Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ENFERMEDADES
SISTÉMICAS:
VASCULITIS Y
RIÑÓN
Pilar Fraile Gómez
Facultad de Medicina
Universidad de Salamanca
INTRODUCCIÓN
ANCA
SIN
GRANULOMAS
GRANULOMAS
ASMA Y
SIN ASMA NI
EOSINOFILIA POLIANGEITIS
EOSINOFILIA,
“CHURG- MICROSCÓPICA
“WEGENER”
STRAUSS”
VASCULITIS PEQUEÑO VASO (II)
NO ANCA
IFD: NO IG A IFD: IG A
DOMINANTE DOMINANTE
NO
CRIOGLOBULINEMIA “PÚRPURA
CRIOGLOBULINAS
EN SUERO, SCÖLEIN-
EN SUERO,
“CRIOGLOBULINEMIA” HENOCH”
OTRAS
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs
ØENTIDADES
1. Poliangeitis con granulomatosis
2. Poliangeitis microscópica
3. Síndrome Churg Strauss
4. Vasculitis limitada al riñón
ØComparten características clínicas, histológicas y de laboratorio:
ØAfectan a pequeños vasos
ØA nivel glomerular producen lesiones histológicas similares:
glomerulonefritis necrotizante focal y segmentaria sin evidencia de
depósitos Ig (pauci-inmunes), semilunas, necrosis fibrinoide
ØPositividad para ANCAs con prevalencia de serotipos diferentes
PATOGENIA (I)
PATOGENIA (II)
PATOGENIA (III)
Savage CO. Pathogenesis of ANCA-associated vasculitis. Clin Experimen Inmunol 2011;164 1:23-6
CARACTERÍSTICAS GENERALES
Ø Hallazgos típicos de glomerulonefritisrápidamente progresiva:
ü Deterioro de función renal progresivo en días-semanas
ü Proteinuria, generalmente, en rango no nefrótico
ü Microhematuria
ü Ocasionalmente, brote de hematuria macroscópica
ü Hipertensión arterial
Ø Vasculitis PR3 suelen tener un debut más agudo, mientras que MPO es más indolente
y con más datos de cronicidad en la biopsia
Ø Evaluación de remisión renal:
ü Estabilización o mejoría de función renal
ü Desaparición de microhematuria
ü Proteinuria puede tardar en mejorar/desaparecer: NO marcador de actividad.
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (I):
CLÍNICA
Ø MANIFESTACIONES GENERALES: fiebre, malestar general, anorexia, pérdida de
peso, mialgias, artralgias.
Ø SÍNTOMAS RESPIRATORIOS:
o Vía respiratoria superior GPA >>> MPA (90% vs 35%): rinorrea persistente
(purulenta /sanguinolenta), costras nasales, sinusitis, otalgia, otitis media,
otorrea, úlceras orales y/o nasales, policondritis, pérdida auditiva conductiva y/o
neurosensorial, discapacidad auditiva permanente grave
o Vía respiratoria inferior GPA >>> MPA (62% vs 42%): :
o Sintomas: ronquera, tos, disnea, estridor, sibilancias hemoptisis, dolor
pleurítico
o Estenosis traqueal o subglótica
o Consolidación pulmonar y/o derrame pleural.
o Enfermedad pulmonar intersticial MPA >>> GPA : fibrosis pulmonar e HAP1.
o Hemorragia alveolar
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (II):
CLÍNICA
ØLESIONES CUTÁNEAS GPA >>> MPA (25% vs 17%): : Nódulos cutáneos,
púrpura, lívedo reticulares
ØOCULAR GPA >>> MPA (24% vs 4%)
• NEUROLÓGICAS MPA >>> GPA (70% vs 15%). Predomina SNP vs SNC.
Mononeuritis múltiple, neuropatía sensitivas, alteración pares craneales,
vasculitis SNC, lesiones masivas SNC, afectación meníngea, oftalmoplejía
externa, hipoacusia neurosensorial
ØCARDIACA: pericarditis, miocarditis, anomalías del sistema de conducción
• GASTROINTESTINAL: dolor abdominal, vómitos, sangrado digestivo
ØAFECTACIÓN RENAL PAM >>> GPA (>90% vs 70%): :
o HEMATURIA ASINTOMÁTICA
o SÍNDROME NEFRÍTICO: insuficiencia renal rápidamente progresiva
oligoanúrica, HTA, edemas, microhematuria y proteinuria subnefrótica
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (III):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (IV):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (V):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (VI):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (VII):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (VIII):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (IX):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (X):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (XI):
CLÍNICA
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (I):
DIAGNÓSTICO
ØHistoria: Edad, sexo, drogas, infección u otra condición asociada, síntomas
generales y de aparatos
ØExploración Física: Extensión y distribución de órganos afectados
ØLaboratorio: hemograma, Cr, función hepática, VSG, PCR, serología de hepatitis
B, C y VIH, Mantoux, Crioglobulinas, Sedimento de orina, cultivos
ØInmunológicos no específicos de vasculitis: ANA, AMBG, complemento (C3 y
C4)
ØEspecíficos: ANCA (anticuerpos anticitoplasma de neutrófilos)
ØRx y TC de Tórax. En TC: nódulos cavitados, infiltrados alveolares, inflamación
vías respiratorias grandes, lesiones estenóticas, lesiones base pleural
ØArteriografía: Vasculitis de grandes/medianos vasos: irregularidades,
obstrucción, aneurismas
ØTest adicionales: punción lumbar, EMG (mononeuritis múltiple), TAC senos,
órbitas, mastoides, región subglótica
ØBiopsia: Esencial para el diagnóstico. Del tejido del órgano con mayor afectación.
