VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 2
1. VERBOS DEPONENTES
Son verbos morfolgicamente pasivos pero de significacin activa o reflexiva, que pueden pertenecer a cualquiera de las 5 conjugaciones: -miror, miraris, mirari, miratus sum (admirar) -fateor, fateris, fateri, fassus sum (confesar) -loquor, loqueris, loqui, locutus sum (hablar) -experior, experiris, experiri, expertus sum (experimentar) -patior, pateris, pati, passus sum (padecer)
Algunos tienen una traduccin reflexiva: -proficiscor, -sceris, -sci, profectus sum (ponerse en marcha) -utor, uteris, uti, usus sum (servirse de + abl.) -laetor, laetaris, laetari, laetatus sum (alegrarse)
Los tiempos perfectos de los verbos deponentes tienen la misma estructura que los pasivos del sistema de perfecto, pero su significacin es activa: nati sunt: "han nacido", nati simus: "hayamos nacido"...
Los verbos deponentes conservan formas activas con significacin activa: -el participio de presente: hortans = "el que exhorta", "exhortando..." -el participio de futuro secuturus = "que va a seguir", "que seguir..." -el gerundio loquendi = .".de hablar" -el infinitivo de futuro miraturum esse = "haber de admirar" -la perifrstica activa miraturus sum = "he de admirar"
En cambio, el participio de perfecto es deponente por su forma pasiva y su significado activo: miratus, -a, -um = "el que admir". Tiene significado pasivo en algunos verbos cuando lleva agente.
El gerundivo es siempre pasivo: mirandus, -a, -um = que debe ser admirado.
Algunos deponentes tienen el participio de futuro activo urus irregular, no derivado del participio de perfecto: -nascor, nasceris, nasci, natus sum (nacer): nasciturus... -orior, oriris, oriri, ortus sum (salir): oriturus... -morior, moreris, mori, mortuus sum (morir): moriturus...
Existen, tambin, unos pocos verbos con formas activas y significacin pasiva: exulare (ser desterrado), fieri (ser hecho), venire compuesto de eo- (ser vendido) y vapulare (ser azotado)
VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 3 2. VERBOS SEMIDEPONENTES
Son verbos que aparecen como deponentes solamente en los tiempos del tema de perfecto:
-audeo, audes, Andere, ausus sum (atreverse), -gaudeo, gaudes, gaudere, gavisus sum (alegrarse), -soleo, soles, solere, solitus sum (acostumbrarse), -fido, fidis, fidere, fisus sum (confiar) y sus compuestos.
VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 4 3. VERBOS DEFECTIVOS
Ciertos verbos latinos carecen de algunos de los temas (y, por tanto, de todos los tiempos que se derivan de esos temas) por lo que se consideran defectivos.
1. INQUAM ("decir"): se emplea siempre con estilo directo e intercalado, como un inciso, y slo se usa en las siguientes formas: Pres. Indic. Pret. Imperf. Futuro Imperf. Pret. Perfec. 1p sg. 2p sg. 3p sg. 1p pl. 2p pl. 3p.pl Inquam Inquis Inquit - - inquiunt - - inquiebat - - - - inquies inquiet - - - - inquisti inquit - - -
2. AIO ("decir") : se utiliza tanto en estilo directo como en estilo indirecto, y sus formas ms usuales son: Pres. Indic. Pret. Imperf. Pret. Perfec. Pres.Subj. 1p sg. 2p sg. 3p sg. 1p pl. 2p pl. 3p.pl Aio Ais Ait - - aiunt Aiebam Aiebas Aiebat Aiebamus Aiebatis aiebant - - ait - - - - aias aiat - - aiant
3. FARI ("hablar"): usa las formas siguientes: -los tiempos compuestos, como cualquier verbo deponente activo fatus sum "he hablado" fatus ero "habr hablado" fatus eram "haba hablado" fatus sim "haya hablado .... -formas derivadas del tema de presente: Pres. Ind. Futuro Imperf. Imperat. Pres Infin.Pres. Gerundio 1p sg. 2p sg. 3p sg. 1p pl. 2p pl. 3p.pl - - fatur famur famini fantur Fabor Faberis Fabitur Fabimur - - - fare - - - - fari Fandi Fando
VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 5 -tres participios: -part. de presente: fans, fantis.... -part. de perfecto: fatus, -a, -um -Gerundivo: fandus, fanda, fandum -supino: fatu
Son ms usados los compuestos affatur, affatus sum, affari, "hablar a uno", y praefatur, praefatus sum, praefari, "hablar antes".
