quare fi vul
nera haec febris fequatur, fieryfipelate correpta fint,
non mirum erit. si vero non folum cutis ipfà,fcd vul v„„.eryfi
nus eryfipelate laboret, vulnus fenfibilius reddetur, plate 1553
quamfi àrofymmetriam
quandoque propriam
efficitur fenfibile,vt feruatet,bombi-
vix fpecilli & ita É •

ce inuoluti,leuem contaétum ferat, carnis præterea

color rubicundior videbitur,& nonnunquam pu
- - - - - -

Auic.quæ nonnunquam per cutem ferpunt,quarum

caufa eft viriofus humor falfus,velbiliofus in corpo
re exiftens,aut acris fanics partes illas crodens. Si pu Ex cacochy
ftulas has cacochymia excitauerit, cognofcesex cor ì; $££;
poris tempcramento,& ex vi&u,quo æger ante vfus ÄÈÉ. ge
fuerit,quare viâü quialterctinftitues,& corpus vni. É:||: 3;
uerfumi purgabis.Si fanies acris puftularú illarú cau ÉÉ
fa fuerit,vi&um quoque alterantem inftitues, & vn
guentum ex lythargirio,vcl caerufà, vel minio, quod
in plumbeo mortario,cum aceto,& fucco folani, vel
plantaginis fit confeftum, admouebis,& leuiora, &
fortiora huiufmodi parabuntur medicamenta, pro
vt puftularum circa vulnus, vel in ipfo vulnere exi
ftcntium,malitia poftulabit. Si itaque malignæ fue- „,gnae pu
rint,& fortius medicamentum requirant,easdeco&o âïíçí
radicum lapati,& chclydoniæ mäioris cum
T. fàle,la- £££* 1CA0€ρβυ,

;
 - - B A R. M A G. 1) E.

Puftulae
uftulae iinue uabis,aut fimilia medicamenta,cum praedi&is fuccis
- - -

É admoucbis.Scd fi puftulae circa vulnus, vel prurigo

rigofine $lcs finc vlceribus inueteratæ fuerint, pofthabitisvulne
Å“ ribus,miruminmodum humorijeccantis conferet
euacuatio:humoresautem in loco contenti caprifica
tionibus euacuari poterunt,vel hirudinibus,puftulis
ipfis,vcl partibus puftulis ipfis proximisadmotis,ad
topica etiam iam di&aremedia cófugere poteris,quæ
fi tantæ virtutisnon fuerint,vt morbum illum omni
no poffint auferre,puftulas illas noftra aqua, vel ful
phuris oleo,vel calcháthi,leuiter madefacere poteris,
vt malitia illa,& mala illa intcmperies in parte con
tra&a,remoueatur,& cxtinguatur, Galenum imitan
do qui iiii. de comp. med.fec.gen.in lepræ curatio
ne,induratam cutem,& fœdam iubet abradere, nos
- tamen pro abrafione,cauftico aliquo,velacri medica
méto vtimur,in morbis huiufmodi inueteratis, quod
: • quamuis aliquem inferat dolorem,maxime tamen có
- fert:poftea àdhibemus frigida medicamenta,quibus
tandem remouetur excitatus dolor,& huiufmodi
— . caufticis medicinis, inueteras tales affe&iones,& im
Q_uibus no- ITT. - - - - -

tisTeryfipclas pctigines faepius curauimus fœliciter. Si extra vlcus

Phlegi$$ eryfipelasphlegmonofum fuerit, præter di&a fym
;Ę: ptomata aderit tumor maior,& durior, nec rubor il
fcatur. le,quem compreffione digitisfa&a expuleris,ad locú
** * * tam cito regreditur, aderit ctiam intcnfior dolor, vt
apud Gal.& alios mcdicinæ auttores poteris legere.
Verum quamuis inter puricryfipclatis figna , dixc
 V V L. S C L O P. C V R A T, 74

rim effe rubedinem, non tamen de puriffimo, ery-g„,„„,

fipelate di&um fuit, fed de eo, quo dari fimplicius :::;:
pöteft,quoniam fcisGal.inlib.de plenitud. cärnem, P*******
& fànguinë folum rubere dixiffe,ideo cú ibi ruborfit
fànguinis peccatú videtur indicare,qui reuera tenuif
fimus eft,nec eryfipelatis veri proprius eft color,fed
flauuscolor, puri eryfipelatis cft proprius, abfque Flauus color
tumore
ait, vllo,&peccans
quoniam grauitate,
bilisficut Gal. in nullum,
tumorem lib. de plen. ÊF$,$
nec Ê. ytpe

grauitatem facit, diximusque 1llud cffepurum ery- Eryfipelati

fip×las, refpeâualterius eryfipclatis, quod fi ex füc-; Š,
cis vitiofis, biliofifque fiat , curabitur, fi humores ofis, biliofis
ipfi euacuabuntur, fecus autem, nunquam vulnus %** *"***•
curaretur, aut coalefceret : huiufmodique humores
multis modis euacuari poterunt, vel fanguinis mif
fione,vtCaelf. ait, fcopis ftantibus, qui in fanguinis
miffione fpe&ari debent, cuiaffentire videtur Auic.
iii,iiii.fed fanguinis mifsionem effe faciendam dicit
ipfe quando materia eft inter duas cutes, hoc eft
quando materia,& cutem, & carnem occupauerit,
morbusque fueritfa&us,qui magnuspoffit nominari
tunc ratione morbi magni,& peccaptis fanguinis,mi
ffioilla fanguinisconueniet: licet Gal.ii. ad Glau. &
xiiii.meth.& Paul. lib. iiii. in eryfipclate fanguinis .
miffionem prohibere videantur, quam tamen, licet - -

Calf. & Auicena Probauerint, ponfemper tamen 5 £i: -

in omnibus eryfipelatibus fanguinis miffionem pro Ę

bauiffe, cft intclligendum, fcdin non exquifito, velfang. mifsio.
T ii
 - - - B A R. M A G. D Ε

vbi plethorico corpori contingit,tunc enim fabgui

nem audatius mittimus,quam vbibili eft fànguisad
mixtus,atque aeger inflámatione ingenti, magnaque
febre vexatur,poftfanguinis miffionem, cataer&icú
mcdicamentúpropinamus,quo vitiofushumoredu
, catur,vt Hipp.in lib.de vlce, his verbis docebat,fi
, vulnnseryfipelas occupauerit,corpuspurgare 9por
® tebit,per fùperiora,vcl inferiora,Hippocrati affcnti
| tur Galiiii. & xiiii.mtth. quistiam fic fcribit, quid
, opus cft dicere ? eryfipclati nullum præftantius re
medium,quam medicamentum flauam bilem edu
Qgibus pec- cens bilcm itaque purgabis rore mcllco quem mána
gig- P" appellant,vel fimplici vel rhabarbaro admixto,vcl
cle&uario rof. mcf, vel caffia fiftulari,vel mucaroro
facco,& fimilibus medicamentis,quæ omnia recenfe
rem,nifime fuperfluofa&urüputarcm , fi in noftros
• • hos fermoncs,ea quae ab aliis longa oratione,& do
;í:íí
tio,
diffimefcriptäfúérunt,transferrí, Sisyfig hsexi
guum fuerit,acri clyftere vteris, vt Gal.ii, ad Glau.
dixit,purgatio quoque fola,abfque fanguinis miffio
ne confcrrct. Sifebrisaderit,quam excitauerit eryfi
febris ab sty pelas,mcdicinisálterantibus(bile tuacuata) remitte
ÉÉ iur.Siautem abhumorum agitationefebriseafitfà
giùíôïe ex- &a,vt fieri fæpißime folet primis dicbus,quando vul
jì* nus acceptum eft,praefertim fi corpus, aut putredini
ueatur .'] - -

ni paratum,aut malis refertum humoribus,aut vehe*

mêtiaffeétô dolore, propter cótufioné, vulnus acce
pcrit, mcdicinistépcrate cuacuâtibus,& alterantibus
 V V L. s C L O P, C v R A T. 7;

medicamëtis,& cógrua vi&usratione remouebitur,

& vfu frigidorú,& humidorum,quæ corporis tcmpe
ramentum,& humorum illorum abundantiam alte
rent,vtx. meth.de ephœmeris, & putridis febribus
dicebat Gal. ficryfipelasab extrinfèca caufà ortum styjpslatis a
effet,autex acriurí,vel calidorum medicamentorum íú,
eca orticura
appofitione,vcl cx calido aereambiente, vel ex fortitio. '
copftri&ione, vel ex cótufione,nulla ftante in corpo
re cacochymia,velplcnitudine, quam adeffe, vel ab
effe facile depræhendes,pervniuerfàliadifcurrendo,
neque venæ fe&ione:ncque purgatione vlla opuserit
vt Cæls.aitlib. v. fed duntaxat extrinfeca caufa aufe E, G,1,,,a
? renda. Topica dcinde funt admouenda,quæ aqua- olau.
cunque caufà fà&um fit eryfipclas(modoin corpo- Topi
re cacochymia non fit,quia tunc ad membrum ali- jÉ
uod humores reprllcrentur) frigida effe debent,vt iiientia fiigi
Hipp.in lib.devlc. rcfert,vbiexemplum folani ad- £; $ £j;
ducit,non tamen adftringentia debentcffe,aut parùÉÉÉîÉ
fàltem adftringere,vt Gal.x. dc fim. med.& alibicú%j; $e $p.
; humiditate:vt Paul.lib.iiii. cap. lviii. Tamen cum ÉÉÉÉÉ;
circa vulnusfit eryfipelas quod exiccationem poftuGliù.
lat,non mirum, fietiam vnguentum coerufae, in quo
camphora eft,fuccoplantaginis,vel folani, vel femà Vnguentanö
peruiui,& fimilium lotum,apponitur,& vnguentum nulla eryfipe
-

album Paul.vel vnguentum album Rafis,in quo fitííŠ

camphora,vel camphora careat, & infrigidans Gal.ai*ati*
xi.meth.& vi, de tuen. val. defcriptú.Verü vt me
dicamenta haec maiorem afferantvtilitatem, fæpius
 - -
- -
-

' • .'* * B A R. M A G. 1)1! '. '

Ę remoueri debent,& recentiaiterum apponi, vt Gal«

ÉÉÉÉÉ diccbat,quoniam cum calida effc&a funt,non modo
ag&;sffiog* non refrigerant,fed calefaciunt, quapropter remouë
£í* da faepiuííuntjrefertim fiinvülhefe,vtl circa vul
- nus magnaadfit inflámatio, conferet ctiam vnguen
- tum rof. mef. cauendum tamen, ne in vulnus cadat
ne propter vn&uofitaté vulneri officiat, fèd eo folo,
vel alicui fucco frigido admixto,vulneri circumiacè
tes partesinungátur. Ad hunc quoque vfum aptú eft
vnguentum dc fpuma argenti,vel populeonis,prae•
fertim vbi aliquisinfcftet dolor,quibus linteolum il
• . lines,& vulneri,cui prius propria medicamenta ad
hibita fint,fuperdabis. Etfi vlcus eryfipelate vrgea
.
tur,medicamentaifta,aqua rofàcea,vcl plantaginis ab
luantur,aut la&c caprino,aut vacino, aut mulierisla.
&e,bonoréperamento præditæ, vel aliquo ex prædi
&tis fuccisfrigidis,& ficcis,quibusintemperies remite
tur,neque vlcerisindicationem contemnes,quoniam,
non nihil ficcabis. Ad mitiora etiáfiopusfit confuge
repoterismedicaménta,vt ad vnguentum pompho
ligis,& ad linamenta ficca, quæ etiam parandafunt,
quia vulneriintenfàfcbris coniuάaeft,vt, & vlceris,
& totius corporis intemperies, quâfebrisipfà excita?
uit, remittatur;Neque admiratione afficiaris, 6féper
quar.f.ppst frigidis his medicinis,digerentia aliquaadmifceátur,
dig*;$e;;';: quale oleum eft,fiquidem femper opera cft danda, ne
É, éx frigidorum inédicamentorum áppofitione,mem.
diseryfipelati
£#* brum durum reddatur,& tranfpiratio prohibeatur,
mifceatnr.
 v V l. s C L O P, C v R A T. 76 .

ne(vt di&ú eft ex Gal.)fiat corruptio, caueque fem

pcr,nc medicameuta hæc, quæ huiufmodi vlceribus,
quibusfebris coniun&a fuerit,adhibcbis,fubluere ob
Jiuifcaris, quoniã vniuerfo corpore, infiámatione,&
febre affe&o, indicatio curatiuaab ea caliditate fumi
debet,vt in libro Meth.docuit Galcnus -

-
• • *

DE vvLNERE. DEPAscENTE, . vEL SERPEN

te, quod a græcis pa* dicitur. •

N F l A M M A T 1 o N E affe&a,vel vlcera, vel

*vulnera,depafcentia quandoque fiunt,vt Hipp. in
lib.de vlc.qu* vlcerafeipentia,herpctesefthióìeni, * '
nomae,phagedcnae,& vlcera maligna putrefcétia nú
cupãtur: verum vlcera haec,quamuis variis nomini
bus appellentur,& in eo quod magis,& minus eft
differant, omnia tamen fub herpetis curationem re
ducuntur, diccbat enim elegantiffime Galenus 11.
adGlau. quatuor effeipfiámationum fpecics,phleg. §3tuor in
monem fcilicet,eryfipelas, herpetem,& carbuncü, É
** fpecies.
lum,quafi illud inuens, quamuisaliainflammatio
num genera reperiantur, ea ad vnam harum fpecie
rum poffercduci,velutibubo,phyma,phigetló,oph
talmia,peripneumonia, pleurefis,& fimiles affe&us,
quiad phlegmone reducuntur,quiquidêtantú róne
loci quéinfeftant,differút,& quibus alaefàparticnla
nomen inditûeft, ita quoque vlcera depafcentia,no
ma,phagedena,aphtae,malignæ in ore,vlcus putridü
 b A R. M A G. D s '
ad herpetis cfthiomeni curationem poffunt reduci,
qui hcrpes vlcus eft malignum,profunde depafcens,
quamuis interfe,in co,quod maius,& minus eft diffe
fant,vt noma,& putridum vlcus quæ funt tanquam
genera omnium vlcerum malignorum, quæ cadunt
fupcrvlcus malignum,& fèrpens, vt optime dicebat
Gal.v. de comp. mcd. fec. loc. cap. de aphta, & v.
mcth.vbivlcera penis putrida vocat. Aduertendum
tamen,putredincm in vlcere,caufàm veram non effe
nominis vlceris,ncquc malignitas,propria vlccris cft
differentia,cum vlcus,& putredo per fc effe poffìnt,
fine malignitate,quæ tamen ficontingat accidentalê
Et 3.meth.
efficit differentiam,vt ait Gal.vi. aph. xlv. Phagede
na quoqueeft vlcus ferpens,& malignum, verunta
men profundius quam herpes exedit,vt Paul.lib iiii.
cap. xlv, ait,ita vtcutem,& carnem exedat,vtin lib.
de tum, praeter nat.& vi.aph. xlv. &xiiii.meth.fcri
bit Gal. vbi cur cxedat rationem reddit, dicitque id
-*- -** ? fieri ob craffitiem, quae profundioris exvlccrationis
…
.. .….. •***'
-

-
- -
- - -

* -**
.- •! .*ujcaufà cft;quibustamen eodem modo curatio adhi
' betur, cum tantum inter fe,veluti genus;& fpccics
differänt,vt addu&o loco Paul. dicebat,neque tantô
eft nominum varietas curanda,vt in lib.de cóft. ar.
med. rcferebatGal. de quatanta folicitudo haben
da non cft,dumrnodo re&a intentiocuratiuahabeae
tur,quapopter exiftente in vulnere, vel vlcere mali
gnitáte serpente,eadem quae herpeti efthiomeno eft
adhibcnda curatio. Verum cum herpcs,& omne
 _- V V L. S C L O P. C V R A T, 77

malignum vlcus,ab humoris biliofi,acris,& morda H.-,..,&m,

cisabundantia fiat,qui malus exaduftione efficitur, ligávicsg5
corpore prauis humoribus referto exiftcnte:vt Hip. £:;:
in lib.devlce. retulit:fi moueri debent, eorum caufa
eft abfcigdenda,medicinis humorem peccantem at-„.,„,,„,
trahentibus,vt Hipp. in lib. de vlc. ait, quemadmo- Äú $:
dum etiam de cryfipelate di&ú fuit,& purgatio,quá- Š 2e

titati humoris pcccantis debet refpondcre,eadem ex- ÉÉ;.

hibendo medicamenta,quae gangrænae iam conueni tb, &, Agice,
fe diximus,quae aduftoseuacuent humores,re&aque Ęg*.
vi&us ratioinftituenda,qua calida totius corporisin
temperies mutetur. Caeterum confiderandum quo
que cft,depafcentia fieri vulnera,non folum propter $i; Ê;
vitiofos fuccos in corpore contentos, verum etiam ÉÉÉÉÉ.
propter acria medicamenta,& mordatia, vulneribus
impofita,quoniam exafpcrata ab illis fuerunt,præfer
tim fiilla vulnera in cacochymo fuerint corpore,&
quod mala vi&us ratione vfus fuerit, Ex conta&u $$i;
putridæ carnis depafcentia quoque vulnera fiunt,vt depafcensvl
in vulneribus,a fclopetariisglobulis illatis, fæpenu- cusefficit. .
mero patct,in quibus contufa putrefcit caro,quae de
inde conta&u fuo bonam inficit carnem, redditque
vulnusexedens,& malignum,quod etiam fit, quãdo
cauftica parti alicui admouentur medicamenta, quâ
cauterio afficere volumus, vt ad parté illam humior
aliquis reuellatur,aut deriuetur,ab huiufmodi caute
riofi combufta illa caro,& putrefa&a non remouea
tur, cxcdcntis vlccris caufà cft. Ex mala quoqueine
V.
 H A R. M A G. D E
Ex intéperie
j¥: temperie calida,&ficcain membro aliquo contra&a,
vulnu$ exs- exedens quoque vulnus fit, atque cxcdensvulnus,ab
£; ■)0-huiufmodi caufafa&um fuiffe,hisnotis dignofccs,cx
άιά- fcbre, ex ficco vlcere, ex non mediocri fit, qua æger
i'£j; afficietur,ex ichoribusfeculétis,vt cæl.ait v.lib.cap.
ÊÊÊÊ de accid.ex croceocolore, quæ notæ omnes bilisre
gnofcsmus, dundantiam fignificant,vt Gal.1.prog.com.xxv.fcri
bit, nonnúquam vlceris labia quafiinucrfa funt, vel
eleuata,rubor circa vulnusextat.venulæ in vlcere al
bae,& cum citrinitate quadam,apparent,& in toto vl
cere inæqualitas quædam cófpicitur,exa&a quoque
fenfibilitas,dum pertra&atur,& abftergitur vlcus, li
cet leuiffime pertra&tes,vel abftergas, percipitur, ne
qucvlcus ipfum in eodem ftatu permanet,fed dicbus
fingulis augetur,maiufque efficitur : Si omnia hæc
D.p.f.aii.,1 fignayelexhisfignis,multavlceri inerunt, malignú
ceriscaufa ts effe vlcus fignificabunt: Remotis caufis iftius affe
ÉÉÉÉ &ionis,ad localia cft deueniendum, non ad medica*
dum eft.T menta frigida,& humida,quæ eryfipelati conuenier
É £;; bant,(cdadfrigida,& ficca,quemadmodumGal.ii.
ÉÉÉT* ad Glau. fcribit,& inter cætcra vnguentum pompho
ΣΕ ligis,pro remotione inflámationis,& crofionis,admo
ääïí, uebis,indicatione femperfumpta ab ylccris propria
sffe dsbiant. differétia,non autéa tépore,vt Gal.iii. meth. docoit
Χξ corrofiuisenim,& inflämatis vlceribus vnguentum
ribus idonea. hoc confert,quorum malitiäin principio remittit,&
carnis adiuuat generationem,admouere etiam poffes
vngucntum dc calce,a quo,fi vlcerismalitia illa non
 v V L. s c L o P. C v R A r, 78

viacatur,adfortiora cófugies: Nec inutile fuerit fàn èĘ

guinis fluxum ab ipfisvlceribus prouocare,vt Hipp.ÉÉÉÉÉÉ
dicit,&Gal.iiii. meth,ex ipfius Hippocratis fentétia: uocare cöfert

: Q uocirca vlcera ip(a,vt fatguinis fluxüirrites,afpe

ra re aliqua pcrfricabis, fanguinemque effluere fines,
fiquidcm cum ipfo fanguine,praui etiam humores,in
parte illa qui infixicrant,euacuabütur,vt dixit Auic.
iiiiiiii.cap.ix.vcl hirudines applicabis,affcéìae parti, AL;,„,,,
frigidum deindc aliquod,& ficcum medicamentum, qua depafcé
impones,locumque aluminofà aqua lauabis, quæ vl- Ę.
ceribus iftis conducere mirum modum folet,nam va T ©

lide infiuétes humores repellit,& qui fluxerunt exic

cat,partem etiam infrafcripto deco&o lauabis, quod D...ad ...
recipit rofàrùrub,malicorii,balanftiorú,vel citrino- dentibus vlc.
: rum mirabolanorum, nucum cuprcffi,partes, æqua- conducens.
les;aquæ calibeatae,vcl aquæ plantaginis.q.f. & vt
; •validiusvlcera ab humorum influentiú malitia vin
dicentur,dcfenfiuo partes circa vulnus,illines,in vul- J.

:nus deinde puluerem aliquem refrigerantem,& exic . .. .

<antem immites,qualiseffct puluis,quiex his cóftat.,,„„, „.
JR. lithargiriiplumbi vfti •cadmiae preparatæ (tutiåäj&çãä,
vocant) ftimii partes duas;æris combufti,& præpa2
rati,parté vnam, lapidis hcmatitis veri,quo fabri ad
& inaurandum vtuntur,vt aurum, quo loricas, aut ali
quid aliud obducunt,magis fplendefcat, pul, coral
lorum,pul. mirabolanorum, partes duas,omnia in
tenuiffimum puluerem redigantur, qui in vlcere
ponatur,dcinde penicilli, vel fplcnia concipiantur,
- - V ji
 - -
B A R. M A G. D Ε

quæ vnguento pompholigis,vel calcis, vel caerufae,

vel albovuguento Paul. vel vnguento minii,cücam
phora,vel fine camphora,illinãtur,& vulneri admo
ueantur. Caeterum poft huiufmodipulueres,& lina
Si exsd:s vl- mentavlceri adhibita, puluillos pofcaimbutos, vel
É: alio deco&o frigido,&fiiptico,vél vnguento aliquo
FÜTG ex di&is,frigido,& ficcoillitos fuperpone: Si admo
Ε'§**;'"*, ta haec medicamenta vulneri non medebuntur,& in
eft,deinde ad T. - -

Ę dies magis morbus ferpat,& augeatur,iterum corpus

$$agite trâ purgabis,& audaéter fortia applicabis medicamenta,
ßundum. ā. , ne nimis in eorum admotione infiftas, ad
medicamenta igitur efcharotida confugics,& non
igni, a.p.f.: nunquam ad ignem,yt Gal. ii, ad clau. facit,qui in
tibusvi&rib. ter cætera præftantiffimum eft remediú,quod fiaeger
£££££
mü remedιά.
candens ferrum, propter timorem,vel propter niíis
- - - - - -

- delicatam naturam reformidauerit,& medicamini

Et Gal bus morbum ccffurum fpcrcs,acrioraadmoucbis me
- í3';?; dicamenta,quamuis Hipp. in lib. de vlc. vlceribus
Glauco. ' iftis ficca conuenire medicamenta, & mordicationis
-' ' expertia dixerit,fed talia medicamenta conuenire in
- telligit,fi malignú nófit vlcus,& putrefcens, vt Gal.
ii. ad Glau. oftendit, quapropter verenda non funt
medicamenta,iftorum vlcerum malitiam fuperantia,
quibus fi morbus non cedet,vtin tra&atu defphace
lo primae fpeciei diximus,ad ignem confugiendum
eft,poteris igiturin primis admouere puluerem prae
cipitati, vnguétum ægyptiacum, calchanthum, aut
aquam noftram fortcm,quæ in iftis cxcfionibns præ
 V v L. sc L o P, C v R A r. 79

fiantiffime operatur,vel ea medicamenta,quæ in ca- '

pite de corruptione fcripta funt,adhibere,gradatim
procedendo, fiquidem medicinisiftis,fine igne vlcea
rismalitiam vinccs,vtnos fæpe fuimus experti,& tu
-

quoque vidifti. $• l . *• •

DE s ο R D 1 D o v 1 c E R e.

