Está en la página 1de 14

Tavi 1.

wyali

1.2 nivTierebis agregatuli mdgomareoba


wylis garda, samyaroSi arsebuli sxva nivTierebebic sxvadasxva agregatul
mdgomareobaSi gvxvdeba, rac TqvenTvis cnobilia bunebisa da fizikis kursebidan.
ganvixiloT nivTierebaTa sami agregatuli mdgomareoba _ myari, Txevadi da
airadi.
nivTierebis agregatuli mdgomareoba damokidebulia temperaturaze. erTi
da igive nivTiereba sxvadasxva temperaturaze SeiZleba gansxvavebuli saxiT
gvxvdebodes. sufris marili, romelsac myar nivTierebad vTvliT, maRal tem­
peraturaze SeiZleba galRves da gaTxevaddes. aseve Txevadi wyali sayinule­Si
yinulad gardaiqmneba. amitom miRebulia, rom nivTierebis agregatuli mdgoma­
reoba davaxasiaToT imis mixedviT, Tu ras warmoadgens is oTaxis temperaturis
pirobebSi (200C). am pirobebSi wyali aris Txevadi, sufris marili _ myari,
naxSirorJangi ki _ airadi.

myari myar mdgomareobaSi niv­Tie­


rebis Semadgeneli na­wi­lakebi
erTmaneTTan Za­­lian axlos
aris gan­la­gebuli. myar niv­
Tie­rebas aqvs gan­sazRvruli
forma da moculoba, ro­­me­
lic mi­si nawilakebis zo­mazea
(yinuli) damokidebuli.

Txevad mdgomareobaSi niv­Tie­


rebas gansazRvruli for­­ma ar
Txevadi gaaCnia, is iRebs im formas, ro­
gor Wur­WelSicaa moTavsebuli.
siTxe­Si nawilakebi arc ise mWid­­
rod aris ganla­gebuli erT­
ma­neTTan, ro­gorc myar niv­­
TierebaSi. Txevad mdgoma­reo­
baSi niv­Tie­rebas yovelTvis
(wyali) aqvs gan­sazRvruli moculoba,
rac misi nawilakebis zomazea
damokidebuli.
airadi airad mdgomareobaSi nivTie­
rebas ar aqvs gansazRvruli
forma. airis Semad­geneli nawila­
kebi qao­su­rad moZraobs da maT
Soris man­Zili imdenad didia,
rom TviT nawilakebi SeiZleba
wer­tilebad CaiTvalos. raki na­
wi­lakebis zoma mxedvelobaSi ar
miiReba, amitom airis mocu­loba
(orTqli) WurWlis moculobis tolia.

12
Tavi 1. wyali
ganvixiloT, ra xdeba, rodesac nivTiereba erTi agregatuli mdgomareobi­
dan meoreSi gadadis. temperaturis gazrdiT myari nivTierebebi lRveba, siTxe ki
duRs da orTqldeba. gacivebisas piriqiT _ airi siTxeSi gadadis, siTxe ki myardeba
(nax. 1.3.).

4
1 3
2

5
6

nax. 1.3. nivTierebis agregatuli mdgomareobis cvlileba.

zogierT nivTierebas SeuZlia myari mdgomareo­bidan


pirdapir airadSi gadasvla, rasac sublimacia ewodeba.
aseTi nivTierebebia iodi (nax. 1.4), myari naxSirorJangi
(e. w. „mSrali yinuli“), wyali da sxv. yinvaSi gafenili
sarecxi swored imitom Sreba, rom wyali yinulidan
pirdapir orTqldeba. arsebobs sublimaciis
sapirispiro procesic, romlis drosac airi pirdapir
myar naleqad iqceva, ris magaliTsac setyva da Tovli
warmoadgens.
nax. 1.4. iodis
sublimacia.

kiTxvebi da davalebebi:
1. sqemaze (nax. 1.3) gamosaxulia nivTierebis agregatuli mdgomareobebis
cvlileba.
a) ras uwodebdiT sqemaze cifrebiT gamosaxul TiToeul process?
b) mokled aRwereT am procesebis mimdinareoba.
g) moiyvaneT TiToeuli procesis or-ori magaliTi.
2. CamoTvaleT Tqven garSemo myari, Txevadi da airadi agregatuli mdgo­
mareobis mqone nivTierebebis 3-3 magaliTi.

