Está en la página 1de 38

§, ffi§ ffir§Éer§e #e ffi rÉu

f. Definieidn

El Ministerio Públicc no puede atenoei.todos ios


casos que ingresan al sistema, como ta,rpoco puede
carles un trato igualitario, por lo qus clebe elegir aquellos
que arneritan una investigación. El criteric de oportunidad
orienta esta selección e imp-ide q!g la persecución penal
se realice de forma irracional. utilizando los valiosos
e insignificancia social.

E" cua.ri¡o al imputaCo, Ias ventajas de la apiicación


de un criterio de oporiuniciad son evidentes, le brinda la
posibilidad de solucionar el conflicto a través de la
reparación del daño, permitiendo un acercamiento con
Ia víciir.na; y, principaimente, Ie evita verse sometido a
un proceso penal'y tener que cumplir una eventuai
condena, eludiendo así ia estigmatización, disociación
y los sufrimientos que conllevan tanto ei proceso como
la pena.

1 Crf.ü Manual del Fiscal.?ág.203;


En iguai sentidc e', lóanuai Cei -/ue: Gua:ar-rala. 2000. páq. 15g

I
:NS:: : J:tr l= -É,::=-\Sí: ?-f-.CA ?:\J-r-

difgr§,1glcjlgjgrcg.fl§$g ebigy,qge,
Asimisme, g
c je la s,spsns;ó: c:ic:e:: ::.: :e :a ;e:ss:'i::í:: pei¿I,
en ei eriierio de oportur:idec. §a §cgr ne ex¡ge quc ei
¡rn p utado reeenozea dejor má@'Ñ16§i.G66é6,f,.

Finalmenie, con relaeión a la víciima, ei §riieno cie


epci'iun!dac tiene ia vei:iaja d6 'quG 'pi'!vi!egia ia
resaración, poi'ic oue sus !nlereses se vei'án saiisfeehcs
ccr malrcr orontiiud e si espera aitérmlnc de un prceeso

2. Frohficmát§ea em Ea apüaeaeEén de! eriterEo de


Oportumidad
t

a) Se¡butEl§zaeiógt.

Diversos estudios han determinade que, en la práctica


desde quc se tiens guatemalteca, existe una subuillización oor parte. dei
eonocEm!ent§ Minisierío Público del Criterie de Cporiunidad; únicamente
de u¡r heeho se apiica en ei 5% cjei totai Ce casos cue lngtesan ai
de!!et!ve , sis:ema4. Esta: subutiiización es originaeia, probable-
msnte, por una vr.-slón. político crim icja
por principios retributivos y i.¡na cilltura organizacior,{
gue calilica prooesos*
9e exitosos únisamente aquelio§
atcriass.

Sobre una aproxirnación a ias críticas que existen en la aciualiciad


reiacionadas con ia contradicciór entre ef principio de inccencia y el
reconocimiento cje los hechos en las medidas desjudicializadcras,
ver en este trabajo, Pág. i8y ss.
En similai sentldo Aiejandro Rcdríguez expgne: que el criieric cie
opoÉunidad preiende introCucir ei protagonismo de la víctima en ia
resolución del conflictc, a tiavés de ia ter"minación anticipada dei
proceso aiendiendo a la repa'ación privada oei cortÍll€to. Meaanisns
'15.
de salida al procedimienlo común. Quaiemaia, 200C, Pág.
4 CrÍ. tulemoria de labores del i4ínisÍerío Púbiíce 2Aú.
De ac.,.ierdc con ios DeÍe¡sc:es Púbiicos, un obstácuic para le
aplicaciór Cei criieiic Ce opc.iu¡;cai es "Ei afái': dei Ministerio Púbiico'
rnuchas veces, de anota.se u:a seniencia' Eiagnósticc sobre ia
uiilización ie iúecanls¡¡:os ce Sali¡a al PioceCii'rienio Coinún'
C:ar-,¡i.al:. jri e 2ii2.
:':
i..

:: :IiSI]T-:C ]E=i\SA FÚ3.:CA ¡E\'A.:


'i'.A.
ill
il
A-:*i-*^ I*^-;^ l*- :i-^-l^^ ;^^^- :-
iii f-lDil:!:§;::vj t/Uit=:',,..1\i:::1, :ee ..3vg':€§ ¿'-E'*., .á
gr ::
ir' i^i Arl.^-:- e¡,^-a-r.-ij-,q ¡- io
-ñi:^añiá_s
C.!:;JáU:V.r Jü. L.:.:=::v :.. -. +a¡ia JC
^a la
-= va!:.Jt-.Gt.s =-:.:¿::iE
l.i
:r,
pena y ei tipc ije deilic, sii :ernal en cersideiac!óñ ie
ies,-nCInsablii dad d ei s :r cüácc áH-ócr;ii-bücíIn *
,l

i. - 1_.-..-._,-
-.",._"
i *aaalraaián ¿{ai daii¿^
UCI VGtiGu¡V¡ i Vgr Uq_l¡[v.
:=. 1.

t...
i,'
rl
)iJ 1r
;,,
litr '
b) DiEaeión:
¡iI
ij
il
I.r
(. El Criteric cle Cporiuniciad puede aciicarse Gesce que
§G 1:
?,:.
§e tiene cono€irnientc de un heche ejeiic'iivc y, para que
i,,.
ír ico crí rn naies de esia f u ia,
.cu1§g?gtl?s-f nes
t: §e i pel i i g
¡i
es convenlente que §e otorgue Ic más rápicjarnenie
i.,
i.,
i, pesj§le1 sin embargc, en ia mayoría de ics casos, !a
I
i, fisca!ía soliciia e! C¡'iterlo de Cpcrtunicad haste vencei
il ei períocio Ce la investigación.
ai I u?i!izadcs F*r eÉ
li'
l,l
¡A
i ffiinísterio F¡3bli*CI,
¡

lr
-+i E¿rrocratiuaeión:
: I
i''
:- i
Los jueces ele plin-=ra insia:gia i,e:e:: a su calgü '3i
1:

ir
'lL, contrCI! iuriscjiccicnai dc ia ir:vesiigaeión sÍesiuada sci'ei
\e ¡

fu,linisterio Púbiico en rceios ics deii:os sarcionados csn


i'
:. pene de prisión, conseeueniemente, el Cóaigc Fi'ocesai
i:
i. Penal íes facuita para autoíizar eI ür:teris ce CportuniCad
i
eu' nsics ríaiiins A *esar ae esta g6rn¡ginneia nencr.gi
l

i en algunas oporiunie'ades !cs iusces eje instaneia


devueiven los procescs e,lCIs juzgaCos de oaz pare que
Íi
iii
i. ésics autoricen los Sriterios cie CBei'iunidad en delitos
i.
a sanc¡onados con pena inferior a tres añ$s, enioryee!ends
i':
.*,
ia resoiución de ias misn$s y vuine¡'exi+ ei princlplc de
i.
t'
ie i eecncmíe precesal y ieror ltberfatis
l+
..
.i
;.

ia
o,
14
1

§ Cf. El flfanue,! ael Ftsca;.,5p. Cii?á9"2A8.


iNSTITUTO DE i-A;=iFNSA PÚBLiCA P=NAL

3. Caui* eie Frccedensie del Críterls eie li


Sportunidad

En términos generales. el e.rtículo E5 cjei CFp v


estabiece ei principia de opoitunidail y reconoce cuatro e
supuesics eii ics cua{es ei iiscai, con el cansentimiente
íjei agr-aviádo, si io hubier*, pueüe abstenerse de irriciai-
ía perseci,rción o interrumpir la ya inieiada: d
n

r
Ic

?J
t¿t

i;
dr

eomprencle ciel!tcs, n* saR*í*nados eon pena de


Brisión
}Jq

En este prinrer casc. ei CPP se astá refii.iencio a icdos ^I


E1

Ics s upuesios':e lcs ceiiics sa¡:cicrados exci usivamenie as

golg$i De ccn'íori'nicao cci i¿-i reformas prccesates


iniroducioas a iiavés oei Deci'eic Tg-gT, ios rieiiios
sancicnaocs ccn esnas de rnuiie sen compsiencia de e(
.ios- jgggg$e ,$jz_y cjeben iramitarila traré. .i-t e§
J.
procedimientc ce juieio de Íaiias iA.n. 488 dei CFpi
t,¡
lüompr*nfr*ü daiÍtcs perseguihies pcr lnstancla
,n.
\_, v
par¡itular

En ios deliios euya oersecucién nenal se sujeta a


una inienreneién iniclai de ia v;ctima por io cual, ia
actuación hel éi"gana encargado Ce ia p+rsecución penai
- MP - queda concicionaoa al h*cho que_e§gBl,a{o
esiime o nú conveniente instar a la persecución penai,
esiá clarc que los intereses en.juego coiocan en prirner
8

4
iNSTITI.JTC DE i-A DEF=NSA PÚBLICA PENAi-

lugar Ia posición de Ia víctime en ei $isterna penair. Sin


embargo, ilna vez ia yletima propercicna ia notieia a
cualquiera 0e los éi'gancs encatgadcs de conocer hechcs
presurniblemente delictiv.ss, +lejerúicio eje ia. aceión penai
Ésiará a carEo del lrlPE.

tn estos casss,
§esún ei análisi*q dei ai"ricuio 25.2.
del üPF ciesapareee ie iiraiiacién estabiecida en ei
numeraiS, en elsentido *eirequerimientc de que la pena
máxin'¡a de prisión no sohr*pase iüs einco (S) añoe. Fcr
lo que e§er¡terio de üp-:rtun¡dad,qes|eqfgsglg
4,S
+q!is!4lea€,q::_*§§_§§s.r*g§Iq_qry"gr,qg9?lqqÉq¡¡iqt
§11js§I§,tff"rtlqgler *stabieeidos eñ ta tey, ! nc ! ueo
fos rs¡ás graveé, eonre iávñ¡ade-y otres ruya peña
de prisión sohrepasen }as elneo años"

, eornpreneje deÉitos r* ace¡sn pú*iica, CIr¡ya


i?
\*' Í)ena
n:ráxirnm de prisÉórr n+ fuere umeri**n a e ir¡eo años.

