Está en la página 1de 29

KICHWA

YACHANA KAMU
ECUADOR MAMALLAKTA HAYLLI

Ñuka llakta kanta allinini

/sumakmi, sumakmi/

Kanpak shunku ukupi kushikuy

Kanpa ñawi intitay yallinmi

/waranka, warankata kushikuy

Kanka sumak allpami kanki/

Kay allpapi ñawpak churikuna

Pichincha urkupi makanakushpa

Kantaka wiñaypak allinishka

Kanmanta yawarta hichashka

Apunchika rikushpa chaskishka

Chay yawar muyushina mirarin

Kay runakunaka mancharishka

Kasna alli runakunami

Mirarishkamari mirarishkamari
ALLICHANAKUNA / SALUDOS

Alli tutamanta buena madrugada

Alli puncha buenos días

Alli chishi buenas tardes

Alli tuta buenas noches

Imanalla hola ¿Qué tal?

Allillachu kanki ¿Cómo estás? ¿Estás bien?

Allillachu kankichik ¿Cómo están? ¿Están bien?

Kawsankichu ¿vives?

Kawsankichichu ¿viven?

Imasnata kanki ¿Cómo estás?

Imasnata kankichik ¿Cómo están?

SALUDOS DE DESPEDIDA

Kayakama hasta mañana

Chishikama hasta la tarde

Kaya punchakama hasta mañana

Tutakama hasta la noche

Shuk punchakama hasta el otro día

Minchakama hasta el día siguiente

Shuk watakama hasta el otro año

Shuk killakama hasta el otro mes

Shamuk killakama hasta el mes que viene

Shamuk watakama hasta el año que viene

Ñallakama hasta luego


KILLKALLIKAKUNA / LETRAS DEL ABECEDARIO

UYAYWAKUNA/ VOCALES

AYLLU - FAMILIA

Allku - Ashanka -
Akcha - Pelo Akapana - Huracán
Perro Canasta

Apamama - Apayaya - Allkuwasi - Casa del


Ala - Hongo
Abuela Abuelo perro
REPERTORIO LINGUISTICO

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español

Allpa Tierra Ananas Chirimoya Antisuyu Amazonía Arawi Poesía, poema


Escoge,
Akllana Amulli Bocado Antaniki Computadora Arinina Comprometer
seleccionar
Restar,
Allpawira Petróleo Anchuchi Antawa Carro Atallpa Pollo
quitar

Hacendado,
Aycha
Allpayuk propietario, Vena Apatara Cucaracha Awana Tejer
anku
finquero.
Yura
Allu moho Bejuco Api Colada Aychawa Pescado
anku

Orruga de
Allpasuyu Mapa Aycha Carne Apapuchu Awashka Tejido
color amarillo

Hormigas
Alukus de color Añanku Hormiga Apankura Cangrejo Aya Fanstama
negro.
Luz,
Achik claridad, Achikyachik Foco Achikyana Brillar Awirinri Ajenjibre
claro
Akchakara Cuero Aknina Eructar Ala Hongo Alukus Hormiga negra
cabelludo
Allana Cavar Allichi Solución Allikawsay Buena salud, Allikillkan Ortografía
buen vivir a
Allilla Despacio, Allpakama Ley de la Allpachukc Temblor Allpachari Recursos
con chi tierra o huy shka naturales
cuidado reforma
agragria
Allkichush Invasión Alliyana Mejorar, Alliyachina Reconciliar Allimanta Despacio
ka restablecer
Allpamama Madre Allpamam Continentes Allpamama Meridiano Allpamam Paralelo
tierra akuna pishayak apisirik
wachu wachu
Allpayana Convertir Ama No Amawta Científico, Amichina Cansar
se en (prohibitivo sabio
tierra )
Amina Cansarce Amu Patron, Anaku Falda, saya Anchuri Quítese
de algo señor
Antawaku Carretilla Antanka Avion Atawahilla Tractor Antsi Afrecho
y
Apunchik Iglesia Apunchik Dios Apyayala América latina Aputiw Desconocido,
wasi ajeno
Ari Si Armana Bañar, Asina Reir Aspina Rascar
duchar
Astana Acarrear Aswa Chicha Ashanka Canasta Asnak Apestoso
Atakapi Boa Aychana Cazar Awanakasp Telar Ayapampa Cementerio
gigante i
de dos
cabezas
Ayatullu Esqueleto Atina Vencer, Atsiana Estornudar Ayllullakt Comunidad
sobresalir, a
prevalecer
Aylluyachis Parentesc Ayñi Arma Aysana Halar Aysarina Desincharse
hka o
Inti – sol

