Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
BLOQUE II
❑ Métodos Indirectos: DEXA
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E INMUNOLÓGICOS
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
BLOQUE II
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
BLOQUE II
❑ Métodos Indirectos: DEXA
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E INMUNOLÓGICOS
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
BLOQUE II
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
❑ Antropometría en la clínica
❑ Antropometría en el deporte
❑ Antropometría y diseño industrial
❑ Antropometría y ergonomía
COMPOSICIÓN CORPORAL: ANTROPOMETRÍA
❑ CAMBIOS EN LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Parámetros antropométricos: • Talla de pie
❑ Talla • Talla sentado
❑ Peso • Talla por envergadura
❑ Perímetros corporales
❑ Pliegues corporales
CONSIDERACIONES
Sus variaciones en el tiempo indican cambios en el estado nutricional.
Se valoran en función de un intervalo de normalidad obtenido a partir de estudios poblacionales,
o comparándolos con los valores obtenidos previamente en la misma persona.
Medidas fáciles de realizar, rápidas y de bajo coste (expertos).
Evalúan composición corporal diferenciando grasa y masa magra del individuo.
Para obtenerlas se necesita simplemente una balanza, un tallímetro o estadiómetro, un
plicómetro y una cinta métrica (material homologado y calibrado).
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: TALLA
❑ TALLA DE PIE
- Individuo descalzo
- Posición de la cabeza y cuerpo
Meato auditivo
?
Estadiómetro AMBITO CLÍNICO
homologado y • Acostados
calibrado • Encamados con hemiplejía,
paraplejía o cuadriplejía
• Silla de ruedas
• Cifosis
• Pérdida de densidad mineral
osea
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: TALLA
❑ TALLA SENTADO (altura de la rodilla)
Fórmula de Chumlea et al., para >60 años
HOMBRE: T = (2,02 x altura rodilla) – (0,04 x edad) + 64,19
MUJER: T = (1,83 x altura rodilla) – (0,24 x edad) + 84,88
Chumlea et al., Estimating stature from knee height for persons 60 to 90 years of age.
J Am Geriatry Soc. 1985;33:116-20.
r=0.93
a) Estiloides-olécranon estiloides
olécranon
Todorovic et al., The “MUST” Explanatory Booklet. A Guide to the “malnutrition Universal Screening Tool” for Adults. November 2011. Members of the Malnutrition Action
Group (MAG), a Standing Committee of the British Association for Parenteral and Enteral Nutrition (BAPEN)
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: TALLA
❑ TALLA POR ENVERGADURA DE BRAZOS
a) Estiloides-olécranon estiloides
olécranon
Ejemplo.
Si la distancia estiloides-
olècranon es de 25 cm.
¿cuanto medirá un hombre
de 67 años?
Todorovic et al., The “MUST” Explanatory Booklet. A Guide to the “malnutrition Universal Screening Tool” for Adults. November 2011. Members of the Malnutrition Action
Group (MAG), a Standing Committee of the British Association for Parenteral and Enteral Nutrition (BAPEN)
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: TALLA
❑ TALLA POR ENVERGADURA DE BRAZOS
a) Estiloides-olécranon
b) Demienvergadura
Fórmula de Bassey et al., Curvatura escoliosis/cifosis
HOMBRES: T = 1,40 x demienvergadura (cm) + 57,8 Rigidez o deformaciones
MUJERES: T=1,35 x demienvergadura (cm) + 60,1 articulares
Bassey. Annals of human biology. 1986. 13: 499-502
BAPEN (British Association for Parenteral and Enteral Nutrition) a partir de ‘MUST’
Explanatory Booklet.