En estcs casCIs habrá que acudir"ai tódigo pena[


Bare determinar si el nráximo de ia r*na a i:i rpcner para
Eteriterio de
el tipc Oenal apiieable, *c,:pera q no los einco años. L,ln
Sportunidad se
aspeete importante a ie¡.¡:*r en cuenie sn este supuesio, puede ap¡¡ear eñ ri-
es que el mareo penala irrsoner en Ia par"ie especiaiclel
i.
todos loe deIitas de
Céd go P e n ai sslá _esiab giqgseesl q ql_qr rJ e os de iros r,\ w¡
f
U \,"
i i I I
Instar¡eia Partleular
consumados; por lo q:je, pai.a qus *i supuesto
estabEecidos em leg
,i

estabiecido en el artículc 25. 3 tenga senticjo, para los "/ 1r


il iErciusa en los casCIs
demás pariícipes del injusto penal eieberá hacerse
i en Eue la pena de
ir tcmande en cuenta ei eorjuntc dei africuradc dei código prisión sobrepase
i.
"vnoqq!q-qti¡Lqbe§ipüls:teE-o_gke§e"ff gge.- los cinco añce.
:
It.

i:

t,'
Sin embargo, el artículo 2ir ier, estima deierminarJas exceocicnes,
li así cuando mediaren razcr*§ de interés público ,!, en una serie de
tr
delitos en ios que se estima, afectado el interés sociai claramente
i)
uiilitarios.
¡..1

Salvo la facultaci que tiene la víctima de revocar la accién penai en


! los celltos de instancia pa,.iicuiar (aüículo 32'del Cpp)
¡;.
l.¡

::,
5
1i
i:
il

;::
,$ss.,, -.
t-" \

iNS:;IJ]'C iE á D=-E}"SA. FJSICÁ. P=i\Ai

E. raisc
pate.; z im¡c:=l vaiía signiflcaiÍvanente
cuañ$o se irata de el:icies c tóm:ilees de delitos
cc:rsu,:'iádes, e al auis: e*
": *eiítc e: ie"-tai;va (uer
a¡tíei;ics 63 y- §4 en ecnlure!ó¡: can ei añícuío 66 dei
r4=\ a^ c§
er^:4 üü iar .i^-É¡ n¡¡&íninac ai n:nni^
r.: - ¡. v-UlU ^a¿^
iq, : iG': lG: ¿. .U§ -ilil i icql ¡ra¿í a¡Uiij'üU r¡
)r :-i ví UUiU
autai ei ieniaiiva eei n*sno 'rrri¡ilie, pueden i¡e¡-rcflciarsu
con la apiieacié$ dal eriie,"ie de Cporiunidad.

Ei siguients ejernnio i:ustra de mejo:'forma ei


suouesto ejei e$ícuio 25.3: ai.li¡or4e_hul'ra se ie puede
imponer una pena eie entre uno y seis eños (2-4§-CFi"
'/
Cbviamente a: auior Ce un rL,-rto csnsumado{no le §
podrá ap¡iqa!'_qL C:itgris jig eportunidac, pero sí ai
'
cémpiice s al autqr de lgrta g_n tentativa, po¡'EüáfrIC*án
esos casCIs ia pena se ¡'edi:c* en un tercio, cuedanco un
máximo de per¡a eie cuatrc aí:cs (63 y §S CP)3.

9-. Fara tenerscr consumadc ei deiirc de nurtc :rc basla con ei il:e¡c
lrnalgq_e-!_la 9"aa !,cor?lrecÍaÍt€), es tecesaric oue el sujeic
§Slgil"*t-g.t§1rq8--j. "que io tenge. baja su

esta manera, exisie rentafiva Ce :i:nc cuando ei eiJicr "ha realizadc


ia aprehensión Ce la ccsa' pei'a no llega a ienei la dispcnibllicad
mínima ¡eouedcia paz ia consuracjór, pc:- ejernolc, cuanio el sujeto
es .descubie¡'to al sonar ia aia:na eiect¡'ónica ce unos grandes
almacenes. anies de abandcna¡ +, ssiabiecimientc. C¡J, ..luan icsé
González Fus. En Manuei eobc nei Eosai, (Drri Cureo de üerecho li.
Penal€spañcl. idaciii, i998" Fá9. 579.,
i,

):.:

i"r, '
t,'
i,
ir'l:
i!,
;:

i.
:

i..
:.

Gre [a ]es=': .seoi1ldg.¡; e+. ei::gieado rJ s:


I,
iL
centriharc¡ór¡ a :a +crsetrae!ón de[ deiite sea
.+.iaÉrma

't::

Éi presenie sli'puestCI ceñiernp:adCI cn eia¿'iículo 25.4"


.l
dcl ePF es una lnnr'.¡eeién impeÍ:er:':c, i¡a üue Permite
i, adeei.¡ar las disti¡rta,.e eategorías dcl ccrceho pena¡ beje
aspeetos rÉe oo!ítiea e'íimina!, icii:ando en üuentr; i&
;1.
Al

r1
importaneia de ias tco¡'ías preventr'üs.*< ds ia pena 5r i¿5
¡l,i .
:
i,'r
a iii'
ii, pc§tu¡ados §areñii:-s:as qu€ exigen s€ ea§t¡§uc a" Ia
I :t'
sersona de aeuerdc s. §u euipabilleae .
a

;t
,i

:"

.l
!:

l.
j

!i

i:

':

i'
;,
i''
:l

ii.
ili:
l.l
i.l.'
il. .

1:
t::

ll

:ri

i,l.
¡l
ir;
1.
En esie caso, para eieicrminar !a p:'oeeaencia deÍ
i'¡t
:" eriterio de Operiun,.:a*, st
l,l eada e iementc_ *t-a i"eo:'íe F_á deiito iaef; ién, iipÍeldad,
:i.
lil-
antijui'idicicad 5r s¡i,**5;lidad), Llue ':cme en euenta iCIs
er¡ieriCIs que se citu.rsian posicíiCIrriient§1O. Se realiza
un eKamen deteiledr;: de cacia uiie e lcs s',:ouesics, paíe
fawo,¡eeer la de ios mis,-nos ai rnemlento de
ln"veea,.:iÓn
soiieiiar ia aplieaelér: se ';n er'itei'io de ep:iri.:nldai,

i§=rurseniicicslmiiar.:f" lúanr¡ai dei Juez. Cp.ü;i. Pág. 133.

(
\

INSTIT'JTC DE LA DETENSA PÚBLiCA PENAL

i. CIesos en Eue ss¡'lcurre u* n':ínims de injusto

Fara gue un heehc pi.ieda ser caiificado cama deli.to


ceDe sei', en plinie,' liiqar. ur,-esclón iípica. Así, por
ejernülo, quien mediante uria cietprniinada aceión "susirae
una eesa rnueb!+ ajena", reaiize el tipc oe huño. En
segune.a ii;gar, se debe trata¡ r* una aecién entijurídíca,
o sea pichibida. For reüia §*riei.ai, io sqjá ya con ia
tipicidad, puesto quc +i iegisla*ar solo ineoporará una
acción ai tipo cuande ia misrir* usualmente dsba estar
prcl'iibida. Ferc este indieio *u*¡Je s*r contraCícho si e n
cI caso esncsio eencun'e una_q_+- qgslej"uiiiji§g{r¡É! (A:"t.
24 del tPi, pcr e,iernplo, si ia p*rscna aetue e,: Iegítima
defense'1

De acuerdo eon la moderna dcgmátice. Bcnal, ei


"lnjusto" es equivaíente a la a*cién antijui.íriica a iiíciia.
¿
en un tipo penai 'y en Ia que nü coRcurreñ causas eje
justificacién'z. Ellqiusto se encusntra conf+rmado perr
dos juicios devaio[%l deerrq[*r de ace!ón que se refiere
,¿\
a! juicio sohre la coLducta.pét desvalor cie resustado
que re*ee sobre ia l*síón e ouesia en peiigrs dei bien
jurídlco15.

A contini¡acién se enailaan aquelias circunsiancías


en ias quales existe i_¡n mínimr: de responsabiiidad, ya
sea porque el eiesvan*r de r-esultado o ei desvalor de
acción careeen de !a sufieienie reievancia penaL. ,_:,.- .-.. .

_.

