Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
1ra Parte Latin
1ra Parte Latin
DEPARTAMENTO DE LENGVAS
LINGVA LATINA II
Aestivus 2015
LATÍN 2
Profesora: Elsa Contreras Ayala
Sintaxis:
CARRERA, Francisco. Antología de temas sintácticos latinos. Málaga: Librería Ágora,
1984.
Manuales:
NAVARRO, Bernabé. Manual de lectura comprensiva y traducción de textos latinos.
México, UNAM, 1995.
VILLASEÑOR CUSPINERA, Patricia. LECTIONES. TEXTOS CLASICOS PARA
APRENDER LATÍN I y II. México, UNAM.
Diccionarios:
VOX. Diccionario ilustrado latino-español, español-latino. México: REI, 1990.
BLANQUEZ FRAILE, Agustín. Diccionario latino-español. Barcelona: Ramón Sopena.
PIMENTEL ÁLVAREZ, Julio. Diccionario latín-español, español-latín. México: Porrúa,
1999.
LEWIS, Charlton and Charles SHORT. A latin dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1962.
Vocabularios:
VILLASEÑOR CUSPINERA, Patricia. EL VOCABULARIO LATINO FUNDAMENTAL.
México, UNAM.
VILLASEÑOR CUSPINERA, Patricia. LATÍN. VOCABULARIOS ESPECIFICOS.
México, UNAM.
PRIMERA DECLINACIÓN SEGUNDA DECLINACIÓN
Caso=funció Femenino Masculino Neutro
n Singular Plural Singular Plural Singular Plural
Nom=Suj/PN a ae us / ius / er / ir i um a
gen=det ae arum i orum i orum
dat= O I ae is o is o is
Ac.= O D am as um os um a
1
Voc= S.I. a ae e / i /er/ir i um a
Ab.= O C a is o is o is
TERCERA DECLINACIÓN
M/F Neutro
Caso=funcion
Singular Plural Singular Plural
Nom=Suj/PN cons./vocal es cons./vocal ia /a
gen=det is ium / um is ium / um
dat= O I i ibus is ibus
Ac.= O D em es cons./vocal ia /a
Voc= S.I. cons./vocal es cons./vocal ia /a
Ab.= O C e/i ibus e/i ibus
QUINTA
CUARTA DECLINACIÓN DECLINACION
Caso=funció Masculino Neutro Neutro
n Singular Plural Singular Plural Singular Plural
Nom=Suj/PN us us u ua es es
gen=det us uum us uum ei erum
dat= O I ui ibus ui ibus ei ebus
Ac.= O D um us u ua em es
Voc= S.I. us us u ua es es
Ab.= O C u ibus u ibus e ebus
1
Deus, agnus y chorus hacen Nom. y Voc. Iguales.
212: laetus, laeta, laetum
Caso=funció Singular Plural
n M F N M F N
Nom. laet-us laet-a laet-um laet-i laet-ae laet-a
gen. laet-i laet-ae laet-i laet-orum laet-arum laet-orum
dat. laet-o laet-ae laet-o laet-is laet-is laet-is
Ac. laet-um laet-am laet-um laet-os laet-as laet-a
Voc. laet-e laet-a laet-um laet-i laet-ae laet-a
ab. laet-o laet-a laet-o laet-is laet-is laet-is
PRONOMBRE PERSONALES
SINGULAR PLURAL
Primera persona Segunda persona Primera persona Segunda persona
SINGULAR PLURAL
Is él Ea ella Id ello Ii ellos Eae ellas Ea ellos
Eivs de él Eivs de ella Eivs de ello Eorum de ellos Earum de ellas Eorum de ellos
Ei para él Ei para ella Ei para ello Eis (iis) para ellos Eis (iis) para ellas Eis (iis) para ellos
Reflexivo
gen.= sui de sí
dat.= sibi a, para sí, se
ac.= se/sese a sí, se
ab.= se/sese por
1ª P. meus, mea, meum= mío 2ª P. tuus, tua, tuum= tuyo 3ª P. suus, sua, suum= suyo
POSESIVOS
noster, nostra, nostrum= nuestro vester, vestra, vestrum= vuestro sui, suae, sua= su
Is, ea, id= él, ella, ello Hic, haec, hoc= éste (a,o)
DEMOSTRATIVOS Idem, eadem, idem= el mismo (a, o) Iste, ista, istud= ese (a,o)
Ipse, ipsa, ipsum= él mismo, la misma Ille, illa, illud= aquel (a,o)
Alius, alia, aliud= otro (entre muchos)
Ullus, ulla, ullum= alguno
Alter, altera, alterum= otro, uno de los dos
Unus, una, unum= uno, unico
Alteruter, alterutra, alterum= uno u otro
Uter, utra, utrum= alguno de los dos, cuál de los dos
Neuter, neutra, neutrum= ninguno (de los dos)
PRONOMINALES Uterque, utraque, utrumque= uno y otro (ambos)
Nonnullus, nonnulla, nonnullum= alguno
Utervis, utravis, utrumvis= cualquiera de los dos
Nullus, nulla, nullum= ninguno
Uterlibet, utralibet, utrumlibet= cualquiera de los dos
Solus, sola, solum= solo
Utercumque, utracumque, utrumcumque= cualquiera de los dos
Totus, tota, totum= todo
RELATIVOS Qui, quae, quod= el que, la que, lo que/ quien
Qui, quae, quod= ¿Cuál?