V. V l N E R A atque vlcera, quandoque fordi

* V da adeo redduntür,vt évsae* a græcis dicátur,
emittunt enim quädoque,craffum adeoexcrementú,
& copiofum,vt totiusvulneris, velvlceris cauü rep
leatur,ac fi diutiustalia emifserint excrementa,in vul
nera,fiue vlcera depafcentiatandê definunt, & fi ma
1itia effluentium humorum augeatur,in fphacelum Sordidorû vi
euadunt,quemafcachilcon Arabes vocant,&tandem cerumcaufæ,
in ipfum cfthiomenum definut morbum, vitamque
adimunt:huiufmodi vlcerum caufae,vtiiii.de comp.
med.fec.gen.refert Gal.funtpraui,& craffihumores,
fanguinisnaturam quodámodo referentes,qui ferue
fcentes,venenofitatem,& malignitatem non paruam,
contrahunt. Taliaquãdoque vulnera,vel vlcera red
duntur,exlongo vti&uoforum medicamentorú vfu
cum prauis fuccis,vel, vt fæpiusfit,fine fuccis ipfis,
vel ex medicinis debiliter exiccátibus,vt iiii.de cópe
ned. fec. gen. fcribebat Gal.vel quando vulneri al
teri,aut mórbo,natura intentaeft,vlcus quoque fordi
dum fit, propter abftergentiafortia medicamenta,
 et ."' . BA R. M a g. D * * *
5:£: É quæ vlcus excauant,vt iiii. mcth.fcripfitGal.potiffi
§íú mumque huius caufaefignum effc iudicabis,fiindies
*j*j*£; caufi magisvlcus efficiatur,& cxtra rubor appareat,
tigdt* y*! &
„,i„„..;II,- 3; pauci ex vlcere
- l ipfo profluantichores:Si
■plo profi ich :Si ex
ex medi
mrdt
tate medica- camenti,imbecillitate,talc rcdditum fit vlcus, cogno
***** fccs exalbedine,quæ tamquam tella quaedam,totum
ambiet vlcus,& virtute illorum medicamentorum,&
ægrotantis perpenfa,& ex fubalbis vebis, quas cú per
fpexeris,nevlcus dcpafccnsfiatformidádüm, pauca
præterea effluunt excrementa, qua excrementorum
effluxusa fordibus prohibetur,quae etiam tranfpira
tionem impediunt,& euentationem caloris innati,ex
quo partis corruptio fequitur,& exefio. Si fordidum
èffe&um fit vlcus, quia alterimorbo intenta fit natu
ra,cognofces ex ipfo vulnere,& fiinternas, externas*.
: ,, ,_ que caufàs omnesexploraueris,non erit difficile,for
*** diumillarum cauftinuenire!
ris ex prauis -
soiidivicus(fihu
e: $ordidü vlcus(fi hu
humoribuscu iufmodifueritaff:&í,propter malos humores, qué
Éa· &p. admodù fieri fæpenumcrofolet)fi corpus Purgaue
Eââc gei. ris vniuerfú,vtiiii.Meth.cenfuit Gal., dcinde topica
adhibueris conueniétis,&fiintercaetera,vtabvlcere
ipfo fluat fanguis operâ dederis, vt cú ipfo fànguine
praui euacuítür humores,& fi ctiävlcusipfì muria,
vel marinaaqua,vel falfà ablueris,& linteolo aliquo,
velabftergëte aliquo medicamêto,vlc.illud abfteferis:
si valde fordidô vlcus nó fuerit, taleadhibere abfter
Abftsrgentis gés medicamétú poteris, quod recipit mellisrof.tere
Eg; b£ntinæ lotæ pattes duas,farinæ hordei,parté mediâ,
 v V L. s c L O P, C v R A r. 8o

Thuris parté quartât medicamento etiã huic poffcs

; addereariftolochiae,& iridis,parté o&auâ;quodfima
iori opus effet abfterfione,vnguétúapoftolorú admoValids abfisr .
urbis;vclifis cephalicâ Gal. & fingúlisifispartibus,£#**
quinque partes cœratihumidi,aut vnguéti refini, vcl
digeftiuiloti,potesadcre,hocmodo,recipeifiscepha
licidrac.1. cczrati humidi,drac.v.& mifce,vel Re.vn
guenti damafceni,parté1,vnguenti refini,vel alterius
vnguentiex di&is,partesv.vclvi.& mifce. Poffes ctiá
aegiptiacum admouere, vel pulueré præcipitati, quia
cüm magnæ fint fordes, leui medicaméto auferinó
offunt: præftantiffime igitur medicamentúhoc ab
fterget,abfque dolore: Q_uodfi fupramodú fordidü .
videbitur vlcus, abfqueinflámatione,abluere etiáile
lud aquafaponaria,vellixiuio poteris emplaftrúde*
inde aliquod frigidum,fuperdabis,velvlcericircum
iacentibus partibus vnguentum ex boloarmcnaad
mouebis,& puluillos pofca imbutos,& vnguétoali
guo frgido illitos,adhibebis,& hac via perges,quoad
purgatum fuerit vlcus,vtiiii.de comp.med.fcc.gen." -.

caladmoncbat,Nequein fordidishisvlceribus,qu<£ #; vl
admodum in aliisriiorbis,aleuioribusmediciniieftí:;,:
incipiendú,fed a fortioribus,vtiiii.de cóp.med.fec. dicinis nô eft
gen.dicebat,quoniã fordescft velutitegumétú, quod'É
medicamêtorú mordicationirefiftit,defcëdëdü prae- •

tereaé ad leuiora medicaméta,poftquáablatæ fordes

fuerint,quia túciam fenfibilius redditum vlcuserit,a
qua fenfibilitate fummenda cft indicatio qualitatis
-
 B A R. M A G. D Ε
Σ £j medicamenti: Aduertendum tamen inter cætera il,
ÉÉÉÉlud cft,vlcus fordidum, faâum propter oleaginofo.
fòrdidum me rum medicamentorum vfum,lcui abftergente medi
É;Ę camento egere;qualeillud cffet,quod ex mclle rof.fà
get. rina hordei,& oleoabictino,aut terebentina conftat
quod fileue nimis mcdicamentum videbitur, advali
dius confugies,non tamen ftatim ad ea, quæ validiffi
„iu„o„ ma funt medicamenta,dcuenies, nifiomnino phleg
gíííííí monis generationis remota fufpitiofuerit. Vitabif
£?%£ magisvalidiffimorum medicamentorum vfum,fife
Siã. bris adfuerit,ex horum enim appofitione,periculum
effct,nepropter inflámationem,vlcusdepafcens effi
ceretur,aut abfceffu locus afficeretur,quem & roal*a«
græci vocant,tunc enim filamentisficcis, aut leuitcr
abftergente medicamento,purgare vlcus niteris,qui
bus,licet perfe&e vlcus purgare non poffis, ne fordi
diusfiat,faltéprohibebis,quoad febris,velremittatur
vel auferatur,& futurâ ampliusinflámationé nó ti.
Lethalia;';: meas, Silethale vulnus cffet,aut propter ipfü,magnâ
£*££; veremur morbum,& propter fordes ipfàs vlcus maa
Ég¤da, lum fieret, vt caufam primum remoueas,opera eft
T. '* ' danda,& prout tempus confuluerit (modo vlcusab
Sordidûvlcus ftergas,)& leuibus,& fortibus medicinis abftergen
Ëtibus vti poteris,& fi quæ dixi omnia fideliter memo
dicini; rsddi riæ mandaueris, & tuto vlcus abftergetur.Si ex vali
Š dis medicamentis fordidaeffc&a fuerint vlcera,vide
tur.3 qu£ bis,(vtiam dixi) in dies vlcus, & mains,& profun
ÉÉÉ dius,& rubicundiusficri,& ichores,& fubtile pus,
ueniant. calidum
 vv l. s c L o P. c y R A r, 8r

calidumque admodum effluere,ac fimitiora impo

fueris medicamenta,exanimi fententia fuccedet cu
ratio,aptiffimum itaque erit pompholigis vnguentú,
luntcolum dcinde frigido aliquo medicamento illitü
£ fuperpones,quod fihæc non profuerint medicamen
ta,& malignum magis vlcus fiat, magisque dicbus
fingulisexedat,carnemque corrumpat;ad medicamê
ta,in cap.de depafcentibusvlceribus defcripta, con- . . .
fugies: Sipoftquam purgatum vlcus fuerit, nullum . .
adfit fymptoma,& cauus repleatur,dubio procul vl
cus coalcfcet : Verum fi forte fortuna vlcus aliquod Medicamen
fordidiffimum effet, & valido medicamento ad ab. t*glidiffime
ftergendutn effct opus, aeris fquamma præparata,aut abftergcntia.
præcipitatipuluere,vlcus ipfum infpergere, ne verea .
fis,& pulueribus ipfis,ficcaadiice filamenta, deinde
linteolum frigido aliquo medicamento illitum,ne fà
cile vlcus inflammatione afficiatur,adhibe,praemiffis
femper cóuenientibus purgationibus,quæ fi non có
tulerint, & fcaeua magis fequantur fymptomata, ad
alia medicamenta, quæ antea nobis fuis locis di&a
fuere,tranfibis. - - .. • I

DE v LcE R E s 1 N v o s o, E r
V A L D E H V M I D O.

a-\ VAMvis abunde Gal. ii. ad Glau.de finuo

fo,ac valde humidovlcere fcripferit, ftatui
mus tamen nos, hic etiam nonnulla adfcribere, non
X.
 • ' * B'A R. 'M* A G.° D É
vt aliquid noui doceamus, fed potius, vt quae fpar
fim a medicinæ authoribus fcripta fuere, hoc lo
co oculis fubiiciamus,ac præponamus: libenter
que hoc negotium fufcipimus, praecipue,cum fym
ptoma hoc,fa&a a contcndcnte re vlcera,faepiusfub
fequatur, neque quae diccmus a noftro abhoreant
inftituto, & ea quafi innouata, & a tenebris eruta
vi.,„ „,. fortaffe videbuntur. Sinuofum , aut humidum vl
$um.& fiquo cus illud appellamus, a quo longe maior,quam vlce
*** ris magnitúdini, quæ iníuperfiíie apparei, purisco
pia egreditur: Scd cum hoc variis caufis fieri poffit,
.- - fumma diligentia, propria caufà eft exploranda, fi
-

H„ia;„.,. re&a inftitüi curatio debet. Humidum igitur vlcus

variae caufae. ficripotcftexiugenti aliqua cbntufione,in membro
cum vulnere fa&a,vt ficri folet faepe, in vulneri
bus a fclopetariisglobulis illatis, quivehementi fua
contufione, non folum vulneratas partcs,fed vul
neri circumiacentes, nonnumquam ita atterunt , &
contunduht,vtoffa percufforum membrorum,pro
luxentur, vel fubluxcntur,quodquamuis primis die
bus, aliquibus fignis non pateat,poft aliquot ta
men dies, cum extenfâ ligamenta, extenfique tendi
nes,relaxantur,vel ob excitatam infiámationem, vel
ob pus genitum,doloresinferunt graues, ex maximi
faniei effluxus,caufà funt : Neque mirandum, fi pri•
mis diebus,proluxatio nó animaduertatur,quoniam
in proluxationibus,non ita ligamehta,vt in veris lu
xationibusextenduntur : cú igitur minor fiat cxtcn
-
-

-
 V V I.<S C. L Q P. C V R A T, 82

fio,minor quoquefit laefio,quae quidemi, cum parua

fit,illi natura,qüae inipfo principio fortis exiftit,faci
lins refiftit imbecillis deinde reddita,affe&io fit maa
nifefta,poris que maximam copiam,fi deinde efflue
re videris,non cft quo admiratione afficiaris, quippe
fcribit Hippo. in lib.defra&. capit. mirandum ,
non effe, fi vulnera talia,a contufione fa&a, maio-.
rem puris copiam emittant, quoniam vulnerum,a
contufione fa&orum, proprium cft, humorum,&
puris, copiam magnam emittere, fic enim fcribit, te,
lis autem id potiffìmum os fcindit, & latentibus, &,
confpicuis,collidit,& ita prorumpit,vt dcfidat,quod,
teretem, orbiculatum, planum , retufum,graue,&,
durum , idem quoquc carnem collidit, maturat,&,
lacerat : vulnera præterea, fub huiufmodi telis, a,
lateribus,& in orbem caua fiunt, purulcnta magis,,
atque humida,& longiori tempore purgantur: quae
omnia, cum in vulneribus iftis ob[eruentur, quor
fum magnum humorum copiam, ab iftis yulnera
tionibus profluentcm,mirabimur?Caeterü ob ortam
aliquam inflammationem, vlcera aliquando vltra
modum efficiuntur humida, quæ variis modis ad
abfceffum,feu ad exituram (vt cum arabibus lo
quar) vcl ad fuppurationem perducitur,imodo in
ipfacorporis'fuperfacie,modo in profundo, modo
iprope vlcus ipfum, módo in remotiori parte,& pus
modo in parte aliqua excipitur , modo per vulnus
per giros varios,& plexus defccndit ita, vt ipfum
-
 -
' B A R. M A G. D Ε ' …

vlcus quamuis exiguum videatur,humidumtamen

reddatur,vt fieri fæpe in vulnerationibus, a tormétis
bellicis fa&is,vidimus: Humidum quoque vlcus red
ditur,quádo os aliquod abfceffurúcft,vt iii.de fra&.
fcripfit Gal.vbi offisfuturæ defquämationis figna de
• fcribit,fic dicens,pus copiofius emanat,quam par fit
s magnitudini vlceris: Tale etiam reddetur vlcus,fi
' quidin ipfo,quod praeter naturam fit,dctineatur, vt
ferre fitin plagis,abombardicis globulisfa&is, tra
hunt enim faepcnumcrof.cum globuli,vel veftimen
ti,vel loricæ fruftra,vel ferreos hamulos,quibus reté
tis,vulneris agglutinatio prohibetur, femperque pus
tenuius, copiofiusque quam vulnerismagnitudini có
ueniat,egreditur,ita vt humidum vlcusfiat,vt dicbus
fuperioribus;non femel dum mecum medicinam ex
erceres,animaduertifti,præfertimin vulnere, llluftis
Domini Aftoris Baglioni, qui in Mirandulcnfi obfi
dione dum Mirandulenfts milites, quicx præfidiis
exierant,incurfionefque faciebant,acriter perfequere
tur,globulo fclopetario i&us fuerat,fupra regionem
offisilii,nonprocula dextro inguine, cum fra&ura
appendicis illius,ac transfixione (vt italoquar)fexti,
& feptimi mufculi,quiad fuperiora crus mouent,&
quamuis loricaferrea effet indutus, globulus tamen
profunde penetrauit,fecumque fruftulavcftimento
rum,loricæque ferreæ traxit, quæ ex vulnere nfiquâ
exitura(vt fcis) iudicaui,ad id prædicendum du&us
quod ex vulnere, copiofiffimum cffluerct cxcrcmcn
-
 v vtl. , sc L O P, C v R A r. 83

tum,quapropterfiia huiufmodi vulneribgs;humo-£#;

rum ihgentém copiam effluentévideris, aliquid præåííî'
. ter naturam,in vulnere detineri, iudicabis: Nonnú- quid praeter
â quam etiam peniculorum filamenta,invlcere abim- Ęr
: perito medico,dereli&a,vt fæpe obferuaui,vt pus co
piofiuseffluat,vlcufque humidú reddatur, efficiunt;
Humidum quoque vlcus quandoque fit, ex partis
:
:}
imbecillitate,ob fàniem debilitantem,vtiiii. iiii.cap.
xxviii.fcribit Auic. Rurfus tale vlcus redditur , ex ;
malaaliqua intéperit,invlcere,vel circavlcus ipfum ,. . . '
exiftente,vel propter prauum humorem, in corpore
illius,qui vlcuspatitur contentum,qui quidéhumor
ad vlcus defertur, humidiufque , quam parfit vlcus
reddit. Atque haec quæ dixiomnia facile coniicies, ib
fi probe caufas omnes confideraueris. Scdfi proptę;
cótufionem,homidius effe&um vlcusfuerit,ex aegroíssitsptop
tantis relatione dignofcetur,ex vulneris circulari fi- Š
: gura,& tumore circa vlcus exiftcnte,ex vulnerisin
æqualitate,& ex dolore,quemadmodú Paul. in cap. -

de cxtra&ione fàgit. dicit, vbi contuforum vulnerú * ,

: figna,vt fuo loco diximus;recenfet,in quornm cura

tione,quæ proprioloco declarata funt, obferuabis*
Nullaqueafficierisadmiratione , fiexillis vlceribus,
copiofius pus effluxerit,nec omninolaudabile, dú-S gibus po
módo aliófymptomate,non corripiantur.Sed figbi###
;
f.
infiámationem,quae fuppuratafuerit,vlcushumidûïç
fit, cognofcesid,quoniam iam inflámationis figna fupputatâ in
praeceffkrint,dolorcs nempe Fuiftiis subiôôïÉ
 ? .* • B A R. MA G. * D F v *
* & durities,vt xiiii. meth.fcribcbat Gal. quæfympto
,,,„a,„ mata 9mnia r£mitt£tur;£ì ylcus expurgari cómode
§íîãîë poterit. Si autéfinúaliqu£ effe,fueris fufpicatus,fpecil
mo-Fre.nat. loplúbeo,vel argéteo,vt nihilte lateat,explorabis: &
fiadeffe finú omnino pcrceperis, carne vt repleatur,
operâ dabis,modoexiccantibus medicinis appofitis,
modoinftrumétoaliquo in finú ipfum inie&is,vt ii.
e.iantibus ad Glau.admonebat Gal. Verum cú huiufmodi me
msdigitu' dicamentisvtivolueris,nunquid fymptomata omnia
mut remotis -

ìíîãî remota fint,aducrtendum eft, dolor nempe, inflam

' nibus $ymp- matio, tumorq;,ac numquidamplius vllum futuræ
***"** infiámationisimmineat periculüm, quandoquidem
talia fiadcffent fymptomata,autfi infámationis peri
culú impenderet,tutohis medicamëtis vti nó poffes,
Et 33*$$* vt iii.meth.longa oratione,fcripfit Gal.& vt nos ex*
£££? perientia cóprobauimus:huiufque rei ratio cft, quia
£èíte aliquo fi in vlceribus iftis,vel inflámatio,vcl tumor exifte
£É. rct,medicaméta exiccantia qualia,finui cóueninnt,vt
ViiNon pofTu carne repleatur;illaadaugrent fymptoma. Nullo igi
mus, tur exiftente vcl dolore,vel tumore,vcl inffámatione
aut alio fymptomate, praeter cauü ipfum, vel finum
, curationctm hoc paéto inftitues: Primú lotiones ali
Siinus cutatio - • •• -

άΊ, quasleues,yt aquam hgrdeacem,cúmelle rof.iniicies

ftituenda. ' idque magisfacics,fiadhuc vlcus aliqua ipfiámatio
- * - ne vrgeatur,vel fi non longum tempus abiierit, poft
, quam recefferit infiätnatio:vel cú hordeo rofas deco
simplici, vi- ques,velariftolochiam,vel centaursfi
ceribus cxic- ius,poterisetiam c in i
mipus,vel ma
fvmphitum. rhus
$£, iusP m cum hordco ipfo fymphitum, rhus
 v V L. i s CL O P, C V R A Tr. 84 ,

aloën,& fimilia concoquere, vel fola etiam,vel cum

rofàceo melle admixta,& fi fortiori egere exiccatio- .
ne videbis,mulfam foláiniicies, vel mclicratum, vt
: Gal. iii. de cóp.med. fc. gen dicebat,velvinâ cum >
melleco&um,vel fimplex vinum,fitempus confoli
dationisfuerit,vel thermaríaquâ, qualis aqua Porre
; tæ,vcl aquâ,fponteaminerisfcaturienté,vel alumino
famaquâ,vcllixiuiú dulce $ummclle, & fimiliasvd „„„;.
prædiétis decoâis, partéaliquã ægyptiaci vnguentiajìisconfo
•• ;'

àddes,confcit;<niifùpra móduifihubus,qüi diffi#******

cile confolidantur,vt hos,& ratio,& experiéntia do"
cuit, fiquidé corruptâ carné excdit,& bonæ non offi -

cit:in finubus enim faepius mollcs carnesgenerantur, „ .

uae nifi remoueantur, optimá fequi confolidationé • • •
impediunt:fed vnguentum hoc,omnia quae finubus ·

fanandis códucunt,præftat,habenda tamen fèmper

ratio eft,in fortium medicamétorú vfu,ne vlcus fcili
cet inflámatione laboret,vtiiii.met, admonebat Gal. Poft vlcusfo
Poftquávlcuslaueris,illud exiccabis,aliquovngu$to$*
deinde penicillos,qvlceriipfiinférâturillincs,dehinc
:
$
latú linrcolúmedicamêto etiã aliquoidoneo illitú vt . . .
diaphoenicino Gal. aut alio medicamento debiliori foramii, 1,
vel fortiori,quod corporistëperamëto nó aduerfetur: #£
- - - - - • a• • •_ __ a-
facien
da quibus cö
fuperdabis,ih linteoipfoforamina cóftituédo forpij, pus ex
cibus,vnde vlcus cómodiffime expurgetur,vtaddu-purgeiit.
&o loco Gal.placuit,ac fi nó ab re videris effe, ifis ce
phalcú,cum caerato humido,vel rof. oleo colliquatú g-Ę
infinüiniicics,aut diachartu, rof, oleoadmixtótumjaiï É
- - - υ0£. 3t
- è
 , * - BA R. MAG. D *, ,
vt eius acuitas remittatur,tum vt commode in vlcus
p, i, 1, a. ipfum demitti poßit,quod medicamentum infinuâ
£p.ΤΕ. curatione Gal. ii.ad Glau. commendabat. Poft haec
* £*• membri commodum fitum requires, vt pusfponte
Si , euacuari poßit,vtiiii, meth. & locis addu&is Gal.
itusmembri - - _ I - • -•

ú præcipicbat,modo le&áipfam eleuando, modo de

p3s purgstur primendo, modo membrüipfumattollendo, modo
******âemittendo,pro vtvlccris orificium confulet,& pro
• •
vt expurgabitur
cauus carne non fapics, vt fufius,docuit
replcatur,& : Q_uodhafi
non confolidetor,
bitafemper rationc habitudinis totius corporis,& ge
nerationis optimi fanguinis, tum qualitate tum in
„„;,„a,. quantitate, ac aliorum de quibus iii. meth. Gal. me
çnta quae minit,in cauivlceris curatione,fortiora medicamen
*** *** ta
admoueripos T extra
. poteris applicare,
-
ex metallicis confe&a, vt
-

fuut. epifpafticum de quo Gal. v. de fymp. med.facult.

Epifpafiicivi fcribit,quod
re$. fànat,& finushumorum
exiccat, velfluxum prohibct,fiftulafq;
medicamétum ex fquámis
compofitum,vt iiii.de comp.med.fec. gen,idem do
cuit Gal. Caeterum poft praedi&tas lotiones,& prædi
„„n„;„,&a medicamentafinui impofita, & ibiae&finus con
guibus confô folidationem,puluillisfundo ipforum finuum appo
#: “ “fitis,curabis,modo,neque inflámatio, neque aliud ad
' fit fymptoma,vel nouas fpongias in deco&o, quod
fcribemus,madefa&as,& expreffas,circúpones,atque
alligatioincipiat quidem infundofinus,finiat autem
ad os,& linteorum circumuolutiones fundum finus
fine dolore conftringant,paulatim vero relaxentur,
vfque
 V V L, S C L O P. C V R A T. 8;

vfque ad osfinus,vt ii. ad Glau. dicebat Gal.fi nouæ

noh adfuerint fpongiae, lineum pannum duplicatú,
in lixiuio cum nitro noftro,quod in vetuftisfimis pa
rictibus colligitur,ebulitum capies,hnncque pánum
pro molli fpongia, & noua , finubus circumpones;
ácco&i defçriptioeft huiufmodi.Sumc nuces cupre Deccai ... -
*ffinumerotriginta,abfcinthii,rofàrum rub. forum; defcri
Q•
camomillae, anethi,fingulorum manipulum vnum,
in vino omnia decoquantur,ad tertiæ partis cófum
ptionem,& his filibct nonnunquam alumen rochae
addatur,fcd vas,in quo dcco&io haec fit, optime ob- '
turatum fit oportet,nc vinitenuiores partes per halli
tum refoluantur,& deco&to hoc finúlauabis, Quod
: fi validius optaueris mcdicamentum, exiccantia ma
gisaddere poteris,vt nitrum,alumen noftrú rochae,
vel deco&ionem illam cum aquis thermarum facies,
& fimilibus,quod fi medicinis iftis non agglutinetur
finus,animaduertes,nunquid id,vel proptcr incómo
dam expurgationem, & propter puris retentionem
accidat,quod fi depræhenderis, opera danda eft,vt
$* viam,qua cómodc fàniesexpurgetur moliaris, vt ii.
: ad Glau. admonebat Gal• quandoquidem,vt aiunt,
quod a putrido tangitur,putridum redditur: Expur Contaâum • '
abitur autem commode,fi finus orificium angìflìÉ pa-* -

fecueris,& ad effluxum puris,fe&ionem ipfàm fece- T • , , ;

sis,facile.n. hoc modo pus expurgabitur,&in fun- °r
dum finus facilius medicamenta immittentur, cum.
in hac parte,carne replcrifinus primum debeat, non,
 B A R. M A G. D Ε ' ' •

in fuperficie,& fi in fundo finuspus detineretur,ma

ior cauus efficeretur: Poffes etiam lanceola fc&tioné
ex aduerfo facere,finon longe ipfius finus fundusa
HE cute diftet; quod fi fe&ioné hanc ex aduerfo fa&am
iííeríìpìr fœliciter ceffurâ non putares,vel quod oppofita pars
**'*•***•* a finu longe diftarct, vel quia aeger perpeti non pof
-. fet,fiftulam aliquam in fundum vfquefinus,immit
, tcs:deinde per fiftulam,acum hamos ad modum fer
ri quolaceae muniuntur habentem, quam in pi&uris
depi&távidebis,mittes;in cuius extrema parte, fericú
infertum fit filium,hanc acum deinde manu impelles
quoad aduerfà finuspars transfigatur, quam deinde
euclles,fedfilum fericum,quod fecumacus traxerit,
in mébro relinques,vt inde facilius pus effluat,quod,
fi ampliore foramine fit opus,aliud fumes inftrumen
tum láceolæ formã habens,& in exftrcma parte fora
men in quo filum inferi poteft, vt di&úeft, huius ta
men inftrumêti cufpidé cæra obduces,nein ingreffu
carné compungat,cum vero ad fundum finus perue
nerit,inftrumentum hoc,ad parté,quae tibi, ad finus
expurgandum,commoda magisvidebitur, impelles,
quo fànies poffit efflucre,in finubus enim difftcadis,
j;is ££
finubusni nihil eft vtilius, quam opportuna,& cómoda fe&io,
- - • -

