Está en la página 1de 38

KAPITULU I

INTRODUSAUN

1.1 Antesendente

Iha nasaun ida neeb deit, ema hotu hakarak hetan moris diak no

haksolok, maib atu hetan moris diak, tenke iha rekursu umanu neeb sufisiente

hanesan, hetan edukasaun neeb mak sufisiente. Tamb nee, atu hetan rekursu

umanu neeb diak no haree husi garantia kualidade edukasaun, hodi garantia

esperansa sira nee hotu, guvernu iha obrigasaun atu tau atensaun makaas b iha

setr sira hotu espesil liu b Ministriu Edukasaun neeb nuudr orgaun

responsablidade b rea edukasaun, tamba edukasaun hanesan komponente ida

neeb mak importante tebes iha nasaun ida. Wainhira iha nasaun ida edukasaun

fraku maka nasaun refere sei hetan difikuldade atu desenvolve-an. Timor Leste

hanesan nasaun ida neeb mak foin ukun an iha dekada ida, tan nee setr

edukasaun sei limitadu tebes hanesan: ninia funsionriu pbliku sira barak mak

sei remata deit ho nvel edukasaun sekundriu nian, nee duni presiza tebs

investe makas iha setr edukasaun hodi kapasita ninia funsionriu sira. Atu hetan

rekursu umanu neeb mak kualidade presiza tebs, tamb edukasaun ho

kualidade hanesan fatr importante neeb prinsipl liu hodi forma (eduka) ema

sai kualidade diak.

1
Iha parte seluk, edukasaun iha Timor Leste sai hanesan chave principl liu

b dezenvolvimentu nasaun no estadu. Iha mundu ohin loron, futuru nasaun

determina ms husi sistema globalizasaun no ms mudansa siensia. Tamba

edukasaun mak sai inspirasaun b siensia. Tamba nee governu no estadu Timor

Leste uza maneira f direitu b sidadania atu asesu b edukasaun, tantu eskola

secundria jeral ka eskola secundria privadu. Hatuur ona iha konstituisaun

RDTL artigo 59 kona b Edukasaun no Kultura garantia alinea 1 (ida) hateten

katak Estadu rekoese no garante sidadaun hotu nia direitu b edukasaun no

kultura, nunee ms harii sistema ensinu bziku universl, obrigatriu no

wainhira bele, gratuitu hanesan lei haruka.

Alternativa ida atu hasae kualidade edukasaun maka liu husi avaliasaun

aprendijazen, intermus profesr durante halao nia knr b prosesu

aprendizajem atu atinji mets kualidade edukasaun. Durante prosesu

aprendizajem profesr sira maknorin b estudante iha prosesu aprendizajem nia

laran, atu nunee objektivu edukasaun sai kualidade b futuru. Prosesu k

aktividade aprendizajem neeb atinji ona atu hasae kualidade edukasaun,

kompara ho objetivu neeb determina durante prosesu aprendizajem nia

laran. Esforsu neeb atu avalia entre ligadu (feed back) b alunus sira durante

prosesu aprendizajem, atu hasae kualidade edukasaun liu husi prosesu

aprendizajem nee ho diak. Konkluzaun katak avaliasaun edukasaun hanesan

prosesu sistematika ida atu halo medida, analisa, intrepreta no dezenvolve atu

atinji objetivu b prosesu aprendizajem durante profesr hanorin b alunu sira.

2
Kuesementu alunu sira nian, atu rejultadu ho diak no motivasaun neeb

aas liu husi nia estudu rasik, alunu sira muda nia karakteria no hahalok atu

nunee alunu sira iha vontade estudu ho seriu, b ho ida nee alunu sira

kuesementu neeb klean atu hetan rezultadu ho positivu, esforsu-an atu hetan

valr ho diak, liu husi motivasaun profesr durante hanorin b estudante sira.

Profesr atu hasae motivasaun b alunu sira iha prosesu aprendizajem hetan

rejultadu notas b alunu ho masimu , karik profesr sira laiha motiva b alunu

sira iha prosesu aprendizajem rejultadu ikus b aprendizajem bele afeita b iha

estudante nia notas ka valr. Motivasaun aprendijazem b profesr sira la f b

nia alunu sira, partisipasaun husi estudante iha aula sai minimu, tamb

motivasaun aprendizajen minimu maka afeita b prosesu aprendijazem iha aula .

Tamb nee motivasaun aprendijazem husi profesr sira bele motiva bei-beik atu

nunee bele atinji objetivu estudante sira hetan kualidade ho diak, nunee ms

estudante sira hetan valr aprendizajem ho sufisiente. Estudante neeb hanoin

konstrutivu, saida maka estudante sira estuda atu domina materia, tamb profesr

sira motiva nafatin b nia alunu sira. Estudante apresia tebs materia husi

profesr nian, f b alunu sira estuda ho vontade.

Motivasaun aprendijazem hanesan iha parte rua liga b malu. Aprendijazem

katak muda karakteristika no hahalok atu sai potensialidade ho kualidade neeb

diak. Motivasaun dehan katak sei sai hanesan material ida atu f mata dalan

b alunu sira atu estuda ho diak hodi hasae aktividade prosesu

aprendijagem, atu nunee bele atinji objetivu edukasaun sai kualidade, liu husi

prosesu aprendizajem. Alunus sai motivasaun neeb forti iha aprendizajem rasik

3
ladifikulta b sira, labarik sira iha vontade no komitmentu estudu liu husi

aprendizajem maib lori tempu naruk, atu muda nia karakteria estudante, tamb

alunu sira durante menus moral ou laiha kuesementu b motivasaun iha prosesu

aprendizajen b profesr sira.

Relasaun ho buat hirak neeb iha leten mak hakerek nain gosta atu hatene

klean liu tan. Ho ida nee maka hakerek nain hatama tpiku proposta pesquiza ida

nee hanesan Papl Aprendizajem no Inovasaun atu hasae Prestasaun Estuda


0
Alunus Klase II A iha Ensino Basico Cental No.01 Zumalai, Tinan

Akadmika 2016

1.2 Formulasaun Problema

Tuir antesendente no identifikasaun problema iha leten maka hakerek nain foti

formulasaun problema iha peskiza nee hanesan tuir mai:

1. Oinsa atu kra Aprendijazem no inovasaun neeb mak diak hodi hasae

prestasaun estuda alunu sira nian, iha Ensino Basico Central No1 Posto

Administrativo Zumalai Municipio covalima?

