TSik: Jiñäch muk’bä lajk’äñ laktsik cha’añ mi lakña’tyañ bajche’ yoñlel

chuki añ lakcha’añ. Mi ityejchel tyi junp’ej k’äläl tyi junk’al, jiñme iwi’
laktsik yombä lakñope’ cha’añ tyoj mi imajlel. Ya’i tyi junjunk’al mi ibej
ak’ majlel ibäj.

CHuki yom mi imejlel: Mi lakäk’eñ ik’äjñi’bal laktsik tyi lakty’añ

yik’oty che’ mi lakpejkañ, lakts’ijbuñ tyi juñ bajche’ mi yäk’ ibäj majlel tyi
junp’ej k’äläl tyi junk’al.

CHuki yom mi iñojpel

CHe’ mi yujtyel tyi ña’tyäñtyel yik’oty tyi ñojpel ili TSik, muk’ix imejlelo’b
yälo’b, its’ijbuño’b ipejkaño’b ili tsikoñel.

 TYoj mi ik’äño’b laktsik tyi junp’ej k’äläl tyi junk’al.

 Yom mi ikäño’b bajche’ mi its’ijbuñtyel laktsik tyi juñ.

 Yomäch mi icha’leño’b TSik tyi lakty’añ tyi otyoty, baki tyemelo’b,

yik’oty che’ año’b tyi yotyotylel k’el juñ.

 Yom mi lajk’äñ laktsik che’ mi lakts’ijbuñ junp’ajl ty’añ, tyäk’älty’añ

yik’oty ñuk tyäk’älbä ty’añ.

43
Su’beño’b xbi’tyalo’b cha’añ mi ichajpaño’b chuki mi ik’elo’b ilayi.

K’ajtyibeño’b xbi’tyalo’b bajche’ mi itsiko’b yälaso’b tyi lakty’añ.

Bajche’ yom mi ityejchel laktsik mi la’awäl.

Baki jaxäl mi la’ak’otyel tyi TSik tyi lakty’añ.

CHuki yom mi lajk’äñ cha’añ mi lakñope’ TSik tyi lakty’añ.

44
TS’ijbuñ tyi kolembä juñ laktsik cha’añ mi apäsbeño’b xbi’tyalo’b, che’
bajche’ iliyi.

SU’BOÑEL: Lajkolibalo’b Maya tsä’äch its’ijbuyo’b itsik, tsa’ ik’äñäyo’b

bajche’ iwuty päk’ä’bäl, tye’. CHe’ ma’añ chuki añ tsa’ ik’äñäyo’b ipaty puy;
wäleyi jiñächme yom mi lajk’äñ yik’oty bajche’ ik’a’ba’ laktsik tyi lakty’añ.

45
Añme muk’bä yälo’b laktsiktyak bajche’ iliyi: lujunp’ej/läjänp’ej,
junlujunp’ej/buluxp’ej/buluchp’ej, cha’lujunp’ej/lajchänp’ej, iliyi lajaljach
isujmlel.

Bajche’ yom chajpäñtyel päsjuñ cha’añ laktsik.

 Ak’eño’b xbi’tyalo’b itsiko’b bu’ul, ixim, alaxax, bi’tyi xajlel.

 TS’ijbuñ tyi tsäts wechelbä juñ ik’a’ba’ junjunp’ej laktsik, tyi junp’ej
k’äläl tyi junk’al.
 Ak’eño’b xbi’tyalo’b ik’a’ba’ laktsik tsa’bä ats’ijbu cha’añ mi yäk’o’b
baki añtyak tsa’bä itsikiyo’b, bajche’ ixim, bu’ul, alaxax, bi’tyi xajlel, che’
bajche’ iliyi.

Uxp’ej alaxax Junk’al alaxax

Jo’lujunp’ej chi’ Wukp’ej koya’

46
TS’ijbuñ tyi kolembä juñ ili k’ay cha’añ tyemel mi la’apejkañ yik’oty mi
la’ak’äyiñ.

TSik

Koñixkula tyi tsikoñel,

tyi lakpejtyelel mi lakmajlel,
tyi lakpejtyel mi lajkajel:
Junp’ej, cha’p’ej, uxp’ej, chänp’ej
jo’p’ej, wäkp’ej, wukp’ej, waxäkp’ej,
bolonp’ej yik’oty lujunp’ej.