Iluku - Buho
Illapa - Escopeta Ishkay - Dos Inchik - Maní
nocturno

Repertorio lingüístico:

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Orinar, Illak Cero, sin nada
Iskun Nueve Ishpana Illawanka Gallinazo
mear
Irki Flaco Intipacha Verano Ishpapuru Vejiga Imashi Adivinanza

Ishpinku Canela Iru Caña Isanku Coloradillo Ishinka Cesto para


pescar
Bolso tejido
Isma Heces, Istu Chueco Islampu conhilo de Illapa Escopeta
excremento chambira.

Maní Inina Creer Imashna Cómo


Illapa Escopeta Inchik
Punto Iskun Nueve
Inti Sol Iñu Ismushka Podrido

Desgranar Ishpinku Canela


Ishkay Dos Ishkuna Ishpa Orina
UCHU – AJÍ

Ukuy - Hormiga
Uma - Cabeza Uwilla - Uva
culona

Repertorio lingüístico:

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Escuchar,oir
Ushpa Plomo Uyana Umutu Enano
Ushpa Ceniza Ushushi Hija Unayana Demorar
Breve, rápido,
lijero, deprisa.
Urama Abajo Ukta Uparinri Sordomudo

Usa Piojo Uktu Hueco Unkushka Enfermo


Montaña,cerro
Urku Umamuyuy Mareo Upalla Silencio
Paloma,
Urpi Ukupi Adentro Ukllana Abrazar
tórtola
Huerta ya
Ushun Ushuta Zapato
cosechada
UYANTIKUNA / CONSONANTES

Chini – Ortiga

Chumpi -
Chusku -
Churu - Caracol Chaki - Pie Correa,
Cuatro
cinturón

Chakra -
Chaka - Puente Chiwilla - Piña Chunka - Diez
Huerta
Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Variedad de mosco
Todavía
Chanka Pierna Challun pequeño Charak
(adverbio)
de color negro.
Bocachico, Pez
Variedad de
Chunta Chonta Challwa escamoso, su carne Charapa
tortuga
es
acuática.
huesudo.
Fibra utilizada
Chakana Grada Champira Charina Tener
para tejidos.
Chakatana Crusificar Chanina Valorar Chaski Mensajero
Chakimuku Tobillo Chapawawa Gemelos Chaskina Aceptar
Chakichina Secar Chapana Esperar Chasna Así (adverbio)
Así no mas
Chakisapa Paton Chapuna Mezclar Chasnalla
(adverbio)
Chawa Crudo Chawana Exprimir Chawpi Medio
Por eso
Chawsina Sacudir Chayrayku Chayashka Cosinado
(adverbio)
Aparte, ajeno
Chikan Chiki Mala suerte Chikichina Cosquilla
(adverbio)
Chiknina Criticar, odiar Chikta Brazo del río Chimpana Cruzar
Sitio estacada
Perdido,
Chinkarishka Chinta con troncos o Chiri Frío
desaparecido.
ramas.
Chishi Tarde Chiwlla Llano Chupa Cola
Chuchu Busto Chukana Atrancar Chukchuna Temblar
Maduro cocido
Chukrina Herirse Chukllu sara Maíz tierno Chukula aplastado y
mesido con
agua
Chulla Desigual Chukchu unkuy Paludismo Chunchullina Destripar
Chunlla Silencio Chupana Fumar Chupu Tumor, absceso
Churachina Vestirle Churashka Puesto Churi Hijo
Chushak Vacio, amplio Chuspi Mosca Chutana Estirar
Chuya Transparente Chaha Raposa Chaka Puente
Charapa Variedad de Chichiku Mono pequeño Chawsina Sacudir
toprtuga
Chay Esa, eso Chichu Preñada (en los Chikan Distinto, apartar
animales)
Chikichik Cosquilla Chaylla Eso no más, solo eso Chayman Hacia allá
Chilpina Despedezar Chayrayku Por eso Chayshina De esa manera
Chinta Palizada Chukula Colada de maduro Chiwilla Piña
Chunchulli Tripa Chunta Chonta Chusku Cuatro
Chupa Cola, rabo Churu Caracol Chunlla silencio
Hampatu – Sapo

Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Hatun Grande Hampi Medicina Hampi Farmacia
katuna wasi
Hatun Hospital
hampirina Hampimuyu Pastilla Hampik Doctor
wasi
Hanakman A la cabecera Haku
Hananikman Un poco más Vamos
arriba

Hanka Cojo Hapina


Hamutana Entender Coger

Hampirina Curarse Harkashka


Hapichina Encender Cerco, corral

Hatachina Levantar Hawina


Hawaman Hacia arriba Pintar

Hichana Botar, esparcir Hachi


Huchallina Pecar Tío

Hampikillka Receta médica Hampiyaku


Hampik uku Consutorio Jarabe
médico

Hampi Instrumentos Hawishka


Hawapacha Cielo Pintado
hilaykuna médicos

Hayak Picante Hayayay


Hayakmuyu Vesícula ¡viva!

Hayak yaku Agua ardiente, Haylli


Hayak yuyu Verbena Himno
licor, trago

Hayni Armonía Haynik


Haynichik Armonizar Armonioso
Hayñi Derecho Haytanakuy
Haytana Patear Pataleo

Haytasha Futbol Hihi


Hichuchi Desecho Grillo
pukllana

Hik Onomatopeya Hikiy


Hiki Hipo Lagrimas

Hillakuchuy Tijeras Hillay


Hillapyu Herradura Instrumento

Hilli Caldo Hilliyuk


Hillichiy Hacer jugo Jugoso

Hillu Goloso Hucha


Hipana Pujar Culpa

Hukipu Silvar Hukushka


Hukuna Mojar Mojado

Hukulla Humedad Humanti


Hukllu Ampolla Jefe de los
Quijos

Humpi Sudar
Kinti – Picaflor

Kallu - Lengua Kamu - Libro Kuru - Gusano Kachi - Sal

Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Kachana Enviar Kachun Nuera Kakuchina Sobar
Inicio,
Kallana Plato kallari Kallapana Correr
empezar
Saborear,
Kamachina Aconsejar Kamana Kaluk Semicocido
probar
Kamina Insultar Kan Tú, usted Kanchis Siete
Katuna Vender Kankuna Ustedes Kanuwa Bote, canoa
Kaparina Gritar Kara Piel, cáscara Karacha Llaga
Dar de Alegrarse,
Karana Kari Hombre Kariyana
comer reanimarse.
Karu Lejos Kasha Espino Kaspi Palo
Seguir,
Katana Acobijarse Katina Katu Mazamorra
continuar
Torcer,
Kawchayana Endeudarse Kawchuna Kawsana Vivir
aplastar
Kawsay Vida Kaya Mañana Kayakama Hasta mañana

