Está en la página 1de 31

 

 
 

BAN KONSTRUÍ BONEIRU HUNTU … 
 
 
 
 
 
Programa di Akshon  
Actieprogramma 
Action Program 
Programa de Acción 
 

Partido pro Hustisia & Union  
Elekshon di Konseho Insular 
Eilandsraadverkiezingen 
Island Council Elections 
Elección de Consejo Insular 
Boneiru 2011 
 
CHISTE POLÍTIKO
Un polítiko Boneriano a pèrdè su bida. Su alma ta yega na porta di sielu. San Pedro ta ward´é.

"Bon biní na sielu", San Pedro ta bisa. "Pero promé ku bo drenta, nos tin un problema pa resolbé. Nos no
sa risibí hopi polítiko Boneriano aki den sielu. P’esei nos no ta sigur kiko nos tin ku hasi".
"Bon, esei no ta problema. Simplemente laga mi drenta", e polítiko ta kontestá.
"Nos por hasi esei sí, pero nos tin òrdu di ariba pa laga bo pasa un dia den sielu i un dia den fièrnu promé.
Despues bo ta liber pa skohe kua di nan bo kier pa bo biba aden te eternidat”.
"Esei no ta nesesario, pasobra m’a skohe kaba. Mi kier bai sielu”, e polítiko ta bisa.
"Sòri, pero e no por bai asina. Nos tin nos regla".

Anto einan San Pedro ta hibele na un lift i nan ta baha te na fièrnu. E porta ta habri i nan ta drenta Hotèl
Bonaire manera e tabata den su tempu di gloria. Laman blou i bunita. Playa blanku. Bientu fresku. Tur su
amigu polítiko defuntu ta ayanan i nan ta kombersá i baila ku mucha muhé bunita. Nan ta kome, bebe i
hari. Nan tur ta pasa mashá dushi mes. Tur estén nan ta hari kon nan a bira riku riba kustiya di pueblo.
Diablo tambe t’ei. Ta sali ku e ta un persona hopi amable. E ta sòru ku nan tur ta haña loke nan kier.

Anto promé ku bo sa, e dia a pasa. Tur su amigunan ta kompañá nos polítiko na e lift i huntu ku San
Pedro e ta subi bèk te na porta di sielu.

"Awor bo tin ku pasa un dia den sielu", San Pedro ta bisa.


I asina ta ku nos polítiko ta djòin un kantidat di alma kontentu, pasando di nubia pa nubia tokando harpa i
kantando. Nan tur ta pasa bon i promé ku bo sa, e dia a pasa. San Pedro ta pasa buskele.

"Bon, bisa mi awor. B’a pasa un dia den fièrnu i un dia den sielu. Kua di nan bo ta skohe pa bo biba aden
te eternidat?"
E polítiko ta pensa un ratu i ta bisa:
“Bo sa, nò, sielu ta bon. Pero tòg mi ta kere ku fièrnu lo ta un tiki mas dushi pa mi”.

I einan San Pedro ta hibele na e lift pa é baha bai fièrnu. Ora porta di lift ta habri é ta mira nos landfill su
dilanti. Sushi i bestia morto tur kaminda. Un holó mashá malu ta yena airu. Tur su amigunan ta ayanan
bistí na paña kibrá i sushi. I konstantemente mas sushi ta wòrdu di dùmp, yenando airu ku mas holó
stinki.

Diablo ta aserk’é i ta pone man riba su skòwder.


"Mi no ta komproné", e polítiko ta bisa. "Ayera mi tabata aki i m’a mira awa blou i un playa bunita. M’a
kome lòbster i bebe sjampaña. Mucha muhé bunita tur kaminda. Awor ta un landfill mahos mi ta mira. Ta
hole stinki i tur hende ta pasa malu. Kiko a pasa?"

Diablo ta wak e skùins asina. I ku un sonrisa riba su kara é ta bisa:


"Ayera nos tabata kore kampaña. Awe b’a vota!”.
Union entre Boneriano, Hulandes i Imigrante

Partido pro Hustisia & Union (PHU) kier ta e partido ku ta uni e tres gruponan étniko na
Boneiru, es desir Bonerianonan, Hulandesnan i Imigrantenan. Ta p’esei nos a hasi nos máksimo
esfuerso i a logra pa involví personanan di kada grupo den e famia di PHU. No por tin niun
grupo privilegiá na Boneiru. Diskriminashon no ta akseptabel. Ta p’esei nos mester trata e
imigrante igual i e Hulandes tambe. I nan tin ku trata nos igual. En realidat nos tur ta ‘NOS’.

Libertat i igualdat ta e dos pilarnan di demokrasia internashonalmente akseptá i elaborá. Mester


agregá e pilar di solidaridat (òf ‘fraternidat’) tambe, pero esei ta algu ku internashonalmente te
ainda no a keda elaborá satisfaktoriamente. PHU lo yuda elabor’é. Pero ora libertat i igualdat ta
na peliger, tur siudadano mester sali na nan defensa.

Renegosashon ku Hulanda
Ta p’esei for di yanüari 2008 PHU a protestá kontra e base desigual den e sistema estatal nobo
ku a drenta na vigor resientemente. Hulanda a insistí ku nos no por haña derechonan
sosial/ekonómiko igual ku Hulanda, pasobra esaki lo kousa ‘distorshon ekonómiko’
(economische ontwrichting) entre e islanan di BES i e otro islanan di Antia i lo kousa ku e
islanan di BES lo bira un magneta muchu fuerte atraendo hopi imigrante (magneetwerking).

Klaramente e base desigual den e sistema estatal nobo ta diskriminatorio. Ta p’esei PHU ta
insistí ku mester renegoshá e akuerdonan ku Hulanda ku e fin pa yega na un sistema no-
diskriminatorio basá riba igualdat.

E Banki di Igualdat ku Srs. Bijkerk i Santana a pone banda di Konseho Insular di Boneiru.
Referendum Estatal tokante e Struktura Nobo na su debido tempu
PHU lo koperá ku Hulanda i ku RSC (awor ‘RCN’). E akuerdo estatal nobo a keda firmá pa nos
gobièrnu demokrátikamente elegí (UPB i Demokrat). Tin ku respet’é. Pero PHU a pone RCN
(Komisario Sr. Henk Kamp) personalmente na altura kaba ku tin un buraku mahos den dje. Nos
intenshon ta pa sera e buraku ei via di renegosashon. Si ta sali ku esei ta imposibel, e ora ei lo
disidí kiko mester hasi a base di un referendum estatal ku lo wòrdu organisá na un forma kalmu
bou di niun tipo di preshon. Ni preshon di tempu. I a base di informashon kompleto.

Direktiva di Partido pro Hustisia & Union (PHU) na bishita serka Gezaghebber dr. Glenn Thodé pa informele ku
PHU lo partisipá na elekshon pa Konseho Insular na mart 2011. Lástimamente un miembro di Direktiva, Sr. Kent
Porras, no por a asistí e dia ei. D.r.p.d. Srs. Daniel Ramos, Gregorio Ostos, Frans Sorée, Michiel Bijkerk,
Gezaghebber Thodé i Rafael Santana
Idealismo Pragmátiko

Si mester skohe dos palabra pa karakterisá PHU, por bisa ‘Idealismo Pragmátiko’, na Hulandes
‘Pragmatisch Idealisme’. PHU tin su idealnan polítiko sigur, pero nos ta konsiente ku mester
para ku dos pia riba tera. PHU no ta kere den fantasia. Metanan polítiko mester ta práktiko I
faktible tambe. Nos no ta hasi promesa falsu. Polítikonan semper ta primintí oro, mientras ni sèn
pa koper nos no tin! Ban serio, shonnan. Nos a inkluí e chiste over di e polítiko Boneriano pa
atvertí kontra fantasmanan. PHU no ta hasi promesa falsu i nos no ta kumpra voto.

Nos ta konsiente ku kualkier meta polítiko mester por wòrdu


finansiá tambe. Ta p’esei PHU ta di akuerdo ku institushon di
Kolegio di Supervishon Finansiero (Cft), ounke ku tempu
Boneiru mester por haña mas libertat di aktua. Cft lo siña nos
polítikonan traha ku presupuesto i tambe di ser konsiente ku por
ehekutá kualkier meta òf plan solamente si tin sèn pa finansi’é.
Gobièrnu no mester kumulá debe riba debe manera den pasado,
te ku Fondo di Penshun (APNA) mester a pone beslag riba
propiedatnan di Boneiru! Ban serio, shonnan.
Polítika ta e arte di lo faktible

Aliansa ku Partidonan Hulandes


PHU a buska kontakto koperativo ku e partidonan Hulandes
D’66, Groen Links i Christen Unie. Nos tin apresio pa e
‘Partij voor de Dieren’ tambe, pero no a buska kontakto
formal ku e partido aki.

Aliansa ku Partidonan na Kòrsou, Aruba, Trinidad i otro


pais- i islanan Karibense
Naturalmente nos lo buska kontakto koperativo ku partidonan na
Kòrsou i otro pais- i islanan Karibense tambe. Ya kaba PHU tin
kontakto koperativo ku e partido RED di Pader Rudy Lampe na Aruba.