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs (II):
DIAGNÓSTICO
C-ANCA (citoplasmático)
ELISA
Anti-Proteinasa 3
Anti-MPO
P-ANCA (perinuclear)
MPO: mieloperoxidasa
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs:
HISTOLOGÍA
Glomérulos
- Necrosis fibrinoide focal y segmentaria
- Proliferación extracapilar (semilunas)
- Infiltrado celular. Granulomas
Vasos
• Vasculitis necrotizante de pequeño vaso: arteritis, arteriolitis y venulitis.
• Capilaritis peritubular, en algunos casos muy prominente y única lesión visible.
• Granulomas necrotizantes.
• En estadios avanzados o cicatriciales: fibrosis de la pared vascular, pseudoaneurismas.
Túbulo-intersticio
• Infiltrados inflamatorios agudos, con actividad tubular
• Signos de necrosis tubular aguda.
• Presencia de abundantes cilindros hemáticos, que pueden condicionar tubulopatía obstructiva
asociada y contribuir a fracaso renal.
• La presencia de fibrosis intersticial y atrofia tubular contribuir a peor pronóstico
VASCULITIS ASOCIADAS A
ANCAs: HISTOLOGÍA
GLOMÉRULOS
Fibrinógeno
TRATAMIENTO DE TRATAMIENTO DE
INDUCCIÓN MANTENIMIENTO
• Alcanzar la remisión clínica • Consolidar la remisión
• Mejoría función renal • Evitar las recaídas
• Escasos efectos 2º • Escasos efectos 2º
• Duración 3-6 meses • Duración 18-24 meses
TRATAMIENTO VASCULITIS ASOCIADAS A
ANCAs (I)
ØTRATAMIENTO INDUCCIÓN
ØCorticoesteroides
ØCiclofosfamida (oral e iv)
ØRituximab
ØPlasmaféresis
ØTRATAMIENTO DE MANTENIMIENTO
ØRituximab (2C)
ØAzatioprina
ØMetotrexate
ØMicofenolato mofetil
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs:
TRATAMIENTO INDUCCIÓN
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs:
TRATAMIENTO INDUCCIÓN
VASCULITIS ASOCIADAS A ANCAs:
TRATAMIENTO MANTENIMIENTO
• Rituximab ha desbancado a azatioprina para mantener remisión, con similares
efectos adversos.
• Aunque el mantenimiento prolongado (4 años) con AZA es superior a 2 años, no
está claramente definida la duración del tratamiento de mantenimiento con RTX
• Belimumab asociado a rituximab podría aumentar la supervivencia libre de
recaídas
• La duración del tratamiento esteroideo no está establecida
• En cuanto al tratamiento de las recaídas, rituximab sigue siendo el fármaco de
elección, consiguiendo mayor tasa de remisión.
PUNTOS CLAVE
Ø PAM / MPO-ANCA afecta con más frecuencia al riñón
Ø La forma de afectación renal:
Ø GNRP o Deterioro rápidamente progresivo de función renal
Ø Proteinuria, aunque generalmente no nefrótica
Ø Microhematuria
Ø Puede HTA
Ø Ojo!! Anemia!! Siempre presente en las formas limitadas al riñón
• ** Fracaso renal agudo y anemia en paciente añoso: vasculitis hasta que se
demuestre que es un mieloma! Muy importante la hematuria!
Ø Elevada morbimortalidad: 30% ERTC / 20-30% mortalidad a 5 años
Ø Factores pronósticos de ERCT: glomeruloesclerosis, FIAT y diálisis al diagnóstico
Ø Factores de riesgo de mortalidad: edad avanzada y diálisis al diagnóstico
Ø Factores recidiva: PROTECTOR, afectación renal. RIESGO: PR3, afectación CV/ORL