Triturado,
Kayna Ayer Kaytu Cama Kicha
machucado
Kichuna Quitar Kikin Propio Killa Luna
Vago/a
Killa Killka Papél Killkana Escribir
(adejtivo)
Killpana Cubrir Killu Amarillo Kimina Arrimar, apegar.
Kimsa Tres Kincha pared Kipa Menor
Kiru Diente Kishpina Salvarse Kishpichina Disculpar
Kita Arisco Kiti Cantón Kiwa Hierba
Hondada,
Kiwina Torce, liciar Kucha Kuchi Cerdo
laguna
Kuchu Rincón Kuchuna Tumbar, talar Kukuyu Luciérnaga
Kullki Dinero Kullu Tronco Kumal Camote
Kulu Renacuajo Kumu Jorobado Kuna Dar
Kuna Hoy, ahora Kunanlla Recién Kunka Cuello
Kunkarina Olvidar Kunkurimuku Rodilla Kunkurina Arrodillar
Kunu Conejo Kununa Calentarse Kuraka Presidente, jefe

Kuri Oro Kurtakara Escroto Kusa Esposo, marido


Kusana Asar Kushiyana Alegrarse Kushillu Mono
Puesto, lugar,
Kushni Humo Kushpana Impulsar Kuska
dirección
Kutana Moler Kutichina Devolver Kutipana Contestar
Kuyana Regalar Kuyllur Estrella Kuyuna Mover
Lumu – yuca
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Hermanastro
Lamama Madrastra Lawawki Lunkutsu Pez barbudo
del hermano
Sangre de Planta
Lan iki Lawrana Arder Lustunta
drago medicinal
Hermanastra
Lapani Layaya Padrastro Licha Suerte
del hermano
Hermanastra
Lañaña de la Lisan Paja toquilla
hermana
Alimento
preparado
Hacerle
Lapuchina Lukru con yuca,
doblar
carne o pez
ahumados
Lapuna Doblar Lulun Huevo
Larka Acequia Lumucha Guatusa
Aychawana llika – Red de Pesca
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Querer,
Llachapa Trapo Llakina Llakllana Tallar
amar
Llawkana Lamer Llakta Pueblo Llaktana Poblar
Tristeza,
Llaki pena, Llankana Trabajar Llantu Sombra
peligro
Aplastar,
Llapina Llashan Pesado Llawsa Baba
prensar
Llawtu Corona Llikcharina Despertarse Llipachina Castigar
Llipu Arrugado Llukana Gatear Llukchina Sacar
Lluki Izquierdo Llulla Mentiroso Llullu Tierno
Llullu killa Luna tierna Llulluku Bebé Lluska Resbaladizo
El que hace
Llushpichina Separar Llushti Desnudo Llutachik
juntar.
Llutarina Juntarse
Maki – mano
Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Culebra,
Machakuy Machana Emborrachar Maykama Hasta donde
serpiente
Cualquiera De vez en ¿Quién será?
Maykanpas Maykanpi Maykanta
(adverbio) cuando ¿Cuál será?
Sutileza,
Maylla Mayllana Lavar Mayllarina Lavarse
delicadeza
Mayman ¿A dónde? Maymanta ¿De dónde? Maypi ¿En dónde?
Alimento
Maypita ¿Dónde es? Mayta ¿Por dónde? Maytu envuelto con
hoja
Palma de la
Makana Pegar Makimuku Codo Makipala
mano
Ayudarse Dedo de la
Makipurana Makiriru Makiwaktana Aplaudir
mutuamente mano
Makiwarurak Artesano Makiwarurashka Artesanías Makiwatana Pulsera
Planta,
Mallki Malta Joven Mama Madre
semilla
Patria, Lengua
Mamallakta Mamashimi Mana imas De nada
nación, país materna
Difícil de
Manamunana Ignorar Manariksishka Desconocido Manaruraywak
hacer
Variedad de
Manatkurik Infinito Manka Olla Manti
malanga
Manturo Achiote Manchay Miedo Macharina asustarse
Mañachina Presta Mañay Pedir Marka Provincia
Markachuri Ahijado Markamama Madrina Marka ushushi Ahijada
Compañero,
Masha Yerno Mashi Maskana Buscar
amiga
Bravo,
Mayan Orilla Mikuna Comer Milli
enojado
Aumentar,
Minka Minga Minkachina Encargar Mirachina
multiplicar
Mirana Producir Mishki puru Panal de abeja Mishkiyachina Endulzar
Mishu Mestizo Mishu shimi Español Misi Gato
Mitikuna Esconder Mitsa Mezquino Mitsamuyu Verruga
Tazón de
Muchana Besar Mukawa Muktina Oler
barro
Muku Nudo Mukunanay Artritis Muluk Dificultoso
Muru Moho Mushuk Nuevo Muskuy Soñar
Dar vuelta,
Mutsuy Escases Muyu Semilla, pepa Muyuchina
bordear
Mayu Río Muyuka Giró Mutsuyana Empobrecer