Pader Rudy Lampe, lider di Partido RED


Puntonan di Lansa di PHU
(punto di akshon urgente òf prinsipio primordial di PHU)

Punto di Lansa 1:
Derecho di estadia liber den tur parti di Reino Hulandes
pa tur persona di nashonalidat Hulandes
PHU ta kontra tur klase di diskriminashon. Nos tur ta biba
den Reino Hulandes. Nos tur tin pasport Hulandes.
Islanan di BES asta a bira parti integral di Hulanda. E ora
ei ta lógiko i natural ku tur Hulandes mester por biba den
tur parti di Reino Hulandes sin niun restrikshon. E
restrikshonnan di atmishon i estadia ku nos na Antia
semper a imponé kontra Hulandesnan Europeo i kontra
Rubiano ta totalmente inhustu i iresponsabel.

Pa PHU tur Yu di Kòrsou, tur Hulandes Europeo i tur


Rubiano ta i lo keda bon biní na Boneiru. Esei ta konta pa
San Marteño, Sabano i Stasiano tambe. Mester skrap tur
restrikshon di atmishon i estadia kontra persona di
nashonalidat Hulandes. I awor ku e struktura nobo ta na
vigor no mester introdusí restrikshon nobo kontra niun
persona di nashonalidat Hulandes.

Punto di Lansa 2:
Ta kumpli ku tur petishon di tur hende, anto rápido, basta e petishon ta
legal i no tin motibu serio pa neng’é. Si ta nengele, lo purba di ofresé
alternativa. Si esei tampoko no ta posibel, ta duna splikashon konvinsente
di kon ta nenga, semper respetando tur hende
su pleno derecho pa bai korte.
Ta un insulto imperdonable si kualkier gobernante ta ofresé bo un pèrmit òf tereno di erfpacht en
kambio pa bo voto. Awor ku nos tin Kolegio di Supervishon Finansiero (Cft) a bira mas difísil pa
kumpra voto ku sèn di gobièrnu pa medio di dunamentu di trabou etc. Pero ainda por kumpra
voto ku dunamentu di tereno di erfpacht òf ku dunamentu di diferente pèrmit.
PHU ta rechasá tur esei. Bou di un gobièrnu
di PHU no ta nesesario pa bende bo voto.
Un tereno di erfpacht bo ta haña sin mas.
Anto rápido. Erfpacht ta bo derecho natural!
Ta solamente si tin motibu pisá pa bo no
hañ’é, gobièrnu por nenga. En general tur
hende ta haña. Esei ta konta pa pèrmitnan
tambe. Tur hende mester haña, basta bo
petishon ta legal i no tin motibu
Kartèl di droga sa kumpra voto den pais besindario serio pa nengele. Anto, si ta nengele ta purba
promé di ofresé alternativa. I solamente si
esei tampoko no ta posibel, ta duna splikashon konvinsente di kon mester nenga, semper
respetando bo pleno derecho pa bai korte. Asina ta demokrasia real. Gobièrnu t’ei pa sirbi, no pa
ser sirbí.

Punto di Lansa 3:
Pa balansá ekonomia i ekologia ta apliká e siguiente prinsipio:
Si ekonomia ta eksihí pa sakrifiká un pida di Naturalesa, e ora ei duna
Naturalesa bèk loke b’a tuma di dje.
Tur hende ta komprondé ku Boneiru mester di mas invershon. Hende mester di trabou bon pagá!
Si un kompania serio i kapas ta kla pa invertí, e ora ei no mester strobele pa motibunan
ekológiko, a ménos ku ta trata di un sitio ku ta kai bou di protekshon internashonal òf ku tin un
balor ekológiko ekstraordinario.

PHU ta rechasá e idea ku ekonomia i protekshon ambiental ta ekskluí otro, sin niun salida. Por
stimulá ekonomia i alabes protehá Naturalesa. Kousa di hopi problema na munda ta ‘dualismo’,
kaminda hende ta kere ku nan tin kompletamente razón i e kontrinkante ta kompletamente malu.
No ta asina. Tin un solushon entremedio semper. Anto si bo buska bon, lo bo ripará ku semper
tin un kaminda mei mei di oro. Es desir, semper tin un solushon entremedio ku ambos partido ta
kontentu kuné.

Balansa entre ekonomia i ekologia

PHU ta formulá e prinsipio básiko di su maneho ambiental asinaki:


esun ku ta destruí un pida di Naturalesa na fabor di desaroyo
ekonómiko, tin un obligashon pa krea òf drecha otro pida di
Naturalesa pa balansá e pèrdida. E ora ei Naturalesa ta keda den
balansa. Semper duna Naturalesa bèk loke b’a tuma di dje.
Re-balansá Naturalesa

Punto di Lansa 4:
Maneho di Imigrashon lo ta basá riba e Tratado Internashonal di
Nashonnan Uní tokante Imigrashon (‘U.N. Immigration Treaty’ – UNIT).
Lo tin solamente 3 pèrmit di estadia i trabou.
PHU ta boga pa un sistema di imigrashon simple i kompletamente nobo basá riba UNIT.
Prinsipio básiko ta ku un imigrante mester haña un trato igual mas tantu posibel. Restrikshonnan
mester wòrdu minimalisá. Esaki ta resultá entre otro den un sistema nobo di pèrmit di estadia i
trabou. Lo bini solamente 3 pèrmit:

1) E promé pèrmit pa 1 aña.

2) E segundo pèrmit pa 2 aña mas (pues total 3 aña).

3) E terser pèrmit (despues di 3 aña) pa tempu indefiní.

Úniko restrikshon ta ku durante promé aña e imigrante mester traha pa e doño di trabou ku a
kontrat‘é. Durante e promé aña e no por kita for di trabou, a ménos ku tin un motibu urgente
hustifikando retiro imediato. Si hues ta rekonosé ku esei ta e kaso, e imigrante por tuma su retiro
i ta liber pa buska otro trabou. Despues di e promé aña e imigrante ta liber pa traha pa kualkier
doño di trabou. Si e pèrdè su trabou òf tuma retiro, e ta liber pa buska otro trabou. Tin algun
eksepshon, p.e. e mester tin 3 aña na Boneiru pa e por haña trabou di siguridat pa gobièrnu.

Durante e promé tres aña ekspulshon ta tuma lugá solamente si un imigrante a ser legalmente
kondená pa un krimen serio. Despues di 3 aña e imigrante ta kompletamente liber. E lo no wòrdu
ekspulsá mas (ni pa un krimen). E por traha pa kualkier doño di trabou (sin eksepshon), e por
traha pa su mes i e por lanta un kompania bou di mesun kondishon ku un persona lokal.

Punto di Lansa 5:
Kresementu ekonómiko rápido i robusto.
Si Boneiru kier konta pa algu, nos mester promové kresementu ekonómiko rápido. PHU lo
enkurashá tur invershonista i komo gobièrnu lo asistí nan ku servisio rápido i al kaso.
Invershonista serio mester sinti i mira ku tin un klima di
invershon favorabel na Boneiru.
Promé kos ku un gobièrnu di PHU lo hasi ta pa yama
un reunion ku tur komersiante i empresario na
Boneiru (tantu esnan lokal komo esnan di afó) i
ofresé nan asistensia di parti
Kresementu bèrdè sí, pero rápido di gobièrnu pa tur
nan proyektonan faktibel. PHU sa ku Natu-ralesa ta
importante. Pero ekologia no mag wòrdu usá pa
stroba desaroyo ekonómiko. Ta p’esei PHU a
formulá un ‘kriterio di balansa’ entre ekonomia i
ekologia. Esei ta enserá ku invershonista tin ku duna
Naturalesa bèk loke nan ta tuma for di dje. Si esei ta e kaso, PHU lo aprobá nan proyektonan mes
ora!

Planifikashon teritorial tampoko no mag stroba desaroyo ekonómiko. PHU ta pro planifikashon
ambiental i teritorial. Sin embargo, esaki ta instru-mentonan pa asistí un desaroyo ordená. Nan
NO ta instrumento pa stroba. Asina ku nos ta mira ku ekologia òf planologia ta wòrdu usá pa
stroba en bes di yuda, nos lo skùif tur dos un banda.

Punto di Lansa 6:
Reorganisashon di gobièrnu sin niun retiro forsá
Nos tur sa ku gobièrnu ta funshoná malu. Pues mester re-inventá gobernashon. Lo reorganisá
gobièrnu dor di simplifiká i aselerá proseduranan. E ora ei mester di ménos amtenar. PHU ta kere
den ‘small government’. Mas chikitu gobièrnu ta, ménos belasting nos tur ta paga. Pero e proseso
aki por i mester bai poko poko.

Un ‘personeelstop’ ta sufisiente. Lo no manda niun hende kas ku


retiro forsá. Ekonómikamente esei no ta prudente tampoko. Hende
mester di sèn pa gasta. Si no, kon komersiante por bende nan
produkto? Si sèn no ta lora, ekonomia ta stanka. Pues, e
reorganisashon lo tuma lugar na un manera natural, kaminda
gobièrnu lo bira mas chikitu poko poko sin retiro forsá, mientras ku
poblashon di Boneiru ta krese rápidamente, generando mas entrada
asta ku tarifa di belasting mas abou.
Stòp di skruf e pagadó di Belasting!

Punto di Lansa 7:
Lo stòp gobièrnu di kobra interes riba debenan di belasting atrasá
Nos ta rekonosé ku niun estado organisá por drai sin kobra belasting. Nos no ta kontra belasting.
Pero gobièrnu no mester kobra mas belasting ku ta estriktamente nesesario. I semper mester
buska manera pa baha belasting. Gobièrnu tin sufisiente medionan pa forsa hende pa paga, si ta
nesesario. I si gobièrnu ta sòru ku tur hende ta paga dentro di un periodo razonabel, e ora ei no ta
nesesario pa kobra interes riba debenan atrasá di belasting.