1.3 Objetivu Peskiza Nian


B peskiza ida nee iha ms nia objetivu rasik ho lubuk ida mak hanesan tuir mai:

1.3.1 Objetivu Geral

a. Hanesan meius ida hodi kriteriu no kompleta estudu iha Universidade

hodi hasai lisensiatura (S1) iha Fakuldade Edukasaun, Instituto Superior

Cristal

4
b. Atu aumenta koesimentu no kapasidade hodi kompleta sinsia durante

hetan iha nivl universiade teoria liu-liu iha Departementu Ekonomia.

c. Sinsia neeb durante iha banku akademiku bele dezenvolve nasaun liu

husi Edukasaun iha Timor laran tomak

1.3.2. Objetivu espesifiku

a. Atu deskreve oinsa Papl Aprendizajem no Inovasaun atu hasae Estuda

Alunus Klase II0 A iha Ensino Basico Cental No.01 Zumalai, Tinan

Akadmica 2016

b. Atu deskreve saida maka sai fatres dezafius no problema ka obstaklu

saida mak Estudante sira hasoru Problema, no oinsa buka alternativu

saida atu hetan problema nia solusaun.

1.4 Benefisiu Husi Peskiza

Benefsiu hosi peskizadr neeb halao peskiza ida nee mak hanesan tuir

mai nee:

a. Liu hosi Peskiza ida nee sei fo benefisiu ba Institu Superior Cristal.

b. Sai hanesan informasaun b pbliku tomak liu-liu b Ensinu Basika

Central Zumalai.

c. Resultadu Peskiza ida nee bele aumenta Peskizador nia koesimentu no

kapasidade hodi kompleta sinsia durante hetan iha nivl universiade

teoria liu-liu iha Departementu Ekonomia.

5
1.5 Limitasaun

Peskizadr halo limitaan iha peskiza ida nee peskiza deit kona-b Papl

Aprendizajem no Inovasaun hodi hasae Prestasaun Estuda Alunus Klase

80 A iha Ensino Basico Central No.01 Zumalai, Tinan Akadmika 2016.

1.6 Sistematika Hakerek

Atu hakamaanan iha komprensaun indise husi proposta ida nee maka

sistematika hakerek neeb akumula husi hakerek nain katak hanesan tuir mai

nee:

KAPITLU I : Introdusaun kompostu husi; Formulasaun Problema, Objetivu

peskizasaun, Benefisiu peskizasaun, Limitasaun, Sistematika hakerek.

KAPITLU II : Revizaun Literatura hanesan : Defenisaun teoria, konseptu Papl

hosi Aprendizajem, Inovasaun, defenisaun Prestasaun Estuda Alunus, Difinisaun

Konsepsionl

KAPTLU III Metodologia Peskizasaun kompostu husi: Ambitu/ Fatin peskiza,

chave informasaun, Foku Peskiza Tekniku rekoila dadus, Intervista,

Observasaun, Dokuentasaun,Quesionariu, varibel peskiza,Teknika analiza dadus

6
KAPITULU II

FUNDAMENTU TEORIKA

2.1 Konseitu Teortiku Kona-b Papl

Papl hanesan aspeitu dinmiku husi pozisaun (status), neeb ema

individu tutur ho responsabilidade moral relasiona ho nia pozisaun. Tuir Peritu

nain, Dewi S. Baharata (1983:375) iha disionariu lian Indonesia neeb hateten

katak papl hanesan parte husi servisu ka mandatu prinsipal neeb tenke halao.

Dalam kamus umum bahasa Indonesia yang menyatakan bahwa: peranan

adalah bagian dari tugas utama yang harus di laksanakan.

Iha parte seluk tuir Peritus nain Thibaut no Kelly (1986:131) ms hateten

papl hanesan modelu husi atitude ho esperansa husi individu ba ema seluk

wainhira halao interaksaun sosial ho ema seluk suatu pola perilaku yang

diharapkan dari seseorang oleh orang lain bila ia melakukan interaksi dengan

mereka

Relasiona ho hanoin balun husi Peritus nain iha leten maka Meredith

Belbin (1981:114) klarifika klean liu tan kona-ba papl hanesan individu neeb

iha ideias, kreatividade, kargu no dalaruma kontribui halo aprosimasaun foun

oinsa atu rejolve problema.

7
Peranan adalah seseorang mungkin memiliki bermacam-macam gagasan,

kreativitas, tugas dan kemungkinan besar dapat menyumbankan pendekatan baru

terhadap penyelesaian masalah (manusia, tugas, dan gagasan)

Husi Peritu nain sira nia hanoin kona-b definisaun papl mak hakerek

nain halo konklusaun katak susesu husi planu ka programa lases husi papl

prinsipal Lideransa, tantu individu noms sistema kolektividade iha komunidade

hanesan ms parte integrado neeb importnsia iha prosesu ka sistema

dezenvolvimentu. Ho papl katak atu hiti servisu ka mandatu ida iha prosesu foti

desizaun hanesan lideransa.

2.2 Definisaun Aprendizajem

Aprendizajen mak ajuda neeb f hosi edukadr/a atu bele akontese

prosesu hetan sinsia no koesementu, domina abilidade no lisan, nunee ms

frma atetude no fiar iha edukante sira nia-an. Aprendizajen nuudar esperinsia

bziku no kontinua too mate Aprendizajen iha komprensaun neeb atu hanesan

ho ensina/u, maski sira iha konotasaun neeb diferente.

Ho definisaun neeb maka mensiona iha leten hetn haforsa hosi peritu

hanesan tuir Warsita (2008:85) Pembelajaran adalah suatu usaha untuk

membuat peserta didik belajar atau suatu kegiatan untuk membelajarkan peserta

didik

8
Aprendizagen hanesan esforsu atu halo estudante hanorin ,aprendizajen

ninia esnsiu mak mudansa neeb msu iha prpriu ema ida nia laran hafoin

realiza atividade determinadu

Apredizajen halao hosi Professr/a hanorin (ensina) atu estudante bele

aprende no domina kontedu matria hodi nunee bele too objetivu neeb

determina tiha ona. Ensina nuudar atividade hosi ema ida nee, mak profesor/a.

Tuir Corey (1986:195) Pembelajaran adalah suatu proses dimana

lingkungan seseorang secara disengaja dikelola untuk memungkinkan ia turut

serta dalam tingkah laku tertentu dalam kondisi-kondisi khusus atau

menghasilkan respons terhadap situasi tertentu, pembelajaran merupakan subset

khusus dari pendidikan

Estratjia hakait b aprendizajen mak ninia sentidu nuudar modelu jerl

atividade profesr/a no estudante sira nian iha prosesu realiza atividade

aprendizajem atu too b estadarizasaun b determina tiha ona. atividade

aprendizajem b tenke halao husi profesor/a no estudante sira atu objetivu

aprendizajem b too ho diak no loos.