§"\.i'-\o
\n J.rrtr.-o 'L t"* c,ü\^.L.t\'-:- i'- )t'-''{"
''.
t - " I
f
:ftH
0.o.,'-.¡*¡ &
hcs , \'!-r'L
--i
' J-.,.t* "/ \,a'. \e. s.o,n

$í*t
"i1
CrÍ. Ciaus Roxin. Dereche Fe¡?ei parte General. tdadrici, 1gg7, p.
1 S5.
19 En este sentido. h4anual ciel ..iuez. C,:" Cii^ pág. i6ü.
13 C_r'i. Diegc lrÍanuei Luzón peña" üürso de Derecho penal, pe¡Íe
Genera!, Madrid, 1996. p. 333.

E
]NSli'iUTC DE i-A DEFE\SA PÚBLICA PEi\AL

Insuflclente desvalor de resultado: Se consideran


como casos de mínirna responsabiiidad, aquellos en
los cuales eidesvaia¡.de resuitado sea mínimc. pare
deterrninar euando el desvalor de r+sultado es
nrínimo, debe apreciarse ei grado de daño
efectivan:rente prod ucido sobre bien ju rídico.
r.E1*'

I=su'Ílelcnte €le§vaior ü€ ace¡án: Ei easr,'alei ee


aeelé;i se €ncueniía, Í'Jl:darnslta¡ineits, i,l:=gre:i
=.,;i *' j;9c seüif;-e = e:,eli: s':;::;lvr te :a
-
.,,"¡^;:;s:= tE
-.-:::= -r ^:C-:,:
i?ür' S :.'S: ;ata.",]Ñ,;S*a a
{ r",. a, ;:- 5,q9;m¿-r4}

E:: *si* :¿sc, cr.si:ri" ^:. insuÍie:eii'= ;¿§va:?i eá


aee;éil cli&noe ci g;'ado *§ ¡m6uiae!én a títuio de eoie
e eu:pa sea ítfims, de i'¡:anera que ei suje'io ieeii¿r. I
(
una aüsión oCIn uÍl doia n-r;1¡ r*gucido, idoie ,*'senii;ai].


En eieaso eie ios €:,iss e!ieCIscs euance ia infraceión
i*
al debei'cbieiivo de.cuidado sea m'L¡*l pegueña iai"i.
2S,8 y 26,11 e P. Psr *jemBic, en un ¡eenc ce iránsito,
ia persona que c;asioné ei oercai:cc pasé e,
semáÍoro enire ia ii;z amariiia y ia iue ¡'oia, *onflanao
JG que n0 venía ningú.: otro vehíeuic.
)lú
J-LJ /
t, '{
its'

eeusa de !usiifEee*l$n inaarnpleta: Este si:pi:esi*


se refiei'e a agi;elics sesús en ics cuai*s ei suj+iu
ectuó dentro de i¡e cel¡sa d* jusilficaeiÓn, Dero
exeediénecse d+ is*c iím:tes estebieuincs por ia ieir
(Ai't.2'6.2 oei üP).


:\STITJTO DE íá ]E=ENSA PÚtsLICA ¡ENAL

!i" Un mímirne de eusg:abiEíCaci

Ei úitimo supuesic r:e respc:sabiiicacj rnínima se


refie¡"e a ia ccncuri-encia ce :ircunétancias que
ciisminuyai'i de rnanera sustanciai ra cuipabi!idad, Estas
cireunstancias se pue,Jei..i agrupar r: ia nianera siguienie:

- Ii:irnputab!í¡ded íns*n:pie.la: §s;raia de ics cásüs


*n los c¡¡ales ei si"ijeto ha suÍril¡ una ciisminucién en
su capacicíaci de fiotive.ción, !,e sea por causa ite
una enferrneciad nentai, .;esai"roilo psíquico
ineor:,rpletc o irasiornc menta: transitoi"ic, sin que
ilegu-e a ser suficiente ccmc trare ser considerado
lnimpuiable y exciuir su resso:sabilidad
{ans. 28 y
?A -.{
4(r, t faD'!
i 19 vt i,

12
iNS?¡TUTO DÉ LA DEFENSA PÚBLICA PENAL

Enrsr <Je prohibieÉ-*rr'¿snc¡bie: Ei eror vencihle de


prohibicién deja un giado de eulpaLriiicad Cisrnínuido.
que en nuesira legÍ*la.crr*n encuenti'a conrprenciide
-<e
eR.ia atenuanie rje ;gnorancia (ari. 2§.9 üP). Cuaneio
ia ignoraneia eel s'ejeto ha siCc i:n eiementc *senciai
para ia realizació: dei injusia penai, eiio puede
prcriucir una disminución ian qranc* eiei grado de ia
e ulpah!lidad y Ce la r*süensabili,*ad, que hace que *i

nechc ri* emeriie i,.:l iievaCc a ji.:ici+.

le
ineuipabɧi$ad §.re*mplet= Aquí se sncuentran
aqueilos casüs en ios cuale: ;*ncuire una cat¡sa de
ineuipahiiidas, nero ésta ca;=c= de un requisiic para
excluir Ía reseensebiliejad."," .

.14
CÍr. Ei Menual dei Fiscai señala conc ie es.la causar. ei easc
ie 'una pÉ:scle cu€ par-:ic;pá a:. _:-.=¡=nllc
¿sesi:teic, pei.c coacclc¡eda,
i-^¿^
au:qlte rc
^^ iasta€¿
^'--re*ren,:c ia excli:: ia eujlab:lida.t. Fol i-:c sei e:
.
;^^1^^
i,eL;,:i.i e
- ;irLE;,c
--!.:^-i^ i- r^-_
es:et-i'nlnarrie, siito i¿s citcunsieilclas Cel autc¡, nc
exisie e! iín::e ie :ss cin;c aics e:r c_::i3 a .a crev:sia . lianuaj
rc! Fticel.3:. C:. ?á;. 2ii. =ena

i+
: ¡.Sl.l.l'l .l l''- I ! : :r:S^ : - =-. C.:. .; : \''.-

EáÉ" Pa#EeBpasióm niíñEffie

Fara deteri:rina,,' e§{:e supi-ieste eÉbc haeense ,:na


eiara distirieién er:trs airtüi'es y pa.rtícipe§" Sen eutel'És,
propiamcnte diehcs, I'ss suietos que reai!zan !os
eiement,ss del ?ipo. En eontrapesieión, sen pa*íei,tes,
quiencs sin realizar i*s eiermenies prouies del iipc peneí,
ecnirlbuyen a ia reailza"eién de les misrnes po',:.narie eic
iѧTi:UIC ,' -}, D=FENSA PÚ31:CA PÉNAL

Los partícipes sün de dos caregorías: 1) aquellos e ui,a


ccntribuclón se eonsidera tan irnportante que ia iey ios
equínara a iss eutores, I&i *i easo dei inducter y ei
cooperaocr neeesario (an" 3§ :]P); 2) y aqueiies a ícs
cuales ia iey ies otcrga ui:a cal*goi"ía oistínta, corno ics
eémpiices ian. 37 dei üP).

Hn .ei easa
tje ics inuuciures y los cooperadores
necesarios, es clar* q,r"ie su grado eie partícipa*ión es
ian irnportante que no pi:eder entrar Centro de jcs
supuestes cie pafrieipa*lón nnínima. For ie tanio, esie
supuesis es aplleabie únieam*i"rte a l*s cénrplices, en
aquellos actes c{e c*mpiicidar} Que p§oo contrihuyan a la
realizasión deitip*, es C*cír, en aquelios en que su actuar
fue práetieamente iirelevanters

i5 tufanuai de/ {-tscai. ap. Cii. pág. 2C+

{*
l)iSiiTiTC DE LA DEFlirSA PiiBLICA PENA'L

!v. Pena nat¡.¡ral, c&sss en los euales el anusadCI ha


side¡ afeetado crreeta y grav*rfiente por Ias
s*nseeuencias eie un deiit* !mprudente

Froeeci* tambiá: le aplicacién dei Criterio de


Cpertunidad cuando el lncuipade halre sidc aÍectade
direcia y .§ravemente p*r ias ecr:s+cuenc¡a§ rJel oelitc .v
ia pena lesulie ir:arroprada. Soiamente se admite en i*s
casos de deiitos cuip,;sos, esnóclaimefit*, en el ámblto
de ics deiitcs tie iránsil:. Pni ejer;rplc, una maCre maneja
impruceniernente y prüvüca un accidente que causa la
mue¡te *e su hijc.

e. §l?estlge de corcna
m-
Hl er'íteric de opcnunídad se aplicai"á poi' ios jueees
ffi+o
.;i.jt'"'-'

$$;1.'"
<ie prirn*ra instancia, tbligademente a ios cÓmpiices *:
auteres del deiiic i:* encubrii"nienis que presten
deeiaracién eficaz cerntra ics autcles cie ios cielltos Testige de *crona:
sigu!entes: Contia ia saiuci, defrar:*aciún, *oni¡'abanio, su objetiu*
delito* e*ntra ia haeien.da *úhiiea, le. *i*ner::ía nacionel, n* i* #escar.ga
s.*
!a seguridaei del Esta§::, ro¡'ltra ia Censi:tlci*1, e*r:tra ei <!* trahaj* **i .$F,
oreie¡: prii;lico, conira ia ilanquiilsad satiai, coi-iaci:'':, n! Ia reperaci*r¡
pecuiago y r:ege*iac1-tlies iiieiias, e5í ee rirc +n ics oeso§ de Ea víatÉr:t*.,
de piagio y setuesti's. sina de favorecer Ía
perse+ueióat d* loe
La reforma ai C*tiigc Pi'eeesai Penai en i$37, ha au?-sree i ¡rteie*tulales
!ntroducidc un casCI e:lpeeiaide Criterio de Ope:lunidaei, y eabeciEles Sel
el !n,:ci'pci"ai" !a figura- d*i "arrepe:itiiü", canociea *n la. * ri :c1*r: *rgaat Eaaeii>
doctrina con:¡o'testigr: t* *sicna", pu*s a ciiereneia de
lcs d+rnás supi:est*s es'iudia"ics- su +"*ieii*;e na es le-
descarga de trabaj+ *sr MP, ni la reparaelé:l de ia víu:iima,
sinc d* fav+¡'ece¡ l3 iie¡"secueiÓn a+ ics auici'es
inteleetuales y cabe*iiias d*i cri.m+ri crganizado, a
ii través de !a ii'lfarma*i*n sunilnistrada po¡"pariícipes ir
1
encubrie!ores"
1

¡,
'."S , ::t t- ::_i:=:\._ii::::4.::::\'j

L;flEeiiG ,:J
. Operiu¡rleae
be¡nef§eia a [cs €iue
§cn inr¿rmee iuil
sCIhre den¡neue:-ieia
organiaaea."

