Está en la página 1de 12

AKANKASKTWA

(presente)
YATICHIRI (profesor)
YATIQIRINAKA
(estudiantes)
-naka (pluralizador)
JilataNAKA kullakaNAKA
AYMAR ARU
Yatichiri: LIC. REY QUISBERT

El Alto – Bolivia

Wiñaypachjakapxañanakasakipunirakiwa
MAYÏR T’AQA
ARUNTASIÑANI
FORMALES
Aski urukipana munat yatiqirinaka (buen día queridos estudiantes)
aski urukipanaya yatichiri (buen día profesor)
Aski jayp’ukipana kullaka (buenas tardes hermana)
aski jayp’ukipanaya jilata (buenas tardes hermano)
Aski arumakipana kullaka (buenas noches hermana)
aski arumakipanaya jilata (buenas noches hermano)
INFORMALES
Kamisaki kullaka (hola como estas hermana)
waliki jilata (bien hermano)
Kunjamasktasa kullaka (como estas)
walikisktwa jilata (yo estoy bien)
MAYÏR T’AQA
ARUNTASIÑANI
FORMALES 1
Aski urukipana tata (buen día papá)
aski urukipanaya Javier (buen día Javier)

jikisiñkama tata (hasta luego, hasta pronto)


jikisiñkamaya Javier (hasta luego, hasta pronto)

Ichutata
Ichumama

Lluqa phucha
yuqa
ARUNAKA

Aski: bien, bueno. Willjta: madrugada


Uru : día Alwa: amanecer
Jayp’u : tarde Chiküru : medio día
Aruma: noche Chikäruma : media noche

Aski alwakipan jilata.


Aski alwakipanay kullaka.
SARXAÑATAKI

Jikisiñkama yatiqirinaka (hasta luego, hasta encontrarnos)


Jikisiñkamaya yatichiri(hasta luego, hasta pronto)
Qharurkama kullaka (hasta mañana)
Qharurkamaya jilata (hasta mañana)
Jurpürkama kullaka (hasta pasado mañana)
Jurpürkamaya jilata (hasta pasado mañana)
Sarxä (iré)
Sarxamaya (vamos, anda nomas)
luneskama kullaka
Jayp´ukama
ARUNAKA

Khuri walüru : antes de ayer Jichhüru : hoy


Walüru : anteayer Qharuru : mañana
Wasüru : ayer Jurpüru : pasado mañana
Uka jurpüru : después de pasado mañana
Realizar 4 diálogos
Saludo y despedida
3 formales
1 informal
Los sujetos deben cambiar
- Memorizar para su prueba oral.
ARUNAKA
ARUSKIPT’ASIPXAÑANAKASAKIPUNIRAKISPAWA
Debemos comunicarnos entre nosotros

WIÑAYPACHXAKAPXAÑANAKASAKIPUNIRAKIWA
Viviremos por la eternidad

AWATKIPASIPXAÑANAKASAKIPUNIRAKISPAWA

Debemos guiarnos entre nosotros


Tanta = reunión
Thantha = envejecido
T’ant’a = pan
ARUNAKA
PARES MINIMOS

K´usa = fresco p´uru = pequeño


Kusa = perfecto phuru = excremento
K´ana = trenza kaya = oca
Qhana = claro khaya = aquel
Chiqa = verdad pallaña = escoger
Ch´iqa = surdo phallaña = estallar
Titi = gato silvestre chäka = puente
Thithi = cólera ch´aka = hueso
Pitaña = fumar qallu = cría
P´itaña = tejer q´allu = papa cocida
LAXRA CHINJANAKA (Trabalenguas)

Mä t’ant’ani thantha tataxa tunka t’ant’anaka thathantatayna.


Un viejo panadero había tragado diez panes.

Manq´ m'anq’ manq’irinamax manq’ manq’antapxatayna.


Los comelones de comida, habían comido comida

Phiri phirintatayna phiriru qapunti


Cocino phiri con el palo de hilar

T’iju t’ijuxa t’ijtas t’ijt’asawa pä juch’us kayupampixa t’ijuntawayi.


El saltamonte se ha ido brincando con sus patas traseras.
Chhiwchhixa chhichhillankhanaka chhuruntaskamawa chhijchhi taypin chhijchhsutayna.
El pollito pequeño había sacado a picotazos a las moscas que estaban entre el granizo.
ARUNAKA
Toponimia (nombres de lugares)

PAMPA JASI = lugar de escozor


KOLLA SUYU = nación medicina
SAXRA QHATU = demonio, feria
ACHACACHI = jachak jachaski (que esta llorando)
QOTA QOTA = lagunas
QALA MARKA = pueblo de piedra
MUNAY PATA = lugar para enamorar
ACHACHI QALA = piedra vieja
KISWARA = planta, árbol
JUNT´U UMA = agua caliente
CH´IJINI = que tiene pasto
QOLLPANI = lugar salitre
IWIJUYO = corral de ovejas
Titi qaqa (titicaca) = gato silvestre gris
simple q
Aspirada qh
Glotalizada q´

Jallalla Aymar Aru!!!

También podría gustarte