O século da Razón: a

agonía do Antigo Réxime

Nesta unidade aprenderemos:
• As características do Antigo Réxime.

• Que foi a Ilustración e que cambios produciu.

• Quenes foron os ilustrados e que ideas novas trouxeron.

• Como xurdiron novas ideas sociais, económicas e políticas que criticaban ao

Antigo Réxime.

• Cales foron os movementos artísticos máis significativos da Epoca Moderna

(s. XV-XVIII).
• O Antigo Réxime
• Onde xurdiu?
• Canto tempo durou?
• Como se organizaba a
sociedade?
• Quen tiña o poder?
División social do Antigo Réxime: Os
Estamentos
• Características dos
estamentos:
“El orden eclesiástico no compone sino un solo cuerpo. En
cambio la sociedad está dividida en tres ordenes. Aparte del ya
citado, la ley reconoce otras dos condiciones: el noble y el
siervo, que no se rigen por la misma ley.
Los nobles son los guerreros, los protectores de las iglesias.
Defienden a todo el pueblo, a los grandes lo mismo que a los
pequeños y al mismo tiempo se protegen a ellos mismos. La
otra clase es la de los siervos. Esta raza de desgraciados no
posee nada sin sufrimiento. Provisiones y vestidos son
suministrados a todos por ellos, pues los hombres libres no
pueden valerse sin ellos. Así pues, la ciudad de Dios, que es
tenida como una, en realidad es triple. Unos rezan, otros luchan
y otros trabajan. Los tres ordenes viven juntos y no sufrirían una
separación. Los servicios de cada uno de estos ordenes permiten
los trabajos de los otros dos. Y cada uno a su vez presta apoyo a
los demás. Mientras esta ley ha estado en vigor el mundo ha
estado en paz”.
Del monje Adalberón en su obra Carmen ad Robertum regem
francorum, año 998
Características dos estamentos:
• A sociedade do Antigo Réxime denomínase Estamental,
• Se dividía en dous estamentos privilexiados (Nobreza e Clero) e un non privilexiado (Terceiro
Estado/Pobo)
• Era unha sociedade pechada, dado que era moi difícil cambiar de estamento e progresar
socialmente (era fundamental o estamentodo que se formaba parte no momento de nacer
porque nel se permanecería ó longo de toda a vida, coa excepción doclero).
• A Nobreza e o Clero posuían privilexios económicos, políticos e xudiciais: non pagaban
impostos, pero podían cobrarllos aos campesiños, dispoñían de cargos públicos reservados e
tiñan leis e tribunais especiais
• O Terceiro Estado, ou do común, constituía o sector dos non privilexiados. A el pertencía a
maioría da poboación (entre o 90 e 95%) e agrupaba a persoas moi diferentes tanto pola súa
condición económica como social (burguesía, grupos populares urbanos e campesiños). Dentro
deste estamento podemos diferenciar: a burguesía, os grupos populares urbanos e os
campesiños. A pesar das diferenzas, estaban unidos pola súa oposición ós privilexiados.
 A Monarquía Absoluta: Características
• O rei/raíña concentra todos os poderes.
• ¿Quen lle daba o poder?
• ¿Como conseguia o rei o seu poder? Soberanía divina
• ¿Como exercia o poder? O rei tiña institucións que o asesoraban. Algúns
asuntos tiñan que ser aprobados polo Parlamento composto polos tres
estamentos.
• O Estado Absoluto implantouse na súa forma máis elaborada en Francia;
sen dúbida, o prototipo de rei absoluto foi Luís XIV, o denominado REI
SOL; el mesmo dicía “ O Estado son eu”.
• Dende finais do s. XVII, nos reinos de Inglaterra e Holanda, o Parlamento,
formado polos representantes dos grupos sociais máis poderosos (nobreza
e burguesía), tiña capacidade para controlar o goberno do rei, feito que
supuxo a aparición da Monarquía Constitucional.
• Dios estableció a los reyes como sus ministros y reina a través de ellos
sobre los pueblos (...). Los príncipes actúan como los ministros de
Dios y sus lugartenientes en la tierra. Por medio de ellos Dios ejercita
su imperio. Por ello el trono real no es el trono de un hombre sino el
de Dios mismo. Se desprende de todo ello que la persona del rey es
sagrada y que atentar contra ella es un sacrilegio”.
Bossuet."La política según las Sagradas Escrituras. Libro III".Siglo XVII.
A Monarquía absoluta: Esquema
 A Crítica o Antigo Réxime: A Ilustración.

¿Qué foi a Ilustración? Movemento intelectual desenvolvido na Europa

e na América do s.XVIII que pon en cuestión os principios do Antigo
Réxime.
Tiña como obxectivo básico explicar a realidade por medio da Razón
(intelixencia). É un novo sistema de valores que, pola importancia que
tivo en tódolos ámbitos, deulle nome ao s. XVIII: “Século das Luces, da
Razón ou da Ilustración”.
Os predecesores deste movemento son John Locke que establece a
división de poderes e Isaac Newton con quen naceu o método
científico.
Quenes foron os Ilustrados?
Un grupo de intelectuais,
maioritariamente ingleses e
franceses, que rexeitaban o
A. Réxime.

Defendían a liberdade, a
abolición da sociedade
estamental e a igualdade de
todos os individuos ante a
lei. Por último, rexeitaban a
monarquía absoluta e
propoñían a división de
poderes e a soberanía
nacional.
 Os filósofos da Ilustración.
• John Locke. Pensador inglés. Pódese considerar un
precursor, dado que xa expón as súas ideas a finais do
s.XVII.
• Montesquieu:(“O Espírito das Leis”). Propuxo a división
de poderes
• Rousseau: (“O Contrato Social”) defende que os cidadáns
teñen dereito a elixir aos seus representantes. Formula o
principio da soberanía nacional (o poder emana do libre
consentimento de todos os cidadáns expresado co voto).
• Voltaire: Defende a necesidade dun parlamento que
limite o poder do rei
• Todas estas propostas teñen unha grande importancia
porque serán aceptadas pola burguesía, grupo social que
avanza de maneira significativa durante o s. XVIII, e
constituirán a base ideolóxica para derrubar o Antigo
Réxime a través das denominadas revolucións liberais ou
burguesas (os exemplos máis importantes estudaranse no
tema seguinte).
 Exercicio: Intenta definir estes conceptos coas túas
propias palabras.
• Antigo Réxime

• Ilustración

• Soberanía

• Sociedade Estamental

• Monarquía absoluta
Utilizando este texto (pax. 25) explica que é a
separación de poderes.
• En cada Estado hai tres clases de poderes: polo primeiro (lexislativo) o
rei ou maxistrado fai as leis para certo tempo ou para sempre, e
corrixr ou derroga as que están feitas. Polo segundo (executivo) fai a
paz e a guerra, envía ou recibe embaixadores, establece a seguridade
e prevé as invasións. E polo terceiro (xudicial) castiga os crimes ou
decide as condenas. Cando os poderes lexislativo e executivo están
reunidos nunha mesma persoa, entón non hai liberdade; (…) así
sucede tamén cando o poder xudicial non está separado do poder
lexislativo e do excutivo (…) por ser o mesmo o xuñiz e o lexislador.
Barón de Montesquieu, O espíritu das leis. 1748.