2.2.1 Papl hosi Aprendizajem :

Aprendizajem refere liu b ezistnsia interasaun entre profesr/a ho estudante.

(hotu-hotu ativu)

1. Prepara ema atu moris kompletu.

9
2. Prepara kada ema ida-idak independente no responsabilidade

3. Treina ema atu iha abilidade adaptasaun no interasaun (sosil + fiziku)

a. Frma ema hodi hamsu mudansa.

b. Treina no kostuma ema sai perfeitu.

2.2.2 Aprende

1. Aprende mak konsekunsia hosi interasaun estimulasaun no responde

(Slvin, 2000)

2. Prosesu adaptasaun neeb progresivu (B. F. Skinner iha Barlow,

1985)

a. Karakterstika aprende

1. Aktividade ida neeb rezulta mudansa individu ho konxinte.

2. Mudansa kapasidade neeb rezulta hosi atividade estuda (kognitivu

/koesementu, afetivu/atetude, no psikomotria)

3. Mudansa kapasidade neeb presizatempu neeb relativu kleur,

konstanta, no kontinua/nafatin.

4. Mudansa kapasidade nee hetan tamb esfrsu neeb ativu liuhosi

treinamentu no esperinsia.

10
b. Objetivu aprende, Atu dezenvolve kapasidade sira neeb iha estudante

sira nia-an:

Koesementu

komprensaun

Aplikasaun

Sinteza

Analiza

Avaliasaun

Definisaun neeb maka mensiona iha leten, hakerek nain halo rezumu

Atividade aprendizajem ne,e tenke halao husi profesr/a no estudante sira atu

halo tuir didiak.Objetivu aprendizajem b too ho diak no loos. Profesr

nuudar pozisaun ida nudar orienta no edukadr maib persija ms area

espesifiku no esperiensia neeb kuesementu masimu no kapasidade tamb Knr

nuudar profesr ida nee label halo husi ema ida neeb laiha kompetnsia atu

sai profesr ida. S tan sei sai profesr ida. Profesr tenki profesional no domina

situasaun neeb infrenta iha sosiedade nia leet atu bele motiva nuudar

edukadr ida.

11
Tuir peritu Djamarah, (2000:32). guru adalah semua orang yang

berwenang dan bertanggung jawab untuk membimbing dan membina anak didik,

baik secara individual maupun klasikal di sekolah maupun di luar sekolah

Komprensaun no definisaun profesr mak elementu importante iha sistema

jeral edukasaun nian. Tamb ho ida nee, papl no profisaun nuudar profesr ida

atu hasae estudante sira nia kualidade tenke, papl profesr sai subtitui hanesan

nuudar inan-aman estudante nian durante estudante sira sei iha eskola, atu

nunee estudante sira iha vontade atu partisipa prosesu aprendizajem iha eskola.

Iha edukasaun ida nee, profesr iha knr prnsipal tolu neeb halao maka

hanesan:knr profisionl, knr sidadania no knar umanidade. Knr profisionl ha

nesan knr neeb relasiona ho ninia profisaun.Knr profisionl inklui ms knr a

tu eduka, atu hanorin, no atu forma ema sai ema neeb kualidade, moral iha

sosiedade nia leet. Eduka iha ninia signifikante atu hatutan no dezenvolve valr

moris nian; hanorin iha sentidu atu hatutan no dezenvolve sinsia no teknolojia;

no knr atu eduka iha ninia sintidu atu dezenvolve abilidade no iha moral atu

implementa iha sosiedade laran.

Husi definisaun hirak iha leten, bele foti konklui katak profesr mak edukadr

neeb iha profisaun, kualidade akadmika, responsabilidade, fiziku no mental ne

eb diak, atu halao nia funsaun nuudar edukadr, hanorin, forma, no orienta, i

nklui ms hasae motivasaun b estudante durante estudu atu atinji objetivu eduk

asaun sai kualidade iha prosesu aprendizajem.

12
2.3 Definisaun Inovativu

Inovativu mak hanesan elemen neeb iha relasaun b interaksaun atu

produs, fahe no utilisa matenek foun neeb hamsu benefisia, haree husi termu

ekonomia. sitema inovativu mak hanesan sistema sosializasaun ida neeb haree

oinsa ema hanesan individual komesa estuda, buka atu hatene, explora hanoin

neeb sira iha no bele benefisia iha termu ekonomia e ms respeito b

enviromentu.

Tuir peritu Ibrahim (1989) mengatakan bahwa inovasi adalah

penemuan yang dapat berupa sesuatu ide, barang, kejadian, metode yang

diamati sebagai sesuatu hal yang baru bagi seseorang atau sekelompok orang

(masyarakat).

Nee dunik, molok atu tama b inovasaun atu hasae prestasaun estuda

neeb maka diak, nakonu ho kreatividades no inovativu, aprendizajem nain sira

persija; sensitivu b enviromentu no iha hanoin b oin, aplika hanoin sira nee b

oportunidade atu estuda, hamsu ideas foun neeb lori mudansa foun no persija

kreatividade b inovativu husi estuda neeb fasil to b ida neeb defisil.

Tuir Ansyar, Nurtain (1991) mengemukakan inovasi adalah gagasan,

perbuatan, atau suatu yang baru dalam konteks social tertentu untuk menjawab

masalah yang dihadapi

Liga b peritus nia hanoin iha leten, maka hakerek nain, halo rezumu

oituan kona-b liafuan inspirativu balun hodi inspira ita, enkoraza ita, motiva ita

13
no eleva ita nia vontade estuda no servisu hodi hetan susesu iha ita nia moris.

Buat hotu akontese tuir ninia tempu no prosesu, labele hakarak nia rezultadu ikus

maib tenke hahu hosi nia prosesu mak foin ninia rezultadu. Hakerek nain nia

pontu de vista b susesu ne'e mak oinsa ita prepara an liu hosi esforsu tomak ho

maneira oinsa ita maneja ita nia tempu ho diak hodi aprende no halo buat ruma

neeb bele benefisia b ita nia an no ema seluk.Susesu neeb ita hetan sempre

liu hosi dalan edukasaun, tamb liu hosi edukasaun mak ita aprende buat barak.

Edukasaun laos deit atu eduka ema sai matenek maibe bele eleva ema nia status

sosial iha komunidade nia laran. Ema neeb ho nivel edukasaun diak no boot

sempre hetan apresiasaun hosi ema seluk. ema matenek mak bele iha hanoin

konstrutiva hodi konstrui nia familia, sosiedade, nasaun no mundu. Ita tenke

abitua ita nia abitualidade baruk ten tamba selae ita sei markar pasu iha fatin ou

bele pasu b kotuk tamb ema seluk avansa b oin. Susesu ema ida nian

konserteza sei la sees an hosi oinsa ita maneja tempu no servisu makaas. Ema

hirak neeb uza sira nia tempu hodi halo buat neeb diak maka iha loron ikus

sira sei hetan ninia rezultadu ho diak.