íííííííí a qua facile pusfluat,vtii. ad Glau. Gal. placuit, mo

2; cómoda dohuiufmodi fe&io,abfque neruorum,venarú,arte
* riaríquelaefione fieripoffit,hacviafinusfacile agglu
tinantur,fananturque, neque tot medicinisopus erit,
fiquidem natura ipfa,quafifua fponte,finusipfos car
 V v L, s C L o P. c V R A T. 86

ne replet, confolidatque, vt Gal. Paulo, cæterifque

affidius medicis placuit, & quemadmodú hoc etiàm
experientia comprobatur : Q uod fiin finubus for
te fortuna a carne cutis effet feparata,nec vt fieri fæ
pe folet lotionibus, nec puluinaribus, nec compri
amentibus cum fafciaturaexprcffiua,vt aiunt, quem- „, quæ car
admodum ii. de fra&. Gal. docuit, nec fpongiis cir $i ÄÈÉÊ
cumie&is,
ptis nec caeratis, necemplaftris
impofitis,vllomodo a Gal.
carniadhaerere defcri- fí Ę;*
poffet,to-* •

tam illam cutem,fecundum membri longitudincm, '

«diffccabis. Scd cum maximum videatur incommo
dum, tantam pellemnouacula(pathulaligna,prius #,
fub ipfa cute pofita, vt Paul. lib. vi.cap.de finubus) ficandä apta.
difftcare,noftro inftrumento in tabellis pi&o, facile
cutem illam vniuerfam,quamuis fit multa, ad pun
&um temporis diftcabis,tuto,& pauco cum dolore,
quemadmodum xiiii, meth. efle faciendum fcribe
: 5at Gal. Cufpidem igitur inftrumenti noftri cæra
inuolues, ne dum in finum mittitur, carnem lædat,
?
›
*a

1 quod vbi immiffum fuerit,manum attolles, cutemq; ££££££

5 vniuerfam,vna fe&ione præcides . Nec Bucafis for. ÉÉÉÉ
: picibusvtaris, non enim commodæ videntur in fi- tandos.
nuum dilatatione, aut faltem paucis finibus conue
'
$
niunt: Q_uod fiin cute duo fint foramina, aut plu á.
ra ex Gal. decretoii. ad Glauconem vbi de lacerofo
vlcere fermonem facit, foramina illa ad vnum tan
:
ß
tum foratnenfufifredigenda;quoniam fi a carne,cu
tis feparatafit, carniilla nunquam adhærere poterit,
 BA R. M A G. D . S
aptiffimum èritad id faciendum,noftrúinftrumen
. tum pro fiftulisanidiffecandisfabricatúm,& in ta
Ë,bclli ijsfcriptum,quod sagari: quae fpecillum imita
ÉÉÊmihi tur,in finum immittes,& fi videbitur commodum,
É *$% vel re&um,vcl in partem aliam inclinatum,attrahes,
cor2 mcm cOn - - *_ _ -

äî" facileque,& cómode hocinftrumento,ex duobusfo

raminibus,vnum conftitues,nulla fùppofita fpathu
la,vtantiquipræcipicbant,& quãuisaeger nó quicf
Poft fe&ioné
cat,facile tamen locum difftcabis, Poft fe&ioné, fàn
quid faciédú.
guinis fluxum fiftes,oui albumine,cú ftupa, vel alia
emplaftica medicina:Sequenti vero die,vlceriscurá
tionem aggredieris,quemadmodum fymptomata vl
ceriipfi coniun&a perfuadebunt. Verum fipropter
ægrotantisimpatientiâ,qui potius vtxiiii.meth,fcri
bebat Gal. maiores ferre velit dolores,ac diuturnio
rem curationem,quam incifionem,fepticum aliquod
- apponcs medicamentú,fi quæ in aduerfo latere diffe
$ig; canda cutiscft,fit finui proxima. Poffts itaque calcé
ÉÉÉÉÉÉ viuam,cum fapone nigrc,admouere,vt Paul.lib. vi,
do* *ptum. cap, de palpeb.affe&ibus docebat,nam medicamen
I . tum hoc,calce recentipræparatumfit,inhoram,fiad
magnitudinem auellanæ admoueatur,cutem ad mê
branam vfque carnofàm,velad carnem vfque, cum
pauco dolore aduret,fedfivetufta calce præparetur,
intra duas,trefue,aut quatuor horas,id præftabit, fe
cundum partis,cuiadmouebitur, temperamenturh,
ii. in admotione ómnium caufticorum,non folú,
edin omnium mcdicamentorum applicatione cft
* - *.
 v v L. sG lop, cv R A r. 87
confidcrandum vtiii.meth. ait Gal. nec totius cora Corporis to
poris tëperatura fimpliciter exploranda,fedcuiusuis íí;
1
affe&tae partis,vteidem 1.ad Glau. placuit, pars enim confidsrinâ
ipfâ affeéta docet,quantum refriregandum, aut cale- i. $i;
faciendum fit,quantumq; fit hume&andum,aut exicáiéÉÉÉ
: candum,& przterhæc,non{olumnaturalis tëpera-!i'j£
tura,fedadüentitia,quæ quãdoquepropriafit,vtviii. £*
Meth. ait Gal.eft confideranda: Sed vt ad rem rea
deamus,nec fepticumhoc medicamentú,de quo Pau
loante egimus,fiplufquam par fit, loco cuiadmotú
fuerit,adhereat,ea quæ cætera cauftica parerctincó
moda,fingulis enim horis,mcdicamentihuiusvisim
becillior redditur, quare inter cætera medicamenta
cauftica,medicamentum huiufmodi cóprobauimus. -

Admouerectiam poteris fepticum illud,qugd P*'**spici.lua,

tür exprima aquâ,ex quafàpofit,quae magiftradici-T*T"",
tur,quæ in vafe aeneo tandiu coquitur,vtadmellis
craffitudiné redigatur, fine alterius rei admixtione:
quamuis nonnulli,chalcanthum,& fimilia addant,
& fepticum hoc praeftantiffimum eft,& poftquam
aqua illa ad mellis craffitiémperdu&a,ab igne remo
täeft,durefcit,lapidefcitque, debetque in vitreo vafe
optime claufo fcruari,acin ficcoloco reponi, fienimi,
fecus fieret,inaquam rurfusmutaretur, feptico itaq;
hoc quandovtivolueris,in cupaglandis,velfinucæ:
reoponatur,parti deinde per horam tanturwadmo
ueatur,quoniam citiffime operatur,hoc medicamen
g) tum,vbircmoueris,locum diligentiffime abfterges,
 *? .T s. 8 A R. M A G. DΕ *;

* nifienim abftergeretur,fphaceli caufà effe pofßt:sed

- - * -
* pofteaquam in huius feptici medicamenti, mentio
nem incidi, publicæ vtilitatis gratia, quædam quæ
' tibinö ingratafutura arbitror,&quae te mihi fempcr
" acceptalaturum,certo fcio,addam,neque me ab hoc
: propofito non nullorum ipgratitudo(quæ in noftra
** ' ' ' hacvrbe maxima eft)remouebit, qui vt haec noftra
difcantexperimenta,indigniffimifunt, vnicattamen
publica vtilitas,& quod fortaffealiquis,tanquam ar
canumfibiadiis commiffum,reticeret (quamuis ve
ra effe arcana exiftimem morborum effentiâ cogno
fceré,& inipfo tempore medicitiam facere) in ofnni
Sæ
„,„ um bonorum gratiam, quibus maiora,& meliora de
Ęlum bentur,in publicum prodeat, Septicum hoc medica
diffe
gtí*;£
fine ! dolo;
mentum,fiin aquam verfum fuerit, atque illi quin
mirabile. tam partem humanæ pingucdinis, vt penetret àddi
deris,& partem etiam exiguam opii, fupra modum
tibi gratum erit:ifto enim commodiffime cutem,car
nemque perforare poteris, fi hoc pa&o eo vfusfueris,
primum perforándus locus optime abftergatur,dein
de bacullo buxeo, vel oleagino(quod dépreffi fpe
cilliformam habeat)in hoc medicamcnto madefa
&o, vel cufpide fpecilli argentei in huiufmodi me
dicamento etiam madefa&a, locusin quo debet fieri
incifio,fccundum incifionis magnitudinem,quæ fie
ri debet,perfricetur,dum perfricabis, colorem pro
prium peffricatam illam partem,mutare videbis, id
queaducrtcsmagis,fi paulifperpcrfricationcm intcr.
 v V l. 'sc L o P, C v R A r. 38

mifferis, Tunc autem alteratam partem illam lanceo

la fcindere tuto poteris,leuitamen incifione,quod fi
nealiquo dolore fiet,quia pars illa, iamalimento de- .
ftituta,& cmortua non fentiet,deinde eodem fpecil
lo, vcl ligneo, vel argentco,vt magis commodum
fuerit in eodem medicamento iterum madefa&o, re
fricabis,& rurfus partem illam, quae poft primam. • • • •• *

incifionem proprium etiam colorem mutauerit, fe

cabis, hoc pa&o perges, quoad profundam etiam fe.
&ionem, vt opus crit, feceris, Poftem quoque me
dicamenta alia feptica recenfere, quale illud effet,
quod ex chalcantho,nitro,alumine,& fimilibus pa-.
fatur,per artem chymicam, fed cum maxime pcne-t
trcnt,violentiffimeque operentur,& propterea maxi
mos inferant dolores,illa foleovt plurimú refpuere,
quocirca ea filentio inuolam : Hoc autem noftro
medicamento,abfceffus perforare quamplures pote
ris,& membra breui tempore, & fere fine dolore,:
cauterioafficere,aduertendum tamen, ne ibiadfit in:
flamatio,aut aliquid aliud,quod locum illum calefa,
cere prohibcat : Nulla nec te capiat admiratio,licet.
omnibus abfceffibus,vel partibus omnibus diflccan
dis,hoc medicamentum conuenire non dixerim, si-'
quidem fi aliquem locum aperire neceffe eft, liben
tiusego fecundúGal.& Paul. optimefcindentefer
ro aperio,quia incidensferrum, partem inflámatio
ne nó afficit, nec magnum doloréinfert, nequehu
mores attrahit igne quãdoquevtor,modoaegrotátes.
-
----
 B A R. M A G. . D Ε ,

illum non formident, qui quamuis quibufdam for

midabilis videatur,minorem tamen infert dolorem,
ÉÉÉ quam caufticum aliquod medicamentum, aut ferrú,
ÉÉÉÉää fi Bucafi, & Halyabbati credimus, & præterquam
uod minoraccitur dolor,igne, particula inufta ro
Ablato igne boratur,& quod vix credibile videatur,igne ftatim
É“ablato,íiullùs omnino fentitur dolor, périnde ac fi
nullo modo igne locusille conta&usfuiffet,vt a mul
tis,qui& cauftica medicamenta,& incifiones,& ignê
fuerant experti,didici,Ad haec qui igni aperiuntur
abfceffus,rariffime in vomicas dcfinunt, fecusautem
abfceflibus,qui incidútur [æpe obtigit,fit enim dum
inciduntur dolor,& poft ipfam etiam incifioné per
horasaliquot ipfe perfeuerat dolor,& locus imbecil
lus redditur,ex quo fiftulae facilius nafcuntnr. Nos
tamen in abfccfibus apperiendis,omnibus antedi&is,
modis vfifumus,fed femper cum quadam præmedi
tatione, explorabamus enim abfccffus,qui cauftico
medicamento tuto poffentaperiri,& qui lanceola,&
quiigne,fic etiam tu,vt facias confulo,quodfi poft il
lorum caufticorum medicamentoram applicationê,
cutem ad partem vfque in quafinus cft, diffccare vo
lueris,aut efcharam,butiro,aut tetrapharmaco remo
uere,id tuum fit iuditium: Si autem finus orificium
dilatare volueris,medicinis de quibus in cap. de offis
corrup. curatione egimus,vtipoteris,& vtiam ofté
fum eft,curationem fèqui : Siob os,quod defquáma
ridcbeat,humidaerunt vlccra,fpecillo, •j* O©

illu
 V V L. (S C L. O P. C V R A T, 89
illud remoueri poffit inueftigabis,& forte in efluen
tibusexcremêtis,nigri aliquid perfpicies,caue tamen,
ne nigredo illa,quæ in medicinis,ex mincralibus pa
ratis,apparere (olet, te decipiat, fiquidé ex vlceribus
illis,quibus talia adhibentur medicamenta, effluens
excrémentum,nigredine aliqua femperaffc&um vi- Q_uibusno
debist 1taque núquid in offe ipfo coloris alteratio fit, tìiiumidùm
quæ contra&a fuerit,aut exi&tu, aut ex vulneris diu. ££
turnitate,aut ex fanie nitrofà,que ipfum os affecerit, άφζάζ
aut ab aere alterante expédes, iftis cóit&turis propter $ig;
ösillud, quod defquámari debet, homidum redditú Égnolci
£;
effe vlcus videbis£Q uod fios ipfum a natura non
: defquämaretur,ab optimo,& pito medico, offis pars
illa ålterata remóueri debct,alioquin humiditatemii
kam exiccari,autvlcus confolidâri, erit impoffibile;
vt Paul. lib.vi. cap. defiftu. ait: Alteratäm igituf £t cxit, lib.
öffispartem,vt probe remoueas,ea notabis, quæ pro- äïí,ii:
prio capite de offiscorruptione dicétur. Si áutem ex Ęi
alicuius rei praeter naturalis retentione, humidius fit £g******sa
: redditum vlcus,omnia quæ primis diebus,quibusac ÉÉÉ
ceptum fuit vulnus, cobtigerunt, tecum expendes, quibu$ poffit
ægrotos interrogando, quomodo laefifuerint, quæ cognofci.
ferrent arma,quibusindutieffent veftimentis,haec,&
fimiliaexquires diligenter, quandoquidem iftis exa
&te perpefifis,faepe ad veram mórborum cognitionê
perducimur,vtlib.defraé, docebat Hipp. explora £t Paul. Ijb.
bisquæ re&e, nunquid armaturæ;aùtveftimebii pars ***?****
aliqua dcfit, quæ vel fola in vulnus ingreffa fit, vel
 / * * B A R. M A G, D ■ ' '*

£á fecêglobulus traxerit,quod fi in corpore aliquid

huiufmodi,vel folum, vel cum globulo detineatur,
non folum,vt humidum fit vlcus,in caufaerit,fed vt
nunquam confolidetur,& præfertim,(i ferri fruftu
lum fit detentum,quod ferrugine cótinue obducitur
Praeter hæc videndum,nunquid in vulnere forte for
tuna,ob mcdici imperiti incuriam,penicillus,vcl fila
aliqua,quibus penicillus effct conceptus, rcli&a fint,
qucmadmodum nos fæpe oftendimus, in nonnullo
rum vlceribus, quibus alii-mcdici medicati fucranr,
fed nifialiqua adfit fufpitio,quæ filamenta aliqua,aut
penicillos a medico in vulnere fuiflc rcli&os, temo
ueat,difficile id cognofces,poteristamen aliqua con
ie&ura propius accedere,fi caufas omncs, quibus hu
npidum cffici vlcus potefl» txpenderis, inflámationë
' • fcilicet,contufionem,finum, os quod dcfquämari de
. bet, maloshumoresin corpore contentos,& tandem
caufàs reliquas, quæ humidum vlcus poffunt rcdde
' re,quas,fi ad examen reuocaueris,& vtrum hæc res,
, vel illa,caufa huius fymptomatis fit,expenderis,pro
* pter quam caufam humefcat vlcus illud,rjdem affe
queris: Ad haec nunquid alia inconfueta alteratio in
vicere fiat,videbis,vt exiccatio propter aliquâ inflä
mation£ (nulla adueniente caufà cxterna)vel excre
mentorú augumentü,quamuis prius vlcus exiccari,
& cófolidari videretur,eo tamen tempore,quafi vno
impetu, pus copiofius defluere, quæ fi animaduertes,
ftatim in fufpitioné rei alicuius præternaturam dct£
v-->
 v V L. s C L Op. cv R A r, * 9o

tæ incides,quocirca,vt quod præternaturâ dctinetur

depræhédas,fpecillo explorabis,illudque educereftu
dcbis,vel locü fecando, vel exedentibus medicinis,vt
respoftulabit,quemadmodú in corrupto offe faciem
dum etiam cff. dicemus.Si vero aliquid in vlccre de
tineretur,quod putrefa&ionis expers fempcr effet,&
quod confolidationé nó prohiberet,in corporeillud
permitti poffct, quamuis morbus in numero effet,&
totogenere præternaturâ,vt calculus in vcfica,&ali-,
de quibus Gal. in lib- da cauf.morb.quae euellenda, „„„,,
& remouéda effe idem ftatuit Gal. Penicillos autem Š.
medicorú negligentia in vulnere reli&os, in quodam
nobili loanne Stanchino vidi, qui vulnus acceperat
in tendine fexti mufculitibiâ mouentis,q, & in quin
tú,& o&auü femoris mufculá,& ad ipfum vfquevri
nariü meatûpenetrauerat,ita vt quandoq; per vulnus
vrina egrederetur,& infinu,qué volnusiftud fecerat
penicillusfuit rcli&us,quare quamuis medicis vlcus
iftud phumidú videretur,in plenilunio tamen, exic
catum iri,& confolidatü fperabànt,in pleniluniota
men vulnus vniuerfum , cuius labra fere coiuerant,
apertü fuit,excremêtaq; copiofiora effluxere, medici
nis tamen poft aliquot dies,ad prioré fere confolida
tioné pducebatur, in fequéti autéplcnilunio iterú eo
quo diximus modo apcrtüvlcus fuit,& excremétorí
copiaeffluxit,& hoc decies,& eo amplius in hoc vul
nere fieri vidimus,fingulis enim méfibusaperiebatur
vlcus,& copia puris ingens cmanabat: tadem natur;
Z ii
 B A R. M A G. D Ε

penicillum excreuit, magnum quantus eft digitus,

poft quindecim autem dies vulnus coaluit perfe&e,
Ratio autem quare fingulis plcniluniis vulnusiftud
aperiretur,& pusemittcrct,effe potcft ,quia pars illa
affe&a,reddita imbccillior fuit,& cum in plcnilunio
In plenilunio
δήδ humi omnium humiditatum fiat augumentum, vtin arbo
Ę ribus & tcftaceis animalibus patet, humores facilios
8 ' ad imbecillam,quam ad fortem partem,confiucbant,
adau&iitaq;humores crumpcbant, vulnufq; aperie
bant, memoriae itaque fidæ hæc omnia mandabis.
Scd fi intus globulus plumbcus rctineretur,vt eum
euellas, ne fis folicitus,plumbum enim in corporere
Plumbii per tentum,putredine pon corripitur;& facile in meri
;££ brisconfolidatur,detentum fiquidcm in corpore Plü
ta in corpôre bum per triginta annos vidimus,quod ægrum nullo
É * afficiëbat dölore,quamuis fingulis dicbus locú mu
' taret, quia itafcofimlocum defercbat,vt ne percipere
tur quidcm,fempcr in loco,a quo difcedcbat,medica
mentofam fuam vim derelinquendo,tandem ad par
tem aliquam dcfcendebat, in quainffámationem,&
abfceffum excitabat,quifi (kcabatur, facillime plum
Vlcerishumi bum educebatur. Si ex partisimbecillitate humidius
fi: 'j' fit vlcus,cognofccs,fi nec fànieiretétio,nec os abfcef
furum,necaliud adfit,& tamen vlcus non confolide
tur,fed humidius fempcr fiat,quare roborantia adhi
vi...i humi bebis medicaméta. similiter fi vlcus effct propter de
do . propter bilem medicinam,fortius adhibebis medicamentum
çï quod fitale fit vlcus, proptcr fanguinem pcccantcm
 V v L. s G L o P, c v R A r. 9i

in quali,& in quanto,corpus purgabis,vtiii. metho- ptoptst pec

docuit Gal, fi ex fortibus medicinis humefcat vlcus» É;£!
illis remotis,modo dcbilia adhibebis medicamenta» do£t'fuccur
modo fortiora,exterius auté aliquod cæratú,vel epis- rendum.
pafticum Gal. admouendum. Si ex intemperie hu- Vlceris humi
imeat vlcus, tüex partis affe&ae colore, tumiex ta&u, áíôïí
tum aiuuantibus,& nocentibus,tum ex iis,quae ab ip peris notæ .
fo vlcere prodeunt, & ex multis aliis, quæ prudcns
nunc prætereo,cognofcctur. Scd fi humidaifta vlce
ra in iun&uris effcnt,ab iftisque humor albumini
ouorum fimilis proflueret, qui nihil aliud eft, quam vlceribus i5
tendinum excrem£tum,feu nutrimentum, quod vbi Š hu
ad vlcus, vel ad partemiimbccillam membriperue-£#;
nerit,necin alimentum verti poffit,ab vlcere egredi-fuccurrendä.
tur,propterea cum huic vlceri quoq; fuccurrendum -

í fit,nec exiccantibus illismedicinis fuccures, dequi

bus Paulo ante egimus: Scd vbi medicinas adhibue
ris,quales fymptomatibus vlceriilliconiun&is con
ueniunt,ab initio præftabit,exfarina fabacea,& oxy
mellite,emplaftrum confe&um, calidum fuperdare,
quandoquidem ab ifto medicaméto, illaexiccabitur
humiditas.Neque mirerisexvlceribusin partibushu .• *

iufmodi exiftentibus,fi multarum humiditatücfflu

xum videris,fiquidem neruolarum partium talis eft §s$fìrum
patura,vt mulâ emittantexcrementa.Sitamen partiíÉÉ;
bus illis robur addere optaueris,poft aliquot dies,cúta excremen
farina fabacea,furfurem, camomillam, fiores hype-*********
riconis, nuces cuprtffiin pulueremrcda&as,invini
 : : 8 A R, M A G, D Ε -

y£i£ fufficienti quantitate poffes decoquere,omiffo oxy

£; Š. mellite,qnod fua fubtili virtute ad profundas partes
patisroburad potcft penetrare,vcl fimilia addcndo,vcl remouendo
dens. vt res poflulabit, -

D E OE D E M A T E.

C) v o N 1 A M cedemate vlcera quandoque folât

S-affici, propterea de tumore hoc etiam pauca di
cere ftatuimus,praefertim cum contufis iftis vulneri
- ,, busaffe&io haec faepe obueniat:quid auté hic tumor
• * ' fit,& quæ eiusfit caufa a Gal.ii.ad Glau.& xiiii.meth.
gjiag. 4. fcribitur,& nihil aliud tft czdema,quam tumor mol
deiis. . . lis,indolenfque,apituita,quam flatus detulerit adpar
tem aliquam, genitus,vt ait Hipp.in lib.flatibus, vel
eft tanquam fymptoma in mala corporis habitudine
vel in aquam intercutcm,fed de iftis nonc non dice
cedem faepe musioEdema itaque in vulneribus vtplurimum pro
vulne-accidit aenit,ex virtutis conco&ricis membri imbecillitate,
quae a morbo fa&a cft,itavt fanguis,anatura ad me
„g„;, q. brum illud demiffus,in alimentum non cóuertatur,
gna. fed inflatum,& pituitam: Huius tumoris figna funt,
albedo,feu color morticinus, vt ifti aiunt, mollities,
* ' quae fi tangitur digitorum recipit vcftigia, & dolore
' ' .'... caret. Curatur autem medicinis partém roboranti
cedamatis cú bus,videlicet calidis,& ficcis,& ftipticitatem haben
t•**•• *'* ribus,remota prius caufa fi adfuerit. Sed fi vulnusad
fit,non ita crdcma te vrgeat, nifi forte tam magnum
 v V L. i s C l O P, C v R A r. 92

I. it, vt ad fe curam trahat,ac fiproptcr ipfum vulne

ris cófolidatio prohiberetur, czdemate affe&um locú
oleo tartari,vel myrthi,vel olcolaurino,& fimilibus
inunges, vel cærata cum acetopræparata,applicabis
vt epifpafticum Gal. aut fpongiam nouam cum lcui • .

fafciatura,in deco&o quod fcribcmus madefa&am, • • • • -' I.

admouebis,{ed hoc facicspoft vulneris confolidatio

nem, Deco&um illud recipit rof. rub.florum camo- ÉÉ de

millae,anethi,fingulorum manupulum vnum, balu- *"*"*

ftiorum,cuparum glandium,vtrorumque manupu • • • • •. ^ )

lum mcdium,nuces cupreffì numero viginti;florum

{àlicis,manupulum vnúm,& femis, aluminis rochae ' ;
vnciam vnã,mifce,& in lixiuio buliadt, vel in vino
nigro ftiptico,ad tertias,in deco&o hoc fpongiæ no
uæ madcfiant,& parti applicentur, vel fimilesalias .«. t*. » •S . .
adhibe medicibas, in forma emplaßri, vcl fomenti, . . ::.t: et
modo cum ftipticitate exiccent,& vniuerfum mem
brum,aequaliter fafcietur,& a fpongia comple&tatur,
vt ii. ad Glau. & xiiii. mcth. docet Gal. & alligatio
in inferiori parte incipiat,finiat autem ad fuperioré,
& linteorum circumuolutiones inferiorem partem
conftringant,in fùperiori autem parterelaxentur, vt
fieri in fra&uris folet,& fi fpongia noua defit,fpon
giam aliam in lixiuio,cú nitro,vt docet Gal. fumes,
apud quem, hæc, & pluralegere poteris,fi cupis,& .
quamuis noftrum nitrum,non fit idem cum ' * .

antiquorum nitro,cotamen pro anti

– – quorum nitro vtipotcris.
 - * * B A R. M A G. . D Ε
D E ,C A R N 1s AD D 1 T AE, A r Q_v E.
i s v P E R £ L v AE ^ C v R A T 1 o N E.