13
Tavi 1. wyali

1.4 nivTierebis fizikuri Tvisebebi


nivTierebebis Tvisebebi SesaZlebelia, Tvi­
sobrivad da raodenobrivad, fizikuri si­
di­deebis saSualebiT davaxasiaToT, ra­sac
fizikur Tvisebebs uwodeben. saxeldobr, niv-
Tierebebs axasiaTeben iseTi fizikuri Tvise-
bebis saSualebiT, rogorebicaa misi duRilisa
da lRobis temperaturebi, simkvrive, suni,
feri, gemo, eleqtro- da siTbogamtaroba,
aqroladoba, xsnadoba da a. S. magaliTad:
nax. 1.10. vercxliswylis
vercxliswyali movercxlisfro metalia
wveTebi.
(nax. 1.10.), romelic lRveba – 37.90C-ze da
duRs 357 C-ze; 20 C-ze misi simkvrivea 13.6 g/
0 0

sm3. igi kargi eleqtro- da Tbogamtaria. vercxliswyali wyalSi uxsnadi, advilad


aqroladi da momwamlavi nivTierebaa.
gavecnoT zogierT mniSvnelovan fizikur Tvisebas.
fizikisa da bunebis kursebidan TqvenTvis ukve cnobilia, rom nivTierebis
simkvrive gviCvenebs nivTierebis masas moculobis erTeulSi. es sidide gamoiTvleba
formuliT:
m
ρ=
v

sadac: ρ _ nivTierebis simkvrivea, m _ nivTierebis masa, xolo V _ mo­culoba,


romelsac is ikavebs. qimiaSi ufro xSirad simkvrivis erTeulad myari da Txevadi
nivTierebebisaTvis gamoiyeneba g/ml anu g/sm3, xolo airebisaTvis g/l anu g/dm3.
cxrilSi 1.1 mocemulia zogierTi farTod gavrcelebuli nivTierebis
simkvrive. nivTierebis simkvrive temperaturazea damokidebuli, amitom simkvrivis
ricxobriv monacems xSirad uTiTeben, Tu ra temperaturazea is gazomili. airadi
nivTierebis SemTxvevaSi uTiTeben wnevasac, radgan misi simkvrive am sididezecaa
damokidebuli.
cxrili 1.1. zogierTi nivTierebis simkvrive (*-iT aRniSnulia nivTierebaTa narevi).

myari Txevadi airadi


simkvrive simkvrive simkvrive
nivTiereba 200C-ze nivTiereba 200C-ze nivTiereba 200C-ze
(g/sm3) (g/sm3) (g/dm3)
oqro 19.30 wyali (40C) 1.00 amiaki 0.76
mzesumziris
alumini 2.70 0.91 azoti 1.25
zeTi*
spilenZi 8.92 benzini* 0.88 haeri* 1.29

rkina 7.86 vercxliswyali 13.60 wyalbadi 0.09

vercxli 10.50 eTilis spirti 0.78 naxSirorJangi 1.96

16
Tavi 1. wyali
rogorc wesi, erTi da imave nivTierebis simkvrive myar mdgomareobaSi metia,
vidre TxevadSi. myar nivTierebaSi nawilakebi ufro axlos aris erTmaneTTan,
vidre siTxeSi, amitom myari nivTierebis erTsa da imave moculobaSi ufro meti
masa moiyris Tavs, vidre TxevadSi. siTxidan airSi gadasvlisas nawilakebi kidev
ufro meti manZiliT scildeba erTmaneTs,
amitom am dros nivTierebis simkvrive mkveTrad
mcirdeba.
fizikuri Tvisebebidan Zalian mniSvnelo-
vania duRilisa da lRobis tempe­raturebi,
romelTa saSualebiTac SegviZlia davadginoT,
romel agregatul mdgomareobaSia nivTier-
eba Cveulebriv piro­bebSi da ra temperatu-
raa saWiro, rom man es mdgomareoba Seicvalos
(nax. 1.11).
lRobis temperatura aris temperaturis
is maCvenebeli, romelzec myari nivTiereba
iwyebs Txevad mdgomareobaSi gadasvlas, an
Txevad mdgomareobaSi myofi nivTiereba iwyebs nax. 1.11. nivTierebis lRobis
gamyarebas. am maxasiaTebliT nivTierebebi temperaturis gansazRvris
mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisagan. martivi meTodi.
duRilis temperatura aris temperatura,
romelzec Txevad mdgomareobaSi arsebuli nivTiereba airad mdgomareobaSi
gadadis. cxadia, amave temperaturaze xdeba airis gaTxevadeba anu kondensacia.
cxrili 1.2. zogierTi nivTierebis lRobisa da duRilis temperaturebi.

