Está en la página 1de 4

CULTURA LATINA EN SUS TEXTOS (PROSA) (curso 2022-23)

SELECCIÓN DE TEXTOS DE SUETONIO, VITAE CAESARUM

ASPECTO FÍSICO DE JULIO CÉSAR. SU FAMA DE COQUETO (SUETONIO, Caes. 45).

Traditur1 Caesarem fuisse excelsā staturā, colore


1 Traditur: “se dice que” + oración de infinitivo.

candidō, teretibus membris, ore paulo pleniore,


nigris vegetisque oculis, valetudine prosperā, nisi 2 Animo linqui: “Desmayarse”, “perder la
quod tempore extremō repente animō linqui2 conciencia”.
3 Comitialis morbus: “Epilepsia”. Literalmente,
atque etiam per somnum exterreri solebat. “enfermedad de los comicios”, pues las
Comitiali morbō3 quoque bis correptus est inter elecciones se suspendían cuando alguien sufría
algún episodio de epilepsia.
res agendas4. Circa corporis curam tam morosus5 4 Inter res agendas. Gerundivo: “estando en

erat, ut non solum tonderetur diligenter ac plena actividad”.


5 Morosus: “Exigente, metódico”.
raderetur, sed etiam velleretur.
Calvitii deformitatem iniquissime ferebat6, 6 Ferebat: “soportaba”

ideoque revocare deficientem capillum a vertice


adsueverat et ex omnibus honoribus decretis sibi a
senatu populōque non aliud recepit aut usurpavit
7 Laureae coronae gestandae: Gerundivo en
libentius quam ius laureae coronae perpetuō
genitivo.
gestandae7.

COSTUMBRES LIBIDINOSAS DE JULIO CÉSAR (SUETONIO, Caes. 49-52).

Pudicitiae eius famam nihil quidem laesit praeter1


1 Praeter + acusativo: “Excepto”.

Nicomedis contubernium, grave et perenne opprobrium


quod eum exposuit ad omnium convicia. Gallicō
triumphō milites eius2, inter cetera carmina quae 2 Eius: Su antecedente es César.
ioculariter canunt currum prosequentes, etiam illud
vulgatissimum pronuntiaverunt:
Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caesarem:
ecce Caesar nunc triumphat qui subegit Gallias,
Nicomedes non triumphat qui subegit Caesarem.
Pronum et sumptuosum in libidines fuisse constans
opinio est, plurimasque et illustres feminas corrupisse3. 3 Fuisse, corrupisse. Infinitivos
Sed ante alias dilexit Serviliam Marci Bruti matrem, cui4 que dependen de constans opinio
est: “Es opinión unánime que…”
suō primō consulatu sexagiens sestertium5 margaritam 4 Su antecedente es Servilia.

5 Sexagiens sestertium: De seis


mercatus est. Ne provincialibus quidem6 uxoribus
millones de sestercios.
abstinuit, ut apparet in his versibus iactatis a militibus 6 Ne …quidem: “Ni siquiera”.

per Gallicum triumphum:


Vrbani, servate uxores: moechum calvum adducimus.
Aurum in Gallia effutuisti, hic sumpsisti mutuum.
CULTURA LATINA EN SUS TEXTOS (PROSA) (curso 2022-23)
SELECCIÓN DE TEXTOS DE SUETONIO, VITAE CAESARUM

PRESAGIOS QUE PRECEDIERON A LA MUERTE DE CÉSAR (SUETONIO, Caes. 81).

Caesari futura caedes evidentibus prodigiis


1 Proximis diebus. “En los días
inmediatamente anteriores”.
denuntiata est. Proximis diebus1 comperit2 equorum 2 Comperit introduce una oración de

greges, quos consecraverat Rubiconi flumini in infinitivo (abstinere y flere).

traiciendō3 ac vagos et sine custode dimiserat, 3In traiciendo. Gerundio en ablativo “al
pertinacissime abstinere pabulō ubertimque flere. atravesar” [el Rubicón].