En Ccs'¡a Rica. +i coraeü:c ce ie:l¡cuencia crganizaeia se leleciona


c.n e¡i¡áÍico i:te:nacional ce cr?!es, aurqije en las úiilrrcs iiel:pos
':e¡i::l:.':ar,a:?_ -.i..c alie:.:a.:. .':b: ie ve:í¡uios, :;e ;aiir'¡ié..
:ie :e cc:le;iiJle: ;::¿:r.acl:¡a:es. ,.obei Ap. Ci!.?ág.,,C?.
tbíd..?áE..1 §5 s§. =odtíE,sez

't 9.
.is:.-Jlc -= ri l:==\':{ ?J3_:¡á
==\i.

Dci eráiisis eiei ai:ic;;e 25.§. se sueaei apreeie¡ e ue


1
r»-r. ,* =nlin=^iÁ- ¡l+ :sra redi¡+ a't=:r: 5 \r3^áá^

:I coi:ún, el iegisíadc: :a €stabisor** :cs sigu:eniss


rarq'rie?*ne'

a: Que ics ae:§s rea;::aüas oo: ei :€;.eiai:e ¡Jecei:


sei saiificados scierienie de au:ería c cc,mpiieicac
de! ee ito essacíf !c'+,ie e ¡:cub rini ien:e cen :'eiació n e
i

los gnumei"ades er el nunerai ccm*ntada, §o:'i§


" ianic ns podrá aolieaíse üaia tisss peilaies eistÍnios
de ios cliaios en ie is!., ll cuando ei imou:aeo haya
áetuado como auier o cemc có,"¡eiice de ics deiltos
en referencia. Poi ejerTpie. nc porirá gozar dei
beneficio del eriteri* ele Cportunidad dei supuesio
ar:aiizadc quien halia s!o* autor o cómpiice cjei deliio
de cobra ilegai (artícuio 452 CP); nare gczeí de este
beneiicio, es necesalie cu¡e ia caildai oe auior CI de
eénrplice sea con resoec{o ai deiito de sneubrimiento,
sie¡npre y cuando na haya existia'c aci,¿eids previo
ccn los autores c cémpiiees del cslitc de sebi'o llegal.

Fsr e! contrario, si e! sujeto ss cencei?á *cil ios


autcres dei hecho ertes de ia ejeei.ic:ó¡: eiei deiitc, ia
persona ya no pusfre se¡'eonsiderada encubridora,
sino necesariamenie tendrá la eaiidaci eie cómpliee y
esia oomplicielad cueCa fuera de! beneficio de ia
apiicacióri riei üriteri* de üpcrtunidad, pues esiá claro
que la cornplicicÍae r*! añíeuie 2§.S. es eon respeere
al delito espeoíflee ü* encub¡'iniente.

h) tue e[ imputada d*siare en el pi"oees*, aperiande


eiementos q ue ecn'i,"i huyar: ef :eazrn e nte a ejeteri¡i nar
la iesnonsabilicaC :enai *e ios ai.¡tor*s riaieriales e
rntelectuales Ce Ios .:iiadcs eleiiics.

Esie ürit*nic de *;ortunieiaei puede apiicarse e


funcionai'ios p{¡biices c,:e hayan rúmeiidr} el delito eie
encubrimienio con motl-';* a *;ercicio Ce su earg*, cuan{io
se ercueetle en r*iac:::: a. i,*s ri*litCIs señalades *s *r
e*i^1 i;as 'tÉ ;a
I!{STITUTE DE'LA DEFENSA PÚBLICA PENAL

A difer"encia iei restc rie;ue,iestcs, en esics cascs


ei controi rci nane deiJuez ei* pri,rera ins.iansia c üo1
Jue¿ cÍe §entencia es ffias iimite*o, aunque debe verif:car
cue se tra'le a'* un autor o cón:nilce de encubrjmientc
10,

és:c rc ei': ecniratiecién en ci.¡e::.lo a ia ebllgacióa qu* ia


iey señairr *aia apiiear *i eriterie *specialüe oponuntc.ac,
pucs ic que ia nsrmá julídica raguia es que ei Juez
de
Frirnera instancla está obiigaCe a otoi.gario, üuanCü i.ina
vez hecha ia caliÍieacíén juridíea, cornpruehe le caiideci

@
Wre
ds encubi'ícar o de eúmpiíee eje encubrillienic.

w@
Scg*n Ia
tenstltue§s¡n
Fo!íti*a de !e
ffiep*b§§ee e*e
Guater*aXa,
ganantixa eñ
Derecfic a ia
*cfensa y el
Bereeho a Ia
-Justi*ia,
prevaleelendc ésta
s*bre toda §ey-.

4r,
f ITSTI'i-UTC DE I..A DEFENSA. PÚ3LiCA PENAL

18 Luigi Fer.rajoli. Derecho y ?.azón. l",iadn'C, 18S5. pá*c.749

21
t
.:, '

t'

:.

NCI mucde sx;§{ir


justlela sáR v:crdee

t.,

:
:,

it..
)'
¡:

t;

Zá 1..
!rL
.t-a-.- 1,-C l: ;i l=. I.'3¡ ?;3- Cm :=\¡.-

4" Eee ulsitss


tr'
&
Ds ao';*:üt ai er.l,,,:i:25 3,is ¿:-! 3??. lara qiie =i
§
E
H
.'.Í,liste:i: Fúb::s: p :'*1e e:.i::ar ,'',;t:, e liia¡!¿ e:
E

*
*u:i:u*llae da :es e:-1:r:r¡=:os et e, arr.:*;+ 25 ee:É^
i s^A^.s6 -i-.
: iEúüt*i:,e.
§
B

I
I

a: É;te .'izaeió= iur...:rl-

ta au?orizaeiél: jire ;,:lail oa¡'a ia en!:eae iá: :ei Orlterie


ee üperlrinldac ia *aiá ei *iuez de Frir¡eu-a lnstaneia o
c¡ iuez dc Faz, en su ;:*q:, en ies su;:u-esios señaiades
e: e:a.ií;ulg 23 eFD.

i . s¡.n.-.:Á* *i :r :- rl, 9ra *i


lt:í lUiüi i ^u?¡ * :.: ;;:= v-¿t.l.-..{,:F!
4-!- -' v!?--- + jsi,§ v! n=eC
-:
oCIncrets se cumpien'ie*es ios reqi;í*qiirrs *xlgleos per !a
ie1r. Ei juez i:s peorá esira¡'a rveiora:' ia eoni'anie*cia c
nl :el e riteii:, sln': si :r :e;'ei:n f;s itütj = I ,: d!sp;ss:::
,:Oi i:. iey Ei er¡ie¡"io ee
CIportunidea- es
Pnr
v, ¿iá.*ni¿-^.ji.,-:*.:D
v ur::ú uq u gi i;St¡, Srti:,:A Z: ile: ;ne ¡i1sft:u*lcF
a'uio¡'ización eii u¡i c&se eri qlie, según s¡r *r*,".,,v,,
^:r,_",r: ,:,;::
\kúsv cue de .

