Está en la página 1de 20

ktober 2013

pgina

GRATIS
Curaao Showbizz a keda eksist MEO ta kla pa start
Un ministerio dedik

Un publikashon mensual di Kmara di Komrsio

3/4

7/8 9

pgina

pgina

Enkuentro 10/11 ku Brazil


pgina

pgina

20

Revista Curaao Business tei

Bo mes negoshi?
pgina 4 pgina 18

Unda bai pa kumins pa

pginanan

3 - 15

Promoviendo mini empresa

Logra mas ku koperativa


www.empresachiki.com

Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i

Revista ku mensahe pa tur empresario


Un di e propsitonan ku Kmara di Komrsio i Industria tabatin mas ku 12 aa pas ora a kumins ku e revista Empresa Chik aki tabata pa sirbi komo vehkulo pa stimul hende pa lanta nan mes pida kos pa biba for di dje. Mas empresario di propio suela ta un estmulo grandi pa ekonomia di Krsou. Alabes tabata e intenshon pa yuda esnan ku ya a lanta nan mes negoshi pa nan ta konsiente kon pa manten, krese i kon pa atministr un ke otro segun regla di moda ku nan ta evit problema mayskulo despues. Di otro banda, si a djis ripit e mensahenan aki tur luna di mes manera, e lo no tabata interesante mas pa lesa. Hustamente pa e keda interesante pa esnan ku tin negoshi kaba, ku ta na punto di lanta un f esnan ku den futuro por pensa algu den e direkshon ei, a varia e tema di e edishonnan den kurso di tur e aanan. Hasta ora bai bk na e preguntanan bsiko, esta kua kaminda mester kana pa kumins un negoshi di bo mes, ta trese e mensahe aki den un otro bachi di forma ku nunka bo no ta haa dos edishon igual, ni mas ku ta ripit sierto informashon. I si un biaha a pasa na instansia kis pa sierto informashon, un siguiente biaha ta laga un hende totalmente diferente di un otro instansia f entidat na palabra. Esaki ta pa esnan par paf realis ku tur e mensahenan ku tin luna aden, luna af den e revista aki ta verdiko i di peso bou di tur sirkunstansia. E idea nunka no tabata, no ta i lo no ta tampoko pa instru hende kiko nan mester hasi, sino fono. E idea si tabata, ta i lo keda pa mustra riba aspektonan ku ta importante pa esnan envolv tene kuenta kun. Ta kada ken su mes responsabilidat pa determin di ki manera e ta kumpli ku loke leinan den nos pais ta stipul. Por ehmpel, tin regla pa paga belasting. Den e revista aki lo splika kiko e reglanan aki ta, pero ta keda na kada empresario pa wak kon e ta bai kumpli ku nan. Di mes manera ta mustra ariba kon importante ta pa tene e atministrashon na rdu for di dia 1 di e negoshi, pa evit ku kos ta bira un kos despues. Awor ta na e empresario mes si e mes ta bai dedik hopi tempu na tene buki f ku e ta laga un programa di kmpiuter yud ku esei f pa un hende mas vers den esei tuma e enkargo riba dje di moda ku e mes por sigui ku su tareanan prinsipal ku na final di dia mester produs sufisiente entrada pa su negoshi sigui eksist i sobra pa e por paga e persona eksterno ku ta wak su bukinan pe. Sigur ta ku na diferente okashon Empresa Chik a dedik atenshon na hbennan ku ta buska nan futuro den un negoshi propio. Ta benefisi nos komunidat pa e haa mas hende ku e mentalidat korekto pa ta empresario, pasobra esei ta hiba e ekonomia dilanti. Den e kuadro ei a para ketu basta un par di biaha na e empeonan di e fundashon Negoshi Pikia, pasobra esei ta sia hbennan di skol avans kon desaroy e mente apropi pa bira empresario. Ta prt ku den e edishon aki a mustra ku algun di e mini empresanan aki ku a kumins komo proyekto na skol a keda eksist pa basta tempu f ku awor hasta nan ta kontinu komo empresa nobo. Tg e informenan aki no tabata solamente destin pa hbennan. Otronan poko mas grandi f hasta esnan ku baha ku penshun por disid di kumins un negoshi di nan mes. Pa nan e mensahenan ku ta bini bk ku frekuensia den e edishonnan di e publikashon mensual aki ta konta mes tantu ku nan ta konta pa esnan hben. Di mes manera e mensahenan aki ta konta pa yunan di tera, pero igualmente pa esnan ku bini di af i ku ke lanta un pida negoshi na nos dushi isla. No tin niun motibu pa Kmara di Komrsio ta hasi distinshon entre tur esnan ku ta f ke ta aktivo den e mundu empresarial. Loke ta konta mas ta, ku nan mester ta bon inform i e revista aki ta un di e medionan ku ta yuda pa esaki ta e kaso. Den kualke kaso di duda f pregunta, semper por tuma kontakto ku funshonarionan di Kmara di Komrsio mes kaminda e kuna di e revista tabata tambe.

Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou. Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Telefon: 461-3918 Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!

Darrel Rimon: Maneh bo negoshi ta hasi bo mas konsiente di kos

Curaao ShowBizz ku a hasi su prom pasonan komo Negoshi Pikia


n kompania maneh pa un grupo di hben dinmiko ku a inskrib e aa aki na Kmara di Komrsio ta Curaao ShowBizz. E kompania ta spesialis den brinda produkto i servisio riba tereno di publisidat. Pa medio di nan website i pgina riba wb e hbennan aki ta duna publisidat na un variedat amplio di notisia i infomashon, pa medio di publikashon teksto, potrt i produkshonnan oudio-visual.
Skirb pa Farley I. Lourens nos idioma Papiamentu. Tambe nos tin un Fashion Blog ku amiga i kolega Dajenairis Thod ta enkarg kun. Den nos tim tin tambe Pierre Subh ku ta mas tantu enkarg ku produkshon di oudiovisualnan. Darrel mes ta enkarg ku parti di merkadeo di e kompania i ta hasi kobertura fotogrfiko di eventonan. Mi ta kubri eventonan lokal i internashonal manera eventonan di modelahe, elekshonnan di reina di beyesa, ruedanan di prensa, konsiertonan, festivalnan i eventonan empresarial (corporate events).

ta su dosente na OTC Jair Josephina i Nohra-

pgina 4 >>>>

Darrel Rimon: Awor ku mi a kaba mi estudio di merkadeo mi ke hasi Curaao Showbizz full time

E terenonan ku Curaao Showbizz ta kubri ta entre otro farndula, deporte, lifestyle i moda. Interesante di e kompania aki ta ku el a inisi algun aa pas komo un proyekto di skol realis huntu ku Fundashon Negoshi Pikia. Darrel Rimon, un di motornan tras di e kompania, a kompart kon e idea a nase i desaroy i inform nos ken su koleganan den Curaao ShowBizz ta.

Aworak nos ta un tim di sinku persona ku primordialmente ta duna kontenido na Curaao ShowBizz. E akshonistanan ta mi persona i Edimar Phillips. Nos ta ser asist pa Jefferick Luciano kende ta perkur pa notisia internashonal i deporte huntu ku Edimar. Nos enfoke ta pa kubri notisia lokal i internashonal, pero na

E tim di Curaao ShowBizz

Darrel a konta ku for di chik e tabatin e deseo di tin su mes negoshi. El a hasi un estudio di Merkadeo na OTC. Durante mi periodo komo studiante na OTC mi a papia na diferente okashon ku un amigu i kolega na skol tokante mi idea di negoshi. Den nos kurkulo di estudio nos tabata haa ls di maneho di negoshi komo un proyekto konhuntu di nos skol i Fundashon Negoshi Pikia. Komo parti prktiko di e estudio nos por a krea, lant i desaroy un negoshi. Mi amigu a motiv mi pa pone mi idea di Curaao ShowBizz funshon komo un negoshi pikia. Esaki lo mester a bira un prueba pa mi idea di negoshi. Darrel ta sigui konta ku dos persona ku a stimul masha hopi den realis su idea di negoshi

E relashon ku Negoshi Pikia

Darrel Rimon: Maneh bo negoshi ta hasi bo mas konsiente di kos

Curaao ShowBizz ku a hasi su prom pasonan komo Negoshi Pikia


<<<< pgina 3
ya Godfried, kende ta kordin e proyektonan di Fundashon Negoshi Pikia. Nos tabatin oportunidat den e proyekto di skol pa hasi den prktika tur kos ku un empresario mester hasi pa lanta i desaroy su empresa. P.e. traha business plan, plan di merkadeo, hasi inskripshon na Kmara di Komrsio, krea servisio i produktonan, un plan kon ta yega na kliente, etc. Nos tabatin 3 luna pa move ku e kompania komo parti di e proyekto di nos estudio. Ami tabata sa ku mi kier a sigui i e temporada ku nos tabatin pa hasi nos Curaao ShowBizz konos tabata ideal. Nos a sali agresivo di desmber bai kue karnaval aa pas. Tabata un temporada hopi eksitoso pa nos. Den algun luna nos a haa mas ku 2000 likes riba nos Facebook Fanpage. Den un prinsipio ta un reto pa bo haa rekonosementu serka e grupo di enfoke ku abo ta fiha riba dje, pero nos ta sigui persever pa logra nos meta, Darrel a kontinu bisando. Entretantu Darrel a kaba ku su estudio di merkadeo i komunikashon na OTC. Mi meta ta pa Curaao ShowBizz bira mi full time job, pero aworak ainda e kompania no ta gener sufisiente entrada pa nos tur di e tim por biba di dje. Nos deseo ta pa bira e kompania i website mas konos riba merkado ku nos ta move aden i nos ta trahando duru na esei.