La’ix kajikoñla tyi jats’ k’ä’b

tyi lakpejtyelel mi lajkajel:
Junlujunp’ej, lajchänp’ej, uxlujunp’ej
chänlujunp’ej, jo’lujunp’ej, wäklujunp’ej
wuklujunp’ej, waxaklujunp’ej,
bolonlujunp’ej, junk’al.

CH’ityoñ: xWilber Alexander

Montejo Solís,
CHa’k’äjk tyi k’el juñ.
Hidalgo Jo’oxil, Tumbalá,
Chiapas.

47
TS’ijbuñ tyi kolembä juñ cha’añ mi ak’ajtyibeño’b xbi’tyalo’b ili
k’ajtyiya.

Bakibä laktsik mi iñaxañ tyejchel ya’bä ts’ijbubil tyi

juñ.

Baki k’äläl k’otyem laktsik ya’bä ts’ijbubil tyi juñ.

Bakibä tsik mi ityälel tyi ipaty jo’p’ej.

Bakibä tsik añ tyi ityojlel majlel jo’p’ej.

Bakibä tsik mi ityälel tyi ipaty lujunp’ej.

Bakibä tsik añ tyi ityojlel majlel lujunp’ej.

Ak’eño’b juñ alälo’b cha’añ mi its’ijbuño’b laktsik, ya’i mi yäk’o’b baki

añ chukityak, bajche’ iliyi.

Jo’p’ej alaxax Waxäkp’ej mäp

48
 TSik: Jiñäch muk’bä lajk’äñ laktsik chuki añtyak, mi ityejchel tyi junp’ej
k’äläl tyi junk’al, jiñme iwi’ laktsik yombä mi lakñaxañ ñope’ cha’añ tyoj
mi ilok’el laktsik; ya’i mi yäk’ majlel ibäj tyi junjunk’al, che’ bajche’ ili:
Junk’al,
CHa’k’al
Uxk’al
CHänk’al
Jo’k’al
Wäkk’al… k’äläl tyi junbajk’

Bajche’ yom mi ibej chajpäñtyel majlel e’tyel:

 Su’beño’b xbi’tyalo’b isäklaño’b tyälel pityiltyakbä, woxoltyakbä,

wololtyakbä cha’añ mi itsiko’b yik’oty mi its’ijbuño’b ik’a’ba’ laktsik.
(wuty ixim, bäk’ bu’ul, bäk’ ch’ujm, bäk’ kajpe’, tyuñ, ch’ili’tyuñ, pätyaj,
wuty alaxax, bäk’ alaxax, pij, wayja’as, käkätye’, chi’, ñi’uk’, mäp, koros,
koya’).
 Yom mi ats’ijbuñ tyi junjunwejch, junjunwejl juñ ik’a’ba’ laktsik cha’añ
mi awäk’eño’b xbi’tyalo’b ipejkaño’b yik’oty mi its’ijbuño’b tyi ijuñ.
 Yom mi achajpañ alas, k’ay cha’añ tyijikñayo’b xbi’tyalo’b mi iñopo’b
ik’a’ba’ laktsik.
 Yom mi its’ijbuño’b, ipejkaño’b ik’a’ba’ laktsik tyi ipejtyelel k’iñ tyi
yotyotyo’b yik’oty tyi yotyotylel k’el juñ.
 Yomäch tyi pejtyelel k’iñ mi ik’äño’b laktsik che’ mi its’ijbuño’b junp’ajl
ty’añ, tyäk’älty’añ yik’oty ñuk tyäk’älbä ty’añ.
 Yom mi la’ak’ajtyibeño’b tyatyäl ña’älo’b bajche’ mi icha’leño’b TSik tyi
lakty’añ.
 Mejl atyaj bajche’ ts’ijbubil ik’a’ba’ laktsik tyi Ña’alty’añ yik’oty tyi
Säkläji’b ty’añ CH’ol, cha’añ mi la’akotyañ abäj.
 Yom mi la’amajlel tyi otyotytyak cha’añ mi la’ak’ajtyiñ ñumel bajche’
mi yälo’b tsik laktyatyo’b lakña’ob oñiyi.

49