Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
1
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
2
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
3
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
4
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
AYSARILLAWAY, CHUTARILLAWAY
(Taki)
Aysarillaway chutarillaway
yachay wasichallayman,
yachachiqninchik suyawasunchik
tukuy sunquchallanwan. (kuti)
5
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
6
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
suti ‘nombre’
sutiy ‘mi nombre’
sutiymi ‘es mi nombre’
¿imataq sutiyki? ‘¿cómo te llamas?/
¿cuál es tu nombre?’
ñuqapa sutiymi … ‘mi nombre es ….’
paypa sutinmi… ‘el nombre de él/élla es ….’
wakpa sutinmi… ‘el nombre de aquel/aquella es ….’
taytaypa sutinmi … ‘el nombre de mi padre es …’
mamaypa sutinmi … ‘el nombre de mi madre es ...’
allinllachu (Rosa) ‘hola (Rosa)’
allinllam (Martín) ‘bien, bien no más (Martín)’
rimaykullayki taytay ‘buenos días, tardes, noches papá’
paqarinkama mamay ‘hasta mañana mamá’
tupananchikkama (Juana) ‘hasta luego (Juana)’ PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
huk punchawkama (Inés) ‘hasta otro día (Inés)’
¿imataq sutin taytakipa? ‘¿cuál es el nombre de tu papá?’
¿imataq sutin mamaykipa? ‘¿cuál es el nombre de tu mamá?’
¿imataq sutin sullkaykipa? ‘¿cuál es el nombre de tu
M AT E R I A L D E A P OYO
hermano menor?’
¿imataq sutin kuraqniykipa? ‘cuál es el nombre de tu
hermano mayor?’
wawaypa sutinmi …. ‘el nombre de mi hijo/hija es ….
7
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
8
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
9
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
10
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
TURYAQ UTULUMANTA
(Willakuy)
Huk allqus tawa allquchakunata wacharqukusqa. Chay
uña allquchakunas kusisqallaña mamanpa uywasqan
wiñasqaku. Chaynallataqsi chay wasipi huk utulu achka
wallpayuq kasqa.
Allquchakunapa mamanpa wasimanta lluqsiptinkus,
utuluqa allquchakunaman asuykuspa sapa kutilla
yanqapuni turyaq. Allquchakunaqa mana pipa harkakusqan
anchatas waqasqaku. Allquchakuna mamanwan kaptinqa
manas utuluqa asuykuqchu. Allquchakunaqa chayhina
llakipis wiñasqaku.
Huk punchawsi utuluqa kaqmantas ñawpaqhina
turyasqa. Allquchakunaqa kutiparpakusqakus anchata
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
anyaykuspanku; hukninsi ñawpaqninmanta, huknintaq
chupanmanta, wakinñataq raprankunamanta
kachunankupaq kasqaku. Utuluqa manas ima ruraytapas
atisqachu. Allquchakunaqa allintapunis mancharichisqaku
purunkunatapas pampamansi urmaykachisqaku.
M AT E R I A L D E A P OYO
11
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
12
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
13
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
14
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
15
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
tiyanchik.
16
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
PUNCHUCHAY
(Harawi)
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
M AT E R I A L D E A P OYO
17
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
18
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
uma ‘cabeza’
kurku ‘tronco’
chaki ‘pie’
maki ‘mano’
rikra ‘hombro’
wasa ‘espalda’
qasqu ‘pecho’
wiqaw ‘cintura’
uya ‘cara’
simi ‘boca’
ñawi ‘ojo’
rinri ‘oído’
chukcha ‘cabello’
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
sinqa ‘naríz‘
kunka ‘cuello’
muqu ‘rodilla’
maki ‘brazo’
M AT E R I A L D E A P OYO
puputi ‘ombligo’
siki ‘posaderas, culo’
kiru ‘diente’
19
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
20
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
21
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
22
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
RUNTUQ WALLPAKUNAMANTA
(Asina willakuy)
kayhina nispan:
- Arí ñuqapaqa taksalla runtuypas chaninpas pisilla; upachu
kayman qamhina ñuqa kimsa chunkachapaq sikiyta
llikichikuchkayman -nispa.
23
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
1. ¿Imaykiwantaq uyarinkí?
2. ¿maypitaq rinriki kachkan?
3. ¿Imaykiwantaq qawanki?
4. ¿Huk niraqllachu ñawinchik?
5. ¿Imapaqtaq allin siminchik?
6. ¿Imanchikwantaq imakunatapas hapinchik?
7. ¿Laqa wawakuna imatapas hapiyta atinkuchu?
8. ¿Imapqtaq chakinchk allin?
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
9. Siminchikpa ukunpi, ¿Imakunataq kan?
10. Makinchikpi qawaspa, imakuna kasqanta
sutinta rimaspa qawachiwayku.
M AT E R I A L D E A P OYO
24
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
wali ‘falda’
wara ‘pantalón’
chumpi ‘faja’
ukuncha ‘blusa, camisa interior’
unku ‘camisón de varón’
kurpiñu ‘chaleco’
lliklla ‘manta’
ruqu/luqu ‘sombrero’
makitu ‘cubre antebrazo’
qara wara/qara watana ‘cubre piernas’
usuta ‘ojota’
wallqa ‘chalina’
wasa qata ‘cubre espalda’
llikllita ‘manta de uso diario’
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
ukuna ‘fuste’
mawka pacha ‘ropa vieja’
musuq pacha ‘ropa nueva’
chullu ‘chullo’
M AT E R I A L D E A P OYO
25
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
Norma: Mediano.
Norma: Chawpim.
PA R A L A E N S E Ñ A N Z A D E L Q U E C H UA
M AT E R I A L D E A P OYO
26
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
alquilarquchwan?
27
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
28
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
URMASQAYMANTA
(Chiqan willakuy)
29
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI
Yo Personal Unidad
30
YO SOY UNIC@ Y MUY IMPORTANTE
ÑUQAPUNIM YUPAYCHASQA KANI