Trahando pa bira number 1

Pa klousur Darrel a kompart algun mensahe pa hbennan. Komo hben ta bon pa bo tin un vishon kiko bo ke logra den bida. Bo mester stipul metanan i traha ku pashon i dedikashon pa bo logra nan. E reto ta grandi pa buska den kada buraku, un oportunidat i traha duru pa bo mira resultado di bo trabou i tin algu ku bo por bisa esaki ta di mi mes. Maneh un kompania finansieramente ta hasi bo mas konsiente tambe. Maneh bo mes

Konseho na hubentut

negoshi ta hasi bo mas madur. Mi no ta bisa ku ta fsil pero si bo sa kiko bo ke i unda bo ke yega i ta dispuesto pa kontra bientu i marea logra bo metanan, bo lo piki fruta di bo esfuersonan. Pues si bo tin un idea di negoshi, ambishon i pashon pa logra, pone bo mih pia dilanti i bai pe! Curaao Showbizz Quadrillestraat #6 Telefon: 515 99 63 Telefon.: (0031) 06 48 55 90 16 (na Hulanda) info@Curaaoshowbizz. com

Mini empresanan sal for di Negoshi Pikia ta aktivo ta aw

i kada aa eskolar ku mini-empresanan ta aktivo te awor, ta un promedio di 2 hben ta sigui mesora ku un negoshi propio. Elgenia Pieternella presidente di Fundashon Negoshi Pikia (FNP) ta bisa ku lo bo kere ku no ta hopi, pero tene na kuenta ku e gran mayoria di e hbennan ta studiante ku ainda falta basta aa di estudio pa bai. Loke si ta pasa hopi mas tantu ta ku studiantenan ku a hasi e proyekto, por ehmpel na VSBO, entretantu ya ta lantando nan di dos f di tres mini-empresa komo studiante.
nan ku a yega di partisip na e proyekto mini-empresa di Fundashon Negoshi Pikia por mira kon esnan ku disid di sigui ku e konsepto ku nan a traha riba dje na skol f esnan ku kumins algu nobo, ta hasi esaki pasobra nan ta sinti e nesesidat grandi di hasi algu ku nan mes krea, algu di nan mes, algu ku nan por usa pa realmente hasi un diferensia riba merkado. Elgenia Pieternella a bisa pa tuma ehmpel di CuracaoShowBizz, ganad di e siklo di mini-empresa pa aa eskolar 2011/2012. E konsepto aki a keda desaroy pa un grupo di studiante den nan delaster aa di skol i for di inisio sigur un di e mini-empresarionan ya tabata determin pa krea algu ku por sigui riba merkado. Despues ku nan a logra mayoria di nan metanan durante e periodo di mini-empresa i a gana e premio apsoluto komo Mini-Empresa di aa di Fundashon Negoshi Pikia, e hben Darrel Rimon a palabr ku su koleganan ku e por a sigui ku e konsepto. E otronan a keda disponibel pa yuda si lo tabatin mester. CuracaoShowBizzawor ta un di e kompanianan di fotografia di farndula i merkadeo via mediososial mas popular i ku a konos un kresementu eksplosivo, hasiend lider den e merkado a base di su kantidat di siguidnan via Facebook.

E aa aki, por ehmpel, FNP ta trahando ku studiantenan ku tabata entre e promnan na VSBO Regina Pacis algun aa pas i ku despues a pasa den e trayekto atrobe dos aa pas na Nilda Pinto SBO den e estudio Boekhoudkundig Medewerker i ku e aa aki ta fuertsimo ku nan mini-empresa den e estudio pa nan ta Administrateur. Algun di nan ke sigui sigur despues di esaki, pero e meta prinsipal ta pa kada bes nan por hasi mih konekshon entre teoria i prktika i komprond i aplik e materianan di skol mih den realidat. Finalmente ta ku e propsito aki ta ofres e proyekto den skol i no komo proyekto separ for di skol.

Tur nivel di skol por partisip


Realmente tur skol ku ta preparando hben pa sigui studia f subi merkado laboral tin por lo mnos un kos en komun ku otro:

Sigui ku e konsepto

Siguiendo e trayektoria di e hben-

pgina 5 >>>>

Elgenia Pieternella di Negoshi Pikia: Tur studiante mester sia profeshonalismo, planifikashon i kolaborashon.

Mini empresanan sal for di Negoshi Pikia ta aktivo ta aw


<<<< pgina 4
tur studiante mester sia profeshonalismo, planifikashon, kolaborashon i hopi mas. Tur studiante mester por bende nan abilidatnan profeshonalis i sa kon nan por resalt den nan rea. Studiantenan mester por sobresal i tin abilidatnan ku por yuda organisashon i negoshinan bai dilanti. Mini-Empresa ta pa tur hende ku ta preparando pa ta profeshonal. Mundu di awendia i di futuro mester di e tipo di hende ku por

Komersiantenan por kontribu


Elgenia Pieternella ta kere ku e konsepto di miniempresa ta bas riba interkambio, coaching i kompart eksperensia, sigur di esnan ku ya tin algun tempu den e mundu di negoshi. Tur mini-empresa mester di un business coach ku por yuda ku algun konseho di negoshi, guia e hbennan durante e proseso dinmiko di ta empresario i ku por kisas asta yuda

nan amplia nan netwerk. Tambe e mini-empresanan mester por kontakt un coach finansiero ku por fungi komo accountant i konsehero pa loke ta trata e rea di atministrashon i planifikashon finansiero. E kompanianan mester gener nan kapital inisial te un mksimo di 3000 florin pa medio di benta di akshon. Komersiantenan interes den e desaroyo di e konseptonan di e miniempresanan i sigur den e desaroyo di e hben empresarionan mes por hasi esaki kumprando

akshon den e kompanianan. Ku esaki e komersiante invershonista ta atker derecho di voto den e kompania i por yuda sigur ku e mini-empresanan sigui e ruta komersial mas tantu posibel. Otro forma ku komersiantenan por kontribu na e proyekto ta adoptando un f otro aktividat f premio ku por forma parti di e trayekto di mini-empresa. Fundashon Negoshi Pikia tin hopi plan pa e hbennan di Krsou, entre otro kompet riba nivel internashonal ku mini-empresanan

di Krsou. Interes pa yuda desaroy hbennan ku ta destak manera nos deportistanan, msikonan i hopi otro di nos yunan di tera. Aserk un di e miembronan di direktiva di Fundashon Negoshi Pikia pa plania pa mas i mas ksito di nos hbennan. Elgenia Pieternella Fundashon Negoshi Pikia Telefon; 461 1451 (entre 8or di mainta pa 12or) E-mail; fnpoffice@gmail. com Elpicur@yahoo.com

Algun guia pa empresario nobo konsider seriamente

Kalkul a base di kriterio si bo ta apto i kla pa kumins bo mes negoshi


Konsider den bo mes f den un grupo di ntimo si bo ta kla pa lanta bo propio negoshi. Ata algun punto di konsiderashon. Bo por ku riesgo? Awor ta abo ta tuma desishon i bo mester karga tambe ku e konsekuensianan di bo desishonnan. Lanta bo mes negoshi ta kompa pa sierto inseguridat. Si bo por ku esei, bo ta kla pe. Bo ta independiente. Abo ta tuma bo mes desishonnan. Si bo no tin miedu ku nan por rechas bo idea, bo por ta desaroyando pa bira empresario. Bo ta konvinsente. Bo idea por ta e mih na mundu, pero si bo no por konvens otronan ku esei ta e kaso, bo ta keda mes leu. Pensa riba bo klientenan, bo empleadonan, bo partnernan, etc. Sa kon negosh. Komo doo di un negoshi chikitu bo mes tin di hiba negosiashon riba diferente tereno, manera kuantu hr bo ta dispuesto pa paga pa bo ofisina, kuantu bo ta paga bo empleadonan, kon bo

antamentu di bo negoshi, irespekto si bo ta hben f mas grandi, ta keda un paso eksitante. E por brinda e empresario prinsipiante un kantidat grandi di benefisio, manera bo ta bo propio dunad di trabou, bo mes ta pone bo oranan di trabou i sigur si e loke bo ta hasi ta algu bo ta gusta, e ta duna bo gana. Pero realis alabes ku tur esaki ta reker di bo hopi bon planifikashon, kreatividat i trabou duru. Awor ku bo no tin niun hende riba bo mas, no ke men ku bo por ln. E negoshi ta depend awor kompletamente di bo.
ta yega na akuerdo pa enkargo nobo, etc. Un sierto kurso pa sia hiba negosiashon lo yuda sigur. Kreatividat. Bo sa bini ku ideanan inovativo? Bo ta laga bo imaginashon traha pa bo? Sa surgi momento ku bo mester konfia riba bo kreatividat pa logra sierto meta. Sosten di otronan. Hasta prom ku bo kumins ku bo propio negoshi, forma un srkulo di hende i instansia ku por respald bo den ehekushon di bo plannan. Lo tin momento ku bo mester tuma desishon importante. Si bo no tin hende ku por kai bk riba dje, wak si bo por haa un mntr ku por guia bo den e fase inisial. Esaki mester ta un hende di konfiansa,

oper pa bira un empresario eksperensi. Ta manera ku muchu bo no por sali na kareda mesora. Bo ta kumins na gatia pa pokopoko bo lanta riba pia pa kana di forma orden i bon kordin. Ekspertonan lo por duna bo un man pa e siguiente dies pasonan ku ta kuadra ku un bon planifikashon. Paso 1: traha un plan di negoshi. Aplik e rekursonan nesesario pa yega na un bon business plan ku por guia bo den sobr di e proseso pa realis bo plannan i maneh bo negoshi di un forma responsabel. Paso 2: perkur pa haa entrenamentu i asistensia. Ni maske kon independiente bo ke ta, ta benefisi abo i bo negoshi pa bo hasi uso di e oportunidatnan ku tin pa bi sia kon pa lanta i maneh bo negoshi. Sigui kurso (Kmara d Komrsio tin algun atrobe) i laga eksperto ku ta ekspir konfiansa duna bo un man.

Bai p'e!

ku sabiduria, konosementu i eksperensia. Dies paso Den un siguiente fase lo bo mester pensa riba e

diferente pasonan ku tin di tuma pa yega na e momento ku bo por yama bo mes empresario nobo. Krda ku ta nobato bo ta e ora ei ku mester kumins

pgina 6 >>>>

Algun guia pa empresario nobo konsider seriamente

Kalkul a base di kriterio si bo ta apto i kla pa kumins bo mes negoshi


<<<< pgina 5
Paso 3: skohe un sitio pa bo empresa. Dependiendo di bo tipo di negoshi ta bon pa skohe un bon sitio pa bo negoshi. Si ta bende bo ta bende produkto, e mester ta un sitio ku klientenan por yega fsilmente. Paso 4: finansi bo negoshi. Wak prom kon leu bo mester por finansi lantamentu di bo negoshi i despues buska pa haa sa unda bo por haa finansiamentu na kondishonnan mas favorabel. Paso 5: determin e struktura. Bo mester sa si ta kumbin bo lanta un eenmanszaak, NV, BV f un alternativa. Paso 6: registr bo negoshi. No keda sin pasa na Kmara di Komrsio pa registr bo negoshi: su nmber, su gerensia, su metanan, su struktura, su direkshon, datonan di kontakto, etc. Paso 7: Buska number di CRIB. Pasa na servisio di belasting pasobra tur negoshi mester tin nan mes number di CRIB. Paso 8: atend seguro. Pa bo mes seguridat i di bo negoshi atend ku Banko di Seguro Sosial, kompania di seguro, ministerio di asuntunan laboral, etc. pa tur bo asuntunan di seguro i seguridat laboral. Paso 9: wak bo prmitnan. Ta depend di e tipo di
Bo negoshi lo topa ku kompetensia.

negoshi, posiblemente lei por reker ku mester di prmit pa sierto aktividat komersial, apesar naturalmente di prmit di estadia pa straero, etc. Paso 10: bo mes responsabilidat. Komo empresario, sigur si bo tuma hende den servisio, bo ta tuma sierto responsabilidat riba bo ku bo mester kumpli kun debidamente. Realis bo esei bon. Ku e pasonan aki bo por wak si ainda bo ke sigui ku bo plannan. Negoshi tin sierto riesgo mar ne, pero lantamentu di negoshi no ta igual ku tira par. Al kontrali, si bo a repas e diferente fasenan di un manera serio, bo mes por determin si ta bal la pena sigui.