Gobièrnu t’ei pa sirbi pueblo. P’esei nos ta paga belasting. Ta kon ta posibel, anto, ku gobièrnu
ta bolte’é, hasi komosifuera ta un fabor gobièrnu ta hasi bo ku bo mag paga belasting i ku ta
p’esei ta kobra interes riba debe di belasting, manera un banko ta hasi. Gobièrnu no ta un banko.
PHU lo tuma medida pa stòp kobranza di interes riba debenan di belasting atrasá.

Punto di Lansa 8:
Lo kambia e sistema di onderstand nobo.
En bes di duna onderstand komo limosna, lo duna labor na esnan ku por
traha. Esnan ku pa motibunan médiko of soshal no por traha,
naturalmente lo no tin obligashon di traha.
Hende di Boneiru ainda sa ku mester traha pa biba. E manera di pensa natural aki ta wòrdu kibrá
dor di e Lei Hulandes di Onderstand nobo. A base di e lei ei, resipientenan di onderstand ta risibí
sèn pa hasi nada. Ta di lamentá ku Hulanda no a opservá e étika laboral di Boneiru ku ta enserá
ku un hende mester traha pa biba.

Ta di aploudí ku por fin tin un lei di onderstand. I nos no ta duda


integridat di e outoridat ku lo bai duna onderstand, es desir RSC
(awor RCN) na nòmber di Ministro Hulandes di Asuntunan Soshal.
Kumpramentu di voto ku onderstand ta algu di pasado. Tur esei ta
bon. Pero PHU ta di opinion ku un Lei di Onderstand sano mester ta
basá riba labor, no limosna. Lo atendé e asuntu aki ku Hulanda.

Punto di Lansa 9:
Lo promové lasonan komersial i kultural estrecho ku Venezuela i Trinidad.
Boneiru por bira un brùg entre Sur Amerika i Europa
Úniko manera ku Boneiru por progresá ta via di kresementu ekonómiko robusto. Nos poblashon
tin ku krese i nos ekonomia tin ku krese. Un di e motibunan ku nos a skohe e laso direkto ku
Hulanda ta pa logra e meta ei, es desir pa atrae invershon di tantu Hulanda i Europa komo di
Latino Amérika. Si nos por hinka un sistema den otro ku ta hasi’é kumbiniente pa produkto di
ambos kontinente pasa via di nos, Boneiru por tin un futuru glorioso i próspero.

Pa nos por hasi bon uso di e oportunidatnan nobo aki, mester mantené bon relashon ku e paisnan
den region. Na promé lugá ku Venezuela i Trinidad/Tobago. Nos relashon ku Venezuela ta bai
bèk te nasimentu di e pais ei. Yunan di Boneiru i Kòrsou a yuda Simon Bolivar aktivamente pa
liberá Venezuela. Un pais asina ta mas ku un bisiña. E ta nos bon amigo!

Punto di Lansa 10:


Lo promové re-introdukshon di e posibilidat di tin
doble nashonalidat ku Venezuela, Perú i otro paisnan besino
Venezuela ta nos bon amigo. Perú tambe. P’esei no por
tin niun opheshon pa siudadano di e paisnan aki tin doble Just over 1.1 million
nashonalidat, Hulandes/Venezolano òf Hulandes/ Dutch people have more
Peruano. Sin embargo, algun aña pasá Hulanda a disidí than one nationality
ku e no ta akseptá doble nashonalidat ku e paisnan aki
mas. Hopi Venezolano i Peruano ku pasport Hulandes a On 1 January 2009, just over 1.1
bira vìktima di esei. Partido pro Hustisia & Union ta million people in the Netherlands
lamentá e desishon ei i ta pidi Hulanda pa anul’é. had at least one other nationality
alongside the Dutch nationality.
PHU ta pidi Hulanda pa demostrá ku aktonan ku
Venezuela i Perú ta paisnan amigo i ku p’esei doble Source: Centraal Bureau voor de
nashonalidat no ta niun problema. Palabra no ta Statistiek, Nederland
sufisiente, Mester demostrá nos intenshon ku akto.

Punto di Lansa 11:


Lo promové pa FCB bende kas pa preis preferenshal atrobe.
Esaki ta posibel solamente si a kumpli ku sierto kondishon.
Sin embargo, preis lo no por baha te nivel di antes.
Tur hende kier tin su propio kas. Partido pro Hustisia & Union (PHU) ta rekonosé ku propiedat
di un kas ta e base di un hende su independensia ekonómiko. Ta p’esei PHU lo hiba un maneho
pa promové ku mas tantu hende posibel por yega na nan propio kas. Lo implementá e meta aki
na e siguiente manera.

1) Lo krea kondishonnan favorabel pa Fundashon pa Krédito Bonairiano (FKB) por


kuminsá ofresé hipotek atrobe na un porsentahe abou (pero ekonómikamente faktibel) i
alabes re-aktivá su programa di ‘zelfbouw’. Esaki ta rekerí un re-organisashon profundo
di FKB.
2) Lo krea kondishonnan favorabel pa Fundashon Cas Bonairiano (FCB) por bende su
kasnan na preis preferenshal, ounke e preisnan lo ta mas haltu ku antes.
3) PHU lo sòru ku FCB ta haña sufisiente tereno na ‘toplocaties’ (sitio hopi kerí). E ora ei
FCB por traha i bende kas pa generá bon ganashi. E ganashi lo bai na konstruí kas pa
pueblo, ku despues por wòrdu bendé na hürdónan pa preis preferenshal.
Punto di Lansa 12:
Turismo tin ku subi. Lo stimulá establesimentu di hotèlnan grandi di
kadena internashonal (manera Hilton i Hyatt), pero sin casino.
Tin lugá na Boneiru pa algun hotèl grandi (pero sin casino). Lo ta bon si nan ta pertenesé na
diferente kadena di hotèl internashonal (manera Hilton i Hyatt). Esaki ta kuadra ku nos punto di
bista general ku ekonomia di Boneiru tin ku krese rápido i robusto. Ta e úniko manera pa
garantisá trabou bon pagá i bon diferenshá pa un i tur.

Ta kla tambe ku e ‘stakeholders’ den turismo (= esnan ku ta traha den turismo) mester haña mas
partisipashon direkto i efektivo den TCB. E stakeholders sa presisamente unda e sapatu ta pèrta.
Si turismo ta baha, ta nan ta sinti’é mes ora den bahada di entrada. Ta p ései nos por spera un
trabou mas efektivo di parti di TCB, si nan ta haña mas partisipashon.

Punto di Lansa 13:


Sueldo mínimo tin ku subi. PHU lo stimulá kresementu ekonómiko rápido i
robusto pa sueldo mínimo tambe por subi mesun rápido i robusto.
Sueldo mínimo ta mará na nivel di nos ekonomia. Si ekonomia ta malu, sueldo mínimo ta keda
abou. Durante último 50 aña sueldo mínimo na Boneiru a baha. Naturalmente e montante a subi,
pero lokual ku bo por kumpra kuné a baha. E ‘koopkracht’ (forsa di kompra) a baha. Por ta ku 50
aña pasá sueldo mínimo tabata Naf. 400,- pa luna. Pero e tempu ei bo por a kumpra hopi mas kos
ku Naf. 400,- ku bo por kumpra awor ku Naf. 1.250,-, e nivel di sueldo mínimo awor.

Durante último 50 aña forsa di kompra a baha poko poko te ku awor sueldo mínimo na Boneiru
ta +/- Naf. 1.000,- bou di e ‘standart mínimo di bida’ (= ‘minimum levensstandaard’). Esei kier
men ku e mínimo ku un famia di dos yu mester
pa por biba normal ta Naf. 2.250,- pa luna,
mientras ku sueldo mínimo ta solamente Naf.
1.250,- pa luna. Esaki ta resultado di un
maneho ekonómiko pésimo durante ultimo 50 aña.

Kresementu ekonómiko rápido i robusto

PHU ta konsiente ku sueldo mínimo por subi solamente, si nos ekonomia ta subi. Ta p’esei PHU
ta promové kresementu ekonómiko rápido i robusto. Ta p’esei kompanianan semper por konta
ku sosten aktivo di PHU pa kualkier proyekto serio i faktibel.

Sueldo mínimo mester subi. PHU kier pa e subi mínimalmente te na Naf. 1.500,- den 4 aña di
tempu. Korda bon, shonnan, esei ta posibel solamente si nos produktividat i nos eknomia ta subi.
Pues man na obra! I gobiernu mester stòp di stroba kompanianan ku kier invertí na Boneiru!

Punto di Lansa 14:


Si UPB òf Demokrat no ta introdusí Huursubsidie, PHU lo hasi´é.
Sin Huursubsidie preis di hür pa kasnan di FCB lo subi te na nivel
inpagabel. Sin Huursubsidie FCB no por sobreviví.

Pa tene preis di hür pa hürdónan di FCB na un nivel akseptabel, mester introdusí Huursubsidie
mes ora. For di prinsipio PHU a disidí di hasi solamente un promesa ku lo kosta gobièrnu balente
un tiki sèn. Esei ta introdukshon di Huursubsidie. Si UPB òf Demokrat no ta hasiele promé ku
PHU ta drenta den gobièrnu, PHU lo hasi’é.