14
2.4 Profesr

2.4.1 Definisaun Profesr

Profesr hanesan pozisaun ida nuudar orienta no edukador maibe persija

ms area espesifiku no esperiensia neeb kuinesementu masimu no kapasidade

tamba Knar nuudar professor ida nee labele halo husi ema ida neeb laiha

kompetnsia atu sai profesr ida. S tan, se sai profesr ida, professor tenki profis

ionl no domina situasaun neeb infrenta iha sosiedade nia leet bele motiva

nuudar edukaor ida.

Tuir peritus Djamarah, (2000:32). guru adalah semua orang yang

berwenang dan bertanggung jawab untuk membimbing dan membina anak didik,

baik secara individual maupun klasikal di sekolah maupun di luar sekolah

Komprensaun no definisaun profesr mak elementu importante iha sistema

jeral edukasaun nian. Tamba ho ida nee, papl no profisaun nuudar profesr ida

atu hasae estudante sira nia kualidade tenke konsidera ho sriu atu

nunee prosesu aprendizajen lao ho diak.

Tuir Purwanarminta, 1984: 335) Guru adalah salah satu komponen

manusiawi dalam proses belajar mengajar, yang ikut berperan serta dalam

usaha pembentukan sumber daya manusia yang potensial di bidang

pembangunan.

15
Definisaun profesr laos limita nuudar funsionriu atu halo deit nia knr

nuudar professor la iha sentimentu ba responsabilidade sinsia atu fo materia

ruma ba estudante iha aula. Iha kestaun ida nee, papl profesr sai subtitui hanes

an nuudar inan aman estudante nian durante estudante sira sei iha eskola, atu

nunee estudante sira iha vontade atu partisipa prosesu aprendizajen iha eskola.

Ho ida nee defenisaun neeb menciona iha leten hetan ajuda ka reforsa

husi peritus ka matenek nain balun nian hanoin hanesan tuir Sardiman,

(2001:123) Guru adalah semua orang yang berwenang dan bertanggung jawab

terhadap pendidikan murid-murid, baik secara individual maupun secara

klasikal, baik di sekolah maupun di luar sekolah

Iha edukasaun ida nee, profesr iha knr prnsipal tolu neeb halao mak

a hanesan: knr profisionl, knr sidadania no knar umanidade. Knr profisionl

hanesan knr neeb relasiona ho ninia profisaun.

Knr profisionl inklui ms knr atu eduka, atu hanorin, no atu forma ema sai

ema neeb kualidade, moral iha sosiedade nia leet. Eduka iha ninia

signifikante atu hatutan no dezenvolve valor moris nian; hanorin iha sentidu atu

hatutan no dezenvolve sinsia no teknolojia; no knar atu eduka iha ninia sintidu

atu dezenvolve abilidade no iha moral atu implementa iha sosiedade laran.

Knr umanu mak knr nuudar ema umanu ida iha sentimentu no iha

hanoin antes implementa buat diak no aat iha sosiedade . Profesr ida tenke bele

halo nia-an sai inan-aman neeb segundu iha eskola (estudante sira). Profesr

sira tenke simpatia ba estudante, atu nunee estudante sira bele iha vontade no

16
komitmentu simu ba materia refere . Alende ida nee, realidade atu transforma est

udante sira iha aula laran ka iha comunidade nia leet senti hanesan nuudar

profesr ida atu hasoru estudante sira bele respeita iha sosiedade nia leet.

Knr sidadania mak knr nuudar sosiedade ida no atu nunee rekuinese-

an nuudar kriadr. Ezistnsia husi profesr sira sai fatr determinante ba

dezenvolvimentu ba nasaun nia distinu atu dezenvolve futuru, tempu agora no

tempu oin mai. Knr profesr tolu nee principal tebes tenke liga ba

malu, atu sai harmonia no dinmiku. Profesr ida laos deit hanorin iha aula

laran, maib tenke bele sai katalizadr, motivadr no dinmizadr ba

dezenvolvimentu iha fatin neeb nia hela-b.

Tuir Djamarah, (1994:33). guru adalah semua orang yang berwenang

dan bertanggung jawab untuk membimbing dan membina anak didik, baik secara

individual maupun klasikal di sekolah maupun di luar sekolah.

Atu ezerse ninia funsaun, profesr ida tenke koese prinspiu kona-b

komportamentu refere liu ba situasaun edukasional hotu-hotu; koese sinsia

koesimentu no abilidade iha komunikasaun laran noms bele responsabiliza ho

didtika no metdika antes halao nia funsaun.

Nuudar profisaun ida, sai profesr kumpri karaterstika sira neeb ligadu

ho profesr, mak hanesan:

1. Iha funsaun no signifikavu iha sosil ba komunidade, benefisiariu sira

bele senti karakter no prinsipiu profesr .

17
2. edukasaun neeb bele responsabiliza, husi funsaun professor

iha abilidade espesfikabele hetan valor nudar profesr ida.

3. Dixiplina sinsia iha profesr kompetnsia atu ejerse nia funsaun

atu determina nia konsementu sientifika ida.

Husi definisaun hirak iha leten, bele konklui katak profesr mak edukadr

neeb iha profisaun, kualidade akadmika, responsabilidade, fiziku no mental ne

eb diak, atu halao nia funsaun nuudar edukador, hanorin, forma, no orienta, in

klui ms hasae motivasaun ba estudante durante estudu atu atinji

objetivu edukasaun sai kualidade iha prosesu aprendizajen.

2.4.2 Knr Profesr

Knr prinsipl ida husi profesr mak kria atmsfera ka klima husi prosesu

aprendizajen neeb bele motiva estudante sira kontinua estuda ho

diak iha espritu , vontade no komitmentu , (Djamarah,1997: 1).

Tuir abdul kadir Munsyi (1994 : 33). Kompetensi sebagai suatu tugas

yang memadai atau memiliki pengetahuan, keterampilan dan kemampuan yang

dituntut oleh jabatan seseorang.

Inklui ms knr ida area ba profisaun, area umanitaria, no area sosial.

Funsaun husi profesr nuudar profisaun atu eduka, hanorin, no forma. Eduka

katak forma no dezenvolve valor ba moris nian. Hanorin katak forma no

dezenvolve sinsia no teknolojia. Enkuantu, forma katak dezenvolve estudante

18
sira nia kapasidade no mentalidade hodi ezerse nia funsaun nuudar estudante

ida.

