Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
wyali
12
Tavi 1. wyali
ganvixiloT, ra xdeba, rodesac nivTiereba erTi agregatuli mdgomareobi
dan meoreSi gadadis. temperaturis gazrdiT myari nivTierebebi lRveba, siTxe ki
duRs da orTqldeba. gacivebisas piriqiT _ airi siTxeSi gadadis, siTxe ki myardeba
(nax. 1.3.).
4
1 3
2
5
6
kiTxvebi da davalebebi:
1. sqemaze (nax. 1.3) gamosaxulia nivTierebis agregatuli mdgomareobebis
cvlileba.
a) ras uwodebdiT sqemaze cifrebiT gamosaxul TiToeul process?
b) mokled aRwereT am procesebis mimdinareoba.
g) moiyvaneT TiToeuli procesis or-ori magaliTi.
2. CamoTvaleT Tqven garSemo myari, Txevadi da airadi agregatuli mdgo
mareobis mqone nivTierebebis 3-3 magaliTi.
13
Tavi 1. wyali
16
Tavi 1. wyali
rogorc wesi, erTi da imave nivTierebis simkvrive myar mdgomareobaSi metia,
vidre TxevadSi. myar nivTierebaSi nawilakebi ufro axlos aris erTmaneTTan,
vidre siTxeSi, amitom myari nivTierebis erTsa da imave moculobaSi ufro meti
masa moiyris Tavs, vidre TxevadSi. siTxidan airSi gadasvlisas nawilakebi kidev
ufro meti manZiliT scildeba erTmaneTs,
amitom am dros nivTierebis simkvrive mkveTrad
mcirdeba.
fizikuri Tvisebebidan Zalian mniSvnelo-
vania duRilisa da lRobis temperaturebi,
romelTa saSualebiTac SegviZlia davadginoT,
romel agregatul mdgomareobaSia nivTier-
eba Cveulebriv pirobebSi da ra temperatu-
raa saWiro, rom man es mdgomareoba Seicvalos
(nax. 1.11).
lRobis temperatura aris temperaturis
is maCvenebeli, romelzec myari nivTiereba
iwyebs Txevad mdgomareobaSi gadasvlas, an
Txevad mdgomareobaSi myofi nivTiereba iwyebs nax. 1.11. nivTierebis lRobis
gamyarebas. am maxasiaTebliT nivTierebebi temperaturis gansazRvris
mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisagan. martivi meTodi.
duRilis temperatura aris temperatura,
romelzec Txevad mdgomareobaSi arsebuli nivTiereba airad mdgomareobaSi
gadadis. cxadia, amave temperaturaze xdeba airis gaTxevadeba anu kondensacia.
cxrili 1.2. zogierTi nivTierebis lRobisa da duRilis temperaturebi.
lRobis duRilis
nivTiereba nivTiereba
temperatura, 0C temperatura, 0C
Jangbadi -218 eTilis spirti 78
gogirdi 119 gogirdi 445
alumini 660 alumini 2470
rkina 1535 spilenZi 2562
kiTxvebi da davalebebi:
1. ucnobi sufTa nivTierebis 54 g ikavebs 20 sm3 moculobas. gamoTvaleT
am nivTierebis simkvrive da cxrilSi 1.1 moZebneT, ra nivTiereba
SeiZleba iyos is.
2. maRaroelma ipova oqrosferi Seferilobis mineralis patara natexi. is
mixvda, rom es SeiZleboda yofiliyo an Zvirfasi metali oqro, an rkinis
piriti (FeS2), romelsac oqros matyuaras eZaxian. man awona natexi da
misi masa aRmoCnda 16.5 g, moaTavsa wylian sazom WurWelSi (menzuraSi).
wylis donem menzuraSi 3.3 sm3-iT moimata. am informaciis safuZvelze
daadgineT, maRaroelis mier napovni natexi namdvilad oqroa Tu ara.
17
Tavi 2
72
Tavi 2
Cven garSemo yovelTvis mimdinareobs Zalian bevri qimiuri reaqcia. magaliTad:
qimiuri reaqciis safuZvelze Tbeba saxlebi, muSaobs manqanebi, funqcionirebs
fabrikebi, iqmneba wamlebi, saRebavebi, sasuqebi, aseve kosmetikuri, higienuri,
sarecxi da sadezinfeqcio saSualebebi. garda amisa, qimiuri reaqciebi
uzrunvelyofs Cvens organizms energiiT: siarulis, sirbilis, muSaobisa da
fiqrisaTvis.