lRobis duRilis
nivTiereba nivTiereba
temperatura, 0C temperatura, 0C
Jangbadi -218 eTilis spirti 78
gogirdi 119 gogirdi 445
alumini 660 alumini 2470
rkina 1535 spilenZi 2562

kiTxvebi da davalebebi:
1. ucnobi sufTa nivTierebis 54 g ikavebs 20 sm3 moculobas. gamoTvaleT
am nivTierebis simkvrive da cxrilSi 1.1 moZebneT, ra nivTiereba
SeiZleba iyos is.
2. maRaroelma ipova oqrosferi Seferilobis mineralis patara natexi. is
mixvda, rom es SeiZleboda yofiliyo an Zvirfasi metali oqro, an rkinis
piriti (FeS2), romelsac oqros matyuaras eZaxian. man awona natexi da
misi masa aRmoCnda 16.5 g, moaTavsa wylian sazom WurWelSi (menzuraSi).
wylis donem menzuraSi 3.3 sm3-iT moimata. am informaciis safuZvelze
daadgineT, maRaroelis mier napovni natexi namdvilad oqroa Tu ara.

17
Tavi 2

2.7 fizikuri da qimiuri movlenebi


yovelgvar cvlilebas, romelic bunebaSi xdeba, movlena ewodeba. sxvadasxva
saxis zegavlenis Sedegad nivTierebebi ganicdian garkveul gardaqmnebs. am
gardaqmnebis Sedegad SeiZleba Seicvalos nivTierebis Sedgeniloba an mxolod
fizikuri mdgomareoba, magaliTad, forma an agregatuli mdgomareoba. amis
mixedviT asxvaveben fizikur da qimiur movlenebs. fizikuri movlenebis dros
nivTiereba ar icvleba, xolo qimiuri movlenebis dros mocemuli nivTierebidan
(nivTierebebidan) miiReba erTi an ramdenime axali nivTiereba.
fizikuri movlenebi ZiriTadad Seqcevadia. magaliTad, viciT, rom wyali
100°C-ze orTqlis mdgomareobaSi gadadis, xolo 0°C yinulad gardaiqmneba
da piriqiT, yinuli 0°C-ze zemoT Txevaddeba, xolo 100°C-ze duRils iwyebs.
yvela am procesSi wylis molekulebi ar icvleba, e. i. nivTierebis Sedgeniloba
ucvleli rCeba, amitom aRniSnuli procesebi fizikur movlenebs miekuTvneba.
fizikur movlenas warmoadgens sxva nivTierebebis agregatuli mdgomareobis
cvlilebac (nax. 2.15).

myari siTxe airi


nax. 2.15. nivTierebis agregatuli mdgomareobis cvlilebisas icvleba mole-
kulebis urTierTganlageba, xolo molekulebi ucvleli rCeba.

qimiur movlenebs qimiur reaqciebsac uwodeben. qimiuri reaqciebis Sedegad


erTi saxis nivTiereba gardaiqmneba sxva saxis nivTierebad. am dros cvlileba
molekulebis doneze xdeba. gavixsenoT qveTavSi 1.6 aRwerili cda, romelSic
wyalSi eleqtrodenis gatarebiT miiReboda ori axali nivTiereba _ wyalbadi
da Jangbadi. am movlenis dros wylis molekulebi iSleba da ori axali nivTierebis
molekulebi warmoiqmneba.

nax. 2.16. SeSis wva da rkinis Jangva qimiuri movlenebia.

