Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
1. El amoníaco es una base fuerte y podría producir un cambio de pH.
A
pH
fisiológico
(7,4)
la
concentración
de
NH4+
es
casi
100
veces
la
del
NH3,
que
es
la
forma
neutra,
permeable
a
membranas.
Mamíferos,
Rep:les,
:burones.
aves.
Proteína intracelular
DEGRADACION
SÍNTESIS
DE
PROTEÍNAS
(TRADUCCIÓN)
DE
PROTEÍNAS
NH4+
Esqueletos
carbonados
Biosíntesis
de
AA,
nucleó:dos
y
otras
aminas
biológicas
α-‐cetoácidos
Carbamil-‐fosfato
Ace:l-‐CoA
Asp
CICLO
CICLO
DE
LA
DE
UREA
Fumarato
KREBS
Cuerpos
cetónicos
Oxalacetato
Urea
co2
(producto
de
GLUCONEO-‐
excreción
del
GÉNESIS
nitrógeno).
Glucosa
1. El amonio (-‐> NH3) es tóxico, sobre todo para el tejido nervioso.
El amonio se ha de transportar al hígado en una forma dis:nta de NH4+
TEJIDOS HÍGADO
Glutamato
dehidrogenasa
Glu
+
NAD+
α-‐CG
+
NADH+
+
NH4+
(deaminación
oxida:va)
Aminotransferasa
NH3+
O
o
transaminasas
O
NH3
+
H H
H
O
NH2
C
CH2
H
H
H
H
–2O
3P
–2O
3P
H2O
R1
+
ENZ-‐PLP-‐C
O
ENZ-‐PLP-‐C
N
C
COO–
H
H
Aminoácido 1 α-‐Cetoácido 1
ENZ-‐PMP-‐C NH2
α-‐Cetoglutarato
Glutamato
CH2
―
CH2
―
COO–
+
ENZ-‐PLP-‐C
O
ENZ-‐PMP-‐C-‐
N
C
―
COO–
H
H
H
O
NH2
C
CH2
H
H
H
H
–2O
3P
–2O
3P
Hay dos transaminasas que informan de la salud del hígado y corazón
GPT
/
ALT
Ala
+
α-‐cetoglutarato
Piruvato
+
Glutamato
GPT:
Glutamato-‐Piruvato
Transaminasa
=
ALT:
Alanina
Transaminasa.
Más
específica
de
daño
hepá:co.
GOT
/
AST
Asp
+
α-‐cetoglutarato
Oxalacetato
+
Glutamato
Valores
normales
en
sangre:
2-‐40
mU
/ml.
Puede
llegar
a
1.000
en
casos
de
hepa::s
viral,
cirrosis,
isquemia
cardíaca,
hepatotoxicidad.
Regulación
alostérica
ADP
GTP
+
–
COO
COO
+H
NAD(P)+
NAD(P)H
+
H+
3N
-‐
CH
–O
C
+ H2O
CH2
CH2
+
NH4+
CH2
Glutamato
Dehidrogenasa
CH2
COO
(GDH)
COO
Glutamato
α-‐
Cetoglutarato
(Matriz
mitocondrial,
hígado,
reversible,
puede
usar
NAD+
o
NADP+)
UREA
H2O NH4+
COO
COO
+ +
H3N
CH
H3N
CH
Glutamina
CH2
Glutaminasa
CH2
CH2
Glutamato
CH2
C
(Matriz
mitocondrial,
hígado)
COO
H2N
O
Glutamina Sintetasa
COO
COO
COO
+
+
+H
3N
CH
H3N
CH
H3N
CH
CH2
CH2
CH2
COO
C
C
P
O
O
H2N
O
• Gln
sintetasa
(GS)
y
Glutamato
dehidrogenasa
(GDH)
presentes
en
todos
los
organismos.
• GS:
citosólica.
• GDH:
mitocondrial.
• Glutaminasa
en
todos
los
tejidos,
más
abundante
en
intes:no,
hígado,
riñón,
cerebro
(astrocitos).