ia dise r"ceión etorgada pCIr'ia ie)í) n6 se ai'er:¿ ü. ?uemeriT,3 ¡eartEe!pa.cióre a Éa:

ei írrierés púb{ico, pere ei ir*putade'es funeionarie pi!blrce uíeti¡-*e en ia


y ha e,cmeiico i.¡n deiE'io en eiereielo Ce su *a.rge. LCI q,ie seiu¡e5ón de§
i:c podría haeer eijuez *s ree:'n.oiazar ei criterie, del Ílsca¡ esnffieto.
y sosiener qLIe no e'u¡ie,riza a sus::ender ia perseeueión
peirai porque a su juili;, ei hecho síaf=eta glarremente
un lntei'és puhiico. p,ries es& vaiorae¡ón es iina pctestad
;^-!^ ñi i: ,i?
u(¿ l-" Clr .U: ! ,

convenierre,;. :¡iít:ec ¿riir!;',ai ,:e iniciar c


L-.e
R,;§iaeí:.¡,a:- ei nr=n:q;iiiliefi'iO eeffiúit §Oi. eOneUffi¡" !a
a'piieaeió'¡i ee un Oritcrier se Opet'tunidad. es u:.ia petestad
exeii;s;t':. dei f,'4inlsi: ; Fúhliet: E.i r=s;erlt:. 3eu;L;
rnrilea: "ia autorizaeiúr :cljuez de prine:a ¡l'rsia::eia o de
Daz e ue conozca el as"rnte ne eei:sisie en ia ree*lizaeiÓn
ce un análisis de ope nr:nielad que i'ee:T¡place *i¡ulcie dei
:.\S- --:C t: .-{ ):F=itSA pJ3_:C.q p=\A_

fiscal, pues ese juicio de cpofuniciari scio


corresr)cnüe
ai fiscai, enca.ígádo rJe ejercicie de ia acción penai,re.
u
b) El eenseniirnlcntc deíagravladCI si !o hubiere p,

p
¡\ ciis;"encis, c+i i,tlputaciCI. que se ha conrJeñido p
en ei
proiagonista pr;nciraiciei prcc*so penai,
ei efendido ha
sioe en ei fcndo ssiame¡:te una:.gura rnarginal2§,
que ha a
visto có,"nc ei órgano esiaiai enurgario
de ia persecución Ilt
penai -.iueces *€ instrilüeién *r el el
müdelo inquísiiivc y
fuiinistei.io Fúbii*o en ios msce¡cs acusatori§.§ _
i* ha
Cesplasaac2,. pür eilc intervieüÉ pCIr regia
Eenerai, sóla
co;"no iestiga Cel heel-le si¡ar-i*c nü se
adhiere a Ia dr
persecucjón púbiiea * en fLirs case actúa como
quereilante acjhesiv,¡ * o cüriic i:uereliante sxciusivo en e;
E!criterlo de
Ics cíelitos de aeoién nriuacia. i

0portunidad
EI Criierio de Cpcñi:niiad, es uña insiiti.jción
que ha cl
pretendido rr,v*rtir esta iradieión pi.ocesai,
dándoie
participaeión a ia víeti,"na
en ia s,=::;ción üel conflicto, perc
esencíaimer:tr, en ia reoaración eei daño
orocucicio por
ias c0itssrLrsncias cei usiilo.
si

Si cg aer-¡erds a ia poiíiice ¡:;minai dei estadc, Ias


meciidas Cesjudieíatrizadoras sigi::fican para ñt
ei tuiF cierio l'
nivei racional y eÍieiencía en ia se ,ución
de ceterrninados r€
coniiictos, qr.re daua su uiiiicjac sociai
no amerjtan un
desgasie innecesai"io oe icdo sisierna penai
en ta
ti'a¡'r'r itaci ón de i p r*c*so ; para lav ; i--ii m a s its expecÍat¡vas
san distintae
dr
dr
6l

Eovino, Albertó. Op. úit. péE.,, A4.


¿\) Ei cfencjiic en el ili.ocesc c84i, a ciiieten.ia V;
dei crccesc penai, juega
r:n oapel eecislvc eomc "derñandenie,
!
se reaiiza oara el pe{uciicace, rnjentras qu"
u ,nc"r"a,¿, ¡ágrada siempre

penai es para ei EsiacJc.


l" p;." .n el proceso
n
F
¿t Err el sistema procesa! alernán, existe
a diferencia de los sistemas
,.!"."nurosa seDa!'ación enire . or.,.*riJ, pun;tiva n
:llln^o::
y:a eventual acción ,esaicitoria es-.atal
üel ofe.,iiio, Eser, AIüin. l_os Delilcs
y/as víctimas. pág. 16.

24
:\S:.:;TC l: I a. D=i:NSA ?i3:.CÁ. ?=\A-

Poi'ello. el iniérés reat de la víetinra. Eeneraimante,


nc es ei ejer*lcio de ia p+-sec;clál :eial. s;nc, rias bie n,
una reparacidn por ias lesici':es o ies daños causacjos
pcr ei cjelilo. En esie seniiü§, ia víctima +s un orotagonista
principal del conflicto sCIcrai - del euai ei peder" estatai ha
pretenciido ocupar su il;car - iunto eon el autor; sir¡
embarEa en ia medida qL:t: ia',¡ístima no pueCa acceder
a obtener la reparaciall" -qe pod;'á s¡.t!sfacer una
necesidaci estatei, pero *i ¡onfiicto *n sí ñc ha naliado
selución int*gral"

En aqueilos casos an d,ende n* exisia víetirna


cletsrminsda, sino se entlende que ia sc;;eCai es la.
agraviada, *cirresporiuds ai llF otargai *i e¡nsentjr¡i*ntc
en nombre ce la socieda;.

e) *ue etr Imputado hay'e reparado el deño s lEegado


a i.¡r? acuerde pera !* rcparaeEón

En relaclén a este i:;ñto se üistirrgü+r d;stintas


situaeicnes:

Ei deño únicanrente cri.)s reperarse en ia,rediCa en


quÉ se ha eausatio. En ei r:aso cis que *l daño no puecia
repai'arse sn fe,ma inrn*C;aia, deberá asegufarse su
cunipiimiento.

El fr"¡ncionario de jusiicia (ii.iez, fiscai y a-togado


da{ensor), debe consiele¡'ar ia siiuacién cie ineumpii,nientc
de ia ebliga"cién de rep*:ieeién plasrnads en ei títuio
ejeeutiyo"

ün este easc no se p';;sria reiniciar la a,ccicn penai,


ya que ai aplicars* el ürit+¡i; de üportunirlad y ai llegar-se
a un acuerdo entre is-s p:rtes el canfiicto, se ;"esoivio
penaimente. A partir de er+ r*ernento. el incur,rp{imÍenic
no infringe ninguna iey peral sint tan soio una obligacién
:t^.
eivii. Por eso es im¿a:La:,;= ia :a¿ei ss: eefgnsor, ,.::si

:Ic;a:: :a: ¡i.sie:l;i.:3 r..- *s,cJ3, ;.'sebis :::: !a *Ar

fisea:i"

. ,,';: :,

l, ,Sg¡? las paiites,


,-'
' ,quienés-fejan §os'
-térmter¡es dei,, r,
a*uerdo, ei ci¡ai no
debe tüfrar,
'':
::ffi-SQ§8F!&menEe em,
zoRSEeeg'aeien, §eS
eriterEos ervii*s paná
repaEar e, ,:eno"

üuando ej ¡,5::lño ns"oEu:,=e no afeete a persoila


ir:ervieluai en eonere'io, sino : ia sgeicdac. e! i,ms,u¡tacio
*cberá ha.ber iepareee e!dai.: e gaiani:zarsu reperaeión
3-: É; p;a¿i ,:á:;;r:¡.üs r- ii . Er :ase ¿*- ,:selrencia.
eljuez ;-:oe rá r*ei'n¡:,iazer ia, ¡¿;arau:ión par ia rcalizeeión
de uria actliriea* en senieic e :?. üsiTt,.iñida'j, por pel"íodos
¿3 n;.1:1;,;'ii,-,ts, ;vii-,te í.e ': i S-rIá¡¿icS
=l U¡ jiaz:
::j

nc superior ai ai,c. A ia ,,:2. peorá


-3:
iri:sner !a reailzaeiér
ee noi,tas de conducia.'!" ailsiencicles esiabiesldas en
ai artícuio 25 bis.

+,
j.
..'ts: .. - . - _). l-.-=.\S,r. ?_3_:C.É :=.r.r._
i'

e,i
,{! @-."4.;.
É: ¿,".uruEdG
*3r{i&
-;*-^I-. n"§ i':*ifa sldo bc,:g:!oiago l

erevias?crte prsr 3a aplieasióc de ü-n e;'iterlo ee


§pe;ri:nieed, per !c ser:¡er:én de un de§¡te delese :

*.!e fiais *aiei* * =rr=s:; en sei¡cie e¡ ¿:iisme


t'
''h¡+n.i.tu,í*!eai*a$í+u¡,iÁ*x.¡1,.É=a,.:.*Bi
Ui€!l iE¡ :g;Ub' \i&i ó:u@rV '--l e-¡iEf-r6üri =v

ri'ii
§j*ry:piü; s:: r,"e se is c¡icedió ¿.¡n elitarj: ca
.r , t,:
a.-t::-:'.;., ::, : .:.:.::
e;e*ui-:;,:¡-d pri ul,a gsiafe, l-- :¿dlá *cnc€1á;sele ce
r J,cirs,, ?e f,, h ui io,¡ y"a E ua gr": Bxi 3ü:q caéos. s*.,aÍecla,,e;
bie-§ ji;iicllco.proplqdae ; Pcr eir: pane, sí,será:peslbi* I

ea,rieeeer:íe, por. jeslcnes !eve*-q, si e ia .ü*i§,3¡ta,§g:¡e


eoncedió, p¡erria,'r'r.cnte pc¡ jesicr,cs,cqipesas, .

