Está en la página 1de 8

ASIGNATURA

QUECHUA 3

TEMA: CLASE INTRODUCTORIA


- LA NEGACION Y EL TIEMPO PRESENTE
SIMPLE
DOCENTE: LIC. NIMIA O. AMURRIO NIETO
LECCION N°2
LA NEGACION Y EL PRESENTE SIMPLE

CONTENIDO
 Revision – la interrogació n
 El sufijo “chu” – formacion de oraciones
negativas
 Los días de la semana en Quechua
 Revisió n del tiempo presente simple
REVISION- LA INTERROGACION Y LOS DIFERENTES CASOS

1. (qam) Pacata urapiCHU tiyakunki? – Vives en Pacata baja?


- Ari, Ñuqa Pacata urapi tiyakuni / Ari, pacata urapi tiyakuni
- Mana, pacata urapiCHU tiyakuni / Mana, pacata urapi tiyakuniCHU

2. Kay p’achata rantinkiCHU? – Esta ropa compras? ¿Compras esta ropa?


- Ari, Kay p’achata rantini / Kayqa rantini
- Mana, kay p’achata rantiniCHU / Mana kaytachu rantini

3. Masiyki llakisqaCHU kachkan? – Tu amigo esta tiste?


- Ari, payqa llakisqa kachkan / Ari llakisqa kachkan
- Mana; payqa llakisqaCHU kachkan / Mana llakisqaCHU kachkan

4. Yachakuqkuna; walliqllachu kachkankichik? Ustedes están bien?


- Ari, walliqlla kachkayku
- Mana, walliqllaCHU kachkayku
ORACIONES NEGATIVAS
- Mana yachanichu = no se
- Ñuqa mana chaypichu tiyakuni = no vivo ahí
-Ñuqa mana llamk’anichu = yo no trabajo
- Mama Tomasa mana wasinpichu kachkan = Doña Tomasa no está en su casa
PRACTICAMOS LA ESCRITURA DE ORACIONES NEGATIVAS
PAY KAYPI KACHKAN – Pay MANA kaypi KACHKANCHU (Pay mana kaypiCHU kachkan)
El no esta aquí El no esta aquí
ÑUQANCHIK QULLQIWASIPI LLAMK’ANCHIK –Ñuqanchik MANA qullqiwasipi llamk’anchikCHU
Nosotros no trabajamos en el banco
PAY LLAQTAMANTA JAMUN – Pay MANA llaqtamanta jamunCHU
El no viene de la ciudad
ÑUQA AYLLUMANTA JAMUNI - Ñuqa MANA ayllumantaCHU jamuni
Yo no vengo del pueblo
ÑUQAYKU T’ANTATA RUWAKUYKU - Ñuqayku MANA t’antata ruwakuykuCHU
Nosotros no hacemos pan
ÑUQA CHAYTA MUNANI – Ñuqa MANA chayta munaniCHU
Yo no quiero eso
QAM CHAY WAYNA MUNAKUNKI  Qam MANA chay wayna munakunkiCHU
Tu no quieres a ese joven
ESCRIBA EN QUECHUA

1. Yo no estoy feliz  ñuqa mana kusisqaCHU kachkani

2. El no vive aquí  Pay MANA kaypiCHU tiyakun

3. Darío no trabaja en el cultivo  Darioqa MANA chakrapi llamk’anCHU

4. Nosotros no comemos carne Ñuqayku MANA aychata mikhuykuCHU

5. Ellas no compran ropa  Paykuna MANA p’achata rantinkuCHU

6. Doña Martha no hace pan  Mama Martha MANA t’antata ruwanCHU


III. VOCABULARIO – DIAS DE LA SEMANA – P’UNCHAWKUNA
INTICHAY -- DOMINGO
EXPRESIONES DE TIEMPO
KILLACHAY -- LUNES
ATICHAY -- MARTES Q’AYA P’UNCHAY – EL DIA DE
QUYLLURCHAY--MIERCOLES MAÑANA
SAPA PAQARIN- CADA
ILLAPACHAY --JUEVES
MAÑANA
CH’ASKACHAY – VIERNES SAPA P’UNCHAY- CADA DIA
K’UYCHICHAY—SABADO SAPA TUTA – CADA NOCHE
 

TRADUCE LAS SIGUIENTES EXPRESIONES CORTAS


YO VOY  Ñuqa rini
TU COCINAS  Qam wayk’unki
ELLA TRABAJA  Pay llamk’an
NOSOTROS LIMPIAMOS  Ñuqayku pichayku
USTEDES COMEN  Qamkuna mikhunkichik
ELLOS LAVAN  Paykuna t’aqsanku
IV. ORACIONES EN PRESENTE SIMPLE- ACTIVIDADES
RUTINARIAS
Sapa p’unchay ñuqa yakuta upyani (uqyani)
…………………………………………………….………..
Cada dia yo bebo agua Cabe aclarar que la conjugación
correcta para indicar y/o describir
Intichaypi mamay wasita p’ichan actividades cotidianas en quechua,
…………………………………………………….………..
En domingo mi mamá limpia (barre) la casa es simple; quiere decir que solo
debe respetarse la conjugación. Es
Sapa killachaypi jatun mama lawata wayk’un de bastante utilidad añadir algunas
…………………………………………………….………..
Cada lunes mi abuela cocina sopa (lawa) expresiones de tiempo, en especial
s lo que se quiere es diferencias del
K’uychichaypi ñuqayku p’achata t’aqsayku presente continuo
…………………………………………………….………..
En sábado nosotros lavamos ropa
Sapa k’uchichaypi ñuqanchik quichwa simita yachaqanchik
…………………………………………………….…
Cada Sabado nosotros aprendemos la lengua quechua

Sapa paqarin paykuna t’antata apamunku


…………………………………………………….………..
Cada mañana ellos traen pan
PRACTICA-ELABORA ORACIONES EN PRESENTE SIMPLE

Intichaw/warmikuna/iñiwasi (iglesia) /jamuy


IntichayPI warmikuna iñiwasiMANTA jamunku- En Domingo las mujeres
…………………………………………………………………………………
vienen de la iglesia
Killachaw/wawakuna/yachaywasi/kay
KillachayPI wawakuna yachaywasiPI kachkanku- EN lunes los niños están en
………………………………………………………………………………… la escuela
Illapachaw/Antonia/lawa/wayk’uy
IllapachayPI AntoniaQA lawaTA wayk’un – En Jueves Antonia cocina sopa (lawa)
…………………………………………………………………………………
Sapa p’unchaw /ñuqa/ p’anqa/ñawiriy
Sapa p’unchayPI ñuqa p’anqata ñawirini – Cada dia yo leo un libro
…………………………………………………………………………………
Ch’askachaw /paykuna /tusunawasi /tusuy
Ch’askachayPI paykuna tusunawasipi tusunku- En viernes ellos bailan en la
…………………………………………………………………………………
discoteca
Quyllurchaw /Emilio/qhuya/chayamuy
QuyllurchayPI EmilioQA qhuyaMANTA chayamuN- En miércoles Emilio llega de
…………………………………………………………………………………
la mina

También podría gustarte