Glutamato
Gly
NH4+
ATP
Gln
Sintetasa
–
Ala
–
ADP
+
Pi
Regulación
covalente
Glutamina
AMP
CTP
Carbamil-‐fosfato
sintetasa
II
Carbamil-‐fosfato
NH4+
+
ATP
α-‐Cetoglutarato
MAYORÍA
AA
Glutamato
Glutamina
DE
Transa-‐
Gln
Sintetasa
minasas
α-‐cetoácido
ADP+
Pi+
H2O
TEJIDOS
Gln
Sintetasa
NH4+
Glutaminasa
CICLO
DE
UREA
Glutamato
Glutamina
LA
UREA
NH4+
NH4+
Glutamato
α-‐Cetoglutarato
Glutamato
DH
(INT)
Glutamina
HÍGADO
Piruvato
Alanina
Asp
Transaminasa
OAA
Transa-‐
minasas
+
Bacterias
GLUCOSA
AA
Glutamato
SANGRE
NH4+
+
ATP
α-‐Cetoglutarato
MAYORÍA
AA
Glutamato
Glutamina
DE
Transa-‐
Gln
Sintetasa
minasas
α-‐cetoácido
ADP+
Pi+
H2O
TEJIDOS
Gln
Sintetasa
NH4+
Glutaminasa
CICLO
DE
UREA
Glutamato
Glutamina
LA
UREA
NH4+
NH4+
Glutamato
α-‐Cetoglutarato
Glutamato
DH
(INT)
Glutamina
HÍGADO
Piruvato
Alanina
Asp
Transaminasa
OAA
Transa-‐
minasas
+
Bacterias
GLUCOSA
AA
Glutamato
GPT
/
ALT
Ala
+
α-‐cetoglutarato
Piruvato
+
Glutamato
GPT:
Glutamato-‐Piruvato
Transaminasa
=
ALT:
Alanina
Transaminasa.
Más
específica
de
daño
hepá:co.
GOT
/
AST
Asp
+
α-‐cetoglutarato
Oxalacetato
+
Glutamato
Asp
CICLO
α-‐Cetoglutarato
DE
LA
Transaminasa
UREA
NH4+
Glutamato
α-‐Cetoglutarato
Glutamato
DH
UREA
Transaminasa
Piruvato
ALANINA
Gluconeogénesis
HÍGADO
GLUCOSA
SANGRE
Concentración
de
amonio
en
sangre:
30-‐60
µM.
Supone
el
2-‐3%
del
nitrogéno
excretado
en
orina
(85%
es
urea,
30
g /24
h;
el
resto
crea:nina,
crea:na
y
ácido
úrico).
•
A
concentraciones
mayores
de
amonio
(>
0.2
mM):
visión
borrosa,
pérdida
de
conciencia,
letargia,
lesiones
cerebrales,
coma...
• El
mal
funcionamiento
del
ciclo
de
la
urea,
por
deficiencia
en
alguna
de
sus
enzimas
o
por
patología
hepá:ca
(por
ejemplo,
cirrosis
alcohólica),
produce
hiperamonemia.
POSIBLES
CAUSAS:
1)
Bajan
los
niveles
de
α-‐cetoglutarato
al
empujar
la
reacción
de
la
GluDH
hacia
la
formación
de
Glu
y
la
de
la
Gln
sintetasa
hacia
formación
de
Gln
(ambas
enzimas
abundantes
en
tejido
nervioso).
Baja
la
ac:vidad
del
ciclo
de
Krebs
Baja
la
producción
de
ATP
en
la
neurona.
NAD+
3)
Bajan
los
niveles
de
glutamato
al
acelerar
la
síntesis
de
Gln
por
la
Gln
Sintetasa
Baja
la
concentración
del
neurotransmisores
glutamato
y
su
derivado
gamma-‐aminobu:rato
(GABA).
4)
El
exceso
de
Gln
es
tóxico
para
astrocitos.
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
¿De dónde viene el nitrógeno que entra en el ciclo de la urea?
Uno
de
los
dos
nitrógenos
de
la
urea
viene
del
NH4+
libre
y
el
otro
del
–NH2
del
aspartato.
1.