..
c) ,'Gue1a, j*Eg!o,a;ci, ffiánlsteri* .,§úbliee e! imeerés
p*hiiso *-. ie-se€r:rEdae, ::!¡;gadena r:o
'i g.,6,.43{gfnentg áfegtAd6§t.'"
' . ,.",'.,''¡', .,,, r :' '';,;'1'.
,eé?én I
. i:T,'i: r:¡,1;;
r l: rr . l,ttl,,j:
;r.;; rr : ., . : : r
i: i.,r ,,',, : '.,_:: t'],'ll a:

,..,:r:,,. ':,.,,

Un úit!m+ feqnisitü párá eJniéier'ei,.Siiterio de


l
CIpoiii-;nldam *s q de aruerss e:n ei Fv!lnisierio Fúbilco, li:,
,ue,
ei,,heehe no efeeie,.gral¡*ment* si i,lier*s p*bliec o ta
.: : r:.
. irijrr: t... r.r.:. .rr . :t.
sequ:icad ,3;ue afl¿na"
t.tr _, ,::,::::,,i,.,, ,.r,i,,
.-- ,-----.*--*-*-.,-.ait::,.:t-; I:,rr: ::,t i,,
t,
;l t. .

Ei }uianuai *el iuez aefine e, interés púciicc. coiric i1ii.

i.:
r

aquelta sitüaerén en iá oüá1,'*iá¿i*:raseienee üel lnierss ir'


i
re Ia'viet;ma, afestana'o rie ¡r;i+ra ikecra a rada !a j

t', :, ,: '
.. . .. ' ,":,,': ,,'-, :1,:,.1, , ..:l',',
ÉÍeetívamer:te, existe i.:n inrerás púbiiec ,:¡ande ei
--l-- irii
heeho irascie_nd* ce,,iCs inte:-=ses, diiáctos.ld,á:ids l¡,.
ü,
i:.
i,rpilcacos, E cie rto §ánrián**ir a:ecráác'á*á'+iit**
nr

cc ieeiiva j cientiiieada" eome u ne :cmuni*á* i toCos,, lés !


!
-bie
c uare maires*s.' * R *i, caso, se, ;ies j uríd !cos, cé ieciiv*s l,
il
e In'tereses e!Íi.¡sos. Ei: *s:c_q si=i:es:cs, ei nfríni*qterio i
l,

Fúbiice d+berá es:apiee*i c;-:ái**s sor ies iniereses en


cciisicn, es recir, eu¡é¡ iesuliai afectacc si
=criía
cisrga ei erii*t:c o* ,S=c¡iuris.[ .{
csiei,riitar pcrcué
decide cu* es'l* inierás sece *i*:¡atecer.

22 ir.. M,arl¿a, *e: -uaz. :-ác. :5S.

7L
--A
,l;S:.;u 'C l= l=¡=l(SÁ P-3-:CA
==¡;A',

Fo: e:e:*ic, sl g: r:3e. je ¡: d*;j'ie e;c;Ógiec iüe


j-ia:aa *aa:mian*nr ca.,* Fñ'G':+.+qus
üA;ia lÜS ::éU::i:ie;iLU§ u=
^te ^a-.*ía
f..*t..¿ ¡E- :c.
=Uic-r
ful;iiclsaii:ac ei ilcr..§ -se r:a e, ilíe ,:c, ece;:É 13

reDai'ac:Ón priique ccisideia q'ii€ eSo§ ingreses le


ue:,.jría-"r:;'¿v -'-" ..-_-ü*
niÉr. §i: s-¡ar;C. iase '--_---- -- a1ue
;¿ el:SiS Ae -ú
^- ^l *aíe al ?rÉiniciorin ::¡ih;i¡n a' ¡6aa -.r¡:e:e ar:r ¿.!r:A Ae

ir:ejer nerse§uir es:e ii** oe deiiios"

,i!igíe§ ij*i.r::J; ;.* >§ G&üü "j"j. ;:*..-:: vo.. u! !,::'..;i.


=,
pcpuiar, es decii co;: ia s.rlieituo §e ;os Grü3e§ §ciice¡:§s
cor ie -;í*:irna, da E: :i:§lfa: r3§üe.ua e^ ;:
l::
detei'niraeiCI sentido. F*i *i ccrirarro. ei :lierás púci:cc
ieoe concleia¡se er ai . .:erés de ;l üe:+:rlna'lc s+cie i
* dc tcda !a ecieetividas ciie esiá s:eric v'u¡ieiadc a
:ravés Ce, ceiitc.

En tade cá-cc, ei deÍs*sel s:eme ie &qcrá exig¡i


=úbi:cs
,rt+*¡iLir.: ta .^.a F,inJ;^;
*, ,n nt ." tiin:si¡¿;a ^,- !-ut;
;:";t> '¿. i¡:i. ii§isi :v Ílis'jil+
=:'rhiir'.ñ :*si -:i:iwu= sii, . si.=,i l:/-u {ii: ^' 'n

*r-ulu,u ia eeiisión t* :-:*iesss y cuái es ei intel'és Segurlda$


3ieü*aisrie que le , , ;;i+ aii:*ar e, e :;:si";c :e e!udacfana" puede
üocr:u*idad. Séio ce *sia marera sB :]airá estahiecer aefinivse *&ffi€ "ei
,üCInjunto de
si esiÉ ccirflictc es rea:i §t ¡os arguirentts que iieveri a
determinai ei interés t;ie ie§e Drevaiceel, §ualden c,o*dici*ncs q"uc
ccherencie oon iüs prrrelnlos de una *c¡iíiica eri-linai garant:zñft !e
demccrát!sa. in?egr§ded de ics
dercchce de ias
aicsnüs. :$ ds s+gulidau c!'ücedana, és:a
Hn ci;enis n*r-EeEle§..
*:3i a§í eem6 ¡e
Fñueds definirse como csrijunt§ de *enc'ieiones GilÉ
garantizañ ia iriiegi'idad e e las der=ehos de las §ersenas, preseruaeE*¡t de Eas
así ccmo ie preseryacl*i ee ias iib+Íades, e: ciceii ir' ia iEbe'*Eadee, ei erden
ee; n;";hii¡ne"23 y- !a paa púbileos.

25 Aiceic B.rce:. iieas y :ile:"les s¿:a .a :eÍcr::a :e a :lsi:c:a c=:a-


tsuenas Aii'es, 2CüC, Fá¡. 448.
.rs: -*t3 :i -j, l=::l s: ?-3-.1.\ :=i:A-

F.eseee:c esia cel'la!¡c!én, es i€ceseilc lesa:iaI cus


=
É (1ftnfl.an-^ q=
J. r;-..¿+¿,v
r* sÉ!H.lvD'*
sr.:r,,-i-itr ri
tr;
,--.:¡i¡¡n€ eS. : ¡: 'r,ññÉni.a :É
-.;u*i:;

caaáütsí:unei*nai, §s *Écil, ':r;e a'iiavés ce Dlese¡1,rai'ie


qa^r.-:+. ¡. .-r
^ -, !"] ¡= ;----
4q+a r¿.=Etf - i:ell5f inie::iC
-:tru:f:.,-¿_. JL-.:= r----;-.- ntl É_i
- - S,
Á¡ uÚ1i.,i.i.
¡l^=i¡-ry.i*.^19. *a¡
^ ¡J¡a vü:':i¡'Ú !i¡-n :'r +aa^i'lr^?
+v :u+Cui ^ñ*ri*lnnqa
uv: :glviv-¡-ui; u

ejerelcie *e ics <jereehcs hur:ienos.

Fi +i.,+ .: +: i.I1,1 ai iCUa, r. _ ? Silrledg :lúr, gr SriSU*StE

ani€riür, si el Mi¡:isieric Fúbi!*s elege 0ue ns e§ so§:-b¡e


GtorgaÍ ei eriierio.de e*s=,;nidaa pcr íazsl]Ps de
§egurlrjad ciu'dadana, deberá cei"nostrar ¿os Cerechos de
aüié?: o de q;:iánes ce pcncr¡an er peiigrú si concede
esta medida" Es r:acir, que 3o basta con sostensr qliÉ la
des¡'*ci*ieii¿aeiÓi de -: IE.*r¡r;na*c ceso aiec'ie ía
sÉg;I!ea: §,*üaüaia, s:ni cr- es ieccsaiic especiÍlcai
e'uáies .:siiüi:.leiics s:q É!Iei€.:'i j¡ los dereohos ee quier
sú3 FUeS:.JS eil ii*§ge"
i

J,^1 ,ñ*:&^-§.*
5. Proñ!*?ieic=cs Fara e! e:+rgamie*to Ué! ilrMEie"J
e;-e ñr,n,"-i::ni+e¡

Fi {:vr?er?ñ +€
Spo*unidaC i:e pecrá i5 *=leFF =r s;
Eiar.;c.:1c y Úiiine párra.ia.
=ilfie:e
epiñearse, sueil€i6 a ce:e.=::a: :i= i: :c::á n:i §a:ss e: ürite::c ce
cvÉter:G del MF puec'a Cccrun!iai c¡alcc:
afcütar a afnsr1eEar
Gf&r:+,Efn€ñte ci i*terés i . A ÍI3iic üe, illinisi§ri.e FÚ:;,cc, el =ellts Si.ieüa aie*iai
e
'púbiicoya¡a c amenazar giavefiieite ai inteiés pÚbiico y a ia
§eguridad eiudadana. §eguric'ac e:ulada,:a. Cr: respectCI a ss:a prlmera
crci':ibrci*n, ei funcicnarie de justicia cje¡e:'á clvier
:,;;rti'ini¡ sociai üL:ncc sea ia
--^*---^^';r;^;.-t4'l-i-.r;.-,r
=ínir::a
-=;Ji. :*G,¡.i-q¡:.- ::;3:i q:.
u;- ..i :ir*.;;'J. t4úé las3 3.
=§:E
ürlterlc de ÜBcriunidad rc ciependc t§i carácieí
. uiiliiario e e ia .pena siRü ae ia digniclad de ia pe;'sona
¡iim.nr nire iUndarnenta ei prinCipiü i*
¡r'insi,iii.isd .sgc'i,: €. Cuai ia 1C de3g
=e¡a
sobfspasai ei grad* ie cuisaoiiidei:.