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: TALLA
❑ TALLA POR ENVERGADURA DE BRAZOS
a) Estiloides-olécranon
b) Demienvergadura
Fórmula de Bassey et al.,
HOMBRES: T = 1,40 x demienvergadura (cm) + 57,8
MUJERES: T=1,35 x demienvergadura (cm) + 60,1
Bassey. Annals of human biology. 1986. 13: 499-502
c) Envergadura
• Reflejo de la verdadera estatura
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: PESO
❑ PESO - Mejor parámetro para valorar estado nutricional
- Cambios de peso
% de PI Situación nutricional
Peso relativo (%) = peso actual / peso ideal x100 < 69 Malnutrición grave
70-79 Malnutrición moderada
80-90 Malnutrición leve
90-110 Normalidad
110-120 Sobrepeso
> 120 Obesidad
hombres
mujeres
Aune et al., BMI and all cause mortality: systematic review and non-linear dose-response
meta-analysis of 230 cohort studies with 3.74 million deaths among 30.3 million
participants. BMJ 2016;353:i2156
15 20 25 30 35 40 50
kg = [MLG]+[MG]+[H2O]+[MO]
IMC (kg/m2)
ESTUDIO DE COMPOSICIÓN CORPORAL
ANTROPOMETRÍA: PLIEGUES CUTÁNEOS
❑ PLIEGUES CUTÁNEOS kg = [MLG]+[MG]+[H2O]+[MO] ❑ CIRCUNFERENCIAS
% VE de CMB Significación
VENTAJAS INCONVENIENTES
Sencilla, rápida, Influenciada por factores del
transportable sujeto:
Muchas ecuaciones para - Hidratación
rango de edades y etnias - Esfuerzo físico
- Ingesta de alimentos
- Ciclo menstrual
Se han establecido Influencia por factores externos
protocolos de medidas - Distancia entre electrodos y
estandarizados receptor
- Disposición de brazos y piernas
- Temperatura externa
APARTADOS DE LA EVALUACIÓN DEL ESTADO NUTRICIONAL
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA, TAC BLOQUE III.
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS e INMUNOLÓGICOS Tema 9.a
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
BLOQUE III.
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
Tema 9.b
Impedancia bioeléctrica Resistencia al paso de la Simple, segura, rápida, barata, Limitaciones en obesos
corriente portátil >35 IMC
Requiere ecuaciones
específicas
Absorciometría de doble Masa magra, masa grasa y Sencilla, baja radiación Cara
energía de rayos X (DEXA) densidad mineral ósea Método de referencia de uso Requiere técnicos de
clínico habitual radiología
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA BLOQUE II
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS e INMUNOLÓGICOS
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
BLOQUE II
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
PROTEÍNA SOMÁTICA
❑ Índice creatinina/creatinina esperada • ICT < 80% Malnutrición proteica
• Limitaciones:
- recogida orina 24h
- Dieta
- insuficiencia renal
- Fármacos
- Pérdidas de orina
- Oliguria
PARÁMETROS BIOQUÍMICOS
PROTEÍNA SOMÁTICA
❑ Índice creatinina/creatinina esperada • ICT < 80% Malnutrición proteica
• Limitaciones:
- recogida orina 24h
- Dieta
- insuficiencia renal
- Fármacos
- Pérdidas de orina
- Oliguria
❑ Balance de nitrógeno (BN)
BN = N ingerido – N excretado • Ingesta de proteïna.
Las proteínas tienen 16% N → 100g proteïna/16 g N
• Urea (valores normales 10-20 g/24h) contiene una
proporción de nitrogeno del 46%, por tanto el factor de
conversión [urea = NUr x 0,46]
• 4g = 2 g de las heces y sudor + 2 g de N no proteico
PARÁMETROS BIOQUÍMICOS
PROTEÍNA SOMÁTICA
❑ Índice creatinina/creatinina esperada • ICT < 80% Malnutrición proteica
• Limitaciones:
- recogida orina 24h
- Dieta
- insuficiencia renal
- Fármacos
- Pérdidas de orina
- Oliguria
❑ Balance de nitrógeno (BN)
❑ Albúmina
❑ Índice creatinina/talla
❑ Prealbúmina
❑ Balance de nitrógeno
❑ Proteína ligada a retinol
❑ Transferrina
ANTROPOMETRÍA: PARÁMETROS BIOQUÍMICOS
PROTEÍNA VISCERAL
Bajo PM
❑ ALBÚMINA Carga neta elevada
PROTEÍNA VISCERAL
❑ Prealbúmina
- t1/2: 2 días Gil, A. Tratado de Nutricion. Nutrición y Enfermedad.