Reacciones
de
transaminación
por
transaminasas
+
glutamato
dehidrogenasa:
NH3+
R
-‐
CH
+
α-‐Cetoglutrato
(α-‐CG)
α-‐ceto-‐AA
+
Glu
COO–
Pi + H+
O–
O
C
NH2
+
P
HO
C
NH4+
+
2
ATP
O
O
2ADP
Bicarbonato
Carbamil-‐fosfato
O
P
O
C
NH2
O
Carbamil-‐P
HN
C
NH2
H3N+
CH2
CH2
OrniQna
CH2
Entrada
a
la
mitocondria
CH2
Transcarbamilasa
CH2
CH2
H2N
CH
COO–
H2N
CH
COO–
Orn
Pi
Citrulina
Ornidna
a
a l
citosol
Salid
COO–
CH2
Aspartato
–OOC
CH
CH2
+H
O
3N
COO–
CH
C
NH
COO–
HN
NH2
CH2
Arginino-‐succinato
HN
C
NH2+
CH2
sintetasa
CH2
CH2
CH2
H2N
CH
COO–
CH2
ATP
AMP
+
PPi
H2N
CH
COO–
Citrulina
Arginin-‐succinato
2
Pi
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
–OOC
–OOC
CH
CH2
Fumarato
HC
CH
COO–
NH
COO–
NH2
HN
C
NH2+
HN
C
NH2+
CH2
Arginino-‐Succinato
CH2
CH2
Liasa
CH2
CH2
CH2
H2N
CH
COO–
H2N
CH
COO–
Arginin-‐succinato
Arginina
H2O
+
NH3
CH2
NH2
CH2
CH2
+
O
C
NH2
H2N
CH
COO–
UREA
Ornidna
Excrección.
(No
podemos
metabolizarla,
aunque
muchas
bacterias
:enen
ureasa).
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
EXCESO
DE
PROTS.
DIETA
Otras
rutas
SÍNTESIS
biosintédcas:
Pool
de
~
300
g
•
Glucosa.
Proteína
aminoácidos
•
Bases.
dsular
~
100
g
DEGRADACIÓN
•
Hormonas.
~
300
g
•
etc.
DEGRADACIÓN
Y
EXCRECIÓN
Urea N2COH4
Carbamil-‐fosfato
HCO3–
Sintetasa
I
Carbamil-‐P
+
Urea
NH4+
2AT
P
Arginasa
Orni:na
Orni:na
H O
Arginina
2 OrniQna
Fumarato
Arg-‐succinato
transcarbamilasa
liasa
Arginin-‐Succinato
ATP
Arg-‐succinato
sintetasa
Citrulina
Citrulina
Aspartato
Mitocondria
Citosol
Relaciones entre el ciclo de la urea y el ciclo de los ácidos tricarboxílicos (1)
AMINOÁCIDOS MITO-‐CONDRIA
+NH Aspartato
4
CO2 α-‐cetoglutarato
Glutamato
Carbamil-‐P
Citrulina
Aspartato
3
Oxalacetato
Oxalacetato
Arginin-‐
Orni:na
UREA
Succinato
2
NADH
Malato
Malato
1
Arginina
Fumarato
UREA
H2O
Relaciones entre el ciclo de la urea y el ciclo de los ácidos tricarboxílicos (2)
α-‐ceto-‐Glu
Aspartato
Aspartato
Citrato
3
3
Glu
Ace:l-‐CoA
Oxalacetato
Oxalacetato
Isocitrato
CICLO
2
NADH
2
UREA
NADH
CO2
Malato
Malato
CICLO
DE
a-‐Cetoglutarato
1
1
H2O
H2O
KREBS
Fumarato
Fumarato
CO2
Succinil-‐CoA
Succinato
Lanzadera
Aspartato-‐Malato.
Ciclo
de
Krebs-‐TCA.