Preis di hür di e kasnan aki nunka lo no baha bèk te na nivel di antes. Esei ta imposibel i
iresponsabel. Por tene preis na un nivel pagabel solamente ku ayudo di Huursubsidie. Sin esei
FCB tampoko no por traha kasnan nobo, ni hasi mantenshon regular na kasnan eksistente. PHU
lo no laga FCB hundi. Nos ta konsiente ku reskate di FCB ta nesesario pa por traha kasnan nobo
pa pueblo. E instrumento pa logra esei ta a) Huursubsidie i b) incasso konsistente i regular di hür.

Punto di Lansa 15:


PHU lo organisá un referendum konsultativo tokante e 3 leinan étiko:
aborto, eutanasia i matrimonio homoseksual.
Niun hende no sa kiko pueblo ta pensa over di e 3 ‘leinan’
aki, es desir e asuntunan étiko di aborto, eutanasia i
matrimonio homoseksual. PHU a tuma un desishon interno
ku esakinan ta asuntunan konsensial. Esaki kier men ku
PHU komo partido no ta pone preshon riba su
representantenan pa defendé punto di bista di partido, si esei
ta kontra konsenshi di su representantenan. Pues kada representante di PHU ta opiná pa su mes i
lo ta liber pa vota konforme su propio konsenshi.

Promé ku ta papia ku Hulanda over di asuntunan aki, PHU lo organisá un referendum al


respekto. Ta importante sikiera pa sa kiko pueblo realmente ta pensa.

Punto di Lansa 16:


PHU lo re-organisá Transporte Públiko introdusiendo
linea di bùs regular.
Úniko manera ku por promové uso di Transporte Públiko ta pa sòru ku e ta hopi barata i ku tin
servisio frekuente. Kantidat di outo na Boneiru ta kresiendo rápido. Esei kier men ku mester
invertí hopi sèn den ampliashon i mehorashon di kamindanan. Si por stimulá uso di Transporte
Públiko, e ora ei gobièrnu por spar riba gastu di drechamentu i konstrukshon nobo di kaya.

Kon lo hasi´e presis, lo disidí despues a base di informashon di eksperto riba e tereno aki. Pero
mirando ku tin dos manera pa transportá hende (transporte públiko i transporte privá) mester por
yega na un balanse entre nan dos ku ta hasi ambos banda kontentu. Esaki ta otro ehèmpel di e
asina yamá ‘Terser Kaminda Hustu’, e pensamentu di e ‘Paradigma Nobo’.

Punto di Lansa 17:


PHU lo promové pa gobièrnu re-introdusí porsentahe máksimo
di interes ku entre otro bankonan mag kobra.
Te mas òf ménos 10 aña pasá, e porsentahe máksimo di interes ku bankonan mag kobra tabata
wòrdu stipulá pa lei dor di gobièrnu di Antia. Lei tabata stipulá tambe ku ta prohibí pa kumulá
interes riba interes over di periodo mas kòrtiku ku un aña. Pues antes tabatin mag pa kumulá
interes anualmente, pero nò mensualmente. Na dado momentu a abolí e leinan aki. Idea tabata ku
‘merkado liber’ mes lo mester fiha porsentahe di interes. Pues a duna tur hende libertat pa fiha òf
negoshá kualkier porsentahe di interes.

Esaki a resultá tin biaha den porsentahenan mashá


haltu ku banko- i komersiantenan ta kobra. I tambe den
kumulashon di interes pa luna en bes di un periodo mas
razonabel manera un aña. Esaki ta un di e motibunan
(nò e úniko) ku henter mundu a kai den un krisis
ekonómiko na aña 2008 ku tur hende ta sufri di dje te
dia di awe.
‘Merkado liber’ ta un eufemismo (= un palabra bunita pa skonde algu) pa e palabra ‘kapitalismo’.
PHU no ta promové soshalismo. Ni ‘soshal demokrasia’. Eseinan no ta ofresé solushon real i
razonabel. Pero PHU sí ta kere ku mester frena sektor privá un tiki, sino kosnan ta sali for di
man, manera a sosodé último añanan, hinkando henter mundu den depreshon.
Ta bon pa nota ku tantu Kristianismo, komo
Islam i Hudaismo ta prohibí kobranza di interes
kompleto. Úniko biaha ku Kristu a pèrdè
pasenshi tabata ora el a zweep e ‘money-
changers’ (kambiadónan di plaka) for di
Templo. Pues tin motibu pa temperá sektor
privá un tiki. PHU ta konsiente di esei.

Solushon real i satisfaktorio tampoko no ta pa


fiha porsentahe di interes pa lei. Pero na e
momentu aki, esaki ta un medida nesesario pa
protehá esnan di ménos rekurso un tiki i pa tur hende fria kabes i reflehá kiko ta kousa real di e
krisis ekonómiko aktual.

Punto di Lansa 18:


1) Kosto di transporte di komestibles di Kòrsou pa Boneiru mester baha.
2) Preis di gasolin tambe tin ku baha.
Den konsulta estrecho ku sektor privá PHU lo buska manera pa baha preis di transporte di bienes
di Kòrsou pa Boneiru, sikiera transporte di komestibles. Esaki lo por baha preis di sikiera
kuminda na Boneiru.

Ademas, preis di gasolin tambe tin ku baha. Mester buska manera den e struktura estatal nobo pa
liberá nos mes di e monopolio di Curoil, pa por importá gasolin i kombustibel di otro pais (p.e.
Trinidad) pa preis mas abou. E dos medidanan aki lo hasi mashá hopi pa aliviá e pèrtá ku pueblo
di Boneiru ta pasanda aden.
Estado Federal Karibense Hulandes
E sistema estatal nobo di 3 isla parti di Hulanda (BES) i 3 asina yamá ‘pais’ outónomo (Kòrsou,
Aruba i St. Maarten) ta asina kompliká i inefisiente ku nos por verwagt ku lo bini mas kambio.
PHU ta kere ku un struktura di koperashon inovativo entre e 6 islanan di Antia i Aruba lo sali for
di e konfushon estatal ku a ser kreá.

Por yama e struktura inovativo por lo


pronto: ‘Estado Federal Karibense
Hulandes’, ounke e parti ‘federal’ ta
referí solamente na e relashon entre
Hulanda i e 6 isla Karibense. E relashon
entre e 6 islanan mes lo tin mas tantu e
karakter di un mankomunidat. Pues
‘Mankomunidat Federal Karibense
Hulandes’ lo ta un deskripshon mas
presiso. Pero su nòmber ta ménos
importante, basta e sistema ta funshoná
i kada isla – i Hulanda – ta sinti su mes
kómodo den dje.

Re-unifikashon di Antia i Aruba

Ounke e asuntu aki no ta un prioridat agudo, PHU lo promové re-unifikashon di Antia i Aruba
durante e añanan benidero na un forma totalmente diferente di lokual nos tabatin den pasado i
tambe diferente di lokual nos a haña resientemente. Nos ta enfatisá ku kada isla mester mantené
su laso direkto i integral ku Hulanda i gobièrnu (‘poder ehekutivo’) di kada isla mester keda
kompletamente outónomo. E logronan aki no mester kambia. Supervishon finansiero i hudisial di
parti di Hulanda tambe mester keda.

Sin embargo, sin entregá e logronan aki, nos ta kere ku e islanan por koperá mas estrechamente
ku otro. Klave den esaki ta e idea ku e podernan hudisial i legislativo por ta komun. Esun
hudisial semper a keda komun asta ku Aruba i su sede por wòrdu transferí di Kòrsou pa Aruba.
Un Senado (Staten) komun por tin su sede na Kòrsou, mientras ku un Konseho Interinsular di
Koperashon – funshonando a base di boluntat liber – por wòrdu establesí na St. Maarten.

Via kontakto ku partidonan polítiko riba e otro islanan di e aktual Antia i Aruba, PHU lo traha
poulatina- i diskretamente pa buska manera pa re-unifiká e 6 islanan. Segun nos e aktual
separashon di nos islanan lo ta temporal te ora nos a inventá otro sistema ku ta kumbiní nos tur.
Un sistema ku ta mas efisiente, mas ekonómiko i mas bentahoso pa tur 6 isla.
Plan di Kambio pa ku Imigrashon
PHU ta boga pa trese kambio den e siguiente puntonan den maneho of leinan vigente di
Imigrashon:

1) Mester bini derecho di voto pa tur imigrante no-Hulandes ku a biba mas ku 5 aña na
Boneiru.

2) Yu di un imigrante nasí na Boneiru mester haña nashonalidat Hulandes outomátikamente.

3) Kualkier imigrante ku ta gana sueldo mínimo mester por haña pèrmit pa trese su famia
Boneiru konforme Tratado Internashonal di Nashonnan Uní tokante Imigrashon (‘UNIT’)

4) Mester abolí e asina yamá ‘Lei di 3 aña’ (es desir, ku imigrantenan nobo tin ku sali for di
Boneiru despues di 3 aña di estadia), si e ta wòrdu apliká ainda (no tin klaridat al
respekto).

5) Mester abolí e regla di ‘buraku di estadia’.

6) Un migrante ku a biba mas ku 3 aña na Boneiru mester por lanta un kompania bou di
mesun regla i kondishon ku un persona lokal.

CIUDAD DEL VATICANO - La nueva encíclica social del papa


Benedicto XVI, “Caritas in Veritate” dedica amplio espacio al
tema de la inmigración, subrayando que los inmigrantes no
son “mercaderías” y tienen plenos derechos, que deben ser
respetados por todos.

“Cada migrante es una persona humana que, en cuanto tal,


posee derechos fundamentales inalienables que deben ser respetados
por todos y en todas las situaciones”, dice Joseph Ratzinger en su
encíclica, sin dejar lugar a equívocos.