4ft
!i}ij
2. euarso ei dellie ie si*e *cne'iide por Íurcic¡aiio *
*=:ieact cii,:ec :;: ; eje::;c,; ce si
=:;vc =:
. u3.vu"

B, E!e#iü§

Eiartíci¡lc 25 Bis, Úi'lir¡a párrafa *ai e PP es'iabiece:

a) En pi:nrer iugai r;., ia ap:i:aeiÓ: ce, ür¡".31:c ee


§ceni:niciacl provectiá ei areniva dei +:leese ¡cr ei
iernino ge un añc;

b) En segunde iugai, e;ai';ec haya iianscuriirio ui añc


clesde la resoii;cién ludiciai de api'obacién del erlteii:
de epo*unldad, se l-oducirá ia exiinci¡n cc ia acciÓl
penai y el Ministeri* Púplico 3ra nc P*drá cerseguir a
ese Feiscira scl esfs :ieehcsz'

Dentro cei iármins s'e un año, ta::tc ei idinisi*ric


Púbiics *omo ei pioni+ agraviada. Fe.*rán saiicltar !a
,.:..
anulacién dei Criteric d* "}p*r"iunidai, Ce-i*s:iando cue
en el acuereio eie re*araeión existió f¡aueie,. o'ole ,
simuiaeién o violencla para su otorgar*niente: en ctras
palabras, el simple incu.npllnliento Ce ia.s obiigacienes
civiles produeto del acuerda de repai'aeián +ntre víctlnne
e ir-nputade, nc es motiv,t suflclente para la anuiaeián eiel
üriterio de ücoñunidad, Bues, üCIma ya s* indicé, can ia
aplicación dei Cr'íteric i* *portunirjad ei conflicio penai
cueda sclucicnado, ii ,a única fain:a de picvocar ia
ani.¡lacién y prosegi.lii con ia peisecueiÓn Penai, es
demostrando que ex"i-:iió fraijcg, dcie, uiclencia o
sinruiación, conferme ai ieeident= esia.biecide en ei
añícuia '135 de la Ley ir+i Crgan;s=e iudlclei.

2/: Sir': e1 aic io enierdidc gue Ia acción aenai


eilbargo, si t¡a::ecu::'is
se ha ex'tinguidc ei lvl;i:-aieiic Fúblicc Cecicjiera reabrir ei procesc
y
' penai, la persona a cuy; r:vc: sc exillEuiá ia acciÓr .perai, pcirá
imponer anié jusz co:-.-:s:31:e ur,a excerc.ól de falta Ce accién,
ecniornie ai a¡iioulc 29+, :asc e ii e cuaL ei i,ez rocrá iecla¡ai'ia de
oticic. Roir'íguez Aiejai,:r:. Op. Ci!, Pá9.3§.
ñ ñ,,^*;^ ;^ii+^;.- ..ina ae*ei:e-a n+1 J;;¡4:4n.;-in n
^

*ir:¡safit =iI:.ce ::;:, :.:"iJC : 3i +:e:li1:c C§ §:^

*. *TEST§§

Eiariíei;ic 25 Sis, ú¡,imc eárrafo e€i e FP e§tabiece:

a: F¡ p¡,me; luger, q;=l ,a ep:ieecic: ca; Cit:*lic ae


epenuniciaei proucotrá ei arehivc det ciceesc ,cr ei
. ter,nino de un año;

b) En segundo lugai', c*andc haya'iianscuriici* u¡i aña


ciesde Ia resolueién judicial de api'obacién dei eritei'ic
de Gpo*ui:idad, se ilIse uciíá ls exiinció¡.' ic ia aceiÓn
penai y etr Ministei'io lúpilca ya ne posrá nerseguir a
ese persona sores*§ heehes2a

DenÍr,; cei tármln+ de un añ*, ta le *i i'dinist*r;a


Púbiico *orno ei pios;: agraviace pc*rái: scllcitar ia
..:..
anulaclón ciei Criteric d+'Spcriunidad, der*sirandc que
en el acuerdo de rsia¡ac!ón exisiiÓ iia'ueie. dole,
simuiacién o violencla para su otorgarnienio; en otras
paiabras, ei simple incumplimlento de ie.s cbilgacienes
civiles producto del acuerde o'e reparaeién sntre víctima
e imputadc, nc es motiv* suliciente para !a anuiaeiÓn dei
üriterio de üpoñunidad, aues, rcm.J ya se indieó, con ia
aplicación del Cr'íteric d* ÜporiunidaC ei eonÍllcto nenai
cueda solucicnado, y i*. única foima e'e pict'ocar ia
ani.¡iasién y prosegi.,ili con la peisecueiÓn Penai, *s
demostrando que exl-*iió Íraij#s, dcie, vl*]silcia e
si,nuiación, conÍcrms :, ;leite:t¿ es:a.bl=cldr en ei
añícuic '135 de la Ley r.,i*i Crganisne iudiciai"

2/: Sin eilbargo, si t¡a:scu::':c ei aic 1o enterdidc gue Ia acción aelai


se ha exlinguldc y ei i!1ir -;ie:'ic Públicc Cecidiera reabrir el plocesc
' penai, la persona a cuyi: íavl: se ex,llguiá ia acciÓr .peral, pcirá
i-a.56- .ñ*-r i roT .^:.li:=:i:g Jna gxce?C.ó: ie :alie de actié::.
scnÍorne ai a¡iioulc 29+, +aso en el cuai ei i::ez nerirá ieclara:'ia ie
oticio. ñoiriguez Aiejai,:r:. Op. Cif. Pág.3§.
:\S:::-:O D: -4. f,E:E\SA PJ3_:CA P;\A,

y remitídc el expedienie oeñ ei tribunai de sentencia, y


siempre antes Cei comie¡lzo del debaie" En este caso,
será a diferencla de ics otros momentcs, ei tribunai de
sentencia ei faculiadc pa!'a apraber ei eriierie de
Oportunidad, previa inic!a.tiva dei fiseai.

§i,
§
V.
3=eas:.i=:>;i,es4n
: \VVUSa-:.:V!:És 6efa :g A-:, 3aeión te .jn e¡i:*fig
-
.q.-^.-,.
-:^ (1UU:
'dé :*:",=i;-:-aü
".;

- r.. . .: - - 4r B;- .. ñ= "'.--- ;^: ñ *a ¡n¿a_xlan¡+


. ,J§ á. i.;ü:ira.áC i;.+ L; ?. ue-. L':-:=: t'= üüiÉJ:üJü: .
=.
:cs ::a=::es a se:uil :z,a l;:;: ?- i"'¿üiiü'Js:ú:: de u::
C,'ite*o ce ü"-c-iidad; en *§i€ seni:fio, se üistinsuen
ies siguísni*§ §&§os: a] La ;nexisiencia ds eañe ni
asraviads; b) Existenc:a de ;n dañe eometiie a í¿
sscledee y, ci Existen*ia dÉ caño,scáis:cnadc a un
terce ¡'c.

a" ta ínexíe?eme§e ds dafiCI, rii agrawiade

Ei fissal elel iÉP pr+centará ia soiicii¿rd anie Juez oe


Priiiiere lnsianeia -e: la ü*na de'ciisión deiCeiito Impi.:iadc
es superio:" e iree años de prisiúr25. En ios casos en que
l+ +¡*e íliUúr
ra,¿! in{a"i+r
iÉ. lJül ié L'J::LEj t I}J¿ú.Ue n.cE
^*.*j'^rñ51ñ;t ei ^^ii+n
iJü. = E¡ L-lialr' r¡'.ü(:ú, *I lne
ivc:

ires años de prisián. ei fiseai o ei sínciiec mljnieipai


úresenterán Ia s*ilciiud añte é: .,rez de Faz23.

Segulcan:ente, ei iuez ee F¡imera insiancia e el.dc


Paz. segúir ei sas*, d+berá e::a;'ninar ia soiieirud para
verificar si se eurnpien eon ics ¡*cuisttos ex¡gidos por la
iey paia ia aplicaelen aei Cr:ei'io cie enoi'iunldai.
Finaimente y sin más trárrite, ;iez resoiverá aprCIbands
=i
a deneEancie !a aplieaeión del e¡iteiio de CIporiuniciaC.
Si cor ejenrpie , ei?iseei solir:ta
i¿. aprobacién de ui't eríteri,;

de Opcrtunidad en ei saso de ur, asesinato, rxpcniendc


qu+ Io hacs Fúrque *onsidera i*s este deiitc no arneriia
una psrra mayer Ce cinca añcs, rio cumpiiendo con el
incisc 3 dei aitíoule 25;lógicamelite eljuez está obiigario

Fn ei presen!É casc. nc hacenos i:ención al iimite de cinco añcs,


pues se esrá pianteañ,:c el creeediir,=nlc Dara iodcs los supuesios
de, ariícuic 25. oaso el ej c:.:ai, se :rece con respectc a ia mínina
resoc:sab:lidaü ae. s,::r:1aii,:.:: ejenric, !reso!ndi: Ce ja
cei'secucióL' pe¡a:, a pes3r:le e. l:t específicc pueca ccnternplar
.
:it 1=-1f cr ¡a¡-^.
iógiearrelte lgs ti-inbiéi la:'a. :c: :eli:os rc sancicladcs !o: ja
h^¡^ ¡^ n-:jiÁÉ

ü;i
'.t- - :a -;= : l::E..-:.: ::;-::j.:..-:i.A-

a negersc a apisbel :a sciieitud, pue§ e!' es'ie sas.=, e'


juez esiá eumci¡ende eti §li Í¡:ne¡én ee eo=lraior de ios
iee uisliss iegaies = l:;i:l§ ei ;e"ia: e iiterie e 'c

]*s:iuni:ae:.