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
+
SCoA
O
CH2
CH3
C
HN
CH
COO–
COO–
N-‐
AceQl-‐Glutamato
Sintasa
N-‐
Acedl-‐
Glutamato
CH2
CH2
HS-‐CoA
H2N
CH
COO–
Glutamato
+
O
HCO3–
+
NH4+
CPS-‐I
H2N
C
O
P
Urea
Carbamil-‐fosfato
2ATP
2ADP
+
Pi
El ciclo de la urea está compardmentalizado en la célula y en el hígado
Carbamil-‐fosfato
HCO3–
Sintetasa
I
Carbamil-‐P
+
Urea
NH4+
2ATP
SANGRE
portal
(del
intes:no).
Glutamina
sintetasa
Glu
+
NH4+
Gln
Gln
Glu
+
NH4+
Glutaminasa
NH4+
urea
Ciclo
urea
SANGRE
(al
resto
de
tejidos).
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Carbamil-‐fosfato
HCO3–
Sintetasa
I
Carbamil-‐P
+
Urea
NH4+
2ATP
OAA
Citrato
Asn,
Asp
Malato
Isocitrato
Ciclo
de
Phe,
Tyr
Fumarato
Krebs
Succinato
α-‐ceto-‐glutarato
Val,
Ile,
Thr,
Met
Succinil-‐CoA
H
N
O
=
C
N
NH2
COO–
CO2
Bio:na:
Cofactor
Lys
transportador
de
ENZIMA
carboxilos.
H
N
H
H
H
CH2
N5-‐me:l-‐tetrahidrofolato
(poco
usado)
5
CH2
N
H
CH3
N
transfiere
10
N
H
H
–
CH3
H
Tetrahidrofolato
(THF,
FH4)
N
H
H
CH2
N5,N10-‐me:lén-‐tetrahidrofolato
N
CH2
5
CH2
N
transfiere
10
N
H
–
CH2–
OH
Dihidrofolato
H
(DHF,
FH2)
CH2
CH2
transfiere
H
N
CH
N
N5,N10-‐metenil-‐tetrahidrofolato
C
O
H
N10-‐formil-‐
N5-‐formil-‐tetrahidrofolato
CH2
tetrahidrofolato
C
HN
transfiere
–
C
=
O
O
H
H
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
CH2
CH2
P
CH2
S
+
P
CH3
P
OH
OH
Medonina
ATP
MeQonina
adenosil
PPi
+
Pi
transferasa
COO
COO
R
R-‐CH3
+
H3N
CH
+
H3N
CH
CH2
CH2
CH2
CH2
S
CH2
+
S
CH2
Varias
MeQl-‐transferasas
CH3
OH
OH
OH
OH
S-‐Adenosil
homocisteína
S-‐Adenosil
me:onina
(AdoMet):
transfiere
me:los.
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Berg, Tymoczko and Stryer. Biochemistry, 7ª ed. W.H. Freeman, 2011.
OH OH OH OH
Fase final de la degradación de Trp, Ile, Val y Met (requiere 5’deoxiadenosil-‐cobalamina)
Me?l-‐malonil-‐CoA
mutasa
(5’
Deoxiadenosil-‐Cobalamina)
–OOC
—
CH
2
—
CH2
—
C
—
SCoA
Succinil-‐CoA
O
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Vitaminas y metabolismo
Más
relacionados
con
el
metabolismo
de
glúcidos.
Más
relacionados
con
el
metabolismo
de
aminoácidos.
Glu
NADH
+
CO2
Arg,
His,
Gln,
Pro
+
H2O
PLP
COO–
COO–
Transaminasaminas.