Afirmó que los trabajadores extranjeros “a pesar de las dificultades


conectadas con su integración, hacen una contribución significativa al
desarrollo económico del país huésped con su trabajo, además de al
país de origen gracias a las remesas financieras”.

Los inmigrantes no deben ser “considerados una mercancía y una mera


fuerza de trabajo” y tampoco deben ser tratados, advirtió el Papa,
“como cualquier otro factor de producción”.
Proyekto piloto pa Bario di Nort-Saliña
“Nort-Saliña CIC”

Den Bario di Nort-Saliña PHU lo inisiá un proyekto piloto bou di e título ‘Nort-Saliña CIC’. Un
‘CIC’ ta un sentro komersial di bario desiñá pa hinka sèn (esta dividendo) den saku di tur
residente di e bario. E konsepto ta bini for di Merka. E ta funshoná asinaki:

1) Ta lanta un ‘N.V.’ komersial bou di nòmber: ‘Nort-Saliña CIC N.V.’ E palabra ‘CIC’ ta
nifiká ‘Community Investment Center’ (Sentro Komersial di Bario).

2) Kada residente di e bario ta risibí un akshon no-transferible di $100.- gratis den e


kompania. Si bo ta bai biba den otro bario, bo ta pèrdè e akshon aki outomátikamente.

3) Bou di sierto kondishon lo ofresé residente di e bario akshon transferible. Por paga
eseinan cash òf pa medio di trabou boluntario. Akshonnan transferible ta liber, es desir
por re-bende nan i si ta bandoná e bario no ta pèrdè nan.

4) Pa e trabou boluntario Nort-Saliña CIC N.V. ta paga ‘time-dollar’, esta $1 di krédito pa


kada ora di trabou prestá. Ku e krédito aki por kumpra sea akshon transferibel den Nort-
Saliña CIC N.V. (esaki ta loke nan yama ‘sweat equity’), òf sierto produkto (di kuminda
te computer dependiendo di loke tin den ‘stock’). Trabou boluntario ta enserá ‘opbouw-
werk’ (inkluso deporte i aktividat pa mucha i hóben) pa fortifiká rèspèt i bon konbibensia
den e bario i mantené seguridat. Esaki ta e tarea soshal ku e kompania lo hasi den e bario
den koperashon ku FESBO, pasobra sin esei e Sentro Komersial no por tin éksito.

5) Nort-Saliña CIC N.V. ta risibí via gobièrnu 75% di e sèn di erfpacht di terenonan den e
bario. Dor ku esaki ta un entrada sigur, e kompania por fia sèn na banko pa traha un
Sentro Komersial, kaminda tienda- i negoshinan por hür espasio pa bende nan produkto.
Lo ubiká e Sentro Komersial na Mentor (si esei ta finansiera- i legalmente posibel).

6) Pues Nort-Saliña CIC N.V. lo tin un tarea komersial (hasi ganashi) i alabes un tarea
soshal (opbouwwerk i seguridat). E tarea soshal mester ‘break-even’, es desir ku e no
mag ta un peso riba resultado komersial di e kompania. Kada aña e kompania ta
distribuí su ganashi bou di tur residente/akshonista den e bario. Esei t’e meta prinsipal
di e kompania aki, esta pa hinka sèn (dividendo) den saku di tur residente di e bario.

7) Den kuadro di su tarea komersial lo hasi estudio di faktibilidat pa wak si Nort-Saliña CIC
N.V. por instalá un planta di energia chikitu pa suministrá elektrisidat na e Sentro
Komersial i residente di e bario, prosesando afval orgániko di e bario (i kisas di bario
Antriol tambe). A desaroyá un planta asina na Merka ku ta produsí energia na un manera
‘bèrdè’, es desir ekológikamente 100% limpi.
Plan pa lanta un kompania privá (‘Ekonomia Natural N.V.’)
ku fin di lukro pa minimalisá i remediá daño na medio-
ambiente kousá pa desaroyo ekonómiko.
PHU ta pro desaroyo ekonómiko rápido i robusto. Un sierto kantidat di
daño na medio-ambiente ta inevitabel e ora ei. Pa solushoná esei PHU lo
stimulá lantamentu di ‘Ekonomia Natural N.V.’, un kompania ku lo
konsentrá riba trabou ekológiko pa prevení, minimalisá i remediá daño
ekológiko na un manera komersial. E kompania lo re-prosesá i re-siklá
sushi di kas tambe, kisas den koperashon ku Selibon N.V. Gobièrnu lo
yuda e kompania aki den sierto forma, pero lo no supsidiele direktamente.

1. Gobièrnu lo partisipá den e kompania aki komo akshonista minoritario (p.e. 30%).
Mayoria di akshon lo ta den man di e trahadónan di e kompania (p.e. 30%) huntu ku un
invershonista profeshonal, kende lo tuma e sobrá akshon (p.e. 40%) i lo manehá e
kompania. E porsentahenan presiso lo wòrdu determiná despues.

2. Gobièrnu lo pone un kantidat di persona kobrando onderstand na disposishon di e


kompania aki. E hendenan aki ta risibí nan onderstand anyway. Si no tin motibu serio
(médiko òf soshal) pa nan keda sin traha, nan lo mester duna p.e. 4 ora di labor pa dia na
e kompania aki. Si nan ta nenga, ta kita nan onderstand. Esaki lo yuda e kompania hasi
ganashi, pasobra di e forma aki e kompnaia ta haña labor gratis. Sin embargo, esaki no ta
supsidio direkto i e no ta kosta gobièrnu sèn èkstra.

3. Gobièrnu lo perkurá ku e kompania aki lo por kontratá trabou di parti di kompanianan ku


lo haña pèrmit pa hasi sierto daño na medio-ambiente pa posibilitá desaroyo ekonómiko,
bou di kondishon ku nan ta kontribuí na un òf otro manera pa kompensá pa e daño hasí. E
kompensashon aki por ta un suma di sèn. Kualkier pago risibí lo wòrdu usá pa drecha
medio-ambiente, mas tantu di tal forma ku e resultado final ta ku e daño hasí ta keda den
balansa ku e trabou di reparashon ekológiko.

4. Gobièrnu lo stimulá uso di energia alternativo, p.e. energia solar, energia di bientu i otro
formanan. Lo envolví e kompania aki den esaki, dunand’é oportunidat pa bende, instalá i
mantené e sistemanan di energia alternativo aki. Tambe lo stimulá benta di produkto pa
insulá kas- i ofisinanan pa baha uso di koriente. Lo envolví e kompania den esei tambe. E
kompania lo haña oportunidat pa re-prosesá i re-siklá sushi di kas. Punto kardinal ta ku e
kompania aki mester funshoná na un manera komersial. Gobièrnu lo yuda i duna
oportunidat (p.e. pa medio di legislashon), pero lo no supsidiá e kompania.

5. Management di e kompania lo ta na enkargo di e akshonistanan privá. Solamente den


kaso di konflikto entre e akshonistanan privá, gobièrnu lo intervení.
Haf di Container i Tereno Industrial banda di BOPEC;
kresementu rápido di Rincon
PHU a adoptá e plan di UPB pa konstruí un Haf di Container banda di BOPEC ku anekso un
tereno pa industria leve i limpi. Esaki ta mará na e idea pa stimulá kresementu rápido di Rincon.
No tin motibu pa pensa otro plan di nos mes, mirando ku ya tin bon idea riba mesa kaba. Si un
estudio ta determiná ku e plan aki ta faktibel, lo buska finansiamentu pa ehekut’é.

Turismo, Pilar Primordial di nos Ekonomia;


Turismo tin ku Sigui Krese
Tin lugá na Boneiru pa algun hotèl grandi (pero sin casino). Lo ta bon si nan ta pertenesé na
diferente kadena di hotèl internashonal (manera Hilton i Hyatt). Esaki ta kuadra ku nos punto di
bista general ku ekonomia di Boneiru tin ku krese rápido i robusto. Ta e úniko manera pa
garantisá trabou bon pagá i bon diferenshá pa un i tur.

Ta kla tambe ku e ‘stakeholders’ den turismo (= esnan ku ta traha den turismo) mester haña mas
partisipashon direkto i efektivo den TCB. E stakeholders sa presisamente unda e sapatu ta pèrta.
Si turismo ta baha, ta nan ta sinti’é mes ora den bahada di entrada. Ta p ései nos por spera un
trabou mas efektivo di parti di TCB, si nan ta
haña mas partisipashon.
Mas fondo; mas airlift
Na aña 2009 i 2010 e kantidat di turista
bishitando Boneiru (sin konta turista krusero)
a baha. Mester buska manera pa subi’é bèk.
Mas fondo lo yuda pa logra esei. Pero, segun
PHU, mas fondo mester wòrdu generá en bes
di simplemente hisa belasting. E proposishon
pa kambia room tax di un montante fiho den un porsentahe di e gastu di estadia, ta meresé
estudio. Lo hasi esei den konsulta ku TCB, BONHATA i BHG. Tur room tax nobo (di hotèl
nobo) lo wòrdu reservá pa promové turismo. Mester tene debido kuenta ku e preis di e produkto
turístiko di Bonaire. Mas belasting ta hisa preis di nos produkto, algu ku por ta funesto pa e
industria turístiko, vooral durante un krisis ekonómiko.