Knr profesr iha sinsia umanu nian profesr ezerse nia funsaun senti

estudante nee hanesan oan no estudante ms senti hanesan segundu inan aman

iha eskola. Tamba nee estudante sira halo simpatia ba Profesr, nunee bele mat

ria saida deit mak profesr sira hanorin, espera katak nee sai hanesan motivasa

un ida ba estudante sira durante estuda b. Se profesr lamotiva ba

estudante, maka fallansu dahuluk mak profesr refere sei labele kuda ninia fini

hanorin nian nuudar edukar ba estudante sira. Estudante sira sei baruk atu

hasoru tuir materia maka objektivu profesr sira latinji ona ligadu ba prosesu

hanorin. Enkuantu, komunidade sira koloka ona profesr sira ba fatin neeb

respeitozu iha ninia ambiente rasik, tamba husi profesr ida mak komunidade sira

atu tau konfiansa ba profesr katak hetan koesimentu sinsia neeb klaru no

justu atu eduka ba alunu sira. Nee duni, knr profesr neeb mensiona mak

knr nudar motivador no orinta ba estudante sai kapasidade no abilidade iha

tempu neeb sai kualidade ba edukasaun atu nuee bele iha garantia rekursu

neeb diak ba futuru. Nunee, prezensa profesr nian nuudar fatr neeb mak

labele subtitui iha kualker komponente ida iha vida nasaun nian, desde

uluk, prezensa profesr ida ba nasaun ida importante tebes, s tan nasaun ida

neeb harii hela liu husi edukasaun sai kualidade atu forma rekursu neeb ho

diak atu dezenvolve ba nia nasaun rasik , tamba siensia adopta hela iha mundu

global, mudansa siensia no teknolojia tamba ho ida nr nia dalan mai husi profesr

sira.

19
Tuir Ametembun (1994 :33) Guru adalah semua orang yang

berwenang dan bertanggung jawab terhadap pendidikan murid-murid, baik

secara individual maupun klasikal, baik di sekolah maupun luar sekolah.

Knaar ba professora iha parte 3 maka hanesan tuir mai nee :

a. Profesr nuudar maknorin,

b. Profesr nuudar orientadr, no

c. Profesr nuudar administradr.

Knr tolu neeb iha leten, mak knar prinsipal husi profisaun profesr sira

nian. Iha neeb, profesr nuudar maknorin sei foka liu ba knr iha planeamentu

no ezekusaun aprendizajen. Profesr nuudar orientadr f presaun ba traballu,

asistnsia ba estudante sira iha rezolusaun ba problema neeb sira infrenta.

Enkuantu, nuudar administra ba klase, profesr esensialmente nuudar relasaun

entre ensinu no jestaun nee diak.

2.4.3 Responsabilidade Profesr Nian

Responsabilidade profesr nian mak hanesan tuir mai nee:

1. Profesr tenke motiva estudante sira atu estuda,Responsabilidade profesr nia

neeb importante liu mak planeia no motiva estudante sira atu halo atividade

estuda nian, profesr atinji kresimentu no dezenvolvimentu neeb nia

hakarak.

20
2. Partisipa hodi tuir regra iha dezenvolvimentu kurrkulu eskola nian

Loloos profesr mak ema xave neeb mak hatene liu konaba nesesidade

kurrkuluneeb apaar ho nvel dezenvolvimentu kapasidade estudante sira

nian bele orienta ho diak.

3. Fornese orientasaun ba estudante sira (responsabilidade, karater no fizika)

Kuda koesimentu ba estudante sira, realmente laos servisu neeb fasilMaib

orientaestudante sira atu sai personajen ida jatamente laos servisu neeb

fasil. Dezenvolve ninia karater no ninia personalidade, atu sira iha bitu, atitud

e, mehi, hanoin no halao,barani no responsvel, simptiku no hakarak servisu

hamutuk, halao asaun bazeia ba valr moral neeb aas, hirak nee

sai responsabilidade profesr sira nian.

4. Fornese orientasaun ba estudante sira, orientasaun ba estudante sira halao atu

sira bele rekoese nia an rasik, rezolve nia problema rasik, bele enfrenta realid

ade no iha rezistnsia emsionl neeb diak, ho dignu.

5. Halo diagnstika ba difikuldade sira estuda nian no halo avaliasaun ba

progresu estuda nian. Realiza peskiza Nuudar ema neeb envolve iha sinsia

(sientsta) iha area edukasaun, entaun nia tenke hadia nafatin ninia maneira

servisu.

6. Koese komunidade no partisipa atu ativa. Profesr sira karik laefetividade

atu halao nia knar nuudar profesr, maka totalmente komunidade sira bele

konese nuudar professor laiha vontade atu hanorin.

21
7. Apresia, prtika no garante vida nasionl, tantu pesol noms komunidade

kiik toogrupu sosil neeb boot, inklui eskola.

8. Partisipa hodi ajuda kriasaun unidade no integridade nasaun no pz mundial.

Profesr sira iha responsabilidade atu prepara estudante sira hodi sai sidadaun

neeb diak. Komprensaun neeb diak mak iha sentimentu unidade no

interidade nuudar nasaun.

9. Partisipa iha dezenvolvimentu nia susesu. Dezenvolvimentu mak forma neeb

adekuadu liu atu lori nia komunidade ba moris diakno properidade

husi nasaun. Dezenvolvimentu refere inklui dezenvolvimentu sira iha area

mental, espiritual, no material.

Responsabilidade sei hasae papl profisionl profesr sira nian. Bazeia ba

responsabilidade profesr sira nian neeb mensiona iha leten, maka profesr sir

a nesesita duni hodi hasae sira nia papl no kapasidade profisionl nuudar

profesr ida. Abilidade la mximu profesr sira sei iha difsil atu asume

responsabilidade no maneira neeb diak liu atu nunee bele hatene knr nudar

edukador no orienta lao ho diak.

2.5 Definisaun Prestasaun Estuda Alunu Sira

Prestasaun hanesan Esforsu ida, hosi resultadu aktivisadse servisu nian

neeb alkansa ho diak. Atu hetan resultadu neeb maka diak, tenki esforsu an

makaas hodi nunee bele hetan resultadu diak, ou valr, atu hetan resultadu

neeb maka diak presiza esforsu atu estuda makaas, tamb liu hosi estuda mak

mudansa komportamentu ka muda karakteria ema ida nia, ho sriu

22
atividade, purezemplu, liu-husi lee, haree, rona, halo-tuir, no seluk-seluk tan.

