Está en la página 1de 61

siTburi

movlenebi
siTburi movlena
movlena, romlis drosac icvleba

nivTierebis temperatura an agregatuli

mdgomareoba.
magaliTebi

wylis gaTboba (icvleba temperatura);

tyviis gadnoba (icvleba mdgomareoba);

namis warmoqmna (icvleba mdgomareoba);


Sinagani energia
(U,Ujouli)
Eewodeba nivTierebis Semadgeneli
nawilakebis (molekulebisa da atomebis)
moZraobisa da urTierTqmedebis energiaTa
jams.
meqanikuri energiisagan gansxvavebiT, romelic sxeuls

SeiZleba hqondes an ar hqondes, Sinagani energia sxeuls

yovelTvis gaaCnia, radgan...

nivTierebis Semadgeneli nawilakebi (molekulebi da atomebi)

yovelTvis moZraoben da yovelTvis urTierTqmedeben.

Sinagani energia SeiZleba Seicvalos, gaizardos an Semcirdes,

magram ara nulamde.


Sinagani energiis Secvlis xerxebia

meqanikuri muSaoba Tbogadacema


sxeulze meqanikuri

muSaobis

Sesrulebisas misi

Sinagani energia

izrdeba.
Tu muSaobas
TviTon sxeuli
asrulebs, maSin
misi Sinagani
energia mcirdeba.
https://phet.colorado.edu/sims/html/energy-forms-an
d-changes/latest/energy-forms-and-changes_en.html
https://phet.colorado.edu/sims/ht
ml/friction/latest/friction_en.html
Tbogadacemis saxeebi

kon e b a
v eqci mo sxiv
a ga

Tbogamtaroba
Tbogamtaroba
Tbogadacemis erTerTi saxe, rodesac nivTierebis
Semadgeneli nawilakebis moZraobisa da
urTierTqmedebis Sedegad energia ufro metad
gamTbari ubnidan gadaecema naklebad Tbils.
Tbogamtarobis meqanizmi

siTbo gadaaqvs nivTierebis nawilakebs


(romlebic mxolod rxeviT moZraobas asruleben,
e.i. Tbogadacemisas nivTiereba ar gadaadgildeba).
Tbogamtaroba
SesaZlebelia gaxorcieldes:
myar mdgomareobaSi (kargad);
Txevad mdgomareobaSi (cudaT);
airad mdgomareobaSi (Zalian
cudaT);
ver gaxorcieldeba:
vakuumSi;
sxvadassxva nivTierebas sxvadasxvanairi Tbogamtaroba

gaaCnia, yvelaze kargi Tbogamtarebi liTonebi arian.

cud Tbogamtarebs Tboizolatorebs uwodeben. aseTebia

bewvi, bumbuli, matyli... (forovani sxeulebi, romelTa

boWkoebs an nawilebs Soris haeria).

siTxeebs Soris yvelaze cudi Tbogamtaria wyali.


konveqcia

Tbogamtarobis erTerTi
saxe, roca energia
gadaaqvs siTxis an airis
nakads (Wavls).
konveqcia

Kkonveqciisas
nivTiereba
gadaadgildeba da
Tan gadaaqvs
energia.
K
Kkonveqcia
ver
SeiZleba

gaxorcieldes: gaxorcieldeba:

siTxeebSi; myar sxeulebSi;

airebSi; vakuumSi;
Aafriani saTevzao navebi zRvaSi
RamiT gadian, diliT brundebian.
ratom?
gamosxiveba

Tbogadacemis erTerTi saxe, roca


energiis gadacema cxeli sxeulidan civze
xorcieldeba siTburi sxivebis saSualebiT,
Sualeduri garemos saSualebiTac da
Sualeduri garemos gareSec (vakuumSi).
zedapiri muqi ferisaa da

mqise

gamosxiveba
zedapiri vercxlisferia da

priala

gamosxiveba
siTbos raodenoba

Dda misi gamoangariSeba sxvadasxva


procesebSi
siTbos raodenoba
Eesaa Sinagani energiis nawili (energia an siTbo),
romelsac sxeuli iRebs an kargavs Tbogadacemis
Sedegad.

aRmniSvneli aso :Q
Q
1 jouli (1j)
Ggasazomi erTeuli :
siTbos raodenobis gaangariSeba
gaTboba
p (gaciveba)
r dnoba
o (gamyareba)
c orTqldqceva
e (kondensacia)
s
saTbobis wva
i
sxeulis gaTboba an gaciveba
(icvleba mxolod temperatura, ar icvleba
agregatuli mdgomareoba)

Q = cm(t2-t1)
gviCvenebs im siTbos raodenobas, romelic saWiroa
am nivTierebis 1 kg-is temperaturis 10 С – iT
Sesacvlelad.

aRmniSvneli aso: c
Ggasazomi erTeuli: j/kg.grad
t t+1
1 კგ 1 კგ

t t_1
1 კგ 1 კგ
nivTierebis sami agregatuli mdgomareoba

myari

Txevadi

airadi
myari
A myar sxeulSi atomebi da molekulebi irxevian
wonasworobis mdebareobis maxloblad;
A myari sxeulis atomebi da molekulebi ganlagebulia
mkacri wesrigiT, qmnian kristalur mesers;
M myari sxeulis nawilakebs Soris mizidva-ganzidvis
Zalebi mezobeli atomebis mxridan
gawonasworebulia.