PHU lo investigá si ta posibel i lukrativo pa habri ofisina di promoshon


den otro parti di mundu, p.e. Miami i pa habri merkado nobo (p.e. Canada).
I tambe si por konsentrá riba otro klase di turista en bes di solamente turis-
ta di buseo (p.e. Turismo Médiko). Prekupashon di BONHATA tokante
kriminalidat lo haña su debido atenshon (mira e.o. nos Plan di Siguridat).
Festival di Arte Karibense
Plan Kultural di PHU ku alabes ta promové Turismo
E logronan kultural mas remarkabel di Antia
ta desaroyo di nos propio idioma i músika.
Ounke nos ta kere ku Papiamentu no mester
ta idioma di instrukshon na skol, PHU lo
promové pa tur hende bibá na Boneiru siña
bon Papiamentu. Multilingualidat ta parti di
nos kultura. Ta p’esei for di skol básiko tur
mucha mester siña tantu Hulandes, komo
Spañó i Ingles. I Papiamentu sigur tambe.

Base di nos maneho kultural lo ta pa


organisá un Festival di Arte Karibense anual.
Similar ku e Regata Boneriano ku ta trese bastante turista, PHU ta proponé pa organisá un evento
internashonal, kaminda ta invitá artista di henter regio pa bin Boneiru pa demostrá i bende nan
artenan. No solamente arte visual (manera pintura, artesania etc.), pero tambe arte plàstiko
(manera skulptura i figura), teatro, músika i tur otro forma di arte.

E Festival aki lo dura un siman i lo konsistí di un serie di aktividat artístiko. Meskos ku Ragata lo
invitá hotèlnan pa koperá pa hasi e evento aki un éksito. Meta ta pa stimulá arte na Boneiru, pero
tambe pa atrae turista ku lo bini pa partisipá na e diferente eventonan. Esaki ta un oportunidat
úniko pa artistanan lokal bende nan produkto artístiko. Lo
intentá di atrae artista di alta kalidat, ounke kisas nan no ta
internashonalmente konosí.

Pa por hasi esaki, mester tin sierto infrastruktura mínimo.


Pero no ta nesesario pa konstruí fasilidatnan grandísimo i di
luho. Boneiru ta chikitu i e kantidat di partisipante lo ta
limitá. Netamente nos mester perkurá ku e partisipantenan
di afó lo enkontrá un ambiente i situashon aki na Boneiru ku ta kompletamente diferente for di
otro lugánan den regio, manera nos multilingualidat ku riba su mes ya ta algu úniko den mundu.

Sin embargo, tur esei no ta kita ku e tipo di eventonan aki mester


wòrdu bon prepará i sierto fasilidatnan mester t’ei. A disidí di stablesé
e ofisina organisatorio di e evento aki na Rincon. Den konsulta ku e
diferente organisashonnan artístiko na Boneiru, RSC (awor RCN) i
institutonan artístiko na Hulanda lo hinka un plan den otro pa hasi e
Festival aki un realidat rekoriente turístiko/kultural un biaha pa aña. Na
un manera únikamente Boneriano.
Turismo Médiko i Turismo pa Hende Desabilitá
Plan di PHU pa promové Turismo di un forma diferente
Ora bo ekonomia mester di un impulso fuerte, bo tin ku
buska merkadonan nobo. Un merkado speshal ta esun di
Turismo Médiko. Awor ku nos a integrá den Hulanda,
Boneiru ta den un posishon ekselente pa stimulá
Turismo Médiko for di Europa. Espesialmente pa hende
desabilitá i hende ku ta sufri di un malesa króniko ku no
mester di atenshon médiko kompliká. Nos klima tropikal
hopi biaha ta suavisá e dolor króniko ku sierto
pashèntnan ta sufri.

Si nos ta ofresé sierto fasilidatnan, hopi di e hendenan aki por pasa sea fakansi na Boneiru òf asta
establesé aki permanentemente. Esaki por duna e hendenan aki
hopi alivio, mientras ku nos ekonomia ta haña un empuhe fuerte.
Balor di e merkado aki mundialmente ta alrededor di $40 biyón pa
aña. Si Boneiru por kapta sikiera 0.1% di e merkado aki for di
Hulanda, Bélgika i Alemania, nos lo ta riba bon kaminda ku $40
miyón pa aña.

Den konsulta ku Fundashon Mariadal, MiVaBo i FKPD lo


desaroyá un Plan pa Turismo Médiko speshal pa hende ku ta sufri
di malesanan króniko no-kompliká i pa personanan desabilitá.

Ménos Belasting i Mas Entrada pa Gobièrnu


Plan alternativa pa baha belasting i saneá finansa di gobièrnu
Partido pro Hustisia & Union (PHU) kier pa pueblo paga ménos belasting. Esei ta posibel
solamente si por haña manera pa gobièrnu generá mas entrada na otro manera ku belasting. Pa
logra esei gobièrnu mester kuminsá pensa i traha mas tantu manera un kompania privá. Nos no
kier men te den ekstremo manera a sosodé na Hulanda, kaminda bo tin ku paga pa papia na
telefòn ku gobièrnu. Esei nò. No tur kos na Hulanda ta bon.

Pero hecho ta ku diferente servisio di gobièrnu por generá mas entrada sin hisa niun tarifa di
belasting. Asta por baha sierto tarifa. Den konsulta ku tur gremio den nos komunidat PHU lo
buska idea kon gobièrnu por generá mas entrada i kon por ekonomisá sin pèrdè kalidat di
servisio. A risibí diferente tep i sugerensia kaba, entre otro di Kadaster, TCB i Slachthuis.
Asosashon di Komersio i Industria Boneriano (AKIB) tambe a duna nos diferente idea ekselente.
Tin sufisiente tereno pa tur hende

Boneiru tin sufisiente tereno pa tur hende. PHU


lo sòru ku tur residente di Boneiru lo por haña
un pida di tereno di erfpacht sin niun problema i
rápido. Ademas, gobièrnu lo bende tereno tambe
na esnan ku ta preferá esei i kisas ku no-residente
tambe. Esaki ta un fuente di entrada
konsiderabel, generando sèn pa invertí den
komunidat, por ehèmpel pa traha skol, biblioteka
etc. Duna e hòmber aki un ‘tax break’ (=ménos belasting)

Mester reservá erfpacht pa esnan di ménos rekurso. Lo disidí despues kon lo determiná esaki sin
introdusí otro tipo di diskriminashon entre siudadano. Kisas sitio di e tereno por ta e faktor
determinante. Kon ku sea, lo hasi’é na un manera hustu. Punto kardinal ta ku e plan di AKIB pa
bende tereno ta ekselente, i PHU ta adoptele. Trahando di e manera aki, poko poko tarifanan di
belasting lo por baha, algu ku sigur tur siudadano lo apresiá.

Siguridat pa Tur Hende na Boneiru


Plan alternativa pa mehorá siguridat
Un ola di ladronisia, kiebro i asta atrako ta inundando Boneiru. Hopi destrukshon i aktonan
grosero tambe. Tur hende ta sufri, tantu Boneriano/Antiano komo Imigrante i Hulandes. Hopi
komersiante ta sufri pèrdida, pero siudadano privá tambe. Asina nos no por biba na Boneiru.
Asina no por konstruí un ekonomia, kaminda un i tur por gana bon sèn i biba na pas. Esaki ta
intolerabel. Mester hasi algu.

A sali na kla ku polis so no por hèndel e situashon.


Si bo yama polis, nan simplemente no ta bini òf ta
bini lat. Mayoria biaha patruya di kompania di
siguridat privá ta yega mas lihé ku polis.

Kulpa polis no ta trese solushon

Ounke trabou di polis en berdat ta laga hopi di


deseá pa hopi motibu, tòg no ta yuda pa
simplemente kulpa polis. Esei no ta trese solushon.
Realidat ta ku siudadanonan mes lo tin ku kuminsá
patruyá kaya anochi pa protehá nan propiedat
(‘burgerwacht’). Naturalmente den koperashon
estrecho ku Polis, Servisio di Vigilansia di gobièrnu
i Kompanianan di Siguridat privá. Esei so por trese solushon. E Plan di Siguridat di PHU ta sali
for di e punto di bista ei.

Nos no ta rekomendá kastigunan mas severo. Meta di prison no ta pa maltratá hende, sino pa
prevení kriminalidat i re-eduká presunan. Nos ta rekomendá kastigu- i medidanan mas efektivo,
kuminsando ku mas vigilansia. Ounke bou di sierto kondishon estrikto e maneho Amerikano di
‘three strikes and you’re out’ por wòrdu konsiderá, nos no mester yega na e situashon kaminda 1
den 20 hende ta den prison (manera na Merka). No tur kos na Merka ta bon tampoko! Pues
medidanan preventivo mester keda prioridat number unu.

Kon ta motivá vigilantenan boluntario?

Den hopi pais residentenan mes ta patruyá


kayanan anochi. Kada residente mester
vigilá den su bario, por ehèmpel, un
anochi pa luna, 4 ora largu. Si bo kier pa
bo yunan drumi trankil, mester hasi
sakrifisio. Si bo kier pa bo pertenensianan
no wòrdu hortá, mester hasi algu pa
protehá nan. Si siudadanonan ta bini huntu
i organisá esaki, e ladronnan no tin chèns
mas i lo haña nan mes obligá di buska
trabou i gana nan pan honestamente
Un famia felis i kontentu bibando den tur siguridat manera nos tur.

Pa motivá boluntario, por usa e sistema di ‘Time-Dollar’. E boluntario no ta risibí pago dirèkt,
sino krédito di un dòlar pa ora. Ku e ‘time-dollarnan’ aki e boluntario por kumpra sierto
produkto, por ehèmpel computer, asta outo. Gobièrnu ta negoshá preis speshal ku komersiante pa
e produktonan aki di moda ku e oranan gastá na trabou di vigilansia boluntario lo tin resultado
konkreto pa e partisipantenan. A ser pruebá ku e sistema aki ta efektivo pa motivá boluntarionan.

