Está en la página 1de 13

OCTAVO MDULO / KIMSAQALLQR T'AQA

En el presente mdulo conocer la historia de la fundacin de la ciudad de La Paz.


Tambin aprender las referencias de las oficinas ms conocidas de la sede de
Gobierno.

1 Chukiyawu Marka / Ciudad de La Paz


1 Pgina 1

Nayraqatax Laja pampan Chukiyawu


markax utt'ayasitayna, waranqa phisqa
pataka pusi tunka kimsakallkum
marana. Espaat purinir jaqinakaw uka
markan jaqa qalltawayapxatayna Juk'a
urunakakiw uka pamparux
chhijnuqtawayapxatayna, Espaat jutir
jaqinakax janiw thayar jichupkataynati,
ukatwa junt'uwja thaqapxatayna.
La ciudad de La Paz, al principio se fund
en la localidad de Laja, en el ao 1548.
Los espaoles empezaron a establecerse
en aquel lugar por poco tiempo. No
pudieron acostumbrarse al fro, por eso
buscaron un lugar ms clido.

Escuche y responda a las


preguntas.
1. Kawkhans nayraqatax chukiyawu
markax utt'asitayna? /
2. Kunapach marans Laja markarux
puripxatayna?
3. Kunats Lajat aka manqharux
jutxapxatayna
4. Khitinakas waranqa phisqa
pataka pusitunka kimsaqallquni
maranxa purinipxatayna?

(Escuchar )

8.1 Chukiyawu Marka / Ciudad de La Paz

2 Pgina 2

Jichhax La Paz markax p'ujrur


utt'atawa akatwa sapa maran p
tunka urunak saraqkipana taypisata
phaxsit Ch'uru pampan Chukiyawu
Markan utt'asitapat amtapxtan.
Jichhurunakanx aka markax, walja
markachiriniwa Ukhamarakiw walja
sayanakaru t'aqxatawa, Ukatwa
yaqhip sayanakax aymar sutip
katxasiski.
Hoy en da, La Paz se encuentra en
esta hoyada. Cada 20 de octubre
recordamos la fundacin en el lugar
conocido como Churubamba.
Actualmente, esta ciudad tiene
bastante poblacin. as mismo, se
encuentra organizado en diferentes
distritos. algunos de ellos. conservan
su nombre en aymara.

/ Sayanakan sutipa
Achachqala / Roca ancestral
Munaypata / Lugar de
enamorados
Ch'ijini / Lugar con csped
Quta uma / Laguna

Kantutani / Lugar de kantutas


Lluxita / Lugar deslizado
Siwinq uma / Lugar con hierba
acutica
Qala qutu / Montoneras de piedra
Irpawi / Acequias de agua
Quta quta / Varias lagunas
Awkisamaa / Lugar de descanso
de los ancianos
Ovej uyu / Corral de ovejas
Jamp'aturi / Lugar del sapo
Ch'uru pampa / Lugar de
caracoles
Nio qullu / Cerro del nio

(Escuchar )