Quis, quid= ¿Quién, que?
Quinam, quaenam, quodnam= ¿Cuál?
INTERROGATIVO
Quisnam, quaenam, quidman= ¿Quién, cual, qué?
S SIMPLES Y
Nunquis, nunquae o nunqua, nunquod o nunquid= ¿acaso alguno, acaso alguna?
COMPUESTOS
Nunquisman, nunquaenam, nunquodnam o nunquidnam= ¿acaso alguno o alguno?
Ecquis o ecqui, ecquae o ecqua, ecquod o ecquid= ¿acaso alguien o alguno?
Ecquisnam, ecquaenam, ecquodnam o ecquidnam= ¿acaso alguien o alguno?
INDEFINIDOS Qui, quae, quod= algún, alguna Quispiam, quaepiam, quodpiam o quidpiam= alguien, alguno
SIMPLES O Quis, quid= alguien, algo (singular) Quidam, quaedam, quoddam o quiddam= uno, alguno
Aliquis, áliqua, aliquod o aliquid= alguien, alguno
Nequis, nequa, nequod o nequid= no sea que alguien
Siquis, siquae o siqua, siquod o siquid= si alguno
Quisquam, quaequam, quodquam o quidquam= alguien,
Quivis, quaevis, quodvis o quidvis= cualquiera
COMPUESTOS alguno
Quilibet, quaelibet, quodlibet o quidlibet= cualquiera
Quisque o quique, quaeque, quodque o quidque y
quicque= cada uno
Unusquisque, unaquaeque, unumquodque o
unumquidque= de todos y cada uno
talis, e… qualis, e= tal… cual(cualidad) tantus (a, um)… quantus (a, um)= tan… cuan (cantidad)
CORRELATIVOS
tot… quot= tantos… cuantos tantusdem… quantusdem= tanto… cuanto (igualdad)
DIES
Solis dies
Lunae dies
Martis dies
Mercurii dies
Iovis dies
Veneris dies
Saturni dies
Sabbatum dies
ANNI MENSES
Adjetivos irregulares
GeruNDio Sust. Verbal activo, defectivo sing n (sin Nom) (o. sub. circunstanciales)
gen -NDi= para amar (o. Sub. OC finalidad)
dat -NDo= para amar (o. Sub. OC finalidad)
Ac -NDum= para amar (o. Sub. OC finalidad c/s ad/in)
Ab -NDo= por amar (o. Sub. OC nunca de finalidad)
GeruNDivo Adj. Verbal pasivo 212 (o. sub. Circunstanciales) Tradc.: el, la, lo que debe ser
tenido. +SUM forma la conjugación perifrástica pasiva que indica deber u obligación
Singular Plural
M F N M F N
Nom. -NDus -NDa -NDum -NDi -NDae -NDa
gen. -NDi -NDae -NDi -NDurom -NDi -NDurom
dat. -NDo -NDae -NDo -NDis -NDis -NDis
Ac. -NDum -NDam -NDum -NDos -NDas -NDa
Ab. -NDo -NDa -NDo -NDis -NDis -NDis
PARTICIPIO
PRESENTE. Adj. Verbal pasivo (212) Traducción= a) como participio b) como relativo=
el, la que tuvo (fue tenido), c) como gerundio= habiendo (sido) tenido; d) como oración
temporal= cuando amó (N/Abl.)