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform


Sekreto di Negoshi i Propiedat Intelektual

ktober 2013

Kiko ta e respt di e bibida CocaCola? Kon bini ta un region na China so a disfrut pa siglonan di e ganashi di kolekta hilu di seda di e bichi di seda? Kontesta pa tur dos e preguntanan ei ta: Sekreto di Negoshi. Sekreto di Negoshi ta e forma mas us pa kompanianan, grandi, mediano i chikitu, pa proteh nan mes kontra nan kompetidornan. Hopi kompania ta prefer di usa e forma aki di protekshon di Propiedat Intelektual. Pero dikon? Kiko ta sekreto di negoshi? Kiko ta e ventaha i e desbentaha di hasi uso di e forma di protekshon aki? I kon bo por limit e desventaha ku e ta trese kun? Sekresa, tambe ta ser konsider komo un forma pa proteh Propiedat Intelektual di un kompania. Tin diferente motibu pakiko un kompania por skohe pa e forma aki di protekshon i no hasi uso di reanan di derechi di propiedat intelektual manera por ehmpel derechi di patnt. Un di e motibunan ei ta pas sekresia no ta mar na ningun proseso di registrashon gubernamental. Konsekuentemente e no ta trese kostonan di abogado f otro profesional kun, ni tampoko e sekreto no ta bira pbliko una bes ku e bai den registronan. Banda di esaki, e informashon ku por ser proteh pa medio di sekresa ta muchu mas amplio ku lokual ta posibel pa medio di un patnt, kual ta ser otorg solamente na un invento nobo mundialmente. Den un forma simpel bis, sekreto di negoshi ta e informashon ku bo no ke pa bo kompetidor sa. E informashon ei por ta frmulanan sekreto, diseonan nobo pero tambe un teritorio nobo kaminda bo tin pens pa hasi negoshi. E ta kualkier informashon ku ta dunabu un ventaha, asta si un otro persona ta usando e kaba. E niko limitashon ta ku e sekreto no mester ta konos. E ltimo aki mes ta tambe e desventaha di e forma aki di protekshon. Bo no tin garantia di eksklusividat. Si un otro persona diskubr e sekreto, sin ku nan a hrt for di bo, no tin nada ku por wrdu has. Un forma pa bo limit e desventaha aki ta dor di usa un di e reanan di derechi di Propiedat Intelektual. Loke tambe por ser has ta di warda e sekreto den un i-Envelope. E i-Envelope ta un servisio di Ofisina pa Propiedat Intelektual, OPI, i e ta e medio pa bo sigur bo sekreto. E i-Envelope ta un nvelp spesial ku ta konsist di dos banda. Den kada banda bo ta hinka informashon idntiko. E i-Envelope mester ser entreg na OPI ser. Esaki ta garantis e usuario ku ta e so sa loke tin den e nvelp. E i-Envelope ta un medio pa bo sigur bo sekreto i tambe proba for di ki dia abo ta hasi uso di e sekreto ei. Si bo tin un sekreto di negoshi, bin ward den e i-Envelope.
edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual Krsou

pa proteh bo patnt pa proba ku ta B kreashon

pa registr bo marka

Berg Carmelweg 10 Telefn: 465-7800 Email: bipantil@curinfo.cw Web: www.bip.cw

Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko kla pa start pa implement Plan di Maneho


ltimo tempu e ministerio a hasi estudionan i ehersisionan pa sa mas a fondo kiko ta nesesidatnan di e sektor empresarial pa asina usa e informashon atker pa duna kontenido na implementashon di Plan di Maneho ku enfoke riba empresa chik i mediano. Den e maneho a stipul ku lo dedik atenshon na sierto reanan di hasimentu di negoshi pa asina krea mas ingreso di divisa pa pais. E reanan riba kua lo enfok ku mas nfasis ta inovashon i eksportashon. Den un kmbersashon seora drs. Zulaika Mook (direktora di sektor di desaroyo ekonmiko i inovashon) i seora Maartje Rojer-Vroemen, un kolaborador di maneho ku ta traha den e sektor empresarial di MEO a inform ku tantu e Plan di Maneho komo ku un Plan di Implementashon ta kla. Nos enfoke ta pa na komienso di 2014 kumins ku ehekushon di e Plan di Implementashon den kua lo identifik ki tipo di yudansa i insentivo lo desaroy pa sosten e empresarionan den habri, maneh, sosten i krese nan empresanan. Sektor empresarial ta un sektor hopi importante pa realisashon di un desaroyo ekonmiko duradero pa nos pais. Pa e motibu aki nos ministerio ta duna guia na e sektor empresarial. Alabes MEO ta stimul hasimentu di negoshi i desaroyo duradero di empresanan di un forma indirekto pa medio di supsidio na organisashon manera Stimul-IT, ICC i ADECK. E organisashonnan aki ta duna e servisio direkto na empresarionan. Banda di e yudansa indirekto na sektor empresarial pa medio di organisashonnan, den pasado e ministerio di desaroyo tabatin tambe programa i fasilidatnan ku kua tabata duna yudansa direkto na empresarionan. Hopi di e programanan ak-

inisterio di Desaroyo Ekonmiko (MEO) ta e instansia di gobirnu enkarg pa duna direkshon na un desaroyo ekonmiko duradero di nos pais. E ministerio ta sigui desaroyonan lokal i internashonal di aserka i ta wak dilanti riba desaroyonan lokal i mundial ku por tin efekto riba ekonomia di Krsou. E ministerio ta duna konseho na Gobirnu pa esaki na su turno, huntu ku e ministerio, yega na un maneho pa stimul i desaroy ekonomia. Banda di e tarea di konsehero aki, e ministerio entre otro ta brinda servisio i produktonan na sektor empresarial pa stimul hasimentu di negoshi duradero riba nos isla.
Skirb pa Farley I. Lourens

un kobertura ( borgsom ) pa sierto parti di e fiansa serka un instansia finansiero komersial i asina krea espasio pa por tuma un tiki mas riesgo den invershonnan ku ta hasi. Un otro forma di yudansa na empresarionan ku tabatin den pasado ta Ayudo den Atministrashon (ADA). Esaki tambe ta algu nos a nota ku tin hopi nesesidat pe, pero ku nos kier trese bk den un

MEO (ministerio di desaroyo ekonmiko) su ofisina na Molenplein s/n na Otrobanda for di kua ta stimul mas aktividat komersial.

Kobertura

tualmente no ta den ehekushon komo ku manera a inform anteriormente tabata hasiendo estudionan pa wak kiko ta nesesidatnan aktual di e sektor empresarial. Un di e nesesidatnan por ehmpel ta finansiamentu di proyektonan, f mih bis fondo di desaroyo pa stimul sektor empre-

sarial spesialmente e empresa chik i mediano. Den nos sondeo empresarionan ta mustra nos kontinuamente riba e echo ku no ta fsil pa nan haa finansiamentu serka bankonan komersial i te na ora un banko ke finansi un proyekto komersial, esaki ta eksig un garantia pa kubri hinter e suma di

e fiansa pa asina minimalis e riesgo pa e banko. En bista ku hopi negoshi tin mester di finansiamentu, nos ke realis un Fondo di Garantia pa Krdito pa asina duna un aporte di banda di gobirnu pa e finansiamentu por tuma lug un tiki mas fsil ku ta e kaso aworak. E fondo aki lo sirbi komo

forma ahust pa por yega na e resultado dese; esta ku e empresario ta desaroy abilidatnan pa komprond e nesesidat di tin un atministrashon bon na rdu. No ku nesesariamente e mester bira un atministrad e mes, pero

pgina 8 >>>>

Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko kla pa start ku implement Plan di Maneho


<<<< pgina 7
pa e tin konosementu bsiko i tambe komprond e nesesidat di tin un atministrashon bon struktur ku kua e por tin un mih bista riba desaroyo di su negoshi i tambe por hiba un maneho a base di informashon ku e ta saka for di su atministrashon finansiero. Komprondiendo e nesesidat aki e empresario por tuma un hende den servisio pa tene su atministrashon na rdu f por kontrat un ofisina eksterno pa hasi esaki pe. Mester menshon ku hopi biaha empresarionan ta bon den nan speshalisashon i tin bon produkto, pero e maneho empresarial no ta bon i esei ta pone sobrebibensia i kontinuidat di e negoshi na peliger. Un otro ophetivo ku nos komo MEO kier mira realis ta pa empresarionan traha mas tantu huntu. Hasiendo esaki nan ta mas fuerte pa por enfrent tur e retonan ku e mundu empresarial tin. Esaki ta un di e motibunan ku MEO ta duna supsidio na un organisashon manera ADECK ku tin komo meta pa empresanan uni i hasi mas kos huntu. Tambe ADECK entre otro mester traha riba desaroyo di konosementu i abilidat di empresarionan; prinsipalmente di sektor di empresanan chik. Un meta mas ku MEO ta trahando ariba ta pa sentralis aktividatnan nesesario pa un desaroyo duradero di ekonomia. Aworak te ainda un empresario mester pasa na diferente instansia ku ta repart riba nos isla pa risib sosten i yudansa i realis nan trabou i obligashonnan empresarial. Nos enfoke ta pa sentralis servisio, yudansa i sosten mas tantu posibel ku bista riba mas efisiensia i efektividat. MEO alabes ta partner di diferente proyekto di kua pa e ministerio ta mira potensial pa aport na desaroyo ekonmiko di pais. No nesesariamente nos aporte mester ta ku sn. Nos por aport ku kapital humano f simplemente poniendo nos konfiansa i sosten moral tras di e proyekto pa asina habri e portanan ku por yuda ku e proyekto ta bira un realidat. Komo ehmpel nos por menshon e proyekto di I-Factor ku ta un inisiativa di MEO pa medio di ICC i Banko Maduro su unidat di fiansa pa empresa chik i mediano. E proyekto mester insentiv ideanan empresarial inovativo i esei ta hustamente un di e puntonan di lansa i atenshon di MEO. Asina tin mas proyekto di kua nos ta partner, pero esaki ta unu ku ta den ehekushon aktualmente i ta bin na mente. Nos meta ta di mira empresanan desaroy i krese na un forma stabil. Hasiendo esaki empresanan por krea mas puesto di trabou. Mas nos logra baha e sifra di desempleo i oument ingreso di empresario i nan trahadnan, mas nos por mira e resultado den desaroyo di ekonomia di nos pais. Esaki ta algu ku tur sektor di nos pais kier mira realis i ta trahando nos por logra. MEO ta hasi tur loke ta na su alkanse pa aport ku su vishon, meta i responsabilidat e aparato gubernamental.