|
Serina
deshidratasa
|
(P.e.:
ALT)
Ser
H2N
—
CH
C
=
O
Ala
|
CH2
—
OH
|
H2O
NH4
CH3
Piruvato
THF
4
Serina
hidroximeQl
reacciones
transferasa
PLP
Glucógeno
Ácidos
Lys,
Leu
Fosfatos
de
pentosa
Glucosa
Grasos
Ile,
Phe,
Tyr,
Trp
Glu
NADH
+
* Seis con la Orn. CO2
Arg,
His,
Gln,
Pro
+
H2O
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Glucógeno
Ácidos
Lys,
Leu
Fosfatos
de
pentosa
Glucosa
Grasos
Ile,
Phe,
Tyr,
Trp
Glu
NADH
+
CO2
Arg,
His,
Gln,
Pro
+
H2O
Glucógeno
Ácidos
Lys,
Leu
Fosfatos
de
pentosa
Glucosa
Grasos
Ile,
Phe,
Tyr,
Trp
Glu
NADH
+
CO2
Arg,
His,
Gln,
Pro
+
H2O
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Met Val
5
reacciones
7
reacciones
CH3
–OOC
—
CH
2
—
CH2
—
C
—
SCoA
–OOC
—
CH
—
C
—
SCoA
CO2
CH3
–
CH2
–
CO
–
COO–
CH3
–
CH2
–
CO
–
S
–
CoA
O
O
Fase final de la degradación de Met, Trp, Ile, Val (pero no Leu)
ADP
+
Pi
CH3
–OOC
—
CH
—
C
—
SCoA
D-‐Medl-‐malonil-‐CoA
O
MeQl-‐malonil-‐CoA
epimerasa
Me?l-‐malonil-‐CoA
mutasa
(5’
Deoxiadenosil-‐Cobalamina)
–OOC
—
CH
2
—
CH2
—
C
—
SCoA
Succinil-‐CoA
O
Resumen de las reacciones en las que interviene la cobalamina
Glucógeno
Ile
Lys,
Leu
Ácidos
Trp
Phe,
Tyr,
Trp
Fosfatos
de
pentosa
Glucosa
Grasos
Leu
Acetoace:l-‐CoA
Gly,
Ala,
Ser
Cys,
Trp
Tiolasa
Piruvato
Ace:l
CoA
OAA
Citrato
Asn,
Asp
Malato
Ciclo
de
Isocitrato
Asn,
Phe,
Tyr
Fumarato
Krebs
Succinato
α-‐ceto-‐glutarato
Val,
Ile,
Thr,
Met
Succinil-‐CoA
Glu
NADH
+
CO2
Arg,
His,
Gln,
Pro
+
H2O
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Lys
Trp
Leu
5
Tyr
reacciones
9
Ala
reacciones
6
reacciones
14
Fumarato
Piruvato
reacciones
Aceto-‐acetato
Aceto-‐ace:l-‐CoA
5
enfermedades
6
reacciones
gené:cas.
Ile
Ace:l-‐CoA
Fenilalanina
hidroxilasa
HO
La
Dihidrobiopterina
es
un
coenzima
de
las
oxidasas
de
función
mixta
NAD+
Dihidrobiopterina
NADH
+
H+
reductasa
H
H
2
N
N
N
O
H
H
N
N
H
O
O
H
NH2
NH2
CH2—
CH—COO–
RH
R-‐OH
CH2
—
CH
—
COO–
O2
H2O
HO
Fenilcetonuria
(PKU)
NH2
NH2
CH2
—
CH
—
COO–
CH2
—
CH
—
COO–
Fenilalanina
hidroxilasa
HO
Fenilalanina
Tirosina
Transminasa
O
CH2
—
C
—
COO–
Piruvato
Ala
Fenilpiruvato
(se
acumula
en
sangre
y
orina).
• 1934:
Asbjorn
Fölling
(en
Oslo)
detecta
fenilpiruvato
en
la
orina
de
dos
gemelos
con
retraso
mental.
Posteriormente,
se
encuentran
más
posi:vos
en
gemelos,
lo
que
sugiere
el
carácter
gené:co
de
la
enfermedad.
• Autosómica
recesiva.
En
la
población
general
la
frecuencia
es
de
1
cada
15.000
habitantes.
Unas
20
mutaciones
diferentes.
• Hasta
que
se
estableció
el
screening
neonatal
los
enfermos
de
fenilcetonuria
representaban
un
1%
de
los
internos
de
ins:tuciones
psiquiátricas
(IQ
medio
53%).
• La
base
molecular
del
retraso
mental
de
los
enfermos
PKU
es
desconocida.
• SE
PUEDE
CORREGIR
SI
SE
DIAGNOSTICA
PERINATALMENTE
con
tratamiento:
dieta
pobre
(pero
no
carente)
de
Phe
IQ
medio
93%.