Nina – fuego
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Variedad de
Nanay Dolor Niktana Tropezar Ninakuru
gusano
Contorno o
Ninasiki esquina del Nuspa Loco Nuspana Alocarse
fogón
Nina Decir
Ñakcha – Peinilla
Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Casi
Ñaka Ñakchana Peinar Ñalla Ya mismo
(adverbio)
Angosto,
Ñaña Hermana Ñampi Camino Ñañu
estrecho
Ñawi Ojo Ñawpa Antes Ñuka Yo
Ñukanchik Nosotros Ñuktu Seso Ñusta Reina
Polvo,
Ñutu triturado, Ñawparimana Leyenda
diminuto
Pakcha – Cascada
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Energía espiritual
que se obtiene de
una persona anciana
Pacha Tiempo Pachamama Madre naturaleza Pahu
para la siembra de
yuca u otos
sembrios
Esconder,
Pakana Pakarina Nacer Pakay Guaba
guardar
Pedazo,
Paki Pakina Romper, quebrar Pakkla Flojo
pieza
Claridad,
Paklla Pakta Exacto, completo Paktana Llegar
despojado
Pala Plano Palanta Plátano Pallana Cosechar, recoger
Poner algo encima
Pallka Rama Palta Aguacate Paltana
del otro
Plano, llano
Pampa medida de un Panka Hoja Pankalla Liviano
terreno
Producto
Trampa para
Pantachina Equivocar Panwa Papanku comestible que
atrapar ratones
crece en el bosque
Paparawa Frutipan Paskana Abrir Paskachina Hacer abrir
Pata Terraza Pataku Mesa Patas Cacao blanco
Debajo del
Patawku Patsak Cien Pawana Saltar
piso
Pichana Limpiar Pichka Cinco Pikitsa Hacer eterno a algo.
Pulgón Recipiente hecho
Piklli Pillchi Pilluna Envolver
blanco de calabaza
Pinpillitu Mariposa Pinkana Avergonzar Piñana Hablar, regañar
Piñarina Enojarse Piñas uku Cueva de roca Pirka Pared
Fibra utilizada para
Pishiyana Rebajar Pishña Nutria Pita
tejer
Pitina Cortar Puchu Sobra Puka Rojo
Hondada del
Pukllana Jugar Pukru Pukuchina Hacer madurar
llano
Pukuna Soplar Pukushka Maduro Puluna Agujerear
Puma Tigre Puncha Día Pnchayacha Amanecer
Punkara Brea Punki Hinchazón Punku Puerta
Pupu Ombligo Pura killa Luna llena Purina Caminar
Recipiente
Puru para cargar Pusak Ocho Pushana Conducir, guiar
agua.
Pushka Hilo de coser Pusku Espuma Putan Abeja
Panza de
Putsun personas y Putu Algodón Puyu Nube
animales
Rumi – piedra
Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español
Grueso,
Rakina Dividir Raku Rakuyana Engordarse
gordo
Hacerle
Rantichina Rantina Comprar Raymi Fiesta
comprar
Rikra Brazo Riksina Conocer Rikuchina Indicar
Dialogar,
Rimana Hablar Rimarina Rinri Oreja
conversar
Riparachina Hacer notar Riparana Percatarse Ruka Dedo pulgar
Ruku Viejo Rukullakta Pueblo viejo Rukumama Abuela
Rukuyaya Abuelo Runa Persona Rupachicha Quemar
Rupak Caliente Rurana Hacer Rutuna Cortar
Sawna -
Sisa - Flor Sukta - Seis Siku - Guatusa
Almohada

Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Sacha Selva Sakina Dejar Sakmana Pegar
Samana Descansar Samay Aire, respirar Sampa Débil, cansado
Sanka Abismo Sanku Espeso Sapalla Solo
Sapi Raíz Sarun Pasado Sasi Dieta
Introducir,
Sasina Ayunar Satina Sawarina Casar
meter
Sawli Machete Saya Falda larga Sayana Desorganizarse
Siki Nalga Sillu Uña Sinka Nariz
Sinkuna Tambalear Samanapacha Vacación Sipu Arrugado
Sirana Coser Sirina Acostarse Sisu Hongo de la piel
Variedad de
Diablo, hojas utilizada
Suni Largo Supay Surupanka
demonio en la ritualidad
de shamanismo
Susu Polilla Sacha uku Bosque
Shiwa – Unguragua
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Shamushka Llegado Shayana Parado Shikitana Rallar
Bolso tejido con
Carachama Carachama
Shikitu Shikli Shikra fibra de
pequeña grande
chambira
Sarna de la
Shikshi Shilinkuna Bromear Shimi Boca
piel
Shimikara Labio Shina Así Shinchi Fuerte
Shitana Botar Shuk Uno Shukkuna Otros
Shukpak De otro Shulluna Abortar Shun Sanguijuela
Shunku Corazón Shuntu Escarabajo Shushuna Cernir
Bautizar,
Gotear,
Shuti Nombre Shutichina poner Shutuna
chorrear, filtrar.
nombre
Tumpiki – Tucán
Tasa - Canasta Tanta - Pan Tumi - Hacha

Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Takana Maso para
Tayra Garrapata Takana Machacar
muku aplastar yuca
Música,
Taki Takina Cantar Taksana Lavar ropa
canto
Apegado,
Takta Takti Paso Tallina Regar
seguido
Tamiya Lluvia Tampu Posada Tankana Empujar
Reunir, Reunión,
Tantachina Tantanakuy Tapya Mal augurio
agrupar asamblea
Juzgar,
Tapuna Preguntar Taripana Tarpuna Sembrar
investigar
Taruka Venado Tawkana Amontonar Tawka Montón
Tawna Bastón Tasin Nido Tikasu Mani de monte
Tikina Aplastar Tikrana Regresar Tikrachina Devolver
Trampa para
cazar
Tiksina Pellizcar Tikta Tilli Conga
animales
terrestres
Timpuna Hervir Tintillu De lado Tiwka Saliva
Tiwkana Escupir Tiyarina Sentar Tiyarina Silla (objeto)
Tiyu Arena fina Tuklla Trampa Tuksina Punzar
Gallina Terminar,
Tuktuma Tukuchina Tukuy Todo
cacareando culminar
Variedad de
Tulana Tumbar Tullu Hueso Tulumpa
sapo
Tupana Encontrar Tupulli Aguja Tupuna Medir
Hermano de
Turi Turkana Cambiar Turu Lodo
la hermana
Tushuna Bailar Tuta Noche Tutapishku Murciélago
Tutayana Anochecer Tutu Musgo Tullpu Color
Pintar,
Tullpuna
colorear