72
Tavi 2
Cven garSemo yovelTvis mimdinareobs Zalian bevri qimiuri reaqcia. magaliTad:
qimiuri reaqciis safuZvelze Tbeba saxlebi, muSaobs manqanebi, funqcionirebs
fabrikebi, iqmneba wamlebi, saRebavebi, sasuqebi, aseve kosmetikuri, higienuri,
sarecxi da sadezinfeqcio saSualebebi. garda amisa, qimiuri reaqciebi
uzrunvelyofs Cvens organizms energiiT: siarulis, sirbilis, muSaobisa da
fiqrisaTvis.
SeSis wva, rkinis nakeTobebis Jangva, rZisgan mawvnis Sededeba da mravali sxva
procesi qimiuri movlenebis, anu qimiuri reaqciebis magaliTebia (nax. 2.16 da
2.17). ganvixiloT zogierTi maTgani:
wva – procesia, romlis drosac gamoiyofa siTbo da sinaTle.
Jangva da korozia _ procesebia, romelTa drosac metalis zedapirze haeris
komponentebis zemoqmedebisas sxva nivTiereba - Jangi warmoiqmneba, ris gamoc
metalic Tavis Tvisebebs kargavs da, xSir SemTxvevaSi, gamousadegari xdeba.

nax. 2.17. qimiuri movlenebi: afeTqeba, mawvnis Sededeba, foTlis gayviTleba.

afeTqeba _ procesia, romelic gamowveulia feTqebadi nivTierebis


molekulebis swrafi daSliT da didi raodenobiT energiis gamoyofiT.
fermentacia _ mikroorganizmebis monawileobiT mimdinare qimiuri procesia,
romelsac xSirad axlavs gemosa da aromatis cvlileba da miiReba axali
produq­ti. amis magaliTebia, rZisgan mawvnis miReba, puris comis afueba da sxv.
fermentaciis procesebi aqtiurad mimdinareobs cocxal organizmebSi.
lpoba da gaxrwna _ procesebia, romelTa drosac cocxali organizmi wyvets
arsebobas. magaliTad, bunebaSi mimdinare procesebis Sedegad mcenareuli
narCenebisagan neSompala warmoiqmneba. am procesSic mikroorganizmebi
monawileobs.
rogorc vxedavT, yvela am SemTxvevaSi warmoiqmneba axali nivTierebebi,
romelTa Tvisebebic gansxvavdeba sawyisi nivTierebebis Tvisebebisagan.

kiTxvebi da davalebebi:
1. CamoTvaleT fizikuri da qimiuri movlenebis magaliTebi.
2. moifiqreT da aRwereT procesi, romlis drosac mimdinareobs
rogorc fizikuri, ise qimiuri movlena.
3. diasaxlisi amzadebs Semwvar kartofils _ CamoTvaleT, romeli
fizikuri da qimiuri movlenebi mimdinareobs am procesSi.

73
Tavi 2

2.8 qimiuri reaqciebis mimdinareobis niSnebi

ganvixiloT, Tu ra garegnuli cvlileba migvaniSnebs, rom movlenis dros


qimiuri reaqcia mimdinareobs. aseTi movlenebia:
feris cvlileba:
qimiur reaqcias xSirad axlavs feris cvlileba. magaliTad, axlad gaWril
kartofils Tu davawveTebT muq yavisfer iodis xsnars, miiReba intensiuri
lurji feris laqa. es aris saxamebelsa da iods Soris reaqciis mimdinareobis
mimaniSnebeli. aseve, rkinis lursmnis Jangvisa da spilenZis milis gamwvanebis
dros feris cvlileba qimiuri reaqciis mimdinareobis maCvenebelia (nax. 2.18).

nax. 2.18. feris cvlileba qimiuri reaqciis Sedegad.

albaT yvelas gvinaxavs, rogor icvlis fers gaWrili vaSli, banani an sxva
xili. am SemTxvevaSic feris cvlileba qimiuri reaqciis, e. w. fermentuli
„gayavisfrebis“ Sedegia (nax. 2.19).