IN vulneribusadco quandoque caroexcrefcit, vt

,,e„, „, * vltra modum augeatur,yt Hipp. inlib. de vlceri
;. cap. i6.T bus fcripfit,ex quo compofitus morbus fit, ex vlccre
nempe,& addita carne,& morbus hic inter morbos
in magnitudine,reponitur,vt iii. meth. ait Gal. qua
• propter adau&a illa caro,auferenda eft: Sed cum nó
q„.a.nn. nulla,ytin de conft. art. med. sit Gal. naturæ p*g£
ά;& quae- tur,vt luxati membrirepofitio, & fra&i compofitio,
*** ***"* & additæ carnisremotio,ac nonnulla medico,vt car
negantur - - - - - - - - -

nisgeneratio, Proindecum morbushic in toto gene

re praeternaturam dicatur, naturæq;adauétæ carnis
ablationegrtur,chirurgia,aut medicinis,eft áuferen
Š;da,vtadáíáoíco,&iiibi etiam dixitGal. Medici
næ ad id cömodæ,èxiccanteseffe debent,vtiiimieth.
fcripfitGal. fed cum medicamentahuiu{modi debi
lia, vel fortia, vel validiffimaeffe poffint, cauendum,
nein horum medicamentorumvfu,aliqua (èquantur
incómoda:indicationesigitur, apartibus,quibus me
dicamentahaec admoueri debent, fùntfumebdæ, vt
longa orationeGal.ii. ad Glau.& iii. meth. fcripfit,
vbi a quibus indicationes fint fumendae medicamê
„forum admouendorum docet: Atq; in appofitione
£; fortium medicamentorum,indicatiónea partis fenfi
£satorum in bilitate ait, fiquidem oculi,aut cerebri m£brana, for
dicationes vn
äîtia ferre medicamentanon poffunt: quocirca partiá
 v v L. s c L o P. c v R A T. 93

diuerfam naturam expendes,an fcilicet neruofae fint,

& idco fcnfibiles, corporis etiam totius temperatura,
aduertenda,nunquid mollis,vel dura fit,quandoqui
dem corpora dura, valida ferrc poffunt remedia, vt
iii. meth.diccbat Gal. mollia contrario modo fe ha Et 4. de cöp.
bent. Si igitur addita illa caro,mollis,& pauca fue- med.fec.gen.
rit,in fcnfibili parte,atq; in vlcere,futuræ inflamma.
tionis nullum impendat periculum, alumine rochae
combufto,folo,vcl cum boloarmena admixto, aufe
retur,vt iiii, iiii. ait Auic. rernoucbitur etiam alio me Q gjbus addi
dicamento,quod
quidem alumen zuccarinum
medicamentum,quamuis ex multis conftet ú#*
vocant,quod pollit.

minus tamen mordicat,quam fimplcxalumen, quam

uis fit combuftum,idem præftabit hermoda&ilus,fi
mul cum tartaro,vel cinere conchilium,feu teftaceo- -

Et Gal.in de
.rum animalium, vt Paul. lib. iii. fcribit. Ad hunc fimp.med.fac
- - -

etiam vfum aptaerunt filamenta,in muria madefa&a

: {X exiccata,calcitis,fquamma æris, & hæc præparata
effe debent,& cóbufta,vt docebitur, quo minus mor
deant : Atq; huiufmodi medicamenta, non folum
adau&am carnem adimunt,fed quoque cutem gene
: rant, vt dixit Gal. in lib. de comp. med. fec. gen:
horumque medicamentorum vfus cft variandus, ad
carnem additam auferendam,larginsillis vteris,& in
corpore humido,humidaque particula,facilius ope
' rantur: Videndum præterea eft,ne huiufmodi acria
rnedicamenta admoueas,impendente aliquoinflam
. - mationis periculo: in partibusficcis, minorihorum
AA
 B A R. M A G. D E

medicamentorüquantitate vtimur,& modice etiam

adhibita cutem generabunt , Q_uod fi validior me
dicina placuerit,aeris æruginem combuftam,& pur
E. 4.a. c&p. £*"*" admouebis,vt Gal.v. meth,fcribebat,quæ qui
£ãäçìï. dem ærisaerugo,vt infra docebimus præparatur. Ve
rum fi adau&a illa caro multa cffct,& callofa,ad for
tiora confugics mcdicamenta,vt ad aquam noftram,
ad calchanthiolcum,vcl ad aquam fulphuris,deinde
ficca filamenta,& linteolum medicamcnto aliquofri
Pe£*£*i* gido illitú, fuprrdabis, quod circumquaque vulnus
medicaméto $ - - - - - - - -

Ë, inlatitudine trium digitorum contegat, äptiffimum

fiat adipcisa effet pompholigisvnguentum, vel album vnguentü
#***** Pauli,& circumîcirca defenfiuo partes poffcnfìllini,
* > vcl fuccis frigidismadcficri,vt fùcco fölani, plantagi
nis,& fimilium,vel adauéta illa caro,trochifcis de mi
nio,infpergipoffet, deinde cfcharae cafus procurari,
c„ßaßa, poftmodum ea vlceri adhibcnda cura cft,quam fym
fiasferre vi£ ptomata,ipfi coniun&a exigent.Si medicamëta hæc
dum aut igne defuerint,fcalpcllo,vel nouacula au&am illam carnę
poffes remouere,vt Caelf. fuafit,& vt etiam ex Gal. eli
Et 3.de cöp. ci poteft,vbi vniuerfàliter, de morbis in toto genere
sed fc.go. praeternaturam curâdis,loquitur,& xiiii. mcth.quos
aut igne,aut medicaméto adurente, cenfet curandos;
Quapropter fi cauftcisillis medicinis,addita caro nó
remoueatur,vel fi aliquid, caufticorum medicamen
torum vfum impediat,£orpicibus, vel nouacula,eam
præcides, deinde medicamcntum aliquod quod cru
ftam inducat,adhibebis,quod fupcrfiuae carnis reli
/ vv 1. s c L o P. cv R A r. 94
quias,abfumat, quemadmodú fæpe Paul. docet lib.
vi.vbideThimis,& condylomatibuscurandis:agit,
velfi morbi malitia,autadau&ae carnis magnitudo,
aut partis natura ferret,cádentiferro,fuperfluæ illius
carnis reliquiæ remoueantur.
DE cARNis callos AE cvr Arione.

I forte vlcus in labiis callum obduxerit, vt non

nunquam ex diuturnitatefierifolet,vt iiii.meth.
dixit Gal. & vt caelf. non tacuit,ex negligentitra&a
tione,dignofcctur,6vlceris ipfius labra nó rubuerit,
fed albuerint,& fi puris exigua effluxerit copia (nifi callas in vlce
forte pus in finu aliquo tetineatur) & fi fpecillo vlce ss Ę.
tislabia contigeris,&abaegro paruus,iniilo cótaâu, ἐ*
aut nullus percipiatur fenfus:quapropter, fivtvlcus
coalefcat,optaueris,callus ille omnino remouendus
eft,vt iii.meth.fcripfit Gal. qui fymptoma eft, cura
tionem impendiens,& eiusfine quo non , rationem
obtinens:natura itaque callieft cófideranda,nunquid
fcilicet,mediocriter,an maxime dura fit, rurfus nun
quid callus ipfe in vlceris labiis, an circa labra in
parte extrema fit, vt Galen. iii. methodi docuit, &
fiextra,circum
medicinis vlcerislabia
remouebitur, fit callus,
vt medulla mollientibus Cellum
ceruina,velvi- reme
í" medici
tulina,& fimilibus de quibus Galenus ii, ad Glau
conem capite de fcyrrho agit, vel fi hæc defint,
rcfina aliqua humida, vt idem iiii. methodi docuit,
AA 11
 B A R. M A G. D Ε
Callus extra
j. ij, vel vnguéto bafilicone, vt iiii. iiii. fcripfit Auic. cal
rarôçóôïì- lus tamen raro extra vlccrislabia contrahitur, fita
tur, mcn contrahatur,medicinis iftistolli potcft,& quam
uis nonnulli, ex noftri temporisfcriptoribus,eifdem
medicamentis, contra&um in vlceris labiis callum,
poffeetiam remoueri,dixerint, Gal, tamcn callis iis,
qui extra vlccris labia funt,hasfcripfit cóuenire me
dicinas,noniis,qui in vlceris labris funt cótra&i,qui
Et cxl. lib. (vtidcm iiii.mcth. fcripfit)ferro, veladurente medi
£?* ** camento funt ammouendi,& ferro illo,fiuefrigidum
caiii qui in fiue candens fit,vniuerfus circumquaque vlceriscal
£T£; lus,cft aufcrendus, Caucndum tamen fcmpcr,ne,vel
Å„Ë vena,vel arteria,vel neruus lædatur: Poftquam auté
callum ipfum fecueris,fanguinis fluxum compefces
oui albumine,cum boloarmena,& (alc*Veruntamen
cum nonnulli aegrotantes,ncc excifionem,nec ignem
ferre valeant,nec calli omnes, vt igne tollantur, ne
ceffe fit, libentius cauftica adhibeo medicamenta,vel
valida,vel minus valida,prout calli confulit duritics
quæ fi mediocrisfit, vnguento apoftolorú,aegyptia
. . . coue,vel puluere precipitati,remoucbitur, vel fi haec
ÉÉÉÉ non contulerint.adhibeo trochifcosdc minio Ioan
tia. nis devigo,quififtulis conducunt maxime, cum co
rum labia callum obduxerint,& quæ tunc veræ fi
ftulae,poffunt núcupari,vt Paul. lib. vi. ait,ncc Gal
in lib. de comp. med.fec.gen.tacct,de quibus fuolo
codicemus,Trochifciitaque ifticallos tollunt, qui
cum duræ fint fubftantiæ,in cauos omnes poffünt
 V V L. s G L O P, C v R A T, 95

immiti, quamuisanguftiffimi fint, ex histrochilcis ,,„„■„..

vnum in vlcus immittes,& vlceri circumiacétes par- ne aëriü me
tes,propriisdefcnfius munics,vtiiii. de comp. mcd. #;
fec. gen. in appofitionc omnium acrium medicamê ícęTÜôç
torum, faciendum effe dixit Gal, frigidum deinde $ig;
aliquod medicamentum fupcrdabis, quale effct oui “*
albumen cum aceto, exceptum ftupa, vt humorum
fluxus prohibeatur,butiro deinde efcharam remoue
bis:Trochifcos hos,quoshoclocofum defcripturus
loannes de Vigo compofuit,quare illi mcdicamentú
hoc acceptum refero, nec aefopico graculo volo effe
fimilis,nec mihi,vt multifaciunt aliena vfurpare,nec
:; me aliorum doéte inuentis venditare cupio, neque
enim do&os viros fuis laudibus vnquam defraudare
ftudui medicamentú proinde iftud eggregium, om
nium ftudioforum gratia,iisdem verbis,& codé mo
do,quo
meigiturdo&iffimusille vir fcripfit, defcribam
panis fermentati,vntiasquatuor, *Su- ftochifcgri
fublimati Ioannis de vi
- - - - **** go defcriptio
argenti puriffimi, vtrorumque vntiam vnam, minii
! vntiam mediam,panis in aqua rofacea, vel cucurbi
tea,madefiat optime & diffoluatur, cui argentum in
ß tenuiffimum puluerem reda&um,cum minio,& fub
limato,fuperponatur, & optime omnia mifecantur.
poft haec digitisrotulæ conficiantur, vel paftilli,&
magnorum, & paruorum peniculorum formam re
ferentes,qui in clibano tepido exiccétur, &ad vfum
feruentur,Vbi crufta,feuefcharailla indu&a, fuerit
ammota,digeftiuo noftroloto,vti poteris,vcl aliis
 *

b A r. M A G. D ■
medicinis, prout rcspoftulabit : vel admouebis vn
guentum de colophonia,quo femper cum affeéto lo
Co mcdcbcris,pcoicillos illines, vnguentum quippe
hoc callosremouet,nó tamen tantæ virtutis eft,quá
taetrochifci loannis de vigo, quos tamen fi non ita
effe validos optaueris,fublimati partem detrahes, vel
addes fivalidiores efle defideraueris;Trochifci etiam
huiufmodi poffunt in puluerem redigi, quo vlceris
callum ÉÉ ctiam poteris,vel peniculos qui in
vlcusimmiti debent,vel fublimatum, & argentüali
cui vnguento admifcebisfi videbitur,& eundcm fco
pum vnguento hoc attinges,vel ad remedia quæ in |
cap. de offis corruptione dicemus, confugics, quæ
ad vlcera dilatanda,dedita opera fcribemus.
Q_v 1 BV s M o D I s PvLvER1 s s cL o
P ET A R I I GR A N V L A C A R N I
INFI X A R E M O V E A N T V R.

( Qi C L o P e r A R 1 1 vel bombardici pulueris

granula,quandoq; in facié,locumuealium profi
*^ liunt,quem non folum contundunt, fed nigre
dine afficiunt,itavt corporis parsilla turpiffima vi
deatur,præfertim fi itafacics affe&afuerit : Huicigi
tur affe&ioni, curatio etiam aliqua eft adhibenda,&
quamuis impa&um nigrorem illum remouere fit di£
ficile,postatnen primi (quod quidem fciamus) hu
ius affe&ionis curam inuenimus: in primis itaque
 V V L. s C l O P, c v R A r. 96

confiderabis,nunquid partes,ab huiufmodi pulueris

fclopetarii granulis i&ae, coaluerint,an adhuc coale Q pibus mo
fccre debeaiit. Si igitur recentes illorum granulorû É; Ę:
notas vidcris,vlceraqueadhuc non coaluerint, fum- ià ÉÉ
macura,vt puluerem illum ab vlcere pofca abluas, $u- $as remo
vel vt fpeciilicufpide impa&osgranulos leuiteredu*""*
cas,operam dabis:deinde ouialborem admouebis,vt
humores repercutiantur, ac vt dolor ab humorum
defluxu excitatus,mitigetur* fequêtidie rurfus pofca
vlcufcola illa ablues,& fpccillo iterum pulueris rcli
quias,quas poteris,remoucbis*foraminaq;illa noftro
digeftiuo loto replebis, partemque illam, in quailla
vlcufcula erunt, linteolo eodem digeftiuo loto, vel
olco rofaceo cum vitello oui,illito,per dies trescon
tegrs, diligenter fémper diebus fingulis pulueris ni
grorem pofca,vel fpecillo remouendo,vfque ad vlce
risfundum,qui quidem nigror,fi cum pure egredia
tur,bene erit,fin autem tátum aegiptiaci quaniü fàtis
effe duxeris,in vlcera illla immites,vt vna cü cutis,&
cótufae carnis exefione,nigredo illa tollatur, fin mi
nus gutula noftrae aquæ defcriptae,vel olei calcháihi
vel fülphuris fpecilii alicuius,vel lignei, velargétei,
cufpide excepta, vlcera illa madcfacies,& hoc pa&o
nigredoilla omnino remouebitur*quae nifi iftis mo
disauferatur, femper maculæ illæ nigræ apparebúti
pigredinem igitur illam vbi remoueris,vlcera vt coa
lefcant curabis * coalefcent autem facile,fi admoue
risvnguentum denanuphare citrino,in malo citreo
 B A R. M A G. D Ε

fa&um,quod etiam,vt dcformes minus reddantur ci

catrices,conducit : Q_uod fi iam vlcera illa coalue
rint,notæque illae,ob medicorum infcitiam,infignes
Ferrocandem appareant,partem totam nigrore infe&am igne, vcl
t quomodo medicamento adurenteaufcrcs,fi igne
maculae pulue partém illam
risfclopetarii remouere volueris, ferrum fpecilli formam habens,
tollantur, & fumes,quod vbi calefeceris,nigredine affe&um locú
quomodo a
durente medi fenfim perforabis,& adures,quoad ad parté peruene
camento.
ris,in qua nulla amplius fit nigredo, deindc oui albu
men cùm aqua rofacca,vt ignis caliditas induéta mi
tefcat,appones:Sequenti diebutiro, vel alio medica
mento ex di&is,cü de cafuefcharae ageremus,efcha
ram remouebis, defcendendo ad vnguétum citrinú:
Medicamento autem adurente,fic maculæ illae tollú
turtfpecillum ligneum,vel paruum, vel exiguô,pro
ut magnitudo,vel paruitas maculae,quam es remotu
rus exiget,fabricabis,quem in noftro illo medicamë.
to,de qüoin capite de finubus diximus, intinges, lo
cumq;,in quo macula eft,perfricabis,vt cutis,& pars
illa tóta,in qua nigredo eft,cauterio afficiatut,fed cú
exiccari cutem videris,eam lanccolæ cufpide aperire
nonnihil conaberis, & rurfus fpecillo in eodem me
dicamento madefa&o,locum refricabis, vt profun
dius partem illam aduras,tandiuque id facies,quoad
nigror ille aboleatur, cruftam deinde remouebis me
dicinis Paulo antedi&is, defcendendo ad citrinum
voguentum,quod in calce huiusvoluminis,vna cu
multis aliis mcdiciniis,defcribemus. -
 ^.

V V L. 3 S C L O P. CV R A T, 97

M.
D v R i τ 1 e 1 . Q_v AE ' 1 N 1 v. N & T v R. i s.
R E M A N E T, P o s T v v L N E R 1 s,
; ' ' v E L v L c E R 1 s • c o N s o l 1-.
.
•
: : ! i

- -
' * D AT 1 o N E M , c v R A T I o.-- ' ' ' ; -

•, • • * .*.
• l• - •. . .* •. *'*- . . ' • , ,: .** . '

T OST perfe&am volnerum c6folidationem

- duritics rclinquitur,præfertim fi vulnera illâ
* in neruofà parte accepta fuerint, vt Cæl. lib.
v. cap.xxvi.ait,quae illius membrimotum impedit:i
$ed quoniam,vt eleganter Gal. in lib.de motu muf. r.;„;„„.
fcribit;tripliciter membra motum poffunt amittere, motus amitti
aut pröpterhumorcs exiccatos,vel propter tendinú,**
neruorumque incifionem,aut propter eorundé cor
fuptionem,quæ fieri folet,quando vulneribus abfces
£quifupputatutacgidit;in quo $opiofum purcg!,.„ „.
figitür,qúá fua deinde acredine;& fiitrofitate,tendiíï*tï,
ncs,neruofque,& ligamenta corrumpere poteft. Si;;i;;i;
igitur laefafitiunétüra aliqua,eiufque motus àblatus Ę;
erit, ob corruptionem,velvulnu$,velglóbuliiâû; s.T,
quitendinem aliquem ruperit,priftirìrnotusrcftitu- *** * •*
tio, defperandaeft,vt loc6citato dixit Galvqjuodfi . '.'.",
Hæfiofite& cicatricis düritie;vel ex hufhmore aliquo in .. , . ** ;
iun&ura exiccato,vt fæpius fit, quemadmodú dixit m.„., q.
in de cauf. morb.vi, mollientibùs medicinis,& rela ritis ciô
xäntibus,recipiadhuc motus poteft,vt addu&o etiâ Ę :ig
loco Paul. dicebat,pinguedinëanatis,vcl gallinae lo- íú,
cum inungendo, vél ceruina, vel vitulinâ medulla, tua pist. '
vcl refinisàliquibus parüficcis, aut gumi aliquo pin
BB
 • . ,* & B A R. M A G. D Ε..i * *

gui,aut althea in vetcri oleo deco&a , aut radicibus

íucumeris afinini,in oleo etiam deco&is, aut embro
cis olei dulcis,aut deco&o altheae, fcnu græci, femi
nislini,& fimilium,de quibus Gal.ii, ad clau. pluri
bus verbis tra&at,cap.'dc fcyrrho,& Paul.aptiffimâ
etiam erit,medicamentum a Gal. vii.de comp.med.
Mediam sati ftcrgen.ex Diof. defcriptum,quodfis paratur.Sume
Ê ***** lib.
�
cærálib.vnam, colophobiae galbini,iridis
mediam,olciirinifeculae,vini illyricae.
q* f.& fccundum,
... . . artem fiat vnguentum,quod optimium cft,ad diffici
… . lesartuum mötus,&ligimcntorum, omnium dgri
siem tollit.Sed iinum?lcum fecundum Diof. dsf
cription£;parari dcbct,vt nos fcmpcr obßruauimus*
vitranfibis ad accopa medicamenta, aGal. vii. de
comp. susd.fec.gen.isripta;£Tp£££o£ti£££*
.. ', raménti;& naturæ,fatiogc habita; Siquidcm fi durio
• ribus córporibusParagdum fit mcdigamentur; hoc,
-

: pingucdinibus ficcioribus,illud parabis,vt ibidé ipfe

£t ɤ;, noftra Ę;
© « Ca- CO0

ra dirigisss- fugia,vt adoleû&* cæra pingui per cb ymichamex

Ę; É £? quidcm ad emolliendas durities prae
ras reddit. flantißtmum cft,fna! iì £ enim pcnctraf emollit, ac *

.. ., .difcütit,nec vulgare medicamentumcft ad cicatricts

… … pulchras reddédas,modo poft aliquot dies,poft vul
£,'* heris confòlidationemxovtaris,ne noua fiatigfiam
Ę ;matio,oleum hoc fic parstur. Nouam,caeramfumes,
£É* & quàmmaxime pinguę, qui:m in vaf* aliquo,igne
modico colliquaöis,& carì invitiofaepius manibus
-

£*
• '
 v v L. s c L o P. c v & A r. 98

comprimendo lauabis,hanc rurfus coIliquabis,& iä

: eam tegularum,vel co&orum laterum früftra calefa
£ta,& ignita,quæ cæram illam obforbeant,proiicies,
fruftra deinde hæc in vas (quod botiam flexam ap
pelât) optime lutofapientiae obduéìá,ponantur,ighi .
deinde vas admoueatur,& vasalterum,quod ftillas re
cipiat,fupponatur,priusaqua egredictur: vltimo tan
dem puriffimum oleum ftillabit, quo ad emoliendas
duritics vti poteris. Membra quoque motu priuata,
in veruecis recenter mortuj vifcera,immittûtur: Po
teris etiam vino,in quo alihea,cum abfcynthio,& ro
fis deco&a fit,vt emolliti humores difcutiantur, affe
&um locum lauare,vel affe&á partem, pyrite,vel mo
lari lapideignito,& accto accerimoafperfo,fuffies,
vt ii.ad Glau,admonuit Gal: Alioetiã vti medicamé- , d emollisa
to poteris,quod capit,oleilumbricorúin dupliciva- áí åíè
aliud medicâ
fefa&i,oleiamigdalarum dul.vtriufquevnciasv.olei rmentume,
antiquiffimi vnc.iiii.pinguedinis fuilæ,vcl humanae,
fi pro molli corpore paretur, vel fi pro duro, pingue
dinisbubulae,vcl caprinæ,pingüegalinae,& anferis,
omnium vnciasquatuor,radicumaltheæ,cucumeris
filueftris,manupülü mediû,in minutas partesincidá
tur radices,& in fuprafcriptis mittantur, cum vnciis
quinque vini optimi,& in vafe terreo, optime vitrea
to(vt aiunt)& optime pafta obturato, in furno tem
perate calido, ad vini confumptionnem, decoquan
.tur: Abfumptum effe vinum cognofces,6 oleigut
tam fupcr prunas proiicccris, ncquc crepitum faciat;
BB 11
 ›› , * A B A R..'M A G. D Ε J ' *

Poft haec colletur,& quibuflibct fexvntiis iftiusli

quoris,dragmae tres puluerishermoda&ilorum addã
tur,& cæræ q. f. ad molle vnguentum faciendum,
Dispyrii, 3? affe&um locum inunges. Poft dies aliquot;fiva
άí'íís, lidius volueris medicamentum,emplaftrum diapyri
sd, $u$ti$s tidis Gal. admouebis,quod ad duritics omnes emol
*"* licndas,praeftantiffimiümeft.
... . D e o ss E D Ε τ Ε ct o, q Et .'
. . •
-
••
-
• • ••
• * * * *, co R R v P r o.. . . -

-
• •"*
_ *
. . * *; • • • ' -i • • ~ -, - · · ···

C) \ o N 1 A M poft aliquot diesin vnlneribus

iftis,velvlceribus,offiscorruptio quandoque
fequitur,deoffis igitur corruptione aliqua dicere fta
,, , , • • tuimus,vtquaeabantiquis medicinæ authoribus,plu
bJjbus cffi ribus tradita fuere, paùcistibi,hoc loco, anteoculos
άpi, & proponam. Corruptioitaque in offe fieri poteft,ob
;:iii Pof* quae
•
multam aeris alterâtionem,vel ob faniei acredinem,
fua nitrofitate offa potcft alterare, praefertim fi
fànies ipfâ, in finu aliquo contineatur, & in offium
porrofitatibusimbibatur,vel ob cótufionem, vt fere
fit,in i&ibusfclopetariorum globulorum, quiforti.
teros percutiendo,ipforum offium porrofitates pos
funt comprimere,& inde alteratiofequitur;idque ma
nifeftum tibi fiet, fi primis diebus os denudatú fuiffe
depræhebderis,velfimultidies abierint, neque vllo
alio füperueniente fymptomate,vlcusnon coalefcar,
vel fiaegrum intcrrogaueris, nunquid in iâu ipfo,
 v v L. sc L o P, c v R A r. 99

percuffionem,& concuffionem fenferit in membro,

magis autem fiescertior, fi oculis os poteris confpi
cere,& explorare,nunquid proprium £ruet colorem
vel nigredine fit infe&üm,vel caricaffe&um,vtCael.
dixit Iib.viii. cap.ii. vel fitecü expendcris, nunquid
expuris generatione,vcl retentione, oscontrahcrevi
tium aliquod potuerit,velfiex vlcere copiofius, te
nuiufq; pus, quâvulnerismagnitudo poftulet,exeat,
vtiii. defra&. de offe quod abfceffurum erat,dicebat . . . .
Gal. fi aliqua ex his, vel paulo ante fuiffe,aut etiam
nunc adeffe,vulnus non coaliturum certo fcies, nifi
quod alteratum cft os,aut corruptum,a natura expel
; latur,âut a medico abradatur,vel medicamêtisremo- .
ueatur, aut defquammetur, vt Cael. lib. viii. cap. ii. om. „„.
diccbat. Si igitur rc&am volueris curationem infti- ptiysi?itera
tuere,inter cæteräetiam,corrupti,vel
ftantiam,expendes,nunquid fcilicet alterati
dura,autoffis fub ΚΕ:
mollisâ. QDA

fit,qualcs effe offium appendiccsfolent,quae naturali

ter fpongiofae,& fungofae (vt ita dicam)funt,& qua
lia etiam nonnulla pedis offa,& brachialis,& manus
effe folenr,vel cartilagines, vel nunquid dura offa,ita
affeftafint,qualia grandia offa effe confuenerunt:De
f. inde nunquid laefio in offefit dubtaxat in fuperficie
exactisalteratione,aut ad medullam vfqueosvitium -