Singular Plural
M/F N M/F N
amaNs =
Nom. amaNs = amante, el que ama, amando amaNTes = los que aman amaNTia
amantes
gen. amaNTis = del amante, del que ama amaNTis amaNTium = de los que aman amaNTium
amaNTibus = para los que
dat. amaNTi = para el amante, para el que ama amaNTi amaNTibus
aman
acu. amaNTem = al amante, al que ama amaNTs amaNTes = a los que aman amaNTa
ab. amaNTe = con el amante, amando amaNTe amaNTibus = con los que aman amaNTibus
PERFECTO. Adj. Verbal pasivo (212) Traduccion: a) como participio= tenido, b) como
relativo= el/la que tuvo (fue tenido), c) como gerundio= habiendo (sido) tenido; d) como
oración temporal= cuando amó (N/Abl.)
Singular Plural
M F N M F N
Nom. amat-us amat-a amat-um amat-i amat-ae amat-a
gen. amat-i amat-ae amat-i amat-orum amat-arum amat-orum
dat. amat-o amat-ae amat-o amat-is amat-is amat-is
acu. amat-um amat-am amat-um amat-os amat-as amat-a
ab. amat-o amat-a amat-o amat-is amat-is amat-is
Futuro Adj. Verbal activo (212) Traduccion= como relativo: el, la, lo que ha de amar; el, la,
lo que va a amar. + SUM forma la conjugación perifrástica activa que indica una intención.
Singular Plural
M F N M F N
Nom. amat-urus amat-ura amat-urum amat-uri amat-urae amat-ura
gen. amat-uri amat-urae amat-uri amat-urorum amat-urarum amat-urorum
dat. amat-uro amat-urae amat-uro amat-uris amat-uris amat-uris
acu. amat-urum amat-uram amat-urum amat-uros amat-uras amat-ura
ab. amat-uro amat-ura amat-uro amat-uris amat-uris amat-uris
VERBUM LATINUM
I. ACCIDENTES GRAMATICALES
Los accidentes gramaticales del verbo son:
Activa: el sujeto ejecuta la acción expresada por el verbo: Petrus dedit
epistolam patri suo manu dextra. Cicero legit librum.
1) Voz
Pasiva: el sujeto recibe la acción expresada por el verbo: Epistola data est a
Petro patri suo manu dextra Liber legitur a Cicerone.
pret. perf
pret. perf
pret. plusc perfecto
pret. plusc
fut. perf
SING 1 -m 1 –(o) r
2 -s 2 -ris, re
3 -t 3 -tur
1 -mus 1 –mur
PL 2 -tis 2 -mini
3 -nt 3 -ntur
VERBA
amo, amas, amare, amavi, amatum Amar
habeo, habes, habere, habui, habitum Tener
rego, regis, regere, rexi, rectum Regir, gobernar
audio, audis, audire, audivi, auditum Oír, escuchar
facio, facis, facere, faci, factum Hacer, construir
fero, fers, ferre, tuli, latum Llevar
sum, es, esse, fui Ser, hacer, existir
abstineo, es, ere, ui, itum Abstenerse
abrogo, as, are, avi, atum Abrogar, anular
accipio, accipis, accipere, accipi, acciptum Recibir, oír, entender
ado, adis, adire, adi(v)i, aditum Dirigirse a, acudir a
admoneo, admones, admonere, admonui, admonitum Advertir
aedifico, aedificas, aedificare, aedificavi, aedificatum Edificar
aestimo, aestimas, aestimare, aestimavi, aestimatum Estimar, valorar, considerar
ago, agis, agere, egi, actum Llevar, conducir, dedicarse a, hacer
alligo, alligas, alligare, alligavi, alligatum Atar
annuntio, annuntias, annuntiare, annuntiavi, annuntiatum Anunciar
aporto, aportas, aportare, aportavi, aportatum Llevar, traer
ascendo, ascendis, ascendere, ascendi, ascensum Subir
cano, canis, canere, cani, cantum Cantar
canto, cantas, cantare, cantavi, cantatum Cantar
capio, capis, capere, capi, captum Capturar
careo, cares, carere, carui Carecer
caveo, caves, cavere, cavi, cautum Precaverse, cuidar de, preocuparse por
calebro, calebras, calebrare, calebravi, calebratum Celebrar, difundir
