Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
civi omis
dasrulebis xelidan gaSvebuli Sansi vasil kaWarava
1959 wlis 27 maiss, saxelmwifo mdivan jon foster dalesis gardacvalebis Semdeg, aSS-is
prezident duait eizenahuers aRar darCa saerTaSoriso sakiTxebSi am rangisa da gavlenis moR-
vawe. dalesis memkvidre, misi moadgile qristian a. herteri SedarebiT susti da naklebad mniSv-
nelovani figura iyo da eizenhauerma gadawyvita, Tavad waremarTa sagareo politika da ufro
aqtiuri nabijebi gadaedga civi omis yinulis gasalRobad.
sabWoTa kavSir-amerikis urTierTobis gamosworebisaken mimarTuli erT-erTi mniSvnelo-
vani movlena iyo 1959 wels sabWoTa gamofenis gaxsna niu-iorkSi, xolo amerikuli gamofenisa –
moskovSi.
44
civi omi
45
politika
46
civi omi
1947 wels vinme uiliam levitma, samxedro-sazRvao flotisTvis SemuSavebuli iafi asawyobi saxlebis teq-
nologiis gamoyenebiT, manhetenidan 30 miliT daSorebul koni-ailendze swrafad aaSena 4 aTasi saxli da
omis axalgazrda veteranebs miaqirava, romlebsac surdaT qalaqebis gadatvirTuli centraluri raione-
bis datoveba da mSoblebisgan gancalkevebiT cxovreba. 1951 wlisTvis es dasaxleba, romelsac sakuTari
saxelis ukvdavsayofad uiliam levitma leviTauni Searqva, ukve 17 aTasi saxlisagan Sedgeboda. male le-
vitma kidev ori aseTi qalaqi aaSena.
Tavad prezidenti eizenhaueri fiqrobda, rom yvela Sansi unda gamoeyenebina samSvidobo in-
iciativebisTvis. `Cven dRes adamianTa modgmaze vlaparakobT, Tu ra SeiZleba mas mouvides.… om-
is samzadisze weliwadSi 41 miliard dolars vxarjavT, amitomac nebismieri prezidenti, rome-
lic ar gamoiyenebs Tavisi prestiJis an energiis ukanasknel atoms, rom es uzomo xarjebi aici-
los, amerikeli xalxis gakicxvis Rirsi iqneba~, – ambobda igi. saerTod, eizenhauers swamda, rom
III msoflio omis mogebis erTaderTi saSuale-
ba am omis Tavidan acileba iyo.
47
politika
48
civi omi
maTi ganxilviTa da poziciebis dafiqsire- daWarbebuli iyo, magram ori mtruli sa-
biT Semoifarglnen. orive mxarem aRiara, xelmwifos lideris pirad megobrobaze sau-
rom yvela umniSvnelovanesi sakiTxi ara Za- bari mainc gansakuTrebiT mniSvnelovani
lis, aramed mSvidobiani molaparakebis meS- faqti iyo.
veobiT unda gadawyvetiliyo. uSualod or-
mxriv urTierTobebze iTqva, rom or qveya- rac mTavaria, orivem gaacnobiera da aR-
nas Soris vaWrobis ganviTarebis sakiTxi ga- iara atomuri omis uperspeqtivoba, rogorc
nixiles, agreTve SeTanxmdnen gacvliT katastrofa sakuTari qveynebisa Tu mTeli
programebze. planetisTvis. Tu gaviTvaliswinebT or ba-
naks Soris arsebul daZabulobas, es udavod
rogorc vxedavT, konkretuli SeTanxme- didi miRweva iyo. Tavis mxriv, xruSCovmac
bebi sakmaod umniSvnelo iyo da seriozuli dapatiJa eizenhauerebis mTeli ojaxi da
SeTanxmeba ki vercerT sakamaTo saerTaSo- prezidenti gaexumra kidec, imdeni Camo-
riso sakiTxze ver moxerxda. samagierod, valT, veRar agvixvalT eizenhauerebso. aSS-
sagrZnoblad Semcirda daZabuloba or qve- is prezidents imedi hqonda, rom am viziti-
yanas Soris. udidesi mniSvneloba hqonda as- dan atomuri iaraRis gamocdis akrZalvis
eTi Zalauflebis mqone ori lideris mSvi- xelSekruleba darCeboda da piradad daas-
dobismoyvare ritorikas, TanamSromlobis rulebda civ oms, rasac Tavisi prezidento-
survilsa da maT Soris piradi kontaqtis bis mTavar misiad miiCnevda.
damyarebas. `vaSington posti~ TiTqosda ma-
Ti piradi megobrobis dasawyiszec alapa- am molaparakebebs eizenhauerma araerT-
rakda, rac erTi wliT adre sruliad war- xel uwoda yinulis galRobis dasawyisi. da
moudgeneli iqneboda. aseTi gansxvavebuli marTlac, misi popularoba, romelic `sput-
adamianebis megobrobaze saubari, albaT, ga- nikis~ Semdeg 49 procentamde iyo dacemuli,
xruSCovis vizitis Semdeg kvlav gaizarda
da 66 procents miaRwia. aRsaniSnavia, rom am
vizits sabWoTa kavSirSic udidesi mniSvne-
loba mianiWes.
