Está en la página 1de 3

UNIVERSIDAD NACIONAL DE SAN ANTONIO ABAD DE CUSCO

INSTITUTO DE IDIOMAS - UNSAAC

SIMICHAQ (VERBO)
SIMICHAQKUNA – VERBOS
Takiy – cantar yupay - contar
Hamuy – venir yuyay - recordar
Pujllay – jugar huñuy - juntar
Tusuy – bailar puñuy - dormir
Rantiy – comprar phiñay - enojar
Llank’ay – trabajar apay- llevar
Rimay – hablar machay - embriagar
Phaway – correr panpachay - perdonar
Puriy – caminar khatatay - temblar
Choqay – arrogar waylluy - amar
Mijuy – comer qoy - dar
Suñay - regalar wayk’uy - cocinar
Qhaway – mirar, ver wichay - subir
P’itay – saltar kanay - quemar
Pitay - fumar rakiy – dividir, repartir
Seq’ey – firmar wisq’ay – cerrar
Qelqay – escribir uyariy - escuchar
Ñawinchay – leer chinkay - perder
Kamay – crear k’uskiy - investigar
Mañay – prestar cheqniy – odiar

Yachachiq: Lic. Judith Loaiza Cusihuamán – IID UNSAAC


UNIVERSIDAD NACIONAL DE SAN ANTONIO ABAD DE CUSCO
INSTITUTO DE IDIOMAS - UNSAAC

KINSANTIN PACHAPI RUWASUN:


SIMICHAQPA T’IJRAPAYAYNIN
Simichaq : Takiy
Sutiq rantin Ñaupaq pacha Kunan pacha Hamuq pacha
(Pasado) (Presente) (Futuro)
NOQA Taki rani Taki ni Taki saq
QAN Taki ranki Taki nki Taki nki
PAY Taki ran Taki n Taki nqa
NOQANCHIS Taki ranchis Taki nchis Taki sunchis
NOQAYKU Taki rayku Taki yku Taki saqku
QANKUNA Taki rankichis Taki nkichis Taki nkichis
PAYKUNA Taki ranku Taki nku Taki nqaku

QAN YACHAY WASIPI TAKINKI = T. PRESENTE

QAN YACHAY WASIPI PAQARIN TAKINKI. = T. FUTURO

HUNT’A RIMAYKUNA

Noqa simi taqeta ñawinchasaq


Qan taytaykiq chajranpi papata paqarin tarpunki
Pay ñañanpaq wasinta pichanqa
Noqanchis awichaq rayminpi tususunchis.
Noqayku mayupi p’achata t’aqsasaqku
Qankuna yachay wasipi willakuyta minchha qelqankichis.
Paykuna qoyankupaq munay t’ikakunata pallanqaku

Yachachiq: Lic. Judith Loaiza Cusihuamán – IID UNSAAC


UNIVERSIDAD NACIONAL DE SAN ANTONIO ABAD DE CUSCO
INSTITUTO DE IDIOMAS - UNSAAC

Paqarin – mañana
Minchha – pasado mañana
Tutamantan – por la mañana
Sukhata – por la tarde
Tutata – por la noche
Hamuq wata – próximo año
Hamuq killa – próximo mes

Wan = (con) compañía


Manta = (de) desde. Procedencia, origen
Pi = (en) Localización, medio de transporte
Man = (hacia) Dirección
Kama = (hasta) Limite de tiempo y espacio
Rayku = (por, a causa de)
Ta = (a, el, la, los, las) transitivo

Yachachiq: Lic. Judith Loaiza Cusihuamán – IID UNSAAC

También podría gustarte