Tsatsa - Arena
Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Tsaka Aspero Tsala Pálido Tsukni Lagaña
Tsunkana Chupar Tsuntsu Andrajoso
Wayrachina – Abanico
Repertorio linguistico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Maní del
Wachana Parir, concebir Wachansu Wachi Cuchucho
monte
Barranco,
Wayku Wayra Viento Wayrachina Aventar
encañada
Mal viento
Wayrapacha Otoño Wayrashka Waysa Guayusa
(enfermo)
Wakachina
Waytana Nadar Wakachina Guardar Bodega
kuchu
Wakamayu Papagayo Wakana Llorar Wakarina Oxidar
Wakaysiki Llorón Wakcha Viudo Wakin Algunos
Waklli Dañado Wakllichina Dañar Wakllina Dañarse
Leñas de
Wakra Ganado Waktana Golpear Wallis ramitas
pequeñas.
Guadua, Trampa para
Wallka Collar Wamak Wami
bambú peces pequeños
Wampuna Colgar Wampurina Colgarse Wampra Joven
Wanchina Matar Wankar Tambor Wanku Conjunto
Agrupar,
Comida
Wankuchina organizar, Wankuna Agrupar Wanlla
guardada
aglomerar
Wantuk Floripondio Wanu Abono Wañuna Morir
Wañushka Muerto Waranka Mil Warkuna Colgar
Columna Después,
Warmi Mujer Washatullu Washa
vertebral venidero
Washayana Atrasar, retrasar Wasi Casa Wasirurana Tarea en casa
Soga, cordel, Wata
Waska Wata Año Meses del año
bejuco killakuna
Hermano del
Watana Amarrar Watarina Atarse Wawki
hermano
Bebé, cría,
Wawa Wawamama Placenta Wawayashka Añiñado
infante
Wawawasi Útero Wiksa Barriga Willankuru Larva
Informar,
Noticias,
Willana redactar,avisar, Willaykuna Winku Curva
comunicados
comunicar
Crecimiento,
Wiñay siempre, eterno, Wipala Bandera Wira Aceite
infinito
Wituk Genipa Wituk puncha Viernes Wiwa Animal
Yachanawasi - Escuela
Repertorio lingüístico

Kichwa Español Kichwa Español Kichwa Español


Yachachik Docente Yachak
Sabio Yachakuk Estudiante
Enseñarse, Conocimiento,sabiduría,
Yachana Aprender Yacharina Yachay
acostumbrarse razonamiento.
Yaku Agua Yallikta Demasiado Yallina Ganar
Yana Negro Yanapana Ayudar Yanashunku Hígado
Yanayachina Ennegrecer Yanayaku Agua negra Yanta Leña
Yantana Hacer leña Yanuna Cosinar Yapakta Exagerado
Yapana Aumentar Yapashka Aumentado Yarkachina Tener hambre
Trampa para
Yarkay Hambre Yasa Yawar Sangre
atrapar peces
Yaya Padre Yupana Contar Yura Árbol
Yurak Cabeza
Yurak Blanco Yurimawa Maqueño
uma canosa
Yutu Perdiz Yuyay Idea Yuyarina Pensar, recordar
Miembros de la famila / Ayllu Shutikuna
Yaya Papá Mama Mamá
Churi Hijo Ushushi Hija
Hermano de la Hermana del
Turi Pani
hermana hermano
Hermano del Hermana de la
Wawki Ñaña
hermano hermana
Kari / Kusa Esposo Warmi Esposa
Masha Yerno Kachun Nuera
Markayaya Padrino Markamama Madrina
Apayaya Abuelo Apamama Abuela
Layaya Padrastro Lamama Madrastra
Hermanastro del Hermanastra de la
Lawawki Lañaña
hermano hermana
Hermanastro de la Hermanastro del
Laturi Lapani
hermana hermano
Achi Tio Mikiya Tia
Kariyaya Suegro de la nuera Karimama Suegra de la nuera
Warmiyaya Suegro del yerno Warmimama Suegra del yerno
Markachuri Ahijado Marka ushushi Ahijada
Lachuri Hijastro La ushushi Hijastra

También podría gustarte