Estuda neeb efetivu bele hetan apoiu estudante sira, hodi hasae kapasidade

neeb sira hein hela bazeia b objetivu instrusional neeb atu alkansa.

Prosesu prestasaun kona-b aprendizajem hanesan valrijasaun ida neeb

ita hetan liu hosi pesal ida durante atividade oin-oin, nunee ms iha parte seluk

prestasaun aprendizajem ita hetan liu hosi meus hodi dedika an tomak atu servisu

makaas no oinsa maneiza tempu hodi halo servisu hanesan atividade ida neeb

maka ita presiza.

Ho difinisaun neeb maka mensina iha leten kona-b Prestasaun Estuda

tuir sientista Tulu tuu (2004:75) adalah hasil yang dicapai seseorang ketika

mengerjakan tugas atau kegiatan tertentu. Ho lian tetun prestasaun estuda

hanesan resultadu neeb alkansa hosi ema ruma bainhira halao servisu ou

aktividades refere.

Tuir peritus (Djamarah 1986: 286) prestasi adalah hasil dari suatu

kegiatan yang telah dikerjakan, diciptakan, baik secara individual maupun

kelompok. Tuir sientista Djamarah prestasaun hanesan resultadu hosi aktividades

neeb halao, liu hosi indivu, ou grupu.

2.5.1 Fatr sira neeb fo influensia b prestasaun estuda

Fatr neeb maka f influensia b prestasaun hanesan intelengensia,

talentu, interese ho atensaun , motivasaun, maneira estuda, eskola, ambeinte

familia.

23
Hanesan tuir peritus Merson U. Sungalang (dalam Tulus Tuu, 2004:78)

faktor yang mempengaruhi prestasi belajar adalah kecerdasan, bakat, minat dan

perhatian, motif, cara belajar, sekolah, lingkungan keluarga.

Tuir Sumadi Suryabrata (1998 : 233) dan Shertzer dan Stone

(Winkle, 1997 : 591), secara garis besar faktor-faktor yang mempengaruhi

belajar dan prestasi belajar dapat digolongkan menjadi dua bagian, yaitu faktor

internal dan faktor eksternal

Atu haforsa tan kona-b prestasaun estuda hanesan esforsu neeb halao

atu hetan nia resultadu ho diak. Atu hasae prestasaun estuda ho diak presiza

tau atensaun b kondisaun internal no external.

1. Kondisaun internal mak kondisaun ka situasaun neeb mak eziste iha

prpriu estudante nia laran, hanesan: sade, abilidade, kapasidade no

seluk tan.

2. Kondisaun external mak kondisaun neeb eziste iha liur husi prpriu

ema nian, ezemplu: sala aula neeb ms, instalasaun no infra-estrutura

aprendizajem nian neeb adekuadu.

24
2.6 Estuda

2.6.1 Definisaun Estuda

Estuda bele define nuudar prosesu ida hodi hetan koesimentu liu-husi

leitura no uza experinsia nuudar koesimentu atu bele muda komportamentu

individu nian iha forma kapasidade (competencies), abilidade (skills), no atitude

(attitudes). Estuda ninia esnsiu mak mudansa neeb msu iha prpriu ema

ida nia laran hafoin realiza atividadede terminadu. Esensialmente, laos mudansa

hotu-hotu inklui b kategoria estuda. Atu komprende kona-ba konseitu husi

estuda, iha nee sei hahu apresenta definisaun balun kona-ba estuda.

Ho difinisaun neeb maka mensiona iha leten heta haforsa hosi sientista

ka peritus hanesan tuir Wingkel dalam Darsono (2000: 4) hateten katak

Belajar adalah suatu aktivitas mental/psikis dalam interaksi aktif dengan

lingkungan, yang menghasilkan perubahan dalam pengetahuan pemahaman,

keterampilan dan nilai sikap.

Tuir peritus Slameto dalam Djamarah (2002:13) halo ms formulasaun

kona-b difinisaun estuda hensan Belajar yaitu suatu proses usaha yang

dilakukan individu untuk memperoleh suatu perubahan tingkah laku yang baru

25
secara keseluruhan sebagai hasil pengalaman individu itu sendiri dalam

interaksi dengan lingkungan.


Estuda mak prosesu ida atu muda komportamentu no karateria ema

nia, ho nunee hetan koesimentu no abilidade hodi sai diak liu-tan duke

anterior.

Iha opiniaun balun husi matenek-nain sira kona-ba konseitu estuda. Tuir

1. Cronbach, Harold Spears no Geoch iha Sardiman A.M (2005: 20) f

nia definisaun katak Learning is shown by a change in behavior as a

result of experience. Haforsa tan ho lian tetum katak estuda mak hatudu

mudansa komportamentu nuudar rezultadu husi experinsia.

2. Harold Spears (2005: 20), estabelese limitasaun katak Learning is to

observe,to read,to initiate,to try something themselves,to listen,to follow

direction, haforsa ho lian tetum katak estuda mak observa, lee, halo

inisiativa, koko buat ruma ho mesak, rona, lao tuir instrusaun/diretiva.

3. Geoch (2016: 20) hateten katak Learning is a change in performance as

a result of practice, ka estuda mak mudansa iha aparnsia nuudar

rezultadu husi pratika.

Husi definisaun tolu iha leten, bele konklui katak estuda mak mudansa

komportamentu ka muda karakteria ema ida nia, ho sriu atividade, purezemplu,

liu-husi lee, haree, rona, halo-tuir, no seluk-seluk tan. Estuda sei sai diakliu se

26
sujeitu refere neeb estuda nee hasoru kedas ka halo kedas, nunee laos deit

verbalistiku.

Tuir peritus Thursan Hakim (2000:1) belajar adalah suatu proses

perubahan di dalam kepribadian manusia, dan perubahan tersebut ditampakkan

dalam bentuk peningkatan kualitas dan kuantitas tingkah laku seperti

peningkatan kecakapan, pengetahuan, sikap, kebiasaan, pemahaman,

keterampilan, daya pikir, dll.

Estuda nuudar atividade individual ida, neeb lolos nuudar estmulu pesa

ida neeb haruka b nia husi meiu ambiente. Ho nunee, akontesiumentu

atividade estuda neeb realiza husi individu ida bele explika ho formula entre

individu no meiu ambiente. Estuda neeb fetivu bele hetan apoiu estudante sira

hodi hasae kapasidade neeb sira hein hela bazeia b objetivu

instrusional neeb atu alkansa. Atu hasae prestasaun estuda hodiak presiza tau

atensaun ba kondisaun internal no external.

1. Kondisaun internal mak kondisaun ka situasaun neeb mak eziste iha

prpriu estudante nia laran, hanesan: sade,abilidade, kapasidade no seluk

tan.