Sosten

Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko Molenplein z/n Otrobanda Telefon: 462-1444 E-mail info.meo@gobiernu.cw

Pa edishon digital di e revista aki bishit:

www.empresachiki.com

Un reunion ku nos por alsa bo negoshi na nivelnan nobo


Bo ta diferente for di otro doonan di empresa i bo metanan di negoshi tambe ta distinto. Pa e motibu ei RBC Royal Bank tin e plaser di introdus un aserkamentu distinto di traha ku bo pa komprond bo vishon, metanan i nesesidatnan nansiero di bo negoshi. Ankr den e komprondementu profundo aki nos lo desaroy i brind bo un solushon segun bo nesesidatnan pa bo organis bo negoshi i logra nivelnan haltu di ksito. Laga nos ofres bo e solushonnan perfekto i na mid pa bo negoshi. Pa mas informashon yama nos departamentu di Business Banking, na (599) 9 763 8317 f (599)9 763 8346 f manda un E-mail na: support.cur@rbc.com - www.rbc.com/caribbean

Registered trademark ofRoyal Bank of Canada. Used under licence

Kvk - Empresa Chiki- ktober 2012 Mylene Luisa BAB - Vanessa Medema

BAB no ke ta e boeman!
BAB ta e fundashon di gobirnu enkarg ku kontrl riba pago di belasting. E fundashon tin 60 kontrolad den servisio, repart den 6 tim di kontrl. BAB tin akseso na tur informashon di Inspectie der Belastingen pa por ehers su trabou di kontrl, pero banda di esei nos ke tin un bon relashon tambe ku empresarionan na Krsou. Nos ke pa negoshi na Krsou pa ta compliant, esta pa nan ta paga belasting na tempu i korekto. Pesei BAB ta ofres e servisio grtis di Starters i Guait, asina Vanessa Medema ta sigui bisa. E proyekto di Startende Ondernemers ta pa asist e persona ku ta bai f a kumins un negoshi riba diferente tereno. E empresario ta haa guia riba tereno di inskripshon na Kmara di Komrsio, regla tokante prmit i atend asuntu fiskal, kumins i manten su atministrashon finansiero den sistema di kmpiuter dise pa esaki. Tambe e ta haa asistensia den e proseso pa yena papel di aangiften di inkomstenbelasting, loonbelasting, omzetbelasting i depend di e tipo di kompania, tambe winstbelasting. Tur esaki por sosod den forma personal entre e kolaborador di BAB i e empresario nobato, pero tambe via enkuentronan plenario. E tim no tin outoridat ni outorisashon pa duna konseho riba tereno fiskal. Nan por duna informashon si tokante leinan fiskal. Ta asist e empresario durante e periodo di mksimo 1 aa. E servisio aki ta grtis, pero ta guia e empresario pa despues di 6 luna e sera un kontrato ku un atministrad f akountent na kua BAB por traspas e trabou. Despues di un aa lo hasi un evaluashon di e guia den su totalidat pa koreg e eventual erornan ku por a present. Pa loke ta e tim di Startende Ondernemers, a kumins na 2010 ku 6 persona i a amplia esaki awor

l kontrario. Nos no tei pa kontrol so. Stichting Belasting Accountants Bureau (BAB) ke stimul nos ekonomia asistiendo empresario ku ke kumins un empresa propio f ku a kaba di kumins esaki.(Starterproject). Otro servisio di BAB pa duna empuhe na ekonomia ta GUIAT (Guia den Atministrashon i Impuesto Temporal). Meta dje proyekto aki ta pa guia empresa ku ta den problema finansiero i ta kore riesgo di bai fayit. Na palabra ta Vanessa Medema, lider di tim di kontrl di BAB, enkarg ku e proyektonan aki.

asistensia di GUAIT. Otro kondishon ku mester tene kuenta ku ne ta si BAB no a orden un investigashon di buki. Ademas e empresario mester sera kontrato ku un atministrad, akountent i/f konsehero di belasting pa tuma e atministrashon i pa guia e proseso di hasi aangifte di belasting despues ku GUAIT finalis. Banda di Starterproject i GUAIT, BAB a publik e buki Handboek voor ondernemers ku ta duna empresario tur informashon nesesario pa lanta i manten un negoshi eksitoso na Krsou. E manual aki ta kosta 25 florin i ta optenibel na Hulandes, Papiamentu, Ingles, Spa i Chines na BAB.

Starterproject

te ku 11 persona di kua kada un ta guia un mksimo di 10 empresario nobo. Esaki ta e mesun tim ku ta enkarg ku e proyekto di verzegelde kassa, kahanan f prenternan sey, den kua no por manipul informashon. Pa prom di yanari 2014 hopi empresa na Krsou ta oblig di usa kaha sey pa nan atministrashon. Benefisionan di e Starterproject pa e empresario ta : Mih kalidat di atministrashon di e empresa Mih kontrl di entrada i gastu Mih maneho di ganashi Deklarashonnan (aangiften) na rdu I hopi mas informashon balioso.

di asistensia riba tereno finansiero i asuntunan di belasting. Hopi di e empresarionan aki no por paga un atministrad f akountent pa asist nan den retraso den pago di belasting f debenan haltu na belasting. BAB en konekshon ku e situashon aki a implement un di dos tim di asistensia ku ta bai mas leu ku e Starterproject: GUAIT (Guia den atministrashon i Impuesto Temporal). Aparte di asist empresa ku ta den problema finansiero, GUAIT tin komo meta tambe stimul empleo pa atministrad, akountent i f konsehero riba tereno di belasting. Mas empresa por sanea, mas trabou e profeshonalnan aki tambe por tin. BAB ta di opinion ku empresarionan ta kore riesgo ora nan invert nan kapital den un empresa. Nan ta kontribu na ekonomia, ta krea puesto di

trabou i ta paga belasting. Pesei BAB ta haa importante pa su empleadonan sia konos empresanan na Krsou di paden i di aserka pa asina haa mih bista i mas komprenshon pa e problemanan ku empresario por haa nan kun. Via di GUAIT esaki awor ta posibel i alabes ta kondus na un mih relashon entre BAB i empresarionan na Krsou. Pero e meta prinsipal di GUAIT ta pa preven ku empresa ta bai fayit pasobra nan tin debe atras na belasting i prima sosial. Mas empresa por sanea, mas aktividat komersial, mas empleo i mas entrada na belasting, loke ta un winwin pa tur partido enbolb. Ta investig prom si enbrdat e empresario no por paga un atministrad, akountent f konsehero di belasting. Si esei ta e kaso anto e empresario ta bini na remarke pa haa

Vanessa Medema: Den kaso ku un persona ta traha i banda di esei tin su mes negoshi, e mester atministr su negoshi meskos ku un eenmanszaak. Lei ta stipul ku na tur momento bo atministrashon mester ta di tal manera, ku por haa e informashon nesesario pa impon belasting. Durante kontrl a sali na kla ku hopi negoshi ta risib sn ksh. Den e kaso ei mester tin un atministrashon di loke ta drenta i loke ta sali i na final di dia mester tin e Z-afslag pa kontrl. En konekshon ku kontrl ta rekomendabel semper pa warda dokumentu manera atministrashon, statement di banko i oferta ku a manda etc. te 10 aa pas. Pa mas informashon tokante e proyektonan aki i e kondishonnan pa por partisip, por tuma kontakto ku: Vanessa Medema Telefon : 734.2714 E-mail: Vanessa.Medema@sbab.cw starterproject@stichtingbab.com

Propio negoshi banda di trabou fiho

Kondishon

GUAIT

Durante ehekushon di trabounan di e Starterproject a sali na kla ku hopi empresa tin nesesidat

Invershonista i representantenan di gobirnu Brazilero a topa durante Lampa 2013

Enkuentro komersial hopi Eksitoso entre Brazil i Krsou


E evento aki, ku a konsist di mayoria di partisipantenan di un nivel haltu for di Brazil a otorg e premio LAMPA 2013 na seora Luiza Helena Trajano di Magazine Luisa

rsou tabata anfitrion di e organisashon mundial Global Council of Sales and Marketing (GCSM) ku tabata di bishita na Krsou ku un delegashon grandi di empresario i ehekutivonan haltu Brazilero den kuadro di e premionan di Latin American Marketing Personality Awards 2013 (LAMPA) ku a tuma lug na Santa Barbara Resort.

datnan di Brazil i Latino Amrika, e organisashon LAMPA i Global Council of Sales & Marketing a honra tambe diferente persona lokal: minister di Desaroyo Ekonmiko Stanley Palm, Presidente di Kmara di Komrsio i Industria Willem (Billy) Jonckheer, Presidente di CTDF Tarzeno Cirkens, Direktor di CTEX Anthony de Lima, Direktor di CTB Hugo Clarinda i tambe seor Steven Martina den su kalidat di ks-minister di Desaroyo Ekonmiko.

E premio mksimo LAMPA Award 2013 a bai pa Jos Roberto Maluf, presidente di e revistanan America Economia, Rolling Stone i Caras Brazil, ku meskos ku vrios otronan di e delegadonan di af a bini ku su famia pa pasa un dushi fakansi na Krsou.

Riba djabirn dia 13 di sptmber e delegashon di e nominado i empresarionan di nivel haltu tabatin e oportunidat pa interkambi ku empresarionan lokal ku interes pa inisi kontakto di negoshi entre Brazil i Krsou den un seshon di matchmaking den Ouditorio di Kmara di Komrsio i Industria. Durante e enkuentro aki a hiba palabra ministernan di Desaroyo Ekonmiko Stanley Palm i di Finan-

Interkambio empresarial BrazilKrsou

- ku tin mas di 730 tienda na Brazil i mas di 23.000 empleado -, seora Chieko Aoki di Blue Tree Hotels ku mas di 4600 kamber den 18 siudat na Brazil -, i e premio mksimo a bai pa seor Jos Roberto Maluf, Presidente di e revistanan America Economa, Rolling Stone i Caras Brazil. E eskoho pa tene e aktividat na Krsou tabata un resultado konkreto di e bishitanan ku sektor priv i pbliko a hasi konhuntamente na Brazil pa yega na introdukshon di Krsou i duna kontenido na lasonan komersial entre e paisnan. Ademas di personaliOtro LAMPA Award 2013 a bai pa seora Luiza Helena Trajano di Magazine Luisa ( ku mas di 730 tienda i 23 mil empleado) aki flanki pa minister Stanley Palm na su banda drechi i presidente di Kmara di Komrsio Stanley Palm na su banda robes.

