Está en la página 1de 7

mecnieruli revoluciis safexurebi(T.

kuni)

codnis zrdis da mecnierebis ganviTarebis problema umTavresi sakiTxia. am sakiTxs didi


yuradreba miaqcia postpozitivizmma, k.poperma T.kunma, i.lakatosma. T. kunis azriT,
mecnierebis ganviTarebas aqvs revoluciuri, naxtomiseburi xasiaTi da revolucia mdgomareobs
mecnieruli paradigmis cvlilebaSi. mecnierebis ganviTareba Seuqcevadi procesia.

T. kunis azriT, mecnierebis ganviTarebis buneba Cans mecnierebis istoriaSi mecniereba


upirvelesad aris socialuri instituti da ara raRac gnoseologiuri, abstraqtuli saqmianoba. mecnieruli
sazogadoebis gamaerTianebelia azrovnebis identuri stili, meTodologia, romelic aRiarebulia da
gabatonebulia mecnierul sazogadoebaSi. mecnieruli sazogadoebis gamaerTianebel azrovnebis
stils ewodeba paradigma. paradigma aris codnis, mecnieruli problemebis gadaWris meTodebis,
Rirebulebebis erToblioba,romelsac iziarebs mecnieruli sazogadoeba. paradigma asrulebs or
funqcias: SemecnebiTs da normatiuls. mecnierebis ganviTareba gaivlis ramdenime etaps.
Cveulebriv mecniereba viTardeba e.w. normalur reJimSi.

T.kunis azriT, mecnierebaTa ganviTarebas aqvs paradigmaTa cvlilebis xasiaTi. es cvlileba


revoluciuri xasiaTis aris. T.kunis koncefcia Camogavs m. fukos Teorias. (“paradigmis” da
“epistemes”.) Tumca fuko interesdeba mecnieruli diskursis SesaZleblobis istoriuli pirobebis
analizisagan. aseve T. kunis mosazrebis msgavs mosazrebasTan midis g.baSliaris koncefcia.

paradigmis cvlilebis etapebi mecniereba gaivlis:

 normaluri mecnierebis,
 anomaliebis aRmoCenis, anu eqstraordinaluri mecnierebis stadias,
 mecnierebis krizisis stadias,
 bolos axali paradigmis Camoyalibebis stadias.

mecnierebis ganviTarebis paradigmamdeli etapi xasiaTdeba rogorc noramluri mecniereba


normaluri mecniereba-rodesac yoveli axali aRmoCena eqvemdebareba gabatonebuli
mecnieruli Teoriis mier axsnas. normaluri mecnierebis periodSi mecnierebis yoveldRiuri
muSaobis periodis gamoxatulebaa. am dros mecniereba moqmedebs arsebuli paradigmis
farglebSi. mecnierebis normalur etapze arsebuli paradigmis batonoba uryevia. normaluri
mecniereba ar isaxavs miznad anomaliebis aRmoCenas da mecniereba muSaobs mkacrad
paradigmis, mecnieruli tradiciis farglebSi. am dros mecnierebis mizani ar aris axali Teoriis
Seqmna, aramed xdeba arsebuli TeoriiT axali eqsperimentuli faqtebis axsna. isini saerTod
mtrulad arian ganwyobili axali Teoriebisadmi. normalur mecnierebas axasiaTebs Semdegi saxis
moqmedebebi: xdeba iseTi faqtebis gamovlena, romlebic adastureben mecnierul paradigmas.
aseve xdeba iseTi eqsperimentebis Catareba, romlebic cdiloben arsebuli sisusteebis ukugdebas
da mecnieruli problemebis gadaWris srulyofas. yovelive es miznad isaxavs paradigmis srulyofas,
radgan paradigma ar SeiZleba Tavidanve iyos srulyofili,

eqstraordinaruli mecniereba anomaliis aRmoCena anomaliis, auxsneli faqtebis gamovlena.


anomalia es aris paradigmis principuli uunaroba gadawyvitos problema. anomaliis ricxvis
zrdasTan erTad paradigmisadmi ndoba mcirdeba. anomaliis raodenobis zrdis Sedegad iqmneba
alternatiuli Teoriebis Seqmna da iwyeba kamaTi dapirispirebul Teoriebs, meTodebs Soris. am
dros iwyeba mecnierebis krizisi. vlindeba anomaliebi,auxsneli faqtebi da amgvari faqtebis
gamravleba iwvevs alternatiuli Teoriis gaCenas. mecnierebaSi iwyeba dapirispirebuli mecnieruli
Teoriebis dapirispireba.