2. Kondisaun external mak kondisaun neeb eziste iha liur husi prpriu ema

nian, ezemplu: sala aula neeb ms, instalasaun no infra-estrutura

aprendizajen nian neeb adekuadu.

27
2.6.2 Tipu Sira Kona-ba Estuda nian

Tuir Reber (1988) katak tuir objetivu no rezultadu. Tipu-tipu estuda

kompostu husi:

1. Estuda Abstratu (Abstract Learning). Tipu estuda ida nee nia objetivu atu

hetan komprensaun no solusaun neeb la real. Papl espritu ka

rsiu,dominasaun b prinspiu no konseitu sira importante liu.

2. Estuda abilidade (Skill Learning). Tipu estuda ida nee iha nia objetivu atu

hetan abilidade balun ho utilizasaun movimentu motriku sira. Prosesu

formasaun neeb intensivu no regular presiza tebs.

3. Estuda Sosil (Social Learning). Tipu estuda ida nee iha nia objetivu atu

hetan abilidade no komprensaun b kestaun sosiliza sira, adaptasaun b

valres sosiliza sira, no seluk tan.

4. Estuda Rezolusaun b Problema (Problem Solving). Tipu estuda ida nee

iha ninia objetivu atu hetan abilidade kognitivu hodi rezolve

problema ho kompletamente. Kapasidade individual iha dominasaun kons

eitu, prinsipiu,no generalizasaun oi-oin nesesitu tebs.

5. Estuda Rasionl (Rational Learning). Tipu estuda ida nee iha ninia

objetivu atu hetan variedade abilidade sira ho utilizasaun prinspiu no

konseitu sira. Espera atu individu sira iha kapasidade atu rezolve

problema ho utiliza konsiderasaun no estratgia persepsaun neeb

loos, ljika, no sistemtiku.

28
6. Estuda bitu (Habitual Learning). Tipu estuda ida nee iha objetivu atu

individu sira hetan attitude no bitu neeb akuradu liu no pozitivu liu no

apaar ho nesesidade espasu no tempu.

7. Estuda Apresiasaun (Appreciation Learning). Tipu estuda ida nee iha

objetivu atu individu sira hetan no dezenvolve kompetnsia husi domnio

afetivu (Effective Skills).

8. Estuda Koesimentu (Knowledge Learning). Tipu estuda ida nee iha

objetivu atu hetan ka aumenta informasaun no komprensaun ba

koesimentu espesfiku.

Tuir Reber (1988), katak bzeia b maneira ka prosesu neeb halo-tuir iha estuda

laran, variasaun tipu estuda mak hanesan tuir mai nee:

a. Estuda Bzeia b Observasaun (Sensory Type of Learning). Estuda bzeia

b observasaun signifika liu husi observasaun direta nuudar mtodu ida

neeb uza hodi determina prosesu aprendizajen, nuudar rezultadu b

estudante neeb estuda.

b. Estuda Bzeia b Movimentu (Motor Type of Learning). Estuda bzeia b

movimentu signifika nuudar maneira ida bele lisaun ensinu neeb

profesr sira hanorin no atu estuda rasik.

29
c. Estuda Bzeia b Memorizasaun (Memory Type of Learning). Estuda

bzeia b memorizasaun signifika nuudar maneira ida neeb estudante

sira halo ho ezistnsia karater neeb aplika husi estudante refere.

d. Estuda Bzeia b Rezolusaun Problema (Problem Solving Type of

Learning) Estuda bzeia b rezolusaun problema signifika tknika

aprezentasaun neeb profesr sira uza atu hanorin ka aprezenta lisaun

ensinu b estudante sira.

e. Estuda Bzeia b Emsaun (Emotional Type of Learning) Estuda bazeia

b emsaun signifika nuudar meius ida neeb mak profesr ida

utiliza atu bele aprende lao ho diak no hakmatek.

2.7 Estudante

2.7.1 Difinisaun estudante

Enjeralmente estudante hanesan komponente ida neeb hola parte iha

edukasaun. Tamb edukasaun mak sai bze b personajen ida-idak atu alerse ka

dezenvolve nia moris. Estudante bele interpreta nuudar ema neeb estuda ka

termu seluk pesoa umana neeb aprende. Estuda no aprende nuudar atividade

neeb ho valr aas iha neeb ema halo atu umaniza ninia umana iha mundu

umanidade. Ida nee ms hola parte iha aksaun eduka, tan nee msu liafuan

neeb hanaran edukasaun. Iha edukasaun nia laran ema simu no f influnsia

husi ema neeb involve-an iha atividade edukasaun.

30
Ho difinisaun neeb maka mensiona iha leteten,maka hetan haforsa hosi

matenek ou peritus balun nia hanoin hanesan tuir Abu Ahmadi siswa adalah

orang yang belum mencapai dewasa, yang membutuhkan usaha, bantuan

bimbingan dari orang lain yang telah dewasa guna melaksanakan tugas sebagai

salah satu makhluk tuhan, sebagai umat manusia, sebagai warga negara yang

baik, dan sebagai salah satu masyarakat serta sebagai suatu pribadi atau

individu.

Estudante hanesan komponente neeb inklui ou hola parte iha sistema edukasaun

nian, neeb lao tuir prosesu edukasaun, nunee bele tulun nia sai ema neeb

kualidade no professionalidade adekuada objetivu edukasaun nasionl

Liga b peritus nia hanoin iha leten maka hau hanesan peskizadr hakarak

hola nia rezumu katak, estudante hanesan komponente no hasentru b iha prosesu

aprendizajem. Katak estudante mak involve direitamente iha prosesu

aprendizajem hodi konstrui ninia koesemetu husi problema neeb komplexu.

2.8 Definisaun Konsepsional

Definisaun konsepsional hanesan buat neeb importante atu halao

peskiza ida. Iha peskiza ida nia laran tenki formula variabel-variabel neeb

peskiza sira halo tantu livre variabel no variabel neeb konjunta.

Tuir Masri Singarimbun ho Soffian Effendi definisi konsepsional

adalah petunjuk pelaksanaan bagaimana caranya mengukur variable dengan

kata lain definisi operasional merupakan unsur penelitian yang memberitahukan

bagaimana mengukur suatu variable.

31
Tuir Masri Singarimbun no Sofian Effendi katak definisaun konsepsional

hanesan indikasaun desizaun oinsa metode sukat variabel sira ho liafuan seluk

katak operasional hanesan elementu peskiza neeb mak f hatene oinsa atu sukat

variabl sira.