; contraxerit. Si os folum in fuperficie fit alteratum, fr:

nec carie aliqualaboret,fpecillo non exa&eacuto, ne áltetiti£s
que obtufo, percipetur laefio,quia oslubricü effe .,_fit dignofci.
; gnofcctur, nec in eo fpccilli cufpis figetur,vtidem
 * : B A R. M A G. * D £*

addu&o loco dicebat: cauendum tamen,ne forte ex

rrofitatibusin offe exiftétibus,in quibus fpecillus
c.ii. .£ai figatur, affe£tum caris osputes eflc, Caric autem os
offis cogoitio affe&um effe cognofces,quia in ea [olum parte, quae
carit laborat,non in aliis offis partibus fpecillum fæ
1 , pefivólucrisimprimes: Si igitur abfque carie os fit,
g£- § ab aere duntaxat iî Éî. abrade
re,fatis erit,modo commodeabradi poffe videas, vt
A„i.,.,.& Paul.lib.vi.cap.lxxvii.praecipit,& tandiuabrades,
g*!t
du&o.
locô ad indicabit
donec aliquidfanguinisappareat,illequippe
vlterius alteratum os non effe,quiafaoguis,
quod
o uidia os vitiatum eft,aridum vt fit neceffe cft,vt Cael. lib.viii.
ÈÉÉdi. cap. ii. dixit,poft offisabrafionem, puluere cephali
… ,- coinfpergendum osipfum cft, vt puluereireos,ari
* • • * - ftolochiæ, panacis chironei,& fimilium, vt ostuea
' ' tur, carnegtegatur: Vcl officephalicum medicam&
. tum admouebis,quod capitale vnguentum, aut debe
16seffibusds tonica,autmatrifylua dicitur,aut adhibcbis ifis Gale
******* ni,caerato humido temperatum, quod a Gal. in lib.
de comp. med. fec. gen. in capitis fra&uris,& in
aliis offìbus dete&is, commendatur. Cuiusratio effe
poteft, quia farcotica omnia, calida,& ficca effe de
sarcoticaqua bent, vtiam exGaleni fententia di&um fuit, calida,
£„'*** vt nútrimentum pro carnis generatione attrahant,
ficca, vt illud a corruptione vindicent, quo deinde
naturæ opera caro generetur, Sed medicamenta hu
iufmodi, magis,vcl minus calida parari dcbcnt , fe
cúdum partium, quibusadmoueri debent naturam,
 v v L. sG lo P, G v £ A r. DO©

cum igitur ficcæ naturæ os fit, calidiora, quæ illiad

hibentur medicamenta, effe debent,& valide attra
hcre, vt etiam exgumi compofita, effe debent, quæ
fi pro carnofa parte parentur,ytab offibus attra
hant pro carnis generatione, calida, effe neceffe eft,
& ficca,propter ficciorem partem, quae conferuari
debet,vt iii. methodi fcripfit Galenus,& hoc etiam ,
in cartilaginibus obferuare conabcris . Siautcm fcalsi fealpsfe
pro osalicratum remonere nequiueris,tercbris ali- íí
quibus vti poteris, quae pervlceris foramen mittes,rubro nädä,
& alteratum vniuerfum osillud remouebis, vt intra
&atu defra&uris apud Paulú legere poteris: Q_uod
fi, nec terebro, nec fcalpello, propter vlccris angu
ftiam,vtaliquando £ucnit,alteratam offis partem ab
radere,& remouere poffes,ipfum vlcus tribus modisTribus mo
latum rcdere poteris,nempe fiin illud aliquid, quodíj;'"
poflit intuméfcere,immiferis,& quod imbibendo““
humorem, vlcus dilatct, vt vitiatum,& corruptum:
os,quod abradi debet, detegatur : Hoc affequi pote
ris penitillis infundum vfque vlcerisimmiffis, aut £' ;'*
fi vlceris ori , fpongiam vifio lotam,& cxiccatam, '.''' ,
appofueris,aut oui albumet adhibueris, cum forti. * * * * *
ligatura, pop remouendo fplenium,vel penicillum: *• . . •*• -•
vfquead perfe&am ipfòrumexiccationem , vel filo-,
cofpdngiae, vlceri radicem ariftolochiæ longae,&;
veræ impofueris, de clematide non loquor, quoni-*
amadmodum tenues radiceshabct,necvtputât muli
tilonga cß, vcl radiccs ctiam ariftolochiæ rotundae,
 * * B A R. M A G. D ■ i ' ;
cati...a vel gétianâ,quae reipfa caeterisomnibuspraeftâtiorê.
vlcstadihtan nec mihi in hoc cafu admodúfpógia placet, quoniã
í.'i; adeo extëditur,intumefcitque,vt ciiariipfiusfpögiae
spongiae vsi foramina,& porrofitattsin fe carné recipiant, quàm
i.ilatádisquae
*'?*'* fideinde
*,*
volüerisêxvlcere extrahere,carnem dilani!
-—- — -— -*-- i-:- -• •-!* — -..-:-•- — • *•* • • .•

Ę abis,dolorem excitabis;& fànguifiem ad fiuxum ir

coihmoda- ritabis,qui deinde vtre&e osabradatur,impeditiCæ
•• • : terá fifübylccrisforamen aliquis extaret figus, adeo
', in inferioriparte impofita fpongia intumefceret,vt
• • • euellifi6poftquareatiftolochiæ radicibus,&gen
tiaha,quæyt doçet Diof.exiccatafitibpapyro inuo
luta,aút ad vmbramin pauimento fufpenfà, melius
vti poteris;& tutius:Qjuod fiiftis ad dilatandumvl
cerisos;vtinolueris,medicamehtocarhem exedente
: " s ' vti poteris, quopenicillos illines,& vnguentùm no
, ftrüm decofophonia præftantiffimumfeffét,veltro
chifcos de minioimpohes,quiquamuisaliquem do
lorem inferant,vlcus tamen dilatant,verum fitrochi
fcis hisvtivolueris,vlceri proximaspartes défenfiuis
A: :i: communies,deinde loco,oui albumen, cum boloar
Ë mena,& oleorofàceoimpones,tum vtdolor fidetur.
pofition£,cor tum vt conflüentes repellanturhumores, atquelanté
ÉÉ** horumexedentium medicamentorum impòfitione,
- corpuspurgabisvnioerfum,illud femperagendo,ne
vlcusinflammatiohe corripiatür*fequétidie idoneis
medicinisefcharam remouebis,& cótra&amexacri
bus medicamentisinterhperiem,propriis inedicinis
remittcs,eafcmpcradhibcndo mcdicamenta, quæ in.
 V V L. J S C L O. P.: C VR A T, 101

vlcere exiftentia fymptomata exigét, quibus rcmotis '

falteratú osabrades: At fi medicarnentishis vti nolue . . . .
ris,vlcus nouacula dilatabis,ac os vitiatum deteges,vt
.Cael. lib.viii. cap.ii.dixit:cauendo in fk&ione ne ve
nas,aut arterias,aut neruos,aut ligaméta caedas,& fic
facilior curatio fequetur,minufque dolorofa.Si vero Si|;$es:3
<læfio ad medulläperueniret,totú osabradendum,vel :t; É
iterebrandúerit,ad fànam vfque parté, quemadmodü ciitìum.
-medicihae authoresprodidere,offeenim aliquain par
ite exiftente vitiato,nunquávlcus coalefceret,quando om,. „„i,
quidem offâ vt in lib. de vfu par. fcribitGal. carnis íiiíí
fulcimêtafunt,quod etiam in principio lib.de 'offib.
*(filiberillelegitimus Gal. libercft) fcripfit,Q_uodfi
propter loci fenfibilitaté, nec medicinis, nec incifio
-ne,propter neruos,venas;aut arterias,& fimilia dete
-gereos liceat,cannuláferreáin vlcus immites,deinde
fcandensferrú,per ipfam cannulâ,quod ad os vitiatú
-perueniat bisjterue,fecundum offis corruption£,mi:
-tes,& os hoc modo cauterio afficics poft inuftioné
:medicamétum doloré fedansadhibebis, vt ouialbu - ' »

: -mencú vitello fiplacet,& oleo rofàceo, fuper osautë ` ' '

-ftupă in vino madefa&á pones canna,& ferrú, quo- • ' ' '
: modo effe debeant in piâuris videbis, offis quoque' :'.
'defquammatio poffetficri,medicinis fùper corrupta
.
• i. • i

•offì;autalterata,pofitis, quæ vt Paul. ait,lib. vi.cap.

;
!
* defiftulis,fua ficcitate, osficcius reddere valeant, ex
: quofaciliusareliqno offe,id quòd alteratnm erit ab
-ifcedet, c5mode pulpis huiufmodipoffet;admouisi:
CC
 ■ :: ., . - BA R. ' M A G. D ■ *' ;

ÉÉÉÉ fumtaeruginisaeris,fcrupulumvnum,ariftolochiae
Ę rot. irtos , radicispanacishcrculei,velfruftulorum
10GUS. ligni,quod in opponacoreperitur,quoniam illius ra
dicis ramenta funt;omnium dragmam mediam, mi
fcrantur,& in pulueré redigantur.vel vitiatíosgutta
olei calchanthi,vel fulphuris,perartem chymicham
: fa&i, tanges.aut noftra aqua bis, terue,aut plus, aut
… , etiam minus,provtvidebitur, madefacies, confideran
doprincipalium membrorum vicinitatem,& medi
camentorum potentiam ,& acredinem, ne errorem
committas,deindc fupcr os dcfcriptum antea pulue
rem,fine ærugine poncs,cau£dd, ne vlcerislabraacri
íbus illis medicamentis tangas,&ficdeindepermittes
quoad fponte os ipfum cadat,vel abfcedat,quod fiab
fccfurum nó fperaueris,quæ paulo poft dicemusob
{eruabis . Si vniuerfum os vitium contraxerit,& ca
rie totum fitaffc&um,fiin confpe&u os fit, vitiatum
effe dubio procul cognofccs,exnigrore,& alteratio
ne fa&a incolore proprio, præterea fi fpecilli cufpi
Os uni „ de os illud pcrfricabis,in osfpecillus facile figetur,vt
Š;T; citato loco cæl. dixit,cauetamen,ne vtante monui
bus poffïè co mus,offisfpongiofi,& maxime porrofinatura,te de
ÉÉÉ cipitant àrtiiìgo, præterea nigriichoresab vlcere
rari. aegredientur,ositaaffc&um ficürare volueris,fcalpd
.His crit abradendú,quoufque ad fanumosperueneris
*& nigredinëvniuerfàm amoueris, & quoad fanguis
- appareat,vt ex Cael. di&um fuit,deinde fupraos cae
:phalicos pulueresiam di&osfparges,&fi poft abra:
-. •• -

Q »
 V V L. * rS C.1 OA 2. CV R A T, 102 -- -

•*'• . i ; * _'
- -

â fionem parsaliqua corrupti ìllius offist**&* fuerit, ' ' '

tam adurente nicdicaméto abfumes, vel remouebis:
hæ fi medicamento non caedat, candent1 ferro eft, -- - - -

adurenda,vt cælfo,& Paulo placuit,tandiuque can

dens ferrum admouebis,doncc in offe exiftens humi -, , .
ditas,exiccrtor, vt Gal. dócuit,candensque illud fer- „ ;
rum faepius remouenduni,& adhibendum,ne exlon
ga mora caro ipfà aduratur,aliquantifpertamen fer
rum ipfam fùpra osxft continendum;vt ignisvirtus
ia os imprimatur,& fiamiditas (exiccetuft medica
menta deinde doloremfcdantiaadhibebis, quale oai
albumen cum rofàceo oleo, & offìftupaniin vino
madefa&am,vt paulo ante etiam diximus, imponest.
' hoc modo vitiatüm os a fano fèparabitur,&fiüus car
nereplebitur, q_uod fi ad alteram offisjanum pera$$£
uenerit corruptio , totumosexcidendbrb yvtinquit depdum.
Qaelf. fiuæ esillud capitisfit.fiue pságri, fiue vóús, íj:!;
fiue quodvisosaliud;quiaiuuiiléilludtâ, atque ilá***"
lud praecidere eft nece{fe,8edifialiquod os tránfusq9strâfuerfi
furh fra&um,corruptum fit,ferra'diflerabdomra£,vd #£;
elegantiffime docuit Paul.diligentiam adbibendo,vt âïíôï.
lamina aliqua,vel lintris,vel lâna;hecaro oßátambi
ens a fertalædatur, prohibeast quemadmodum cal;
fecit,cum puero integram coßam amouit,de quo in
lib. de anato: adminift. loquitur, ho£etiam modo
vndiquaque, a carne dcnndátú os, diffécamus, vt in
quit Paul.quamuiscarienon infeftetur,neque fit cor
ruptum. Nullo enim modo fieri potcft,vtoffa
- CC 1 1
cir
 * ** .* * 8 A'R. MA* A G. D Ε ' ' '*
Carne circú- --- - - - * _-. - -

Š, cumquaque carnedentiata, carnerurfuscontegan

É: off, tur tur,vcru
D$carne cot€ is. m in horum offium pertra&atione, affe&aei
* • - • -

;;;;;;;;:gatus sum reliquis Partibus,cognationem, & vicini

tatcm,confiderabis,& morbi magnitudin£,& ægro
Eodé tépore tantis robur. Et fi offa excidere coa&us fueris, vt eo,
£ #: dem tempore oßa detegas,& incidas, operam dabis,
aut faltcm in fcqucntidie id efficies,antequâ oriatur.
ibflâmatio,vt elegantiffimeCaelf. dixit: nec audien.
difunt,qui oße nudato tertinm expe&ant diem,dcin.
de illud excidunt . Q_uod fi cómqde excidios non.
potcrit, noftraaqua forti, dsipfámadcfacies faepius,
& quae abfceffura cft pars difccdct, vide tamen ne vl
ccris Jabia madefacias, quia maxime aqua illa pene
, _ trat,ita,yt non folum carnem,fed offa,& quoduis li
'*'''gnum dariffimum valeat penetrare,quemádmodum
... ”
.… ex lignariis fabris, quiaquisfòrtibus,& pcr chymi
*' '' cam artem deftillatis,ligna quovis colore inficiunt,
* difcere poteris, itacbini aqüae illæ fortesligna durâ
: *** *' pedetrant tota,vfquámuis ligni illius partem dedo

:… ;'.;ks, &mpefidem cölorappaííat. Habci igitur mi lo

: … *: adprspdine vulnerürh omnium,& vlcerum, ,
-*' ratque eornndem fymptomatum curatio
.'• • * ties* tumultuario fcriptas;quibus cú
r: pr^-*. caeteris médicinæ candidatis * ;
c'o* r: r £ruere,breuidiisvolatibus · · · ·
-** * * * r^s. * a me maiora,vtilio- • • •
*. ,^ j^ ******** raq;accepturus.**- -

-* • * • ** , *: • F i N i s. . . . . .
i: co -
 V V L. $ C L O P. c v R A r. 1o4

M E D1C A M E T O RV M OMNIVM,
; D r . Q_v 1 B v $ 1 N O P E R E A G 1•
' . , …... T v R, D Ε s c R 1 P r i o. .

§ f 1 N H o c volumine multorum medicamen

torum defcriptiones ex Galeno non adiueneris
non erit mirandum,quoniamtrado,quæ a nobisplu
ribus dicbus funt comprobata,& quæ cotnode pof
funt parari,cum multa, ob fimplicium ingredientiú
dcfe&um,cohficere nequeamus. ' • • • - ■ r-.
- , • *. • …? -

& E P E R c v s s 1 vA . M E D 1 c A M E N T A.
P R o, P A RT £ c A R N o s A sv B f or ,
. * MA liNiMENTI, vel vngvENTi., ,.
,-, E c 1 PE olei rofìceioptimi, vel completi,id
R. enim praeftans in omnibus compofitionibus,vn
cias vi. Rof.rub. Myrtillorú, Boliarmeni,an. drag
mam 1. cæte Älbae quantum füfficit ad linimentum
formandum. . Sed pulueres in modum farinæ de
bent redigitdeinde cæra,& pulueresin ollam proii
ciátur: eaq; paulatim ab igneremoueantur,illa conti
nuebaculo,vel refimili,agitando,vfquead totiusvn
£uenti refrigerationem,' Deinceps aqua rofàcea, vel
aceto, fipartibuscarhofis parabitur, laüabis. ! Vel
fic R. oleirofàt. omphacini optimifihaberipotcft,
finautem praedi&i,vnc.v.boiiarrheni drag.vii. Ace
tioptimi,vel rofàcei vnc. 1. & fimul omnia mifcean
tur. Scdfiokum fimik omphacio qualitatibus
* * B A R. M A'G, M E D I C.';

cupereshabere:in rofàceo oleo cópleto oliuarum fo

lia miriutim incifa,cum tertia viai parte, in duplici
vafe bullias,vfque ad vini confumptiopem, quod co
gnofccs,fi olei guttulam fupra prunas deicics,fi enim
trepitüm ciebit : fignum erit vinumadhuc noti tfe
confumptum. , · ·· · · · · ·*
v. . . r * ' ' , .; ' * r*«. 2,*i …: : •* • r • :
- , ' S v s F o r M a. *o M £ NT 1 ' * '
i;^. . . . cr;i:il;: <'<. .:;. t. . , ,,*, . , , • ';
A P i A s balauftiorê,feueorum loco cytinos,
-^ hoc cft mali punici fiores,Gallarum,Granorum
Myrti filueftris,köfrüb.höckft comuniùm an.ma
nüpulum.1. Boliarmenivnc. iiii: omnia decoquan
tufin vinoauftero nigro,illis prius cohêifis,quàmop
finievasterrenmi claudcndo,in quo vfque ad tertias
decoquantur, in cuius fine,fipropártibus carnofis
parabitur,addasacetioptimi decimam partem: poft
modum metnbrum fouebis, aut ftupa circumdabis,
vél linteis inpiedi&o decoéto illitis, cum retentiua
£afciatura,fiea egebis,vel aliud, quodfacilius præpa
rabitur conficies,capiendo albumina ouorum nume
rotriaboliarmeni vnc. m. Aceti optimi, vel rofacei
Mpc;;i. f. Albuminafeparatim concutiantur, vt eorú
iittiditaidißoluatur,poftea pulueres,& acetum inii
£ta,prif.&c fimul mifcendo,quae partifuperponan
tur cum ßupavellinteis: ifta.n. defenfiua, oleis,&
wb&uofisdtftituta,valdea nobiscómendantur, quia
£articulam, magisroborant,vehem£tiufq; repelliint,
& humores `
 D E S C R l P T I O N E S. io;

& humoresdifcutiunt:praediétis etiam poffes quam.

pluraalia repellentiaaddcre,vt Acatiam Arab,& aro
matariorum,quae,quamuis ignoretur an fit vera Aca
tia,tamé re ipfaftiptica cft,aut fàndalos omnes,coral
lia, rof. & fimilia: Autvnguentum,quod fic paratur
R. olei rof.complcti, vel optime parati ex rofis,olei
rofiomphan..i. exoliuis immaturis fa&i, an.vnc.
v. olei Myrtini vnc. ii. fandalorúalborum, rubro
rum citrinorum an. drag. ii. Boliarmenidrag. vi.
[] fapguinis draconis in lachrymis drag. iii. in cuius
dcfc&u,potes adaugere quantitatcm boliarmeni,aut
: rofàs inpuluerem reda&as , addes, cæræ quantum
fufficit,cui colliquatæ,& iuxtaignem lentum pofitae
addes pulueres fubtiliter attritos,baculo,velfpathula
omnia fimul agittando, vfquead vnguenti refrigera
tionem, quod potcntius efficics , fi aqua rofacea, vel
aceto laueris, atque erit fortius, fi prò qualibet libra»
fcrupulum vnum camphoræ optimae, etiam appo
fueris. Nec miraberis,fi cum oleis,vel vn&uofis, parâ
tur a nobis nonnunquam dcfenfiua,extraantiquorú
ritum,quoniam nó fine iufta ratione id agimus:scis

: an. ex Gal. iii. Meth. humores fluentes repellendos

effe,fluxos verodifcutiendos:cú ergoaliquifint flu£
tes,&aliqui fluxi,hi qui fiuút,aftipticis,fi wxjvetorb
&uofis,propclluntur,hac igitur de caufa talianós re
; pellentia cum vn&uofisparamus, præcipue cum ab
eodem fic literis proditum fuerit; lam fa&am,atq} exi
ftcntcm aegritudiné curare oportet:Scd quæ nódum
; DD
 b A R. M A G. M E D 1 C.

quidem adeft, futuraautem, cft prohibendum, ne fi

at ab ea, quæ cft in corpore difpofitione: quod etiam
fuit confirmatumxiiii. methodi. Similiter fi pro
loco neruofarum partium defenfiuum paramus, ad*
dimus (praefertim proceffu tcmporis) olcûvermium
terrcftrium, aut ipfosterrcftrcsvermesin puluerem
seda&os,aloen,thus,omittendo camphoram, ac acc
tum, nififag fluxusfufpicio id fuadeat, infuper nô
erit mirandum, fihuiufmodi dcfenfiuo calidaaddi
derimus: Gal. enim Lxvi. aph* v. part.inquit partes
neruofas,calcfatientia,& cxiccátia defiderare: fic fcri
bens. Maxime autem dolores patiuntur partesneruo
fæ,quæ medicinas calcfacientcs,& exiccantes defide
rant. Q_uod etiam confirmatum fuit. iiii. de artics
Si.n. inquit frigida admouerentur, conuulfionem
excitare poffent: quanquam frigida admouéda funt
ratione repercuffionis,tamen talia cffe non dcbent,
qualia pro partibus carnofis pararifolcnt.
4. -. . … - -7 .? ` … ?' •

cONCOQVENTIA, SEV VT B A R
s B A R I D I cv N T D I G E s T 1 v A, H oc
. . . . . E S T P.V S M O VE N T 1 A
-£ 3 : I. '! › - -

\ ' A R i 1 s modis haec cófici poffunt,fed co

+V mufìiter ex vno vitello oui, olei rof. vnc.1. fi
mul permixtis: vel fic R. rcfinae terebenth.optimæ
-feularicinæ puræ,aut abietinæ vnc.i.&f.vitellú vni
fusoni,& ctiàm fi placct,oleirof. vnc.f.&fimul mi
 , D E S C;R 1 P T I O N E S. ; ic6

: mifceantur:poff;setiamfi videretur,thodicum croci

addere,profedatiohe doloris,fedififorte inflámatio•
nem fufpicareris,refinas prædi&aslaua, modicum fa
rinæ hordeibene cribratæ addendo:velfic,& dicitur
digeftiuum lotümirábiliffimæ operationis, pro om
nium vlcerum conco&ione,dúmodo bene paratum
fit. R. oleirof. cóple&i,terebinth. vcl rcfinæ prædi
&ae,an. vnc.iiii. cæræparum,& fiat vnguentum,fcd
mollefit.Poftea vero lauetur aqua purâ pluribus vi
: cibus:& hæc concoquentia femper mollia præpara
Abis,hoc enim modo faciliusa&uantur, nec dolorem
- inferre poffunt fua duritis,vtrede animaduertite*
'faciendúGal.vt iam di&úeftriftud enim facile con

;
|

â
j
<oquit,etiáfivulnera effét inflámata. infuper nifiem
piricü videretur di&ú noftrû,dicercm fió fólú cóco
-quere;fed faepius abßergêre,ac cauitatêreplcre.Scdú
idú veroafitjquos,vtapudGal.hæc fiebant cócoqúé
•tia:pitatum,quod cóftabat ex pice,caera,& oleo:Sed
tanta,quantitasoleicftapponéda,vt medicamentíli
quidüfit,qüo facilitisa&uaripoffit,ab(q; laefione:cu
£jusvirtuseft dolorérefbittére,&pus mouerè,etiamfi
-vlcus túinflámatione fit;vtinlibide fra&. fiebatetiâ
:.tttrăpharnìácú,conftàs expice,&olophonia, caera,&
:pinguedine taurina æqualibus $ortionibus, de quo
ā
z ösklib.de elemêtis.Sdd parabitur pro corpore duro
.icâ pinguedine tautina,fipro mollicú`vitulina,at fi
-xònftitues,medicatntptáhoc æquali pòrtione, vide
Ebisillüd nimis tffîcidufì, ideo maiorêpingatúinis.
DD 1 1
 *• - \B A A.'* M A G. , M. ETD 1 C.

quantitatem, ob rationes fupra affignatas, appones*

çuius virtuseft inflämationes fedare,vtiii. defra&
cal. & pus mouere,vt xiii. Meth. quod vulneribus
co&ione egentibus admouetur, tandiu, donec pus
laudabileappareatnullo alio aduenientefyptomate.
Siq, praediéta obfcruaueris,cx vnoquoque iftorü op ;

timam co&ionem percipies. .'. , - .