Et haruspex Spurinna monuit ut caveret periculum,


quod non proferretur ultra Martias Idus. Pridie autem
easdem Idus volucres varii generis ex proximō
nemore persecutae sunt avem regaliolum se
inferentem Pompeianae curiae cum laureō ramulō et
ibidem discerpserunt. Eā vero nocte, cui illuxit dies
caedis, et ipse sibi visus est per quietem interdum4 4 Interdum…alias. Correlación: “unas
veces” … “otras veces”.
supra nubes volitare, alias cum Iove dextram iungere;
et Calpurnia uxor imaginata est collabi fastigium
domus maritumque in gremio suo confodi. Ob haec
prodigia et ob infirmam valitudinem Caesar diu 5 An. Conjunción que introduce en este
caso, una interrogativa indirecta.
cunctatus est an5 se contineret domi6; tandem quintā 6 Domi. Locativo: “en casa”.

fere horā progressus est. Dein introiit curiam


Spurinnam irridens et ut falsum arguens, quia Idus
Martiae adessent sine ullā suā noxā. At Spurinna
dicebat eas7 quidem venisse, sed non praeterisse. 7 Eas. Se refiere a Idus Martias.

MIEDO SUPERSTICIOSO DE OCTAVIO AUGUSTO A LAS TORMENTAS (SUETONIO, Aug. 90-92)

Circa religiones1 accepimus Octavium tonitrua et fulgura


1Religio. “Superstición”.
2 Infirmius. “Con muy poco
adeo infirmius2 expavescere ut semper et ubique pellem espíritu, muy supersticiosamente”.
vituli marini3 circumferret pro remediō, atque ad 3 Vitulus marinus. “Foca”. Según
omnem maioris tempestatis suspicionem in abditum et una creencia antigua, las focas eran
inmunes a los rayos.
concameratum locum se reciperet, consternatus olim
transcursū fulguris per nocturnum iter.
Auspicia et omina quaedam pro certissimis observabat:
si mane sibi calceus perperam ac sinister pro dextrō
induceretur, putabat id dirum esse; si terrā marive
ingrediente se4 longinquam profectionem forte 4 Ingrediente se. Ablativo absoluto:
roravisset, putabat id laetum et signum maturi et “Al emprender él [Octavio]” +
longinquam profectionem.
prosperi reditus.
CULTURA LATINA EN SUS TEXTOS (PROSA) (curso 2022-23)
SELECCIÓN DE TEXTOS DE SUETONIO, VITAE CAESARUM

TORMENTOS INVENTADOS POR TIBERIO (SUETONIO, Tib. 62)

Tiberii carnificinae locus ostenditur Capreis1, unde


1 Capreis: Abl. plural: “En la isla de Capri”.

post longa et exquisita tormenta iubebat damnatos


praecipitari in mare coram se2. Ibi classiariorum 2Coram se: “En su presencia [de Tiberio]”.
3 Classiariorum manus: “Un grupo de
manus3 cadavera excipiebat et contis atque remis marineros”.
elidebat.
4 El ut introduce una oración completiva.
Inter genera cruciatus etiam excogitaverat ut4
damnati, onerati largā potione vini per fallaciam, 5 Veretrum, -i: “Partes pudendas”. Deligatis
deligatis repente veretris5, fidicularum simul veretris, ablativo absoluto.
6 Distendo: “Torturar”.
urinaeque tormentō distenderentur6.

INFANCIA Y EDUCACIÓN DE CLAUDIO (SUETONIO, Claud. 2-3).

Claudius natus est Lugduni1, Iulō Antoniō et Fabiō


1Locativo de Lugdunum, ciudad
de la Galia, hoy Lyon.
Africanō consulibus, Kal. Aug. eō ipsō die quō ibi
Augustō ara dedicata est, appellatusque Tiberius
Claudius Drusus. Per omne fere tempus pueritiae atque
adulescentiae variis et tenacibus morbis conflictatus est2, 2 Conflictor. V. dep. “Luchar
contra”.
adeo ut ne quidem progressā aetate3 habilis existimaretur 3 Progressā aetate, abl. absoluto:

ulli publicō privatōque muneri. “con el paso del tiempo”.


Ab aetate primā operam non mediocrem dedit4 disciplinis 4Operam dare + dativo: “Prestar
liberalibus ac saepe libros etiam publicavit, sed ne sic atención a”, “dedicarse a”.

quidem5 potuit assequi dignitatem. 5 Ne quidem: “Ni siquiera”.


