Está en la página 1de 5

GRAMMATICA LATINA.

CAPITULI I-V

¿CÓMO SE ESCRIBEN LAS PALABRAS EN LATÍN?


Esta es la mayor dificultad del Latín para un castellano hablante: el final de las palabras en
Latín se escriben según la función que esta palabra tenga en la oración. Por eso es muy
importante conocer bien la sintaxis castellana (reconocer verbos, sujetos, CD, CI y CC al
principio).
Tradicionalmente estas formas de escribir las palabras en Latín se han estudiado en forma de
tablas. A estas tablas se las llama DECLINACIONES. Hay cinco declinaciones. Las
declinaciones presentan, de manera ordenada, las funciones básicas de cada palabra y cómo
se escriben estas, atendiendo a unas reglas fijas. Las funciones se asocian a grupos; estos
grupos se llaman CASOS.

Los casos son las diferentes formas que pueden adoptar los sustantivos, adjetivos y
pronombres según la función que desempeñen en la oración.
Los sustantivos latinos se ajustan, para añadir las terminaciones de cada caso, a cinco modelos
diferentes: son las cinco DECLINACIONES. Cada sustantivo pertenece a una declinación y,
ajustándose a ese modelo, añadirá las terminaciones correspondientes para marcar los casos.

CASO FUNCIÓN
Nominativo Sujeto: Yo viajo en avión
(nominativus) Atributo: Yo soy alumno.
Vocativo (vocativus) Llamada: ¡Camarero, ven!
Acusativo (accusativus) CD (y algunos CC): Yo tengo un libro.
Genitivo (genitivus) CN: Ese reloj es de mi madre.
Dativo (dativus) CI: Compré un libro a María
Ablativo (ablativus) Casi todos los CC: En mi casa tengo muchos libros

Cada declinación, además, se corresponde con palabras de un género (o dos) concreto.


Como en los tres primeros capítulos hemos aprendido palabras de las dos primeras
declinaciones, los géneros asociados son (hay algunas excepciones):

DECLINACIÓN (declinatio) GÉNERO (genus)


Primera (prima) Femenino (femininum)
Segunda (secunda) Masculino / Neutro (masculinum / neutrum)

1
GRAMMATICA LATINA. CAPITULI I-V

Todas las palabras de una declinación concreta se escriben, al final, de la misma manera:
NOMINA SUBSTANTIVA
Declinatio prima
Genetivus sing. -ae, plur. -arum.
Exemplum: insul-a, -ae fem.
sing. plur.
nom. insul-a insul-ae
voc. insul-a insul-ae
acc. insul-am insul-as
gen. insul-ae insul-arum
dat. insul-ae insul-is
abl. insul-ā insul-is
Nomina masculina sunt paucissima, ut agricola, nauta.
Declinatio secunda
Genetivus sing. -i, plur. -orum.
Exempla: domin-us, -i; puer pueri masc.
sing. plur. sing. plur.
nom. domin-us domin-i nom. puer puer-i
voc. domin-e domin-i voc. puer puer-i
acc. domin-um domin-os acc. puer-un puer-os
gen. domin-i domin-orum gen. puer-i pueror-um
dat. domin-o domin-is dat. puer-o puer-is
abl. domin-o domin-is abl. puer-o puer-is

Nota bene! Nom. sing. -ius, voc. -i: filius, fili! Iulius, Iuli!

Nomina femenina sunt quoque paucissima, ut humus, papyrus, Aegyptus.


Exemplum: verbum, -i neut.
sing. plur.
nom. verb-um verb-a
voc. verb-um verb-a
acc. verb-um verb-a
gen. verb-i verb-orum
dat. verb-o verb-is
abl. verb-o verb-is

2
GRAMMATICA LATINA. CAPITULI I-V

GRAMÁTICA ESPAÑOLA
El Complemento Directo es una función que concreta el significado del verbo: hay verbos
que necesitan que después de ellos haya un CD, estos verbos se llaman transitivos. (p.ej.: son
transitivos verbos del tipo hacer, tener, asignar, mostrar, entregar, dar,…). Los verbos ser y
estar no llevan CD, sino ATRIBUTO.
Ejemplo:
El verbo ver necesita un CD detrás de él, para concretar su significado:
• Juan vio un cuadro.
• Juan vio la verja.
• Juan vio a su madre.
¿Cómo se puede reconocer un CD en una oración? De dos maneras:
1) Sustituyendo el CD por LO, LA/ LOS, LAS (según corresponda):
Juan vio un cuadro → Juan LO vio = un cuadro es CD
2) Pasando la oración a pasiva. El CD de la oración activa se convertirá automáticamente en
el SJ paciente de la oración en pasiva:
Juan vio un cuadro → El cuadro fue visto por Juan.
Con algunos verbos (como hacer, tener, haber), el CD no se convierte en SJ al pasarlo a pasiva.