SeSis wva, rkinis nakeTobebis Jangva, rZisgan mawvnis Sededeba da mravali sxva
procesi qimiuri movlenebis, anu qimiuri reaqciebis magaliTebia (nax. 2.16 da
2.17). ganvixiloT zogierTi maTgani:
wva – procesia, romlis drosac gamoiyofa siTbo da sinaTle.
Jangva da korozia _ procesebia, romelTa drosac metalis zedapirze haeris
komponentebis zemoqmedebisas sxva nivTiereba - Jangi warmoiqmneba, ris gamoc
metalic Tavis Tvisebebs kargavs da, xSir SemTxvevaSi, gamousadegari xdeba.
kiTxvebi da davalebebi:
1. CamoTvaleT fizikuri da qimiuri movlenebis magaliTebi.
2. moifiqreT da aRwereT procesi, romlis drosac mimdinareobs
rogorc fizikuri, ise qimiuri movlena.
3. diasaxlisi amzadebs Semwvar kartofils _ CamoTvaleT, romeli
fizikuri da qimiuri movlenebi mimdinareobs am procesSi.
73
Tavi 2
albaT yvelas gvinaxavs, rogor icvlis fers gaWrili vaSli, banani an sxva
xili. am SemTxvevaSic feris cvlileba qimiuri reaqciis, e. w. fermentuli
„gayavisfrebis“ Sedegia (nax. 2.19).
kiTxvebi da davalebebi:
1. moifiqreT qimiuri movlenis magaliTi, romlis drosac: a) warmoiqmneba
naleqi; b) icvleba energia; g) icvleba suni; d) gamoiyofa airi.
2. qvemoT CamoTvlilTagan, romelia fizikuri movlena da romeli _ qimiuri?
a) aluminis mavTuli moiRuna; b) Saqari daiwva da danaxSirda;
g) sufris marili wyalSi gaixsna; d) haeriT gaberili buSti gaskda.
75
Tavi 2
13. ninom SeamCnia, rom misma monetebis koleqciam feri Seicvala. es gamoiwvia
qimiurma movlenam _ haerze metalis Jangvam.
qvemoT CamoTvlili movlenebidan romelia aseve qimiuri movlena?
a) TeTri qaRaldis gaferadeba
b) rkinis Robis SeRebva
g) foTlebis gayviTleba
d) melniT wylis Seferva
102
Tavi 2
17. suraTze mocemuli movlenebidan romlis dros miiReba axali nivTiereba?
20. yurZnis wvenisagan SeiZleba miviRoT rogorc Rvino, aseve Zmari, rac ramdenime
safexurs moicavs:
I _ safuvrebis gavleniT yurZnis wvenis duRili da maWris warmoqmna;
II _ maWris daRvineba;
III _ baqteriebis gavleniT Rvinis daZmareba.
am procesebidan romelia qimiuri movlena?
a) mxolod I; b) rogorc I, ise II; g) rogorc I, ise III; d) samive.
103
Tavi 2
21. rogori movlenebia gamosaxuli qvemoT mocemul suraTebze.
denis wyaro
O2 H2
104
Tavi 2
23. qimiis gakveTilze moswavleebma aanTes sanTeli. anTebul sanTels daaxures
didi zomis WurWeli. garkveuli drois Semdeg sanTeli Caqra. ram gamoiwvia
sanTlis Caqroba?
I II
a) vaSlis Jangva haerze; 1. siTbosa da sinaTlis gamoyofa;
b) Zmrisa da sasmeli sodis Sereva; 2. feris cvlileba;
g) kirian wyalSi naxSirorJangis Caberva; 3. airis gamoyofa;
d) bunebrivi airis wva; 4. naleqis warmoqmna.
e) naxSiris wva.
pasuxebis cxrili:
1 2 3 4
a
b
g
d
e
105
Tavi 2
pasuxi daasabuTeT.
26. suraTze mocemulia myari metalis burTula da rgoli gacxelebamde da
burTulis gacxelebis Semdeg. gacxelebamde burTula advilad gadis rgolSi,
gacxelebis Semdeg ki _ aRar eteva.
I II III IV
106
Tavi 2
1) romeli suraTi gviCvenebs sufTa nivTierebas?
a) mxolod I; b) mxolod II; g) rogorc II, ise III; d) I, II da IV.
2) romeli suraTi gviCvenebs narevs?
a) mxolod I; b) rogorc I, ise II; g) rogorc II, ise III; d) I, III da IV.
3) romeli suraTi gviCvenebs erTgvarovan narevs?
a) I; b) II; g) III; d) IV.
107