Skol Sigur i Saludabel


Algun idea inovativo di PHU relashoná ku Edukashon i Formashon
Un bon Maneho di Edukashon ta ofresé tur
mucha i adulto oportunidat amplio pa desaroyá
nan talentonan. E ta prepará hóben i adulto pa
hasi trabou útil den komunidat. Por último, e ta
siña hende pa asumí responsabilidat i partisipá
Jong Bonaire hasiendo tremendo trabou pa hubentut na aktividatnan kultural.
Pa mucha PHU kier introdusí e
konsepto di e ‘skol sigur i saludabel’,
kaminda e medio soshal ta promové
komportashon korekto i sano. Esaki ta
resultá di e manera respetuoso ku ta
trata muchanan, mayornan i dosentenan,
kaminda problema ta wòrdu solushoná
na un manera pasífiko. Práktika i
siñansa di balornan universal ta forma
parti di e kuríkulo. Ta reservá tempu pa
reflehá riba e balornan importante aki,
lokualnan ta wòrdu spliká na un manera
komprendibel pa mucha. Aktividat deportivo pa muchanan Boneriano

Balornan universal

Ta stimulá komportashon sano na e siguiente manera. Mainta trempan, promé ku skol ta


kuminsá, ta duna mucha oportunidat pa desayuná na skol. Ta trese, duna òf bende kuminda
saludabel so. Siña kome salú tambe ta forma parti di e kuríkulo. Banda di esei ta hunga wega,
ta hasi deporte i ta organisá kompetensia entre diferente grupo i skolnan. Despues di merdia i
durante weekend ta pone fasilidatnan di skol na disposishon di mucha pa hasi deporte, hunga
wega i partisipá na aktividatnan kultural, tur bou di guia. Pa hasi esaki posibel ta adaptá skolnan
na eksigensianan moderno di enseñansa. Ta pidi mayornan pa koperá ku e konsepto di e ‘skol
sigur i saludabel’. Ta pidi nan pa apliká e konsepto aki na kas tambe.

Muchanan ku a kai atras òf ku tin problema pa siña òf


problema soshal mester risibí atenshon èkstra i
profeshonal despues di ora di skol. Ta envolví
mayornan den esaki i ora ta nesesario ta siña mayornan
kon nan por eduká nan yunan mihó. Ta siña nan tambe
ki tipo di aktividat ta saludabel pa nan yunan hasi
durante oranan liber.

Kada mucha un ’laptop’ i internèt grátis òf pa un


preis minimal

Mester hasi uso di teknologia moderno den enseñansa.


Muchanan mester siña traha ku computer for di un edat
hóben. Mester buska fondo pa duna kada mucha un
‘laptop’ grátis òf pa un preis minimal i tambe software
Balornan universal pa mucha siña edukativo i konekshon na internèt.
Idioma di instrukshon
Durante promé añanan di enseñansa ta usa e idioma materno na skol. Mayoría biaha esaki lo ta
Papiamentu, pero si e dosente ta dominá otro idioma, e por duna instrukshon na Ingles, Spañó òf
Hulandes tambe. For di promé klas ta kuminsá ku siñansa den otro idioma, ku enfasis riba
Hulandes, pa motibu ku esei ta e idioma di
instrukshon den enseñansa avansá. Poko poko ta Multilingualism has Positive Effects 
duna Hulandes mas enfasis te ku por kambia pa on Thinking 
Hulandes komo idioma di instrukshon. Den tur
klas ta sigui duna lès den Papiamentu, Ingles i “The research report brings forth six main 
Spañó. Pa Boneiru multilingualidat ta areas where multilingualism and hence the 
importante. mastery of complex processes of thought 
seem to put people in advantage. These 
Enseñansa avansá ta prepará alumno pa include learning in general, complex thinking 
merkado laboral. Esei kier men ku mester ofresé and creativity, mental flexibility, interpersonal 
enseñansa ku ta relevante pa e merkado laboral and communication skills, and even a possible 
lokal i internashonal. Tambe mester ofresé delay in the onset of age‐related mental 
kursonan atraktivo pa adulto di moda ku nan por diminishment later in life,” Jyvaskyla 
sigui desaroyá nan mes. University Continuing Professional 
Development Center specialized planner 
  David Marsh explains. The expert has been in 
charge of coordinating the international team 
of scientists that has carried out the study”. 

http://news.softpedia.com/news/Multilingual
ism‐Has‐Positive‐Effects‐on‐Thinking‐
124694.shtml

Boneiru Aksesibel pa Hende Desabilitá


Plan médiko/soshal di PHU ku alabes ta promové Turismo
Partido pro Hustisia & Union (PHU) a fiha su maneho pa ku kuido pa personanan desabilitá den
konsulta ku fundashon MiVaBo (‘Minder Validen Bonaire’) i FKPD (Fundashon pa Kuido di
Personanan Desabilitá). Prioridat di PHU su maneho lo ta pa hasi henter Boneiru aksesibel pa
personanan desabilitá, kuminsando ku edifisionan di gobièrnu. Bestuurskantoor, por ehèmpel, ta
difísilmente aksesibel pa ansiano i persona ku hèndikèp. Esei no ta nesesario. Adaptashon no
mester kosta hopi. Basta tin boluntat, solushonnan simpel por wòrdu introdusí.

Un ehèmpel. Bestuurskantoor por wòrdu hasí aksesibel dor di instalá un bèl abou di moda ku
ansiano òf hende den rolstoel por anunsiá ku nan t’ei. E ora ei portir por baha trapi, habri kantor
pa nan den e piso abou. Despues kualkier amtenar òf diputado por bin atendé ku e personanan
aki. Naturalmente por instalá un lift tambe. Pero si no tin sèn pa esei, sikiera por hasi loke nos ta
sugerí aki. Banda di e bèl por kologá un buzòn pa karta tambe, di moda ku e hendenan aki no
mester subi trapi djis pa entregá un karta na BC. Otro
ehèmpel. Por duna hende desabilitá un karchi igual ku
taksistanan pa nan por yega mas serka di e sala di
embarke na Flamingo Airport. Esaki no ta kosta nada,
solamente bon boluntat.

PHU lo asfaltá e kaya di tera for di FKPD te na Kaya


Nikiboko-Nort (ku un asera amplio banda di dje) di
moda ku habitante di e kompleho di FKPD por kana
safe bai hasi kompra na e super-merkado ei. Lo por
instalá un ‘zebrapad’ tambe pa nan por krusa kaya ku
mas siguridat. Esakinan ta djis algun ehèmpel pa hasi
Boneiru mas aksesibel pa personanan desabilitá, sin
inkurí gastunan iresponsabel. Den e kuadro aki mester
‘Wheelchair stuntman’ hasiendo un ‘backflip’ hasi uso di posibel ayudo di Hulanda.

Otro medidanan ku PHU lo introdusí pa personanan desabilitá ta e siguientenan:


1) Amplia posibilidat pa hür aparato pa hende desabilitá (p.e. rolstoel, krùk etc.);
2) Adaptá Lei di Tráfiko pa hasi posibel ku hende por usa outo speshal (p.e. outo ku velosidat
máksimo di 20 km, ku por wòrdu usá sin reibeweis);
3) Organisá ku médikonan por otorgá karchinan speshal pa hende desabilitá dunando nan
derecho di parker nan outo riba asera i/òf na lugánan speshal;
4) Adaptá Kaya Grandi pa hasi’é
100% aksesibel pa tantu hende
desabilitá lokal komo turista
krusero; pa por realisá esaki mester
traha espasio den presupuesto di
gobièrnu; lo invitá sektor privá pa
koperá den esaki; Poder di Inklushon
5) Invitá FCB pa inkluí algun kas speshal pa hende
desabilitá den nan proyektonan nobo;
Kaya Grandi 100% aksesibel 6) Buska fondo pa adaptá kasnan na hèndikèp di
personanan desabilitá di moda ku nan por sigui biba na
kas en bes di den un instituto;
7) Regulá pa lei ku tur asera nobo mester wòrdu trahá di tal manera ku kada skina di kaya ta
aksesibel pa rolstoel i scootmobiel. Planifiká ku esaki lo wòrdu hasí poko poko ku skina di
aseranan eksistente tambe;
8) Stimulá doñonan di trabou pa tuma persona desabilitá den servisio.
Mihó Kalidat di Kuido Médiko Pagabel
Algun Idea Inovativo di PHU
Tur hende mester por haña kuido médiko di bon kalidat ora
ta nesesario. Esaki tin ku haber ku amor pa próhimo,
solidaridat i rèspèt. Mirando ku Hulanda (es desir Rijksdienst
Caribisch Neder-land, òf ‘RCN’) a akseptá responsabilidat pa
kuido médiko na Boneiru, ta razonabel pa n’e momentu aki
PHU trese dilanti solamente algun idea general tokante
Salubridat Públiko i suspendé su opinion te ora RCN a haña
chèns pa hasi su trabou di re-organisashon. Hulanda ta invertí
den Salubridat Públiko na Boneiru, un di e puntonan positivo di e struktura nobo.

Gastu di kuido médiko a bira asina karu ku kasi no ta pagabel mas.


Mester buska manera pa baha gastu.