¿QUÉ PASA CON LOS ADJETIVOS?


En los primeros capítulos hemos estudiado algunos adjetivos (magnus, parvus, bonus,
improbus,…). Hay distintos tipos de adjetivos, que se nombran según la declinación que
empleen al escribirse. Hemos empezado por los llamados DE PRIMERA CLASE o DE TRES
TERMINACIONES.
NOMINA ADIECTIVA
Declinatio prima et secunda
Genetivus sing. -i, -ae, -i.
Exemplum: bonus, -a, -um.
sing. plur.
nom. bon-us bon-a bon-um bon-i bon-ae bon-a
voc. bon-e bon-a bon-um bon-i bon-ae bon-a
acc. bon-um bon-am bon-um bon-os bon-as bon-a
gen. bon-i bon-ae bon-i bon-orum bon-arum bon-orum
dat. bon-o bon-ae bon-o bon-is bon-is bon-is
abl. bon-o bon-ae bon-o bon-is bon-is bon-is

3
GRAMMATICA LATINA. CAPITULI I-V

NOMINA NUMERALIA
Cardinalia Ordinalia
unus, -a, um primus, -a, um
duo, duae, duo secundus, -a, um
tres, tria tertius, -a, -um
quattuor quartus
quinque quintus
sex sextus
septem septimus
octo octavus
novem novenus
decem decimus
centum centesimus
mille millesimus

sing. plur.
nom. un-us un-a un-um du-o du-ae du-o
acc. un-um un-am un-um du-os/o du-as du-o
gen. un-ius un-ius un-ius du-orum du-arum du-orum
dat. un-i un-i un-i du-obus du-abus du-obus
abl. un-o un-a un-o du-obus du-abus du-obus

masc. et fem. neut.


nom. tr-es tr-ia
acc. tr-es tr-ia
gen. tr-ium tr-ium
dat. tr-ibus tr-ibus
abl. tr-ibus tr-ibus
PRONOMINA
Pronomina personalia
Persona prima Persona secunda Pronomen reflexivum
sing. plur. sing. plur.
nom. ego nos tu vos
acc. me nos te vos se / sese
gen. mei nostrum tui vestrum sui
dat. mihi nobis tibi vobis sibi
abl. me nobis te vobis se /sese
Pronomina possessiva
sing. (ut bonus, -a, um)
pers. 1 me-us, me-a, me-um
pers. 2 tu-us, tu-a, tu-um
pers. 3 su-us, su-a, su-um

4
GRAMMATICA LATINA. CAPITULI I-V

VERBA
SER/ ESTAR/ HABER.
Infinitivus: es-se.
Praesens indicativus
sing. 1 s-um
2 es
3 es-t
plur. 1 s-umus
2 es-tis
3 s-unt

Al igual que en castellano, los verbos en latín se agrupan en CONJUNGACIONES. Hay cinco
conjugaciones. Lo que debes saber, por ahora, son las DESINENCIAS de PERSONA
(terminationes personales), que se aplican en todos los tiempos y conjugaciones:
Activum [1, 2, 4, 5] Activum [3]
sing. 1 -o / -m -o / -m
2 -s -is
3 -t -it
plur. 1 -mus -imus
2 -tis -itis
3 -(u)nt -unt

Coniugatio verborum
Activum. Infinitivus. Praesens
[1] ama-re [2] habē-re [3] dic-ĕre [4] audi-re [5 thema praes. -i] cap-ĕre (capi-)
praesens
sing. 1 am-o habe-o dic-o audi-o capi-o
2 ama-s habe-s dic-is audi-s capi-s
3 ama-t habe-t dic-it audi-t capi-t
plur. 1 ama-mus habe-mus dic-imus audi-mus capi-mus
2 ama-tis habe-tis dic-itis audi-tis capi-tis
3 ama-nt habe-nt dic-unt audi-unt capi-unt

Imperativus. Praesens.
praesens
sing. 2 amā habē leg-e audī cape
plur. 2 amā-te habē-te leg-ite audī-te capi-te

También podría gustarte