Mater Antonia dictitabat eum esse portentum hominis,
nec absolutum a natura, sed tantum incohatum; ac si
quem6 socordiae argueret, aiebat stultiorem esse filio suo 6 Quem, acusativo del
pronombre indefinido: “a
Claudio. Avia Augusta eum semper habuit pro alguien”.
despectissimo, et non solebat affari nisi rarissime.

ASPECTO FÍSICO DE CLAUDIO (SUETONIO, Claud. 30.)

Auctoritas dignitasque formae non defuit Claudiō, sed cum


stabat vel sedebat ac praecipue cum quiescebat. Nam erat
prolixō corpore, et specie canitieque pulchrā et opimis
1 Eum ambulantem.
cervicibus. Ceterum, poplites infirmi eum ambulantem1 Acusativos referidos a
destituebant2, et alia multa dehonestabant: risus indecens, ira Claudio.
2 Destituo. “Flaquear, fallar”.
turpior cum spumante rictu umentibusque naribus, praeterea
linguae titubatio caputque semper tremulum.
CULTURA LATINA EN SUS TEXTOS (PROSA) (curso 2022-23)
SELECCIÓN DE TEXTOS DE SUETONIO, VITAE CAESARUM

MUERTE DE CLAUDIO POR ENVENENAMIENTO (SUETONIO, Claud. 44)

Omnes conveniunt Claudium occisum esse venenō.


Quidam tradunt Halotum1 spadonem praegustatorem 1Haloto, esclavo de Claudio.
dedisse epulanti2 in arce cum sacerdotibus; alii dicunt 2Epulanti, particip. presente en
dativo, referido a Claudio.
domesticō conviviō dedisse ipsam Agrippinam, quae
boletum medicatum obtulerat avidissimō3 ciborum talium. 3 Avidissimo. Dativo referido a
Claudio.
Multi aiunt statim haustō venenō4 Claudium obmutuisse 4 Hausto veneno. Abl. absoluto.

excruciatumque doloribus nocte totā defecisse prope lucem.

VICIOS DE NERÓN (SUETONIO, Ner. 26-29)

Petulantiam, libidinem, luxuriam, avaritiam, crudelitatem


exercuit primo sensim et occulte et velut iuvenili errore, sed iam
tunc nemini dubium erat illa vitia naturae, non aetatis esse. Post
crepusculum statim arripiebat pilleum vel galerum et popinas
inibat circumque vicos vagabatur ludibundus nec tamen sine
pernicie, quia assueverat verberare redeuntes a cena cloacisque
demergere, tabernas etiam effringere et expilare.
Super ingenuorum paedagogia1 et nuptarum concubinatus, 1 Super ingenuorum
Vestali virgini Rubriae vim intulit. Puerum Sporum, exsectis paedagogia. “Además de
relaciones sexuales con
testibus, in muliebrem naturam transfigurare conatus est, et jóvenes libres”.
deductum2 ad se cum dote et flammeo per sollemnia nuptiarum 2 Deductum. Participio
pro uxore habuit; exstatque notissimus iocus cuiusdam, qui concertado con puerum
Sporum.
dixit ut pater Domitius3 benefecisset rebus humanis, si talem
uxorem habuisset.
3 Domitius. Domicio
Enobarbo, padre de Nerón.

CALAMIDADES OCURRIDAS EN TIEMPOS DE TITO (SUETONIO, Tit. 8)

Quaedam sub Tito Caesare fortuita ac tristia acciderunt, ut


conflagratio Vesevi montis in Campania, et incendium
Romae per triduum totidemque noctes, item pestilentia
1 Quanta non temere alias.
quanta non temere alias1. In iis tot adversis ac talibus rebus, “Como nunca antes había
Titus non modo principis sollicitudinem sed etiam parentis habido otra”

affectum praestitit, nunc consolando per edicta, nunc 2Quatenus. “En la medida en
opitulando quatenus2 suppeteret facultas. Curatores que”.
restituendae Campaniae ex consularibus sorte duxit; bona
oppressorum in Vesevo, quorum3 heredes non exstabant, 3Quorum. Su antecedente es
restitutioni afflictarum civitatum attribuit. mortuorum.

También podría gustarte