- D Ε Α Ε s τ Ε R G E N T i B vs.
-* • . 1 : I. , . . • • : : ; , •• • • . . . . v • ••

A. B s T E R G E N s leue,quod poni foletinvul

-^- neribus,poft perfe&am co&ionem,tale eft. R.
Terebinth. vel laricis,vnc. ii. mellis rof. col. vel fi
mellis mordicationem times,fyrupi rof. vnc.i.fari
næ hordei drag.ii. thuris,farcocolæ,an. drag. f. aut
abfque his duobus vltimis parabis, omnia colli
quantur in vafraeneo ad ignem lentum, deindeficca
'in polinem reda&a proiiciantur,femper cum baculo
mifcendo, vfquead pcrfe&am mixturam,fèd pulue
res infundantur, cum terebinth.& mel fuerint ferè
infrigidatat Sic mifcendo vfquead perfe&am infrigi
X dationem. Atfiparúeris própartibusneruofis, pul
: uerislumbricorum partem aliquamaddes.vtfic.R«
vng. rafini,velbafiliconis,fi vulnusin parte neruofà
fit,vnc-ii.mellisrof.col.velfyr.rof.ex rofis aridis
i vnc.i.pul.lüb.vtic.f. quæ fimul adignémifceantur.
• Si vero potêtiora'dcfiderabisabßergétiaprovlcufor
• didis,hoc£ profanici craffæ àbftctfione, cöfugitsäd
: : … I
 . D E S C R I P T I O N E $. no7

vng.apoftolorum;quod quamuisa Mefue,& a mul

tis aliis defcribatur,hic tamen defcribendum cenfui
, vt fi forteiter aliquodfa&urus effes,& dofim memo

:
] $
riae uonhabcrcs,tecum ferre tot libros cogaris, cum
hic in iis optimè (nifallor) tibi inferuire queat, hoc
pa&oigitur erit præparandum.R. Armoniaci,bdelii
olibanimafculi,hoceft thuris bene pinguis, Ariftol.
rot* farcocol.an.drag. v. Myrræ,galbani, an, drag.
xv. Aloes, opoponacis,an.dragii.& fifioris æris, i.
aeruginistris,fic Arabcs vocant,longe.h. difert ab
aerisaerugine, drag. iii. Refinae,drag.xiiii cæræ albæ
vnc. ii. 6lei.q.f. Aduertendumtamen cft in hac có
pofitione,vt in aliisingredientia bona,& præftantia
effe dcbcre; At hic gumatafintficciora, quoniam hoc
nedicamento emollire non intendimüs, fed exic
£are, præterea cum vera Myrraapud nosnon reperia
tur,potesaccipere Bdellium minos pingue,loco Myr
ræ,quod diffolutsin aceto,& lithargyriücum olco
coquitur,donec liquefiat,& tuncab igne remouea
tur,& refrigerari aliquantulum permittatur: cæterù
adde Armoniacum Bdelliú,& aliadiffoluta,adignáq;
rurfusreducatur,& cum coagulata fuerint vltimore
fiqua addantur. Aliudfortè fimile di&um vpg. da
mafcenum,quod fic fit, R. vng,rafinivnc.ii.aerugi
áiseris fcrup. f. hisad igné,liquefa&is& parumdc
inde refrigeratis,additurærugo optimè puluerizatä.
vel aliud fortius,quod ifisctphalicum dicitur,quod
fic páratur. R. tate dragl.terebenth.purae,vellari
 '. B A R. M A G., M. E D I C.
cis,vel refinæ abietinae, dragmas c. fquammæ æris
aerugims ratæ,At iitolochiae tot, thuriâ, Salis armo
niaci,hoc cft fìlis gémæ,Amoniaci pinguis,an.drag.
iiii. Alors combufti,drag-iiis ærisvfti,drag.iiii* Myr
ræ, Aloes,galbanixn, drag.vt. pkiv&crishcminam
mediam,i.vnc.iüi.&facrtiagris hgminam.i. hoc
eft vnc.x.Radicum áracuhculi,.i:fèrpentatiae opti
mein vmbra ficcatar,{rag.iiii. Quae poffunt pulue
rizari,in mortario diligenter tcrrantur* quæ veroli
quari, fimul colliquentur,vt cæra, olcum, terebinth.
&c. Scd Galbanum cum aceto vna cum aliis mace
retur : mifcranturq; liquida fimul fecundum artem,
vltimo manibus comprimendo, in aceto fortiffitno
q. f. lauabis. Scd æsyftum,& fquáma præparanda
fùnt, quamuis a Gal. non recenfeatur in illo libro,
vt dicemus. Eo faéto,emplaftrum ißud, diuin vafe
aceto plcho,antequam in vfu pónatur eft fcruandô,
cumq;fe occafio obtblerit,eo fimplici non vtaris,fed
nmixto (vt declarabitur) cum caerato humido, quod
f fimplex adponatur,valde exiccat,vtinfra&uris o£
£um,& fupet offa fòlum, confert nó mediocriter ad
morfushominum;&adalios mórfus veneno%s, vt
fuaexiccatiöa virtute potenti,virus ad exteriora edu
icat;ad neruos vulneratos, vidclicetfi inflammatione
-nbn infaß»búntur,adfiftulas,ad finus omnes Gcol
Jiquätnni,%contemperatum ciim oleo rof. fuérit,
iwl paerato humidg. cohibetcliam futúros Abßeßas
<oritEmpcratymi» fimplex verò exedit;idco adgafi
 D E S G R I P T I O N E s, * ' 1o8

graenas prohibendas non parum proderit. At fi

cærato humido contemperatur, vlcera cauterio affi
cit,& cauosfine mordicätione replct,& duae,vel trcs
partes cærati humidi ponantur, vt monuit Gale
nus.v. de comp. med. fcc. gen. prout locus fenfi
bilis,& temperamentum corporis, necnon morbus,
forti, vel læui exiccatione egere tibi videbitur. Sic
enim fecundum Galeni fententiam medicamentum
hoc fit leuius, & mitius, ex largiori humidicocrati
admixtione. nec mirandum, fi olei dofis alia eft, quâ
a Gal. defcribatur. ob additionem enim dracnmcu
liradicum,& cæterorum, dofim variauimus, cum
ipfe, fimile nunquam parauerit, nec ingredientium
quantitatem docuerit; . Modusautem, quo dracun
culi radices parantur, talis cft* eas colligunt tempó
re aeftiuo, iam caule exiccato, & herba, deindeam
putant,& loco folem non habente,reponunt,tranfà
&isvero fex,vel feptem diebus, radix in orbiculos,
& fruftula diuiditur,& filo traiicitur, fufpenditurq;
in loco,folis ingreffum non recipiente, ex quibusfic
exiccatis huiufmodi conficitur medicamëtüm,quod
malignis vlceribus miruminmodum prodeft.
f/ Vnguentum ægyptiacum abftergens fànię craffam,
acfordes,quandoque admouere oportet,quod quidê
putrefa&am,& corruptam carnem valet exedere,bo
;
}{
nam auté,& nullo vitio affe&a,c6feruare, quia virtus
eius,cúvalide potens non fit a&uari,nifiin mollę car
nem agere non poteft,non autem in bonam,quae fo
 B A R. M A G, M E D I G.

lidior eft. ideo valetad abftergendam fordem, cuius

defcriptio fecundum Gal. talis cft R. florisæris,hoc
eft æruginisaeris,quoniam flosaerisaliud cft,nec ca
pitur a Mefue, nifi pro aerugine,& mos Arabum fic
eft nominare æruginem , drag. v. Mellis drag. xiiii.
accti fortiffimi drag. vii. Coquantur ad ignem do
nec mifceantur,& fic optimum erit. Puluis praeci
pitaticú valeat abftergere fordida,hic£tinter abfter
gentia reponitur. Scd prçftantius crit, fipræparetur,
quemadmodum dixit Gal.ptimo catag. de Myfi,cal
citide,fquáma eris,atq; de omnibus mineralibus,quæ
fiaceto Iauentur,minoris efficiuntur mordicationis,
& validioris exiccationis, rationem & ibi reddit:quo
niam vero metallica craffiorum funt natura partiú,
ideo vim fuam ad profúndum corporis non exten
dunt, & ob hoc,vt tenuiora fiant,ipfà conterrere, &
in aceto diffoluere conuenit: quae poftea ita attenua
ta, ad penitiora penetrant. Accedit autem, & aliud
quoddam commodum, in huiufmodi medicamen
torum confe&ione:quod diligenter elaborata,corpo
ris meatus facilime pertranféünt,& quamuis calidio
ris naturae fint,fine morfu,munere fùo funguntur.
* Terratur igitur diligenter praecipitatum, quod præ
parari debet,deinde de(uperacetum acre proiiciatur
& cum piftillo diu ducatur,& foli exponatur,fepius
agitando, poftea acetum abiicies, cum infundo fub
fiderit,rurfus acetum acre, vt priosiofundas,lauãdo,
ficq; dccicsagendo, quofa&o permittatur exiccari,
- demum
 .. D Ε S C R 1 P T I O N E S. io9

. demum in puluerem redigatur,& vfui feruetur. Si

ú boc modo præparatum fuerit præcipitatum, longe
minoris mordicationis erit,& vthcmentioris exicca
tionis,& abfterfionis: idem de aeris fquáma, praefer
tim combufta,dicendum:cx combuftione .n. (vt di
:
:
&um eft) mctallica,atque mineralia acria,Gal.fenten
tia loco præallegato,minoré retinent mordication£.
; · ··
.
· · ·
D E s A R c o T 1 c 1 s. r ,
• * .* . . *. . . . . * ** * . ;
v N G. rafinitalis eft defcriptio, & pro corpore
« V molli,carneaq; parte, R. rafinae pini,tereben
thinæ, cæræ citrinae,olei comunis,an. vnc. iii.diffo
luta cæra,refina cum olco, vltimo terebenth. omnia
<ollentur,& in cacabo ad ignem lentum bulliant, de
inde permittantur infrigidari. Aliud farcoticum. ,
R. terebenth.melis rof. col. an. vnc.ii.thuris,aloes
farcocollæ, farinæ hordei fubtiliter cribratae, an.
í
drag.i.diffolutaterebenth. cum melle,addantur pul
; ueres,femper agitando vfq;ad perfe&am mixturám,
quodfi pro parte neruofa paratur, femidrag. pulue
ris lumbricorum terreftrium addatur. Puluis fàrco
: ticus pro parte carnofa. R. Aloes farcocollæ,an. *
drag. iii. thurispinguis drag.11.mif. & fubtiliter pul
uerizÉtur,cuipoffesaddere Arift. rot.quartam parté,
; $aliud,quod dicitur vng-aureû. Racaeræ nouae drag.
1. oleicomunis vnc.iiii. terebenth. vnc. f. picis græ
, cæ.1.colophoniæ drag.iithuris,maftichtsan.drag.
; EE
 B A R. M A G. M E D I C.

1.8 fcrup. 1. crocifcrup. f. fubtiliter puluerizetur

maftiche, thus, & pix perfe primo, vltimo fimul,&
cribrentur. Deinde liquefaéìis oleo, cæra, vltimo
terebenth, & fere infrigiditatis, Addantur pulucres,
fubfequenter crocus, omnia, vt fupra di&um eft ba
culo agitandc.pro parte neruofa vpg. Bafilicon ma
ius. R. cæræ albæ vnc.ii. Refinæ pini,tercbenth.
an.vnc. f. f.bi vaccini,picis naualis,thuris,Myrrhae,
an.drag.11.crocifcrup.ii. oleicomunis vnc.iii-quae
funt terenda,terantur primo per fe, vltimo fimul,&
cribrentur.Deinde quæ liquefcere poffunt,diffoluan
tur ad ignem lentum, vltimo tercbcnthina, in æneo
lebete:quo fa&o fuperdatur pix,poftremo alia: col
lentur äîï fimul,permifceanturq;,vfque ad infri
gidationem: Pro corpore duro. R. vng. damafce
næ vnc. 1. Rafini vnc. iiii. mifceantur fimul, & ad
1gnem lentum cú baculo agitentur,ne pulucres fun.
dum petant. vel R. ifis cephalici drag. iii. vpg. ra
fini,vel digeftiuiloti aut cæratihumidi drag.x. mi
„fceantur cum fpathula, vel, R, vng. apoftolorum
drag. iii. vnius ex praedi&is vnguentis vnc. 1. & f.
mifceantur,exiftis.n. potes pertemet ipfum fortia,
& leuia cóficere medicamenta, prout videbitur,&
quantitatem exedentium,vel mitium medicamento
rum augebis,prout erunt corpori duro,& partiner
uofae,acficciae,aut molli applicanda.caeratum humi
dum Gal. parabitur exoleorof, & cæraalba,exqui
bus nos fic conficimus. R. olci rof. optimepafati,
 D E SCR 1 P T I O N E S. ; 110

vel. & melius completi lib. i. & f. cæræ albæ lib. v.

8 ad ignem fimul diffoluantur : ifto.n. caerato, ifis
cephalici,& prædiétorum acuitas reprimitur.
D 1 A c A L c 1 T 1 s. G A L. s 1 c P A R A T v a
3 ° ,° ,, : * ) _• • * - 1

A D 1 p 1 s. vetufti,quem nónulli axungiam

' appellant lib. i. oleiveteris lib.ii. Argentifpu
nae lib. iii. calcitididis vnc. iiii. fed cum careamus
vera calcitide,accipias partem fùperficialcm albican
tem,quae reperitur fupcr chalcanthú romanú,nec vt
faciunt multi;dcbct poni chalcantum,quoniam pars
illa fuperficialis,cft tenuioris,& fubtilioris virtutis,
: & penetrationis;ficq;paratur, müdatur adepsa pclli
culis,poftea cú oleofimul diffoluatur, diftillenturq;,
& perfe&e mundetur,vt nulla mébranula remaneat,
; & cum emundatæ fuerint addantur fpuma argenti,
& calcitis,deinde ad ignemlentum carbonum coquá
tur,vfq;ad perfe&am co&uram,& ad formam ern
plaftri,&inducátur ramulipalmae,quifi aeftas, vnius
ßiei,fivero hyems duorú fint,& fihaberi nó poteft,
eiuslocoaccipiantur radicesarúdinum, vel baculus
falicisreceptis,vt nos libentius agimus,fcindendo in
fruftula, quæ cum baculo fàlicis recentis ducantur
vfque adfiné, cuius virtutes declarantur a Gal.lon
go{ermone in lib. catag. Sed talis dcfcriptio molli
Buscorporibus præftantius inferuit, vt pueris,mulie
; ribus,& in ociodegentibus,vtinquit Gal, quâ duris.
11
 B A R. M A G. M E D I C.

Si autem pro corpore duro,vt pro ruftico,vel robu

fto,volucris parare,nec artem vna cum aliisftudiofis
empirice exerceas,fecundum duas defcriptiones pa
rabisvt Hoc modo. R.calcitidis vnc. v. vel vi.olei
veteris,lithargirii,an. lib.iii. adipisvetufti,quáaxun
giam vocant, lib. 1.& vt diximus decoquantur. Ex
quo mirum nó eft,fi variæ apud do&ores poft Gal.
reperiantur defcriptioncsiftiusmedicamenti. ■
v N Gv E N T v M G 1 T R 1 N v M '

S VM E Boracis,hoc eft naturalis,quoaurariifa

bri vtuntur drag. ii. camphoræ drag. 1. coral
lorum alb.drag.f.amëti dulcis drag.i.vmbilici ma
rini veri,tragacáthæ albae,amyli,marmoris,cryftal- s
liantalis,détalis,olibani,bitrian. drag. iii. marmois
albidrag.ii.gerfae ferp£tariæ vnc.i. cærufae vnc.vi.
terantur omnia per fe,in marmoreo mortario piftil
lo ferreo, deinde páno cribrétur:deinde fume,axun
giae porcinæ lib.i. & f. fkbiouis, vel capræ recentis
vnc.i.& f.pinguedinis gallinae recentis vnc*i. Avun
giæ in duplici va(e fimulliquefiant,& collentur,in
çuas,pulueres omnes,præter camphorâ, & boracem .
* iniiciantur,& cum bauloagitentur optime,quo inui
cem omniaprobemifceantur:poft hæc citrüm affü
mes,quem excauabis,& mixturailla replebis;ac igni
admouebis,vtbuliant,fcmpcretiam baculo agitãdo,
rurfusmixturaillain citrocbulita, invasproiicia
 D E Sc R 1 P r I o N E s. 8 ■II.

tur,& illiborax,& cáphora adiiciantur côfrigefcere

ceperit,& ad vfùferuetur: Scd quid pro améto dul
ci fit accipiendum,paucisexpediam: Affumenda eft
fuperfiicies illaalba,& perlucida,quæ fupra gipfùmi
reperitur,quæ a nonnullis non fine ratione lapisfpc
cularis dicitur,a vulgaribus veroalamen fcaiolaní
cupatur,fed combufta effe debet,proantalo,& denta
lo,lapides illi,qui in marinis locis reperiuntur affu
mcndi,quosafomatarii corrupta voce his appcllant
nominibus, a Diofcoride libro. ii.cap. ii. buccinæ
nominantur, quia fonum ad modum buccinæ in*
flatæ reddunt,& concha eft clauicolatim intorta,8£
turbinatu fcabra,fineaculcis, magnitudine purpuræ
; inferior,buccino turbinato,quofonus editur fimilis;
excepto ore rotundo in marginé incifo,a Plin.ccrix,
latine murex appellatur,progrefà fèrpentaria,radix
Arori vulgaris,(eufepertariæ minoris præparata,quae
fic ad mulieresfucandas paratur,colliguntur dracú
culi minorisradices,& optime mfidantur,lauanturq;
quæ minutim incifae,filoinferto ad vmbram exiccâ
tur,deinceps inpuluerem redduntur, qui aquarofa
cea infpergitur,& foliexpofitusexiccatur,rurfus ite
rum aquarofàceainfpergitur,&iterum exiccatur fo
liexpofitus,& id quinquies fit,vt perfe&e puluis ille
albefcat, Atq;hic puluisetiám folus conducit ad fa
ciem dealbaädam,ficum aquaflorum fabarum, äut
limonum fublimata,mifcueris,&faciem perfricaue
ris deindemaneaquafáciemlaueris.
 R A R, . M A G. ; M E D I C.
, v N G v E N T v M A l B v M , P A v L i. ,

Cæræ dealbatæ vnc.vi, olei.rof.completi,vel

L\-• optimi ro£ fimp.lib.i.& f. fpumæ argenti,cae
rofae,an.vnc.ii. Amygdalinioleivnc. iii. albumina
ouorum.v. & mifccatur oleum cum cæraad ignem
lentum, deinde amygdalinum addatur, quibus fere
infrigidatis,ouorü albumina bene quaffata,addes:do
nec incorporétur: ißud enim valet ad omnes ipfiá
mationes,& tam ad vlccra;quam puftulas, vt per in
gredientia patet,& præfertim adignis combuftiones,
& inter cætera mollia mcdicathenta,cuti non adhere
fcit,& hoc patet cum linteolum a particula remoue
tur,quod perpauca alia faciunt,& taliscópofitio n6
e£ niutanâa,&fiinquibufdá codicibusreperiasamy
livnc.iii, quemadmodum in multis codicibus fcri
.
ptum vidi;fed in meotam græco quam latino codi
ce,legi amygdalini, loco amyli , & ego amygdalino . .
femper compofui,& fœliciter operatur,verum cura
ui (emper,vt haberem amygdalinum nuper cófe&ú,
cum illud oleum facilc corrumpatur, ;
A1 1v D A l Bv M c o M v N E.

R. Oleirof completivel optimifimp.vnc.ii.cae

'-*• rufae optimæ vnc. 1. & f. cæræ albæ vnc. 1.
liquefa&a caera cum oleo,apponatur caerufa fubtili
ter pulucrizata,vltimo cú rof.aqua lauetur,vel om
 D E s & R i P r i o N E s. . * * * 112
mittatur,quod fi volueriseffe caeratum de minio,lo
co cerufae accipies minium comume,quod eft fàndix
Gal.& re&e nuncupabitur Vng. fandicis,& fic præ
paratur R. oleirof. completi, vel optimi,tercbcnth.
an. vnc. ii. fandicis.i. miniinoftrivnc. iii. cæræ ci
trinae vnc. vi.& f. & fimul vt di&um eft mifceantur
cui fiaddere vis vnc.i. tercbtnth. potcs, (kcundum
tuam intentionem. , , *

v N Gv E N T v M D E T v T i A. , }

S VM e oleirof. omphacini, oleirof.,completi,

olei caparorum,an.vnc.vi, oleimyftihivnc. iii.
vng. Gal. vng.populconis,an.vnc.ii.foliorum plani
taginis,centaurii minoris,folani,lapatii, an. m. 1. &
f. Herbæ incidantur craffo modo,& fimulinfundan
torper feptem dies, deinde parumbuliant, quofa&o
collentur; cui adde cæræ albae q. f. ad formandum
yng, molle poftmodumab igne remoueatur,& faepe
baculoagiténtur,donec Ê fiant,vltimo haec ad
des,fpumiae argéti,& auri,an.vnc. ii, & f. tutiae prae
Paratæ drag. ii. recrementi plumbi drag.vi.hordei
cóbufti,ftercoriscabini,an. drag. i. & [. cam
phoræ bene purgatæ drag. 1. boliarmeni . .
orientalis drag.1.& f.& omnia bene
mifceantur in mortario plum- . .
bco,& ducantur perhoram * ;
Ifecundum artem. -
 B A R. M A G. : M E D 1 C. . . .
VNG. D E M o L y B D É N A.

R. Ec i P e olei rofaceti fortis,an.vnc. iii. mo

Iybdenae pul. vnc.ii, in mortario plumbeo per
horam fimul ducantur,vfque ad pcrfcétam mixtioné
fecundum artcm. -

Vng. Colophoniae.
R. thuris,Aluminis rochae, arfenici, an.vnc v. olei
camomilini vnc. v. colophoniæ , rcfinae pini,Tere
benth. an.vnc.iii. refina pini,colophonia,& oleum
fola,ad létum ignem liquefiant,& collentor, cui col
laturæ addantur terebenthina, & pulueres,& cum
refriguerint,addantur acetifortiffimivnc. ii. cum
baculoagitetur, donccfimul omnia probe admixta
fint,& fiatrvng* ' ' • * •• *' -

*. ' Diacadmia epuloticum ex Gal.ii. catag. : '

R. cadmiae ex vino præparatæ, calcitidis vftae, an.
vnc. ii. cæræ vnc. x. colophoniæ vnc. viii. vini
optimi quantum fatis eft. calcitis,& cadmia in vino
terantur,vt humidi caerati fpißitudinem habeant. .
cæram,& refinam in fruftra diuifàmin vas fi&ile im
mittito,atq;his olei myrteilib.adiicito,deinde carbo
nibus fuperponito,continue agitando,cú foluta fue
rint,ab igne tollito, vbi refriguerint, radito, leuiga
tifq; indito,ac mixtaexcipito,in vfu oleo myrteofu
bigito. •:'., . q «…. .: ** .. . . ; 3. ; :
Puluiscicatrices inducens Gal v. catag.
R. calcis viuæ drag. iii. Mannæ thuris.1. furfuris
thuris
 D, E $ C R l P TJ O N E S. * * 11}

thuris,fquammæ æris,an.drag.ii. omnia per fe pul

uerizentur, ultimo fimul mifceantur. , iftud etiam
optimüm cft epuloticum.* i *'.* '* * * * .
i; . . .'; ,, r .-, ' ' * ***,***' r . • - . ° .*. . . ;
» G Ae RAT v M* D.E. *s P v M A A R G E N– .*
^^- ^:.: :. r. 1. si:c P A k A T v R. .… t '

R. Lithargiriilib. i. oleivetuftiffimilib.ii.&f.
**• acttiacutiffimivnc.vi; coquantur oleum,&
fpumaargenti fimùl,itavt manusnon inquinent,vl
timo acetum addatur. . . . ; * * … T ' ' ■ '
Epifpafticum Gal.
R. fpumæ argenti, caerufà,£lis,an.vnc.x. oleivete
ris fextarium vnum, hoc cft lib. i. & f. fàl, cærufà,
fpumaargenti ex oleoipfisadic&btcrruntur,deitidé
curiofe mixta,& in vaf* fi&ili co&a,affidueq;n6ta,
donec non inquinent, deinde in mortario tránsfufà,
rurfufq; tunfa excipiuntur,& vfuifunt. % . . . .
- • • ' • Profinubusin eo cap. g ' ' ' ' r 3
Pamphilonad finus cöglutinandos;ad vlcerum fluę
xioncs,ad oculorum epiphoras,hoc cft lachrymará
fiuxum,fronti impofitum. R. fpumæ argenti drag
1. cæræ drag. xxv,Terebinth. thuris,an. drag. xii.
& f. cærufe drag, L. Aluminis fiffi,quod vulgo voca
tur flos petræ vnc.i. piperis albi drag.i.& f. olei vcte
ris heminas duas,hoc cft lib. xviii.& fecundum a
tem componito. . . -

q uamuisinnoftrohoc opcrememinerimus de tro

FF
 {. . B A R. M A G, M E-D 1 C. I
chifcismufae,& pafionis,hiceostamen non def€ripfi
mos, cum ob nónullorum ingredientium penuriam
parari nun poffint,fed duntaxat Andronii, qui ficpa
rantur. R. cytinorum, hoc eft florum malorum
punicorú drag.x, Gallae drag.viii. Myrrhae, vel cius
loco Bdelii,mali terrae,hoceft Ariftolochiæ,an.vnc.
f. chalcanthi,aluminis fifci,hoc eft aluminis plumae
ah.drag.ii.My6os cypri,boccft fuperficies álbicis
in chalcanthæ cypriodrag. ii. paffo hoc eft.vino fà
&o exvuis paffis,vel fapa, omnia hæc fimul diluan
tur,&rotulæ formentur ex Gal. catag.
- 1 ..--
_• • . •. • •-•
-

.'' • • .
- - - * A^ - £'-~-~. -' *;
.** §.'.,..;.:.: D 1 A c A R T-*H•••••..
v. G A li ***.*. .*.
· ··
.£u: • .'…' , .t'u
- ,
>-. .--.
- -

M. * • i .fi.i; · · · ut . .' .
-

Rjgt;£yrrh*ai. drag. viii, fànda

* racæ,quæ eft fpecies auripigmenti rubicundio
ris,arfenici, elatcrii, an.'drag. iiii. Thuris drag. fiii.
atramenti fcriptorü,idcft chalcanthi drag. iii, cartæ
combuftae quaotum {atiseftadinduçenlum coloré,
deindecurífápatrochifci &6ficianárexGal.catag. •••••• ' .- , ° - .;^ ^.): ..
-
. . ^' -7- •- •- -••
: : :…: ** ' . 'i-;. • • i
-
-

-
-

• j • •-- • • • • *. - - -

.PASTILLI 1o ANNIS DE VIGO

• •.. • * S. . P R AE s T A N T 1 s s i M 1. • •

* , t. - - - - - - - - – – – T. *.^
■;" *}** Q"* '.. '.* i . i ,' a ' . ' : *' ~ * . : …

Panis fermentati crudi vnc.iii. argenti fùbli

A\-* mati finiffimi drag.i. aut plus,minufue,prout
intendere,& remittere iftorum paftillorum vim vo
lueris,Minii. drag.v. panis cumrofaqua,vel cucur
 D E s C R I P T I O N E s. 114 i

bitae diffoluatur cum piftillo in mortario,cuiadda.