10

Invershonista i representantenan di gobirnu Brazilero a topa durante Lampa 2013

Enkuentro komersial hopi Eksitoso entre Brazil i Krsou


palabrashon importante, manera konkretamente algun letter of intent pa fasilit establesementu di aktividat komersial for di Brazil na Krsou. Durante e aktividat aki a hasi bon uso di e oportunidat pa e diferente partnernan i famianan di e empresarionan hasi diferente tur i programashonnan pa shp na diferente partinan na Krsou. Finalmente un parti grandi di e grupo a keda Krsou te djadumingu pa konos i deskans, i e sobr a keda te hasta te djarason. E eventonan ku a tuma lug ta danki na e esfuersonan kontinuo di Krsou den e merkado di Brazil pa e ltimo aanan. Ampliando nos kontaktonan i trahando huntu, mas i mas nos lo logra engrandes nos oportunidatnan tambe den e merkado di Brazil.
E premio di LAMPA 2013 a bai pa seora Chieko Aoki di Blue Tree Hotels (ku 4600 kamber di hotl den 18 siudat na Brazil) e lo keda rekord ku ta aki na Krsou el a haa su premio prestigioso

sa Jose Jardim. E partisipantenan a konsider e interkambio komersial aki sumamente eksitoso. A yega na un kantidat di

Si abo komo empresario ke informashon di kompanianan di Brazil ku tabata presente for di e sektor den kua bo ta oper, tuma kontakto ku Kmara di Komrsio via e-mail : businessinfo@Curacaochamber.cw

Den ouditorio di Kmara di Komrsio na Pietermaai a tene un seshon plenario pero aya tambe a organis seshonnan di matchmaking.

11

Konsentrando riba merkado di Colombia, Brazil, China i Panam


Ya ta tres aa kaba ku Kmara di Komrsio ta na un show Intermodal, ku ta un bolsa logstiko grandi na Sao Paulo. Anteriormente e aa aki (ks) minister Steven Martina a bai ku e grupo. Den e bishitanan aki e grupo di Krsou a keda aserk pa un grupo ku yama Lampa. Esaki ta un grupo ku ta organis Latin American Marketing Personality Award. Ta masha hopi empresario i otronan ta bai entrega di e premio aki. Aa pas e tabata na Miami i e aa aki e tabata entre Krsou i Cartagena i e desishon a kai riba Krsou. Esaki ta nifik segun Billy Jonckheer, ku e entrega di e award a tuma lug aki na Krsou. Aki tabatin mas f mnos 90 hende, empresario i tambe alkalde di suidatnan na Brazil presente. E evento tabata dia 12 na Santa Barbara Resort i dia 13 di sptmber a organis un enkuentro pa e grupo di empresario di Brazil topa ku e komersiantenan lokal. Den e grupo di Brazil tabatin tur sorto di kompania: di metal, hende ku ta traha prenda i hoya etc. Dia 13 di sptmber e Brazileronan a papia di Brazil i tambe di Krsou. E grupo a keda te djadumingu i tin ku a bai te e siguiente siman. E grupo tabata sumamente impreshon pasobra, segun Billy Jonckheer, ta hopi mih pa laga hende wak bo produkto, en bes di purba bende sin laga nan wak kiko bo ta ofres nan. Brazil ta un merkado hopi interno kaminda nan ta pensa riba e merkado di Brazil so i no ta pensa riba e merkado paf. Krsou a lanta nan for di soo pa mustra e posibilidatnan pa nan eksport pa mundu i awor e interes a kumins krese. Krsou ta dilanti di hopi otro den e sentido aki. Billy Jonckheer ta mira ku prom

Billy Jonckheer, Presidente Kmara di Komrsio:

mara di Komrsio tin 5 aa ta trahando riba e merkado Brazilero i e aa aki esaki a kulmin den e mishon komersial di empresarionan Brazilero ku a bishit nos isla. Billy Jonckheer presidente di Kmara di Komrsio tabata un di esnan na kabes di emishon komersial aki. E intenshon ta pa haa empresarionan di e merkado Brazilero bin Krsou, pa nan por ta interes den usa Krsou komo hub pa drenta Karibe, Europa i Merka.

no ta follow-up. Awor aki tin tambe e Kmara di Komrsio Krsou Brazil ku tin un rl importante pa tambe follow-up ku esnan interes den Krsou. Nan tarea tambe ta pa yuda den buska e partner ku e empresa mester pa hasi negoshi aki na Krsou. Miembresia na Kmara di Komrsio a baha ltimo dos aa. Hopi kompania offshore a bai i lokalmente tin hopi kompania ku ta serando nan porta. Pesei Kmara di Komrsio ta bati klk pa hasi algu. Tin hopi proyekto pa Krsou wanta pa mira kiko ta bai pasa. Hendenan ke mira kiko ta bai pasa prom ku hasi invershon grandi. Pesei e summit ekonmiko ta importante pa atend e puntonan problemtiko i pa asina nan mustra ku nan ta trahando riba e puntonan pa e hendenan tg por sigui tin interes den Krsou. E prksimo mishon komersial ta esun pa Colombia i Brazil na novmber. Tambe nan tin un plane pa China, kisas pa novmber tambe, i ku ya minister a mustra interes pa bai huntu. Asina nan ta konsentr riba tres merkado ku ta Colombia, Brazil i China i tambe kisas Panam. Nan no por konsentr riba hopi kos pareu, pero mester kumins traha riba esakinan, logra ksito i sigui pa otronan. Huntu ku e LAMPA Award e organisashon a laga traha e revista The Winners. E tin entrevista ku diferente persona importante di Krsou i den e revista tin hopi foto impreshonante di nos isla. E revista tin un sirkulashon di 10 mil i nan ta repart esaki na diferente empresa na Brazil. Esaki ta un empuhe grandi pa Krsou. E ta un bon propaganda di Krsou ku ta mustra diferente tipo di negoshi na Krsou i tambe partinan turstiko.

ku fin di aa lo por tin maske ta un kompania ku ta kumins hasi uso di e posibilidat i fasilidatnan ku Krsou ta ofres. Pa loke ta e interes di komrsio di Krsou den e mishon komersial aki, Billy Jonckheer tabata un tiki desapunt. El a bisa ku el a kere ku mas kompania lo a reakshon, pero esei ta un eksperensia ku nan sa tin mas biaha. Hopi biaha nan tin di pusha duru pa demostr ku Krsou no ta kaba na nos kostanan. Mester konvens nan pa hasi. Tabatin mas o mnos 25 kompania presente i Billy Jonckheer a frwaktu mas reakshon di komrsio. Komo ehmpel el a menshon un seora na Brazil ku huntu ku su famia ta dise prenda i hoya. Nan kier a haa un partner lokal pa bende nan produkto. Esei Kmara di Komrsio a purba hasi. El a bisa di a frwaktu kompanianan manera di haf pero nt eseinan a hasi falta. Tin tendensia ku nos ta bisa tin kos ta stroba nos pa ta hub logstiko, pero nos tin di sigui dal bai. Tin kompania ta dal e stap pa hasi tg apesar di vrios estorbo den kaminda. Ora bishita paisnan manera Brazil i Colombia por mira e interes ku nan tin den Krsou pasobra nan ta buska lug safe pa hasi nan eksportashon. Nos haf i nos leinan ta brinda nan e posibilidat i siguransa aki pa na drenta por ehmpel Oropa. Pa loke ta kompanianan ku a demostr interes durante e mishon komer-

Miembresia a baha

A spera mas

Impreshon

Billy Jonckheer: Mester bini kambio den asuntu di prmit pa kompania di af estables ak.

Empresario di Brazil

Desidido

sial Billy Jonckheer a menshon e seora ku ta dise hoya i tambe tabatin kompania ku ta aktivo bendiendo suplemento di kuminda. Minister a firma tres karta di intenshon ku kompanianan entre otro di stal ku ke mira posibilidat pa bini aki. Den tur esaki Curinde ta hunga un rl masha importante, pasobra hopi di e kompanianan ku ke bin estables aki ke usa Krsou hub i nan mester di e-zone. E fasilidat ei tei, pero tin sierto di e kosnan ta tuma muchu tempu pa keda kla. E ta kere ku denter di prksimo lunanan mester bini kambio pa entre otro prmit pa un kompania estables aki na Krsou.

E kompanianan aki no ta bai prd 6 luna pa un aa pa haa prmit. Pero minister Palm a mustra su interes pa traha riba esaki. Komrsio na Krsou ke mira kambio i gobirnu ta komprond. Nan di Kmara di Komrsio ta bai pone fecha pa e kosnan aki keda konkretis, pasobra ta hopi tempu kaba ta papiando di e mesun kos. Kmara di Komrsio lo follow-up ku e kompanianan pa sa kua informashon mas nan mester segun e presidente di Kmara di Komrsio. Esei ta loke tabata falta den pasado kaminda ta interes un hende pero

Revista

Follow-up

12

Casting di I Factor TV ta un estmulo pa mas inovashon komersial lokal


I Factor ta un programa di 6 episodio ku lo keda transmit na TeleCuraao entrante novmber awor. Meta di e programa ta pa inform komunidat di e importansia di inovashon, duna sugerensia kon pa inov i na mes momentu e programa lo inklu un kompetensia kaminda partisipantenan ku ideanan komersial inovativo por kompet kontra otro. Di e manera aki MCB su departamentu di Empresa Chik ta kontribu na duna informashon i alabes ta enkurash inovashon bou di (futuro) empresarionan. Komunidat a reakshon hopi entusiasm riba e programa i un total di 61 persona a registr ku nan idea pa un produkto, servisio f proseso inovativo pa partisip na I Factor TV. Tur e partisipantenan aki a pasa un proseso di pre-casting kaminda nan tabatin 3 mint pa splika e kuerpo di hurado mas detaye di nan inovashon. For di tur e partisipantenan aki a selekshon e 30 mih inovashonnan ku dia 29 di sptmber 2013 a partisip na e casting na MCB Rooi Catootje kaminda e 30 partisipantenan aki tabatin 3 mint pa duna un presentashon riba nan idea inovativo i 2 mint pa kontest preguntanan di e hurado. Meta di e presentashon tabata pa konvens e miembronan di hurado dikon nan idea ta esun di mas inovativo. E partisipantenan a bin ku nan fantikonan pa presensi i apoy nan durante e casting. Tabatin un tremendo ambiente kaminda e pbliko grandi presente por a disfrut di tur e 30 presentashonnan di ideanan inovativo i tambe a keda entreten pa Rhyddm. Maduro & Curiels Bank tambe a rifa algun premio. Hurado a evalu e presentashonnan riba e siguiente kriterionan: originalidat, impakto di e inovashon, faktor realisabel pa merkado, kreatividat i kalidat di e presentashon. For di tur partisipante e hurado a selekshon un total di 8 finalista ku lo Raycine Decaster-Godfried - C2B card E ocho finalistanan aki lo sigui kompet den e programa i tin chns di gana un suma di 7500 florin; un trofeo ku e ttulo di Innovatieprijs 2013; i finansiamentu garantis di Maduro & Curiels Bank N.V. pa un mksimo di 10.000 florin. Maduro & Curiels Bank N.V., InnovatieCentrum Curacao, Adeck i MEO ta e spnsernan prinsipal di I Factor TV, pero tambe un danki ta bai na tur e otro spnsernan ku a hasi e casting di djadumingu dia 6 di ktober ltimo posibel ku ta UNA, W Sound & Images, Margil Party Rental, Digicel, Texas Alaparia, Quiznos, Coca Cola i Rhyddm. Sigui desaroyonan di I Factor TV dor di like e pgina di Facebook kaminda bo por deposit bo voto pa un di e ocho finalistanan i asina yuda bo partisipante faborito gana e premio apsoluto. Keda pendiente tambe pa e prom episodio di I Factor TV na novmber.