3ª Edición. 2017
- Monitorizar el tratamiento nutricional: indicador de estado proteico
- Reducción en casos de inflamación o estrés o traumatismos
❑ Proteína ligada a retinol
- t1/2: 12h
- Reducción en casos de inflamación o estrés o traumatismos
❑ Transferrina
- t1/2: 8 días
- Incremento: reservas bajas de hierro
- Descenso: enfermedad hepática, inflamación
ANTROPOMETRÍA: PARÁMETROS INMUNOLÓGICOS
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA BLOQUE III.
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E IMUNOLÓGICOS Tema 9.a
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
BLOQUE III.
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
Tema 9.b
Estancia
hospitalaria Asociación
inversa con VGS
Reingreso
hospitalario
Pediatría: estancia
hospitalaria
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica
BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E IMUNOLÓGICOS BLOQUE II
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
BLOQUE II
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica
BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E IMUNOLÓGICOS BLOQUE II
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
BLOQUE II
Crecimiento
Mantenimiento del
organismo y bienestar
Ingesta de alimentos
Ingesta Necesidades
nutricional nutricionales
absorción Estrés psicológico
Estrés fisiológico
(Infección, enfermedad,
fiebre)
Estado nutricional
óptimo
Conceptos y definiciones
AUGMENTO DE
GASTO ENERGÉTICO O AUGMENTO DE
NECESIDADES INGESTA
DISMINUCIÓN NECESIDADES
DE INGESTA Ingesta inadecuada
Maladigestión
Malabsorción
Finalidad:
Permitir el registro sistemático de
enfermedades y compararlo con los datos
recogidos en distintos paises o areas
OMS
Conceptos y definiciones:
CIE-10 - Clasificación internacional de enfermedades
MALNUTRICIÓN
MALNUTRICIÓN
término que se refiere a las carencias, los excesos y los desequilibrios de la ingesta calórica y de
nutrientes de una persona causando efectos adversos mesurables sobre la estructura (forma, tamaño y
composición) y la función corporal/tisular, y el resultado clínico.
Malnutrición
❑ DESNUTRICIÓN
energético-proteica
❑ Emaciación: indica pérdida de peso reciente y grave (MEP)
❑ Retraso en el crecimiento: talla insuficiente respecto a la edad
❑ Insuficiencia ponderal: insuficiencia de peso respecto a la edad
MALNUTRICIÓN PROTEINOENERGÉTICA
Deformidades
óseas Palidez
cutánea
MALNUTRICIÓN PROTEICA
MALNUTRICIÓN
ENERGÉTICA MALNUTRICIÓN
PROTEICA
Tejido muscular Atrofía del tejido (nalga tabaquera) Atrofía muscular enmascarada por la grasa
subcutánea y el edema
Cara Cara de “viejito” Cara de luna llena (edema + lipogénesis)
CONSEJO DE EUROPA.
Comité de Ministros (Resolución Res AP(2003)3)
ALIMENTACIÓN Y ATENCIÓN NUTRICIONAL EN HOSPITALES
* ESPEN: M U S T ( M a ln u t rit io n U n iv e rs a l S c re e n in g To o l)
N R S - 2 0 0 2 ( N u t rit io n R is k S c re e n in g )
M N A ( M in i Nutritional Assessment)- frágil
* ASPEN añade:
SNAQ (Short Nutrition Assessment Questionnaire)
VGS (Valoración Global Subjetiva).
✓ Disfagia:
EAT-10: Eating Assessment Tool: Despistaje de la Disfagia
✓ Pediatria: STAMP
STRONGkids
Métodos de cribado.
MUST (Herramienta de cribado universal de la malnutrición)
PASO 1 + PASO 2 + PASO 3
CARACTERÍSTICAS:
Puntuación IMC Puntuación de Puntuación de
- ¿Para qué? Identificar adultos IMC > 20 (>30 adelgazamiento no enfermedad aguda
malnutridos, con riesgo de obesos*)=0 deseado en 3-6 meses Añada una puntuación de 2
malnutrición (desnutrición) u IMC 18.5-20=1 Pérdida de peso <5%=0 si no se ha producido ingesta
obesos IMC < 18.5=2 Pérdida de peso 5-10%=1 nutricional o es probable que
Pérdida de peso >10%=2 no tenga aporte nutricional
- ¿Quién? Adultos a cualquier
en >5 días
nivel asistencial (hospitales,
ambulatorios, atención
sanitaria) SUMA DE
- ¿Predicción? Ingresos y PUNTUACIONES
frecuencia (comunidad),
estancia hospitalaria,
mortalidad
- Diseñado por BAPEN
- Recomendado por ESPEN
- 3 CRITERIOS
Stratton et al., Br J Nutr 2004
Métodos de cribado.