1 Chukiyawu Marka / Ciudad de La


Paz
Pgina 3

Mapa de La Paz / Chukiyawu Markan


chuymapa

8.2 / Wali ut'at oficinanaka


Sapa oficinat arst'aani / Hablemos sobre las oficinas

Cerveceria Boliviana Nacional fabricax, Av. Montes janr Puente


autopistar puriankiwa. / La fbrica de la Cerveceria Boliviana Nacional
se encuentra en la avenida Montes antes de llegar al puente de la a
utopista.
Terminal de buses, uksarux taqituqitwa awtonakax puri, ukhamaraki
mistu, Terminalax Av. Uruguayamp Av. Perump jiktaphtki ukhankiwa. / A
la terminal llegan y salen buses de todas partes. La terminal de buses
se encuentra en la avenida Uruguay esquina con la avenida Per.
Escuela Naval uksanx jach'a qutan barconak waynanakax apnaqa
yatiqapxi, Escuela Naval Bolivianaxa Avenida Montes. Prez Velasco
alayankiwa. / En la Escuela Naval los jvenes aprenden a conducir
barcos maritimos. La Escuela Naval Boliviana se encuentra en la
avenida Montes ms arriba de la Prez Velasco.
Facultad de Auditoria ukanxa yatiqir wayna tawaqunakax Auditor
Financiero ukatakiw yatiqapxi. / En la Facultad de Auditoria los jvenes
y seoritas estudian para ser auditores Financieros.
Casa de la Cultura, uka utanx walja salanakaw utji, Calle Potos, Perez
Velascomp jikthaptki ukhankiwa. / La casa de la Cultura tiene
numerosas salas. Se encuentra en la interseccin de la calle Potos con
la Prez Velasco.
Plaza San Francisco uksanxa, amparamp walja lurat ynakaw aljaatak
utji. / En la Plaza San Francisco existen numerosas artesanas.
Jaqinakas ukhamaraki turistanakas ujir alasir sarapxi. / la gente y los
turistas van all para observar y comprar.
Ukhamarakiw San Francisconx tantanaka, phuchhawinaka,
jikthaptawinakaw utji. / As mismo, en la Plaza San Francisco existen
reuniones, fiestas y encuentros.
San Francisco Plazax, Casa de la Cultura ukatasinkiwa. / La Plaza San
Francisco se encuentra al frente de la Casa de la Cultura.
ECOBOL sata jach'a oficinax walja qillqt'atanaka (cartas) anqx markat
ukhamarak aka markat katuqi ukhamaraki apayi. / La oficina central de
ECOBOL recibe numerosas cartas del exterior e interior del pas, As
mismo, las enva a diferentes lugares.
ECOBOL oficinaxa Plaza Obelisco ukatasinkiwa. / La ECOBOL se

encuentra al frente de la Plaza Obelisco.

Universidad Mayor de San Andrs sata jach'a yatiqa utanxa walja wayna
tawaqunakaw yatiqi. Aka jach'a yatiqa utax wali ut'atawa. / Muchos
jvenes y seoritas estudian en la Universidad Mayor de San Andrs. Esta
Casa Superior de Estudios es muy conocida.
Anqxat purinir jaqis yatiqarakiwa. / Tambin existen estudiantes
extranjeros.
UMSAx Av. Villazon Plaza del Estudiante uka aynachankiwa. / La UMSA se
encuentra ms abajo de la Plaza del Estudiante.
ELECTROPAZ oficinarux walja markachirinakaw sarapxi, utar luz qhana
uchayasiataki ukhamarak reclamasirisa. / A la empresa ELECTROPAZ
acude mucha gente para obtener conexin elctrica domiciliaria y, al
mismo, tiempo acuden para realizar reclamos.
Aka oficinax Calle Loayza Av. Mariscal Santa Cruz uka esquinankiwa. / Esta
oficina se encuentra en la calle Loayza esquina Mariscal Santa Cruz.
Gobierno Autnomo Municipal de La Paz, uka oficinanakax
waljachiqankiwa, oficina Central ukax Calle Mercadonkiwa Yaqhax Ex
Banco de Estado tramiteataki, uka oficinax wali ut'atawa. / Las oficinas
del Gobierno Autnomo Municipal de La Paz se encuentran en diferentes
lugares. la oficina central se encuentra en la calle Mercado, las otras se
encuentran en el edificio del Ex Banco del Estado, para realizar diferentes
trmites. Esa oficina es muy conocida.
ESCUCHAR:

8.3 Jichhax ventanillan parlt'asiani / Dilogo en la ventanilla

Jichhax ventanillan
parlt'asiani / Dilogo en la
ventanilla
A. Kamisaki tata/mama
B. Waliki
A. Kunansa yanapt'irisma?
B. Utat impuesto paga munta
A. ... walikiwa Sutimasti?
B. Manuel Aguirrewa
A. Maymara impuesto pagatamamp
carnetimamp churita
B. Akax tata / ukax tata/mama
A. Jichhax kh ventanillar aka
papelamp makhatam
B. Walikiwa... jikisikama
A. Jikisikamaya

