Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Libro-Cuentos Del Cuerpo y El Alma-Purepecha-InPI
Libro-Cuentos Del Cuerpo y El Alma-Purepecha-InPI
Versión en purépecha
Ubaldo Felipe Cruz
Paula Bautista Salas Jesús Morales Figueroa
Instituto Nacional de los Pueblos Indígenas
3
La danza en Michoacán:
Cuentos del cuerpo y el alma
Michuanani anapu uarhantsikuecha:
P’ikuarengiku ka angangatekuerhi uandatsikua
Versión en purépecha
Ubaldo Felipe Cruz
Jesús Morales Figueroa
Ilustraciones
José Ángel Osorio Cuellar
Diseño editorial
Brenda Marián Castillo Ruíz
Coordinación
Norberto Zamora Pérez
México, 2022
Índice
01 Presentación
05 UENAKUA
01
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
02
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
03
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
04
UENAKUA
Ari karakata eraxaxindi uarakucherhi u
andantsikua
imixikua ka p’ikuarerakua uararicherhi tanimu jaxi
m
michoacani anapucheri. Mimixekuecha jimboka
uarhangaxingaxi k’uichikuechani jimbo ka mamarhu
jaxi ambe eraxaparini p atsakurikuechani ambe, t akarhi
uarhakua uarhangaxindi emanga tembini iumu
jirietecha kueratani jauaka enga andapinujka tata
ninu ka iamunducha pampexindi ka ajmberi jaraxindi
andaperakua tekechuchani uiristani, ka marhotangaxindi
t’irekua ambe ka itsimakuecha ambe k anikua t sipekua
jingoni, ka jindestimindu pani k umbuechani ka
pirhirakuntani tata ninuni. Ixu jiuepakuristia iaxi anapu
jakukuechani jimbo ka enga tua anapucha jatsikuariapka
mimixikuechani exika na jindepka p’ikuntsikua ambe,
uarakua nindesti mindakata iaxi anapu jakakukuani ka
tua anapu janguechani p’urhecherhi.
05
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
06
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
07
Hablaba con el Takari la danza
Hablaba con el Takari la danza
09
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
10
Hablaba con el Takari la danza
11
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
12
Hablaba con el Takari la danza
13
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
14
Hablaba con el Takari la danza
16
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
18
Hablaba con el Takari la danza
19
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
21
Hablaba con el Takari la danza
22
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
23
UARRARIICHA
UANDONTSIRIXEMTIXI
TAKARHINI JINGONI
UARRARIICHA UANDONTSIRIXEMTIXI TAKARHINI JINGONI
25
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
26
UARRARIICHA UANDONTSIRIXEMTIXI TAKARHINI JINGONI
27
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
28
UARRARIICHA UANDONTSIRIXEMTIXI TAKARHINI JINGONI
29
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
30
UARRARIICHA UANDONTSIRIXEMTIXI TAKARHINI JINGONI
31
El ritmo de los kurpites
El ritmo de los kurpitres
33
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
34
El ritmo de los kurpitres
35
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
36
El ritmo de los kurpitres
37
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
39
El ritmo de los kurpitres
40
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
42
El ritmo de los kurpitres
43
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
45
El ritmo de los kurpitres
46
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
47
El ritmo de los kurpitres
49
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
50
El ritmo de los kurpitres
51
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
52
El ritmo de los kurpitres
en el e
stribillo ambos danzantes aprovechaban
y ¡saltaban! cambiaban de la punta al talón, del
talón a la punta, sin abandonar el ritmo, siempre
siguiendo el compás, un danzante suspendía todo
el peso de su cuerpo en la punta de sus pies y al
instante siguiente el otro danzante combinaba el
talón en el pie derecho y en el izquierdo la punta,
nadie se distraía, nadie amainaba los esfuerzos.
Cada proeza era aplaudida por el público que
entusiasmado aventaba dulces a destajo y que ya
no podía gritar más. Atachi estaba en un alto nivel
de excitación cuando Ramón llevó a la multitud
al punto m áximo de emoción. El ritmo se había
ido acelerando sutilmente, como si la banda no lo
hubiera hecho a propósito, sino que la intensidad de
los danzantes los hubiera conducido a a presurarse.
53
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
54
El ritmo de los kurpitres
55
KURPITIICHERHI UARHAKUA
KURPITIICHERHI UARHAKUA
57
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
58
KURPITIICHERHI UARHAKUA
59
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
60
KURPITIICHERHI UARHAKUA
61
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
62
KURPITIICHERHI UARHAKUA
63
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
64
KURPITIICHERHI UARHAKUA
65
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
66
KURPITIICHERHI UARHAKUA
67
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
68
KURPITIICHERHI UARHAKUA
69
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
70
La tradicional danza
y el viejito
La tradicional danza y el viejito
72
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
73
La tradicional danza y el viejito
74
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
75
La tradicional danza y el viejito
76
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
78
La tradicional danza y el viejito
79
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
80
La tradicional danza y el viejito
82
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
83
La tradicional danza y el viejito
85
La danza en Michoacán: Cuentos del cuerpo y el alma
86
JUCHAARHI P’INDEKUA
T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
JUCHAARHI P’INDEKUA T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
88
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
89
JUCHAARHI P’INDEKUA T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
90
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
91
JUCHAARHI P’INDEKUA T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
92
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
93
JUCHAARHI P’INDEKUA T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
94
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
95
JUCHAARHI P’INDEKUA T’ARHEPITIIRHI UARHAKUA
96
MICHUANANI ANAPU UARHANTSIKUECHA:
P’IKUARENGIKU KA ANGANGATEKUERHI UANDATSIKUA
97
México, 2022