MUST (Herramienta de cribado universal de la malnutrición)
PASO 1 + PASO 2 + PASO 3
Puntuación IMC Puntuación de adelgazamiento no Puntuación de enfermedad aguda
IMC > 20 (>30 obesos*)=0 deseado en 3-6 meses Añada una puntuación de 2 si no se ha
IMC 18.5-20=1 Pérdida de peso <5%=0 producido ingesta nutricional o es
IMC < 18.5=2 Pérdida de peso 5-10%=1 probable que no tenga aporte nutricional
Pérdida de peso >10%=2 en >5 días
SUMA
CARACTERÍSTICAS
- Pacientes hospitalizados
- Práctico y fiable
NRS Nutrition Risk Screening
CARACTERÍSTICAS
- Pacientes hospitalizados
- Práctico y fiable
Mini Nutritional Assessment
MNA Short Form ®
Características:
- ¿Para qué? Presencia de malnutrición
o riesgo en ancianos
- ¿Quién? Ancianos en domicilio, ADELGAZAMIENTO
residencias u hospitalización
- Prevalencia desnutrición en ancianos: IMC
15-60%
- Rápido (4-5 min) MOVILIDAD
- Alta sensibilidad, especificidad, valor
predictivo (valoración geriátrica
integral)
- Sujetos > 65 años (ESPEN)
- Sin parámetros analíticos
- No discrimina grados de desnutrición ESTRÉS
- Si es positivo → parte de evaluación Pantorrilla - panxell
Mini Nutritional Assessment
MNA Short Form ®
Sempre
mesurar la part
més ample del
panxell
Mini Nutritional Assessment
MNA®
Mini Nutritional Assessment
MNA®
MNA: < 17
• Estudi analític
MNA: 17-23,5
• Consell dietètic i seguiment
CARACTERÍSTICAS
CARACTERÍSTICAS:
- ¿Para qué? Valoración
nutricional
- ¿Quién? Adultos a cualquier
nivel asistencial
- ¿Predice ? Complicaciones y
mortalidad postoperatoria;
estancia hospitalaria
- CRITERIOS
Es una autoevaluación
analógica verbal,
unidimensional y de
puntuación directa para
evaluar síntomas específicos
de disfagia
Valoración nutricional en pediatría: STAMP & STRONGKids
APARTADOS DE LA EVALUACIÓN DEL ESTADO NUTRICIONAL
❑ VALORACIÓN CLÍNICA
❑ Historia Clínica
BLOQUE I. Tema 1
❑ Examen físico
❑ VALORACIÓN DE LA COMPOSICIÓN CORPORAL
❑ Métodos Doble Indirectos: antropometría, bioimpedancia
❑ Métodos Indirectos: DEXA
❑ PARÁMETROS BIOQUÍMICOS E IMUNOLÓGICOS BLOQUE III.
❑ VALORACIÓN FUNCIONAL Tema 9.a
❑ HISTORIA DIETÉTICA
❑ HERRAMIENTAS DE EVALUACIÓN NUTRICIONAL EN LA TOMA DE DECISIONES
❑ Métodos de Cribado Nutricional y Valoración Nutricional
BLOQUE III.
Tema 9.b
❑ NECESIDADES ENERGÉTICAS Y NUTRICIONALES
Necesidades energéticas
CALORIMETRIA INDIRECTA
Estima la despesa metabòlica a partir del del consum d'O2 (VO2) i de la producció de CO2 (VCO2), ja
que la la energia química que s'obté de l'oxidació de substrats és proporcional al consum d'O2 i a
l'alliberament de CO2.