Jichhax parlt'asiskakiani / Hablemos


A. Kamisaki tata/mama
B. Waliki
A. Kunansa yanapt'irisma?
B. May jiskt'asiriw jutta...
A. Kunanch tata/mama
B. Vecinojan utaptuqit walipiniw umax
mantanitu jichhax kuns lurirista, ukat
jiskt'asiriw jutta
A. walikiwa jumax jichhax
subalcaldiamaruw sarta, Unidad de
Fiscalizacion ukaruw jiskt'asta
B. Walikiwa, ukhamax subalcaldiarut
saraxa?
A. Jsa... ukaruw sarta...
B. Waliki ukhamax saraway...
A. Waliki sarakimaya

Parlt'asiani / Hablemos

A. Kamisaki jilata/kullaka
B. Waliki... jumasti?
A. Walikiraki... khitirus thaqhaskta?
B. Jefe RR. HH. juparuw thaqhaskta... kawkiris oficinapaxa?
A. Grada makhatta k'uchukama, ukharux manqharuw mantta ukhankiwa
B. Walikiw ukhamax sar achhichitaw kutin
A. Walikiwa jikisikama

LISTA DE VERBOS:

Todos los verbos en aymara, en tiempo infinitivo, terminan en a, lo que equivale a


las terminaciones verbales del castellano; ar, er, ir.

Alaa / Comprar

Lakia / repartir, distribuir

Amtaa / Recordar

Luqtaa / alcanzar, ofrecer

Aljaa / Vender

Lupia / pensar, meditar

Aruskipaa/ conversar

Luraa / hacer

Ikia / dormir

Llakia / penar

Irnaqaa / trabajar

Manqaa / comer

Istaa / escuchar

Maytaa / prestar

Umaa/ beber

Mayia / pedir

Usua / enfermarse

Parlaa / hablar

Churaa / dar

Phayaa / cocinar

Challaa / realizar acto ritual

Phuqhachaa/ completar

Chaxchua / regar con harta agua

Pichaa / barrer

Chaxwaa/ conflictuar

Qamaa / morar, existir

Chhijllaa / elegir

Qalltaa / empezar

Chhaqaa / perderse

Qillqaa / escribir

Jachaa / llorar

Saraa/ ir

Jakaa / vivir, morar, existir

Suyaa / Esperar

Jakhua / contar

Taxsia / lavar

Jarkaa / atajar

Tuqia / reir

Jarisia / lavarse

Tukuyaa / acabar, terminar

Jutaa / venir

Tumpaa / echar de menos

Jaysaa / responder

Thaqhaa / buscar

Jisktaa / preguntar

Uttayaa / posesionar

Jistaraa / abrir

Utjaa / residir

Jalaa /correr

Warkua / colgar

Katuqaa / recibir

Wania / escarmentar

Kutinia / retornar, volver

Yatiqaa / aprender

Khuchhua / cortar

Yatichaa / ensear,

Kumia / criticar

Yatiyaa/ informar, hacer saber

Khitaa / enviar emisario

Yanapaa / ayudar

Tarea 6: Describa su casa


Realice un vdeo con su celular y describa mostrando los materiales con los que
est construida su casa y los que servicios tiene, en el idioma aymara.
Fecha de entrega: viernes, 15 de enero de 2016, 23:00

FORO 6: Describir los objetos de la imagen.


Describa en aymara cada uno de los objetos con sus respectivos colores que
hay en la imagen, al menos 10 objetos.
Fecha de entrega:

CHAT 8: Conociendo la fundacin de La Paz


El chat consistir en responder preguntas acerca de la
fundacin de la ciudad de La Paz.
Entrar a la sala
Usar interfaz ms accesible

Chukiyawu markax uttayasitayna nayraqatax en Laja pampan Laja markarux


puripxatayna en waranqa phisqa pataka pusi tunka kimsakallkum marana
Espaat janiw thayar jichupkataynati, Espaat purinipxatayna
Imagen de Dorcas Audei Ross Quiroga 11:19 Dorcas Audei: 1. Chukiyawu
markax uttayasitayna nayraqatax en Laja pampan 2.
Laja markarux
puripxatayna en waranqa phisqa pataka pusi tunka kimsakallkum marana 3.
Espaat janiw thayar jichupkataynati, 4.
Espaat purinipxatayna

En el presente mdulo conocer la historia de la fundacin de la ciudad de La


Paz. Tambin aprender las referencias de las oficinas ms conocidas de la sede
de Gobierno.