4. QUAESO "rogar": suele usarse en inciso, como frmula de cortesa en el estilo directo, en la 1 persona de presente (sg. o pl.), por lo que puede, incluso, traducirse como "por favor" -quaeso (pido) por favor -quaesumus (pedimos) por favor
5. QUEO "puedo"; NEQUEO, "no puedo", siguen la conjugacin de eo, pero slo se emplean algunas formas: -queo, quibo, queam, quire -nequeo (o non queo), nequis, nequit, nequimus, nequitis, nequeunt; nequibonequeam; nequiens, nequeuntis; nequire.
6. Adems, hay otras formas verbales que se usan con el valor de una interjeccin: -age, agite, imperativo de ago, con el valor de "ea!" -como forma de salutacin: -salve, salvete, salvere "s saludado" > "hola", "buenos das". -ave, avete, avere "s saludado" > "hola", "buenos das" -vale, valete, valere "psalo bien", "ten salud" > "adis"
VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 6 4. VERBOS IMPERSONALES
Los verbos impersonales en latn son aquellos que slo se utilizan en 3 persona de singular, y cuya accin no se considera realizada por ningn sujeto personal.
a. Verbos que expresan fenmenos atmosfricos Pluit llueve, nivit nieva, tonat truena
b. Verbos que expresan sentimientos Pudet da vergenza, miseret da pena c. Verbos que expresan distintas nociones como la idea de conveniencia, licitud, acontecimiento Oportet es conveniente, licet es lcito, accidit sucede
Estos verbos suelen llevar de sujeto un infinitivo o una oracin completiva de ut (con verbo en subjuntivo).
VERBOS DEPONENTES, SEMIDEPONENTES, DEFECTIVOS E IMPERSONALES
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO VI 7 5. TEXTOS
-Qui ubi ad gloriam virtutis via grassatur, abunde pollens potensque et clarus est neque fortuna eget, quippe quae probitatem, industriam aliasque artis bonas neque dare neque eripere cuiquam potest (Sal. Bell.Iug. I,3) -Nam uti genus hominum compositum ex corpore et anima est, ita res cunctae studiaque omnia nostra corporis alia, alia animi naturam sequuntur (Sal. Bell.Iug. II, 1) -In duas partis discedunt Numidae: plures Adherbalem sequuntur, sed illum alterum, Iugurtham, bello meliores (Sal. Bell.Iug XIII, 1) -Suos hortatur uti fortem animum generent (Sal. Bell.Iug. CVII, 1) -Neque enim assentior iis qui haec nuper disserere coeperunt: cum corporibus simul animos interire atque omnia morte deleri. (Cat. De Amic. 13) - Sed ex eo medio quasi collis oriebatur, uestitus oleastro ac murtetis aliisque generibus arborum, quae humi arido atque harenoso gignuntur. Media autem planities deserta penuria aquae praeter flumini propinqua loca; ea consita arbustis pecore atque cultoribus frequentabantur. (Sal. Bell.Iug. XLVIII, 3-4) -Nihil tumultuabitur nihil admonebit velocitatis suae, [sed vita] tacita labetur (Sneca, De brevitate vitae, VIII-5). -Mirari soleo cum video aliquos tempos petentes (Sneca, De brevitate vitae, VIII, 1) -Horum te mori nemo coget (Sn. De brevitate vitae, XV-1) -Eam sapientiam interpretantur quam adhuc mortalis nemo est consecutus (Cic. De am. V) -...ego autem non de virtute nunc loquor, sed de virtutis opinione (Cic. De amic. 98) - Quam ob rem vita quidem talis fuit vel fortuna vel Gloria ut nihil posset accedere, moriendi autem sensum celeritas abstulit (Cic.De amic.12) -Atque id ipsum, cum tecum agere conarer, Fannius antevertit (Cic. De Am. IV) -Postremo corporis et fortunae bonorum, ut initium, sic finis est, omniaque orta occidunt et aucta senescunt (Sal. Bell.Iug. II, 3) -Numquam ego ratus sum fore uti rex maxumus in hac terra et omnium quos novi, privato homini gratiam deberem (Sal. Bell.Iug CX, 1)