cerno, cernis, cernere, crevi, cretum Decidir, percibir, separar
cogito, cogitas, cogitare, cogitavi, cogitatum Pensar
cognosco, cognoscis, cognoscere, cognovi, cognitum Conocer
cogo, cogis, cogere, coegi, coactum Reunir, concluir, obligar
commendo, commendas, commendare, commendavi, commendatum Recomendar
competo, competis, competere, competivi (competii), competitum Coincidir, corresponder
concredo, concredis, concredere, concredidi, concreditum Confiar
constituo, constituis, constituere, constitui, constitutum Decidir
contemno, contemnis, contemnere, contempsi, contemptum Despreciar
credo, credis, credere, credidi, creditum Creer
cupio, cupis, cupere, cupivi, cupitum Desear
custodio, custodis, custodire, custodivi, custoditum Custodiar, guardar
debeo, debes, debere, debui, debitum Deber
decerno, decernis, decernere, decrevi, decretum Decidir, resolver
definio, definis, definire, definii, definitum Limitar, determinar, definir
deleo, deles, delere, delvi, deletum Borrar, destruir
depono, deponis, deponere, deposui, depositum Deponer, abandonar
derogo, derogas, derogare, derogavi, derogatum Derogar, abolir, revocar
designo, designas, designare, designavi, designatum Señalar, marcar, designar
desisto, desistis, desistere, desistii, desistitum Desistir, cesar
destituo, destituis, destituere, destitui, desititutum Dejar, abandonar
dico, dicis, dicere, dixi, dictum Decir
dimitto, dimittis, dimittere, dimisi, dimisum Enviar, dispersar, disolver
do, das, dare, dedi, datum Dar
dono, donas, donare, donavi, donatum Donar
dubito, dubitas, dubitare, dubitavi, dubitatum Dudar
duco, ducis, ducere, duxi, ductum Guiar, conducir
educo, educas, educare, educavi, educatum Educar
educo, educis, educere, eduxi, eductum Hacer salir, llevar
egeo, eges, egere, egui Necesitar
emitto, emittis, emittere, emisi, emissum Hacer ir, dejar ir
erudio, erudis, erudire, erudivi, eruditum Instruir
evenio, evenis, evenire, eveni, eventum Suceder
exigo, exigis, exigere, exigi, exactum Hacer salir, expulsar, acabar
expleo, exples, explere, explevi, expletum Llenar, completar, cumplir
expono, exponis, exponere, exposui, expositum Exponer, explicar
exsilio, exsilis, exsilire, exsilui, exsultum Levantarse, lanzarse fuera
exspecto, exspectas, exspectare, exspectavi, exspectatum Esperar
finio, finis, finire, finivi, finitum Acabar
iacio, iacis, iacere, iaci, iactum Yacer
incendio, incendis, incendere, incendi, incensum Encender
intreo, introis, introire, introii (-ivi), introitum Entrar
invenio, invenis, invenire, inveni, inventum Encontrar, hallar
lego, legis, legere, legi, lectum Leer
libero, liberas, liberare, liberavi, liberatum Liberar
ludo, ludis, ludere, lusi, lusum Jugar
maneo, manes, manere, mansi, mansum Permanecer, mantenerse
mitto, mittis, mittere, misi, missum Enviar
moveo, moves, movere, movi, motum Mover
neco, necas, necare, necavi, necatum Matar
nescio, nescis, nescire, nescivi (ii), nescitum No saber
noceo, noces, nocere, nocui, nocitum Dañar
nosco, noscis, noscere, novi, notum Conocer
obtineo, obtines, obtinere, obtinui, obtentum Mantener, lograr, conservarse
opaco, opacas, opacare, opacavi, opacatum Obscurecer
ordino, ordinas, ordinare, ordinavi, ordinatum Ordenar, regular, organizar
ostendo, ostendis, ostendere, ostendi, ostensum o ostentum Presentar