1957 wlis 4 oqtombers sabWoTa xelovnuri Tanamgzavris, e.w. `sputnikis~ gasvla dedamiwis orbitaze ame-
rikisTvis Sokis momgvreli aRmoCnda da seriozuli safrTxe Seuqmna qveynis usafrTxoebas. `sputnikis~
samecniero eqsperimentma daadastura, rom SeiZleboda sabWoTa raketis, maT Soris, wyalbadis iaraRiT
aRWurvilis, planetis nebismier wertilSi gaSveba. amerikis bunebrivma strategiulma zRudeebma, wynari
da atlantis okeaneebis saxiT, dakarga TavdacviTi funqcia. manamde amerikelebi darwmunebuli iyvnen Ta-
vianT usafrTxoebasa da samecniero winsvlaSi, rogorc qveyana, romelsac msoflioSi saukeTeso univer-
sitetebi da samecniero-kvleviTi centrebi hqonda. sjerodaT, rom maTi saraketo programa win uswrebda
CamorCenil ruseTs. sabWoTa mecnierebisa da mrewvelobis am warmatebam ki saqme sxvadgvarad warmoaCina
da or sistemas Soris gaCaRebul SejibrSi aSkarad gamoikveTa amerikis susti mxare. zogierTma am movle-
nas `teqnologiuri perl-harboric~ ki uwoda.
49
politika
50
civi omi
51
politika
adamianma, romelsac igi megobrad miiCnevda da aRniSna, rom sabWoTa xalxi veRar miiwvevda mas
stumrad da viziti unda gadadebuliyo. eizenhaueri WarxaliviT gawiTlda da Zlivs Seikava Ta-
vi. man upasuxa, rom U-2-is frenebi ki Sewydeboda, magram saWiro iyo gaeros egidiT `Ria cis~
proeqtis ganxorcieleba. makmilanmac urCia xruSCovs, ufro realisti yofiliyo, miT umetes,
rom dazvervas yvela qveyana awarmoebda. Sarl de goli ufro mkvaxe aRmoCnda da Seaxsena xruS-
Covs, rom uaxlesi sabWoTa Tanamgzavri yoveldRe da mravaljer dafrinavda safrangeTis Tav-
ze, Tanac, Tu xruSCovi ar apirebda molaparakebebs, ratom Camoiyvana es liderebi am Sexvedra-
ze. magram xruSCovma araviTari argumenti ar miiRo da meore dRes Semdeg sxdomas ubralod aR-
arc daswrebia.
52
civi omi
dazvervas. kidev erTxel xazi gausva, rom swori gadawyvetileba iyo frenebis gagrZeleba, Tun-
dac parizis Sexvedris win, da perl harboric gaixsena – rodesac iaponelebi amerikasTan mola-
parakebebis paralelurad Tavdasxmas amzadebdnen da aRniSna – ase rom, movaleni varT, mudam
fxizlad viyoTo.
amrigad, civi omi dasrulda ara 1960, aramed 1988 wels, wiTel moedanze ronald reiganis
cnobili gancxadebis Sedegad (1988 wlis 31 maiss, rodesac Zalze karg ganwyobaze myofi reigani
gorbaCovTan erTad miseirnobda wiTel moedanze da moskovelebs xvdeboda, cnobilma ameri-
kelma Jurnalistma sam donaldsonma hkiTxa aSS-is prezidents, kidev miiCnevT sabWoTa kavSirs
borotebis imperiado. reiganma upasuxa: `ara, me vlaparakobdi sxva drois Sesaxeb, sxva epoqis
Sesaxeb~). Tumca, rasakvirvelia, es TariRic pirobiTi da simboluria da, realurad, civi omi
sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, 1991 wels, dasrulda.
isic gasaTvaliswinebelia, rom 1960 wels civi omis dasruleba marto am ori mTavari moqmedi
piris neba-survilze ar iyo damokidebuli. maT ukan didi gavlenis politikuri Zalebi idgnen,
romelTac ar undodaT daZabulobis aseTi swrafi Semcireba, danarCen msoflioSi ZalTa gan-
lagebac sakmaod rTuli iyo da komunizmis ideas jer kidev mravali momxre hyavda. amasTan, isic
faqtia, rom urTierTobis radikaluri gaumjobeseba namdvilad iyo SesaZlebeli da iqneb arc
1962 wlis karibis saraketo krizisi momxdariyo, romelmac msoflio lamis mesame msoflio omis
dawyebis winaSe daayena. sxvaTa Soris, 1964 wels xruSCovis gadayenebis erT-erTi mizezi isic
iyo, rom, sabWoTa liderebis azriT, am krizisis dros man sisuste gamoamJRavna da ar unda daeT-
mo kenedisTvis.
asea Tu ise, 1960 wels eizenhaueris viziti sabWoTa kavSirSi ar gaimarTa da aSS-is pirveli
prezidenti, romelic moskovSi Cavida, sworedac rom vice-prezidentis rangSi ukve namyofi ri-
Card niqsoni iyo, xolo civi omis dasrulebis pativi ukve, gacilebiT gvian, ronald reigans
xvda wilad.
53