cvlilebis procesi iwyeba mecnieruli konfliqtis aRmocenebiT Teoriasa da axal


eqsperimentul monacemebs Soris. Semdeg is gadaizrdeba konfliqtSi gansxvavebul
RirebulebaTa sistemasa da msoflmxedvelobaTa Soris. aseve es gulisxmobs gansxvavebas
dakvirvebis, gazomvis, meTodologiebis da meTodebs Soris. es yvelaferi dasruldeba samyaros
mecnierul suraTebs Soris gansxvavebiT.

nebismieri paradigmis mimarT arsebobs anomalia, romlis axsna am paradigmis farglebSi


SeuZlebelia. magram mecniereba axdens maT ukugdebas, rogorc dasaSvebi cdomilebis saxiT,
romelic Tavsebadia normalur mecnierebasTan. es aris T. kunis argumenti k.poperis
falsifikacionizmis winaaRmdeg. T. kunis azriT, anomalias aqvs gansxvavebuli mniSvneloba
mecnierebis ganviTarebisaTvis da mecnierebis krizisis dasadgenad. amitom nebismieri
anomaliis dadgena,rogorc arsebuli Teoriis falsificirebis faqti da mecnierebis ganviTarebisaken
gadadgmuli nabiji ar aris swori. T. kunisaTvis erTeuli falsifikacia ar aris sakmarisi mecnieruli
paradigmis ukugdebisaTvis.
mecnierebis krizisi etapi paradigmis cvlilebis meore etapi aris mecnierebis krizisi. am etapze
anomaliuri eqsperimentaluri monacemebi imdead bevri xdeba, rom maTi ukugdeba da ar
SemCneva SeuZlebelia. maTi simravle cxads xdis arsebuli paradigmis sisustes. mecnieruli
disciplina Sedis krizisis fazaSi. es niSnavs, rom mecniereba iwyebs axali ideebis,meTodebis
gamoyenebas arsebuli anomaliebis gadasaWrelad. yuradReba eqceva ideebs, romlebic adre
ukugdebuli iyo normaluri mecnierebis mier. normaluri mecniereba eswrafvis axali ideebis
aTvisebiT SeinarCunos gabatonebuli mdgomareoba da daadasturos sakuTari amxsneli Zala.
mecnieruli Teoriis konkurenciis etapi iwyeba konkurencia gansxvavebul mecnierul Teoriebs
Soris da arsebuli paradigmis upirobo batonoba dasrulebulia. iwyeba mecnierebis safuZvlebis
gadasinjva da saqmeSi ereva filosofia. iwyeba mecnierebaTa dafuZnebis mcdelobebi. es
miuTiTebs rom xdeba gadasvla normaluri mecnierebidan eqstraordinalur mecnierebis etapze.
mecnierTa sazogadoeba TandaTan ejaxeba axal faqtebs, romelTa axsna arsebuli paradigmiT
SeuZlebelia. es warmoSobs axali paradigmis aucileblobas. es aris Zveli paradigmis krizisis
dasawyisi. iwyeba axali paradigmis Zieba. am kriziss aqvs rogorc Sinaarsoblivi aseve
emocionaluri mxare. rac gulisxmobs samecniero sazogadoebis mier ndobis dakargvas arsebuli
paradigmisadmi

mecnieruli revolucia- mecnieruli revolucia ar aris erTjeradi aqti,aramed procesi. am


procesSi xdeba axali mecnieruli paradigmis Camoyalibeba. mecnierebis revolucia xdeba erTerT
mecnierebaSi da ara saerTod mTel mecnierebaSi da Semdeg es revolucia vrceldeba mtel
mecnierebaze. mecnieruli revoluciis procesi iwyeba mecnierebaSi anomaliebis aRmoCeniT,
romlis axsna SeuZlebeli xdeba arsebuli mecnieruli paradigmiT. es miuTiTebs, rom arsebuli
mecnieruli paradigma ver uzrunvelyofs mecnierebis ganviTarebas, progress. es aris arsebuli
paradigmis ukugdebis aucilebeli piroba. mecnieruli revolucia iwyeba imiT, rom mecnierTa jgufi
uars amboben Zval paradigmaze da sxva Teoriebs, hipoTezebs, meTodebs emxrobian.
mecnieruli sazogadoeba iyofa orad.erTni endobian Zvel paradigmas,xolo meoreni eZeben axal
paradigmas. iwyeba paradigmebis axali eqsperimentebiT Semowmeba. mecniereba emsgavseba
filosofias, radgan konkurentuli mecnieruli Teoriebis Tanaarseboba Cveulebrivi xdeba. axali
paradigmis momxreta raodenobis zrdis Sedegad iwyeba revolucia mecnierebaSi. mecnieruli
sazogadoeba aRiarebs axal paradigmas, romelic mecnieruli sazogadoebis erTianobis safuZveli
xdeba. mecnieruli revolucis dros xdeba cnebaTa axali sistemis Camoyalibeba, romlis meSveobiT
xdeba samyaros xedva. es iwvevs meTodologiis cvlilebas. am dros mniSvnelovani xdeba
filosofiuri dafuZneba mecnierebis, rac mecnierebis ganviTarebis normalur etapze ar xdeba. axali
Teoriis wamoyeneba axal paradigmad xdeba mecnieruli Tanamegobrobis mier. axal
paradigmaze gadasvlis procesi ar aris sruliad racionaluri,aramed saqmeSi erTveba neba da
rwmena. axali paradigma aris ara ,xolod axali samyaros xedva,aramed aseve axali arsebulis
danaxva,rac SeuZlebeli iyo Zveli paradigmis periodSi. aseve dainaxeba axali problemebi da axli
SesaZleblobebi. mecnieruli paradigmebis cvlilebis istoriuli magaliTebia:

 pirveli mecnieruli revolucia-heliocentruli sistemis Seqmna(koperniki)


 meore mecnieruli revolucia- darvinis evoluciuri Teoria da ujredis aRmoCena,
 mesame mecnieruli revolucia- ainStainis fardobiTobis Teoria

axali paradigma aris disciplinaruli, radgan axdens mecnierTa disciplinirebas axali paradigmis
gareSemo. rac mecnierebs aiZulebs iazrovnon, moiqcnen garkveuli saxiT. paradigma rogorc
matrica Seicavs:

 simbolur ganzogadoebebs, romlebic sayoveTaod aRiarebulia mecnierTa mier.


 RirebulebiTi ganwyoba,
 garkveul viTarebaSi gadawyvetilebis miRebis saerTo nimuSis dadgena.

paradigmis kidev erTi Tavisebureba imaSia, rom paradigma aris ara erTerTi axali mecnieruli
Teoria, aramed paradigma aris mTeli msoflmxedveloba. es aris samyaros xedvis axali
saxe,romelic SesaZlebels xdis samyaros axlebur axsnas da ganmartebas.

unda xazi gaesvas paradigmis sam aspeqts:

 paradigma aris samyaros racionaluri mowyobis uzogadesi suraTi, msoflmxedveloba,


 paradigma aris Taviseburi matrica, romelic axasiaTebs Sexedulebebis,Rirebulebebis
erTianobas, igi aris disciplinaruli erToba,rac aerTianebs mecnierebs erTian mecnierul
sazogadoebad.
 paradigma aris saerTod miRebuli nimuSi, aris Targi, romlis mixedviT xdeba mecnieruli
sakiTxebis, problemebis gadaWra. paradigmis cnebam gamoiwvia SekiTxvebi da T.
kunma Semdeg paradigmis cneba Secvala “disciplinaruli matrica”. es miuTiTebs , rom
paradigma ar aris rigiTi mecnieruli Teoria, aramed cvlileba saerTod adamianis mier
realobis racionalobis gagebaSi.

mecnieruli revolucia gulisxmobs sazogadoebis istoriuli perspeqtivis cvlilebas,rac gavlenas


axdens postrevoluciuri kvleviT publikaciebze,samecniero saxelmZRvaneloebze.

axali paradigmis dadgena eqstraordinalur mecnierebis etapze darCena didxans


SeuZlebelia,radgan mecniereba ver asrulebs Tavis amxsnel funqcias. amitom yalibdeba axali
paradigma da igi iZens Tavis momxreebs. amis Semdeg iwyeba brZola Zveli da axali paradigmis
momxreebs Soris. es brZola mTavrdeba axali paradigmis dadgeniT. amis magaliTad SeiZleba
miviCnioT, maqsvelis eleqtromagnituri msoflmxedvelobis Secvla a.ainStainis relativisturi
msoflmxedvelobiT. axal paradigmaze gadasvla xdeba diskusiebis, eqsperimentaluri
monacemebis, filosofiuri koncefciebis dapirispirebiT. imarjvebs paradigma, romelic ufro zogadia
da ufro meti amxsneli Zala aqvs., anu mas SeuZlia ara marto anomaliuri eqsperimentaluri
monacemebis amxsnelia, aramed mas ufro metis axsna SeuZlia da ukeT axsna. axali paradigma
ufro cxadi da naTelia. paradigma aris sayovelTaod aRiarebuli mecnieruli aRmoCena , romelic
garkveuli drois manZilze mecnierebas aZlevs problemata gadaWris models. axali paradigmiT
xdeba ukve arsebuli eqsperminetaluri monacemebis axleburi aRqma da Sefaseba. paradigmis
gabatonebis niSania misi Setana saxelmZRvaneloebSi, romlis meSveobiT aRizrdeba mecnierTa
axali Taoba. axali Taoba axdens arsebuli problemebis da maTi gadaWris klasikuri gzebis
aTvisebas. axali Taoba ara marto swavlob axali Teoriis Sinaarss,aramed samyaros xedavs am
paradigmis saTvaleebiT. axali paradigma mudmivi srulyofis procesSi imyofeba.