paro, paras, parare, paravi, paratum Preparar
pergo, pergis, pergere, perrxi, perrectum Pregonar, continuar, proseguir
pervenio, pervenis, pervenire, perveni, perventum Arribar, llegar
placeo, places, placere, placui, placitum Agradar
poneo, ponis, ponere, posui, positum Poner
predico, predicas, predicare, predicavi, predicatum Pregonar, publicar, predicar
praescribo, praescribis, praescribere, praescripdi, praescriptum Prescribir, mencionar
probo, probas, probare, probavi, probatum Probar
promulgo, promulgas, promulgare, promulgavi, promulgatum Promulgar, publicar
puto, putas, putare, putavi, putatum Pensar
rapio, rapis, rapere, rapui, raptum Robar
recipio, recipis, recipere, recepi, receptum Sacar, recibir, aceptar
recresco, recrescis, recrescere, recrevi, recretum Crecer de nuevo, renacer
reddo, reddis, reddere, reddidi, redditum Devolver
respicio, respicis, respicere, respexi, respectum Considerar, pensar en, contar con
respondeo, respondis, respondere, respondi, responsum Responder
retineo, retines, retinere, retinui, retentum Retener, mantener, conservar
revivisco, reviviscis, reviviscere, revivixi Revivir
revoco, revocas, revocare, revocavi, revocatum Volver a llamar, mandar, volver
saluto, salutas, salutare, salutavi, salutatum Saludar
scio, scis, scire, scivi o scii, scitum Deber, conocer
scribo, scribis, scribere, scripsi, scriptum Escribir
sentio, sentis, sentire, sensi, sensum Sentir
servio, servis, servire, servii, servitum Servir
servo, servas, servare, servavi, servatum Observar, procurar, conservar
sperno, spernis, spernere, spervi o sprevi, spretum Despreciar
statuo, statis, statuere, statui, statutum Establecer
sto, stas, stare, steti, statum Estar, permanecer
studeo, studes, studere, studui Estudiar
supero, superas, superare, superavi, superatum Superar, vencer
supprimo, supprimis, supprimere, suppressi, suppressum Detener, reprimir
taceo, taces, tacere, tacui, tacitum Callar
teneo, tenes, tenere, tenui, tentum Obligar, tener, contener
tolero, toleras, tolerare, toleravi, toleratum Soportar, resistir
traho, trahis, trahere, traxi, tractum Arrastrar
trado, tradis, tradere, tradidi, traditum Entregar
vapulo, vapulas, vapulare, vapulavi, vapulatum Sufrir
venio, venis, venire, veni, ventum Venir
video, vides, videre, vidi, visum Ver
vigeo, viges, vigere, vigui Estar en boga
vinco, vincis, vincere, vinci, victum Vencer
voco, vocas, vocare, vocavi, vocatu Llamar, nombrar
TEMA DE INFECTUM
Indicativo Subjuntivo Imperativo
V.A. V.P. 1,2 3,4 1ª, 2ª 3,4 1ª, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 V.A. V.P. V.A. V.P.
-o -r
-to -tor
-s -ris -bo
-re -to -tor
-t -tur -bi- (-be-) -a- -raíz-
-(e) ba- (-e-) -a- -re-
-mus -mur -e- -te
-mini -tote -mini
-tis -mini -bu-
-nto -ntor
-nt -ntur
TEMA DE PERFECTUM
VOZ ACTIVA
Indicativo Subjuntivo Infinitivo
TEMA DE SUPINO
VOZ PASIVA
Indicativo Subjuntivo
pluscuamperfect
perfecto fut. perfecto perfecto pluscuamperfecto
o
fui, he sido amado había sido amado Habré sido amado Haya sido amado Hubiera, hubiese, habría sido
I. Conjuga y declina los siguientes verbos en el tiempo, voz y modo que se indica.
a) Abstineo, abstines, abstinere, abstinui, abstentum= abstenerse
1 1 1
S2 2 2
3 3 3
1 1 1
P2 2 2
3 3 3
1 1 1
S2 2 2
3 3 3
1 1 1
P2 2 2
3 3 3
1 1 1
S2 2 2
3 3 3
1 1 1
P2 2 2
3 3 3