aduro & Curiels Bank N.V. huntu ku Innovatie Centrum Curaao, MEO i ADECK a uni forsa pa asina sigui kontribu pa enkurash e espritu empresarial i inovativo den nos komunidat. E biaha aki esaki a tuma lug den forma di un kompetensia pa e mih inovashon di sea produkto, servisio f proseso empresarial ku yama I Factor TV (I di innovation/inovashon) i lo keda transmit na televishon.

sigui elabor riba nan inovashon den e siguiente etapa di I Factor TV, ku lo keda transmit na televishon. E ocho finalistanan a result di ta e siguiente personanan i nan inovashon: Richard Martina - Chrome webpage customization Renato Ignacio App Miappoint, app pa evit paramentu den rei Otelo Reenis - Curaao Classic Boat Archel Kwidama - The Sabios, wega pa mucha Jeritza Beaumont - Bolo Pretu den empake di kas di kunuku Raymond Jamanika - Simulator pa sia kore outo Geert Huisman - Mobile Alarm App

13

Hben i trabou
Tambe tin reklamo riba e nivel di edukashon: por ehmpel, nan ta haa ku tin studiante ku a kaba UNA riba nivel di masters ta funshon mas riba nivel di HBO. Prinsipalmente den e sektor di horeca ademas tin e reklamo ku dominio di Ingles, Spa i Hulandes verbal i por eskrito a bai hopi atras. Uso di droga f alkohl tambe ta stroba ku sierto hben por haa trabou na kompanianan manera Isla, kaminda tin kontrl regular riba uso di supstansha ku ta influensh e mente. Segun sifranan di Ofisina Sentral di Statistik (CBS), na 2011 tabatin 7123 persona buskando trabou. Di nan 22.8% (1624 persona) ta hben entre 15 pa 24 aa. A base di sifranan kompil pa Ministerio di Desaroyo Sosial i Labor por a konklu ta kua ta e reanan kaminda si tin trabou. Ta trata aki di siguiente empleonan riba nivel di LBO: Bankwerker, insulator (trabou pa isol pipanan di gas f lkido riba tereno Isla) stellingbouwer, mtsla, pipefitter i elktrishn. Riba nivel di MBO mester di voorman i planner. Hbennan ku tin e preparashon aki f ku sigui un treinen por traha den vrios empresa na Krsou, manera Isla, Bulbai, Dk, Aqualectra i diferente kontratista ku tin nan shp por ehmpel na Heintje Kool i besindario. Tambe nan tin posibilidat pa traha na Aruba, Boneiru i na otro pais i isla den nos region. Dk resientemente a haa OK pa amplia nan fasilidatnan ku un Maritime City. Aki lo bai konstru boto chik manera pa e lotsnan ku ta guia barku drenta haf. Otro rea kaminda mester di trahad ta hfinan manera esnan di diferente supermerkado, ku awor aki ta buska personal di Haiti i Santo Domingo pa traha komo landbouwer, tuinman i tuinvrouw. E hben por konsider pa traha komo Alfahulp, un persona di train pa hasi

a Krsou tin un diskrepansha riba tereno di labor: dunadnan di trabou ta buska sierto fishi pero hbennan ta kaba skol ku otro tipo di preparashon. Banda di esei dunadnan di trabou ta haa ku hopi hben tin e kapasidat pa hasi e trabou pero tin un komportashon no-dese, manera: yega lat na trabou i ke bai kas tempran, nan ta Whats up konstantemente na telefon, nan ta regres hopi lat foi almuerso, nan tin tatoo i piercing i ta bisti demasiado provokativo. Skib pa Mylne Luisa

Energia alternativa Seguridat den tur sentido i riba nivel haltu, manera kmpiuter i riba web, cybersecurity etc.

Tambe nos tin ku tene kuenta ku nos komunidat ta embehes nos tin hopi hende grandi ku tin mester di diferente tipo di servisio, manera fisioterapia pa hende grandi. Un empresa di bo mes ta un soo di hopi hende i entre nan hopi hben tambe. Mas ainda si bo por lanta un negoshi bas riba algu ku bo ta bon den dje f ku ta bo hbi. Tin un dicho ta bisa: hasi bo hbi un negoshi i bo no tin mester di traha mas nunka mas di bo bida. Esaki ta e pasonan pa tene kuenta kun ora bo ke kumins bo mes negoshi:

Bo mes empresa

Trabou tin!

Bin ku un idea niko i briante! Ki plan bo tin? Puntra bo mes ken lo por hasi uso di bo idea, ken por ta bo kliente? Ken ta den posishon pa paga pa bo produkto/ servisio? Papia tambe ku konosnan i profeshonalnan den e ramo. Pone

Studiantenan trahando riba proyekto di skol.

pgina 15 >>>>

trabou di kas pero alabes sa kon atend ku hende grandi f por wak mucha chik. Un Alfahulp por ta traha na kas di hende, podis por asta biba einan f por ta traha den un instituto. E rea di turismo ta un ku ta drai 24/7 i ku kontinuamente mester di personal pa front desk, kushina, mantenshon di hotl, limpiesa, entertainment etc. Tirando un bista den futuro i siguiendo e tendensianan mundial esaki lo ta e reanan kaminda bo por haa trabou fsilmente riba nivel LBO/ MBO i HBO: Engineering Siensia i teknologia Siensia di kmpiuter Medisina natural Produkshon di kuminda

Mira padilanti

Studiantenan siando na trabou

14

Hben i trabou
<<<< pgina 14
atenshon na remarkenan positivo pero tambe eventual desbentaha ku por bin dilanti. Tuma nan na kuenta, pero no laga nan deskurash bo. un kaminda ku tin mas negoshi, bo por probech di e fluho di klientela ku tin einan kaba. Wak konekshon di awa, koriente, gas i Internt.

Analis bo mes kapasidatnan. Kiko bo por i kiko lo bo tin ku laga otro hende f kisas un profeshonal hasi?
Chk bo kompetidornan. Tin empresa riba merkado ku ta hasi loke bo ke bin kun kaba? Kon klientela ta reakshon riba nan produkto/servisio? Puntra nan! Bin ku algu ku bo kompetidornan no tin. Finansiamentu: Ta bon pa bo tin propio kapital pa kumins kun i no stns riba sn ku bo a kaba di traha pa kubri bo gastunan inisial. Bo empresa mester haa chns di traha su mes kapital i si bo no tin un otro empleo, lo ta difsil pa haa fiansa na banko.

Traha riba bo Ntwrk i mantenshon di esaki. Via netwerk elektrniko manera Linked-In bo por pone kontakto ku otro profeshonal den bo rea di trabou i bo ta laga sa ku bo tei.

Hben na boka di trabou ta haa eksperensia.

Keda bei! Subi Internt, chk novedatnan den bo rea di trabou f tambe pa haa inspirashon. Buska literatura i sigui kurso i bishit marshe di empresario pa sigui profeshonalis bo mes. Traha un plan di promoshon : depend di e klientela ku bo ke bo por promov bo produkto na radio, televishon, via flyers, foyeto, aviso den korant Facebook f un kombinashon di nan.
Timing por sinti kua momentu pa sigui promov f servisio. Bo mester ta e mih introdus f bo produkto

gunan so; bo mester di un ngulo mas amplio di kliente.

servisio. I naturalmente e mrgen di ganashi ku bo ke hasi.

Struktura hurdiko: Buska informashon na Kmara di Komrsio i skohe si bo negoshi mester bira un eenmanszaak, NV f un BV.
Kalkul preis di bo produkto f servisio. Krda pa inklu tur gastu manera material, transporte, hr, koriente i awa, propaganda etc. i tempu ku bo mester hinka den e produkto/

Hasi un mini-merkadeo: Traha un lista ku pregunta pa bo potensial klientenan pa sa nan nesesidatnan f laga nan purba bo produkto i nota e reakshonnan. No stns riba famia i ami-

Si bo proyekto ta grandi f si bo ta sinti ku bo mester di asistensha profeshonal bo por konsider pa laga traha un business plan. Via Kmara di Komrsio ta posibel pa haa supsidio pa kubri parti dje gastunan enbolb ku esaki. Bo por usa e bussinessplan aki komo base pa bo petishon pa un fiansa na banko f otro instansia ku ta sosten empresario.

Inform na BAB ta kua sorto di belasting lo bo mester paga i kon mester hasi esaki. Chk si bo ta kalifik pa haa guia grtis di nan via e Starterproject. Puntra na BAB f na Inspektor di Belasting kon bo por yega na un CRIB nummer. Esaki ta e number bou di kual e.o. bo ta registr komo pagad di belasting. Inform na SVB tokante seguro di malesa ora bo ta doo di bo propio empresa i tokante seguro pa bo empleadonan
Chk si bo tin mester di kualke tipo di prmit pa e tipo di negoshi ku bo ke estables.

Dil ku duda i riesgo. Den tur negoshi tin riesgo i momentu di duda. Buska mas informashon ora bo ta duda i asina minimalis bo riesgo. ketu, evalu bo negoshi i planea. Bo ta logrando bo metanan? Kiko bo por hasi pa oument entrada f hasi bo produkto mas atraktivo? Bo ta logra kaba trabou den e tempu ku bo a plane?

Plane tempu pa bo para

Pensa un nmber pa bo negoshi. Bo por konsider un nmber ku hende ta keda krda fsil, ku ta kapta atenshon i ku ta prktiko pa usa. Laga dise un logo i un slogan (lema) pa bo empresa. E logo i slogan mester por bisa na un manera simpel loke bo empresa ta para pe.
Esaki mester apares despues riba bo letterhead wepsait i emailadres.