: tur argentum fublimatû, optime in modum farinae
reda&um,vltimo minium,velficos optas alterius cc.
loris habere,carbones fubtiliter pul. vel terram ni.
. gram melanteriam di&am,poftea orbiculos ad nuc.
leorum pineorum figuram finge, vel placentas, aut
aliasfiguras, quos in furnotepido exiccabis, cofq;
? feruabis.
ii D I A P Y R I T I S.

S V M E bituminis,fpumæ argenti,an.vnc.ii.& f.
picis,cæræ,an. vnc.i, Pyritis i. marchafitæ, tere.
binth. an. drag.xxv. Propolis, quæ vulgo cæra ver.
gine dicitur,alnminis fifci,an. drag.xv, ammoniaci
pinguiffimi vnc. i& f. Galbani, Aloes, an. vnc.i.
æruginis æris, Mannae, an.drag. v. olei vetuflifTimi
fextarios duos, hoc eft lib. iii, coquitur oleum cum
argenti fpuma quantum fatiseft, deindeadiiciuntur
bitumen,caera,pix,refina,propolix, quibus liquefa
&tis,refrigeratifq;,aerugo,& lapispyrites immitiátur,
deinde cumyas ab igne remotum fuerit,& quæ in eo
fuerint modice refriguerint, Amoniacum ,alumen,
Galbanum, Manna iniiciantur, & pofleain aquami
frigidam immittantur.
F I N I S.
 ---- ----- --
*-
... •
…|
-
|--•----
-- ----
-·
… ------

?
|-*|-|
+ *----
----|-----

i ,• •*
•• .
--------
----·:
→----
|

-
-
• • ••
----

-
•• • •
|---------

-
|
-

• •,
|

- .
• f-
----|-·
·|
<！---
- -----
---- ·|
----|-----
·
|--|-
·
|-1
-
----- ----
«·----
|
----·|
----|
|-----|
|
„ “. . .
----|
----•«,• •
|-- - -·
\， ,）----– i. ·
…----
··----…
----|
--------
*|-••*
----
→
！•••••
-----|-·|
,, ，， ， ,,
→~~~~！tº

-
----|-|
· ·· · ·----

-
！|
|--
--
：）►►----
----→ ··|
|-----
：： -• • •*---- ·

- -
|-•••----→
·
· •••----|-----
•• • **** , ***
+• • • • •·
 ; INDEX RER.VM (NOTABIL 1 V M,
{ ;y quae in opcrs continentur, ^-, ;;;;;;*;•'^,
I. B SC ESS\V R A. quibus notis digno,:*.… ora,
fcantur. página, $i facie prima. ^'i:^ ' ' ' *,:A
Abfceffûs potius laticeola,quä falcato inftrumentor* t ; ,:r..
fecandi;& quare, bi-p :£,ri'' gov • ' * ■ i $4 :, *
Abfceffùs finatuiræ permittuntür fponte omnes .n. ra.'
rumpuntur..r. 2*;;;^> 2 , 'ττρ zi:i r, ,;, ; , $$ 1. ') £.
Abfceffus quando coa&i diffecemus. • * • $$* :, ■
Abfceffus quomodo ante perfeélam fuppurationé ….. : '
incidantur. .' $$ æ
Abfceffus ani,& qui in oculorum angulis óripntur , ,q :i|
; . antefuppurationerhfecantur,&c.quare. 2 ,j,j $$. t. -;;*
Abfceffus feéti quomodo curandi. $$ z
Abfceffibusinori fuppuratis diapbaenicinum vtile, $&. r *'■
Abftergentia medicamenta qualia effe debeant. • 32 . .; ae
Abftergentia valide medicamenta. :,:; : '' '8o. i. ■ i
Abftergétia valide medicaméta fifebris adfit vitãda£o , *
Abßergentia validiffime medicamenta., 1: … 81 '…,
Abftergentis medicárhenti compofitio. tt ' : :,,. 19. *• f. z.
Abftergentium defcriptio :…ib. i. : :■ at sano& .").
Abfterfjo famici miaxime adhærentisfeiìm Auic. . 2$
Accliue membrum quando collocetur • ■ 49 .
Acria medicamenta humores atrahunt. ' *** * && .
.Acria medicamentavicus depafcens efficiunt^ * : at ' s.
Aduerfa pars quando incidatur : t jr: aq • i.** ' 4* **
Adurentia fanguinem compefcunt r ^:' * . », 4 ; '.
Aegrotantibusiquiesfuadchda :fiol. 1 , • * . 2; ;. .
Aequaliter quando membrum reponatur ' *** 49
Aegyptiacum finubus cònfolidantis aptiffimum 84
Aeßiüo tempore vnlperibis in die, Hyberno femel
s medeûdum :;:;. 29r
Agendorum, quãtitas néc dicineę freibi poteft.%*. 35. ^ . , ;
Alter raodus fafciamdindehnbrum in quofra&ura;. • . •.
cum vultiere fitati offi'»^ fifºgfio^'.*'^**. * -

Alumitiofa aqua depafcentibus vlceribus códucit 78 1

An vulnera cx pulvcie venenum retineant , J$ ■ & a
 -

r: 'J 1 1 I £ ATI NAPiE*.;;3, 3; X£C :« I

• • • • , i .::f:-ii.t. -^ ... '.^. ti' t-j9
Animalis venenati morfùs calidus * Y
Ante farcoticorum admotioiiem quid confiderádú '• ■ :
Ante globulorú extraâionem quid confiderandúº y8 a a.
Ante maiora remedia,quae prius teritanda. ri** >*; &; . • ' *
Aqua forti quomodo vtendum,& quid poft quam ot i> '
hac aqua vlcus fuerit tjiadefa&um fitjfaciendú &&.t…'*
Aqua il!a exedens,& fortis quibus componatur … q* *
* & quomodo ...;-…•*..; ;f ^-T- -.:. &f; : ' i.
A riftotelis ratio de motu...… . ; •* * * *: ■ i z.
3. ι? B. .:.:.:…: .
Bilis peccans quibus purgetur '** g* iit :*.irf. 14. '£
ABucafis forcipes non aptæ ad finus dilatandos ^* 8 !
3& , • AC. 1. 1. • « borrtor, o : … ...
Caeratum humidum Gal.offiumiftatfturis,& luxa»*- .
* tionibus accômodatum. . , • -: ' ' - 48
Calida;& humida folutioni continui aduerfantur. ut
calidúm vulnus confreάando minor caufatur; f.i. r; ^
:
1 dolor3quam frigidum r , i :t. 2; f * '.': . i. 32 : ,
calorem naturalem médicus fouere debet r 23:21 :. .
callum remouentes medicinae cì*ai**.*. r::: : 94,
Callus in vlceie contraótüs quibüs cognofcatur ** 94 .
Callus,qui in vulneris labris é quibus remoueatur 94. '
Callus extra vlceris labra raro contrahitur it;… 94** : -
Candenti ferro;an pharmaco,quòd cauteriumpoa. . . . . . .
Ttentia efficit,fit potius vten$um oi c*-.;'. 6t.o : *
carbones, exiccant fine mordicatione:rari, g, \ . i5. ,a:... u
i
Carni igmodice excrefcenti quibüs medicipis, ris. :^.:. :.
* fit occurendum * ; -^ •.. ■*, r, • '. „ . ^* tt p ; 3&' *
Caro addita quibus poffit remoueri : …:-:… .:.: 9; L.
Caro corruptâ quanda temota fúerit quibusc^;r. . . . .I.
s cognofcatur - iii ] 64: … -;: i
Cataplafmata,*que vulhefi in nerüofo membro exz : .… \
cepto apponuntur,qualia eßerdebeant -'. ■ 21, r 44: … , :z
Cauftica:medicamenta,poßquam admoueris,caliz. t. >
4 da non fünt apponendamedicamenta, ….… r.: £$. • - ■
Cauftica fi defint,fcrro,aut igne vtcndum : ** ; 93 .. . £
 IYNGDGE X.
.' I
cauftica callos remouentia :' ' ' '** 94 ' * ?
Cauteriia&ualis cómoda c '' 67 • z.
Cauum quando fiatis.'* 2. …i.. • **. ii. *** 32. , , 1
Chatere&ica medicamenta .'* -i.l •' '-'i *- : 37*
-
* *■
Chirurgia mortem,& vitam inferre poteft.'.> a. 37. s. z.
Cicatrices emollit,ac pulchras reddit oleum ' ' ' • ; . CI
, ex caera. ',. , ; ' ' *'* i: : : ^ ^ r: 97 , z.
Co&io omnis a calore naturali fit 27. • . .
Co&io in vulneribus fit per puris generationé .. z9;;.: 1
Coáio qualisfit pus indicat v . . . : ^* i.*' 29. * . . 21
Co&ionis figna in omnibüs temperaturis eodem ** ^* i^,
, tempore non apparent ***.* * * • • ; ' 3o a. . z
Cömoda fèótioneinil vtilius infinubus diffecandis 8$ -r,;,, z
Concoquentia feu pus mouentia medicamenta . . io5 •,
Confolidatio poßhotiones quibus curanda ****** 84 - ' Σ
Conta&um a putrido putrefcit .** . .: 85 .:; .,
Conta&us putnidae cardis vlcus prepafcens efficit m a- ^
Contußs, vulneribus oui albumin vtile r*. ir. 18. 1.;.
;
Corporis totius téperatora in applicatione omniú , ait 'j
, medicamentoruin non folumconfideranda;{ed. a; .\ . .
• . cuiufg membri particularis. * *, a foror; 2.'. ,,.81:r; qui
Corpori duro medicamentum cömodum , ****** gr35: … : z
.
qorpusantequam purgaueris quando acria media , arì,
camenta admoueri poffint {I 6&
Qorrupti humores co&ioné nó admittunt ')*,* &&** s. ;
çorruptio fi eo peruenerit,vt cütatio defperetut £*f.'- .
membrum excidendum: ... .…!.. :3;e- o '68. rit.
Corrug*ionis ex craffis humoribus cura ? . , &i',' , -

Curatio vnde inchoafida'*, *i. *. • *' ; **; rri

çuratio vera quando fit ; . . • • .'• ' , 6c
guratiô Eryfipelatis ex biliofis,& vitiofis fuccis- 74
curatio exigi eryfipelatis c'. ; . . . . . .
Curatio quæ eryfipelati a caufa extrinfeca otto
, conuenit . **} i$ti- 3.: … ;. 75 , , ■
Cutem rumpentia medicamehta ' … y. g * * * $$ - - ■
. , 74
**
; -

ςutis jcarni adhxrcrc non potcft cft difíccida 86 ..

 I N D E. K;
D.
Decliue membrú quando componatur n : • . • 49 : T, Y,
Deco&i exiccantis defcriptio j..….. , 83'. 1 9z. p.
Deco&um exedentibus conducens vlceribus.:,:. q8i.. .. ■•
Diacadmia epuloticum Gal. fra* rr.a , affi .oiuizt.i.*
Diacalcitjdis Gal.'defcriptio*. rt;;.v :* ■ … tr. mio : * p.
Diapyrytis Gal preßans ad durities emolliebdas »s ;*:.-i2
Diaphaenicinum non fuppuratis abfceffibus vtile. ts&^ zo 1
Digerens aliquod medicamentum quare femper: • .• D
, îedicinis Eryfipelati conuenientibus mifceatur *$ o.- s
pigeftiui loti compofitio .…… 3o, 1, 1: 'no&cif.: ?
Diófcoridis médicamenti defcriptioi.trco tii iir; &f^i:>-?
polor qaibus remittatur 3!:- "f.^^.f. t:>ti uzo'*** 1 ■
polor ifiinorin contreâatione calidi,quam frigidi io tt; C3
s vulneris percipitur' … r*** *** *** *** ***. 39 . * i
polor ex pungente offe quomodo cognofcatqr :' ' ' * - -

* & remittatur. … 11!;ao'.iiiiiq f. ff£4*.*- ■

Dolor ex de fluxu qüomodo deprehendatus:q 254 :ti- i
polorein Remittentia'.:: :.'.:***"*. ii*> zii:!i. 3:.'i.v&*****: ^T
Doloris ex fortibus medicinis notæ ..… g$; 2!;i1o1 54 cr::i
IDuæ fuperfluitates febmpera corporeirefoluútur. 3ai. >::. .
IDuobus modis poteft extrhai globulus q itcriºri 39:i.> :
puris corporibus &mollibus cadem medicamentaiioqit3
non conueniunt. . … ' * ***, ff.: ** 3fi: ^. is*
i! * ò - B *, ' q ***;orii'.i. ;.:ribtt:i:> *
£xquoor» quid _* . . . g Tgit: έ-23 2o'ictiifiri£;uara ?
ÉÍiiplaftra vulneri appofita leuiaeffe debeq*o i. iy,i.**^ ?
Emplaftro quandiu vulnere affe&us locusfito riiii:diiiatis
* óbducendus . t. 1;. vi. '* ■^ ***:* 2 *;** y* zitio?yftt^ £
Emplaftrorum vfus diuturnus,fugiendus :i.:i …. 36i ;:.:::i
Epifpaftici Gal. vires 1.1 -. :-£ £** 84 *** 2
Epifpaßici Gal. defcriptio. 2. Jic .2 . ..…ji: 111;: --#
Epuiotica medicamenta quando fint àdbibenda. **3&:::::::i
Epulotica qualia, t*}ι τ g 2 £;a- : i!!.:..,iv, 13 .ig&*:. ;
EÉyfipelas quid fit,& vnde fiat • 1 42 r. -2 ■
Eryfipelas variae accerfunt caufae. **;^: fi:***** •jztr. .: ■
Eryfipelas duplex. · · · · · · ·----- Hs : a* - • a
-
 ? I. N : D.-E X.,

} Eryfipelas circa vulnus effe quando cognofcatur t* ?

. Eryfipelas phlegmonosü extra vlcus exißens qui,
bus notis cognofcatur 13 *
Eryfipelate vulnus laborans fenfibilius redditur 73 . , ; 1
Eryfipelate parte aliqua affeéla, fæpius apponi & . , ,
, remoueti medicamenta debent - 15. . . . *
; Eryfipelati puriffimo rubedo non accidit
Eryfipelati cöuneientibus medicinis quare femper
74 -,
-
i

aliquod digerens medicamentum mifceatur … 15 £

Eryfipelatibus omnibus nö conuenit fang, miffio. 14 …
Eryfipelatibus vnguenta conuenienta, I. . . 75 , i
:
$
Eryfipelatis puri flauus color non eft proprius *, 74 .',, ■
Eryfipelatis ex fuccis vitiofis biliofisq; curatio - a4 ., i
Eryfipelatis exigui curatio ' .-. . . . . . * 74 , z
Eryfipelatis a caufa extinfeca orti curatio . . 75 i
Eryfipelatofus phlegmon - . . . tz. .
- z.
Efcharae ab ignita re factæ,quomodo ab his quæ a, ... -
s contundente re factæ funt diferant , ' ' . io... z
: Efcharam inducentia medicamenta
Ex puro humore rariffime fit morbus
Exiccantibus medicinis quando vtamur
• • .. 6$ • , , ■
az ` z
83 z'
; Exiccantibus quare vti non poffimus medicinis -•

exifìente aliquo fymptomate , 8; *

Fafcia nullo modo fi fieri poteß remouenda . . 5i . . a
Fafciaturae vfus -- • , . • * . . . . , . , 5o , a.
£afciaturæ membri in quo fractura cum vulnere: . ., .
s fit aliud genus … ; ." , .$3 - - • ; ■
Hebris ab eryfipelate,vel ab humorum agittatione , -
excitata quibus remoueatur ' ' ' . . . . 74 ' *
3Ferro câdéti,an pharmaco,quod potentia cauterio. . '
afficiat in vlceribus putridis fit potius vtendú - 62 --*
Perruginem contrahentia vulneris confolidationé , ,
, impediunt - - - - ' . . 42 - .:i!
Ferulae quando remouendae $u . }
Eerulas in quibus fraáuris ?iobibat Hierges $u
 I Ν D Ε χ. `

. Ferulis læuioribus membrú in quo fra&ura cú vuf

nere eß fi intro glob. retineatur eft muniédú 5;
Figura rei 5ternaturalis j extrabitur cöfideranda 42
Figurationum membrorum tres fcopi. 49
Filamenta ficca offi deteéto apponenda 32
Flaus color eryfipelatis puri non eft proprius ^74
Eoramen in fafcia quádo faciendum,& quomodo $o
Foramina in lintheo facienda quibus pus cömode
purgetur 84
Forcipes,& roftrü coruinü in globuli extra&ione,
* quæ faciant incomoda ' 40
Fraâuras cum vulnere vndiquaque tion deligan/
* tes damnat Hipp. - 49
Fra&uras fimplices fequitur dolor 53
Fra&uris cum vulpere quid primo faciendum fit
& quid fecundo - - $z
Fra&uris fi phlegmon fuperuenerit quibus modis
occuri poffit 54
Eriáioncs vtiles funt · · 24

… :• - G
Gangræna quid ' -- 56
τ}angræna in quem affeélum definere foleat j&
one
Gangræna ex maxima refrigerati fieri poteft 51
Gangræna ex materia venenofa , $8.
{}angræna ex medicaméto mortifero,& venenofo
vel ex i&u animalis venenati 58
dangrzha ex arteriarum & venarum fe&ione : se
Gangræna quando amplius noti eft, fed fyderatio $»
Cangræna vera fi ftatim ei medicina fiat curatur , 59
Gangræna quibus curetur '
dangræna affeétis locus poft caprificationes ,
quibus fauädus,& quae apponenda êplafìra fint $9
$9 ;:
Gangrænae caufae
Gangrænae caufa frequens
Gangraenza vcgcnofis medicinis,&animalibuse
7. * .
$&
$& ;
 I: N D E X, -

• venenatis ortæ,figna ' * - * $9 ι ,

{Gangrænae ab inflammatione faélae curatio , $9 ■
<Gangrænæ ex aréta fafciatura curatio 6o 2
Cangrænæ ex frigore curatio - 6o 2

Gangrænae ex attritione,vel compreffione,vel ex .

venarum,arteriarumq; incifione cura &I 2

«Gangrænae a feptico medicamêto faétæ curatio , &z , z

4Gangrænæ ex morfu animalis venenati cura - 6z | z
Gangrænae ex materia venenofa critice ad mébrú
: delata,cognitio & curatio &3 u
AGangrænæ ex inflammatione notae . . . . . -; •' &; a
{Gangræpae faéìae propter malignas fordes ab - ,;. . • I
, vlcere defluentes,notae . . . . • ' ' 63 r - e
Gentiana ad vlcera dilatanda caeteris præftantior ioo . e
£}lobuli fi igniti effent veftes prius adurerentur -4 ` ,, , ,
cjlobuli iaculati fi illico in vola manus fuftineátur
, nulla caliditas percipituri.^ :; ' . ; • *^ *■ *^;*;, æ
Globuli ß ex motu ignirentur;eundem calorem ;:binis, i
a retinerent cum aliquid perforant : … *, r • 1 *: e
Clobuli quamobrem in ingreffu non in exitu*v :;bitis, * I
..^
a crußam inducant *^ . r ., . ° ' re.i*:. . s.
£Clobuli plumbei,aut flamnei,ne vulnus coalefcat , * * * *. **
; non impediunt,& quare , • . , 38 . . *£

:
$
ßlobuli quando abfceßum faciunt::.:, . . ….. i, 38o:ni: se
globuli prima die funt euellendi,& quare ... ;}: 1:39: … æ
Globuli quómodo explorari;& perquiri poßint. 41 . J { e
£globuli omnes corporis partes interdum exceptas.'.….
cute perforant I. 42 2.

globulis euellehdis multa idonea inßrumenta . 39 *** ' *

: £globulis extrahendis Hämuli vtiles.* • , ,; ; . 39. ore*

4Globulis euellendis aliud inftrumentum vtile> «ii4o zit : *
Clobulorum diuerfitas*: : ; crir;** a'v z:di- *.*;. 3& zingia
£lobulgs aceruo pulueris fi tegatur,deinde puluis r.
* ipfe accendaturrion ignefcit.:.*… ';. nj riy.m , &> visa?
9 Clobulus plumbeus,aut flamncus 6 lique(ceret ir*'; :
} : mctam non contingeret *** ,'.;; 7 , m
GG ii -
 I NT, D' E X.

gfobulus fulphureus fclop.eiaculatus n5accéditur 9

Globulus cæreus a fclop.emiffus nó liquefcit neq;
s incalefcit,& partes quas tãgit vehemëter lædit 11
Globulus dupliciter extrahi poteft * * . . 39
Globulus extra&us aegro oßendendus,& quare : 41
Globus in finu contëtus quo infìrumento facilius
:
extrahatur. ** * , * 4I •f

clobus in offe infixus quo inftruméto poffit educi 4;

- H. ••
Hamulorum in globulis extrahendis utilitas 39
Herpes,& maligna vlcera vnde fiát,& eorú curö tt
Humidi vlceris ex imbecillitate notæ: * 9o
Humidi vlceris ex intemperie notae , '91
Humidis iun&urarum vlceribus quibus medicinis
fit fuccurendum 9]
Humido vlceri propter medicamentum debile,vel
: ppter peccáté fanguiné quomodo fit fuccurédú 9i
-

Humidum effectú effe vlcus propter os q> defquâ,

: mari debet quibus notis cognofci poffit . . , 7, 2 89 : .
Humidum vlcus ex retentione rej praeternaturalis '. '
;
: quibus poffit cognofci _ • . . . 89
Humores femper ad vulnusfluere poffunt 2$
Humores corrupti co&ionem non admittunt &&
Humores,fluentes repellendi;fluxi vero difcutiédi ios- '
Humorum fluxu$quibus magis intercipitur….* 24 :
£{yberno tempore vulneri femel in die,aeftiuo bis ęs:
medendam...*.* b ; * * 1 : ….…. a noa9 --
* - I 3. - - -
… -

Idem medicamentum diuerfosfcopos refpicit * 28

£gne ablato nullus fentitur dolor • .• 88 ,
3gnis qualis effe debeat*.… i*': h:i'. : … 67 - -

ignis depafcentibus vlceribus praeftantiffimùm ju- ' - -

remedium ; *',;**• . ::ii. 3** T -it*':'.'; or* *** 2 qg ** ;

Jgnis commoda in abfceffibus aperiendiô '>:> *88-;
In vulneribus a fclopétòrum glóbulis älatis vridei .
1 crufla appareat ::: IL • * • • -i io £.
ii …
 1ND E x
-

In morbis compofitis a quo incipiendüm ' 23 i

In omnibus temperaturis eodem tempore co&io,
nis figna non apparent 3o ,
In operationibus quae obferuanda *, *i , 41 ' 2
In incifione,qüae inter fanam & affeâam partem fit . . .
quid obferuandum 2'.l *. ,

In iunéìurarum amputatione vt os cótegatur dili,

genter curare debemus - -;
iv . ■' -■ ■

' 1■ '
.'*
.. ;
In plenilunio omnium humiditatum fit augumétú 'yo; ,
fn acrium medicamentorum appofitione,partes- . , …
:
: effe&to loco vicinæ defenfiuo funt muniendæ *9$
Indicationes admouédorú medic. vnde fumâtur : 92''. »
Inflammatio femper ad feptimâ ufq; diem veréda3o
Inflámatiöi poft casú efcharae reliéìae qbusoccures 64
Inflammationum quatuor fpeties n6 ^
Ifis cephalicum,& diacarthu finubus profunt 84
Ifis offibus dete&is amicum ... 99.

Ißrumenta multa:ad globulos educendos idonea, 39.