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
HO
HO
Tirosina
αCG
Glu
p-‐Hidroxifenilpiruvato
Fenilcetonuria
Tirosinemia
del
Tirosinemia
II
Dioxigenasa
(vitamina
C)
recién
nacido
COO–
HC
O
Homogensitato
oxidasa
OH
Cis
HC
C
—
CH2
—
C
—
CH2
—
COO–
O
H
O
CH2
—
COO–
CH
Acetoacetato
Trans
HC
O
Fumarilacetato
hidrolasa
C
—
CH2
—
C
—
CH2
—
COO–
O
–OOC
CH
Fumaril
Acetoacetato
HC
COO–
Tirosinemia
I
(drosinosis)
Fumarato
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
Alcaptonuria
Compuesto
de
color
negro
Tyr
Oxidación
COO–
espontánea
HC
O
HC
Oxidasa
C
—
CH2
—
C
—
CH2
—
COO–
O
CH2
—
COO–
José
M.
Fernández-‐Cañón*,1,
Begoña
Granadino*,2,
Daniel
Beltrán-‐Valero
de
Bernabé2,
Mónica
Renedo3,
Elena
Fernández-‐Ruiz3,
Miguel
A.
Peñalva1
&
Sandago
Rodríguez
de
Córdoba2
1Departamento
de
Microbiología
Molecular.
2Departamento
de
Inmunología,
Centro
de
Inves:gaciones
Biológicas,
Consejo
Superior
de
Inves:gaciones
Cien\ficas,
Velázquez
144,
28006-‐Madrid,
Spain.
3Unidad
de
Biología
Molecular,
Hospital
de
la
Princesa,
Universidad
Autónoma
de
Madrid,
28006-‐Madrid,
Spain.
Fenilalanina
Fenilcetonuria
(PKU)
Tirosina
Albinismo
Tirosinemia
II
p-‐hidroxifenilpiruvato
Tirosinemia
transitoria
RN
Melanina
Ac.
Homogen\sico
Alcaptonuria
Maleil
acetoacetato
Fumaril
acetoacetato
Tirosinemia
I
Fumarato
Acetoacetato
CH2
CH
CH3
CH3
–OOC
—
CH
2
—
CH2
—
C
—
SCoA
Succinil CoA O
Fase final de la degradación de Met, Trp, Ile, Val (pero no Leu)
CH3
–OOC
—
CH
—
C
—
SCoA
D-‐Medl-‐malonil-‐CoA
O
MeQl-‐malonil-‐CoA
epimerasa
Me?l-‐malonil-‐CoA
mutasa
(5’
Deoxiadenosil-‐Cobalamina)
Alfa-‐cetoácidos
Jarabe
de
Arce
(«orina
con
olor
a
jarabe
de
arce»).
Acil-‐CoA
Propionil-‐CoA
Me:l
malonil-‐CoA
Acidemia
medlmalónica
Succinil-‐CoA
Javier
León
Serrano
Bioquímica
Estructural
y
Metabólica
TEMA
17.
Degradación
de
aminoácidos
y
ciclo
de
la
urea
BIBLIOGRAFÍA
• Lehninger
Principles
of
Biochemistry.
5ª
ed.
Freeman,
2009.
Cap
18.
• Mark’s
Basic
Medical
Biochemistry.
A
clinical
approach.
3ª
ed.
LWW.,
2008.
Caps
38,
39,
40.
• Feduchi
y
cols.
Bioquímica:
conceptos
esenciales.
Panamericana,
2011.
Cap
15.
• Berg,
Tymoczko
and
Stryer.
Biochemistry.
7ª
ed.
WH.
Freeman,
2011.
Cap
23.
• Voet
and
Voet.
Biochemistry.
4ª
ed.
Wiley,
2011.
Cap
26.
• Baynes
and
Dominiczak.
Bioquímica
Médica.
3ª
ed.
Elsevier,
2011.
Cap
19.
• Garre†
and
Grisham.
Biochemistry.
4ª
ed.
2009.
Cap
25.