E lokalidat ku bo skohe
Tur trabou ta pa sia, den prktika.

mester ta un ku ta fsil, i aksesibel pa bo klientela. Preferiblemente skohe

No keda prekup ora ba faya, evalu, saka bo ls for di e situashon i sigui pa otro reto. Hende ku tin nan mes negoshi tin tendensha di traha 24/7. Ku un bon planifikashon bo por separ ora di trabou for di tempu liber i sobra tempu pa bo mes rilks i f dedik tempu na famia i ser ker. Di ei mes bo ta haa forsa i inspirashon ku ta benefisi bo negoshi.

15

Eventonan internashonal
ktober
MOBILE IT EXPO 2013 The mobility solutions and mobile applications show for companies Paris, Fransia, 16 + 17 ktober 2013 Lug: Paris Expo Porte de Versailles,75015 Paris, France Website: www.mobile-it-expo.fr WEST COAST FRANCHISE EXPO 2013 Premier franchise event in the growing West Coast market. WCFE provides the perfect opportunity for hundreds of franchise concepts, representing every industry to meet face-to-face with the regions most qualified prospects Anaheim, California, Merka, 24 - 26 ktober 2013 Lug: Anaheim Convention Center, 800 W. Katella Ave., Anaheim, CA 92802 Website: www.wcfexpo.com Website: www.construire-naturel. com/ THE FRANCHISE & BUSINESS OPPORTUNITIES EXPO - CALGARY North Americas Franchise & Business Opportunities Event. THE FRANCHISE & BUSINESS OPPORTUNITIES EXPO showcases the fastest growing franchises & business opportunities with thousands of potential franchisees & business partners eager ready to invest Calgary, Canada, 16+17 novmber 2013 Lug: Telus Convention Centre 120 Ninth Avenue SE Calgary, Alberta T2G OP3, Canada Website: www.nationalevent.com/ ISC SOLUTIONS International Security Conference. ISC East delivers high quality, commercial-free information and insight into the most relevant new products, technologies and strategies in todays evolving security market New York, Merka, 20 - 21 novmber 2013 Lug: Jacob K. Javits Convention Center 655 West 34th Street New York NY 10001-1188, USA Website: www.isceast.com/

novmber
CONSTRUIRE NATUREL - LILLE Expo dedicated to wooden building, eco materials & sustainable energy Lille, Fransia, 1 - 4 novmber 2013 Lug: Lille Grand Palais 1, bd Cites Unis 59000 Lille France

Website ku informashon balioso


www.ctexpartners.com Website interesante ku informashon di un datacenter. www.entrepreneur.com/article/222524 12 punto importante pa futuro empresarionan www.entrepreneur.com/article/228748 5 tep interesante ku abo empresario por usa pa bo negoshi krese. www.facebook.com/empresachiki Nos ta keda krda bo riba nos pgina di Facebook pa mas informashon tokante Kmara di Komrsio. I awor tur siman ku tep interesante pa empresario. www.geekwire.com Un website ku 3 punto importante ku empresarionan hben por tene kuenta kun. www.mindtools.com Empresario, bo ke sa kua ta e kualidatnan ku bo mester komo empresario? Bishit e website aki i inform bo mes. www.noortadvies.com Empresario, bo mester di un konseho tokante merkadeo of un kurso. Bishita e website aki i risib mas informashon. www.theglobeandmail.com Empresario, bo mester di konseho tokante maneho di tempu Time Management. Bishit e website aki i risib mas informashon. www.visionsoncuracao.com Un website interesante ku informashon tokante invershon i ekonomia na Krsou. www.twitter.com/kvkcuracao Keda sigui nos riba twitter i risib mas informashon i update di nos proyektonan nobo i otro informashon di Kmara di Komrsio

Society of North America (RSNA) is an international society of radiologists, medical physicists and other medical professionals with more than 48,000 members across the globe Chicago, Illinois, Merka, 1 - 6 desmber 2013 Lug: McCormick Place, 2301 S. Lake Shore drive, Chicago, Illinois 60616 Website: www.rsna.org EXPOSYSTEMS 2013 International Exhibition & Congress on Integrated Solutions for Fairs and Events So Paulo, Brazil, 3 - 5 desmber 2013 Lug: Transamerica Expo Center, Fale Conosco, So Paulo, Brazil Website: www.exposystems.com. br/site/en DREAM HOME 2013 House Design International Show. The ultimate source for luxury furniture, floor coverings, wall coverings, lighting, antiques, accessories and much more! Chicago, Illinois, Merka 15 desmber 2013 Lug: The Merchandise Mart, 222 Merchandise Mart Plaza, Chicago, IL 60654 Website: www.merchandisemartdesigncenter.com

desmber
RSNA 2013 Radiology and medical imaging professionals Forum. The Radiological

16

Oportunidatnan di negoshi
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na telefn 461-3918, faks: 461-5652 f e-mail nos na businessinfo@curacaochamber.an
Campestre Towers Cali - Colombia Tel: 4839851 E-mail: info@rccolombia. co CASMA, S.A. Casma ta buska distribuid pa su empake nan pa produkto kosmtiko. 8 av. 30 74 zona 11 Colonia Granai I Guatemala, C.A. Tel: 502 2476-1233 / 24763284 Shamsi Pakistan LTD Shamsi ta buska distribuid pa su diferente produktonan entre otro tnt, tela, cover pa trk etc. 705, 7th Floor, Kashif Centre Main Shahrah-e-Faisal Karachi 75530, Pakistan. Tel: 00-92-21-35661512 35661513 35661911 Faks. : 00-91-21-35661514 E-mail: shamsi.pk@cyber. net.pk Website: www.shamsipakistan.com Naturina GmbH Naturina ta buska distribuid pa su produkto i suplementonan natural. ImBio Security Center Siemenstraat 42 D-59199 Bnen Alemania Tel.: 4902383919290 Faks: 4902383919294 E-mail: naturia@naturina. de; info@naturina.de Website: www.naturina.de/ b2b Scorpio Aluminio Sp.z.o.o. Scoprio Aluminio ta un empresa ku ta fbrika porta, bentana, kortina etc etc di PVC i aluminio i ta buska distribuid pa su produktonan. Ul. Przemyslowa 14, 59-300 Lubin Polonia Persona di kontakto: Ms. Paulina Rudnicka Tel: 48 76 743 99 96 E-mail: handlowiec1@ scorpio.pl

Lokal
Ta bende Ta bende un empresa (sin inventario) ku ta retailer di kosmtiko, perfume, paa etc. Ta bende Ta bende un empresa ku tur e vendingmachines den dje. Ta bende Un mashin ku ta paket entre otro duro frio. E mashin ta ful outomtiko. Ta bende e empresa ku e mashin i tambe e klientenan. Ta bende un negoshi Empresa di paa, sapatu,

tas i asesorio, situ den Otrobanda. Ta buska un persona interes pa kumpra e negoshi. Ta bende Un empresa Sign maker. Ku por traha tur tipo di diseo. Ta bende tur ekipo i inventario. Huntu ku empresa e kumprad lo haa tambe tur e klientenan. Ta bende Ta bende un inventario kompletu pa empresarionan interes den habri un pakus. Ta bende 4 mashin di eis marka Scotsman. Nan ta den bon kondishon. Por usa e

mashinnan aki na hotl, restorant, kontratista etc. Ta Hr Ta hr dos unidat ku por usa komo ofisina. A kaba di renob e unidatnan i nan ta keda na e di dos piso di e edifisio na De Ruyterkade 13-14 i un otro ofisina situ na Columbusstraat 14.

Internashonal
Right Commerce Colombia, RCC Right Commerce ta un empresa Colombiano ku ta buska importad pa su diferente produktonan di agrikultura Calle 11 # 100 121

Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

- - - - - - - - - - - -

Central Bank of Trinidad & Tobago Annual Report 2012 Alert! The International Maritime Human Element Bulletin no. 33 SMO Stichting Maatschappij en Onderneming Jubileumboek 45 jaar Euromoney International Rescue august 2013 Vision on Curaao New investment Opportunities Curaao Business Magazine October 2013 America Economia Ofensiva Canadense Octagon Bolivariano 200 Anos Del Exilio De Bolivar Alert! An Accident Waiting To happen Expo Visie Nintendo geeft beursbezoeker het ultieme VIP-gevoel zomer 2013 Basis Tijdschrift voor Beleids- en Marktonderzoek nr.02 2013 International Trade Forum Employment and Entrepreneurship issue 1 2013

E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or mainta te 4 or atardi.

17

Kunukeronan na Hato a uni bou di un koperativa pa logra mas benefisio


E kombersashon tabata ku presidente di e KOOPAH Gillion de Palm, Arthur Randt, kende tin masha hopi aa ta hasi kultura na e zona en kuestion, i Rudy Doran ku ta di e generashon mas hben di e agrikultornan na Hato. Nan a inform ku e kunukeronan di e zona ta planta, kultiv i kosech pa temporada. E tereno ta masha frtil, pero nos ta depend di waseru di e ltimo kuartal di aa. Aworak ta hustamente e temporada ku nos a plug pa kumins sembra i planta simia. Tin kolega ku ta plug na man; otronan ta hr plug serka e ministerio di gobirnu enkarg ku agrikultura, peska i krio di bestia. E rea aki ta unu hopi bendishon, pasobra manera poko nubia pasa parti nort di nos isla, nos ta haa awa for di shelu, e kunukeronan di Hato a sigui konta. Pero e realidat ta ku pa gran parti di aa waseru no ta kai i nos ta depend di e temporada di fin di aa pa e kultivo krese i asina por kosech. Nos ta kmbersando ku algun instansia pa wak kon huntu nos por yega na solushonnan duradero pa awa pa irig e terenonan. Un di instansianan ei ta Curaao Airport Holding (C.A.H.). E instansia aki, banda di ta pensando huntu ku nos pa posibel solushonnan duradero pa awa pa irigashon, a duna nos un yudansa valioso pa drecha e kamindanan den e zona aki ku tabata den un estado inkreiblemente malu. Nos tur ta realmente hopi agradesido na direktor seor Maurice Adriaens i e personal di CAH. E instansia aki ta trahando ya pa algun aa riba un proyekto pa saka awa friu for di profundidat di e parti nort pa via e asina yam sistema aki (SWAC) fria sistema i aparatonan pa kondishon airu (rko). E awa ku usa pa fria rko aki por manda pa nos zona pa irig e terenonan i asina nos kultivo por bona i Krsou ta haa mas brdura i fruta di su propio tera i

n zona kaminda agrikultornan a uni den forma di un koperativa ta na Hato. Na inisio di luna di febrari di e aa aki e kunukeronan na Hato a uni bou di e nmber KOOPAH (Kooperativo Agrario Hato). Meta di e KOOPAH ta pa perkur pa mas benefisio pa su miembronan. E kooperativa ke realis e ophetivo aki hasiendo uso mas efisiente di e terenonan pabou di nos aeropuerto, oument produkshon di sektor primario, mehor kalidat di produkshon i oument ingreso.