nax. 2.19. xilis gayavisfreba qimiuri procesia, xolo cisartyelas gaCena _


fizikuri.
feris cvlileba SeiZleba yovelTvis ar niSnavdes qimiuri reaqciis
mimdinareobas: magaliTad, bunebis ulamazesi movlena _ caze cisartyelas gaCena
fizikuri movlenaa, radgan am dros wylis wveTebSi gavlisas sinaTlis sxivi
speqtris ferebad iSleba, nivTiereba ki ar icvleba.
naleqis warmoqmna:
xsnaridan naleqis gamoyofa qimiuri reaqciis mimdinareobis erT-erTi yvelaze
TvalsaCino niSania. magaliTad, zogierTi nivTierebis xsnarebis Serevisas
warmoiqmneba naleqi (nax.2.20), romelic SesaZlebelia iyos sxvadasxva ferisa da
konsistenciis.
74
Tavi 2

nax. 2.20. naleqis warmoqmna sxvadasxva qimiuri reaqciis dros.


qimiuri reaqciis msvlelobisas aseve
SeiZ­
leba naleqi gaqres kidec. magali-
Tad, Tu ki­ rian wyalSi naxSirorJangs
gavatarebT, Ta­ vidan SevamCnevT naleqis
warmoqmnas, romelic naxSirorJangis Sem-
dgomi gatarebiT gaixsneba (nax. 2.21).
energiis cvlileba: nax. 2.21. kirian wyalSi naxSirorJangis xan­
nebismier qimiur reaqcias Tan axlavs grZlivi gatarebisas xsnari jer imRvre­
energiis cvlileba. qimiuri reaqciis va, Semdeg ki kvlav gamWvirvale xdeba.
dros siTbo da/an sinaTle gamoiyofa an
STainTqmeba, rac reaqciis mimdinareobis
maCvenebelia. magaliTad, Jangbadi swra-
fad reagirebs sxvadasxva saxeobis saw-
vavTan da gamoiyofa didi raodenobiT
siTbo da sinaTle.
sunis cvlileba:
sunis cvlileba kidev erTi maniSnebe-
nax. 2.22. puris cxobisas qimiuri
lia, rom nivTiereba ganicdis qimiur reaqciebi warimarTeba, rac sasiamovno
gardaqmnas. puris sacxobis irgvliv sa- surnels warmoqmnis.
siamovno surneli Sedegia im qimiuri cv-
lilebebisa, romlebic cxobis procesSi
mimdinareobs (nax. 2.22).
airis gamoyofa:
zogierT SemTxvevaSi qi­miu­ri reaqciis
mimdinareobas Tan axlavs airis gamoyo-
fa. magaliTad, avtomobilis airis baliSi
dartymisas ibereba (nax. 2.23), vinaidan am
nax. 2.23. avtomobilSi usafrTxoebis
dros gamoiyofa airi, romelic warmoiqm-
baliSis gaberva qimiuri reaqciis
neba masSi moTavsebuli natriumis erT- xarjze xdeba.
erTi naerTis (azidis) daSlis dros.

kiTxvebi da davalebebi:
1. moifiqreT qimiuri movlenis magaliTi, romlis drosac: a) warmoiqmneba
naleqi; b) icvleba energia; g) icvleba suni; d) gamoiyofa airi.
2. qvemoT CamoTvlilTagan, romelia fizikuri movlena da romeli _ qimiuri?
a) aluminis mavTuli moiRuna; b) Saqari daiwva da danaxSirda;
g) sufris marili wyalSi gaixsna; d) haeriT gaberili buSti gaskda.

75
Tavi 2

13. ninom SeamCnia, rom misma monetebis koleqciam feri Seicvala. es gamoiwvia
qimiurma movlenam _ haerze metalis Jangvam.
qvemoT CamoTvlili movlenebidan romelia aseve qimiuri movlena?
a) TeTri qaRaldis gaferadeba
b) rkinis Robis SeRebva
g) foTlebis gayviTleba
d) melniT wylis Seferva

14. mocemuli suraTebidan romelzea asaxuli qimiuri movlena?

I _ wylis duRili II _ kvercxis Sewva III _ qaRaldis wva


a) mxolod I
b) mxolod II
g) rogorc I, aseve III
d) rogorc II, aseve III
15. namcxvris cxobis dros xSirad iyeneben sasmeli
sodisa da Zmris narevs. gamoyofili airis xarjze
comi fuvdeba. am dros SeiniSneba ori movlena:
I _ airis gamoyofa
II _ comis afueba (amosvla)
ra saxisaa es movlenebi?
a) I _ fizikuria; II _ qimiuria; b) I _ qimiuria; II _ fizikuria.
g) orive fizikuria; d) orive qimiuria.