Mmyari sxeulebi inarCuneben formasa


da moculobas.
Txevadi
siTxis molekulebi ganlagebulia mWidrod. maTi ufro
metad daaxlovebis mcdelobisas iwyeba TviTon
molekulebis deformacia, amiT aixsneba siTxeTa
mcire kumSvadoba.
siTxis molekulebi ara marto irxevian wonasworobis
mdebareobis maxloblad, aramed naxtomebsac
akeTeben erTi wonasworuli mdebareobidan meoreSi,
swored esaa siTxis denadobis mizezi;

siTxeebi inarCuneben moculobas, magram


advilad icvlian formas.
airadi
airSi manZili atomebsa da molekulebs Soris mniSvnelovnad
aRemateba TviTon am nawilakebis zomebs, amitom airebi
advilad ikumSeba.
M airis molekulebi uzarmazari siCqareebiT moZraoben yvela
mimarTulebiT, TiTqmis ar urTierTqmedeben
erTmaneTTan, amitom airebs aqvT usazRvroT
gafarToebis unari.
airis molekulaTa mravalricxovani dartymebi WurWlis
kedlebze qmnis airis wnevas.

Aairebi ver inarCuneben formasa da


moculobas.
Txevadi

or
Tq

ko
A

nd
la
dq
ba

en
ce
are

sa
a

va

cia
ob

Q
gam
dn

LA
DQ
sublimacia

myari airadi

desublimacia
e.i. nivTierebis agregatuli mdgomareobis Secvlis 6 procesi
arsebobs.
Ddnoba iwyeba mocemuli nivTierebisaTvis garkveul

temperaturaze, romelsac am nivTierebis dnobis

temperatura ewodeba. Aamave temperaturaze

iwyeba am nivTierebis gamyareba, amitom

tdnobisa = tgamyarebisa
(iZebneba cxrilidan).

sanam dnoba (an gamyareba) mTlianad ar


dnobisaTvis saWiro (an
gamyarebisas gamoyofili) siTbo

Q=m
gviCvenebs im siTbos raodenobas, romelis
saWiroa 1 kg myari kristaluri nivTierebis
gasadnobad mudmiv dnobis temperaturaze.

aRmniSvneli aso : 

Ggasazomi erTeuli : j/kg


t t
1 kg 1 kg

myari Txevadi

t t
1 kg 1 kg

Txevadi myari
orTqladqceva
aorTqleba DduRili (mxolod

(nebismier duRilis

temperaturaze) temperatu-

raze)

duRilis temperatura ewodeba im temperaturas, romelzec

siTxe iwyebs duRils.

duRilisas siTxis temperatura ar icvleba (mudmivi rCeba).


romel WiqaSi male amoSreba
erTidaigive siTxe? ratom?

t=690C t=850C
romel WiqaSi male amoSreba siTxe da

ratom?

spirti wyali zeTi


sad ufro swrafad aorTqldeba siTxe:
lambaqidan Tu Wiqidan? ratom?
Secvlis Tu ara qari (Seberva)
aorTqlebis siswrafes? ratom?

haeris
nakadi
aorTqlebis siCqare damokidebulia 4

faqtorze.

esenia:

1. siTxis temperatura;

2. siTxis gvaroba;
orTqladqcevisaTvis saWiro siTbo
mudmiv duRilis temperaturaze

Q=Lm
an

Q=rm
gviCvenebs siTbos raodenobas, romelic
saWiroa duRilis temperaturaze 1 kg siTxis
orTqladqcevisaTvis.

aRmniSvneli aso : L an r

Ggasazomi erTeuli : 1j/kg


saTbobis wva
AsaTbobis (sawvavis) wvis dros
gamoyofili siTbos raodenoba:

Q =q m
gviCvenebs, ra siTbo gamoiyofa 1 kg
saTbobis sruli dawvisas.

aRmniSvneli aso : q

Ggasazomi erTeuli : 1j/kg


mar gi qmed ebi s ko ef i c i ent i
s i Tbur i Zr avi s Tvi s
A mar gi
H= Qs r u l i
s axur ebel i el ement i s aTvi s

Q mar gi

Qs r u l i
«wavikiTxoT grafiki»
t,o C
Д Е
tduR

В 4 М
С N
tdn. 2
1 К
3
А

t, dro
upasuxeT kiTxvebs:
• ra movlenebs gamoxatavs grafikis TiToeuli
ubani?
• romel ubnebze xdeba temperaturis mateba
da romelze kleba?
• romel ubnebze xdeba Sinagani energiis
mateba da romelze kleba?
• romel agregatul mdgomareobaSia
nivTiereba 1, 2, 3 da 4 wertilebSi?
•romel ubanze xdeba Sinagani energiis mateba
temperaturis cvlilebis gareSe?

•romel ubanze xdeba Sinagani energiis Semcireba


temperaturis cvlilebis gareSe?

También podría gustarte