paradigmis cvlileba niSnavs xedvis cvlilebas,Cven sxvanairad viwyebT yurebas


yvelaferze.Secvlili xedva ukeTesad orientirebas gulisxmobs. axali xedva ar niSnavs axal
asaxvas,aramed xedvis instrumentis cvlilebas. codnis kumulaciuri Teoria gulisxmobda,rom meti
Teoria niSnavs met codnas, kunis azriT ki, meti Teoria ar niSnavs met codnas.

sainteresoa T. kunis SeniSvna axali da Zveli paradigmis da misi momxreebis damokidebulebis


Sesaxeb: “axali mecnieruli WeSmariteba ar aRwevs triumfs misi oponentebis darwmunebiT
anda maTi ganaTlebiT,aramed ufro xSirad axali paradigma imarjvebs,adgan axali paradigmis
oponentebi bolos da bolos kvdebian da izrdeba axali Taoba, romlisTvis axali paradigma ufro
nacnobi da Cveulia.”(maqs planki)

T. kunis azriT, mecnierebis ganviTarebis mamoZravebeli Zala aris mecnieri, romeic qmnis
samecniero sazogadoebas da ara rarac rasac SeiZleba ewodos mecnierebis ganviTarebis Sinagani
logika.

mecnieruli codnis ganviTareba xdeba gabatonebuli paradigmis cvlilebiT da ara axali codnis
anda Teoriebis dagrovebiT. paradigmis cvlilebiT xdeba mecnieruli codnis ara marto
raodenobrivi,aramed Tvisobrivi cvlilebac.

mecnierebis ganviTareba aris noraluri mecnierebis da mecnieruli revoluciebis morigeobiTi


monacvleoba. mecnierebis ganviTareba ar aris arc codnis raodenobrivi dagroveba da arc arsebuli
codnis gaRrmaveba arsebuli codnis darRvevebiT(k.poperi).

T. kunis Tvalsazrisis kritika T. kunis paradigmatuli Teoria ar gamodgeba yvela mecnierebis


mimarT. biologiaSi ufro misaRebia evoluciuri Teoria. k.poperis azriT, normaluri mecnierebis
etapze ar arsebobs mxolod erTi gabatonebuli paradigma,aramed xdeba paradigmaTa
Tanaarseboba. aseve poperi miiCnevs, rom Zvel da axal paradigmebs Soris arsebobs saerTo
Sexebis wertilebi,rac uzrunvelyofs memkvidreobiTobas mecnierebis ganviTarebaSi.

T.kuni uaryofs mecnierebis da codnis fundamentalizms. mecniereba da codna ar aris


realobis asaxva, aramed mecnieri realobas xedavs paradigmis meSveobiT. obieqturi codnis
cneba ukugdebulia, romelic asaxavs sinamdviles. amitom ar SeiZleba iTqvas, rom axali
paradigma ukeT asaxavs realobas. paradigmis cvlileba ar gulisxmobs memkvidreobiTobas.
paradigmis cvlilebis racionaluri axna SeuZlebelia.

paradigmis cneba da cvlileba dakavSirebulia mecnierul TanamegobrobasTan. Tu aRaireb


axal paradigmas,maSin rCebi mecnierTa sazogadoebaSi da Tu ara,maSin gadixarT am
sazogadoebidan da Sen ar gaRiareben mecnierad.

T. kunis azriT, codna aris is, rac arsebobs am epoqis mecnierTa TavebSi, romlebic
damZimebulia epoqisaTvis damaxasiaTebeli crurwmenebiT. T. kunma didi yuradReba miaqcia
adamianis faqtors mecnierebis ganviTarebaSi, magram gadaaWarba am faqtoris SefasebaSi.
mecniereba, rogorc socialuri instituti, dayofilia gansxvavebul socialur jgufebad. am
gansxvavebuli jgufebis gamaerTianebelia azrovnebis erTi stili,romelic aRairebulia mecnierTa
Tanamegobrobis mier.

También podría gustarte