16. sanTeli wvisas jer dneba, Semdeg ki iwvis, ris Sedegadac


gamoiyofa sinaTle da siTbo. mocemuli movlenebidan:
I _ sanTlis dnoba
II _ sanTlis wva
romelia qimiuri da romeli fizikuri?

a) I _ fizikuria; II _ qimiuria; b) I _ qimiuria; II _ fizikuria.


g) orive fizikuria; d) orive qimiuria.

102
Tavi 2
17. suraTze mocemuli movlenebidan romlis dros miiReba axali nivTiereba?

I _ rZisgan iogurtis miReba II _ foTlis Camovardna III _ gaWrili vaSlis gamuqeba


a) rogorc I, ise II
b) rogorc I, ise III
g) rogorc II, ise III
d) samive

18. mocemul suraTze romeli nivTierebebia aRniS­


nuli X da Y-iT?
a) X _ naxSirorJangi, Y _ Jangbadi
b) X _ Jangbadi, Y _ naxSirorJangi
g) X _ Jangbadi, Y _ naxSirbadi
d) X _ naxSirbadi, Y _ Jangbadi

19. Semodgomaze, yurZnis mosavlis aRebis Semdeg, Rvinis dayeneba ramdenime


safexurs moicavs:
I _ yurZnis dawurva;
II _ mikroorganizmebis gavleniT wvenis duRili da maWris warmoqmna;
III _ maWris daRvineba.
am procesebidan romelia fizikuri movlena?
a) mxolod I; b) mxolod II; g) rogorc II, aseve III; d) rogorc I, aseve III.

20. yurZnis wvenisagan SeiZleba miviRoT rogorc Rvino, aseve Zmari, rac ramdenime
safexurs moicavs:
I _ safuvrebis gavleniT yurZnis wvenis duRili da maWris warmoqmna;
II _ maWris daRvineba;
III _ baqteriebis gavleniT Rvinis daZmareba.
am procesebidan romelia qimiuri movlena?
a) mxolod I; b) rogorc I, ise II; g) rogorc I, ise III; d) samive.

103
Tavi 2
21. rogori movlenebia gamosaxuli qvemoT mocemul suraTebze.

I – wylis duRili II – wylis aorTqleba


a) I _ fizikuria, xolo II _ qimiuri;
b) I _ qimiuri, xolo II _ fizikuri;
g) orive movlena qimiuria;
d) orive movlena fizikuria.
22. qvemoT mocemuli suraTebidan, romelzea airis buStukebis gamoyofa qimiuri
movlenis maCvenebeli?

I – akvariumSi haeris gatareba II – wylis duRili

denis wyaro

O2 H2

III – wylis daSla eleqtrodeniT IV – gaziani sasmelis gaxsna


a) mxolod I; b) mxolod II; g) mxolod III; d) mxolod IV.

104
Tavi 2
23. qimiis gakveTilze moswavleebma aanTes sanTeli. anTebul sanTels daaxures
didi zomis WurWeli. garkveuli drois Semdeg sanTeli Caqra. ram gamoiwvia
sanTlis Caqroba?

24. qimiur movlenebs axlavs garegnuli niSnebi, romlebic migvaniSnebs maT


mimdinareobaze. cxrilis I svetSi mocemulia qimiuri movlenebi, xolo
II svetSi _ movlenaTa Tanmxlebi garegnuli niSnebi. gadaxazeT pasuxebis
cxrili, SeusabameT TiToeul movlenas misi Tanmxlebi garegnuli niSani da,
Sesabamisad, cxrilSi dasviT niSani X.

I II
a) vaSlis Jangva haerze; 1. siTbosa da sinaTlis gamoyofa;
b) Zmrisa da sasmeli sodis Sereva; 2. feris cvlileba;
g) kirian wyalSi naxSirorJangis Caberva; 3. airis gamoyofa;
d) bunebrivi airis wva; 4. naleqis warmoqmna.
e) naxSiris wva.

pasuxebis cxrili:

1 2 3 4
a
b
g
d
e

25. mocemul suraTebze TiToeuli burTula gamosaxavs sxvadasxva nivTierebis


nawilakebs (atomebs). romeli tipis movlenebia gamosaxuli suraTebze?