Skirb pa Farley Lourens


desaroy. Banda di agrikultura por desaroy krio di bestia i tambe aktividatnan di peska. Si nos hendenan yuda nos kuida e rea esei por desaroy den un zona pa eko-turismo tambe. Ya tin instansia ku ta hasi uso di e vianan pa tene ekskurshon riba quad. Tambe awendia siklista ta usando e vianan di e zona pa praktik e deporte di korementu di baiskel i tambe kanamentu. Nos komunidat mester kuida loke nos tin pa nos mes i nos bishitantenan disfrut. Biniendo bk riba e parti di agrikultura nos por bisa ku mayoria di nos ta enfok riba kosnan ku ta nase i krese fsil aki bou na Hato. knkmber di salada, knkmber chik, kouseband, patia, melon, kalbas largu, pampuna, maishi chik, guiambo i pinda ta kos ku ta krese masha bon aki na Hato i nos ke mira pa e rea bira mas atraktivo pa tur e 30 hktar aki bira un rea kaminda hinter aa tin aktividatnan di agrikultura, peska i krio di bestia pa asina abastes nos merkado di Krsou ku kos fresku di nos propio tera i kosecha. Seor De Palm a inform

Awa friu for di laman

mas aleu ku KOOPAH ta papiando ku instansianan gubernamental pa yega na un beheersovereenkomst. Ku esaki nos ke yega na komo organisashon na mih uso di e terenonan, perkur pa mas seguridat kontra hendenan ku kier usa e rea pa tira shushi, hasi otro kos ilegal, etc. Si e rea ta limpi, hendenan ku tin kompania ku ta organis gira lo hasi mas uso di rea pa tene ekskurshonnan pa nos mes hendenan i ku turista. Ekskurshon na pia, riba baiskel, quad, bs chik etc. Ta un rea ku un historia riku i interesante. Djis imagin bo si nos por yega na un fase kaminda hinter aa e rea di 400 hktar por ta brd ku plantashon, benta di kosecha na preisnan pagabel, ku no tin impuesto di importashon i otro rekargonan riba dje i di kua e konsumid tin sigur ku no a trata nan ku insektisida i otro kos kmiko. Nos ta kere ku tin hopi potensial den sektor primario, pero nos mester di mas atenshon di gobirnu i instansianan di sektor empresarial.

Kunukero Arthur Randt ta preparando simia pa e por tin nan kla asina ku temporada di awa kai aden si es ku esei lo bai pasa e aa aki.

produs pa nos mes hendenan. Aktualmente hendenan ku ta praktik agrikultura aki bou ta hasiendo uso di mas f mnos 30 hktar di tereno, pero e rea total ta di mas ku 400 hktar, e agrikultornan di Hato a sigui konta. Banda di opshon di SWAC, nos a sondia otro opshonnan tambe. Komo KOOPAH nos a aserk alabes PDVSA pa wak si nan kier pone algun tanki grandi aki bou den forma di un patrosinio pa stimul i desaroy agrikultura den

e zona di Hato. Nos ta trahando riba posibilidatnan pa yega na un tanktruck ku kua lo por saka awa di fuentenan natural di awa pa asina yena e tankinan. Un sistema di reverse osmose tambe ta un opshon i posibilidat. Nos a hiba kmbersashon ku Aqualectra riba e opshon aki tambe. Tur e opshonnan ta eksig invershonnan finansiero di hopi sn. Pero nos ta konvens ku e invershon lo paga su mes bk. Nos ta di opinion ku e rea tin hopi potensial pa

Sin insektisida

Gillion de Palm: KOOPAH a lanta pa duna un man na e kunukeronan di e rea di Hato.

Feria Agrario
Luna pas nos a dedik atenshon na aspektonan di agrikultura. Esei tin di haber tambe ku e echo ku djadumingu dia 27 di ktober awor ta tene henter dia e Feria Agrario na Rust en Burgh kaminda ta spera famianan kompleto pa mira loke tin na produkto agrario for di nos suela. Den e kuadro ei nos por agreg e artkulo aki di un desaroyo interesante di agrikultornan den e rea ku ta rondon nos aeropuerto. I dia 16 di ktober ta dia internashonal di alimentashon.

18

Kmara di Komersio ta organis kursonan di:

Kmara di Komersio ta organis diferente kurso pa nos empresarionan den luna di ktober i novmber. Kada kurso ta hopi importante i interesante pa e (futuro) empresario. Kada kurso lo ta un komplementashon di e otro. Si abo empresario o futuro empresario ta dese di keda inform i ke sa kon pa kumins o sigui ku e negoshi. O simplemente bo ke mehor bo servisio, o tin un produkto o servisio i nos kuantu pa kobra pe? Skohe un o mas di e kursonan i partisip. Laga Kmara di Komersio den kolaborashon ku un konsehero profeshonal sia bo kon pa sigui o mehor bo empresa. _______________________________________________________________ Tpiko: Bo propio empresa, unda pa kumins? Fecha: 21 + 23 ktober 2013 Orario: 18:00 21:00 PM Preis: 80,= florin pa persona Idioma: Papiamentu Treiner: Giovanni Melfor ______________________________________________________________________ Onderwerp: Service & Mindset Datum: 22 + 24 oktober 2013 Tijd: 18:00 21:00 PM Prijs: 80,= gulden per persoon Taal: Nederlands/ Engels Trainers: Hetty van den Ouweelen en Jan Mulder ______________________________________________________________________ Tpiko: Kon pa kalkul preis di bo produkto o servisio Fecha: 28 + 30 ktober 2013 Orario: 18:00 21:00 PM Preis: 80,= florin pa persona Idioma: Papiamentu Treiner: Louis Pinedo ______________________________________________________________________ Onderwerp: Time Management Datum: 29 + 31 ktober 2013 Tijd: 18:00 21:00 PM Prijs: 80,= gulden per persoon Taal: Nederlands Trainers: Romy Nieuwenhuis _____________________________________________________________________________

Keda pendiente pa nos demas kursonan den NOVEMBER 2013: Nov. 4 + 6: Beter rendement tijdens een crisis Nov. 5 + 7: Arbeidsverzuim

Nov. 11 + 13 : Ondernemingsplan Nov. 12 + 14: Administratie Nov. 18 + 20: 6 regla pa logra mehoransa den bo empresa

Tur kurso ta tuma lug den Ouditorio di Kmara di Komrsio, Kaya Junior Salas 1. Pa registrashon i informashon yama na nos Sentro di Informashon na telefn 461-3918. Pa e lista kompleto bishit nos website www.empresachiki.com o
www.facebook.com/ empresachiki

REGISTRASHON I PAGO DELANTA TA OBLIGATORIO KUPONAN TA LIMIT.

19

Riba website tambe na Hulandes i Ingles

Revista Curaao Business ta un realidat


Business ta un revista aki mes f ta import, fabprom edishon di Curaao Business Magazine ta riba merkado. regional na Hulanda i otro rik den un forma f otro Un revista kompletamente nobo, kolorido i na Ingles pa e partinan di Europa oriental i redistribu internashonalku a bin ta inform e empremente. Un ehmpel sigur empresario chik i mediano por keda bon inform. sario i futuro empresario pa ta e likor di Krsou i Zona mas di 25 aa kaba. Van Liber. E eksportashon di Munster Media Group ku ta publik revistanan produkto sinembargo ta gener mnos ku di interes spesial na Hulanda, inkluyendo Busie eksportashon di servisio. Algun ehmpel i ness den 5 diferente region, ta trese awor eksportashon di servisio ta entre otro refineria tambe e revista Business pa e region di Krdi petroli kaminda e produkto final ta keda sou. eksplot pa un ke otro kaminda, dk ku ta drecha barkunan internashonal i e turista ku ta bin Esaki ta bai den koordinashon ku Kmara di nos pais ku ta hr un kamber di hotl i kisas Komrsio i Industria di Krsou, kaminda lo tambe un outo pagando ku plaka ekstranhero. pone nfasis riba tpikonan di importansia pa Aktualmente tin un kantidat di kompania ku ta e sektor empresarial na Krsou. Editora di e estables na Krsou pero ta duna servisio otro revista aki ta Heather de Paulo kende den su kaminda. Nan ta keda konsider komo eksintrodukshon di e prom Business Curaao ta portadnan di servisio. bisa ku Krsou tin un futuro briante su dilanti Mas entrevista i ku kombinando esaki ku vishon i trabou duru Mas aleu por tuma nota den e revista entrepor trese Krsou den su flor atrobe. vista ku Ren Rmer komo presidente di DCSX Den e prom edishon, e portada tin un potrt (Dutch Caribbean Securities Exchange), relato di Steven Damiana, mndjer di invenshon riba seguro bsiko i otro seguronan sosial ku i promoshon komersial di Kmara di Komre empresario tin di tene kuenta kun i tambe sio. Tambe tin un entrevista ekstenso kun penshun pa medio di un entrevista amplio ku kaminda e ta mustra su vishon kon Kmara i direktor di Vidanova Rafael Pichardo. Ta bin Komrsio i Industria por yuda kualke negoshi. tambe dilanti den e revista e servisionan di I pa tur ku ke kumins nan negoshi, por haa Nieuwe Post NV i vrios otro tep mas pa e un lista ekstenso na Kmara di Komrsio kon empresario tene kuenta kun den su negoshi i kiko pa hasi. visio. E ta splika ku ora pensa den e industria manera espasio, muebel ku por usa, mantenFasilitad di importashon i eksportashon na Krsou, ta shon i koriente di forma efisiente. Presidente di Kmara di Komrsio Willem parse ku e industria di importashon ta mas Billy Jonckheer tambe ta na palabra kaminda signifikante i esaki ta brdat. Pero Kr- Curaao Business ta optenibel riba website na e ta mustra riba e akuerdo ku nan a sera ku sou ta eksport tambe hopi servisio i algun tantu Ingles komo Hulandes na www.CuraaoVan Munster Media Group na Hulanda pa pu- produkto. Tin algun produkto ku ta origin di businessmagazine.com. blik Curaao Business kuater biaha pa aa. Curaao Business ta un revista tradishonal ku lo ta disponibel tambe riba website. Ku e revista aki Kmara di Komrsio ta ekspand e informashon ku e ta duna na e empresario lokal i internashonal. Billy Jonckheer ta sigui bisa den su instrukshon den e revista ku resientemente a firma un konvenio entre sektor priv i pbliko riba kon ta prosed pa un desaroyo ekonmiko positivo. E desaroyonan ta represent oportunidatnan pa mehor e klima empresarial i di invenshon pa e parti lokal hunga un rl komo fasilitad den atra invershonistanan ekstranhero i konsentr den ekspanshon di nos merkado. Den e revista tambe tin entrevista ku John Jacobs, direktor ehekutivo di Kmara di Komrsio i Industria. Den e entrevista el a pone nfasis riba eksportashon di ser-

20

También podría gustarte