YUPAYKUNA

II

SUFIJO “ÑEQEN -
KAQ”
YOQ – NIYOQ YOQ – NIYOQ

Kimsa Huk
Tawa / chusku Iskay
Pisqa Qanchis
Soqta Pusaq
Isqon
 YUPAYKUNA

• Kimsa - 3 • Qanchis - 7
• Chunka - 10
• Iskay - 2 • Soqta - 6
• Hok - 1 • Pisqa - 5 • Isqon - 9

• Tawa - 4 • Pusaq - 8
• Chusaq - 0

- 0 -1 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- -10
Chunka

26 - iskay chunka soqtayoq

77 - qanchis chunka qanchisniyoq

98 - isqon chunka pusaqniyoq

67 - soqta chunka qanchisniyoq

83 - pusaq chunka kimsayoq

pachaj
127 - pachaj iskay chunka qanchisniyoq

887 - pusaq pachaj pusaq chunka qanchisniyoq

390 - kimsa pachaj isqon chunka

Pisqa pachaj qanchis chunka pusaqniyoq - 578

Isqon pachaj iskay chunka isqonniyoq - 929

Iskay pachaj qanchis chunka qanchisniyoq - 277

waranqa
1890 -
waranqa
pusaq
pachaj
isqon
chunka
a
… isq
chu 50, 0 - p saq a
u k
nka 00 - 9 a p hun
wa pisq 589 aranq on c q
ran a
qa w aj isq niyo
h on
pac isq

kay wa 2450
0 - is nqa ran
50
0, war aj
a pis qa ta - isk
qa wa ay
… 2 nka pach chu pa
chu isqa nka cha
j
p

… 10, 030
-
chunka
waranqa
kimsa
chunka
HUNU
50’000, 000
9’000, 000
pisqa chunka
isqon hunu
hunu

500’000, 000 Waranqa hunu

pisqa pachaj 1000’ 000,
hunu 000

Pachaj hunu
Chunka hunu
100’ 000,
10’ 000, 000
000
LLONA – HUK
LLONA

• Kimsa llona - 3 billones

• Tawa llona - 4 billones
• Waranqa llona - 1000 billones
• Pachaj llona - 100 billones
• Chunka llona - 10 billones
• Pisqa chunka llona - 50 billones
ÑEQEN –
ÑEQE
KAQ
 NEQE - ÑEQEN

• Ñawpaq / Huk ñeqen . Soqta ñeqen

• Iskay ñeqen . Qanchis ñeqen
• Kimsa ñeqen . Pusaq ñeqen
• Tawa ñeqen . Esqon ñeqen
• Pisqa ñeqen . Chunka ñeqen
 KAQ – “es el, el”

• Ñawpaqkaq . Soqtakaq
• Iskaykaq . Qanchiskaq
• Kimsakaq . Pusaqkaq
• Tawakaq . Esqonkaq
• Pisqakaq . Chunkakaq
• Kaypi ………… kan.

• Kaypi huk amaru kan

• Kaypi iskay uturunku kan
• Kaypi huk k’alla kan
•…
•…
•…
• Kaypi ………… kan.

• Kaypi huk amaru kan

• Kaypi iskay uturunku kan
• Kaypi huk k’alla kan
•…
•…
•…
RIMANAKUY
A: ¿Juancha hayk´a
A: Imaynallan …
B: Allillanmi … watayoqñan kanki? …
allillanchu?
Taytayki?

B: kimsa chunka kimsa

A: Iskay chunka
watayoqñan kani –
pusaqniyoq kani.
kimsa chunka B: Grifopi llank´ashani
¿Maypitaq llank
kimsayoqñan kani.
´ashanki?
¿Qanri?

A: Haykataq chaypi B: Chunka pusaqniyoq

llank´anku? llank’aq llank´anku (18)
Kanmi – “hay”

• Kay llimpisqapi…
• Kanmi 1 wasi
• Kanmi huk ayllu chaymanta
• Kanmi 1 qari
• Kanmi 1 warmi
• Kanmi 1 alqo
• Y Kanmi pusaq 8 mallki