Variabel Levre (X1,X2) ho variabel kesi malu (Y), ho nia diagrama mak

hanesan tuir mai nee:

Papel Aprendizajen X1

Prestasaun Estuda Y

Inovasaun X2

KAPITULU III

METOROLOGIA PESKIZA

3.1 Fatin no tempu peskiza

3.1.1 Fatin Peskiza

Peskiza neeb atu halao iha Escola Basica Central Zumalai No 01, anu

lectivu 2016, iha Suco Zumalai, Posto Administrativo Zumalai, Municipu

Covalima.

32
3.1.2 Tempu Peskiza

Peskiza nee hodi implementasaun atu komesa sura husi dia

fulan..tinan..2016, too ihadia.fulan..tinan 2016.

3.2 Subjetu

Bazeiba termus ou jeitu ida-idak neeb halo karkulasaun sei iha relasaun

neeb forte ho lalaok no jeitu populasaun nian neeb hetan no hatene ona iha

tempu kotuk ba, maka iha tempu halao pesquiza iha fatin balun deit ida nee sai

hanesan xavi atu nunee bele uza sai hanesan amstrazen ba pesquizador mak

totalidade estudante klase II/A hamotuk ema nain 38, Mane 22, Feto 16

3.2.1 Chave ba Informasaun

Sugiyono, (2006:90). iha nia Metodu peskiza ida nee, Wilayah generasi

yang terdiri atas obyek dan subyek yang mempunyai kualitas dan karakteristik

tertentu yang di tetapkan oleh peneliti untuk di pelajari dan kemudian di tarik

kesimpulannya. (Populasaun hanesan rea generalidade nebee husi objetu no

sujetu nebee iha kualidade karakter nebee seguru nebee desidi husi peskizadr

atu estuda halo nia konkluzaun).

Bazeia ba ideas iha leten peskizadr haktuir katak populasaun hanesan

totalidade respondente nebee iha Eskola Basika Centaral Zumalai. Populasaun

33
hanesan total husi totalidade ba unidade analiza atu kuidadu no observa, tan nee

atu sai informante iha peskiza nee maka totalidade Estudante Klase II/A no

Professor sira hamutuk 38 kompostu husi:

1. Direktur da Eskola (1)

2. Estudante (38)

Total respondente hamutuk ema nain stolunolu resin ualu (38)

3.3 Fontes ba Dadus

Iha pesquiza ida nee dadus neeb maka iha mai husi fontes dadus rua

hanesan fontes dadus primaria, no fontes dadus sekundaria.

3.3.1 Fontes dadus primaria

Fontes dadus primaria katak dadus neeb hetan ka foti ho metodu halo

intervista ou dada lia direitamente husi peskizador no respondente, atu nunee

bele hetan informasaun neeb akurativu kona-ba Papl Aprendizajem no

Inovasaun atu hasae Prestasaun Estuda Alunus Klase II0 /A iha Ensino Basico

Cental No.01 Zumalai, Tinan Akadmika 2016

34
3.3.2 Fontes ba dadus sekundaria

Dadus sekundariu hanesan dadus neeb maka hetan liu husi formula

dokumnetu neeb relevante ho topiku pesquiza nia, no dokumentus (arsip)

neeb tau hamutuk iha administrasaun EBC Zumalai.

3.4 Varibel Peskizasaun

Tuir Indriantoro dan Supomo, 1999 mengatakan definisi operasional

variabel berusaha menjelaskan suatu unsur penelitian yang memberikan

gambaran bagaimana cara mengukur suatu variabel atau dapat dikatakan

sebagai suatu petunjuk pelaksanaan dalam mengukur variabel dalam penelitian

Varibel peskiza katak atributu husi ema ida ou objetu neeb iha

Variasaun b ema ida ho seluk ms ou objetu ida ho objetu seluk ms. Iha

peskiza ida nee peskiza uza b tipu rua, mak Varibel livre no varibel kesi

malu.

3.4.1 Varibel Livre

Variabel Livre (independent variable) katak varibel neeb valor nee la

tabela ba variabel seluk. Normalmente fo iha simbolu mak (X)

a. Papel Aprendizajen (X1)

b. Inovasaun (X2)

35
3.4.2 Varibel Kesi malu

Varibel Kesi malu katak varibel Kesi malu (dependent variable) katak

varibel neeb valr nee konforme b varibel seluk, realmente iha smbolu b

(Y)

Definisaun operasional variabel : Prestasaun Estuda Alunus

Eskala : Ordenadu

Smbolu :Y

2.5 Tekniku Rekoilla Dadus

3.5.1 Observasaun

Observasaun mak observasaun direitamente b objetu peskiza hodi haree

besik liu b atividade neeb mak halao husi objetu peskiza kona-b hahalok ka

karaterstika ema nian, prosesu servisu no uza b respondente kiik. Observasaun

katak tknika rekolla dadus neeb ita halo la tuir ninia atitude husi

respondente ka entrevista no kestionriu ho nunee ita bele halo gravasaun

(rekaman) b fenmenu neeb akontese ka liga b situasaun no kondisaun

(Riduwan,2012).

3.5.2 Intervista

Intervista katak material ka sasan teknika ida atu rekoilla ou akumula

dadus ho ida nee pesquizador hasoru malu diretamente ho renpondente sira

36
neeb halo intervista kona-b problema, ho ida nee maka dadus neeb maka ita

hola ou ita foti ho relativa tomak tuir lolos buat neeb maka hakerek nain hakak.

3.5.3 Kestionriu (Questioner)

Kestionriu ka questioner mak lista pergunta neeb f b ema atu resposta

(respondentes) tuir ninia pergunta neeb mak iha (permintaan pengguna).

Objetivu husi kestionriu mak buka informasaun neeb kompletu kona-b

problema husi respondente, laiha sente tauk, bainhira respondente f nia resposta

neeb lalos tuir realidade neeb mak iha lista pergunta (Riduwan,2012).

3.5.4 Dokumentasaun

Dokumentasaun katak hatudu direitamente b iha fatin husi peskiza mak

hanesan livru sira neeb ho relevante, regra, relatriu aktividade, foto, no dadus

neeb relevante ho peskiza, (Riduwam,2012).

2.6 Teknika Analisa Dadus

Atu konkluza ka formula buat neeb mak lolos no rezumu nee objektivu

depois jeneeralija rezultadu hakerek ida nee, maka ho dadus neeb mak

akumula tiha ona sei analiza uluk lai uja teknika analiza deskriptivu no

kualitativu. Ho tekniku ida nee hakerek nain sei halo analiza deskriptivu atu

hetan ka responde neeb mak klaru lolos hodi hasoru problema hakerek ida nee

tuir lolos dadus kualitativu neeb mak halibur ona.

37
38

También podría gustarte