PHU ta boga pa un kuido médiko ku ta a) aksesibel pa tur, b) pagabel i


c) tòg di alta kalidat. Esaki kier men entre otro ku e pashènt mester ta
sentral. Pa garantisá kalidat di e kuido médiko, Inspekshon di
Salubridat Públiko mester ser ampliá ku un ‘Instituto di Kalidat’ (=
‘kwaliteits-instituut’). E Instituto aki (kisas un branch di un instituto
similar na Hulanda) lo asistí Inspekshon i ta responsabel pa hisa i
mantené kalidat no solamente di e trabou di médikonan, sino tambe di
enfermería.

Si Hospital San Francisco no ta funshoná manera debe ser, e Instituto aki lo hala atenshon di
esnan responsabel (p.e. management). I si ta sali ku falta di supervishon di e trabounan diario
den hospital ta e problema klave, e ora ei e Instituto aki lo perkurá ku supervishon ta mehorá.

Prevenshon

Prevenshon ta di suma importansia. Ta p’esei mas


hende mester siña EHBO, si ta posibel tur hende.
PHU lo promové pa hasi EHBO un vak obligatorio
na tur skol avansá. I hende mester siña biba na un
manera mas saludabel. Un di PHU su Ideanan
Inovativo pa ku Edukashon i Formashon ta pa siña
mucha for di chikitu ku nan mester kome salú. Esei lo
ta parti di e kuríkulo di tur skol. Mas malesa por
wòrdu prevení, mas mihó.
Un bon manera di prevenshon: deporte
Hospital mes por bende seguro médiko

Pa generá mas entrada regular, Hospital San


Francisco mes por bende seguro médiko. Komishon
ku ta bai na kompania di seguro awor, nos hospital
tambe por kobra i usa pa mehorá servisio. Ora un
hende mester wòrdu hospitalisá, e pashènt ta haña e
kuido ku el a paga p’é lo mas tantu posibel den nos
hospital mes, a ménos ku mester pas’é pa otro
hospital pa falta di kapasidat òf pa falta di
speshalismo. Pero e ora ei nos hospital ta den e
mihó posishon pa negoshá un preis razonabel pa
servisio di e otro hospital (na Colombia, Venezuela
òf Kòrsou), pa motibu di e kantidat grandi i regular
di trabou ku lo wòrdu pasá pa e otro hospital. Di e
forma aki, preis di kuido na Boneiru asta por baha,
mientras ku kalidat di kuido por subi.

Komo seguradó nos hospital tambe por stimulá prevenshon den e forma di duna diskuento di
prima na esnan ku ta biba saludabel. Por ehèmpel, si mayornan ta yuda prevení gordura di nan
yunan, nan por haña diskuento di e prima di nan seguro médiko.

Otro manera ku por baha gastu sin afektá kalidat di kuido ta pa ampliá posibilidat di kuida
pashènt na kas. Ku bon uso di internèt, hopi biaha por yuda hende na kas, sin tin nodi pa nan
akudí na hospital. Esaki ta mas tantu un posibilidat pa futuru, pero por ta futuru serkano.

Weganan di Reino na Boneiru


Algun idea inovativo di PHU tokante deporte
Ban demostrá ku Boneiru por hunga un papel di importansia den deporte! I ku Boneiru por gana
tambe! PHU a hasi un investigashon den estado di deporte na Boneiru i a sali na kla ku tin falta
di dos kos: organisashon i vishon.

Vishon: Ban pone komo meta ku nos lo organisá Weganan di Reino pa


promé biaha den historia na Boneiru. Nos por diskutí kuantu ku nos kier
over di e struktura estatal nobo, hecho ta ku Boneiru ta forma parti integral
di Hulanda awor. Si esei ta bon òf nò, nos tur huntu lo disidí despues den un
referendum. Mientrastantu nos ta koperá di buena fe den e sistema ku nos
lidernan polítiko a hinka den otro pa Boneiru. Logo di Weganan di Reino
na Aruba 2009; si Aruba por,
Boneiru tambe por
Pues no por tin nada en kontra pa organisá Weganan di Reino na Boneiru. Pasobra un evento
grandi asina lo elevá nos tur. Deportistanan mester train duru pa por partisipá ku éksito den un
evento asina. Organisashonnan deportista lo mester siña organisá i koperá ku otro pa por
organisele na un forma drechi. Una bes nan a demostrá di por hasi esei, nan por organisá otro
eventonan internashonal ainda mas grandi tambe. Pues tur partisipante ta siña i ta desaroyá su
mes ku organisashon di e evento aki, esta e promé Weganan di Reino organisá aki na Boneiru.

Fundashon Indebon

Organisashon: Ban organisá Indebon den forma di un Fundashon independiente di gobièrnu.


A sali na kla ku e mihó forma pa organisá deporte na Boneiru ta pa duna esnan ku sa di deporte
(Indebon) chèns pa traha riba nan mes a base di un ‘kontrato di prestashon’ mutuo ku gobièrnu.
Pues Indebon mester bira un fundashon realmente
independiente di gobièrnu, ku lo haña un sierto suma di
supsidio bou di kondishon ku nan tin ku hasi sierto
trabounan riba tereno di deporte pa komunidat di Boneiru,
koperando ku i kordinando otro organi-sashon deportivo na
Boneiru, manera Bonaireaanse Sport Federatie, skolnan,
FESBO i otronan.

Pa perkurá ku e diferente ramonan di deporte aktivo na


Diferente team den Weganan di Reino Boneiru ta haña oido efektivo, Fundashon Indebon ta reuní
regularmente ku un Komishon konsistiendo di representante di e diferente ramonan di deporte.
Fundashon Indebon ta buska relashon koperativo ku organisashon deportista na diferente pais
besindario, speshal pa habri oportunidat pa deportistanan di Boneiru por train den eksterior.

Gobièrnu lo NO mete den desishonnan diario di e fundashon aki. Solamente ta kontrolá ku e


Fundashon Indebon ta hasi fielmente loke a kombiní den e kontrato di prestashon i ku su
atministrashon ta keda na òrdu.

Banda di tareanan regular ku tin ku haber ku organisashon di deporte na Boneiru, Fundashon


Indebon lo wòrdu enkargá ku organisashon di Weganan di Reino. Esaki lo duna nan amplio
oportunidat pa demostrá kiko nan por, mientras ku tur partisipante na e evento aki lo haña
oportunidat pa krese i desaroyá su mes deportivamente pa representá Boneiru dignamente.

Re-introdusí i Ampliá Instituto di ‘POLIS DI BARIO’


Algun Idea Inovativo di PHU tokante Trabou den Bario
A keda demostrá kaba ku Polis di Bario tabata un programa eksitoso. Ta di lamentá ku a skrap e
programa aki. PHU kier pa e bini bèk. Sin embargo, nos kier ampli’é un tiki. Lo ta bon si e Polis
di Bario por haña un tiki mas outoridat di aktuá.
Segun PHU e Polis di Bario – un persona ku un tiki eksperiensia di bida – mester haña mas
outoridat ankrá den lei pa tuma sierto desishon simpel, espesífikamente ora ta trata di mantené
pas i òrdu den bario. Kada siudadano ta mantené su derecho pa bai hues kontra desishon di e
Polis di Bario, pero na promé instante e tin ku respetá desishon di Polis di Bario. Esaki por evitá
ku pleitunan entre bisiña ta sali for di man i por solushoná hopi otro problema chikitu entre
persona den bario. Asta problema chikitu di un karakter sivil. E por prevení kriminalidat tambe,
vooral si e Polis di Bario ta tene bista riba posibel malhechornan den bario.

PHU kier pa e Polis di Bario haña outoridat similar ku un ‘Justice of the Peace’, un persona ku
por yama hende serka dje (anto si nan no ta bini boluntariamente, polis ta buska nan), skucha nan
i na final duna òrdu òf tuma desishon
provishonal. Si un siudadano no ta di
akuerdo kuné, e ta keda liber pa akudí na
korte. Hues semper por overrule kualkier
òrdu òf desishon di e Polis di Bario, pero na
promé instante e siudadano ta obligá pa lei
pa hasi loke e Polis di Bario a disidí. Su ròl
ta bira algu manera un ‘hues provishonal’. E
tin ku sòru ku den bario tin pas, òrdu i
siguridat. Ademas, e tin ku prevení
kriminalidat dor di tene bista riba sierto
persona ku mester di mas supervishon.
Sentro di Bario ‘Tera Korá’

Trabounan soshal-kultural i ‘opbouwwerk’

PHU a tuma bon nota di e deseonan di FESBO pa ampliá


servisio di sentronan di bario. Espesífikamente tin nesesidat
di envolví un trahadó soshal den kada bario i sierto
speshalista, manera un sikólogo i kisas un pedagogo, pa tur
bario huntu. PHU lo investigá na ki manera por kumpli ku e
deseonan aki. Tambe lo buska manera pa suministrá mas
material na e sentronan di bario pa nan por hasi nan trabou
soshal-kultural mas efektivamente. Ofisina di FESBO na Nort-Saliña

PHU ta konvensí tambe ku mester duna atenshon na ‘opbouwwerk’ den kada bario. Un
‘opbouwwerker’ ta buska manera pa envolví hende den bario pa fomentá union, kòntròl soshal i
solidaridat. E opbouwwerker ta identifiká problemanan den bario, tantu soshal komo kriminal, i
ta buska solushonnan práktiko i efektivo pa eseinan den konsulta ku e Polis di Bario òf otro
instansianan. Un di su tareanan ta pa yuda mantené òrdu i siguridat den bario, pero nò den stail di
polis, sino mas bien den stail di un trahadó soshal.

También podría gustarte