,QeÍelrante :"esu!ia, giie en ei p¡cse:rte oESo ñe se


pue.den iir:po¡:er n! san;!én pecunlaila. ni'iraba;os a favor
es i* snrnr rc:ir,§*o -r'rsi=:é
r'5 :&, UJi I i J1 l:*-J-'¡" -:
- sgne!liarnente no he"y dalio que

b. Exis"dcneEa de daño a Ec saeieriad

Eifiseaí del t.ilinisler:e Fúh!!e*, pi'ese=ia'rá ie soiiei'iud


de apiioación cie! e i'ii*:,: de i:o-unle ac -;i:'i ei ;uez de
trrirnera instaneia, cu:-:tr, i'..:'a;:.á. a !¡'¡=:ne:'*s supericr
a ties años27; cuande .'", .eizpuse = :nfel:or a :les añc's d*
,orisió¡ o,§onsista es: '' -':,:, *; :is¡:l : sí,:oieo inunieipal
preseniará ia solicituri anie .!u€¿ ee Faz' En ar¡¡i:us
easo"§, ei Jr:ez eompe:enle oɧuc gi e:so, veriflealá euc
el imputade,heya repaiado ei daño CI que i:aya eiorga*,e
garar:tías su'iieienies'-:rs, resareirni€n'ie er, si +ia;e d* u;'i
aile . Siei !mputado es:::solveilte, eiJucz;r:e rá ir:-ree¡reiie
ra presiaeiéil de se¡-r:'isie sceiai a le eeni:nieas 1: cl
,sumpfintíen'l* eie regias ee eoneiue:ta ele ael=ide a' aftíeuie
4- :*:
^ )5
z5 É!§-"

e= ExlsteneÉa de de.¡=:'o oeasEe:laee a'rc:eere

De aeuerdc'ei e:tieu¡o 25 Tcl", .lué-f.fl*n e:t:ste u'":


terecro gue t'la su:'i"i+e ias censecuci;elas dci dciite, sc
ouedcn disilngui'r dc: si'lueci:ne* cr' iz llainrtaoio¡: eei
eriterie oc CPorft:nros.d:

rc :!::; gr ie. r:',a e, : ',. ':,:!i:i:. "-ri € ?iu;.


rl Íis*ai cie'oerá esiabietrüi',i; :1i9;ar cün ciaiidaC e uaies ¡*n las leses
1.
cara ia reparaciÓn dei ieÍc a re;arcii', ¡u=s la ilja*iÓe cie esie i¡cn:c
ns pu¿ie queciar al ?rj:4, ciite:'is dei Jis':ai o C:i iuez. A s, vez, ;;¡a:d'--
s; ceieinlre ,a ,nsl.l'=:r.,:;a, ci Íis¡¿i ie¡¿rá cue inaiicei al juez cuái
es el se:'¡icia sccial alecuat+, icrnani* en clelia e' ¿¡nc':lc re
r¡ofclc:cnaii¡ai el-': :s iaics eailsaics y ei ss:;lcic e §'e§:ar'
;r.íi 7=¡'2i.

átr

;*:#,
]NSTTI'U-TO DE LS DEFri\SA PÚ31]CA. P=}iA-

ñ) Ouando ies partes (auiory :¡íetirna) na han liegado


a ¿¡n aeuerdc

il:l esie casc, cuaiquiela oc ias oa:tes - ircluso ei


cjeiehsc¡"cei iniputaoc * pusüe scjicitar ai .jusz ie paz,
en ios oeiiios csn pene inferiora ;r+s añes c en iss oetitos
con pena sup*riu-r, qu* convoque a una audiencia cie
+onciliacién. Sie*uiai"y r,íctima ;i*.gan a'un acuercic y el
fuiP csnsidera qi.¡s p.ccede ia a=ii*aciéri oe ,;n
C.terie
de üscrtunid.ad {fS ter. CFpl, je¡¡an.iará acta oe io
aeoreadc, naciendo esta audie¡"¡,;la cie conciiiación ias
:i.
vecss de una audíeneia. de ccnc:ila+ión s,ei artíruic t
3+s i'1
bis"2e. :.,
¡
iiril

i!. e uamrio sas perres {auÉor y v:í*tinia} §.rarr ilegadc a


ij
i
u¡r acuerd* t.

:l
I
¡l

En *ste caso, ii-nputado y a;laviarjc, dileciam*nte i:.


ll
:i
enire eíios o a irel¡tás de un r:entrc le meaiiasión. :l
1,.

pi"esentará anie ;ue¡ de Fe"¿ ei acia. pai.a que !.'


i.
ía l;,

hr:moiogue a fa *e,i*gu:ría ** iiiu:i e;ecutive iar.:ículc 25 i


quater). ,ina vea que ei aeus¡,jc r:* ha5rs_ lir
¡-:icduciac, se ír
presentará juntrr eon !a s*iic!ti:: ee ap!!caciéi.r ¡1,
i.,
de un tltr
*riteri* Cs Snsriuniria.d ai iüe¡ .;* Fs¿ c Ce Filmeie §i
tii ,

instaneia, s+gún el caso, páia ;ue ücnsfetados ini:.


*nl.
is§ liir
requisitos estei:lecidos en ia ie-v..,,, ¡s iegaiieiaC llr,
eieiacuerdc
ai¿anzada, eutoi"ice Ia anii:ar:ián del Criierio qe i,,
il,.
i;l
Cportunldar. {tl

¡r' l

itr
É,1,

De aeuerde ai aníeuio ?S ie:,, ia sciieitud para la l$'l

apiicac!én.eei ürit*ri.o de fipoiiuiri;ad, ei.r ios fl


cascs en il,
qu* ias nafies iie,r ii*gaiia a !:: acusrdo, il.
se nueds i:'
pieseniar cii+etaineill+ pol jas nares. 'il li

t
t
i
l
l.i I

I
ill
i',

i,
lil
.

ii,..
l.:il

*i
'§i::.
29 lbtd Fág. 33 ii :.

$r'
J'
f,,
36 ¡r.
9i
ái.
i.r"
i.'
ari '
,[fi
ftrl
, &;r::'
INS:ITU:C D- LA DEFENSA PÚ3LiCA:=NAL

En este üaso,eliuez C=beÉ recabai'opinrÓn Íavorabi*


del Minister;c FÍbiicc, pa:a pocsr ep=bAilaSuEpe nsi*n
0e Ia acción pena{; en oa=* contrai"ic, por §ei ie. apiniÓn
del MP vinci;iante pai'a ei ,::zgadcr, éste nn pedrá aprobar
el Criterio de Oportuntded.

For úiiimo. dado ei pi:ncípic de c*ierirjad qu* insnira


a todo ei slstenra prece-tal guatenialt*cs, cuandCI la
cóneiiiaeión se produce ente ei-iilez cÉ Paz ia,npeteñiÉ,
estandc pr*sentes e.i.tto;','ríctíma y fu{F,'en ei rnisrno act*
se emiiirá resoiuc!ón fal'r:rabie cie apiicaciÓn de Criterio
de OportuniCad.

S. Rec¡"¡re* *entra ia res*iueión iudie!*! qa.:* aut*riea


ei üriterlo de Spenu*Édad

De acuercc a la Le;r del Ürganismc iuiiciai, ios


tl'ibunatres de justicia emiten auto§, deerei*s ir seniencias;
{ógicam*nte ia resoluci+¡r üue auioiize c Ceniega ia
aplicación de un triter!* ti* *pr:$lni*aü nc e§ un&
seniencia, pues elia *stá i*ser'.'ade exci'üeivameni* para
una terminaeión norrnai rjei pro*es*.

ffieeurE* ee ApeÉa*ión

s* pcdrá apeiar el auto que lo


Esto significa que nc
deniegue, pues ia aperaciÓ;i en ei present* ca§o se
esiableee eon exciusl'¡;ded para ia resolucién que
auiorice.

37
t
- i

..'.S1.:--C l-: *:. l=:!'.S : ):3,..:.-.:: . - "-

E:¡cisr::e ariíeij¡o ei si *i':l-r.e cáIíaÍs, e:":asi3e.-=..::,'


eüelables eCIn *ietiCI§ s'is;:31;-;'rl*s, :cs aijt0§ ee'í:::iiivos
die:ec'es poi jueees dc
iCIs ieiatives ai Ci::*:ie 5e
=az
r3periunidae. En ssie cas*.,. :ije ia rcgia ai¡'ierior, eel
eii*, :la¡r¡bién e: au;c qu:, :,""t;+gue !a. aniieaeiÓn eie:
eri:erie de (3i:eftrt:i*ae , i;a;a se:'aBeiedo

f;e
üg

También podría gustarte