105
Tavi 2

pasuxi daasabuTeT.
26. suraTze mocemulia myari metalis burTula da rgoli gacxelebamde da
burTulis gacxelebis Semdeg. gacxelebamde burTula advilad gadis rgolSi,
gacxelebis Semdeg ki _ aRar eteva.

metalis burTula metalis burTulis metalis burTula


gacxelebamde gacxeleba gacxelebis Semdeg

a) ratom aRar eteva burTula rgolSi gacxelebis Semdeg?


b) es movlena fizikuria Tu qimiuri? pasuxi daasabuTeT.

27. suraTebze mocemulia sufTa nivTierebebisa da sxvadasxva narevis sqemebi.

I II III IV

suraTebis mixedviT upasuxeT Semdeg kiTxvebs:

106
Tavi 2
1) romeli suraTi gviCvenebs sufTa nivTierebas?
a) mxolod I; b) mxolod II; g) rogorc II, ise III; d) I, II da IV.
2) romeli suraTi gviCvenebs narevs?
a) mxolod I; b) rogorc I, ise II; g) rogorc II, ise III; d) I, III da IV.
3) romeli suraTi gviCvenebs erTgvarovan narevs?
a) I; b) II; g) III; d) IV.

28. niko da mariami msjelobdnen, arsebobda Tu ara sicocxle sxva planetebze.


maswavlebelma maT gaacno monacemebi dedamiwisa da warmosaxviTi planetis _
`aTenas” Sesaxeb:
dedamiwa aTena
21 % Jangbadi 10 % Jangbadi
0.03 % naxSirorJangi 80 % naxSirorJangi
atmosferos Sedgeniloba
78 % azoti 5 % azoti
ozonis Sre ar aris ozonis Sre
manZili mzemde 148 640 000 km 103 600 000 km
brunva sakuTari RerZis garSemo 1 dRe 200 dRe
brunva mzis garSemo 365 dRe 200 dRe

am monacemebis mixedviT daasaxeleT erTi mizezi, Tu ratom iqneboda rTuli


adamianisaTvis aseT planetaze cxovreba.
29. daTom ori erTnairi lursmani moaTavsa wylian WiqaSi. cota xanSi orive
lursmani amoiRo, erTi kargad gaamSrala, meore ki ara. ramdenime dRis
Semdeg man SeniSna, rom meore lursmanma feri Seicvala. ram gamoiwvia feris
cvlileba? ratom Seicvala feri mxolod meore lursmanma?
30. cnobilia, rom fotoqaRaldis gamoyeneba efuZneba qimiur movlenebs, xolo
DVD diskebis gamoyeneba _ fizikur movlenebs.
amis safuZvelze qvemoT CamoTvlili mosazrebebidan, romelia swori?
a) fotoqaRaldi erTjeradi gamoyenebisaa, xolo DVD diskebi _ mravaljeradi.
b) fotoqaRaldi mravaljeradi gamoyenebisaa, xolo DVD diskebi _ erTjeradi.
g) orive erTjeradi gamoyenebisaa.
d) orive mravaljeradi gamoyenebisaa.
31. sakvebis miRebis Semdeg Cvens organizmSi iwyeba misi gadamuSaveba, rasac
xels uwyobs qimiuri nivTierebebi _ fermentebi. isini miRebul saWmels
gardaqmnian sxvadasxva nivTierebad, romelTac Semdeg ujredebi moixmars. ra
tipis movlena mimdinareobs am dros? pasuxi daasabuTeT.
32. studentma laboratoriuli muSaobis dros WiqaSi erTmaneTs Seuria ori
gamWvirvale siTxe, wkiriT kargad mouria, magram cvlileba ver SeniSna. amis
Semdeg moindoma Wiqis aReba, magram mokida Tu ara xeli, maSinve gauSva da
wamoiZaxa `uh, ra cxelia”.
rogori tipis movlenaa aRwerili teqstSi? pasuxi daasabuTeT.

107

También podría gustarte