FORO 8: Lugares en la ciudad de La Paz


Escriba 10 oraciones en el idioma aymara, citando los
lugares ms concurridos de la ciudad de La Paz.
1.

1. Alasita

feriax jikthaptki ukhankiwa

2.

2. UMSA

ukanxa yatiqir wayna tawaqunakax lurawinaka ukatakiw yatiqapxi

3.

3. Iglesia

San Miguel uksanx waynanakax yatiqapxi Diosumpi librowa

4.

4.

5.

5. Stadium

6.

6. El

7.

7. Plaza

San Francisco uka turistanakas utji, museowa, alasir lurat aljaatak. Ukhankiwa
tantanaka phuchhawinaka ujti.

8.

8. Uyustus

Paseo El Prado uka utanx walja restaurantewa utji


uksanx waynanakax ujir sarapxi

Alto feriax uksanxa, amparamp walja isi utji, jaqinakas ukhamaraki ujir alasir sarapxi

uksanxa yhampi isi, ynaka, productowa utji. Tantanaka alasir sarapxi.

9.

9.

Cementeriowa aka edificiowa wali utawa, jaqinakas, tantanakas sarapxi jiwata ujaa

10.

10. Parque

Mallasawa, uka parque wali utatawa, uka utanx walji ankuta ujti.

PERSONALMENTE FAMILIARIZADO

TAREA 8: Grabar un dilogo en aymara


Grave en su celular un dialogo en el idioma aymara entre
dos personas, puede escoger el tema que usted prefiera. La
grabacin deber tener un mnimamente de 1 minuto de
duracin.

Estatus de la entrega
Estatus de la entrega

Sin intento

Estatus de calificacin

No calificado

Fecha de entrega

domingo, 7 de febrero de 2016, 23:00

Tiempo restante

6 das 13 horas

ltima modificacin

lunes, 1 de febrero de 2016, 09:52

Comentarios al envo

Comentarios (0)

Aadir envo

Hacer cambios a su envo

EXAMEN
Comenzado el
Estado
Finalizado en
Tiempo empleado
Puntos

lunes, 1 de febrero de 2016, 10:07


Terminado
lunes, 1 de febrero de 2016, 10:10
3 minutos 28 segundos
12.00/12.00

Calificacin

Pregunta

100.00 de un total de 100.00

Correcta
Punta 4.00 sobre 4.00
Sealar con bandera la pregunta

Texto de la pregunta

Aka jisktanakar chhijlltas jaysaani.


1. Kawkhans nayraqatax Chukiyawu markax uttasiwayi?.
Chukiyawu markax Laxa patan uttasiwayi

Chukiyawu markax Laja pampan uttasiwayi

Correcto.
Punta 2.00 sobre 2.00
La respuesta correcta es: Chukiyawu markax Laja pampan uttasiwayi
2. Kunapach marans Laja pamparux purinipxatayna?.
Laja markarux waranqa phisqha pataka phisqha tunka kimsaqallquni maran puripxatayana

Laja markarux waranqa phisqha pataka pusi tunka kimsaqallqun maran puripxatayna

Correcto.
Punta 2.00 sobre 2.00
La respuesta correcta es: Laja markarux waranqa phisqha pataka pusi tunka kimsaqallqun maran
puripxatayna

Retroalimentacin
Pregunta

Correcta
Punta 8.00 sobre 8.00
Sealar con bandera la pregunta

Texto de la pregunta

Aruskiptawi
Aka aruskiptaw saraparjam qillqtatam
phuqtaani
A. Kamisaki Respuesta
tata

B. Waliki.
A. Kunans Respuesta

.
yanaptirisma

B. Respuesta

impuesto chura munta.


Utat

A. Walikiwa Respuesta

?.
sutimasti

B. Manuel Aguerrewa.
A. Maymar impuesto ukatx Respuesta
carnetimamp churita

B. Akax Respuesta
mama

A. Jichhax khayaruw akampi Respuesta


sarta

B. Walikiwa Respuesta

.
J ikisikama

A. Jikisikamaya.
Retroalimentacin

Finalizar revisin

También podría gustarte