í
Inftruméta ad finus in aduerfa parte fecädos apta 85 : *
Inftrumenta ad cutem diffecandam apta '- ! 86
fnßrumentum aliud ad globulos euellendos: '.. 4o ' .
Inftrumentum aptum ex duobus foraminibus,vnú
i conficere . . ^* '* . 86

:
;/
Iptemperies calida & ficca vulnus exedens reddit tt £•
ῦσαγior,& Jzöαφαγμα quid * * * * * * * * 3 …
? -
Y L.: .::.:: i.'.'. .' **• > *::u : i.
;
ILethalia vlcera,&fordida quomodo abftergenda &o'*
Ligaturæ multæ in principiò catendae,& quàre- 3*- i3 :
Ligaturæ multæ quando conueniant ' ' ' " 3I *' '
liftheolâ g, vulneri fupponitur quátú effe debeat 31 ?- .
£ocus a qùo membrufifuerit abfciffùm chalcantiff*
$
puluere effinfpergendus; * :** * 2; : … i ! *69-72. -
- - - -
****... 1. TT. f. '. f. * . ,
;.
Medicamenta püs mauetitia qualia effe debeaht: 2&**?'
AMedicán\enta in abfceffibus pus motientiâ iiigio ?'* * ,
— ab his,quae id vulnetibus pus mouent différant 28'
 J. N D E X

Medicamenta vulnerú ex quibus cóftare debeant 28 1

Medicamenta vulneri dolenti conuenicntia 29 I.
Μedicamenta pus mouentia diutius vulneribus -

cótufis,quá püáim ,aut caefim faétisapponéda 3o s. 2

Medicamenta duriora,& fortiora quádo adhibéda 3i . ■
VMedicamenta vnâuofa,partius neruofis partibus .....
vulneratis quam carnofis:admouenda*;, 4$ • •* : I
Medicamenta fortia primis diebus vlneribus cum* `
contufione non apponenda • . * • 4$ [I

Medicamenta tendinibus deteétis idonea 4$ 2

Medicamenta,quae poft praecifionem apponenda 69 2
Medicamenta,partieryfipelate laborariti faepius
apponi,&remoueri debent : ' ' ' , . ^1$ 2

Medicamenta fortia,qua: extra vulneri admoueri'

1 poffunt , , :;.-) * 84 2

Medicamenti modice acris quod putredini refißit

r defcriptio ., t. ' 66 ■
Medicamentorum admouendorum indicationes.
* vnde fummendæ. *,* * * . *^ *** 1. c. : i:t L* : 192 2
?Medicamentum quod-vulneri poft co&ionetm ,
* faáam apponi debe* r, 2 : I* : £; '*'* ;*. 33 2
1Medicamentum ex pompholige,ad inflammationë
* remittendam praeftantiffimum *. 3$ I.
Medicamentí intemperatú quomodo cogaofcatur 35 ;, . &
iMedicamentum intemperié ex vfu medicamétórú ,,^ . .
acrium contraéìam remittens ` 67 T.
Medicamcritum peruefis partibus:*obur addens :-»* * * *
Medicamentú quod poßquam cöpofita fuerit offa,-,, , :
s aut in ppria fede collocata mjbro fit adhibédú 48 I
NMedicaimentum durities emolliéns. „. ,.- . . - 98. ■
Medici nonnullitaxantur ', :..…* rii..:.,, . . ' 44 • *
Medicijs fortioribus fi vti uolueris quidprius … ,.,.. .
confiderandum {/. - 64 £
McdicQyum *egentierum modus in membris : n*gr..... ;
excidcndis damnatur.tn a r z.di£}a:': ri s.* £^ .*. ì
Mcdico%am,&quzdam naturæ negatur a ?*; a
 I N D E. x *
Membra quáre potius antediáo modo,quam
* recentiorum more fint excidenda ~fo
Membri propter frigidum medicamentum
corrupti curatio • .. . ' *' 61
Membri fitus vt commode pus purgetur eft
querendus 84
Membro affeéto pellis fubftra&a prodeß 49
Membrorum figúrationnm tre§ fcopi
Membrum in quo fra&ura cum vulnere fuerit
42 :
in qua figura fit collocandum 48
Membrum quando accliue quando decliue,&
quando æqualiter collocetur 42 «
Membrum vniuerfum cum fra&ura non deligãtes
damnat Hippocrates 49
Mébrü a quo femel ligaturas remoueris nö ita vt
antea fuerat ligatum deinde obligabis & quare $o. . £
Membrum in quo fra&ura cum vulnere fit,fi
intro globulus retineatur leuioribus feruz
Vis eft muniendum 53
Membrum quando fit abfcindendum ', * &8
Membram praecifum quomodo locandum
Membrum poftquam excideris poft tres dies
69 :
quid fit faciendum * 69
-

Y Membrü non femper in fana parte debet abfcindi to

Membrum vtrum in fana parte.an inter corruptâ
& fanam partem fit excidendum 3. * *fi
. Monftra in chyrugia fiunt - - -' ' 44
Morbi caufa in morborum omnium curatiohe
* prius inuenienda,& auferrenda , $1
Mórbi caufa non ablata,morbú ipfum impoffibile
£ eft auferre
Mos,qui a liétoribus venetorum in praecidendis
1z
;M.:
i manibus obferuatur - ^tn
}:
Motus tripliciter amiti poteft - " . 97
Motus propter vulnus,aut corruptionem amiffus
; * non reftituitur 1 - .. 27 μ
 I N-D-E:x:
1Motus,ex duritie cicatricis,vel ex humore exicca/
to recipi iterum poteß 91

Neruofarum partium natura, eß vt multa , , , ;

excrementa emittant , ... . . . 91
Nitrum veneno caret - - J4
Nitrum antiquorum vnde colligatur , ! . . ■4
Witrum noftrum ex quibus fiat,& quomodo

Obie&io
-

< .* ,,' .'. '

O -
h4
Nitrü fcabiei ,& cutis exulcerationibus medetur 15
-
*• *

' .
-

“To
:
Oedema quid fit . .. … … 91 .
Oedema fæpe vulneribus accidit, • , , , 9I
Oedematis figna - - 9l
Oedematis curatio . . . . •• • . 9I
G)lei vulneribus contufis falubris defcriptio, 2&
Oleum dolorem fedat., . . . . . . . . ' ., 28
Oleum offibus aduerfatur,& quare . . , • ' , 52
Ωleü ex cæra cicatrices pulcbras reddit,durities
< emollit,& quomodo paretur : * J., I. ;. . . 91
Qmnibus ad patiendum non eft vna difpofitio , „ 2&
Os totü effe fractú primis diebus n5 cognofcitur 45
Os non folum in ea parte,quam percufíerit Glob.
s fed in alia quoq; parte poteft frangi . 40
Os comminutum,& a propria fede remotum · ·
c quibus notis cognofcatur . . . . , .-, · 47
Qs defeâum vt contegatur quid facienduui ., ai
Os in iun&urarum amputatione vt contegatur .
; diligenter obferuadum. * . . ^ii - *

Os in fuperfitie alteratü quomodo poffit cognofci 99

Cs quandiu abradendum
os fifcapcllo remoueri nequit terebro vtédum ioo
99

«Os fi ad medullâ ufq; fit laefum quid faciendum uou

Os vniuerfum vitiatum quibus poffit cognofci,&
quibus debeat curari – – – – –, IOI
-

;
Ostotum quando excidcndum - Joa :
 I N D E X;

os tranfuerfum fra&um,& corruptum ferra

diffecandum io?
Os eodem tempore detegendum,& fecandum . ioz ;
Ossa an forpicibus,vel volfella euellenda fint
videndum , , , 4& ' '
Offa quando euellehda . . . , • - _ (4• " "

Offa fraéìa fi fieri poteß componenda,& luxata in

fede propria reponenda funt 48
0ffa poftqüam compofita fuerint,aut in propria, a
: fede collocata quod medicmentum membro : : …
adhibendum fit; -. . . . ' ' : 48
:
,v
•

offa abfq; contufione,& collifione non rumpütur , 5o * *;

Offa quibus corrumpi,& afterari poffint 98
Offa carnis funt fulcimenta lOI
£)ffa circumquaq; carne denudata rurfus carne . . .
contegi non poffunt ' ' ' . . . ioz.
Offi dete&o filamenta ficca apponenda . . $2. ;
Offibus deteétis ifis amicum , . 99 * :
Offis abfceffuri figna certiffima ' • . * 3 I* t
Offis corrupti,vel alterati fubftãtia eft c5fiderãda 99 …
Offis carie affe&i cognitio
Offis alterati cognitio
Offium fra&orum euulfio a Galeno prohibetur 4-i .,
Offium extirpatio quando magis cauenda , 47. .
Offium fra&uris,& luxatiónibus caeratum humidiì I ;
Galeni accomodatum
Oui albumen contufis vulneribus ytile
- P.
Parti eryfipelate laboranti,faepius apponi,&
--'
,
99
99

' • 48 .
i • , • i8 :'
-
!
:
remoueri debent medicamenta , d$
Pellis membro affeéîo fubftraâa prodeft 49
Peniculi in fundum vulneris non funt immittendi
tum quaJes .. . " - 19
-

+Peniculi ex quibus conftare debeant 19

Peniculi in vulnere reliéìi , , 9o
Plegmon cryfipelatofus -

EH
qz £!;
 I N D E X.

Phlegmoni fra&uris fuperuenienti,quibus modis

occuri poffit $4
Phlegmoni altera in parte,quam vbi eß fra&ura
orti quomodo medendum - $4
Picis qualitas -

Plumbum quae perfricat nigredine inficit

Plumbum liquatum,& in chartam conie&um
27
34 :
ipfam non adurit ~g
Plumbum liquatum bombicem non adurit 8.
Plumbum liquefa&ü bullas excitat,nö auté adurit 8
Plumbum per triginta annos in corpore retentum 9o
zτολυκgisæi mcdicinae z8
Poft ligaturam quid agendum
-

..Poft praecifionem quae apponenda fint medicaméta 69

Poft acria medicamenta quibus medicinis vtendú 98
Praedi&io arcet calumniam
Primo die reuulfionis gratia,& vt dolorem leuea
mus vena fecanda

nis fanetur
- -

Pruritus ex quibus coligatur,& quibus medicia

2O

43

2~O

$4
i
Pulueris defcriptio,carné a putrefa&ione vindicâs 3o
Pulueris fclopetarii granula in parte aliqua fixa
quibus remoueantur 26*
Pulueris fclopetarii maculae,ferro candenti
quomodo tollátur,& quomodo medicaa -
mento adurente 2& 2.

Puluilli tenaciter vulneri adherentes quibus

T€nnOueatntur z$
Puluis fclopetarius omnium facillime accenditur 3
Puluis fclopetarius ex quibus conßet : 14,
Puluis fclopetarius veneno caret. ΕΘ*

Puluis refrigerans,& exiccans - 18

Puluis ad offium defquammationem idoneus • »ot
Puluis cicatrices inducens Galeni ` ` * 1 I2

Purgatio iftis vulneribus an conueniat 23

Puris laudabilis,&illaudabilis notæ 29

]
 f N D E X

Pus copiofius in vulnere,quam par fit, aliquid

praeter naturam detineri fignificat 83
Pur copiofum exire propter contufionem quibus
notis dignofcamus
Pus vt cómode purgetur foramina i linteo faciéda 84
Pus vt cómode purgetur fitus mébri eß querédus84
Puftulæ malignæ fortius poflulât medicamentum 13
Puflulæ inueteratæ,& prurigo in vlceribus
quibus remoueãtur 1;
Puftulas milliares in eryfipelate ex cacochymia
genitas quibus notis cognofcatur q;
Putridum vlcus quandiu perurendum G8
Putridum fuo contaélu tamquam venenum quod
fanum eft inficit &&

Quæ in operationibus obferuari debeant 4.

:
-Quae praeter naturam in corpore detinentur,neq*
ftilo,aut digito vbi fint percipi poffunt naturæ r

- permittenda 41

;
quæ confideranda fint,vt re&e,quae in corpore
detinentur,fciamus 42
:Qualis co&io fit pus oßendit 29
» .Quantum abftergere debeamus 3z
Quatuor inflammationum fpecies T&
AQuibus rationibus ignitos effe globulos fclopeta,
rios nonnulli medici arbitrentur
a Quibus dolor remittatur -

CJuibus dignofcendum,an aliud præter globulum

, Tin corpore detineatur . .
-Quibus numquid a globulo,ana re alia fa&um fit

: cognofcatur. -

| Quies ægrotantibus fuadenda ; -

-

„ Quidj corpore præter naturâ eß debet remoueri 3t

£Qgid fit quod cum globulo in corpore detinetur,
- ' Tdiligentct videndum
23

42
38

1
Ii EH i i
 I. N D IE X.

R.
Repellentia circa vulnera valde funt vtilia
Repellentia pro parte carnofa fub forma liniméti
24 :12.
vel vnguenti vel fomenti Vo4 ■
Repellentium qualitas quæ effe debeat 24
Repellentium medicamentorum alterum genus 24
Refinæ abietinæ qualitas 2&
Reuulfionis gratia,& vt dolorem leuemus primo -

die fecanda vena - 2o

Rubedo in puriffimo eryfipelate non eß 74 *
Roßrum ccruinum,& forpices ad globulum ex
1 trahendum damnantur - 4o
S
Sagittæ cæra,& fulphuræ illitæ,& in altú arcu
parthico iaculatæ nó accédütur,aut colliquátur 9
Sanguinis fluxum fiftentia - 18
Sanguinis miffio poft co&ionem in ventriculo
fa&am;facienda - 2O

Sanguinis miffio ad dolorem leuandum praeftanz

: tiffimum remedium 2o :
Sanguinis quae quantitas mittenda : 21. '
Sanguinis mittendi dierum ratio non habetur 2I
Sanguinis miffio fi partitur maior fit reuulfio 2I

Sanguinis fluxum fißentium qualitas 2$

Sanguinis miffio in omnibus eryfipelatibus non
conuenit <14
sSanguinis fluxum ab vlceribus depafcentibus
s prouocare confert q8
Sanguis in parte aliqua colle&us,& qui diflari
' s non poteft,putrefcit facile 67
Saniei maxime adherétis abfterfio fecundâ Auic. 25 ; T
*Sarcotica medicamenta qualia effe debeant : ' 33 -
iSarcotica quare calida, & ficca ' ' 34 * ^
Sarcotica antequã apponantur,quid cöfiderandú : 34
Sarcotica medicamenta non æque in omnibus ' ' ' .
corporibus carnem generant,& quarc ' ' 34. £
-
 1 N D E X

Sarcotica medicamenta qualia 33 1 99 - £

Sarcotici medicaméti imbecillitatë indicãtes notæ 35 I
Sarcoticorum defcriptio Io9 ■
Sarcoticú imodice exiccäs quomodo cognofcatur 34 2
Seétio quomodo fiat,& quid poft feéìioné faciédú 68 z 8& z
Se&io in parte fana fa&a in qbus locis periculofa 69
Secunda inuifione quid faciendum 2$ I.
Septicum medicamëtü ad finus aperiendos aptú 8& 2
Septicum aliud 81 II
Septicum aliud ad diffecandam cutem,carnemq; -.

fine dolore,mirabile 81 :,
Simplicia exiccandis vulneribus idonea 83 2.
Sinubus confolidandis aegiptiacum aptiffimum 84
Sinubus medicamenta alia commoda []
Sinubus diffecandis comoda fe&ione nihil vtilius 85 2
Sinus curatio quomodo inftituenda 83 ::
Solutioni continui calida,& humida medicamenta
aduerfantur It =
Sphacelus quid $6 a.
Spongiae vfum in vulneribus quae fequantur -

incommoda. IOO 3
Stiptica,humorum fluxum magis intercipiunt 24 :&
Stiptica corroborant 2$ ■
Sulphuris facultates I4 1
Syderatio a paralefi in quo differat $& 2
Syderatio abfq; membri amputatione non curatur
nifi cum adhuc perfeéta non eft $f ■
Syderatio non perfeéta quomodo curetur $1 μ
Syderatio ob medicamenta oportuno tempore n5
admota,vel non valida quandoq; euenit &3 m
T.
Terebenthinæ ufus in vulneribus 28* ■
. Terebenthinæ qualitas
Tertia die poß membri incifionem quid faciédú &9
28 . ■
a
. Tetrapbarmacum cum pinguedine taurina duris
corporibus cum vitullina mollibus conuenit 31 £
HH i i i
-
 I N D E X;

sropica exyfipelati cóuenientia frigida effe debét 18

Tröchifcorum Ioannis de vigo defcriptio . 95 ;
Turcæ Hiftoria ., t. 46

Vaforum præciforú ofculis qui puluis apponendus 09

vbi falutis,& mortis incertus euentus eft quid
. faciendum . 44
Vena primo die, vt reuellamus,& vt dolorem
leuemus fecanda ... .. 2o
Vena fecanda quae • . * * 2l , z
Vena capitis rariffime a iugulari oritur • • . '-21
Vena humeraria affe&ione fupra colum exiftente
* in corpore plethorico non eft fecanda , ' . 21
Vena a quo latere fecanda 22
;
Venae,& arteriæ ex contufione ruptae difficile
coa!efcunt v -

Venas,aut arterias incifas effe qbus dignofci poffit 61

Venis vel arteriis ruptis quid agendum
*Vera curatio quando fit
Veftes,& armaturæ quandoq; abfq* cutis perfora/
44
Go :
* tione lacerantur,& diuelluntur - - 43
viéìus ratio qualis effe debeat 2.2
Vinum iftis vulneribus haud conuenit
Vlcera lethalia,& fordida quomodo abftergenda 8o
Vlceri medicamenta fortia quando admoueri
23
:
poffunt - 84
*Vlceri humido propter peccantem fanguinem
1 quomodo fit fuccurrendum > 9I
Vlceribus humidis iun&urarú qbus fit fuccurrédú 91
vlceris cauum vt carne repleatur, quæ cófiderãda 3&
Vlceris depafcentis caufa remota,ad topica
a deueniendum eft ~it
.Vlceris depafcétis medicaméta,qualia effe debeãt 77
*Vlceris fordidi ex fortitudine,vel ex imbecillitate
medicamentorum, figna •19
: Vlceris fordidi ex prauis humoribus curatio 19
 IN DI B£X,

vlceris fordidi curatio a leuioribus medicinis non * *

eß incboanda - * 8o
Vlceris bumidi uariae caufae .. • , . . . . 8I
Vlceris humidi ex imbecillitate notæ ,
Vlceris humidi ex intemperie notæ
VIcerum fordidorum caufae • .

Vlcus quibus aquis lauandum,& qui pulueres in

aqua iniiciendi fi nudatus tendo fuerit 67
.
-
9o
9■
79
-
;
Vicus putridum quandiu perurendum 68 -

Vlcus depafcens ab acribus medicaminibus fit 77

Vlcus depafcés ob cöta&ú putridæ carnis efficitur tt
Vlcus ex intemperiae calida,& ficca exedens faéìù
quomodo cognofcatur: -
17
*Vlcus exedés fi medicinis non cedit,iterú corpus
purgádú,& deindead fortiora medic. träfeüdü i8
Vlüs fordidum ex validis medicinis redditum,
quibus notis cognofcatur,& quæ medicamenz. :. ·
• ta deinde illi conueniant . . ,^ '. 8o
Vlcus ex medicinis oleaginofis fordidum fa&um , * *·
medicamentò leuiter abftergente eget ' ^ ' : 8o
AVlcus humidum,& finuofum quod •'' ' . ' • 8 I :
vlcus bumidum effeétum fuiffe propter fuppuratâ
inflammationem quibus notis dignofcetur 8;
vlcus poftquam laueris,quid faciendum 84
Vlcus humidú effe&ü effe propter os g, defquam,
< mari debet quibus notis cognofci poffit 89
Vlcus humidum ex retentione rei præternaturalis ;
s quibus cognofci poffit I. * .• •• • 89 ,
Vlcus tribus modis dilatari poteft noo
Vnâuofa,& concoquentia vlcus fordidum reddüt 32
, Vnétuofa medicamenta partius neruofis partibus
vulneratis,quam carnofis adhibenda ,
.Vnguenta mollia effe debent
4$

Vnguenta nonnulla eryfipelatibus conuenientia --is '.

, 3o
; :;
• Vnguenta exedentibus vlceribus idonea
Vnguentum carnofx parti,& molli conueniens
71
35 ?
 It N D E X

Vnguentum citrinum . . imo

Vnguentum,album Pauli - [1II
Vnguentum,album aliud comune [1] II

Vnguentum de tutia
Vnguentum de molybdena
Vnguentum de colophonia
-

Vno tempore femper quod agendum eft perficere

11z.

debemus,neq; in fequentem dié protrahendum 41

[112.
I 12.
j
Vt re&e,quae in corpore continentur fciamus
quae confideranda 42.
Vulnera,a fclopetariis globulis illata,perufta
non funt • - z z ` io
Vulnera a re contudente fa&a quibus notis
cognofcantur I*
Vulnera ab ignita re fa&a ad nonam vfqp diem
augeri vulgaris eft opinio, 13
Vulnera a globulis illata non tamquam adufta, -

aut veneno aliquo affe&a funt curanda I4

vulnera ex puluere venenum retineant,nec ne 14 :
vulnera a globulis fclopetariis faéìa,quare facia
lius quam caetera fiant depafcentia. I&.
vulnera primis diebus parum abftergenda 2$
.Vulnerata membra blandiffime contre&anda
Vulnere affe&us locus quãdiu éplaftro obducëdus 29
Vulnere cum fra&ura affe&i,eo modo quo ii,qui
26
:
vulnus in capite accepere traéìandi $z.
vulneri in neruofo membro exepto qualia
• cataplafmata apponenda 44
Vulneribus contufis,vel inflammatis variae
oriuntur indicationes 28
Vulneribus fanandis a quo incipiendum 12
: Vulneribus in membris principalibus acceptis.
quid faciendum 43
: Vulneribus cum contufione,primis diebus fortia.
medicamenta non apponenda 4$
Vulneris fupremæ partis exiccatio,prodeft. 2&
 I N D E X

vulneris foramen quandoq; occultatur - - - 39: . 2

Vulneris confolidationem ferruginem contrahétia
impediunt • • - 42 ** ;
Vulneris in neruofa parte accepti curatio … 44: ..
Vulneris labiis,quæ medicamenta adhibenda
Vulnerum a fclopeto fa&torum curatio . , .
52, ;
Vulnerü medicamenta ex quibus conflare debeät 2g -

Vulnus in carnofa parte … - IT

Vulnus a globulo acceptú quomodo cognofcatur 18
Vulnus fordidú,fortibus medicinis primis diebus
non eft abftergendum – – 33
Vulnus quando difficillime fanetur : 1 43 -

Vulnus cum fimptomate fanari non poteß ; $3

Vulnus eryfipelate laborans fenfibilius redditur a;
Vulnus exedens ex calida,& ficca intemperie fit dt
Vulnus fi pus copiofius quâ par fit emittat aliquid
praeter naturam detineri fignificat:
- - ' < *-

j* .
8;
: '

:
-

-
-
i
: •, ,
r

': rr.- • -
1 '. i .
.
.
-

,* * * ; " -

: Ii . *.
* *). ****** . ( *

:
It :;! , . c *; .
: , ::.i $. : .

...… - I. : ?
t .- . * * \:
; , , . .'-.- • , • 'Q
- . ·· … £ \. ι
 E R O R Ε S S I c E M E N;
D E N T VR -

pagina 4. Verfu i.Facie 8. i.fic legito effef :

Pagina Verfu Facie - -

12. 1. concedätur & 9. 2. laminis

fo z z. ctufa,& 7. contaâas
'ii 9 : ... -1 id- '. '
'iz & 1 carnem;& z. 16. iaculátur
W3 m3 * eiaculatus
14 24 , nonnulla,& vlt. purulenta
I& Ii 2 aiunt
'■t z. i nam,& 18. indicat
fô no , perfóratum (4o.cótufione
2o 3- * z vétric.cöco&is, & poft, &
20I 1$ z * feptum ,
2; ■ . . z vtebatur, & a$. phlegmon
29 19 i fint,& z. 2. in iftis
3o 25 i xa&a'sTiKa.
3! 22 2 ni mirum
32 n1 i perpetuo
4o ' 14 z hamulis <(26. triticea
44 13 i extraâioné,& 14. fit, & z.
46 2I I tandem ratione
58 24 \ fra&turis
5o 16 a iá,& z, io,caprificatiöibus
&$ - 21 ■ illam
&8 2$ I neruos
•jo 2I . ■ medicis
•jz I I laxant
8■ 24 2 et -

83 I9 2 adaugerent
84 21 z inie&a
Io4 5 m adinueneris
ho9 2& z ficcae
n Io 9 2 vng.citrinum
iii i& m gcffa,& 11. fcrpcntaria
---- - -
 --

- - -
*.
- ' •- -

-
|

*
- - - -

- v

|* ,

-
-

-
-
* -.

- -

-
- - - - -

- .
 -

=VE E §\NR
ô vv-^•
$í§
V% § Tcrebcllum

$WR
N

§Ā§Ā§
\
==–
\j -

M) I.

Cannula
ictem-ti-r ■ rrrrrrrrrr ftiiTiihs

Alter Hamulus
 ~=+
`ème
Can ulacumtercbel o
*WWW< `~< | （=)
/
 -

-
-

- -
-

-
-
-

- - -
-*

-
* * -
*.
- - -

c' * • '-,.* -- •
* • •
- - -

- - -* -
- - - -

- …”

-
-

- - - - - - - - -

. - - - - -

- •,
 *
;

;
 %; - -;, r, ry//] -

%%ZffffX%7
^rirrrrrrrrrrrrrrrrr.t.

Mi

ftyIIII; TIIII
g££
_-_—

1 \\\ \ \ \
|]
/ \ \ \W
\ \\\ \\\\ \\\\\\\\\\W\\ \\\\v\\\\\\
\ \\\\\\ \
\ \\\
\\\\\\\\\\ \

\\ §)
Spathula

r • • • • cul

2)ÌNTIIIUII
…

[III
7
IIIITm
 ·
·
• •
•*
• •
•
•~^|-|
• •|
··
·
· ·
-

|-…*

- - -
-
-
- -
 -

Crus infìfciatum
- • -• • • • - - --- - • • • • •-•--•-•-- • • •••• •••• • • • •••••••••••••••••• ••••••• • • • • • • • •• • •t

ZaJa.

SSSSSSSSSS
S
！

vº，
(ſüſi
№e：
ſſſſſſſſſſſſ7）
 Jnftrumentaad finus diffçcandos*
.…--. -rrrrrrrrrrrr ••••••••••••••••••••raarmmarum^^rrrrr///Z v.

-
-

Cauterium cum cánola. ,

2Z%Z
//////zzzzzzzzZ
z%2% 77
|

VI…)
 - - -
|-·
|-r
-·N
|-\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\^^^wwNºw\W\\\\\\\\\\\\\\N
----:
|-·
|-·----*
|-··|
' >eaeae\
-
：. *E .,
|-|-|-#|-|--•
·\，
,{:
|-!！！！-|
… ！
…|-|-© ,|-
^ •~ •
|-£;
|-∞, ，|×
ſ
|-<|-|-•
i v*
|-···
|-+·-

��# " '| 1

------- -
-\
（~vvvvvvvvvv
 ° Aliud 11)ßrdidimentùm ad
globulos euellendos
2ZZ-ZZZZZZZZZ，·：·º·：·}2，22
-

• • •• • •
-|
|-|-/
… --* -|
,
， ，|--|-
！*at><==~）;[][]· -
·|-·
·Øzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz
*º.2ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
2：2>|№ſ №.
|--|
.*!•
！ -
！·
·！·
• ×|
~~-----
*…
-
 - - -

. . . . Forcèps concaui.
s * *%,;JIIIIIIIII
φΆΠΕmMf}03}%
IMIIII] [III
')»%xm.

2III E-zr/Z7 (A

Forceps dentata.
-- -
�XZ £222? t]
-

^v^^-•--•
!.
• ••

è
~\
•/// %zzzzz,

*==*

- •,
Z Z zzzzzzz

S S S NSS
S SN - R®
-